TOÁN 11-C1-BÀI 1-HÀM SỐ LƯỢNG GIÁC

Giải tích lớp 11 |
ĐẠI SỐ 11. CHƯƠNG I.

LƯỢNG GIÁC
PHẦN I: HÀM SỐ LƯỢNG GIÁC VÀ CÁC BÀI TOÁN LIÊN QUAN

DẠNG 1. TẬP XÁC ĐỊNH CỦA HÀM SỐ
I LÝ THUYẾT.
=
+ Định nghĩa tập xác định của hàm số
=
+ Tập xác định của 4 hàm số lượng giác.
=
Hàm số y=sin x ; y=cos x có tập xác định là
STRONG TEAM TOÁN VẬN DỤNG – VẬN DỤNG CAO

.
I
Hàm số có tập xác định là .
Hàm số có tập xác định là .

PHƯƠNG PHÁP
+ Tìm điều kiện để hàm số có nghĩa
+ Giải ra điều kiện
+ Suy ra tập xác định của hàm số
Chú ý: Cho hàm số xác định bởi:
- thì có nghĩa khi

Chú ý: khi tìm tập xác định (phân thức, căn thức).
II VÍ DỤ.
=
=
=I
1 | Strong Team Toán Vận Dụng – Vận Dụng Cao

| Phần I. Tổng kết lý thuyết theo bài
Ví dụ 1
Tìm tập xác định của các hàm số sau?
a) .b) .
c) d) .
e) .f) .
g) .h) .
i) .j) .
Lời giải
a) Ta có hàm số y=sin x ; y=cos x có tập xác định là nên hàm số y=sin x +cos x có tập xác
định là .
b) Điều kiện xác định của hàm số là
x+ 4≥0 ⇔ x≥−4 . Vậy D=[−4 ; +∞) .
c) Điều kiện xác định của hàm số là
Vậy tập xác định của hàm số là .

d) Điều kiện xác định của hàm số là

e) Điều kiện xác định của hàm số là
( π2 )≠0 ⇔ x + π2 ≠kπ ⇔ x≠− π2 +kπ ; k ∈ ℤ.

sin x +

f) Điều kiện xác định của hàm số là
. Vậy tập xác định của hàm số là
Tạp chí và tư liệu toán học | 2

g) Điều kiện xác định của hàm số là
Vậy .
h) Điều kiện xác định của hàm số là

i) Điều kiện xác định của hàm số là

j) Ta có điều kiện xác định của hàm số là
Ta có .

Ví dụ 2
Tìm để hàm số sau xác định trên .
a) . b)
Lời giải
a) Điều kiện xác định của hàm số là

.
2m 3
⇔ ≥1 ⇔m≥
3 2 .
b) Điều kiện xác định của hàm số là
Ví dụ 3
Có bao nhiêu giá trị nguyên của tham số để hàm số xác định trên .
Lời giải
Điều kiện xác định của hàm số là
2
⇔2 m +2 m−24≤0 ⇔−3≤m≤4 . Mà ⇒m ∈ {−3 ; −2; −1 ; 0 ; 1 ; 2 ; 3 ; 4 } .
DẠNG 2. XÉT TÍNH CHẴN LẺ CỦA CÁC HÀM SỐ LƯỢNG GIÁC
CƠ BẢN
I LÝ THUYẾT.
=
= Cho hàm số xác định trên
Định
=nghĩa:
I được gọi là hàm số chẵn nếu với mọi thuộc , ta có cũng thuộc và
- Hàm số
- Hàm số được gọi là hàm số lẻ nếu với mọi thuộc , ta có cũng thuộc và
Phương pháp giải

Ta thực hiện theo các bước sau:

Bước 1: Tìm tập xác định D của hàm số, khi đó:
 Nếu là tập đối xứng (tức là ), ta thực hiện tiếp bước 2.
 Nếu không phải là tập đối xứng (tức là mà  x  D ), ta kết luận hàm số không chẵn
cũng không lẻ.
Bước 2: Xác định , khi đó:
 Nếu kết luận hàm số là hàm chẵn.
 Nếu kết luận hàm số là hàm lẻ.

 Ngoài ra kết luận hàm số không chẵn cũng không lẻ.


Chú ý: Với các hàm số lượng giác cơ bản, ta có:
1. Hàm số là hàm số lẻ.

2. Hàm số y  cos x là hàm số chẵn

* Lưu ý: Một số công thức liên quan đến việc xử lí dấu “ ’’
1.Công thức hai cung đối nhau:
2.
3. khi chẵn và khi lẻ.
II VÍ DỤ.
=
=
=I Ví dụ 1
Xét tính chẵn lẻ của các hàm số sau
a) b) c) d)
Lời giải
a) Tập xác định: là tập đối xứng do đó
NX:
Từ và ta kết luận hàm số đã cho là hàm số chẵn.

b) Tập xác định: là tập đối xứng do đó
Ta có

NX: và
Do đó hàm số đã cho không chẵn, không lẻ.
c) Tập xác định: là tập đối xứng do đó
Ta có
Do đó hàm số đã cho là hàm số lẻ.
d) Tập xác định: là tập đối xứng do đó

Ta có
Do đó hàm số đã cho là hàm số chẵn.
Chú ý: Đôi khi người ta còn phát biểu bài toán dưới dạng:
Với câu a) Chứng minh hàm số nhận trục tung làm trục đối xứng.
cos 2 x
y
Với câu c) Chứng minh hàm số x có tâm đối xứng.
Ví dụ 2
Xét tính chẵn lẻ của các hàm số sau
a) b)
c)
Lời giải
a) Tập xác định: là tập đối xứng do đó

f   x   tan   x   cot   x    tan x  cot x   f  x 
Ta có
Do đó hàm số đã cho là hàm số lẻ.
b) Tập xác định: là tập đối xứng do đó
NX
Ta có
Do đó hàm số đã cho là hàm số chẵn.

c) Tập xác định: là tập đối xứng do đó
+ NX
Do đó
Suy ra hàm số là hàm số chẵn
+ Với thì . Do đó

.
Suy ra hàm số là hàm số chẵn với
Vậy hàm số đã cho là hàm số chẵn.
Ví dụ 3
Xác định tất cả các giá trị của tham số để hàm số là hàm chẵn.
Lời giải
- Tập xác định: là tập đối xứng do đó
- Để hàm số đã cho là hàm số chẵn thì
DẠNG 3: TÍNH TUẦN HOÀN CỦA HÀM SỐ

I LÝ THUYẾT.
=
=
Định nghĩa: Hàm số có tập xác định là được gọi là hàm số tuần hoàn, nếu tồn tại một
=
số sao cho với mọi ta có:
I
 và .
 .

Số dương nhỏ nhất thỏa mãn các tính chất trên được gọi là chu kì hàm số tuần hoàn đó.
Người ta chứng minh được rằng hàm số tuần hoàn với chu kì ; hàm số
tuần hoàn với chu kì ; hàm số tuần hoàn với chu kì ; Hàm số tuần
hoàn với chu kì .
Chú ý:
 Hàm số tuần hoàn với chu kì .

II VÍ DỤ.
=
= Ví dụ 1
=I
Xét tính tuần hoàn và tìm chu kì (nếu có) của các hàm số sau:
a) b) .
b) c) . d)
Lời giải
Ta có hàm số ; là hàm số tuần hoàn và có chu kỳ
a. Hàm số tuần hoàn và có chu kỳ .
b. Hàm số tuần hoàn và có chu kỳ .
c. Hàm số tuần hoàn và có chu kỳ .
d. Hàm số không tuần hoàn

có chu kỳ và hàm số có chu kỳ nhưng

Vì ta có hàm số
không tồn tại bội số chung nhỏ nhất của và
Ví dụ 2
Chứng minh rằng hàm số sau là hàm số tuần hoàn và tìm chu kì của nó: .
Lời giải

+ Tập xác định
+ Hàm số là hàm số tuần hoàn vì thỏa mãn:
+ là số dương nhỏ nhất thỏa mãn
Thật vậy: Giả sử nếu
Vì Không tồn tại số nguyên thỏa mãn Điều giả sử là sai.
Vậy hàm số là hàm số tuần hoàn và có chu kì
Ví dụ 3
Tìm chu kỳ của hàm số .
Lời giải
có chu kỳ và hàm số có chu kỳ

Ta có hàm số
chu kỳ của hàm số là bội chung nhỏ nhất của và

DẠNG 4: GIÁ TRỊ LỚN NHẤT, GIÁ TRỊ NHỎ NHẤT CỦA HÀM
SỐ LƯỢNG GIÁC
Dạng 4.1: Dựa vào tính bị chặn của hàm số sin, hàm số cos
I LÝ THUYẾT.
=
PHƯƠNG PHÁP GIẢI TOÁN
=
=
I
i) ii) iii) iiii)
II VÍ DỤ.
=
= Ví dụ 1
=I
Tìm GTLN - GTNN của các hàm số sau:
a.. b..
c.. d..
e.. f. với .
g. với .
Lời giải
a. Tập xác định: .
Ta có: .
Vậy giá trị lớn nhất của hàm số là .
Giá trị nhỏ nhất của hàm số là .

b. Tập xác định: .

Ta có: .

c. Tập xác định: .
Ta có: .


d. Tập xác định: .
Ta có: .

e. Tập xác định: .
Ta có: .
f. Với
Vậy giá trị lớn nhất của hàm số với là
Giá trị nhỏ nhất của hàm số với là .

g. Ta có
Với
Vậy giá trị lớn nhất của hàm số với là .

Giá trị nhỏ nhất của hàm số với là .
Dạng 4.2: Dựa vào điều kiện có nghiệm của phương trình thuần nhất
có nghiệm khi .
Ví dụ 1
Tìm GTLN - GTNN của các hàm số sau:
a. b.
c. d.
e. f.
Lời giải
a. Tập xác định .
Cách 1:
Giả sử là một giá trị hàm số, khi đó tồn tại sao cho , hay là phương trình
có nghiệm.
Phương trình có nghiệm .
Ta có .
Vậy giá trị nhỏ nhất của hàm số là .
Dấu bằng xảy ra khi và chỉ khi .
Vậy giá trị lớn nhất của hàm số là . Dấu bằng xảy ra khi và chỉ khi

.
Cách 2:
Ta có .
Vậy giá trị nhỏ nhất của hàm số là .

Dấu bằng xảy ra khi và chỉ khi .
Vậy giá trị lớn nhất của hàm số là . Dấu bằng xảy ra khi và chỉ khi
.
b. Tập xác định .
Giả sử là một giá trị hàm số, khi đó tồn tại sao cho , hay là phương
trình có nghiệm.
Ta có .
Vậy giá trị nhỏ nhất của hàm số là . Dấu bằng xảy ra khi
.
Vậy giá trị lớn nhất của hàm số là. Dấu bằng xảy ra khi
.
c. Tập xác định .
Giả sử là một giá trị hàm số, khi đó tồn tại sao cho , hay là
phương trình có nghiệm.
Ta có .

.
Vậy giá trị lớn nhất của hàm số là . Dấu bằng xảy ra khi
.
d. Tập xác định .
Phương trình có nghiệm
Ta có , với .
.
e. Tập xác định .
Vậy giá trị nhỏ nhất của hàm số là . Dấu bằng xảy ra khi .
Vậy giá trị lớn nhất của hàm số là . Dấu bằng xảy ra khi .
f. Tập xác định .

Giả sử là một giá trị hàm số, khi đó tồn tại sao cho , hay là
phương trình có nghiệm.
Ta có .

.
.
Dạng 4.3: Dựa vào BBT của đồ thị hàm số bậc 2 để tìm GTLN và GTNN
Ví dụ 1
Tìm GTLN – GTNN của các hàm số sau:
a. b.
c.d.
e.trên đoạn f.trên đoạn.
g.trên đoạn. h..
i. Tìm min của hàm số: với .
Lời giải
a.Đặt , hàm số có dạng: .
Xét hàm số trên , hàm số có BBT như sau:

Nhìn vào BBT ta thấy:

Giá trị nhỏ nhất của hàm số bằng khi và chỉ khi tức là
.
Giá trị lớn nhất của hàm số bằng khi và chỉ khi tức là
hoặc .
b.Hàm số được viết lại thành
Đặt , xét hàm số trên có BBT như sau:
 Giá trị nhỏ nhất của hàm số bằng khi và chỉ khi tức .
 Giá trị lớn nhất của hàm số bằng khi và chỉ khi tức là
.
c.Ta có
Đặt , hàm số có dạng: .
Xét hàm số trên có BBT như sau:

 Giá trị nhỏ nhất của hàm số bằng khi và chỉ khi tức

 Giá trị lớn nhất của hàm số bằng khi và chỉ khi tức là .
d.Hàm số được viết lại thành
Đặt , xét hàm số trên có BBT như sau:
 Giá trị nhỏ nhất của hàm số bằng khi và chỉ khi tức .
 Giá trị lớn nhất của hàm số bằng khi và chỉ khi tức là
e.Đặt với thì , hàm số có dạng: .
Xét hàm số trên , hàm số có BBT như sau:

Giá trị nhỏ nhất của hàm số bằng khi và chỉ khi tức là
hoặc , .
Giá trị lớn nhất của hàm số bằng khi và chỉ khi tức là , .
f.Hàm số được viết lại thành
Đặt , với thì , hàm số có dạng: .

 Giá trị nhỏ nhất của hàm số bằng khi và chỉ khi tức , .
 Giá trị lớn nhất của hàm số bằng khi và chỉ khi tức là , .
g.Đặt , , hàm số có dạng: .
 Giá trị nhỏ nhất của hàm số bằng khi và chỉ khi tức ,
.
 Giá trị lớn nhất của hàm số bằng khi và chỉ khi tức là ,
.
h. Đặt , hàm số trở thành:


 Giá trị nhỏ nhất của hàm số bằng .
 Giá trị lớn nhất của hàm số bằng .
i.Đặt , với thì , hàm số trở thành:
Vậy giá trị nhỏ nhất của hàm số bằng

TOÁN 11-C1-BÀI 1-HÀM SỐ LƯỢNG GIÁC

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TOÁN 11-C1-BÀI 1-HÀM SỐ LƯỢNG GIÁC

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Giải tích lớp 11 |

ĐẠI SỐ 11. CHƯƠNG I.

PHẦN I: HÀM SỐ LƯỢNG GIÁC VÀ CÁC BÀI TOÁN LIÊN QUAN

STRONG TEAM TOÁN VẬN DỤNG – VẬN DỤNG CAO

Hàm số có tập xác định là .

Chú ý: Cho hàm số xác định bởi:

- thì có nghĩa khi

- thì có nghĩa khi

- thì có nghĩa khi

1 | Strong Team Toán Vận Dụng – Vận Dụng Cao

Vậy tập xác định của hàm số là .

Vậy tập xác định của hàm số là .

( π2 )≠0 ⇔ x + π2 ≠kπ ⇔ x≠− π2 +kπ ; k ∈ ℤ.

Vậy tập xác định của hàm số là .

. Vậy tập xác định của hàm số là

Tạp chí và tư liệu toán học | 2

g) Điều kiện xác định của hàm số là

Vậy tập xác định của hàm số là .

STRONG TEAM TOÁN VẬN DỤNG – VẬN DỤNG CAO

Vậy tập xác định của hàm số là .

Vậy tập xác định của hàm số là .

3 | Strong Team Toán Vận Dụng – Vận Dụng Cao

Phương pháp giải

Tạp chí và tư liệu toán học | 4

Bước 2: Xác định , khi đó:

 Nếu kết luận hàm số là hàm chẵn.

 Nếu kết luận hàm số là hàm lẻ.

STRONG TEAM TOÁN VẬN DỤNG – VẬN DỤNG CAO

1. Hàm số là hàm số lẻ.

3. Hàm số là hàm số lẻ.

4. Hàm số là hàm số lẻ.

3. khi chẵn và khi lẻ.

a) Tập xác định: là tập đối xứng do đó

Từ và ta kết luận hàm số đã cho là hàm số chẵn.

5 | Strong Team Toán Vận Dụng – Vận Dụng Cao

c) Tập xác định: là tập đối xứng do đó

d) Tập xác định: là tập đối xứng do đó

a) Tập xác định: là tập đối xứng do đó

b) Tập xác định: là tập đối xứng do đó

Tạp chí và tư liệu toán học | 6

c) Tập xác định: là tập đối xứng do đó

Suy ra hàm số là hàm số chẵn

STRONG TEAM TOÁN VẬN DỤNG – VẬN DỤNG CAO

- Tập xác định: là tập đối xứng do đó

- Để hàm số đã cho là hàm số chẵn thì

DẠNG 3: TÍNH TUẦN HOÀN CỦA HÀM SỐ

7 | Strong Team Toán Vận Dụng – Vận Dụng Cao

 Hàm số tuần hoàn với chu kì .

 Hàm số tuần hoàn với chu kì .

 Hàm số tuần hoàn với chu kì .

 Hàm số tuần hoàn với chu kì .

Ta có hàm số ; là hàm số tuần hoàn và có chu kỳ

a. Hàm số tuần hoàn và có chu kỳ .

b. Hàm số tuần hoàn và có chu kỳ .

c. Hàm số tuần hoàn và có chu kỳ .

d. Hàm số không tuần hoàn

Tạp chí và tư liệu toán học | 8

có chu kỳ và hàm số có chu kỳ nhưng

không tồn tại bội số chung nhỏ nhất của và

STRONG TEAM TOÁN VẬN DỤNG – VẬN DỤNG CAO

+ Hàm số là hàm số tuần hoàn vì thỏa mãn:

+ là số dương nhỏ nhất thỏa mãn

Thật vậy: Giả sử nếu

Vì Không tồn tại số nguyên thỏa mãn Điều giả sử là sai.