Türkiye-İsrail İlişkileri

Seyfi Kılıç
İlk Dönem İlişkileri

• İsrail’in Kuruluşu 14 Mayıs 1948

• Türkiye’nin İsrail’i Tanıması 28 Mart 1949

Tanıma Kararının Nedenleri
• Nato’ya girişte kolaylık sağlayacağı düşüncesi

• Türkiye’nin İkinci Dünya Savaşı sırasında izlediği azınlıklar politikası

• 25 Ocak 1949’da İsrail’de yapılan seçimlerde komünist partinin çok az oy alması

• Ankara’nın ABD’den beklediği kredilerinin alınabilmesi için Yahudi finans

çevrelerinin desteğini alma isteği
1956 Süveyş Bunalımı
• Dış politikada sıkışma
• Bunalım sırasında İngiltere ve Fransa, dolayısıyla İsrail’i destekleyen
bir çizgi takip edildi
• Sebebi Bağdat Paktı ve Blok Politikası
Türk Dış Politikasında Dönüşüm
• 1960 Darbesi ve yeni anayasa

• 1962 Küba Krizi

• 1963 Kıbrıs olayları ve Johnston Mektubu

• Bağımsızlıkçı ve sol düşüncenin etkin hale gelmesi

1967 Arap-İsrail Savaşı Sonuçları
• Türkiye bu dönemde Arap yanlısı bir tutum izlemiştir

• Kudüs’ün statüsü

• İsrail’in işgal ettiği topraklarda çekilmesi

• Filistin’e giden sol gruplar

1973 Arap-İsrail Savaşı

• Tarafsız bir tutum

• ABD ve Sovyet isteklerini reddetme
1970’li Yıllarda Türkiye

• İç Politik Gelişmeler
• Milli Selamet Partisinin 1973 Seçimlerinden sonra hep
anahtar parti konumunu koruması
• CHP-MSP Koalisyonu
• Milliyetçi Cephe Hükümetleri
• MSP ülke dış politikasının İsrail karşıtı bir çizgi izlemesi
konusunda ısrarcı
• Uluslararası Gelişmeler

• OPEC kararı ve 1973 Petrol Krizi

• 1974 Kıbrıs Barış Harekatı ve ABD ambargosu

1980’ler ve Soğuma
• İran İslam devrimi ve Carter Doktrini
• 12 Eylül askeri darbesi
• Ekonomik ve ticari kaygılar
• İsrail’in tek yanlı uygulamaları
• Kudüs’ün başkent ilan edilmesi
• 7 Haziran 1981’de Irak’ta Osirak nükleer reaktörünün bombalanması
• 18 Ocak 1981’de Golan’ın İsrail’e ilhakı kararı
• 6 Haziran 1982’de Lübnan’ın işgali
• 16-18 Eylül 1982’de Sabra ve Şatilla Katliamları
• Tunus’taki FKÖ karargâhının bombalanması
İsrail’le ilişkileri geliştirme nedenleri
• ASALA terörü
• Arap ülkelerinin Türkiye’yi değişik sorunlar bağlamında desteklemekten
kaçınması
• 1990 Körfez Krizi ve FKÖ’nün yalnızlaşması
• Siyonizmin ırkçılık olarak kabulü oylamasında Türkiye’nin çekimser oy
kullanması
• İsrail temsilciliğinin Büyükelçiliğe yükseltilmesi
• Ekim 1991’de Madrid’de başlayıp Eylül 1993’te Oslo ile devam eden barış
süreci
• PKK terörü ve İran ve Suriye’nin PKK’ya desteği
• TSK’nın modernleşme ihtiyacı
İlişkileri Olumsuz Etkileyen Olaylar
• El Aksa İntifadası ve İsrail’in sert politikası
• Irak’ın 2003 yılında işgali ile Kürt Bölgesel yönetiminde artan İsrail
etkisi
Son Dönemde İlişkiler
• İsrail ile Suriye arasında aracı rolü
• 2008 sonunda İsrail’in Gazze saldırıları
• 2006 Hamas’ın Gazze’de yönetimi ele geçirmesi ve Türkiye ile
ilişkilerini geliştirmesi
• 2009 ‘One Minute’ krizi
• 31 Mart 2010 Mavi Marmara Saldırısı
• Doğu Akdenizdeki hidrokarbon yatakları