Tích Vốn Cho Bài Thi Tốt Nghiệp Đại Học Ngữ Văn 12

Thạc sĩ NGUYỄN NGỌC ĐOAN TRANG (Chủ biên)
Cô LÊ NGUYỄN QUỲNH DUNG - Cô NGUYỄN THỊ THÙY DƯƠNG

Thầy PHẠM MINH KHA - Cô NGUYỄN NGỌC PHƯƠNG LINH
TÍCH VỐN CHO BÀI THI

TỐT NGHIỆP & ĐẠI HỌC
MÔN NGỮ VĂN ⑫
TựLập-er
CƠ SỞ DẠY THÊM TỰ LẬP – Bộ môn NGỮ VĂN

Cơ sở 1: 21/68 Tự Lập P.4 Tân Bình Cơ sở 2: 33 Mai Lão Bạng P.13 Tân Bình
TÍCH VỐN CHO BÀI THI TỐT NGHIỆP & ĐẠI HỌC MÔN NGỮ VĂN ⑫
- PHẦN I -
ĐỌC HIỂU
VĂN BẢN
| Nhó m tá c giả bọ môn Ngữ Văn: ĐOAN TRANG – QUỲ NH DUNG – THÙ Y DƯƠNG – MINH KHA – PHƯƠNG LINH |1|
I- KIẾN THỨC NỀN

PHONG CÁCH NGÔN NGỮ
Tính công khai về quan điểm Tính thông tin sự kiện – Tính thời sự Tính đa nghĩa – Tính hình tượng
Tính chặt chẽ trong lập luận Tính ngắn gọn Tính thẩm mỹ - Tính truyền cảm
Tính truyền cảm, thuyết phục Tính hấp dẫn Tính cá thể hóa
Phạm vi sử dụng PCNN Phương tiện ngôn ngữ

truyền thông đại chúng thông tin thời sự,   NGHỆ   Phong phú tùy nội dung
phản ánh dư luận, bày tỏ quan điểm. THUẬT
bày tỏ tư tưởng, lập trường, thái độ đối với   BÁO   Các biện pháp tu từ ngữ âm –
những vấn đề chính trị - xã hội → tác động CHÍ ngữ nghĩa – ngữ pháp.
đến nhận thức & hành động của người đọc.
văn chương (văn xuôi nghệ thuật, thơ, kịch)   CHÍNH   Lớp từ chính trị.
LUẬN
giao tiếp điều hành & quản lý xã hội   SINH   Lớp từ khẩu ngữ, từ địa
HOẠT phương, tiếng lóng
giao tiếp hằng ngày   KHOA   Lớp từ ngữ riêng; kết cấu 3
HỌC phần đặc trưng.
khoa học – công nghệ   HÀNH   Hệ thống thuật ngữ khoa học
CHÍNH
Tính khái quát, trừu tượng - Tính lý trí, logic Tính khuôn mẫu Tính cá thể - Tính cảm xúc
Tính khách quan, phi cá thể Tính minh xác - Tính công vụ Tính sinh động, cụ thể
PHƯƠNG THỨC BIỂU ĐẠT

Dùng các chi tiết, hình ảnh giúp người đọc hình dung ra được đặc điểm nổi bật của một sự việc,
sự vật, con người, phong cảnh… làm cho những đối tượng được nói đến như hiện lên trước mắt
người đọc.
Trình bày một chuỗi sự việc liên quan đến nhau, sự việc này dẫn đến sự việc kia, cuối cùng có
một kết thúc nhằm giải thích sự việc, tìm hiểu con người, nêu vấn đề và bày tỏ thái độ khen chê.
Trực tiếp hoặc gián tiếp bày tỏ tư tưởng, tình cảm, cảm xúc, thái độ và sự đánh giá của người
viết đối với đối tượng được nói tới.
Trình bày văn bản theo một số mục đích nhất định nhằm truyền đạt những nội dung và yêu cầu
của cấp trên hoặc bày tỏ những ý kiến, nguyện vọng của cá nhân hay tập thể tới các cơ quan và
người có quyền hạn để giải quyết.
Trình bày, giới thiệu, giải thích… nhằm làm rõ đặc điểm cơ bản của một số đối tượng, cung cấp
tri thức về các hiện tượng và sự vật trong tự nhiên và xã hội.
Dùng lý lẽ và dẫn chứng để làm sáng tỏ luận điểm nhằm thuyết phục người đọc, người nghe về
một tư tưởng, quan điểm.
THAO TÁC LẬP LUẬN
Nêu khái niệm
Dùng chứng cứ xác thực, cụ thể để minh họa

Chia nhỏ thành nhiều yếu tố để xem xét Nhằm
Vấn
làm
đề
Kết hợp các yếu tố thành chỉnh thể thống nhất để xem xét sáng
nghị
tỏ,
Tìm điểm giống & khác nhau trong tương luận
thuyết
quan với đối tượng khác, trên cùng bình diện
phục
Dùng lý lẽ, chứng cứ để gạt bỏ những quan điểm sai lệch
Bàn bạc, đánh giá đúng sai, thật giả, hay dở, lợi hại
Hiệu quả biểu đạt

MỘT SỐ BIỆN PHÁP TU TỪ
Về hình thức Về nội dung
So sánh
Nhân hóa
Ẩn dụ Giàu hình ảnh/Gợi hình
Hoán dụ
Điệp âm (phụ âm đầu, vần, thanh)
Điệp từ/Điệp ngữ
Điệp cấu trúc/Điệp cú Giàu nhạc tính/nhịp copy - paste
Đối (tương đồng/tương phản) nhàng, tạo âm hưởng... NỘI DUNG VĂN BẢN
Liệt kê (Liệt kê tăng tiến)
Gây ấn tượng về - hình ảnh
Đảo ngữ
- âm thanh...
Câu hỏi tu từ tạo giọng điệu suy tư, trăn trở
Văn bản viết về điều gì?

NỘI DUNG CHÍNH
CỦA VĂN BẢN Văn bản thể hiện thông điệp gì:
tư tưởng, tình cảm gì của tác giả?
(+) đồng cảm, đề cao, ca ngợi…
(Ø) khẳng định, lo ngại, cảnh báo…
(-) phê phán, lên án, tố cáo…
(Anh chị có đồng ý với tác giả…? Vì sao?)
 Đánh giá quan niệm của tác giả

Lý giải:  đúng đắn
Thứ nhất,...Trước tiên,...  hợp lý
Thứ hai,... Sau đó,...  chính xác
Thứ ba,... Cuối cùng,... v.v…
 Lý giải:  Vì sao tác giả lại cho rằng như vậy?
II- 30 ĐỀ THỰC HÀNH
(…) Đã có lần tôi muốn nguôi yên

Khép cánh cửa lòng mình cho gió lặng
Nhưng vô ích làm sao quên được
Những yêu thương khao khát của đời tôi.
Tôi thở trong sức gió muôn người

Mùa gió mới nhờ em tôi có lại
Bài hát cũ tôi hát cùng đồng đội
Lại dập dồn như gió khắp rừng khuya.
Dẫu đêm nay ngọn gió mùa hè

Còn bề bộn một vùng gạch ngói
Lịch sử quay những vòng xoáy gian nan
Đất nước tôi như một con thuyền
Lướt trên sóng những ngực buồm trắng xoá.
Ước chi được hoá thành ngọn gió

Để được ôm trọn vẹn nước non này
Để thổi ấm những đỉnh đèo buốt giá
Để mát rượi những mái nhà nắng lửa
Để luôn luôn được trở lại với đời...
Gió và tình yêu thổi trên đất nước tôi...

(“Gió và tình yêu thổi trên đất nước tôi”, Lưu Quang Vũ)
1. Anh/chị hãy xác định phong cách ngôn ngữ của văn bản.
..............................................................................................................................................................................
2. Theo anh/chị, hình ảnh “gió” trong đoạn thơ biểu trưng cho điều gì?
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
3. Thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm qua đoạn thơ trên là gì?
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
4. Có lần, chủ thể trữ tình “muốn nguôi yên - khép cánh cửa lòng mình” “nhưng vô ích”.
Theo anh/chị, vì sao lại như vậy?
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
5. Vì sao “tôi” lại “Ước chi được hoá thành ngọn gió” (khổ cuối)? Bằng một đoạn văn ngắn
(khoảng 200 chữ), anh/chị hãy trình bày suy nghĩ của mình về ước muốn đó của chủ
thể trữ tình.
[1] Sống là không chờ đợi. Dù chỉ mấy mươi giây. Tôi nhớ có hôm nào đó, em đã nói
với tôi rằng đấy là một triết lý hay, ta phải tranh thủ sống đến từng giây của cuộc đời. Nhưng
em biết không, đừng vì bất cứ một triết lý nào mà gạt bỏ ý nghĩa của sự chờ đợi. Chờ đợi ở
đây không phải là há miệng chờ sung, mà chờ đợi là một phần của bài học cuộc đời. Em sẽ
bằng lòng đợi chứ, nếu em biết về điều sẽ xảy ra?
[2] Đôi khi xếp hàng ở siêu thị, vì biết rồi sẽ đến lượt mình và rằng đó là sự công bằng.
Đợi tín hiệu đèn xanh trước khi nhấn bàn đạp, vì biết đó là luật pháp và sự an toàn cho chính
bản thân. Đợi một người trễ hẹn thêm dăm phút nữa, vì biết có bao nhiêu điều có thể bất
ngờ xảy ra trên đường. Đợi một cơn mưa vì biết rằng dù dai dẳng mấy, nó cũng phải tạnh.
Đợi một tình yêu đích thực vì biết rằng những thứ tình yêu “theo trào lưu” chỉ có thể đem
đến những tổn thương cho tâm hồn nhạy cảm của em…
[3] Vì vậy, hãy cứ bình tâm, em nhé. Cuộc đời ta cũng như rượu vang vậy. Có những
loại vài tháng là uống được. Nhưng cũng có loại phải lưu giữ rất nhiều năm để đạt độ cần
thiết. Điều quan trọng không phải là sớm hay là muộn, mà là đúng lúc. Bởi mọi thứ đều có
thời điểm của riêng nó. Vị rượu ngon chính là phần thưởng của tháng năm.
[4] Mọi vật có thời điểm của nó. Em đừng cố rút ngắn thời gian. Nếu trái chưa chín thì
đừng nên hái. Nếu nhộng chưa chín thì đừng phá vỡ kén tằm. Nếu chưa gặp được một tâm
hồn đồng điệu thì đừng trao gửi trái tim. Đừng để thế giới này tác động. Xuân qua hè tới.
Đông sang thu về. Đừng nôn nóng khi nhìn thấy những loài cây đã khoe lá khoe hoa. Hãy cứ
bình tâm. Hãy đợi thời điểm của mình, em nhé. Hãy tận dụng khoảng lặng này để bồi đắp
cho chính mình và học cách khám phá điều sẽ xảy ra. Nếu em biết suy tư, khoảng thời gian
chờ đợi không bao giờ là vô nghĩa.”
(Trích “Nếu biết trăm năm là hữu hạn”, Phạm Lữ Ân)
1. Cho biết phương thức biểu đạt chính của văn bản.
2. Phân tích hiệu quả nghệ thuật của biện pháp so sánh trong đoạn [3].
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
3. Anh/chị hiểu như thế nào về nhận định: “Điều quan trọng không phải là sớm hay là muộn,
mà là đúng lúc”?
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
4. Anh/ chị có đồng tình với suy nghĩ của tác giả: “Đừng để thế giới này tác động” không?
Vì sao?
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
5. Từ văn bản trên, hãy viết đoạn văn khoảng 200 từ nêu ý kiến của anh (chị) về ý kiến
được nêu trong đoạn trích ở phần Đọc hiểu: “Nếu em biết suy tư, khoảng thời gian chờ
đợi không bao giờ là vô nghĩa”.
Đếm những điều ra đi

Bằng tháng năm khờ dại
Đếm những điều còn lại
Bằng mỗi sớm mai hồng.
Và rồi em biết không?

Cuộc đời bao ngả rẽ
Mỗi khi khô giọt lệ
Hãy khóc bằng tâm hồn.
Hãy tách đôi vỏ buồn

Tìm chồi nhân hy vọng
Giữa ánh dương vừa mọc
Bàn tay gieo nhẹ nhàng.
(...)
Hãy viết nốt bài thơ
Rồi để bên cửa sổ
Mặc chiều hôm và gió
Cuốn muộn phiền ra đi.
Đếm những điều ra đi

Bằng tháng năm khờ dại
Đếm những điều còn lại
Bằng mỗi sớm mai hồng.
(Bài thơ bên cửa sổ, Bùi Sỹ Nguyên)
1. Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản trên.
2. Theo văn bản, chúng ta nên đối mặt với nỗi buồn như thế nào?
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
3. Chỉ ra điểm đặc biệt trong cấu trúc của bài thơ và tác dụng của điều ấy?
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
4. Anh/chị rút ra thông điệp gì từ văn bản trên?
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
5. Từ văn bản trên, hãy viết một đoạn văn khoảng 200 từ nêu ý kiến của anh/chị về những
điều ta học được từ nỗi buồn.
(…) Tiến sĩ Alan Phan, người có hơn 25 năm làm việc ở nhiều quốc gia trên thế giới,
người Việt đầu tiên đưa một công ty lên sàn chứng khoán, nhận xét: “Ở các nước Âu – Mỹ,
thời gian rảnh học sinh sinh viên thường ngồi trước computer đọc tin tức, tìm thông tin hay
đọc sách. Còn học sinh sinh viên Việt Nam, họ đang bận “ngồi đồng” chém gió tại các quán
cà phê, trà sữa”. Tại các nước phương Tây hoặc Nhật Bản, hình ảnh chúng ta thường thấy
trên xe buýt, tàu điện ngầm hay ngay cả trên đường phố là hình ảnh các bạn trẻ say sưa với
cuốn sách trên tay.
Mỗi lần theo dõi các cuộc tranh luận của giới trẻ Việt Nam về các vấn đề “hot” trên các
diễn đàn, mạng xã hội, chúng ta sẽ thấy rõ sự thiếu hiểu biết, thiếu văn hóa cũng như trình
độ… ngụy biện thầy của các bạn trẻ. Các bạn không tự trang bị được cho mình một nền tảng
kiến thức, tư duy độc lập, lập luận thuyết phục cũng như kĩ năng, văn hóa tranh biện. Tâm
lý bầy đàn luôn thể hiện rõ nhất ở những sự kiện như vậy. Sự kiện cô bạn trẻ Huyền Chip và
cuốn “Xách ba-lô lên và đi”, một trong những sự kiện nóng và được giới trẻ tranh luận nhiều
nhất trong năm 2013, là một ví dụ điển hình. (…)
Trước mỗi sự kiện truyền thông đưa ra, các bạn trẻ không thể phân biệt được đâu là
tin thật, đâu là tin giả, đâu là chiêu PR. Một bộ phận những con cừu ngoan ngoãn, họ chỉ biết
bám đuôi nhau và gật đầu. Bộ phận còn lại nghe cái gì cũng kêu “bậy” dù chẳng có dẫn chứng,
cơ sở nào để phản biện lại.
Họ đang bị cuốn theo “cơn lốc thông tin” cũng như sự dắt mũi của một bộ phận giới
truyền thông thiếu đạo đức và liêm sỉ, đang nhồi sọ người đọc với những tin tức dạng “sốc,
hiếp, giết”, kiếm tiền dựa trên sự ngu muội của người khác.
(Thái độ của người Việt trẻ với văn hóa đọc – Hiếu Minh tổng hợp, vanhoagiaoduc.vn)
1. Xác định phong cách ngôn ngữ chính của đoạn ngữ liệu trên.
2. Anh/chị hãy giải thích cách hiểu của mình về từ “ngồi đồng” được nhắc đến trong đoạn
ngữ liệu trên.
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
3. Theo anh/chị, thông điệp ý nghĩa nhất mà tác giả nhắn gửi qua văn bản trên là gì?
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
4. Anh chị có đồng ý với quan điểm “Mỗi lần theo dõi các cuộc tranh luận của giới trẻ Việt
Nam về các vấn đề “hot” trên các diễn đàn, mạng xã hội, chúng ta sẽ thấy rõ sự thiếu hiểu
biết, thiếu văn hóa cũng như trình độ… ngụy biện thầy của các bạn trẻ” không? Vì sao?
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
5. Hãy viết một đoạn văn nghị luận (khoảng 200 từ), trình bày suy nghĩ của anh/chị về hiện
tượng được đề cập trong ý kiến của Alan Phan: “Ở các nước Âu – Mỹ, thời gian rảnh học sinh
sinh viên họ thường ngồi trước computer đọc tin tức, tìm thông tin hay đọc sách. Còn học sinh
sinh viên Việt Nam, họ đang bận “ngồi đồng” chém gió tại các quán cà phê, trà sữa.”
Cuộc sống riêng không biết đến điều gì xảy ra ngoài ngưỡng cửa nhà mình là một cuộc
sống nghèo nàn, dù nó có đầy đủ tiện nghi đến đâu đi nữa. Nó giống như một mảnh vườn
được chăm sóc cẩn thận, đầy hoa thơm sạch sẽ và gọn gàng. Mảnh vườn này có thể làm chủ
nhân của nó êm ấm một thời gian dài, nhất là khi lớp rào bao quanh không còn làm họ
vướng mắt nữa. Nhưng hễ có một cơn dông tố nổi lên là cây cối sẽ bị bật khỏi đất, hoa sẽ nát
và mảnh vườn sẽ xấu xí hơn bất kì một nơi hoang dại nào. Con người không thể hạnh phúc
với một hạnh phúc mong manh như thế. Con người cần một đại dương mênh mông bị bão
táp làm nổi sóng nhưng rồi lại phẳng lì và trong sáng như trước. Số phận của những cái
tuyệt đối cá nhân không bộc lộ ra khỏi bản thân, chẳng có gì đáng thèm muốn.
[Theo A.L.Ghec-xen, 3555 câu danh ngôn, NXB Văn hóa – Thông tin, Hà Nội, 1997]
1. a- Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản trên.
.............................................................................................................................................................................
b- Đặt nhan đề cho văn bản..........................................................................................................................
2. a- Nội dung chính của văn bản trên là gì?
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
b- Anh/chị hiểu “những cái tuyệt đối cá nhân” là gì?
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
3. Chỉ một biện pháp tu từ được sử dụng trong văn bản trên và nói rõ tác dụng của biện
pháp tu từ ấy.
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
4. Anh chị có suy nghĩ gì về câu nói “Con người cần một đại dương mênh mông bị bão táp
làm nổi sóng nhưng rồi lại phẳng lì và trong sáng như trước”?
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
5. Từ nội dung của văn bản đọc hiểu trên, anh/chị hãy viết một đoạn văn ngắn (khoảng
200 chữ) để bộc lộ suy nghĩ và thái độ của mình về “Cuộc sống riêng không biết đến điều
gì xảy ra ngoài ngưỡng cửa nhà mình”.
[...]
Ta hay chê rằng cuộc đời méo mó
Sao ta không tròn ngay tự trong tâm?
Đất ấp ôm cho muôn hạt nảy mầm
Những chồi non tự vươn lên tìm ánh sáng
Nếu tất cả đường đời đều trơn láng

Chắc gì ta đã nhận ra ta
Ai trong đời cũng có thể tiến xa
Nếu có khả năng tự mình đứng dậy.
Hạnh phúc cũng như bầu trời này vậy

Đâu chỉ dành cho một riêng ai.”
(Trích bài thơ Tự sự - Lưu Quang Vũ)
1. Xác định những phương thức biểu đạt có trong đoạn thơ trên.
........................................................................................................................................................................................
2. Chỉ ra và nêu tác dụng của một biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn thơ trên.
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
3. Anh/chị hiểu thế nào về ý nghĩa hai câu thơ sau:
“Đất ấp ôm cho muôn hạt nảy mầm
Những chồi non tự vươn lên tìm ánh sáng”
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
4. Anh/chị có đồng ý với tác giả rằng:
“Nếu tất cả đường đời đều trơn láng
Chắc gì ta đã nhận ra ta”
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
5. Từ một thông điệp mà tác giả gửi gắm qua bài thơ, hãy nêu suy nghĩ của anh/chị trong
một đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ).
“Không ai biết trước được tương lai. Bạn chỉ có thể tạo ra tương lai”.
Jack Ma đã nói câu đó khi nhìn lại vụ ông đã bán 40% cổ phần Alibaba của mình cho
Yahoo của Jerry Yang vào năm 2005. Thời đó, Alipay và Taobao của Jack đều đang lỗ, còn
Yahoo của Jerry thì chỉ có tài sản khoảng 3 tỷ USD, và ít người nghĩ Jerry Yang sẽ ném tới 1
tỷ vào Alibaba. Nhưng họ đã bắt tay, để quyết tâm đánh bại gã khổng lồ eBay trên thị trường
Trung Quốc.
Bạn sẽ dễ dàng bắt gặp những câu chuyện như thế về các doanh nhân thành công,
những người đã đưa ra các quyết định long trời lở đất vào lúc không ai nghĩ đến, để rồi trở
thành huyền thoại.
Có một nghịch lý ở các nhân vật như Jack Ma hay Jerry Yang. Đó là người đời rất hay
trông vào các lời khuyên của họ (thậm chí đưa nó vào các giáo trình kinh tế trong nhà
trường), in đời họ thành sách gối đầu giường. Trong khi, chính bản thân họ luôn là những
người đưa ra các quyết định phi quy luật. Họ thành công vì chối bỏ chủ nghĩa kinh nghiệm,
vì không tin vào các giá trị cũ, và luôn tìm cách tạo ra cái mới. Nói như câu châm ngôn kinh
điển của Steve Jobs: “Hãy đói khát, hãy khờ dại”.
(Trích Bài học của Jack Ma, Đức Hoàng)
1. Xác định phương thức biểu đạt chính trong văn bản trên?
..............................................................................................................................................................................
2. Anh/chị hiểu thế nào về cụm từ “quyết định phi quy luật” được nhắc đến trong văn bản?
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
3. Theo anh / chị vì sao tác giả cho rằng “người đời rất hay trông vào các lời khuyên của họ
(thậm chí đưa nó vào các giáo trình kinh tế trong nhà trường), in đời họ thành sách gối
đầu giường” ?
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
4. Anh / chị có đồng ý với quan điểm của Jack Ma: “Không ai biết trước được tương lai.
Bạn chỉ có thể tạo ra tương lai” hay không ? Vì sao?
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
5. Anh/chị hãy viết một đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của mình về
nguyên nhân thành công được nêu trong văn bản: “Họ thành công vì chối bỏ chủ nghĩa
kinh nghiệm, vì không tin vào các giá trị cũ và luôn tìm cách tạo ra cái mới.”
| Nhó m tá c giả bọ môn Ngữ Văn: ĐOAN TRANG – QUỲ NH DUNG – THÙ Y DƯƠNG – MINH KHA – PHƯƠNG LINH | 10 |
Tôi là viên đá mọn không tên

Tôi tự hào sung sướng tuổi thanh niên
Chiến đấu lớn dưới ngọn cờ của Đảng.
Tôi yêu bản hùng ca không tắt
Mà lời ca sang sảng những tên người
Bế Văn Đàn hiến trọn tuổi hai mươi
Thân trai trẻ vì nhân dân làm giá súng.
Phan Đình Giót như một hòn núi lớn
Ngực yêu đời đè bẹp lỗ châu mai
La Văn Cầu vì rất quý những bàn tay
Đã chặt đứt cánh tay mình xông tới.
Lý Tự Trọng đầu không hề chịu cúi
Lúc ra pháp trường còn đọc truyện Nguyễn Du
Chị Sáu ơi! Bông hoa chị cài đầu
Còn thắm mãi giữa ngàn cây Côn Đảo.
(Vương Trùng Dương)
1. Xác định phương thức biểu đạt chính trong văn bản trên?
...................................................................................................................................................................................
2. Xác định biện pháp nghệ thuật chính của văn bản? Nêu hiệu quả của biện pháp nghệ
thuật đó?
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
3. Hình ảnh Lý Tự Trọng “ra pháo trường còn đọc truyện Nguyễn Du” và chị Võ Thị Sáu với
“bông hoa chị cài đầu” gợi lên ý nghĩa gì ?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
4. Tại sao tác giả lại xem mình là “viên đá mọn không tên”?
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
5. Từ những tấm gương Phan Đình Giót, Bế Văn Đàn, Lý Tự Trọng, Võ Thị Sáu,… trong văn
bản, anh/chị hãy viết một đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) nói lên lòng biết ơn của
mình với các thế hệ cha anh và trách nhiệm của thanh niên hiện nay.
[Văn bản: Đề Thi HK2, Khối 12 – THPT Nguyễn Thượng Hiền, NH2016-2017]
Trước khi bàn về tính năng động sáng tạo của mỗi cá nhân tác động đến sự phát triển
của xã hội như thế nào, xin hãy đi vào mấy ví dụ trong đời sống thực tế:
Hãy nhìn ra những nước láng giềng của chúng ta: Ai cũng biết Singapore từ năm 1965
là một làng chài tách ra khỏi Malaysia với diện tích chỉ 1000km2. Vậy mà, hiện nay, GDP đã
là 88,8 tỉ USD, bình quân thu nhập đầu người là 21,500USD, đứng thứ 25 trên thế giới.
Những con số đó cho thấy điều gì? Trước hết, đó là do tính năng động sáng tạo của người
cầm đầu Singapore là Lý Quang Diệu. Ấy thế mà, ngày nay, người cầm đầu mới vẫn phải nói:
“Phải thay đi những gì cổ lỗ, loại đi những gì không thích hợp, sáng tạo ra những cái mới…”.
Nhìn vào đó, đủ biết tính năng động sáng tạo của người đứng đầu quốc gia có tấm quan
trọng như thế nào đối với sự phát triển, phồn vinh của một đất nước, đến hạnh phúc của
nhân dân. Vì sao Singgapore ở mức cao như thế trên thế giới mà họ vẫn yêu cầu loại bỏ
những cái cổ lỗ, không thích hợp, sáng tạo cái mới? Vì thế giới không ngừng biến đổi, không
ngừng tiến bộ. Vì nếu dừng lại, say sưa với đỉnh cao của quá khứ và hiện tại, nghĩa là, chấp
nhận chìm nghỉm trong cái “thung lũng” của tương lai!
Vì sự phồn vinh của đất nước, vì sự tiến bộ của chính mình, mỗi cá nhân phải thay đi
những cái gì cổ lỗ, phải loại đi những gì không thích hợp, phải sáng tạo ra những cái mới.
Ngược lại, chúng ta sẽ bị văng ra khỏi dòng chảy dữ dội của đời sống thế giới.
(Theo Nguyẽ n Thé Long, “Truyền thống gia đình và bản sắc dân tộc Việt Nam”)
1. Xá c định phong cá ch ngôn ngữ củ a văn bản.
..............................................................................................................................................................................
2. Nêu ngá n gọ n nọ i dung chính củ a đoạ n trích.
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
3. Chỉ ra và nêu tá c dụ ng mọ t biẹ n phá p tu từ điẹ p nỏ i bạ t nhá t trong văn bả n.
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
4. Em hiẻ u thé nà o vè hà m nghĩa củ a cụ m từ “chấp nhận chìm nghỉm trong cái ‘thung lũng’
của tương lai”?
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
5. Vié t mọ t đoạ n văn (khoả ng 200 chữ) trình bà y suy nghĩ củ a anh/chị vè ý kié n được nêu
trong ngữ liẹ u ở phà n Đọ c hiẻ u: “Chúng ta” “phải thay đi những cái gì cổ lỗ, phải loại đi
những gì không thích hợp, phải sáng tạo ra những cái mới”, (lưu ý : giới hạ n trong lĩnh
vực khoa họ c kĩ thuạ t và công nghẹ cao).
[Đề Thi Học kỳ 1, Khối 12 – THPT Nguyễn Thượng Hiền, NH2017-2018]

… Để hiểu rõ hơn quan niệm của các bà mẹ Pháp về tương lai của con cái, chúng tôi xin dẫn
một ví dụ khác từ bà mẹ có ba người con đang học phổ thông:
"Không ai biết trước được tương lai, nhưng nếu mong đợi thì trước tiên là cháu có một việc
làm mà cháu thích. Tôi không muốn cháu cứ phải học thật nhiều, nếu mà cháu không thích thú gì sự
học hành đó. Nếu có cháu nào thích làm thợ nề thì cứ làm thợ nề. Điều quan trọng là chúng hạnh
phúc với công việc của chúng. Tôi không thúc đẩy chúng học nhiều nếu điều đó không phù hợp với
cháu, không nên làm như vậy. Quan trọng là có một công việc để kiếm sống, tôi không nói với cháu
là dứt khoát con phải làm bác sĩ. Các bậc cha mẹ đều muốn con mình trọn vẹn, thập toàn, nhưng tôi
thì không, vì "nhân vô thập toàn" mà." - chị nói.
Nhiều bà mẹ Pháp đã cho biết mục tiêu ưu tiên của họ là giáo dục con trưởng thành, phát triển
về mọi mặt, nhất là khả năng tự lập để bước vào đời, để sống cuộc sống của chính mỗi người con và
biết sống với người khác trong một xã hội nhiều khác biệt, chứ họ không ép con theo đuổi bất kỳ hình
mẫu nào theo sự hình dung của họ nếu điều đó không phù hợp với con.
Với họ, quan trọng là từng người con cảm thấy hạnh phúc, ham thích nghề nghiệp trong tương
lai của mình, dẫu đó là nghề chân tay hay trí óc. Chuyện học hành bằng cấp cũng cần thiết vì điều
này tăng thêm sự lựa chọn nghề nghiệp cho con về sau, nhưng chỉ là một trong nhiều con đường của
cuộc sống, chứ không quyết định cho tương lai và hạnh phúc của con…
(Cha mẹ Pháp tự hào điều gì về con cái? - Nguyễn Khánh Trung -Tuổi trẻ)
1. Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản.
..............................................................................................................................................................................
2. Xác định nội dung chính của văn bản trên.
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
3. Theo tác giả bài viết, mục tiêu quan trọng nhất trong việc giáo dục con cái là gì? Anh/Chị
có đồng tình với quan điểm của tác giả không? Vì sao?
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
4. Từ đoạn trích trên, anh/chị rú t ra bà i họ c gì về vấn đề định hướng, lựa chọn nghề nghiệp
của học sinh THPT?
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
5. Hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về ý kiến được
nêu trong đoạn trích ở phần Đọc hiểu: “Tầm quan trọng của việc tìm thấy hạnh phúc
trong nghề nghiệp của mình, dẫu đó là nghề chân tay hay trí óc.”

Trong Bản Tuyên bố về quyền của người dùng, Facebook cho biết: "Bạn sở hữu tất cả
nội dung và thông tin bạn đăng lên Facebook, và bạn có thể kiểm soát cách thông tin được
chia sẻ thông qua các cài đặt riêng tư và ứng dụng của mình”. Nhưng hãy nhìn vụ bê bối vừa
rồi: 50 triệu thông tin cá nhân từ Facebook đã được giao cho bên thứ ba sử dụng phục vụ
cho cuộc tranh cử tổng thống Mỹ.
Các nhà cung cấp nền tảng mạng xã hội sống chủ yếu dựa vào tiền quảng cáo. Thông
tin cá nhân người dùng của các tài khoản càng sâu bao nhiêu thì lại càng hấp dẫn cho các
nhà quảng cáo. Mạng càng phổ diện rộng, người dùng càng bị làm phiền nhiều bởi quảng
cáo và bí mật cá nhân càng khó được kiểm soát.
[…] Liệu những nút Report (báo cáo) nội dung bị xâm hại cá nhân của các nhà cung
cấp là đủ? Liệu khung pháp lý đã đủ để trấn an người dùng về an toàn mạng? Trước khi mọi
thứ được kiểm soát thì có thể hậu quả đã xảy ra như một nữ sinh ở Nghệ An mới tự tử vì
bạn trai đưa clip hôn nhau lên mạng. Diễn viên, nhà văn Steven Wright từng nói: “Internet
giống như miền Tây hoang dã vậy. Chẳng có luật lệ”.
Vấn đề hôm nay không phải là giá cổ phiếu của Facebook sụt bao nhiêu hay Mark
Zuckerberg mất mấy tỷ USD, mà là sự cẩn trọng của chính bạn khi tham gia môi trường
mạng đang ra sao.
Thế hệ tôi, 8x đời đầu, may thay vẫn có được một tuổi thơ không Internet. Tôi đang
nghĩ về những thế hệ lớn lên trong thời đại số. Làm sao để con tôi, cháu tôi được giáo dục về
Internet đầy đủ, biết ý thức khai thác mặt tốt của Internet và biết tự bảo vệ mình?
(Đời tư là hàng hóa - Phạm Hải Chung - VnExpress, ngày 22/03/2018)
1. Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản.
..............................................................................................................................................................................
2. Anh/chị hiểu như thế nào về khái niệm “an toàn mạng” trong câu văn “Liệu khung pháp
lý đã đủ để trấn an người dùng về an toàn mạng?”?
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
3. Nêu nội dung của văn bản.
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
4. Anh/chị có đồng ý với câu nói của diễn viên, nhà văn Steven Wright: “Internet giống
như miền Tây hoang dã vậy. Chẳng có luật lệ”? Vì sao?
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
5. Từ nội dung văn bản phần Đọc hiểu, anh/chị hãy viết một đoạn văn ( khoảng 200 chữ)
trình bày suy nghĩ về tầm quan trọng của việc có ý thức khai thác mặt tốt của Internet
và biết tự bảo vệ mình.
[Đề chính thức Thi Giữa Học kỳ 1, Khối 12-NTH, NH2018-2019]

Trong những chuyến đi vòng quanh thế giới, tôi đã được chứng kiến sức mạnh kỳ diệu
của tinh thần con người. Tôi biết chắc chắn trên đời này có phép màu, nhưng phép màu chỉ xảy
ra với những người biết hy vọng. Hy vọng là gì? Hy vọng là nơi những ước mơ bắt đầu. Hy vọng
là tiếng nói cất lên từ mục đích sống của bạn. Hy vọng nói với bạn, đảm bảo với bạn rằng bất
cứ điều tồi tệ nào xảy ra với bạn cũng không tồn tại bên trong bạn. Có lẽ bạn không thể kiểm
soát được tất cả những gì xảy ra với bạn nhưng bạn có thể kiểm soát được cách bạn phản ứng
trước những gì xảy ra với bạn.
[...] Hãy nhìn về phía trước và hãy dám khát khao một cuộc sống tốt đẹp hơn và hãy theo
đuổi ước mơ của bạn với tất cả sức mạnh mà bạn có.
(Nick Vujicic, “Sống cho điều có ý nghĩa hơn”, NXB Tỏ ng hợp Thà nh phó Hò Chí Minh)
Câu 1: (0,5 điểm) Xá c định phong cách ngôn ngữ chính được sử dụng trong văn bản trên?
...................................................................................................................................................................................
Câu 2: (0,5 điểm) “Sức mạnh kỳ diệu của tinh thần con người” mà Nick Vujicic đè cạ p đé n
trong đoạ n trích là gì?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 3: (1,0 điểm) Theo Nick, hy vọ ng sẽ mang đé n cho con người những “phé p mà u” nà o?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 4: (1,0 điểm) Anh/Chị có đò ng tình với ý kié n “Bạn không thể kiểm soát được tất cả những
gì xảy ra với bạn nhưng bạn có thể kiểm soát được cách bạn phản ứng trước những gì
xảy ra với bạn” không? Vì sao?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 5: (2,0 điểm) Bằng một đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ), anh/chị hãy trình bày suy
nghĩ của mình về một vấn đề được gợi ra từ văn bản.
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
[Đề chính thức Thi Học kỳ 1, Khối 12-NTH, NH2018-2019]

Rất nhiều người thông minh chọn phương án làm một công việc lương cao cho một
công ty của một người chủ thông minh. Điều này nói lên rằng, họ sợ mạo hiểm, họ không cởi
mở và không dám thử những điều mới, không dám thử những việc họ không giỏi, họ sợ mất
cái mác "thông minh" trước những người xung quanh.
Người có trí thông minh thường lười biếng. Những người thông minh này lại không
tập trung vào phát triển khả năng tự nhiên của mình. Thay vì đó, những người không có
nhiều tài, họ lại dành thời gian cho việc thực hành, điều này khiến họ gặt hái được thành
công dễ dàng hơn.
Một vài người thông minh không hề nhận ra rằng, trí óc chỉ là một yếu tố nhỏ trong
việc đạt được thành công, nhưng mối quan hệ giữa người với người trong kinh doanh còn
quan trọng hơn thế. Họ không bao giờ cải thiện các kỹ năng xã hội, học cách tạo mối quan
hệ, ngược lại họ thường không thích những ai vượt trội hơn họ.
Rất nhiều người thông minh không kết hợp tốt giữa cái tôi và sự logic, đó là lý do họ
thường đặt ý kiến họ cho là đúng lên trên tất cả mọi người. Sẽ rất nguy hiểm nếu họ cứ
khăng khăng điều mình nói là đúng, và họ sẽ rất ngượng ngùng khi nhận ra mình sai.
(Theo “11 lí do khiến người thông minh thất bại trong cuộc sống”,
Bá o điẹ n tử Dân Trí, ngà y 21/7/2015)
Câu 1 (0,5 điểm): Tá c giả đã chỉ ra những đạ c điẻ m nà o củ a “người thông minh” khié n họ
phả i gạ p thá t bạ i trong cuọ c só ng (HS chỉ cà n chỉ ra 2 đạ c điẻ m)?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 2 (0,5 điểm): Anh/Chị hiẻ u như thé nà o là sự “kết hợp tốt giữa cái tôi và sự logic”?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 3 (1,0 điểm): Thá i đọ củ a tá c giả đó i với “đó i tượng thông minh” được đè cạ p trong
đoạ n trích trên?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 4 (1,0 điểm): Anh/ Chị có đò ng tình với quan điẻ m củ a tá c giả trong bà i vié t Để đến
với thành công, sự thông minh rất cần thiết nhưng quan trọng hơn là cần phải xây
dựng mối quan hệ giữa người và người, cải thiện các kỹ năng xã hội không? Vì sao?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 5 (2.0 điểm) Hãy viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ củ a anh/chị
về quan niẹ m: Trí thông minh chỉ là một yếu tố trong việc đạt được thành công.

Con người thường hay bám lấy những cách nghĩ, cách làm đã quen thuộc từ lâu,
thường khó mà rời chúng để chuyển sang những cách nghĩ, cách làm mới, khác xa, thậm chí
đối lập với cách nghĩ, cách làm cũ. Chính vì vậy mà nhiều khi sáng tạo đã gần trong gang tấc
mà vẫn xa vạn dặm. (...)
Để chống sức ỳ tâm lý, phải thường xuyên luyện cho bộ óc trở nên linh hoạt, nghĩ thế
này không được thì nghĩ thế khác, có khi trái ngược hẳn, hay khác xa cách nghĩ lúc đầu.
Muốn vậy phải tập nhìn một sự vật theo rất nhiều cách khác nhau. Ví dụ, có thể nhìn một cái
khăn tay như một vật dụng để lau tay, để che nắng khi đi nắng mà quên đội mũ, bịt miệng
khi đi qua nơi bụi bặm, để bịt mũi khi đi qua những nơi có mùi xú uế, để bịt cổ khi gặp gió
lạnh mà mặc áo hở cổ, để băng vết thương khi chưa sẵn sàng bông băng v.v...
(Trích Tự học thế nào cho tốt, GS Viện sĩ Nguyễn Cảnh Toàn và Nguyễn Châu An,
NXB Tổng hợp TPHCM, 2009, trang 93)
Câu 1. (0.5 điểm) Nêu phương thức biểu đạt chính của đoạn trích.
...................................................................................................................................................................................
Câu 2. (0.5 điểm) Theo tác giả, điều gì làm cản trở sự sáng tạo của con người?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 3. (1.0 điểm) Anh/Chị hiểu nội dung của câu văn “Chính vì vậy mà nhiều khi sáng tạo
đã gần trong gang tấc mà vẫn xa vạn dặm.” như thế nào ? Hãy nêu một biểu hiện cụ
thể mà anh/chị đã từng gặp hoặc biết về điều đó.
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 4. (1.0 điểm) Từ văn bản trên, anh/chị hãy rút ra cho mình hai giải pháp có thể cải
thiện được sức ỳ tâm lý (ngoài những giải pháp mà tác giả đã nêu).
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 5: (2,0 điểm) Bằng một đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ), anh/chị hãy trình bày suy
nghĩ của mình về một vấn đề được gợi ra từ văn bản.
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................

(1) Tôi luôn nhắc nhở các em và các bậc cha mẹ rằng hướng nghiệp là một cuộc hành trình,
tức là những gì các em hiểu và quyết định ở thời điểm hiện tại có thể sẽ khác đi rất nhiều so với thời
điểm một năm sau đó. Nếu không thấy được đặc điểm này của hướng nghiệp, các em sẽ bối rối hoang
mang vì sự thay đổi của bản thân trong khi cha mẹ trách móc con cái không “kiên định” với quyết
định của chúng.
(2) Có hai lý do cho đặc điểm trên. Thứ nhất, thế giới nghề nghiệp thay đổi với tốc độ chóng
mặt; theo thống kê trong ngành, gần một nửa số lượng nghề nghiệp hiện tại có thể sẽ biến mất ở 10
năm sau. Cũng theo quá trình vận động, đến thời điểm đó, sẽ có rất nhiều nghề nghiệp mới được tạo
ra mà 10 năm trước đó không ai trong chúng ta biết được rằng chúng sẽ xuất hiện. Thứ hai, các em
bây giờ có nhiều lựa chọn hơn các thế hệ trước rất nhiều. Và vì có nhiều lựa chọn, các em sẽ có nhiều
cơ hội học hỏi, trải nghiệm và muốn thử nghiệm ở nhiều ngành nghề khác nhau.
(3) Điều quan trọng nhất không phải là cố gắng không thay đổi. Điều quan trọng nhất là tìm
ra điểm bất biến trong thế giới mau thay đổi này: đó là hiểu rõ bản thân. Ở bất cứ thời điểm nào, chỉ
cần một người hiểu rõ điểm mạnh của mình, biết được điều gì quan trọng nhất đối với bản thân, sau
đó hiểu rõ những ảnh hưởng tích cực quanh mình, tìm hiểu kỹ đặc điểm của thị trường lao động rồi
lên kế hoạch phát triển đối với nghề nghiệp phù hợp với mình nhất là được.
(4) Và khi đã ra quyết định, thì phải sẵn sàng chịu trách nhiệm với tất cả kết quả, kể cả thất
bại. Để rồi nhìn lại bản thân, một lần nữa bắt đầu quy trình hướng nghiệp mới vì thật ra điểm đến
không quan trọng bằng quá trình. Kết quả cuối cùng của quyết định nghề nghiệp tốt đó là sự bình an
trong tâm hồn.
(Trích “Cứ đi để lối thành đường”, Phoenix Ho, NXB Thé giới, 2016, tr. 16)
Câu 1: (0,5 điểm) Xác định thao tá c lạ p luạ n được sử dụ ng trong đoạ n (2).
...................................................................................................................................................................................
Câu 2: (0,5 điểm) Theo tá c giả , vì sao “hướng nghiệp là một cuộc hành trình”?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 3: (1,0 điểm) Anh/ Chị có đò ng tình với quan niẹ m củ a tá c giả rà ng: “Kết quả cuối cùng
của quyết định nghề nghiệp tốt đó là sự bình an trong tâm hồn”? Vì sao?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 4: (1,0 điểm) Từ văn bả n trên, anh/chị rú t ra cho mình những bà i họ c gì trong viẹ c
chọ n nghè nghiẹ p trong tương lai?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 5: (2,0 điểm) Viết đoạn văn (khoả ng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/ chị về tầm
quan trọng của việc hiểu rõ bản thân.
[Đề Thi thử THPTQG Lần 1, Khối 12-Phổ thông Năng Khiếu, NH2018-2019]
ĐỒNG DAO CHO NGƯỜI LỚN
Có cánh rừng chết vẫn xanh trong tôi
Có con người sống mà như qua đời
Có câu trả lời biến thành câu hỏi

Có kẻ ngoại tình ngỡ là tiệc cưới
Có cha có mẹ có trẻ mồ côi

Có ông trăng tròn nào phải mâm xôi
Có cả đất trời mà không nhà ở

Có vui nho nhỏ có buồn mênh mông
Mà thuyền vẫn sông mà xanh vẫn cỏ

Mà đời vẫn say mà hồn vẫn gió
Có thương có nhớ có khóc có cười

Có cái chớp mắt đã nghìn năm trôi.
(1992 - Nguyễn Trọng Tạo)
Câu 1 (1.0 điểm): Xác định và phân tích hai biện pháp tu từ nổi bật trong văn bản?
......................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................
Câu 2 (1.0 điểm): Anh/ chị hiểu thế nào về câu thơ “Có con người sống mà như qua đời”?
......................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................
Câu 3 (1.0 điểm): Theo anh / chị, tại sao Nguyễn Trọng Tạo lại đặt tên cho bài thơ là “Đồng
dao cho người lớn”? Nhà thơ muốn gửi tới những người lớn điều gì?
......................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................
Câu 4 (2,0 điểm): Viết đoạn văn khoảng 200 chữ trình bày suy nghĩ của anh / chị về ý nghĩa
của phát hiện: “Có cái chớp mắt đã nghìn năm trôi” trong bài thơ ở ngữ liệu đọc hiểu.
Vậy theo ông, văn hóa là gì?
Văn hóa là thứ mà tưởng chừng như ai cũng biết và ai cũng hiểu, nhưng nếu ai cũng
biết, ai cũng hiểu thì tại sao xã hội lại “loạn chuẩn”, lại xảy ra nhiều chuyện như thế này?
Nghĩa là sự hiểu và sự biết về văn hóa đang rất có vấn đề.
Văn hóa có nhiều cách hiểu và cách diễn đạt, nhưng theo tôi, hiểu một cách đơn giản
nhất, con người văn hóa là con người “tam tính”: nhân tính, quốc tính và cá tính. Đây chính
là đặc tính của con người tự do và cũng là đích đến của giáo dục khai phóng. Nhân tính là
thứ để phân biệt giống người với những giống loài khác, để phân biệt con người với muông
thú cỏ cây và máy móc. Quốc tính là thứ để phân biệt đồng bào với đồng loại của mình. Nếu
như quốc tính cần được sàng lọc bởi nhân tính thì cá tính sẽ được hình thành nên nền tảng
của nhân tính và được vun bồi bởi quốc tính. Con người “tam tính” sẽ là con người rất nhân
loại, rất dân tộc, nhưng cũng rất là chính mình.
Ngoài ra, tôi cũng có một khái niệm khác về con người văn hóa, đó là con người “ba
bề”: bề trong (lương tri của mình), bề trên (đức tin của mình), bề ngoài (tính cách của mình).
Chính “tam tính” và “ba bề” (văn hóa) đó mới giúp ta minh định được đúng - sai, phải
- trái, chân - giả, thiện - ác, chính - tà; giúp ta hình thành được “chân thắng” và “chân ga”
bên trong con người mình. “Chân thắng” là để ngăn ta làm điều sai, điều ác (trái với “tam
tính”); còn “chân ga” sẽ thôi thúc ta làm điều đúng, điều đẹp (hợp với “tam tính”).
Vậy làm sao có “tam tính”? Làm sao có “ba bề”? Từ sự học, từ thực học, từ sự học khai
phóng mà ra cả. Có một câu hỏi hơn “Tiền nhiều để làm gì?” là “Học nhiều để làm gì?”, “Tại
sao VN ta được xem là một dân tộc hiếu học nhưng lại nghèo bền vững như thế này?”. Phải
chăng, “hiếu học” chủ yếu là học cho ra điểm hay học cho ra bằng, chứ không phải là học cho
ra người (văn hóa) hay học cho ra nghề (chuyên môn)…?
Theo tôi, có 3 môn học tối thiểu con người cần tìm hiểu để có văn hóa là triết học, lịch
sử và tôn giáo. Cả 3 cái đó đều đang bị “gãy”. Lâu nay nền giáo dục của chúng ta chưa được
học đúng nghĩa 3 môn học này như một tri thức của văn hóa. Trong khi, 3 thứ đó là linh hồn
của văn hóa. Nếu trong nhà trường chưa được học linh hồn của văn hóa một cách đầy đủ và
đúng nghĩa thì làm sao có văn hóa?
(“Hiện tượng ‘loạn chuẩn’ trong giới trẻ : Thiếu vắng văn hóa ”
- Phỏng vấn ông Giản Tư Trung , nhà hoạt động giáo dục , Viện trưởng Viện Giáo dục
IRED - Đăng Nguyên - 02/ 04 / 2019 - Thanh Niên online)
Câu 1 ( 0.5 điểm ): Theo ông Giản Tư Trung, thế nào là con người văn hóa ?
Câu 2 ( 0. 5 điểm ): Linh hồn của văn hóa, từ quan điểm của ông Giản Tư Trung, là gì ?
Câu 3 ( 1.0 điểm ): Trong lời phát biểu của mình, ông Giản Tư Trung cho rằng : “Theo tôi,
có 3 môn học tối thiểu con người cần tìm hiểu để có văn hóa là triết học, lịch sử và tôn
giáo. Cả 3 cái đó đều đang bị “gãy” ”. Anh/chị hiểu thế nào về ý nghĩa của từ "gãy"
được dùng ở đây? Anh chị có đồng tình với ý kiến đó không, vì sao ?
Câu 4 (1,0 điểm ): Anh chị hãy thử tìm câu trả lời cho câu hỏi: “ Tại sao Việt Nam ta được
xem là một dân tộc hiếu học nhưng lại nghèo bền vững như thế này?”
Câu 5 (2.0 điểm): Anh/ chị hãy viết đoạn văn khoảng 200 chữ trình bày suy nghĩ của mình
về cách học cần có của người trẻ hiện nay.

(1) Nếu bạn để ý kĩ những người nổi tiếng, bạn sẽ nhận ra rằng họ thành công là do họ dám
mơ ước về thành công đó từ rất sớm. Họ cũng hiểu rằng thành công họ có được là do họ đã lên kế
hoạch để thành công.
(2) Tiger Woods hiện là vận động viên đánh gôn số một thế giới, ở tuổi 24, anh đã đạt nhiều
thành tích trong môn thể thao gôn hơn bất kì ai khác trong lịch sử. Bạn có biết rằng Tiger đạt được
những điều này là do anh đã xác định mục tiêu đánh bại những vận động viên đánh gôn hàng đầu
và trở thành số một thế giới từ năm anh tám tuổi không? […] Cựu tổng thống Mỹ Bill Clinton, con
một góa phụ nghèo sống ở một nông trại nhỏ, xác định tham vọng trở thành tổng thống Mỹ khi vẫn
còn là một đứa trẻ. Thầy cô, họ hàng, bạn bè đều nói với ông rằng “Tỉnh dậy đi, đừng mơ nữa nhóc!”.
Nhưng cũng như Woods, ông đã dám vạch ra tương lai và biến ước mơ thành hiện thực.
[…]
(3) Những người vĩ đại đạt được thành công vĩ đại ít khi có “óc thực tế” theo tiêu chuẩn của
đa số mọi người. Họ thiên về những ước mơ mà người khác cho là ảo tưởng. Nhưng họ lại cảm thấy
thật sự hạnh phúc khi nghĩ đến lúc ước mơ thành hiện thực. Điều này thúc đẩy họ bằng mọi giá phải
đạt được những ước mơ ấy. Anh em nhà Wright bị người đời nhạo báng là điên rồ khi họ có ý tưởng
chế tạo máy bay. Khi cựu tổng thống Mỹ John F Kennedy xác định mục tiêu đưa con người lên mặt
trăng và trở về trái đất, mọi người cho là ông ta đang ảo tưởng. Nhưng hiện nay, chúng ta đã đạt
được tất cả những điều đó và còn nhiều hơn nữa . Tại sao? Chính là nhờ vào những ước mơ táo bạo
và hầu như không tưởng của những con người dám nghĩ, dám làm này.
(4) Bây giờ thì bạn đã hiểu sức mạnh, tầm quan trọng của ước mơ và xác định mục tiêu…Vậy
thì đây là lúc bạn bắt đầu mơ ước và quyết định bạn muốn làm gì trong vòng 15 năm tới…Một khi
bạn đã ghi lại tất cả những ước mơ dài hạn, bạn hãy biến chúng thành bản thiết kế cuộc sống của
bạn: 1. Xác định mục tiêu cụ thể. 2. Liệt kê các lợi ích và nguyên nhân để đạt được mục tiêu đó. 3. Lên
kế hoạch hành động cụ thể. 4. Viết ra thời hạn đạt được mục tiêu…
(5) Xin nhớ rằng bạn có đủ tiềm năng và năng lực để đạt những kết quả phi thường. Vậy thì
bạn hãy thiết kế cuộc sống của bạn với niềm đam mê và niềm tin tuyệt đối. Chúc bạn vui vẻ với công
việc thiết kế cuộc sống của chính mình!
(Trích “Tôi tài giỏi, bạn cũng thế!”
Tác giả: Adam Khoo; dịch giả: Trần Đăng Khoa - Uông Xuân Vy)
Câu 1: (0,5 điểm) Xác định thao tác lập luận chính được tác giả sử dụng trong đoạn (2)
...................................................................................................................................................................................
Câu 2: (1,0 điểm) Nêu nội dung của văn bản trên.
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 3: (0,5 điểm) Theo anh/chị việc xác định mục tiêu có ý nghĩa quan trọng như thế nào
trong cuộc sống và thành công của mỗi người?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 4: (1,0 điểm) Hãy lên một bản thiết kế về mục tiêu và kế hoạch hành động cụ thể của
anh/chị trong học tập từ đầu học kì II đến khi thi THPT Quốc gia 2020. (Gợi ý: HS có thể
kẻ bảng và trình bày ngắn gọn, không quá một trang giấy thi).
Câu 5: (2,0 điểm) Viết một đoạn văn khoảng 200 chữ trình bày suy nghĩ của anh /chị về
vấn đề được gợi ra từ văn bản: Làm thế nào để biến ước mơ thành hiện thực?
[Đề chính thức Thi Học kỳ 1, Khối 12-Phổ thông Năng Khiếu, NH2019-2020]
Nó là loài cỏ. Mà nào có như cỏ mật được giấu vào túi áo, cỏ gà được chọn chơi, cỏ
gừng, cỏ nhung được chăm chút trong công viên. Nó là loài cỏ bị bỏ rơi. Người ta vẫn trông
mà đâu có thấy... Mặc, lau vẫn sống đời lau. Lầm lụi thanh bần. Lau vẫn mọc, theo cách riêng.
Không riêng từng thân, mà thành từng bụi. Khi nở thì nhất loạt, cứ tua tủa vươn lên. Mỗi
ngọn như một tia phun mạnh vào không trung. Tất cả như một chùm pháo hoa bừng sáng.
Lau tự bắn pháo hoa, tự mình hội hè lễ lạc chăng ?
[…]
Lau cũng nở theo cách riêng. Không bày từng cánh, không đơm từng phiến, mà vươn
từng sợi. Từng sợi nương nhau mà thành lọn, tụ lại mà thành bông. Như bông tuyết khô.
Như núm bông lẻ. Như lọn mây thất lạc thinh không, rơi rụng khỏi bầu trời, đậu hờ trên
ngọn mảnh. Nhưng bao giờ lau cũng vươn cao nhất, cố nghển cổ lên mà nở hoa. Có lẽ trong
các loài, đây là loài hoa cổ gầy nhẳng mà vươn dài nhất. Dài đến ngất nghểu chon von. Khi
toàn thân đã hết hẳn tầm vươn, nó mới đành trổ hoa. Như để được diện kiến với trời, như
để được giao lưu với mây, díu dan với gió. Lau phải lòng mây, gió, phải lòng khoảng không
chăng ? Nhiều khi ngắm nó, tôi cứ miên man với những giả tưởng cổ tích. Phải chăng, thuở
xưa lau vốn là một cụm mây trắng út ít ? Một lần theo chúng theo bạn xuống nhởn nhơ trần
giới, rồi mải quyến luyến cây cỏ, đến lúc ngẩng lên thì ngày đã khép, nắng đã tắt, chẳng còn
kịp theo bầy mà về trời. Thế là cụm mây út rớt lại miền hoang. Nó lìa khỏi gió. Đậu vào đầu
cỏ. Mà thành hoa lau. Từ đấy, mây út sống kiếp cỏ hoa để một đời luôn nhớ tiếc khoảng
không, ngóng vọng bầu trời. Suốt đời thèm về lại kiếp mây trắng.
(“Phận hoa bên lề”, Tả n văn “Tự tình cù ng cá i đẹ p”, Chu Văn Sơn)
Câu 1: (0,5 điểm) Theo anh/chị, đoạ n trích trên sử dụ ng những phương thức biẻ u đạ t nà o?
...................................................................................................................................................................................
Câu 2: (0.5 điểm) Hình tượng cỏ lau trong đoạ n trích khié n anh/chị liên tưởng đé n điè u gì
trong cuọ c só ng?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 3: (1.0 điểm) Hã y tìm và phân tích mọ t hình ả nh so sá nh mà anh/chị thá y á n tượng
nhá t trong đoạ n trích.
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 4: (1,0 điểm) Khi giả i thích vè thân phạ n củ a lau, mọ t loà i cỏ bị bỏ rơi, tá c giả cho rà ng:
“Người ta vẫn trông mà đâu có thấy...” – Anh/chị hiẻ u như thé nà o vè nhạ n xé t nà y?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 5: (2,0 điểm) Hã y viết một đoạn văn khoảng 200 chữ trình bày suy nghĩ của anh /chị
về cá ch thức đẻ giú p mõ i con người có thẻ tự tỏ a sá ng.

Giấy báo con đậu đại học Thư cha đến giữa giảng đường
Mẹ mừng quýnh vấp bờ mương Con đọc quên nghe thầy giảng
Cha mừng buông rơi cán cuốc Lá thư còn đọng mùi hương
Vùng kinh tế mới tưng bừng Cỏ rơm, đất bùn, mưa nắng…
Vội bán non hai sào đậu “Việt đồng dạo này bận quá
Cho con hành trang lên đường Nhớ con không biết làm xao
“Thị thành xa hoa rực rỡ Con hãy dữ dìng sứt khỏe
Mình nghèo ráng học nghe con” À nhà vừa bán con heo…”
Con đi việc nhà dồn lại Thư viết đầy lỗi chính tả
Vai mẹ thêm gầy mẹ ơi! Con bật khóc giữa giảng đường
Bầy em vẫn còn thơ dại Vòng tay nuôi con khôn lớn
Mình cha cặm cụi trên đồi Lần đầu cầm bút rưng rưng…
(“Thư của cha” - Nguyên Hương)
Câu 1: (0,5 điểm) Xác định thể thơ của bài thơ trên. ...........................................................................
Câu 2: (0,5 điểm) Niè m vui củ a cha mẹ khi nhạ n giá y bá o con đạ u đạ i họ c được thẻ hiẹ n
như thé nà o trong bà i thơ?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 3: (1,0 điểm) Theo anh/chị, viẹ c tác giả giữ nguyên các lỗi chính tả trong bức thư
người cha gởi cho con nhà m mụ c đích gì?
“Việt đồng dạo này bận quá
Nhớ con không biết làm xao
Con hãy dữ dìng sứt khỏe
À nhà vừa bán con heo…”
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 4: (1,0 điểm) Anh/Chị hã y rú t ra những thông điẹ p mà tá c giả muó n gởi gá m trong bà i
thơ.
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 5: (2,0 điểm) Viết đoạn văn (khoả ng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/ chị về: Ý
nghĩa của lòng biết ơn trong cuộc sống.
Ôi những hàng cây đã sống cùng ta qua bao mùa nắng táp, gió lay
đã xào xạc sẻ chia trong những đêm chỉ mình ta trăn trở
luôn nhân hậu, khiêm nhường
dâng màu xanh, tặng bóng mát, hiến làn hương...
xao xuyến khi trời đất chuyển mùa
thì thầm cùng lời yêu đôi lứa
da diết với đời bao buồn vui sướng khổ...
là nơi tuổi thơ ta náo nức những trò chơi...
là nơi ta cùng em hẹn hò, chờ đợi
là nơi cha mẹ mưu sinh, từ chiếc bơm xe đến chén nước, gói xôi...
(…)
Chỉ có các cụ, các ông bà thảo mộc đã sống bao năm cùng cha ông, tiên tổ
Không yếu mềm mà kiên cường, mạnh mẽ
Không nhỏ hèn mà cao thượng lớn lao
Lại đau đớn nhường kia khi bất lực đổ thân mình máu ứa
Khi chồng chất phố phường từng đoạn cắt lìa thi thể, tay chân...
Khi dao chặt, thừng lôi, cẩu kéo, người giằng...
Để mướt mát màu xanh thành đầm đìa máu đỏ
Để những hồn cây xao xác gió mùa thành tiếng bi thương nức nở…
Để đàn chim về ngơ ngác mỗi hoàng hôn
Để lứa đôi trơ niềm yêu bên mỗi biển chỉ đường
Và mẹ cha oằn mình mưu sinh cùng nắng cháy
Để mỗi đêm nghe tiếng than oán hận của hồn cây:
"Sống với người bao năm, bảo vệ người bao năm
Sao hôm nay ta không thể cứu ta
Thoát khỏi tay người?"
(Nỗi xấu hổ của người, Trịnh Thu Tuyé t)
Câu 1: (1.0 điểm) Xá c định phương thức biẻ u đạ t và thẻ loạ i củ a văn bả n.
...................................................................................................................................................................................
Câu 2: (1.0 điểm) Tìm và phân tích tá c dụ ng củ a mọ t biẹ n phá p tu từ nỏ i bạ t trong văn bả n.
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 3: (1.0 điểm) Theo anh/chị, thông điẹ p củ a văn bả n trên là gì?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 4: (2,0 điểm) Cây xanh có vai trò như thé nà o đó i với con người? (Trả lời câu hỏ i nà y
bà ng mọ t đoạ n văn dà i khoả ng 200 chữ).
[Đề minh họa THPT Quốc gia năm 2017]

Leo lên đỉnh núi không phải để cắm cờ mà là để vượt qua thách thức, tận hưởng bầu
không khí và ngắm nhìn quang cảnh rộng lớn xung quanh. Leo lên đỉnh cao là để các em có
thể nhìn ngắm thế giới chứ không phải để thế giới nhận ra các em. Hãy đến Paris để tận
hưởng cảm giác đắm chìm trong Paris chứ không phải lướt qua đó để ghi Paris vào danh
sách các địa điểm các em đã đi qua và tự hào mình là con người từng trải. Tập luyện những
suy nghĩ độc lập, sáng tạo và táo bạo không phải để mang lại sự thỏa mãn cho bản thân mà
là để đem lại lợi ích cho 6,8 tỷ người trên trái đất của chúng ta. Rồi các em sẽ phát hiện ra
sự thật vĩ đại và thú vị mà những kinh nghiệm trong cuộc sống mang lại, đó là lòng vị tha
mới chính là điều tốt đẹp nhất mà các em có thể làm cho bản thân mình. Niềm vui lớn nhất
trong cuộc đời thực ra lại đến vào lúc các em nhận ra các em chẳng có gì đặc biệt cả. Bởi tất
cả mọi người đều như thế.
(Trích Bài phát biểu tại buổi lễ tốt nghiệp trường trung học Wellesley của thầy Hiệu
trưởng David McCullough – Theo http://ehapu.edu.vn, ngày 5/6/2012)
Câu 1. Xác định phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích trên.
...................................................................................................................................................................................
Câu 2. Anh/Chị hiểu thế nào về câu nói sau: “Leo lên đỉnh núi không phải để cắm cờ mà là
để vượt qua thách thức, tận hưởng bầu không khí và ngắm nhìn quang cảnh rộng lớn xung
quanh.”?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 3. Theo anh/chị, vì sao tác giả cho rằng: “Niềm vui lớn nhất trong cuộc đời thực ra lại
đến vào lúc các em nhận ra các em chẳng có gì đặc biệt cả.”?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 4. Thông điệp nào của đoạn trích trên có ý nghĩa nhất đối với anh/chị?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 5: Hãy viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về ý kiến
được nêu trong đoạn trích ở phần Đọc hiểu: “Leo lên đỉnh cao là để các em có thể
nhìn ngắm thế giới chứ không phải để thế giới nhận ra các em.”
[Đề chính thức THPT Quốc gia năm 2017]

Lòng trắc ẩn có nguồn gốc từ sự thấu cảm. Thấu cảm là khả năng nhìn thế giới bằng
con mắt của người khác, đặt mình vào cuộc đời của họ. Giống như cái lạnh thấu tủy hay cái
đau thấu xương, thấu cảm là sự hiểu biết thấu đáo, trọn vẹn một ai đó, khiến ta hiểu được
những suy nghĩ của họ, cảm được những cảm xúc của họ, và tất cả xảy ra mà không có sự
phán xét. Khả năng đọc được tâm trí và tâm hồn của người khác là một khả năng phát triển
ở những người mẫn cảm. Thấu cảm khiến ta hồi hộp khi quan sát một người đang đi trên
dây ở trên cao, làm chúng ta cùng vui buồn với một nhân vật trong truyện.
Thấu cảm xảy ra trong từng khoảnh khắc của cuộc sống. Một đứa trẻ ba tuổi chìa con
gấu bông của mình cho em bé sơ sinh đang khóc để dỗ nó. Một cô gái nhăn mặt khi theo dõi
bạn mình trên giường bệnh chật vật uống một viên thuốc đắng. Mùa EURO 2016 kết thúc
với một hình ảnh đẹp: một cậu bé Bồ Đào Nha tiến tới an ủi một fan người Pháp cao to gấp
rưỡi mình, đang ôm mặt khóc vì đội Pháp thua trận chung kết. Anh người Pháp cúi xuống
ôm cậu bé mà người vẫn rung lên nức nở. Cậu đợi cho tới khi anh đi khuất hẳn rồi mới tiếp
tục phất cờ mừng chiến thắng.
(Trích Thiện, Ác và Smartphone – Đạ ng Hoà ng Giang, NXB Họ i nhà văn, 2017, tr.275)
Câu 1. Chỉ ra phương thức biẻ u đạ t chính củ a đoạ n trích.
...................................................................................................................................................................................
Câu 2. Theo tá c giả , thá u cả m là gì?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 3. Nhạ n xé t vè hà nh vi củ a đứa trẻ ba tuỏ i, cô gá i có bạ n bị ó m, cạ u bé Bò Đà o Nha
được nhá c đé n trong đoạ n trích.
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 4. Anh/ Chị có đò ng tình với ý kié n: Lòng trắc ẩn có nguồn gốc từ sự thấu cảm? Vì sao?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 5. Từ nọ i dung đoạ n trích phà n Đọ c hiẻ u, anh/ chị hã y vié t mọ t đoạ n văn (khoả ng 200
chữ) trình bà y suy nghĩ vè ý nghĩa củ a sự thá u cả m trong cuọ c só ng.

Sự trưởng thành của con người luôn song hành cùng những vấp ngã và sai lầm. Vì thế,
hãy chấp nhận điều đó như một lẽ tự nhiên. Khi trẻ học nói, học đi hay bất cứ điều gì, chúng
đều phải nếm trải những va vấp. Chúng ta cũng vậy, có thể đằng sau những tư tưởng vừa
lĩnh hội, hoặc sau sự chín chắn rèn giũa được là một thất bại, hay một bước lùi nào đó. Tuy
nhiên, đừng đánh đồng những sai lầm ấy với việc ta không thể trưởng thành. Hãy hiểu rằng,
như một lẽ tự nhiên, sau một bước tiến xa luôn tồn tại một bước lùi gần và hãy tin tưởng
rằng mọi trải nghiệm đều đem lại cho ta những bài học quý giá nếu ta biết trân trọng nó.
Chính vì vậy, đừng giữ thái độ cầu toàn trong mọi sự. Dĩ nhiên, để đạt được điều mình
mong muốn, ta phải không ngừng nỗ lực. Nhưng đừng yêu cầu cuộc đời phải viên mãn thì
ta mới hài lòng và cũng đừng đòi hỏi mọi mối quan hệ phải hoàn hảo thì ta mới nâng niu
trân trọng. Hoàn hảo là một điều không tưởng. Trên đời, chẳng có gì là hoàn thiện, hoàn mĩ
cả. […]
Khi kiếm tìm sự hoàn hảo, người ta dễ trở nên hà khắc, hay phán xét bản thân và mọi
người. Bởi vậy, trên con đường trưởng thành của mình, mỗi người cần phải học cách chấp
nhận người khác và chấp nhận bản thân như vốn có.
(Theo Quên hôm qua sống cho ngày mai - Tian Dayton, Ph. D, biên dịch: Thu Trang –
Minh Tươi, NXB Tổng hợp TP. Hồ Chí Minh, 2014, tr.68 - 69)
Câu 1. Chỉ ra phương thức biểu đạt chính của văn bản.
...................................................................................................................................................................................
Câu 2. Theo tác giả, vì sao đừng giữ thái độ cầu toàn trong mọi sự?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 3. Anh/Chị hiểu như thế nào về ý kiến: như một lẽ tự nhiên, sau một bước tiến xa luôn
tồn tại một bước lùi gần?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 4. Anh/Chị có đồng tình với quan niệm: trên con đường trưởng thành của mình, mỗi
người cần phải học cách chấp nhận người khác và chấp nhận bản thân như vốn có?
Vì sao?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 5. Từ nội dung văn bản phần Đọc hiểu, anh/chi ̣hãy viết một đoạn văn (khoảng 200
chữ) trình bày suy nghĩ về ý nghĩa của sự trải nghiệm trong cuộc sống.

Hãy thức dậy, đất đai!
cho áo em tôi không còn vá vai
cho phần gạo mỗi nhà không còn thay bằng ngô, khoai, sắn...
xin bắt đầu từ cơm no, áo ấm
rồi thì đi xa hơn - đẹp, và giàu, và sung sướng hơn
Khoáng sản tiềm tàng trong ruột núi non
châu báu vô biên dưới thềm lục địa
rừng đại ngàn bạc vàng là thế
phù sa muôn đời như sữa mẹ
sông giàu đằng sông và bể giàu đằng bể
còn mặt đất hôm nay thì em nghĩ thế nào?
lòng đất rất giàu, mặt đất cứ nghèo sao?
Lúc này ta làm thơ cho nhau

đưa đẩy mà chi mấy lời ngọt lạt
ta ca hát quá nhiều về tiềm lực
tiềm lực còn ngủ yên...
Tp. Hồ Chí Minh 1980 - 1982
(Trích “Đánh thức tiềm lực”, Ánh trăng - Cát trắng - Mẹ và em,
Nguyễn Duy, NXB Hội Nhà văn, 2015, tr. 289-290)
Câu 1. Đoạn trích được viết theo thể thơ nào?
Câu 2. Trong đoạn trích, tác giả đã nhắc đến những yếu tố nào thuộc về tiềm lực tự nhiên
của đất nước?
...................................................................................................................................................................................
Câu 3. Nêu hiệu quả của việc sử dụng câu hỏi tu từ trong đoạn trích.
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 4. Theo anh/chị, quan điểm của tác giả trong hai dòng thơ: ta ca hát quá nhiều về tiềm
lực/tiềm lực còn ngủ yên có còn phù hợp với thực tiễn ngày nay không? Vì sao?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 5. Từ nội dung đoạn trích ở phần Đọc hiểu, anh/chị hãy viết một đoạn văn (khoảng
200 chữ) trình bày suy nghĩ về sứ mệnh đánh thức tiềm lực đất nước của mỗi cá
nhân trong cuộc sống hiện nay.

Nhiều người cho rằng phát triển là điều tốt. Nhưng chỉ ít người dám cống hiến cả cuộc
đời mình cho sự phát triển đó. Tại sao vậy? Bởi vì muốn phát triển đòi hỏi phải có sự thay
đổi, trong khi đó họ lại không sẵn sàng cho bất cứ sự thay đổi nào. Tuy nhiên, một sự thật
hiển nhiên là nếu không thay đổi thì không thể có sự phát triển. Nhà văn Gail Sheehy đã
khẳng định:
“Nếu không thay đổi thì sẽ không bao giờ phát triển. Nếu không phát triển thì không
phải là cuộc sống. Phát triển đòi hỏi phải tạm thời từ bỏ cảm giác an toàn. Điều này có nghĩa
là phải từ bỏ lối sống quen thuộc nhưng luôn bị hạn chế bởi tính khuôn mẫu, tính an toàn,
những điều không bao giờ khiến cuộc sống của bạn tốt hơn được. Những điều đó sẽ khiến
bạn không còn tin tưởng vào các giá trị khác, mọi mối quan hệ đều không còn ý nghĩa. Nhà
văn Dostoevsky nói: “Tiến thêm một bước, nói thêm một lời là những điều đáng sợ nhất”.
Nhưng trên thực tế, điều ngược lại mới là điều đáng sợ nhất.”
Tôi nghĩ không có gì tồi tệ hơn là cứ sống mãi một cuộc sống trì trệ, không bao giờ
thay đổi và không bao giờ phát triển.
(John C. Maxwell - Cách tư duy khác về thành công, NXB Lao động - Xã hội, 2015, tr.130)
Câu 1. Chỉ ra tác hại của việc không dám từ bỏ lối sống quen thuộc được nêu trong đoạn
trích.
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 2. Theo anh/chị, “điều ngược lại” được nói đến trong đoạn trích là gì?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 3. Việc tác giả trích dẫn ý kiến của Gail Sheehy có tác dụng gì?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 4. Anh/Chị có cho rằng việc từ bỏ lối sống an toàn, quen thuộc để phát triển đồng
nghĩa với sự liều lĩnh, mạo hiểm không? Vì sao?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 5. Từ nội dung đoạn trích ở phần Đọc hiểu, anh/chị hãy viết một đoạn văn (khoảng
200 chữ) về điều bản thân cần thay đổi để có thể thành công trong cuộc sống.

Biết nói gì trước biển em ơi
Trước cái xa xanh thanh khiết không lời
Cái hào hiệp ngang tàng của gió
Cái kiên nhẫn nghìn đời sóng vỗ
Cái nghiêm trang của đá đứng chen trời
Cái giản đơn sâu sắc như đời
Chân trời kia biển mãi gọi người đi

Bao khát vọng nửa chừng tan giữa sóng
Vầng trán mặn giọt mồ hôi cay đắng
Bao kiếp vùi trong đáy lạnh mù tăm
Nhưng muôn đời vẫn những cánh buồm căng
Bay trên biển như bồ câu trên đất
Biển dư sức và người không biết mệt
Mũi thuyền lao mặt sóng lại cày bừa
Những chân trời ta vẫn mãi tìm đi
(Trước biển – Vũ Quần Phương, Thơ Việt Nam 1945-1985, NXB Văn học, 1985, tr.391)
Câu 1. Đoạn trích trên được viết theo thể thơ nào? .............................................................................
Câu 2: Anh/ Chị hiểu nội dung các dòng thơ sau như thế nào? Vầng trán mặn giọt mồ hôi
cay đắng - Bao kiếp vùi trong đáy lạnh mù tăm.
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 3. Hãy cho biết hiệu quả của phép điệp trong các dòng thơ sau: Cái hào hiệp ngang
tàng của gió - Cái kiên nhẫn nghìn đời sóng vỗ - Cái nghiêm trang của đá đứng chen
trời - Cái giản đơn sâu sắc như đời.
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 4. Hành trình theo đuổi khát vọng của con người được thể hiện trong đoạn trích gợi
cho anh/chị suy nghĩ gì?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 5. Từ nội dung đoạn trích ở phần Đọc hiểu, anh/ chị hãy viết một đoạn văn (khoảng
200 chữ) về sức mạnh ý chí của con người trong cuộc sống.
[Đề minh họa THPT Quốc gia năm 2020 – Lần 1]

Thế nào là anh hùng? Theo tôi, anh hùng là người can đảm cống hiến trong mọi hoàn
cảnh dù là khó khăn nhất; là một cá nhân hành động không vị kỷ và luôn đòi hỏi bản thân
mình phải tốt hơn so với mức kỳ vọng của mọi người; là người xem thường nghịch cảnh để
kiên quyết thực hiện điều mình tin tưởng mà không hề sợ hãi. Anh hùng là người muốn cống
hiến, sẵn sàng trở thành hình mẫu và sống thật với niền tin xác quyết của mình. Anh hùng
luôn xây dựng chiến lược để đảm bảo đạt được kết quả và theo đuổi đến khi thành quả mong
muốn trở thành hiện thực; họ sẵn sàng thay đổi phương pháp nếu cần thiết và hiểu tầm
quan trọng của những hành động nhỏ. Anh hùng không phải là mẫu người “hoàn hảo” vì
chẳng có ai hoàn hảo. Chúng ta đều mắc sai lầm, nhưng điều đó không phủ nhận những cống
hiến của chúng ta trong đời.
(Trích Đánh thức con người phi thường trong bạn – Anthony Robbins,
NXB Tỏ ng hợp Thà nh phó Hò Chí Minh, 2019, tr.397-398)
Câu 1. Chỉ ra phương thức biẻ u đạ t chính được sử dụ ng trong đoạ n trích.
...................................................................................................................................................................................
Câu 2. Trong đoạ n trích, tá c giả cho rà ng anh hù ng là người có thá i đọ như thé nà o trước
khó khăn, nghịch cả nh?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 3. Anh/chị hiẻ u như thé nà o vè câu: Anh hùng không phải là mẫu người “hoàn hảo” vì
chẳng có ai hoàn hảo?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 4. Anh/chị có đò ng tình với quan niẹ m: Chúng ta đều mắc sai lầm nhưng điều đó không
phủ nhận những cống hiến của chúng ta trong đời? Vì sao?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 5. Từ nọ i dung đoạ n trích ở phà n Đọ c hiẻ u, hã y vié t mọ t đoạ n văn (khoả ng 200 chữ)
trình bà y suy nghĩ củ a anh/chị vè những hành động nhỏ là m nên người anh hù ng
giữa đời thường.
[Đề minh họa THPT Quốc gia năm 2020 – Lần 2]

Con người luôn mong muó n được người khá c lá ng nghe và được công nhạ n. Do đó ,
mọ t người bié t cá ch lá ng nghe thường là người được yêu quý và tôn trọ ng. Những người
có thó i quen hay phả n đó i người khá c thường chỉ nhạ n được phả n ứng bực bọ i và bị lả ng
trá nh.
Tuy nhiên, điè u đó không có nghĩa là bạ n không được phé p bả o vẹ lạ p trường củ a
mình, nhưng bạ n cà n thẻ hiẹ n quan điẻ m trong sự hò a nhã . Đừng đẻ những cả m xú c nó ng
vọ i lá n á t lý trí củ a bạ n, hã y tạ o điè u kiẹ n cho người đó i diẹ n nó i hé t quan điẻ m củ a họ sau
đó bạ n mới trình bà y nhạ n định củ a cá nhân mình. Khi đó , bạ n không những thực hiẹ n
được quan điẻ m củ a mình mà cũ ng không hạ thá p người khá c.
Hã y là m cho người khá c tạ n hưởng niè m vui được tỏ a sá ng. Hã y bỏ thó i quen luôn
cho rà ng mình đú ng. Đừng á p đạ t, hã y gợi mở. Mọ i người xung quanh bạ n sẽ cả m thá y
thoả i má i, tin tưởng và mở lò ng ra với bạ n hơn. Bạ n sẽ có được niè m vui lớn khi giú p người
khá c hạ nh phú c.
(Trích Tất cả đều là chuyện nhỏ – Richard Carlson,
NXB Tỏ ng hợp Thà nh phó Hò Chí Minh, 2017, tr.39-40)
Câu 1. Chỉ ra phương thức biẻ u đạ t chính được sử dụ ng trong đoạ n trích.
...................................................................................................................................................................................
Câu 2. Theo đoạ n trích, người có thó i quen hay phả n đó i người khá c thường nhạ n được
phả n ứng như thé nà o?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 3. Dựa và o đoạ n trích, anh/chị hã y cho bié t thé nà o là “thể hiện quan điểm trong sự
hòa nhã”?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 4. Lời khuyên “Hãy bỏ thói quen luôn cho rằng mình đúng” trong đoạ n trích có ý nghĩa
gì với anh/chị?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
vè sự cà n thié t phả i tôn trọ ng quan điẻ m củ a người khá c.

Không cần ngôn ngữ, mọi sự sống nhỏ nhoi trong tự nhiên đều dạy cho loài người
chúng ta biết tầm quan trọng của việc “sống hết mình ở thời khắc này”. Chẳng hạn tại vùng
Tsunoda thuộc Bắc cực, giữa mùa hè ngắn ngủi, các loài thực vật đua nhau nảy mầm, nở
thật nhiều hoa, kết hạt, chen chúc vươn mình trong khoảng không với mảnh đời thật ngắn
ngủi. Có lẽ chúng chuẩn bị sẵn sàng để đối phó với mùa đông dài khắc nghiệt sắp tới và phó
thác sinh mạng mình cho tự nhiên. Rõ ràng là chúng thực sự sống hết mình cho hiện tại,
không ảo tưởng, không phân tâm.
Ngay cả ở vùng sa mạc khô cằn Sahara, nơi mà mỗi năm chỉ có một hai cơn mưa,
nhưng mỗi khi có những giọt nước mưa hiếm hoi trút xuống thì các loài thực vật lại vội vã
nảy mầm và nở hoa. Và trong khoảng thời gian từ một đến hai tuần ngắn ngủi, chúng ra
hạt, oằn mình chịu đựng trong cát, trong cái nóng như thiên như đốt, tiếp tục sống chờ đến
trận mưa sau để nòi giống của chúng sẽ lại trỗi dậy... Quả thật là muôn loài trong tự nhiên
đều sống hết mình, sống nghiêm túc trong từng khoảnh khắc, trong suốt khoảng thời gian
sống được hạn định.
Sống hết mình cho hiện tại sẽ đưa sự sống, dù nhỏ bé, vươn đến ngày mai. Vậy thì loài
người chúng ta lại càng phải biết trân trọng cuộc sống mỗi ngày để không thua kém cỏ cây
muông thú.
(Trích Cách sống: từ bình thường trở nên phi thường, Inamori Kazuo, NXB Lao
đọ ng, 2020, tr.103-104)
Câu 1. Xá c định phương thức biẻ u đạ t chính được sử dụ ng trong đoạ n trích.
...................................................................................................................................................................................
Câu 2. Theo đoạ n trích, cá c loà i thực vạ t ở vù ng Tsunoda thuọ c Bá c cực sinh trưởng như
thé nà o giữa mù a hè ngá n ngủ i?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 3. Chỉ ra những điẻ m tương đò ng vè sự só ng củ a cá c loà i thực vạ t ở vù ng Tsunoda
thuọ c Bá c cực và ở vù ng sa mạ c Sahara trong đoạ n trích.
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Câu 4. Anh/Chị có đò ng tình với nhạ n định củ a tá c giả “Sống hết mình cho hiện tại sẽ đưa
sự sống, dù nhỏ bé, vươn đến ngày mai”? Vì sao?
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
vè sự cà n thié t phả i trân trọng cuộc sống mỗi ngày.
- PHẦN II -
ĐOẠN VĂN
NGHỊ LUẬN
XÃ HỘI
I- CẤU TRÚC BÀI LÀM
CÂU MỞ • Nêu được vấn đề cần nghị luận
• Giải thích từ khóa

GIẢI THÍCH
• Giải thích luận đề
PHÂN TÍCH • Vì sao?
CHỨNG MINH • Dùng 1-2 dẫn chứng cụ thể để làm rõ vấn đề
• Mở rộng vấn đề: các mặt cần bổ sung

BÀN LUẬN
• Phản đề: phê phán
• Cụ thể, phù hợp với lứa tuổi, vai trò của bản thân
BÀI HỌC LIÊN HỆ
• Nhạ n thức  Hà nh đọ ng
CÂU KẾT • Kết thúc luận đề
II- DẪN CHỨNG CHO MỘT SỐ CHỦ ĐỀ QUEN THUỘC

1) “Nếu không có ước mơ, bạn chỉ có thể làm thuê cho ước mơ của người khác”
a) Danh ngôn
- Đôi khi cuộc đời sẽ ném gạch vào đầu bạn. Đừng đánh mất niềm tin. (Steve Jobs)
- Chúng ta không có cơ hội làm quá nhiều điều, và mỗi thứ chúng ta làm đều phải thật sự
tuyệt vời. Bởi vì đây là cuộc đời của chúng ta. Cuộc đời ngắn ngủi lắm, và rồi bạn chết,
bạn biết chứ? Và chúng ta đều được lựa chọn để làm điều này với cuộc đời mình. Vì vậy
điều ta làm nên thật tốt. Nên đáng giá. (Steve Jobs)
- Nếu không tự xây dựng ước mơ của mình thì người khác sẽ thuê bạn xây dựng ước mơ
của họ. (Tony Gakins)
b) Dẫn chứng
- Steve Jobs, CEO của Apple, là một người có đam mê mạnh mẽ với công nghệ máy tính.
Hơn chục năm gầy dựng sự nghiệp, ít ai ngờ rằng chính Steve Jobs lại từng bị Apple sa
thải. Đam mê không cho phép ông nản lòng, rời khỏi Apple, ông vẫn kiên trì xây dựng
lại sự nghiệp của mình. tạo ra nhiều công nghệ đột phá, mới mẻ hơn. Chính sự đam mê,
hoài bão cháy bỏng của mình đã giúp Steve Jobs tạo ra được một cột mốc rực rỡ cho
Apple và một thế hệ công nghệ mới cho toàn nhân loại.
- Hans Christian Andersen, nhà văn người Đan Mạch chuyên viết truyện thiếu nhi, sinh
ra trong một gia đình nghèo ở thành phố Odense, cuộc sống nghèo khổ, không lúc nào
có đủ bánh mì để ăn, đi học lại luôn bị bạn bè chê cười vì ngoại hình xấu. Vượt qua tất
cả với ước mơ trở thành nghệ sĩ, Andersen đã lang thang lên thành phố Copenhaghen
đóng những vai kịch thường, làm quét dọn. Cuối cùng, chính niềm đam mê nghệ thuật
cùng ước mơ được trở thành một người nghệ sĩ chân chính đã giúp ông thành công.
Những câu truyện cổ tích của ông mãi tồn tại trong tâm trí độc giả, mang lại cho trẻ thơ
niềm hạnh phúc, thắp lên những ước mơ đẹp.
- Walt Disney là con thứ tư trong một gia đình nông dân nghèo, cha nghiện rượu, bài
bạc. Sáu tuổi đã phải ra đồng làm việc. Mê vẽ nhưng vì không có tiền nên ông dùng than
để vẽ lên giấy vệ sinh. Sau này, cái tên Walt Disney đã trở nên nổi tiếng thế giới với
những bộ phim hoạt hình đỉnh cao. Walt Disney đã từng nói vế bốn điều làm nên cuộc
đời mình:
+ Tin tưởng: tin vào bản thân mình.
+ Suy nghĩ: suy nghĩ về những giá trị mà mình muốn có.
+ Mơ ước: mơ về những điều có thể đến dựa trên niềm tin vào bản thân và những giá
trị của chính mình.
+ Can đảm: can đảm để biến ước mơ thành hiện thực, dựa trên những niềm tin vào
bản thân và những giá trị của chính mình.
2) “Trưởng thành sau ngàn lần tranh đấu” / Nghị lực vượt khó
a) Danh ngôn
- Platon: “Chiến thắng bản thân là chiến công hiển hách nhất.”
- Vincent VanGogh: “Chúng ta càng tiến bước trên đường đời, mọi việc lại càng khó khăn
hơn, nhưng chính trong khi chống lại gian khổ mà sức mạnh nội tâm của con tim được
hình thành.”
- Helen Keller: “Sự phong phú tuyệt diệu của trải nghiệm sẽ mất đi đôi chút phần thưởng
niềm vui nếu không có giới hạn để vượt qua. Thời khắc lên tới đỉnh núi sẽ chẳng tuyệt vời
được bằng một nửa nếu không phải đi qua những thung lũng tối tăm.”
- “Giông bão làm cây cối bám rễ sâu hơn.” (Danh ngôn)
- “Lửa thử vàng, gian nan thử sức.” (Tục ngữ)
b) Dẫn chứng
- Nhà soạn nhạc Beethoven: là nhà soạn nhạc cổ điển người Đức. Hồi nhỏ, ông bị khiếm
thính, sau đó bị điếc hoàn toàn. Tuy vậy, vượt qua mọi trở ngại, ông vẫn trở thành một
nhà soạn nhạc vĩ đại, nổi tiếng thế giới. Ông là hình tượng âm nhạc quan trọng trong
giai đoạn giao thời, từ thời kỳ âm nhạc cổ điển sang âm nhạc lãng mạn. Beethoven được
coi là một trong những nhà soạn nhạc vĩ đại nhất và có ảnh hưởng tới rất nhiều nhà
soạn nhạc, nhạc sỹ và khán giả về sau.
- Stephen William Hawking là một trong số rất ít người mắc bệnh thần kinh có tên Lou
Gehrig, khiến ông gần như mất hết khả năng cử động. Sau đó, ông phẫu thuật cắt khí
quản và không thể nói chuyện bình thường. Ông luôn gắn chặt với chiếc xe lăn, chỉ có
thể nói được qua một thiết bị tổng hợp tiếng gắn với một máy tính mà ông gõ chữ vào
đó. Nhưng điều đó không làm ông buông xuôi số phận, ông đã trở thành nhà vật lý người
Anh, là “ông hoàng” vật lý lý thuyết của thế giới. Hawking còn hiện là Giáo sư Lucasian,
chức danh dành cho Giáo sư Toán học của Đại học Cambridge. Từng đảm nhiệm vị trí
này là những nhà khoa học xuất chúng như Isaac Newton và Paul Dirac.
- Nick Vujicic – sinh ra đã không có tứ chi, trong những năm đầu cuộc đời, anh đã phải
đối mặt với sự chế giễu của những người xung quanh, sự từ chối nhận học của nhiều
trường, rơi vào trầm cảm tồi tệ và nhiều lần có ý định từ bỏ cuộc sống, Năm anh 10 tuổi
anh đã cố tự dìm mình trong bồn tắm, nhưng tình yêu đối với cha mẹ không cho phép
anh làm điều đó. Nick dần tìm ra cách sống một cuộc sống đầy đủ mà không có tứ chi,
học được thành thạo những kỹ năng đời thường mà một người bình thường thực hiện
dễ dàng. Tốt nghiệp đại học với tấm bằng kép, trở thành nhà diễn thuyết và tuyên
truyền động lực nổi tiếng, thành đại sứ của nghị lực phi thường, anh đã đem đến cho
biết bao con người niềm tin, ý chí, nghị lực đối với bản thân họ, đối với cuộc sống này.
- Nhật Bản có vị trí địa lý nằm tại nơi gặp nhau của một số mảng kiến tạo địa chất và do
sự bất ổn về địa chất này, nên Nhật Bản là một trong những quốc gia thường xuyên phải
hứng chịu động đất mạnh và khoảng 1.000 cơn địa chấn lớn nhỏ mỗi năm. Thế nhưng,
người dân nơi đây đã và đang đối mặt với thảm họa của đất nước với sự bình tĩnh, quả
cảm đáng khâm phục. Những ngày này, nếu có mặt tại Nhật Bản, người ta vẫn thấy
người dân đất nước Mặt trời mọc làm việc hết mình với tinh thần trách nhiệm cao và
tình đoàn kết, gắn kết cộng đồng rất cao. Quốc gia nào, khi gặp thảm họa thiên nhiên,
đều nhận được sự cảm thông, viện trợ từ cộng đồng quốc tế. Nhật Bản cũng vậy, nhưng
thế giới còn dành cho đất nước này sự ngưỡng mộ, kính trọng và hoàn toàn tin tưởng,
người dân xứ sở hoa Anh Đào có sức mạnh từ sự bình tĩnh, kỷ luật tốt, xã hội ổn định,
để nhanh chóng vượt qua thời điểm khó khăn hiện nay, làm nên những kỳ tích mới
trong công cuộc phát triển của mình.
- Quy luật
+ Kim cương và than chì đều hình thành từ nguyên tố Cacbon, nhưng tại sao, kim
cương vô giá còn than chì gần như là thứ bỏ đi, kim cương đẹp lộng lẫy, lấp lánh còn
than chì đen đúa, lem luốc…. Vì cấu trúc bên trong của kim cương là cấu trúc vững
chắc và hoàn hảo, còn than chì thì ngược lại; kim cương bị nén ở độ sâu hơn 1000km,
chịu áp suất 900 Gigapascal, còn than chì bị thiêu rụi trong ngọn lửa với nhiệt độ vài
trăm độ C. Khó khăn, thử thách là môi trường tôi luyện nên ý chí, bản lĩnh của mỗi
người. Mỗi lần vấp ngã là một lần trưởng thành, là một lần mạnh mẽ hơn.
+ Mỗi một con sâu khi muốn trở thành con bướm xinh đẹp với đôi cánh tự do, lộng lẫy
và mềm mại đều phải nhẫn nại trải qua thời gian chịu đựng khổ sở trong cái kén bé
nhỏ và sự đau đớn tưởng như không vượt qua nổi khi tách cái kén để chui ra. Nếu
nó không dùng sức lực của chính mình để vượt qua những thử thách ấy, đôi cánh của
nó sẽ sưng phồng lên và èo uột, không thể cứng cáp khoẻ mạnh, đầy đủ sắc màu lộng
lẫy và sống một cuộc sống tự do bay lượn như nó hằng mơ ước.
3) Tinh thần lạc quan
a) Danh ngôn:
- William Arthur Ward: Lạc quan là hạt giống gieo trồng trên mảnh đất của niềm tin; bi
quan là hạt giống cất giữ dưới căn hầm ngờ vực.
- Charlie Chaplin: Để thực sự cười, anh phải có thể nỗi đau của mình ra chơi với nó.
- Cố Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Sự vật tuần hoàn đã định sẵn/ Hết mưa là nắng hửng lên thôi.”
- Martin Luther: “Cho dù tôi biết ngày mai thế giới sẽ tan thành mảnh vụn, tôi vẫn sẽ trồng
cây táo.”
b) Dẫn chứng:
- Nhạc sĩ, ca sĩ Trần Lập: Người “chiến binh” can trường: Năm 2016 trở về sau chuyến
vòng quanh Tây Bắc, thủ lĩnh ban nhạc “Bức tường” nhận được tin dữ từ tinh hình sức
khỏe của mình. Anh bị ung thư. Trong khi độc giả và những người hâm mộ chưa hết
bàng hoàng, anh lại luôn trấn an mọi người. Bốn tháng xạ trị, trải qua những ngày tháng
khó khăn để giành giật sự sống, Trần Lập vẫn luôn tỏ ra vững vàng, bản lĩnh.
Cho đến tận giờ phút sinh tử cuối cùng, anh vẫn khiến người ta phải cảm phục, phải rơi
nước mắt. Chàng thủ lĩnh kiên cường của Bức Tường đã để lại cho khán giả nhiều câu
nói "thắp lửa" để đời, thể hiện sự lạc quan khi đối diện trước nghịch cảnh.
Ung thư không thể làm phôi phai tình yêu, không che phủ được hy vọng, không làm
giảm niềm tin, không giết chết được tình nghĩa, không làm nhạt đi ký ức, không chế ngự
được sự dũng cảm, không xâm chiếm được tâm hồn, mà ngược lại nó khởi động tất cả,
và vì thế nó khó mà chạm tới cuộc sống mãnh liệt này”
- Nick Vujicic: Số phận cướp của Nick tay, chân nhưng lại cho anh một tinh thần thép,
một tinh thần lạc quan phi thường. Nick có thể chơi golf, lướt ván và du lịch vòng quanh
thế giới để truyền cảm hứng cho hàng triệu người. Khi những đứa trẻ hỏi lý do anh
không có tay chân, Nick tự tin đáp: “Đó là vì thuốc lá”. Hiện nay, anh sống hạnh phúc
cùng vợ và hai con trai.
- Jurgen Kloop: là HLV trong giới túc cầu giáo (hiện nay, 2019, là HLV của CLB
Liverpool), vừa nhận chức vô địch CLB danh giá nhất hành tinh. Một nhà cầm quân tài
năng. Ông đã đưa nhiều đội bóng khác nhau đến chung kết (trước khi vô địch cùng
Liverpool), nhưng đều thất bại (6 lần trước đó). Ông vẫn tin tưởng vô cùng vào tương
lai. Khi để thua ở trận chung kết năm ngoái, ông cũng bình thản chia sẻ: "Khi gia đình
gặp tôi sau trận chung kết đó, tôi là người duy nhất không khóc. Tôi đã để thua 6 trận
chung kết. Những ngày tồi tệ ấy đã đến với tôi nhưng không vì thế mà tôi sụp đổ. Với
tôi, cuộc sống là luôn biết cách làm lại, làm lại để tốt hơn. Sự từng trải, những kinh
nghiệm luôn giúp chúng ta rất nhiều.”
4) “Bản thân chúng ta là giá trị có sẵn” / Lòng tự tin
a) Danh ngôn:
- “Nếu bạn là một con cá, đừng cô gắng học cách bay của đại bàng. Hãy quên bầu trời kia
đi vì bạn vẫn còn cả một đại dương.”
- “Bạn sinh ra là một nguyên bản, đừng chết đi như một bản sao.”
- “Tự tin chưa chắc đã mang lại thành công. Nhưng không tự tin chắc chắn bạn sẽ thất
bại.”
- “Chiến thắng bản thân là chiến thắng hiển hách nhất.” – Platon
- “Tương lai của bạn phụ thuộc vào rất nhiều điều, nhưng chủ yếu là vào bạn.” Frank
Tyger
- “Ngay bây giờ bạn đã có trong mình mọi thứ bạn cần để đối phó với bất kỳ điều gì mà thế
giới ném vào bạn.” - Brian Tracy
- “Chỉ tới khi lạc lối chúng ta mới bắt đầu hiểu bản thân mình.” Henry David Thoreau
- “Con chim có thể đậu ở cành cây mà không bao giờ sợ cành cây gãy, bởi lẽ niềm tin của
nó là ở đôi cánh chứ không phải ở cành cây.” Danh ngôn
- “Thiên đường ở chính trong ta, địa ngục cũng từ lòng ta mà có.”
b) Dẫn chứng
- Jessica Cox, cô gái người Mỹ, là phi công đầu tiên trên thế giới chỉ dùng chân lái máy
bay, từng tốt nghiệp ngành tâm lý học, biết võ Taekwondo, yêu lái xe tốc độ, gõ máy
tính bằng chân rất nhanh: 25 từ/phút
- Trong cuộc thi dành cho lứa tuổi 16-18 trả lời câu hỏi "Ai là nhân vật quan trọng nhất
thế kỷ 21"?, tạp chí Time đã trao giải nhất cho cô bé Carolin Pan với câu trả lời: "Tôi sẽ
hét to điều này với tất cả thành phố nếu cần phải làm như vậy. Tôi cho rằng chính tôi,
một học sinh trung học, là người quan trọng nhất thế kỷ. Tôi còn chưa ghi dấu ấn của
mình vào lịch sử thế giới, và tôi không hề khao khát trở thành một Albert Einstein hoặc
Bill Gates khác. Bởi vì tôi chỉ muốn là tôi... Chúng ta không biết cái gì hay hơn sao? Chúng
ta không thể thử ghi dấu ấn bằng chính con người thực sự là của mình hay sao?"
- Walt Disney – cha đẻ của dòng phim hoạt hình nổi tiếng, đã từng nói vế bốn điều làm
nên cuộc đời mình:
Tin tưởng : tin vào bản thân mình.
Suy nghĩ : suy nghĩ về những giá trị mà mình muốn có.
Mơ ước: mơ về những điều có thể đến dựa trên niềm tin vào bản thân và những giá trị
của chính mình.
Can đảm: can đảm để biến ước mơ thành hiện thực, dựa trên những niềm tin vào bản
thân và những giá trị của chính mình.
- Nguyễn Thị Phương Anh – cô gái xương thủy tinh gây sốt sân khấu Viet Nam got talent
với nụ cười rạng rỡ, tràn đầy sức sống cùng giọng hát máu lửa “Let’s dance” của em làm
bừng cháy sân khấu và tan chảy trái tim hàng vạn khán giả.
- Ngô Thị Giáng Uyên - tác giả cuốn sách được nhiều bạn trẻ yêu thích “Ngón tay mình
còn thơm mùi oải hương”, kể rằng khi đi xin việc ở công ty Unilever, có người hỏi nếu
tuyển vào không marketing mà làm sales thì có đồng ý không. Uyên nói có dù hầu hết
những người được hỏi đều nói không. “ Tại sao phỏng vấn marketing mà lại làm sales?”.
Uyên trả lời: “Tại vì tôi biết nếu làm sales một thời gian thì bộ phận marketing cũng sẽ
muốn đưa tôi qua đó, nhưng đã quá muộn vì sales không đồng ý cho tôi đi.”
- Thần thoại Hy Lạp kể lại rằng: Ngày xưa có một ngôi sao đã đến xin thần Zeus thay đổi
vị trí của mình trên bầu trời. Ngôi sao nói: “Con không thích đứng ở góc đường chân
trời. Ở đó con không có gì nổi bật cả”. Thần Zeus trả lời ngôi sao nhỏ: “Quan trọng là
ngươi có tỏa sáng ở nơi mình đang đứng hay không”.
PHÊ PHÁN:
- Những kẻ thực dụng, không phân biệt được sự khác biệt giữa “tồn tại” và “sống”, buông
thả trong suy nghĩ, lời nói, hành động, chẳng những không làm được gì cho mình mà
còn ảnh hưởng tới cuộc sống của người khác. DC: Lê Văn Luyện, Nguyễn Hải Dương
- Những kẻ biến việc “khẳng định giá trị của mình” thành máu, và trở thành “con ma cà
rồng” khát máu, bất chấp mọi thủ đoạn để đạt được mong muốn. DC: Lê Chiếu Thống,
Hitler, Bí thư tỉnh ủy tình Thừa Thiên Huế-Hồ Xuân Mãn, Lance Amstrong-tay đua xe
người Pháp,…
- Những kẻ sống ảo tưởng, lệch lạc,không tự tìm ra và phát huy giá trị thực bên trong chỉ
tô vẻ hào nhoáng bên ngoài, bán rẻ nhân phẩm để mua “con mắt ngưỡng mộ” từ người
khác về “giá trị” của mình. DC: Bà Tưng, Khá Bảnh, Phúc XO,…
5) Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình”:
a) Danh ngôn:
- Xin tạm biệt đời yêu quý nhất
Còn mấy vần thơ, một nắm tro
Thơ gửi bạn đường, tro bón đất
Sống là cho mà chết cũng là cho.
(Tố Hữu – Bài thơ vĩnh biệt cuộc đời)
- “Chúng ta tạo nên cuộc sống từ những điều nhận được, nhưng chúng ta thực sự làm nên
cuộc đời chính từ điều mà chúng ta cho đi.” (Wiston Churchill)
- “Khi ta tặng bạn hoa hồng, tay ta còn vương mãi mùi hương.” (Ngạn ngữ Bungari)
- “Thế giới đã phải chịu những tổn thất rất lớn, không phải vì sự tàn ác của những kẻ xấu
xa mà vì sự im lặng của những người tốt.” (Napoleon) → Phải biết đấu tranh chống lại
cái xấu cái ác, lên tiếng bảo vệ lẽ phải, tình thương, sự công bằng, phê phán biểu hiện
vô cảm...
b) Dẫn chứng:
- Nguyễn Trần Hoàng Việt, anh chàng sinh viên năm 4 ngành ngoại thương Đại học Hoa
Sen – đã tạo ra Cây Tri Thức – đó là một giá sách công cộng đặt ở sảnh trường đại học
để mọi người có thể cùng nhau chia sẻ đam mê đọc sách. Việt không chỉ mong rằng sản
phẩm của mình có thể sẻ chia tri thức với bạn bè. Cháy bỏng hơn, Việt muốn tập tành
xây dựng một cộng đồng sống tử tế, trung thực, trân trọng khi nhận và tự nguyện cho
đi. Tuy chỉ mới ở tuổi đôi mươi của cuộc đời, thế nhưng những suy nghĩ và hành động
của anh chàng sinh viên trẻ đã thể hiện lên được vẻ đẹp trong lối sống của mình. Việt
không chỉ có một tấm lòng biết sẻ chia, mà anh còn là một người sống có mục đích, khát
vọng cao cả. Chính lý tưởng ấy sẽ thúc đẩy hành động giúp anh góp phần xây dựng nên
một xã hội tốt đẹp hơn trong tương lai – một cộng đồng tử tế, trung thực và sẵn sàng
cho đi không màng nhận lại.
- Rémi Camus, chàng trai 29 tuổi, người Pháp, đã dành 1 năm 4 tháng để chuẩn bị cho
chuyến hành trình vượt sông Mekong một mình. Chuyến hành trình ấy đã được nảy lên
vào những ngày Rémi ở giữa hoang mạc trong cuộc chạy bộ xuyên nước Úc, khi không
thể tìm được nơi xin nước uống, Rémi đã hứng chính nước tiểu của mình vào chai và
uống để không bị mất nước. Khi ấy anh nghĩ đến việc ở rất nhiều nơi trên thế giới, người
ta vẫn không có nguồn nước sạch để uống. Chính ý nghĩ ấy đã thúc đẩy anh thực hiện
chuyến bơi dọc dòng sông Mekong, 4.400km từ Tây Tạng đến Việt Nam, trong 6 tháng
để kêu gọi sự quan tâm của cộng đồng đến chất lượng nước và tầm quan trọng của việc
bảo vệ nguồn nước sạch.
Chính mục đích và những suy nghĩ cao đẹp của Rémi đã giúp anh hoàn thành được hành
trình của mình và trở thành kẻ mạnh trong lòng mọi người.
- Nelson Mandela là vị Tổng thống da đen đầu tiên của nước Cộng hòa Nam Phi, vị lãnh
tụ kiệt xuất của nhân dân Nam Phi, châu Phi và các dân tộc bị áp bức trên thế giới, người
dẫn dắt đất nước này vượt qua chế độ phân biệt chủng tộc hả khắc và tránh để đất nước
rơi và cuộc chiến kinh hoàng đẫm máu. Là nguyên thủ, ông từng ngồi ăn với công tố
viên từng bỏ tù mình, từng uống trà với bà góa phụ vị thủ tưởng từng bỏ tù ông. Chính
nhờ tinh thần lối sống đồng cảm xuất phát từ trong nhân cách mà Mandela đã trở thành
biểu tượng về sự hi sinh và hòa giải ở thế giới luôn đầy nhưng xung đột và chia rẽ.
Không chỉ vậy, Nelson Mandela còn là biểu tượng cho tinh thần đấu tranh kiên cường
và vị tha, cho đường lối hòa giải và tha thứ. kẻ mạnh xuất phát từ nhân cách
- Mẹ Teresa Calcutta, là nữ tu công giáo người Albania, và là nhà sáng lập Dòng Thừa
sai Bác Ái ở Calcutta Ấn Độ. Trong hơn 40 năm, bà chăm sóc người nghèo, bệnh tật, trẻ
mồ côi, người hấp hối và lãnh đạo dòng Thừa sai Bác Ái (Missionaries of Charity) phát
triển khắp Ấn Độ và đến các quốc gia khác. Bà thực hiện bất cứ việc gì bà nghĩ là có thể
xoa dịu “cơn khát” hòa bình, tình yêu và tiếng cười trên thế giới. Từ các việc làm ấy, mọi
người đều nhận thấy được sự tốt đẹp trong cả nhân cách và lối sống của bà – tình yêu
thương không vị kỷ của vị nữ tu. Bà được trao giải Nobel Hòa bình năm 1979 như một
sự vinh danh cho các hoạt động nhân đạo của bà. “Nếu tôi được trở thành một vị thánh,
chắc chắn tôi sẽ là vị thánh của “bóng tối”. Tôi sẽ tiếp tục ở xa thiên đàng để thắp sáng
cho những con người đang sống trong bóng tối trên trái đất này.”
- Ông bà Pierre và Marie Curie xuất thân từ những gia đình rất nghèo. Suốt cuộc đời họ
đã miệt mài thí nghiệm, nghiên cứu ra cách để điều chế Polonium và Radium. Nếu giữ
lại phương pháp đó và bán bản quyền cho các công ty thì hai vơ chồng sẽ thu được rất
nhiều tiền và thay đổi cuộc sống của mình. Thế nhưng, thay vì dùng những sản phẩm
trí tuệ để thoát khỏi cuộc sống nghèo khổ của gia đình, ông bà Curie đã công bố cho
toàn thế giới biết, để khoa học phát triển nhanh nhất có thể.
Nhờ vào lối sống cao đẹp – cho đi nhưng không màng nhận lại bất cứ điều gì – của vợ
chồng ông mà ngày nay chúng ta mới có Điện nguyên tử để phục vụ thế giới này. Ông
Pierre mất năm 39 tuổi vì tai nạn xe ngựa. Còn bà Marie mất năm 65 tuổi vì bệnh viêm
phổi. Người ta nói rằng bà ấy chết vì những năm tháng miệt mài với các thí nghiệm độc
hại. Với sự cống hiến to lớn, ông bà Curie đều được giải Nobel về Hoá học và Vật lý.
- Các tổ chức tình nguyện, đội công tác xã hội thành Đoàn TP. HCM, hệ thống siêu thị
Co.opmart và những người dân sống ở vùng lân cận đã liên tục cung cấp những suất ăn,
nước uống cho những hộ dân là nạn nhân trong vụ cháy khu chung cư Carina (quận 8)
vào rạng sáng 23/3/2018. Đó không chỉ là những hỗ trở về mặt vật chất mà còn là hành
động vun đắp tình yêu thương cho những nạn nhân nơi đây khi sau một đêm họ dường
như mất đi tất cả những gì mình đang có. Những hành động tưởng chừng như vô cùng
bình thường ấy lại chính là biểu hiện vô cùng sâu sắc của lòng nhân ái.
➔QUY LUẬT
- Đất nước Palestin có 2 biển hồ: biển Chết và biển Galile cùng xuất phát từ sông
Jordan. Nước sông Jordan chảy vào biển Chết. Biển Chết đón nhận và giữ lại riêng cho
mình mà không chia sẻ, nên nước trong biển Chết trở nên mặn chát. Biển hồ Galile cũng
đón nhận nguồn nước từ sông Jordan rồi từ đó mà tràn qua các các hồ nhỏ và sông lạch,
nhờ vậy nước trong biển hồ này luôn sạch và mang lại sự sống cho cây cối, muông thú
và con người.
CÂU CHUYỆN
- Câu chuyện về cậu bé với ông lão ăn xin:
Trước mặt người ăn xin già nua, khắc khổ, rách rưới, cậu bé đã lục hết túi này đến túi khác
mà không có lấy một xu lẻ, cậu bối rối nắm tay ông: - “Xin lỗi cháu không có gì cho ông cả.”
Ông lão mỉm cười: - “Cảm ơn cháu, như vậy là cháu đã cho lão nhiều lắm rồi”.
Cả ông lão ăn xin và cậu bé đều cảm thấy mình đã nhận được một điều quý giá.
 Hãy cho nhau yêu thương, sự đồng cảm, chia sẻ điều đó còn hơn hết thảy mọi thứ vật
chất trên thế gian.
- Thiên Đàng và Địa Ngục:
Có người một lần trong mộng được Diêm Vương dẫn đi thăm quan địa ngục, đến đó,
anh ta phát hiện mọi người đang cãi nhau. Vốn là ở địa ngục có một cái bàn lớn, trên bàn
bày một số món ăn, mỗi người cầm một cái thìa rất dài. Không có cách nào để lấy được
thức ăn ngoài việc dùng những cái thìa dài đó, hậu quả là thìa dài vướng víu, ai cũng muốn
ăn nhiều, tranh giành, không nhường nhịn nhau nên sinh cãi vã om sòm.
Tiếp theo, ông ta lại lên thăm cõi cực lạc. Thật kỳ lạ, quang cảnh nơi đây không khác gì
địa ngục, cũng một chiếc bàn lớn, với các món ăn và những chiếc thìa rất dài. Điểm duy
nhất khác nhau là mọi người ở đây ăn uống với nhau một cách vui vẻ. Tại sao vậy? Vì mọi
người dùng chiếc thìa rất dài đó để xúc thức ăn cho nhau, nhường nhịn nhau nên không
xảy ra va chạm, cãi vã.
 Thật ra Thiên Đàng và Địa Ngục không có gì khác biệt, chúng chỉ khác nhau ở cách
con người đã sống và đối xử với nhau như thế nào mà thôi. Vì thế nên để cuộc sống trở
nên tốt đẹp và yên bình, con người ta phải sống biết yêu thương, sẻ chia, đùm bọc lẫn nhau.
Bởi lẽ chỉ có điều đó mới có thể xây dựng nên một xã hội tân tiến và tốt đẹp hơn từng ngày.
- Cậu bé Nhật và túi lương khô:
Tối hôm động đất và sóng thần xảy ra trên đất nước Nhật (11/3/2011), một phóng viên
thường trú tại Nhật được phái tới một trường tiểu học phụ giúp hội tự trị ở đó phân
phát thực phẩm cho người bị nạn. Trong số những người rồng rắn xếp hàng có một em
nhỏ chừng 9 tuổi, trên người chỉ có chiếc áo thun và quần đùi. Trời rất lạnh mà cậu lại xếp
hàng cuối cùng, sợ đến phiên của em thì chẳng còn thức ăn, anh phóng viên chạy lại hỏi
thăm. Nhìn thấy cậu bé bị lạnh, anh PV cởi áo khoác trùm lên người cậu. Vô tình bao lương
khô, khẩu phần ăn tối của anh bị rơi ra ngoài. Anh nhặt lên đưa cho bé và nói: “Đợi tới
phiên của con chắc hết thức ăn, khẩu phần của chú đó, chú ăn rồi, con ăn đi cho đỡ đói”.
Đứa bé nhận túi lương khô, khom người cảm ơn. Tưởng cậu sẽ ăn ngấu nghiến ngay
lúc đó nhưng không phải, cậu ôm bao lương khô đi thẳng lên chỗ những người đang
phát thực phẩm, để bao lương khô vào thùng thực phẩm đang phân phát rồi quay lại xếp
hàng. Ngạc nhiên vô cùng, anh phóng viên hỏi: “Tại sao con không ăn mà lại đem đặt vào
đó?” Bé trả lời: “Bởi vì còn có nhiều người chắc đói hơn con. Bỏ vào đó để các cô chú phát
chung cho công bằng chú ạ…!”
 Sự đồng cảm, yêu thương và hành động sẻ chia lương thực của cậu bé nhỏ dường
như thắp lên trong tim người dân Nhật Bản nói riêng và người dân trên thế giới nói chung
một ngọn lửa về tình người trong cuộc sống.
6) Sự phát triển của công nghệ thông tin
a) Trích dẫn
- Thế giới thực sự mở ra và kết nối khi công nghệ phát triển và dần tối ưu. Nhưng thế giới
thực chỉ mở ra khi ta biết đọc sách và tự trải nghiệm.”
- “Trí tuệ của con người dần hiện ra trên những nét biểu hiện của công nghệ”
- “Khoa học là lĩnh vực tiệm cận với chân lý”
- “Bây giờ, con người sinh ra hầu như đều ở cạnh điện tâm đồ và khi mất đi cũng ở cạnh
điện tâm đồ.”
b) Dẫn chứng:
- Đầu tiên phải kể đến công nghệ nhận diện giọng nói được nâng cấp rất nhiều so với trước đây.
Nhờ có nó mà người dùng hiện nay có thể sử dụng khẩu lệnh để tương tác nhiều hơn với các
thiết bị thông minh. Những trợ lý ảo giọng nói như Alexa của Amazon, Siri của Apple, Cortana
của Microsoft cùng các hệ thống nhận diện giọng nói có mặt trên hầu như mọi sản phẩm của
Google đang đồng loạt nở rộ trên nhiều nền tảng, giúp người dùng thực hiện nhiều tác vụ khác
nhau. Ở phía bên kia địa cầu, gã khổng lồ tìm kiếm Baidu (gọi tắt là Bách Độ, là công ty cung cấp
dịch vụ tìm kiếm dữ liệu trên mạng lớn nhất Trung Quốc đại lục) cũng tỏ ra không hề kém cạnh
với thống kê cho thấy người dùng các sản phẩm của công ty đã sử dụng nhận diện giọng nói
nhiều gấp ba lần chỉ trong vòng 18 tháng qua.
- Robot ra đời, công nghệ AI thực hiện hóa giấc mơ. AI (Artificial Intelligence hay machine
intelligence), trí tuệ nhân tạo hay trí thông minh nhân tạo, là trí tuệ được biểu diễn bởi bất cứ
một hệ thống nhân tạo nào ... Trí thông minh nhân tạo liên quan đến cách cư xử, sự học hỏi và
khả năng thích ứng thông minh của máy móc.
- Trẻ con dễ đánh mất tuổi thơ vì công nghệ phát triển như vũ bão: Ở Việt Nam, kể từ khi chính
thức hòa mạng internet vào năm 1997, nước ta đã đạt được những bước tiến ấn tượng với 64
triệu người sử dụng internet tính đến tháng 6/2017, chiếm 67% dân số. Việt Nam cũng nằm
trong số các quốc gia có số người sử dụng internet cao nhất ở châu Á. Truyền thông xã hội được
phổ biến rộng rãi với 64.000.000 người có tài khoản facebook, trong đó phần đông là trẻ em và
thanh thiếu niên.
7) Trau dồi kỹ năng sống
a) Trích dẫn
- Kỹ năng, chứ không phải sức mạnh, điều khiển con tàu. (Thomas Fuller)
- Giao tiếp là một kỹ năng bạn có thể học. Nó cũng giống như đi xe đạp hay tập đánh máy.
Nếu bạn sẵn sàng nhọc công vì nó, bạn có thể nhanh chóng cải thiện chất lượng của mọi
phần trong cuộc sống của mình. (Brian Tracy)
- Sự tương tác giữa tri thức và kỹ năng với trải nghiệm là chìa khóa của việc học hỏi. (John
Dewey)
- Hãy học cách giấu đi mong muốn và thể hiện kỹ năng. (Jim Rohn)
b) Dẫn chứng
- Một số kỹ năng sống quan trọng được nhận định qua phương pháp Delphi method bởi
Tổ chức Y tế Thế giới WHO:
1. Đưa ra quyết định
2. Giải quyết vấn đề
3. Tư duy sáng tạo
4. Tư duy phản biện/sáng suốt
5. Giao tiếp hiệu quả
6. Mối quan hệ tương tác giữa các cá nhân
7. Tự ý thức về bản thân/Chánh niệm
8. Quyết đoán
9. Đồng cảm
10. Tâm xả
11. Đối phó với căng thẳng, tổn thương và mất mát
12. Khả năng phục hồi tâm lý
- Mọ t só chương trình, khó a họ c trau dò i kỹ năng só ng:
1. Họ c kỳ Quân đọ i (Trung tâm thanh thié u niên miè n Nam)
2. Chié n dịch tình nguyẹ n Mù a hè xanh
3. Chié n dịch tình nguyẹ n Hoa phượng đỏ
4. Trường đà o tạ o kỹ năng só ng Vietskill
5. Cá c buỏ i dã ngoạ i, ngoạ i khó a trong cá c trường phỏ thông
8) Rẽ lối đi riêng, không theo đường mòn / Sáng tạo

a) Trích dẫn
- “Câu trả lời gọn nhất là hành động”. Goethe
- “Chọn con đường đối lập với lối mòn và bạn gần như sẽ làm tốt” J.Jacques Rousseau
- “Xã hội ngay cả khi hoàn hảo cũng chỉ là rừng rậm. Vì vậy, mọi sáng tạo đích thực đều
là món quà gửi tới tương lai” Albert Campus
- “Nếu bạn được đưa giấy có dòng kẻ, hãy viết bằng mặt còn lại của tờ giấy.” Carlos
Williams
- “Đống bừa bãi sáng tạo vẫn tốt hơn sự gọn gàng nhàn rỗi.” Michael J.Fox
- “Đừng lo lắng mình sẽ trở thành ai, mà hãy hỏi bản thân mình muốn làm gì.”B.Obama
b) Dẫn chứng
- Lễ tôn vinh và trao danh hiệu Nông dân Việt Nam xuất sắc năm 2018, ông Thào Xuân
Sùng, Chủ tịch Ban Chấp hành Trung ương Hội Nông dân Việt Nam ghi nhận đóng góp
của 63 nông dân sáng tạo. Ông cũng mong muốn tinh thần này được lan tỏa tới nông
dân cả nước, tạo động lực thúc đẩy phong trào thi đua sản xuất, kinh doanh giỏi, giúp
nhau làm giàu và giảm nghèo bền vững.
- Ông Nguyễn Văn Nhân (Thừa Thiên - Huế) đã sáng chế ra máy ấp trứng gia cầm các
loại. Hàng năm có tới 100-120 máy ấp trứng gia cầm các loại được ông sản xuất và bán
ra thị trường. Doanh thu đạt gần 2 tỷ đồng, lợi nhuận từ 200-240 triệu đồng.
- Trong cuộc thi dành cho lứa tuổi 16-18 trả lời câu hỏi "Ai là nhân vật quan trọng nhất
thế kỷ 21"?, tạp chí Time đã trao giải nhất cho cô bé Carolin Pan với câu trả lời: "Tôi sẽ
hét to điều này với tất cả thành phố nếu cần phải làm như vậy. Tôi cho rằng chính tôi,
một học sinh trung học, là người quan trọng nhất thế kỷ. Tôi còn chưa ghi dấu ấn của
mình vào lịch sử thế giới, và tôi không hề khao khát trở thành một Albert Einstein hoặc
Bill Gates khác. Bởi vì tôi chỉ muốn là tôi... Chúng ta không biết cái gì hay hơn sao? Chúng
ta không thể thử ghi dấu ấn bằng chính con người thực sự là của mình hay sao?"
- Bill Gates chọn ngã rẽ khác thay vì đại học Havard, tự xây dựng cho mình thương hiệu
riêng, trở thành tỉ phú nổi tiếng thế giới. Dù sóng gió trong cuộc đời ông không ít nhưng
ông đã chọn cho mình lối đi riêng để thành công và phải chăng, ông đã tự tìm hạnh phúc
cho riêng mình?
- Cá basa ai cũng nghĩ giá trị của nó chỉ là phần thịt, còn các phần khác là đồ bỏ. Nhưng
loài cá này có lượng mỡ chiếm đến 15% trọng lượng, mà lạ i được xem là phế phẩm nên
giá rất rẻ. Năm 2004, ông Hồ Xuân Thiên, Giám đốc Công ty cổ phần xuất nhập khẩu
thủy sản An Giang, đã cho nghiên cứu biến mỡ cá thành dầu diesel chạy động cơ, gó p
phà n là m giả m ô nhiẽ m môi trường, gọ i là Basa bio diesel. Sản phẩm nhạ n được giải
thưởng "Sản phẩm độc đáo" do Ban tổ chức Hội chợ triển lãm Vietfish 2006 trao tặng,
là sản phẩm dầu diesel đầu tiên trên thế giới được làm từ mỡ cá.
- Bã mía, vỏ trấu, xơ bắp... chỉ là những thứ vứt đi. Nhưng ông Trần Phúc (TP Đà Lạt,
Lâm Đồng) lại đi nhặt nhạnh, thu gom rồi trộn đều, xay nhuyễn thành bột để ép thành
ván dân dụng, mở ra nghề làm ván ép từ "rác". Tá t cả sản phẩm ván ép từ rác này hoàn
toàn có độ bền không thua kém các loại ván ép từ chất liệu gỗ trong nước hoặc nhập
khẩu, giá lại rẻ hơn 30% so với các loại khác trên thị trường.
9) Cần đánh giá con người, sự vật một cách toàn diện / Góc nhìn cuộc sống
a) Trích dẫn
- Tôi luôn tin rằng sự thông minh của một người được phản ánh trực tiếp bằng số góc nhìn
đối lập mà người đó có thể đưa ra cùng lúc về cùng một chủ đề. (Abigail Adams)
- Bạn có thể phàn nàn vì hoa hồng có gai, hoặc bạn cũng có thể vui mừng vì gai có hoa
hồng. (Tom Wilson)
- Con kỳ lân, bởi vì sự lạ thường của nó, sẽ đi qua mà không bị chú ý. Đôi mắt của chúng ta
chỉ thấy điều chúng quen nhìn thấy. (Jorge Luis Borges)
- Con sẽ không bao giờ thực sự hiểu được một người cho đến khi nào con nhìn mọi việc từ
góc nhìn của người đó. (Harper Lee)
- Nếu có bí mật của thành công, thì nó nằm trong khả năng đón nhận góc nhìn của người
khác và nhìn sự việc từ cả góc nhìn của người đó lẫn góc nhìn của bản thân. (Henry Ford)
b) Dẫn chứng
- Một gia đình nọ vừa dọn đến ở trong một khu phố mới. Sáng hôm sau, vào lúc ăn điểm
tâm, đứa con thấy bà hàng xóm giăng tấm vải trên giàn phơi. “Tấm vải bẩn thật” – Cậu
bé thốt lên. “Bà ấy không biết giặt, có lẽ bà ấy cần một thứ xà bông mới thì giặt sẽ sạch
hơn”. Người mẹ nhìn cảnh ấy nhưng vẫn im lặng. Cậu bé vẫn cứ tiếp tục lời bình phẩm
ấy mỗi lần bà hàng xóm phơi tấm vải.
Ít lâu sau, vào một buổi sáng, cậu bé ngạc nhiên vì thấy tấm vải của bà hàng xóm rất
sạch, nên cậu nói với mẹ: “Mẹ nhìn kìa! Bây giờ bà ấy đã biết giặt tấm vải sạch sẽ, trắng
tinh rồi!” Người mẹ đáp: “Không, sáng nay mẹ đã lau kính cửa sổ nhà mình đấy.”
** Bài viết trên trang cá nhân của ông Hoàng Minh Châu, phó Chủ tịch HĐQT Tập đoàn FPT:
- Một bà mẹ tắm cho cậu con trai suốt ngày nghịch bẩn với ánh mắt yêu thương. Một cô
ôsin tắm cho đứa bé trai suốt ngày nghịch bẩn với ánh mắt tức giận. Nhưng nếu cô chịu
nhìn sự việc dưới một góc độ tích cực hơn, rằng chính đứa bé này đã mang lại cho cô
công ăn việc làm, cô sẽ không ghét đứa bé hay nghịch bẩn nữa và tình cảm với đứa bé
sẽ giúp cho công việc của cô nhẹ nhàng hơn.
- Một vị bộ trưởng về hưu phàn nàn về sự bất tiện của ngôi nhà hai tầng mà nhà nước
mới phân cho vợ chồng ông. Phòng khách ở tầng một, còn vợ chồng ông ở trên tầng hai.
Ông có nhiều khách và vì ông đã nghỉ, nên họ đến chơi không kể giờ giấc. Một ngày ông
lên xuống cầu thang không biết bao nhiêu lần để tiếp khách, mệt cả người. Tôi nói với
ông: “Tuyệt vời anh ạ. Anh đã lớn tuổi rồi, nếu ngày nào anh cũng vận động đều đặn
như thế, chắc sẽ rất tốt cho sức khỏe”. Vị bộ trưởng nghe ra và từ đó ông rất thích có
khách đến chơi, để tiện thể rèn luyện sức khỏe, bằng cách lên xuống cầu thang.
- Tôi có một anh bạn là chủ một công ty tin học nhỏ. Khách hàng thường chỉ thích làm
việc với những công ty lớn như FPT. Nhưng không vì thế mà anh hoảng sợ. Anh chỉ cho
khách hàng một góc nhìn khác: với công ty lớn, họ chỉ là một trong hàng chục ngàn
khách hàng và chẳng bao giờ được quan tâm đặc biệt. Nhưng với công ty nhỏ, họ thực
sự là VIP và chắc chắn sẽ được chăm sóc chu đáo hơn.
- Mấy năm trước, vợ tôi có lần phàn nàn chị giúp việc hay lấy trộm quần áo cũ và định
cho nghỉ việc. Tôi nói với vợ tôi “Nếu lấy trộm thì họ phải lấy đồ mới chứ, việc gì phải
lấy đồ cũ. Anh chắc là, chị ta nghĩ rằng, đồ cũ gia đình không sử dụng, nên lấy gửi về quê
để khỏi lãng phí thôi”. Rồi vợ chồng tôi nói với chị giúp việc “toàn bộ đồ cũ của gia đình,
cái nào chị thấy dùng được thì cho chị hết”. Từ đó, chị ta không lấy trộm lần nào nữa.
- Anh Thắng là người lái xe duy nhất cho tôi suốt 20 năm cho tới khi về hưu. Ở FPT, không
ai giữ một lái xe lâu như tôi. Thực ra, anh Thắng là người rất khó tính, lớn tuổi, ít nhiều
cũng là lão làng. Thấy tôi chịu đựng, nhiều người khuyên tôi đổi lái xe mới. Nhưng tôi
nghĩ, tính tình mình cũng chả dễ chịu gì, suốt 20 năm qua chắc anh ấy cũng phải chịu
đựng tôi nhiều hơn tôi chịu đựng anh ấy. Mỗi lần nghĩ như thế, tôi lại cảm ơn anh đã
gắn bó với tôi suốt 20 năm qua, 20 năm lái xe an toàn, đi đến nơi về đến chốn.
10) “Kẻ mạnh chính là kẻ giúp đỡ kẻ khác trên đôi vai mình”
a) Trích dẫn
- Những con người nhỏ bé cần phải được những người lớn lao tôn kính, và chính từ quyền
lợi của kẻ yếu mà bổn phận của kẻ mạnh hình thành. (Victor Hugo)
- Sức mạnh lớn lao đi kèm với trách nhiệm lớn lao. (Ben Parker – Nhân vật Người Nhện)
- Đức khiêm nhường đến từ tri thức; sức mạnh đến từ sự hy sinh. (Rudyard Kipling)
- Chính sức mạnh không giới hạn để săn sóc và yêu thương sẽ có thể tạo ra khác biệt lớn
nhất trong chất lượng cuộc sống. (Tony Robbins)
- Bạn càng quan tâm nhiều, bạn càng trở nên mạnh mẽ. (Jim Rohn)
- Chúng ta không được nhầm lẫn lòng tốt với sự yếu đuối. Lòng tốt không yếu đuối. Lòng
tốt là một loại sức mạnh. (Jim Rohn)
b) Dẫn chứng
- Dù trời mưa hay nắng, mùa đông hay hè, Vũ Minh Quang (học sinh lớp 11KA3, trường
THPT Tây Tiền Hải, Thái Bình) đều cõng bạn cùng lớp là Lê Ngọc Quốc Đạt bị bệnh
xương thủy tinh đến lớp. Đây quả là một câu chuyện như cổ tích giữa đời thường.
- Nguyễn Trần Hoàng Việt, anh chàng sinh viên năm 4 ngành ngoại thương Đại học Hoa
Sen – đã tạo ra Cây Tri Thức – đó là một giá sách công cộng đặt ở sảnh trường đại học
để mọi người có thể cùng nhau chia sẻ đam mê đọc sách. Ta thấy anh không hề giữ riêng
kiến thức cho mình, mà anh đã biết “nâng đỡ mọi người trên đôi vai của mình” bằng
cách tạo ra sản phẩm bằng chất xám của bản thân để san sẽ tri thức cho mọi người.
III- MỘT SỐ ĐOẠN VĂN THAM KHẢO
1) “Nếu không có ước mơ, bạn chỉ có thể làm thuê cho ước mơ của người khác”
Ước mơ có vai trò vô cùng quan trọng trong cuọ c só ng: “Nếu không có ước mơ, bạn
chỉ có thể làm thuê cho ước mơ của người khác”. Ước mơ là những điều mà ta mong muốn,
khát khao có được trong cuộc sống. “Làm thuê cho người khác” nghĩa là ta hoàn toàn đánh
mất mục đích và động lực phấn đấu cho cuộc đời mình, hoàn toàn chịu sự chi phối của
người khác và những việc ta làm khi ấy sẽ chỉ để phục vụ cho những mục đích không phải
củ a chính mình. Ý kiến trên là lời cảnh báo, là tiếng chuông cảnh tỉnh những ai đang sống
mà không có mục đích, sống mà không biết nuôi dưỡng ước mơ. Vạ y, có ước mơ, ta được
gì? Thứ nhá t, những ước mơ cho người sở hữu chúng một cái đích, một mục tiêu để vươn
tới. Nhờ có ước mơ đạ t kỷ lụ c vè đọ dà i quã ng đường và thời gian bơi, mà vạ n đọ ng viên
bơi lọ i Florence Chadwick đã không cò n bỏ cuọ c, mà đã hoà n thà nh đường bơi 26 dạ m
đé n bờ biẻ n California. Thứ hai, những ước mơ giống như những điểm tựa cho con người
để vươn lên trong cuộc sống. Né u từ xa xưa, con người không á p ủ ước mơ bay lượn như
chim trên bà u trời, thì anh em nhà Wright đã không có đọ ng lực đẻ ché tạ o thà nh công
chié c má y bay đà u tiên củ a nhân loạ i, cò n Yuri Gagarin đã không thẻ trở thà nh phi hà nh
gia đà u tiên bay vò ng quanh trá i đá t. Né u có ước mơ, anh có thể làm được nhiều điều bất
kể xuất phát điểm của anh nằm ở đâu. Nhưng ngược lại, nếu không có ước mơ thì mọi yếu
tố khác như tài năng, điều kiện kinh tế… cũng trở thành vô nghĩa. Chính vì theo đuỏ i ước
mơ, mà Bill Gates mới bỏ họ c giữa chừng đẻ phá t triẻ n sự nghiẹ p rò i trở thà nh tỉ phú , anh
sinh viên tà m thường Mark Zuckerburg mới trở thà nh ông chủ FB với 2 tỉ người dù ng.
Nhưng cò n ông Nguyẽ n Lọ c (đăng trên bá o Lao động và đời sống), dù trú ng só đọ c đá c và
trở thà nh tỉ phú , nhưng ông không có ước mơ, mụ c tiêu tó t đẹ p nà o ngoà i viẹ c tiêu tiè n đẻ
chứng tỏ bả n thân, nên đã tiêu tá n hé t cả gia sả n và cuó i đời ché t trong nghè o hè n, tủ i hỏ .
Tuy nhiên, có ước mơ thôi cũng chưa phải là đã đủ mà rá t cà n điều kiện để thực hiện ước
mơ và hành động để biến ước mơ thành hiện thực. Bên cạnh đó, ta cũng cần chắc chắn ước
mơ của mình là phù hợp, đúng đắn. Muốn vậy, cần phải hiểu rõ thực tế khả năng của bản
thân và điều kiện, hoàn cảnh xung quanh để tránh những suy nghĩ viển vông, hão huyền.
Ta cần có ước mơ để theo đuổi, có hiểu biết để biết tiến biết lùi, có nỗ lực để chinh phục
và vượt qua thử thách, có ý thức về giới hạn để biết vui với những gì đạt được dù còn thật
nhỏ nhoi… Mỗi con người chỉ được sống một lần duy nhất. Hãy biết mơ ước, không ngừng
mơ ước và nỗ lực hết mình để gia tăng giá trị và ý nghĩa cho cuộc sống của bản thân!
2) “Trưởng thành sau ngàn lần tranh đấu” / Nghị lực vượt khó
Sống có nghị lực vượt khó chính là một mảnh ghép hoàn hả o cho bản thân mỗi người
đúng như câu nói: “Trưởng thành sau ngàn lần tranh đấu”. “Trưởng thành” chính là quá
trình con người nhận thức được những điều đúng đắn sau khi đã trải qua sự chênh vênh.
Đó trước hết là bản lĩnh, sự cố gắng, kiên cường để vượt lên tất cả những khó khăn và thử
thách. Vậy để có được nghị lực phi thường đó thì bắt buộc con người phải chịu nhiều vất
vả, dằn vặt. Đây có thể coi là động lực để hình thành nên ý chí, nghị lực. Vạn vật trong vũ
trụ luôn qua quá trình biến đổi để trở nên hoàn mỹ hơn. Hạt lúa gieo vào lòng đất có bị
mục nát thì mới cho cánh đồng xanh bát ngát. Hạt cát chui vào con trai biển sẽ làm nó đau,
nhưng với thời gian con trai sẽ biến hạt cát thành ngọc quý. Bởi lẽ, thành quả tốt đẹp chúng
ta gặt hái được ngày hôm nay chính là do sự nỗ lực hết mình của ngày hôm qua. Cuộc sống
không phải như những vở tuồng mộng ảo, không như khúc dạo đầu của những bản tình
ca, nhưng là những phút trôi qua biến đổi cùng thời gian. Càng đi vào thực tế của cuộc sống
ta càng thấy nó cũng lắm chông gai. Càng đi nhiều trên hành trình sống ta càng thấy nó có
nhiều thử thách. Vì vậy, để đạt được những mục tiêu mình đã đặt ra, con người ta phải biết
nỗ lực và cố gắng hết mình, không ngại dấn thân, tranh đấu. Nhà soạn nhạc Beethoven là
một người như vậy. Ông là nhà soạn nhạc cổ điển người Đức. Hồi nhỏ, ông bị khiếm thính,
sau đó bị điếc hoàn toàn. Tuy vậy, vượt qua mọi trở ngại, ông vẫn trở thành một nhà soạn
nhạc vĩ đại, nổi tiếng thế giới. Không những vậy, sự nỗ lực vốn là cách sống truyền thống
được thấm nhuần trong huyết mạch và nhịp đập của trái tim dân tộc Việt Nam. Và cuộc
sống ban tặng cho ta cơ hội quý giá để trui rèn sự trưởng thành như câu tục ngữ của cha
ông xưa: “Lửa thử vàng, gian nan thử sức”. Cuối cùng, trong thế giới của cỏ cây muôn loài,
có lẽ, chúng cũng vẫn đang rất cố gắng cho sự tồn tại của mình. Như cánh diều sẽ không
bay cao nếu không nương mình vào gió. Cánh đồng sẽ không bát ngát nếu những hạt lúa
không được gieo vào ruộng. Ngay cả những thứ vô tri, vô giác cũng có được sự nỗ lực, cố
gắng nhưng thật đáng lên án với người lười biếng, sống buông xuôi số phận. Chúng ta là
những thanh thiếu niên, là người chủ tương lai của đất nước, là người cầm lái con thuyền
định mệnh của dân tộc, và cần phải có trách nhiệm với bản thân, với tương lai của chúng
ta. Tóm lại, cứ sợ thử thách giết chết cuộc đời thì vinh quang sẽ không có, cứ lo gian nan
làm tổn hại đến sức lực để rồi không dám dấn thân thì đừng mong đạt được thành công.
Hiểu được giá trị của sự nỗ lực, sự cố gắng, chúng ta hãy cùng nhau sống hết mình cho
cuộc đời, cho tuổi trẻ để sự trưởng thành là một quả ngọt mà ta sẽ gặt được trong tương
lai như câu nói: “Trưởng thành sau ngàn lần tranh đấu”!
3) Tinh thần lạc quan
Lạc quan là một thái độ sống quan trọng góp phần tạo nên một cuộc sống tốt đẹp đối
với tất cả mọi người. Lạc quan nghĩa là không lo lắng thái quá về sự vật, sự việc diễn ra,
tinh thần luôn thoải mái dù khó khăn có cận kề. Trong cuộc sống, lòng lạc quan luôn là
người bạn đồng hành đắc lực cùng chúng ta vượt qua những va vấp, những thử thách. Bởi
thứ nhá t, dù làm việc gì, dù khó khăn tới đâu thì người lạc quan vẫn tin và tiến về phía
trước. Gặp thất bại, họ không bỏ cuộc, không chán nản mà lấy đó là động lực tăng cơ hội
thành công. Thứ hai, lạc quan chính là kẻ thù của ủy mị, yếu đuối, giú p ta trá nh khỏ i những
suy nghĩ bi quan, tiêu cực. Thứ ba, người lạ c quan sẽ bié n cuọ c só ng củ a mình trở nên thú
vị gá p nhiè u là n, thạ m chí có thẻ truyè n cả m hứng tích cực, mang đé n niè m vui cho những
người xung quanh, lan tỏ a mọ t nguò n só ng là nh mạ nh cho xã họ i nà y. William Arthur Ward
từng nói: “Lạc quan là hạt giống gieo trồng trên mảnh đất của niềm tin; bi quan là hạt giống
cất giữ dưới căn hầm ngờ vực”. Nick, Nguyẽ n Ngọ c Ký , Hellen Keller, Beethoven, Lê Thanh
Thú y… là những người không may má n bị khié m khuyé t mọ t phà n cơ thẻ , nhưng họ đã
không bi quan chá n nả n, bà ng tinh thà n lạ c quan só ng, họ đã trở thà nh những diẽ n giả ,
nhà văn, nhạ c sĩ… nỏ i tié ng, những người truyè n cho chú ng ta – những người bình thường
là nh lạ n – mọ t nguò n cả m hứng só ng mạ nh mẽ vô cù ng. Hãy tránh xa những người thường
xuyên kêu ca phàn nàn. Hãy đón nhận những tin tích cực để luôn có suy nghĩ tích cực. Cuộc
sống luôn hồ hởi mở đường cho những ai biết tin yêu vào tương lai, biết chọn cách suy
nghĩ tích cực, lạc quan để trọn vẹn sống.
4) “Bản thân chúng ta là giá trị có sẵn” / Lòng tự tin
Nếu bạn không nhận được một điều kỳ diệu, hãy tự mình trở thành một điều kỳ diệu
bởi “bản thân chúng ta là giá trị có sẵn”. Đơn giản, “giá trị có sẵn” là những giá trị bản thân
vốn có và để nhận ra nó con người cần phải kiên nhẫn từng ngày, từng giờ, nỗ lực làm việc,
học tập. Chúng ta có thể không thông minh nhưng chúng ta có sự chuyên cần để bù đắp,
chúng ta là người không hát hay, nhưng đổi lại không bao giờ trễ hẹn. Bạn có thể không có
những khả năng đặc biệt, những năng khiếu trời phú, nhưng ẩn sâu bên trong bạn là những
giá trị tốt đẹp và trước ai hết bạn phải sớm nhận ra nó để có thể phát huy thật tốt những
điểm mạnh của mình… Như Jessica Cox, cô gái người Mỹ, bị khuyết đi đôi tay nhưng lại là
phi công đầu tiên trên thế giới chỉ dùng chân lái máy bay, từng tốt nghiệp ngành tâm lý học,
biết võ Taekwondo, yêu lái xe tốc độ, gõ máy tính bằng chân rất nhanh: 25từ/phút. Nếu bạn
muốn có một cơ sở để xây dựng lòng tự tin thì hãy bắt đầu từ đó - từ chính bản thân mình.
Hơn thế nữa, khi bạn đã hiểu được giá trị của bản thân, chắc chắn bạn sẽ hiểu được giá trị
của mỗi người bạn gặp . Bạn sẽ nhìn thấy sự giống nhau giữa một ca sĩ nổi tiếng và một
người quét rác vô danh, giữa một danh nhân xuất khẩu hàng nghìn tấn thuỷ sản và một bà
cụ bán cá tươi trong chợ. Bạn sẽ trân trọng những người đó như nhau. Đau lòng thay, xã hội
còn rêu mốc những kẻ trở thành “con ma cà rồng” khát máu, bất chấp mọi thủ đoạn để
khẳng định giá trị tự cho là có sẵn của mình... Vậy, khi hiểu được mình, bạn hãy để những
giá trị ấy được tỏa sáng trên con đường chân chính nhất. “Ngay bây giờ bạn đã có trong
mình mọi thứ bạn cần để đối phó với bất kỳ điều gì mà thế giới ném vào bạn.”
5) “Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình”
Nếu ví cuộc đời này là một bản trường ca bất tận thì có lẽ lối sống sẻ chia, cho đi và
nhận lại còn mãi là một nốt trầm sâu lắng chứa đựng giá trị nhân sinh sâu sắc về cách ứng
xử của con người trong cuộc sống, đúng như nhà thơ Tố Hữu từng nói: “Sống là cho đâu
chỉ nhận riêng mình”. “Cho” và “nhận” là hai quá trình quen thuộc có ý nghĩa vô cùng quan
trọng trong cuộc sốn của con người. “Cho” là sự san sẻ, giúp đỡ, yêu thương, xuất phát từ
trái tim mỗi con người cho những người xung quanh, còn “nhận” chính là đón nhận những
món quà vật chất hay tinh thần mà người khác đem đến cho mình. “Đâu chỉ nhận riêng
mình” là hành động giúp đỡ, biết san sẻ những khó khăn trong cuộc sống của những người
xung quanh. Như vậy, “cho” và “nhận” là hai khái niệm tưởng như trái ngược mà luôn song
hành với nhau trong cuộc sống, bổ sung cho nhau và chúng sẽ tạo nên một lối sống đẹp.
Vậy tại sao “sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình”? Bởi lẽ, trong cuộc sống có rất nhiều
người phải sống trong hoàn cảnh khó khăn, bất hạnh chúng ta cần phải biết giúp đỡ, san
sẻ để họ vượt qua những khó khăn đó. Hãy dùng tình yêu thương, tấm lòng nhân ái của
mình để kết nối hàng triệu trái tim sát lại gần nhau và khi làm những điều đó đừng bao
giờ mong muốn được nhận lại. Bởi ngoài kia còn rất nhiều người cần nhận sự giúp đỡ của
chúng ta. Sau khi cho đi ta sẽ cảm thấy mình nhận được nhiều thứ quý giá hơn gấp nhiều
lần, đó là những ánh mắt biết ơn, những lời cảm ơn chân thành. Dự án gia sư tình nguyện
do bạn trẻ Hồ Diên Tuấn Anh khởi xướng là một hoạt động có ý nghĩa tiêu biểu cho lối
sống, là cho đi đâu chỉ nhận riêng mình và sau gần 4 tháng hoạt động dự án đã thu hút hơn
500 bạn trẻ tham gia làm gia sư miễn phí cho các em nhỏ có hoàn cảnh khó khăn bất hạnh.
Hay hành động cao đẹp khiến ai cũng phải kính phục chính là việc hai vợ chồng tỷ phú Bill
Gates đã dành gần một nửa tài sản của mình để thành lập quỹ Bill & Melinda Gates, quỹ từ
thiện tư nhân lớn nhất thế giới hoạt động trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe và giải quyết
nghèo đói toàn cầu. Tuy nhiên bên cạnh đó vẫn còn nhiều người có lối sống ích kỷ không
muốn cho đi chỉ muốn nhận lại hoặc cho đi để mình được nhiều người biết đến… Con ong
tồn tại để dâng cho đời những chén mật ngọt ngon, còn con người, tồn tại để làm cuộc sống
của chính mình và mọi người xung quanh thêm ý nghĩa. Vạ y nên, hã y sống sao “cho khỏi
xót xa, ân hận vì những năm tháng sống hoài sống phí” (Thép đã tôi thế đấy)!
6) Sự phát triển của công nghệ thông tin
Trong thời kì phát triển như vũ bão về công nghệ thông tin thì vấn đề nhức nhối nhất
hiện nay chính là lạm dụng công nghệ của giới trẻ. Công nghệ là gì? Là thuật ngữ nói chung
chỉ các phương tiện kĩ thuật, máy móc hiện đại. Hiện nay công nghệ có sức ảnh hưởng
mạnh mẽ đến mọi mặt của đời sống con người. Tuy nhiên lạm dụng công và bị phụ thuộc
vào những sản phẩm thông minh này đang là vấn đề đáng báo động. Nhiều bạn trẻ hiện
nay đang sử dung điện thoại, máy tính để tán gẫu, xem phim, nghe nhạc, chơi game quá
nhiều thời gian. Nguyên nhân chính là do không ý thức được tác hại của việc lạm dụng
công nghệ. Gia đình ít quan tâm, nhà trường chưa thực sự quản lý tốt, xã hội chưa thật sự
có trách nhiệm. Hậu quả để lại vô cùng nghiêm trọng, các bạn trẻ dần xa rời cs thực, khó
hòa nhập, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, quan hệ gia đình, xã hội trở nên hời hợt, quá lạm
dụng công nghệ còn làm cho bản thân thiếu năng động, sáng tạo, nhân cách có thể bị lệch
lạc. Chúng ta cần sử dụng công một cách hợp lí, khoa học, cùng lúc với công hãy tham gia
các câu lạc bộ, hoạt động xã hội để hòa nhập , gắn kết với cuộc sống xung quanh. Có người
từng bảo rằng: “Thế giới thực sự mở ra và kết nối khi công nghệ phát triển và dần tối ưu.
Nhưng thế giới thực chỉ mở ra khi ta biết đọc sách và tự trải nghiệm.” Hãy là một người sử
dụng công nghệ một cách thông minh nhất để đạt hiệu quả tốt nhất trong công việc và cuộc
sống!
7) Trau dồi kỹ năng sống
Trong kỷ nguyên sáng tạo, thành công luôn chờ đón những người dám nghĩ, dám làm
với những kỹ năng sống phù hợp. Kỹ năng só ng là những kỹ năng không mang tính chuyên
môn, được rèn luyện hoặc học từ kinh nghiệm thực tế (như: tư duy, ứng xử, sử dụ ng công
nghẹ thông tin v.v…). Dựa trên cơ sở nào để cho rằng kỹ năng sống là chìa khóa đến thành
công? Thứ nhá t, kiến thức chỉ là dạng sức mạnh tiềm ẩn, nó chỉ trở thành sức mạnh, có giá
trị và hiệu quả khi được ứng dụng vào những công việc có mục đích rõ ràng và hiệu quả.
Yếu tố quyết định phần lớn sự phát huy sức mạnh tiềm ẩn của tri thức chính là là kỹ năng
sống. Thứ hai, thiếu kỹ năng sống con người dễ hành động tiêu cực, nông nổi, không tạo
dựng được mối quan hệ xã hội thích hợp trong cuộc sống và trong công việc, dẫn đến sự
mai một dần khối kiến thức dù lớn đến đâu. Các kết quả nghiên cứu xã hội học của nhiều
nhà khoa học đè u dẫn đến kết luận là: Trong các yếu tố quyết định sự thành công của con
người thì kỹ năng sống chiếm đến 85%, còn kiến thức chuyên môn hay kỹ năng cứng chỉ
chiếm 15%. Nhìn rộng ra thế giới, ta sẽ tìm thấy rất nhiều tấm gương thành công vượt trội
chứng minh cho điều nói trên. Thomas Edison, người có số bằng phát minh sáng chế kỷ
lục (1093) chỉ được học vỏn vẹn ba tháng ở tiểu học. Henry Ford, người chỉ học đến lớp
sáu nhưng đã xây dựng nên đế chế xe hơi Ford khổng lồ. Chung Ju Yung, từ công nhân
khuân vác trở thành người sáng lập tập đoàn Hyundai hùng mạnh, góp phần vào bước tiến
đáng khâm phục của Hàn Quốc. Bill Gates, Paul Allen, Steve Jobs, Mark Zuckerberg đạt
được thành công đỉnh cao trong lĩnh vực tin học và trở thành tỷ phú trong khoảng thời
gian ngắn, mặc dù chưa có bằng đại học. Họ đã phát huy kỹ năng sống suất sắc của mình
để rèn luyện ý chí, kỹ năng tư duy, xây dựng các mối quan hệ, tự học để tích lũy kiến thức,
kinh nghiệm và tập hợp trí tuệ từ nhiều người tài để làm nên kỳ tích. Thế nhưng trên thực
tế con người đã đầu tư bao nhiêu công sức, thời gian, tiền của vào yếu tố quyết định phần
lớn sự thành công cho tương lai của mình? Là thanh niên, nhạ n thức được tà m quan trọ ng
củ a viẹ c trau dò i kỹ năng só ng trong viẹ c thích ứng với sự thay đỏ i từng giờ củ a cuọ c só ng,
tôi sẽ thường xuyên tìm tò i và tham gia và o cá c khó a huá n luyẹ n kỹ năng só ng ở cá c Nhà
văn hó a, trung tâm… Hã y bá t đà u bà ng kỹ năng só ng, đẻ ké t thú c với ngôi vị “công dân
toà n cà u” trong kỷ nguyên củ a “kinh tế dựa vào kỹ năng” (skills based economy) như Ngân
hàng Thế giới đã nhạ n định vè thé kỷ XXI nà y!
8) Rẽ lối đi riêng, không theo đường mòn / Sáng tạo
Con người sinh ra là một nguyên bản, đừng chết như một bản sao; do vạ y, câu nói:
“Rẽ lối đi riêng, không theo đường mòn” luôn đúng đắn trong sứ mệnh tiến về phía trước
của nhân loại. “Đường mòn” ở đây là thứ quen thuộc, an toàn, mặc định sẵn trong nhận
thức, “lối đi riêng” là sự sáng tạo trong cách sống, luôn tạo ra những điều mới, hiệu quả và
tiên tiến. Câu nói mang ý nghĩa: đã sống thì không ngừng sáng tạo để nâng giá trị cuộc sống
chứ không phải luôn làm theo những điều có sẵn rồi mãi dậm chân tại chỗ. Người mang
trong mình khả năng sáng tạo luôn không ngừng nỗ lực, tìm tòi để cải tiến phương thức
lao động có ích cho xã hội. Cuộc sống biến đổi không ngừng, con người phải thích ứng, thay
đổi. Cứ mãi neo mình theo buồm đã cũ, chẳng những đánh mất cơ hội của bản thân mà ta
còn kéo lùi sự phát triển của văn minh nhân loại. Nếu như không có tuy duy sáng tạo, liệu
những con người như Edison, Picasso, Mark Zukerberg… có ghi được tên tuổi mình vào
lịch sử, chúng ta có được những kiệt tác nghệ thuật để chiêm ngưỡng, những đồ vật, ứng
dụng tiện ích để sử dụng hay không? Tuy vậy, hiện nay vẫn còn đâu đó trong xã hội có
những kẻ thụ động, lười suy nghĩ, thích hưởng thụ, họ đang dần trở thành gánh nặng cho
xã hội. Chính vì vậy, là những người trẻ, ta cần nghiêm túc học tập và làm việc, đánh thức
khả năng sáng tạo bằng những suy nghĩ, việc làm thiết thực. Hãy đi một “lối đi riêng” của
chính mình vì câu trả lời ngắn gọn nhất là hành động!
9) Cần đánh giá con người, sự vật một cách đa diện / Góc nhìn cuộc sống
Cuọ c só ng thì đa sự, con người thì đa đoan, do đó muó n khá m phá cuọ c só ng và con
người, không thẻ chỉ xem xé t mọ t chiè u, mà cà n có cá i nhìn đa diẹ n. Gó c nhìn là gó c đọ soi
xé t, cơ sở dù ng đẻ đá nh giá mọ t con người hoạ c sự viẹ c nà o đó . Gó c nhìn đa diẹ n là đá nh
giá từ nhiè u phương diẹ n, xem xé t tá t cả cá c yé u tó hoà n cả nh, bả n chá t, đọ ng cơ, lợi - hạ i
v.v… Gó c nhìn đa chiè u sẽ mang đé n mọ t nhân sinh quan tích cực, là nh mạ nh. Bởi thứ nhá t,
hiẻ u bié t củ a con người chỉ như hạ t cá t trong sa mạ c, né u chỉ đá nh giá mọ i viẹ c xung quanh
dựa và o những gì mình bié t thì vô cù ng hạ n hẹ p, thiẻ n cạ n. Thứ hai, xem xé t mọ i thứ dưới
gó c nhìn đa chiè u sẽ giú p ta mở mang thêm tà m má t, bả n thân sẽ có thêm nhiè u trả i
nghiẹ m từ câu chuyẹ n củ a những người xung quanh. Thứ ba, tìm hiẻ u sự viẹ c từ nhiè u
phương diẹ n, sẽ giú p ta trá nh những phá n xé t vọ i vã , những suy nghĩ tiêu cực vè cuọ c
só ng, là m tỏ n thương người khá c và chính mình. Khi ta nhìn cuọ c só ng mọ t cá ch điè m tĩnh,
đa chiè u, ta sẽ nhạ n được thiẹ n cả m từ mọ i người, từ đó , đé n lượt mình, ta cũ ng sẽ nhạ n
được sự thá u hiẻ u, cả m thông nhiè u hơn. Có thẻ đơn cử những câu chuyẹ n mà ông Hoàng
Minh Châu - phó Chủ tịch Họ i đò ng quả n trị củ a Tập đoàn FPT – đã trực tié p trả i nghiẹ m
và kẻ lạ i: ông khuyên mọ t người bạ n vè hưu củ a mình đừng nên phà n nà n vè viẹ c mọ t ngà y
phả i lên xuó ng cà u thang nhiè u là n đẻ tié p khá ch mà hã y xem đó như mọ t cá ch vạ n đọ ng
rè n luyẹ n sức khỏ e; ông khuyên vợ mình đừng đuỏ i chị giú p viẹ c hay có thó i quen lá y trọ m
quà n á o cũ mà hã y đem tạ ng toà n bọ só quà n á o đó cho chị ta gửi vè quê, ké t quả là không
bao giờ chị á y lá y trọ m nữa; ông nghĩ rà ng khá ch hà ng không nên chỉ là m viẹ c với cá c công
ty lớn, mà cũ ng cà n tìm đé n cá c công ty nhỏ vì ở đó họ sẽ thực sự là VIP và chắc chắn sẽ
được chăm sóc chu đáo hơn v.v… Vạ y nên, những ai cò n hay vọ i vã phá n xé t, lá y cá i “tôi”
củ a mình là m hẹ tiêu chuả n đẻ đá nh giá con người và sự viẹ c, thì hã y thay đỏ i, mở rọ ng
gó c nhìn củ a ó ng kính bả n thân, đẻ thá y cuọ c só ng nà y cò n nhiè u ngó c ngá ch chưa khá m
phá , đa thanh đa sá c lá m! Bả n thân tôi nhạ n thức được hiẹ u quả củ a gó c nhìn đa chiè u
trong cuọ c só ng, nên tôi sẽ chú ý tìm hiẻ u những người xung quanh, xem xé t mọ i viẹ c kỹ
lưỡng, toà n diẹ n hơn. “Tôi luôn tin rằng sự thông minh của một người được phản ánh trực
tiếp bằng số góc nhìn đối lập mà người đó có thể đưa ra cùng lúc về cùng một chủ đề”
(Abigail Adams), hã y trở thà nh mọ t người só ng thạ t thông minh đẻ cuọ c só ng thú vị và
nhẹ nhà ng hơn!
10) “Kẻ mạnh chính là kẻ giúp đỡ kẻ khác trên đôi vai mình”
Chắc hẳn rằng, trong cuộc sống này, không ai muốn sống đời bạc nhược, ai cũng
muốn mình trở thành “kẻ mạnh”, Nam Cao từng viết một lời tâm đắc trong đời chữ nghĩa
của mình: “Kẻ mạnh là kẻ giúp đỡ người khác trên đôi vai của mình”. Ta thường nghĩ đến
kẻ mạnh là kẻ có sức mạnh về thể trạng, thể chất, kẻ có cơ bắp vạm vỡ hơn người. Nhưng
với cách định nghĩa của Nam Cao, ta có thể nhận ra rằng: Chỉ có những người biết giúp đỡ
người khác trong cuộc đời này mới là kẻ mạnh thực sự. “Kẻ mạnh” trong định nghĩa trên
là con người thực sự bản lĩnh, khí phách, hào hiệp. Họ sẵn sàng giúp đỡ người khác, dùng
tất cả những gì mình có để tương trợ cho những người thực sự cần. Khi bắt gặp những
người có hoàn cảnh khó khăn, hoạn nạn, họ không ngại đưa tay ra giúp sức, san sẻ trong
phạm vi khả năng của mình. Những con người ấy không vị kỉ, so đo, hay hơn thua với
người khác mà đôi lúc còn nhận cả phần thiệt về mình. Quân tử là người biết chịu phần
thiệt thòi về bản thân. Quân tử đây hẳn là kẻ mạnh. Trượng nghĩa, hào sảng, không tư lại
là bản tính của “kẻ mạnh”. Những người như vậy mới đúng là người mạnh, mạnh về tinh
thần, lòng hiệp nghĩa. Họ khiến người ta phải nể trọng, kính phục, tôn vinh. Nguyễn Trần
Hoàng Việt, anh chàng sinh viên năm 4 ngành ngoại thương Đại học Hoa Sen – đã tạo ra
Cây Tri Thức – đó là một giá sách công cộng đặt ở sảnh trường đại học để mọi người có
thể cùng nhau chia sẻ đam mê đọc sách. Ta thấy anh không hề giữ riêng kiến thức cho
mình, mà anh đã biết “nâng đỡ mọi người trên đôi vai của mình” bằng cách tạo ra sản
phẩm bằng chất xám của bản thân để san sẽ tri thức cho mọi người. Thế nhưng, trên cuộc
đời này vẫn còn không ít người có tấm lòng vô cùng ích kỉ và tham lam, tư lợi và nhiễu
điều hãm hại người đưa đến kết cục thật đau đớn cho bản thân. Hay những người cơ hội,
tư lợi, lấy người khác làm bàn đạp để nâng mình lên thì kết cục luôn sẽ là sự ghét bỏ, xa
lánh của xã hội. Hãy hoàn thiện bản thân hằng ngày để trở thành “kẻ mạnh” như câu nói
trong Kinh Thánh: “Hễ ai tự nâng mình lên, sẽ bị hạ xuống, và ai tự hạ mình xuống, sẽ được
nâng lên”!
- PHẦN III -
NGHỊ LUẬN
VĂN HỌC
Designed by DE MOÏT’S LAND – Chuyeân Toaùn NTH 1821

Tác phẩm nghệ thuật nào cũng xây dựng bằng những vật liệu mượn ở thực tại.
TÍCH
Nhưng nghệ VỐNchỉ
sĩ không CHOghi BÀI
lại cáiTHI TỐT
đã có NGHIỆP
rồi mà & ĐẠI
còn muốn HỌCđiều
nói một MÔN NGỮ
gì mới mẻ.VĂN ⑫ Đình Thi)
(Nguyễn
I- GIỚI THIỆU TÁC GIẢ, TÁC PHẨM, ĐÁNH GIÁ
Tác phẩm nghệ thuật vừa là kết tinh tâm hồn của người sáng tác,
TÍCH
vừa là VỐN
sợi dây CHO
truyền BÀI
cho mọiTHI TỐT
người NGHIỆP
sự sống & ĐẠI
mà nghệ HỌCtrong
sĩ mang MÔNlòng.
NGỮ VĂN ⑫
(Nguyễn Đình Thi)
Thơ là thơ, nhưng đồng thời là nhạc, là họa, là chạm khắc theo một cách riêng. (Sóng Hồng)
II- HỆ THỐNG HÓA PHÂN TÍCH TÁC PHẨM

1) Tuyên ngôn Độc lập (Hồ Chí Minh)
Nghệ thuật không cần phải là ánh trăng lừa dối, không nên là ánh trăng lừa dối,
TÍCH
nghệ thuật VỐN
có thể CHO
chỉ là BÀI
tiếng đauTHI
khổ TỐT NGHIỆP
kia thoát & ĐẠIkiếp
ra từ những HỌC MÔN
lầm thanNGỮ
(NamVĂN ⑫ sáng)
Cao, Giăng
2) Tây Tiến (Quang Dũng)
Thơ là cái nhụy của cuộc sống, nên nhà thơ phải đi hút cho được cái nhụy ấy
TÍCH VỐN
và phấn đấuCHO BÀIcho
làm sao THI TỐT
cuộc đờiNGHIỆP
của mình & ĐẠI
cũng cóHỌC
nhụy.MÔN
(PhạmNGỮ VĂN ⑫
văn Đồng)
3) Việt Bắc (Tố Hữu)
Nhà văn phải "đứng trong lao khổ, mở hồn ra đón lấy mọi vang động của đời". (Nam Cao, Đời thừa)
4) Đất Nước (Nguyễn Khoa Điềm)
TÍCHCuộc
VỐNđời
CHOlà nơi
BÀIxuất
THIphát
TỐTvà cũng là nơi&điĐẠI
NGHIỆP tới của
HỌC văn học. NGỮ
MÔN (Tố Hữu)
VĂN ⑫
5) Sóng (Xuân Quỳnh)
Một
TÍCH VỐN câuBÀI
CHO thơ hay
THIlàTỐT
một câu thơ có &
NGHIỆP sức gợi.HỌC
ĐẠI (LưuMÔN
TrọngNGỮ
Lư) VĂN ⑫
6) Người lái đò Sông Đà (Nguyễn Tuân)
Thiên chức của nhà văn cũng như những chức vụ cao quý khác là phải nâng đỡ những cái tốt
TÍCH VỐN CHOđời
để trong BÀI
cóTHI
nhiềuTỐT
côngNGHIỆP & ĐẠI
bằng, thương yêuHỌC
hơn. MÔN
(ThạchNGỮ
Lam)VĂN ⑫
7) Ai đã đặt tên cho dòng sông? (Hoàng Phủ Ngọc Tường)
Nghệ thuật bao giờ
TÍCHcũng
VỐNlà tiếng
CHOnói củaTHI
BÀI tìnhTỐT
cảm con người,&làĐẠI
NGHIỆP sự tựHỌC
giãi bày
MÔN và NGỮ
gửi gắm tâm⑫
VĂN tư. (Lê Ngọc Trà)
8) Vợ chồng A Phủ (Tô Hoài)
Văn chương có quyền, nhưng không chỉ miêu tả cái xấu xa, cái ghê tởm, cái hèn nhát.
TÍCH
Thanh nam VỐN
châm hút CHO BÀI
mọi thế hệ THI TỐT
vẫn là NGHIỆP
cái cao &cái
thượng, ĐẠI
tốtHỌC MÔN
đẹp, cái thủyNGỮ VĂN
chung. ⑫ Khải)
(Nguyễn
9) Vợ nhặt (Kim Lân)

Người vợ nhặt (thị)
Trước khi theo về làm vợ Tràng Từ khi theo về làm vợ Tràng
1. Lai lịch: 5 không (không tên, không - Có khát vọng sống mãnh liệt:
nhà, không quá khứ, không quê + Quyết định theo Tràng về làm vợ dù không biết
hương, không của cải) về Tràng, chấp nhận theo không về không cần
Không tên tuổi “cô ả, thị, người đàn sính lễ vì thị sẽ không phải sống cảnh lang thang
bà” và qua tên gọi “vợ nhặt”: thấy đầu đường xó chợ.
được sự rẻ rúng của con người trong + Khi đến nhà thấy hoàn cảnh nghèo khổ, thị “nén
cảnh đói. một tiếng thở dài”, dù ngao ngán nhưng vẫn
Không có gia đình quê hương, không chịu đựng để có cơ hội sống.
quá khứ: “nhặt thóc rơi vãi kiếm sống” - Có ý tứ và nết na:
có thể thấy nạn đói năm 1945 đã + Trên đường về, thị cũng rón rén e thẹn đi sau
khiến biết bao con người bị dứt khỏi Tràng, đầu hơi cúi xuống, thị ngại ngùng cho
quê hương, gia đình. thân phận vợ nhặt của mình.
Không của cải: ngồi vêu ở nhà kho + Khi vừa về đến nhà, Tràng đon đả mời ngồi, “chị
nhặt hạt rơi, hạt vãi hay ai có việc gì ngồi mớm ở mép giường, hai tay ôm khư khư cái
thì gọi đến làm. thúng, mặt bần thần” thể hiện sự ý tứ khi chưa
2. Chân dung: ngoại hình là “người đàn xác lập được vị trí trong giá đình, thế ngồi
bà vêu vao, ngực gầy lép”, “quần áo tả chông chênh rụt rè cũng chính là tâm trạng
tơi như tổ đỉa”, “gầy sọp”, “khuôn mặt ngổn ngang trăm mối của chị.
lưỡi cày xám xịt chỉ còn thấy hai con + Khi gặp mẹ chồng, ngoài câu chào thị chỉ cúi
mắt”. đầu, “hai tay vân vê tà áo đã rách bợt”, thể hiện
3. Phẩm chất, tính cách → thông qua sự lúng túng ngượng nghịu.
ngôn ngữ, hành động: “chao chát, + Sáng hôm sau, thị dậy sớm quét tước nhà cửa,
chỏng lỏn” “hiền hậu đúng mực không còn vẻ gì chao chát,
Lần thứ nhất: khi nghe câu hò vui của chỏng lỏn như mấy lần gặp Tràng ngoài tỉnh”.
Tràng, thị vùng dậy, chạy theo Tràng. + Lúc ăn cháo cám, mới nhìn “mắt thị tối lại”,
Lần thứ hai: nhưng vẫn điềm nhiên và vào miệng thể hiện sự
+ Thị “sưng sỉa, cong cớn” mắng Tràng, nể nang, ý tứ trước người mẹ chồng, không
từ chối ăn trầu để được ăn một thứ buồn làm bà buồn.
có giá trị hơn, khi được mời ăn thì - Có niềm tin vào tương lai:
không hề ý tứ, ngượng ngùng mà + Không buông xuôi số phận, chăm lo, thu vén lại
“đôi mắt trũng hoáy của thị tức thì cuộc sống “Nhà cửa, sân vườn đều được quét
sáng lên rồi ngồi xà xuống ăn thật”, tước, thu dọn sạch sẽ gọn gàng. Mấy chiếc quần
“ăn một chặp bốn bát bánh đúc”. áo rách như tổ đỉa … đã thấy đem ra sân hong.
+ Khi nghe Tràng nói đùa “đằng ấy có Hai cái ang nước vẫn để khô cong ở dưới gốc
về với tớ ... cùng về”, thị đã theo về ổi…đã đầy ăm ắp. Đống rác mùn tung bành ngay
thật bởi trong cái đói khổ, đó là cơ lối đi đã hót sạch.”
hội để thị bấu víu lấy sự sống. + Kể chuyện phá kho thóc trên Thái Nguyên, Bắc
 Trơ trẽn, thiếu lòng tự trọng Giang để thắp lên hi vọng cho cả gia đình, đặc
 Thân phận bèo bọt, vất vưởng, biệt là cho Tràng.
liều lĩnh.
Đánh giá chung
- Về nội dung: thị là nạn nhân của nạn đói, bị cái đói làm biến dạng về nhân hình và nhân cách,
nhưng chỉ trong khoảnh khắc chứ không bị cướp đi vĩnh viễn về nhân tình, nhân tính. →
Bóng dáng thị không lộng lẫy nhưng gợi lên sự ấm áp, chị vô danh nhưng không vô nghĩa,
chị mang đến làn gió tươi mát cho cuộc sống tăm tối bên bờ cái chết.
- Về nghệ thuật: tâm lý, tính cách của nhân vật thị được khắc họa một cách sinh động, chân
thực chủ yếu qua cử chỉ, hành động, lời nói (những yếu tố bên ngoài).
Dù anh viết ngược viết xuôi như thế nào (…) thì rút cuộc cũng để truyền thổi vào giữa tâm hồn người đọc một niềm tin
TÍCH VỐNsống,
vào cuộc CHOmộtBÀI THI
tình yêuTỐT NGHIỆP
bát ngát đối với&cuộc
ĐẠIsống.
HỌC(Nguyễn
MÔN NGỮMinhVĂN
Châu)⑫
Tràng
Trước khi nhặt vợ Từ khi nhặt vợ
1. Lai lịch: Hiện thân * Khi quyết định “nhặt” thị về làm vợ
của cái nghèo Không phải không có chút phân vân do dự, lo sợ nhưng rồi Tràng
túng, bị coi khinh quyết định lấy vợ trong sự lạc quan, liều lĩnh táo bạo của mình. Ban
Mang tên một đầu cũng “chợn” nhưng sau đó “Chậc, kệ!”.
thứ đồ vật của Là một người chu đáo, rất lo lắng cho người vợ mới: bỏ tiền mua cho
thợ mộc thị cái thúng con đựng vài thứ lặt vặt; ra hàng đánh một bữa thật no
Nghèo khổ: dân nê rồi cùng đẩy xe bò về. → Quyết định và hành động của Tràng thể
xóm ngụ cư, làm hiện niềm khao khát hạnh phúc gia đình, dù trong hoàn cảnh đói khổ
nghề đẩy xe bò vẫn hướng đến ánh sáng, vẫn tin vào sự sống và vẫn hi vọng, lạc quan
thuê, nơi ở chỉ là vào tương lai.
“tấm phên rách * Khi dẫn vợ qua xóm ngụ cư về nhà
che nhà, căn nhà Tràng trở thành một con người khác, rất hớn hở, tự đắc, hạnh phúc,
rúm ró trên vui sướng lạ lùng.
mảnh vườn lổn Khi về đến nhà, Tràng có chút sợ, bối rối, vui sướng, hạnh phúc, lo
nhổn đầy cỏ dại”, lắng bởi cái cảm giác được làm chồng, tất cả được thể hiện qua hành
nuôi mẹ già. động đầy phức tạp, rối bời.
2. Chân dung: Xấu + “Tràng xăm xăm bước vào nhà” dọn dẹp sơ qua, thanh minh về sự
xí, thô kệch bừa bộn vì thiếu bàn tay của đàn bà. Hành động ngượng nghịu
3. Tính cách, phẩm nhưng chân thật, mộc mạc.
chất: + Khi bà cụ Tứ chưa về, Tràng có cảm giác “sờ sợ” vì lo rằng người
Gần gũi, thân thiết vợ sẽ bỏ đi vi gia cảnh quá khó khăn, sợ hạnh phúc sẽ tuột khỏi tay.
với dân làng và trẻ + Sốt ruột chờ mong bà cụ Tứ về để thưa chuyện vì trong cảnh đói
nhỏ → đôn hậu, khổ vẫn phải nghĩ đến quyết định của mẹ. Đây là biểu hiện của đứa
vui vẻ, tốt bụng. con biết lễ nghĩa.
Lúc đầu lời hò của + Khi bà cụ Tứ về: “Hắn lật đật chạy ra đón”, thưa chuyện một cách
Tràng chỉ là lời nói trịnh trọng, biện minh lí do lấy vợ là “phải duyên”, căng thẳng
đùa của người lao mong mẹ vun đắp. Khi bà cụ Tứ tỏ ý mừng lòng Tràng thở phào,
động chứ không ngực nhẹ hẳn đi.
có tình ý gì với cô - Trong đêm tân hôn, Tràng rất hào phóng thắp sáng căn nhà tối tăm
gái đẩy xe cùng của mình bằng ngọn đèn dầu vàng đục.
mình. + Ngọn đèn là niềm yêu thương, cảm thông lẫn nhau để cùng vượt
Ngạc nhiên, bất lên số phận buồn thương của họ.
ngờ khi thị đến + Ngọn đèn vừa mang biểu tượng cho một niềm tin, niềm hi vọng
tìm Tràng. Khi bị tương lai tươi sáng, vừa liên kết gắn bó ba người lại với nhau – ba
thị mắng, Tràng con người đói rách.
chỉ cười toét * Trong buổi sáng đầu tiên sau khi có vợ
miệng và mời cô Tràng thực sự thấy cuộc đời mình thay đổi hẳn, vui sướng, hạnh phúc:
ta ăn dù không dư Trong người êm ái lơ lửng như người trong giấc mơ đi ra.. Chợt nhận
dả gì. → Đó là ra, xung quanh có cái gì vừa thay đổi mới mẻ, khác lạ… Hắn thấy
hành động của thương yêu, gắn bó bó với cái nhà của hắn lạ lùng.
người nông dân Lạc quan hơn vào tương lai, ý thức về bổn phận, trách nhiệm: Hắn sẽ
hiền lành tốt cùng vợ sinh con, đẻ cái ở đây… Bây giờ hắn mới thấy hắn nên người,
bụng. há thấy hắn có bổn phận phải lo lắng cho vợ con sau này.
Đánh giá chung
- Về nội dung: Tràng là nạn nhân của nạn đói. Tuy vậy, nhưng ở Tràng vẫn sáng ngời những
phẩm chất tốt đẹp: vô tư, nhân hậu, bao dung, có trách nhiệm, niềm tin, niềm lạc quan, khát
vọng hạnh phúc gia đình…
- Về nghệ thuật: tâm lý, tính cách của nhân vật Tràng được khắc họa một cách sinh động, chân
thực chủ yếu qua cử chỉ, hành động, lời nói (những yếu tố bên ngoài).
Thơ là một điệu hồn đi tìm những hồn đồng điệu. (Tố Hữu)
Bà cụ Tứ
Đêm hôm trước Sáng hôm sau
1. Lai lịch: Là một bà mẹ nghèo, già nua, dân ngụ cư. *** Không chỉ chấp nhận, cụ còn
2. Chân dung: Dáng đi lọng khọng, chậm chạp, run rẩy, bày tỏ niềm vui, niềm cảm thông
vừa đi vừa ho húng hắng; “lẩm nhẩm tính toán theo và trân trọng đối với người con
thói quen người già”. dâu nhặt, bày tỏ thái độ vun đắp
3. Phẩm chất, tính cách: thương con & nhân hậu. của bà với hạnh phúc của con:
Khi nhìn người phụ nữ mà con mình đưa về làm vợ, Niềm vui thể hiện trong nét mặt:
tâm trạng bà cụ Tứ diễn biến thật phức tạp: “Cái mặt bủng beo u ám của bà
Bà sững sờ không hề hay biết chuyện anh con trai đã rạng rỡ hẳn lên”.
nhặt một người vợ về, thấy người đàn bà lạ trong nhà, Niềm vui thể hiện trong suy
bà rất ngạc nhiên: “quái, sao lại có một người đàn bà nghĩ: thu xếp cửa nhà cho quang
nào ở trong ấy nhỉ?” “người đàn bà nào lại đứng ngay quẻ, nền nếp thì cuộc đời họ có
đầu giường thằng con mình thế kia?”, “sao lại chào mình thể khác đi, làm ăn có cơ khấm
bằng u?” khá hơn (“ai giàu ba họ, ai khó
Sau tất cả sự ngạc nhiên, bà đã hiểu ra “biết bao nhiêu ba đời… Có ra thì con cái chúng
cơ sự”, “Bà lão hấp háy mắt cho đỡ nhoèn vì tự dung bà mày về sau.”)
thấy mắt mình nhoèn ra thì phải…” Niềm vui thể hiện trong hành
Bà thương, buồn tủi cho con trai phải lấy vợ nhặt, mà động:
trong cảnh đói khát mới lấy được vợ “Chao ôi”, “người + Bà lão xăm xăm thu dọn, quét
ta dựng vợ gả chồng cho con là lúc trong nhà ăn nên tước nhà cửa”.
làm làm nổi... còn mình thì ...”. + Làm bữa cơm sáng, bữa cơm
Bà cũng thấy hờn tủi cho chính mình, có lỗi với con trai đầu tiên có con dâu như một
bởi không thể lo được chuyện dựng vợ gả chồng cho bữa “tiệc” với món cháo
con chu đáo. loãng và món “chè khoán”
Bà cảm thương cho người đàn bà khốn khổ cùng đắng chát – một bữa ăn ngày
đường mới phải lấy con trai bà, thương cho cả sự ngờ đói rất thảm hại nhưng bà cụ
nghệch của đứa con trai: “Người ta có gặp bước khó cố tạo ra niềm vui để động
khăn, đói khổ này, người ta mới lấy đến con mình. Mà viên an ủi con trai, con dâu.
con mình mới có vợ được ... ” Niềm vui thể hiện trong lời nói:
Bà mừng vì con trai đã yên bề gia thất: “các con đã phải + Bà cụ “nói toàn chuyện vui,
duyên phải kiếp... u cũng mừng lòng” toàn chuyện sung sướng sau
Bà dần lo lắng cho cuộc sống các con sau này: “chúng này’’.
nó có nuôi nhau sống qua được cơn đói khát này không”, + Bà bảo ban các con làm ăn:
“vợ chồng chúng nó lấy nhau, cuộc đời chúng nó liệu có “khi nào có tiền ta mua lấy đôi
hơn bố mẹ trước kia không” gà, ngoảnh đi ngoảnh lại chả
Bà đối xử tốt với nàng dâu mới bằng sự cảm thông, trân mấy mà có đàn gà cho xem”.
trọng:  Trải qua những thăng trầm của
+ Ân cần quan tâm con: “Con ngồi đây ... đỡ mỏi chân” cuộc đời nghèo khổ, bên bờ
+ Bà nghĩ trong lòng với niềm trìu mến “nó bây giờ đã vực thẳm của cái đói, cái chết,
là dâu, là con trong gia đình” bà cụ Tứ vẫn có niềm tin vào
+ Bà nói với con: “Chúng mày lấy nhau lúc này, u tương lai. Đó là nét lạc quan cố
thương quá!” Lời nói giản dị mà sâu đậm. hữu của người nông dân.
Đánh giá chung
- Về nội dung: Bà cụ Tứ là hiện thân của những người mẹ nghèo khổ mà từng trải, hiểu biết,
hết lòng thương yêu con, yêu thương những cảnh đời tội nghiệp, oái oăm. Bà nung nấu một
khát vọng về cuộc sống gia đinh hạnh phúc. Trong cái thân hình khẳng khiu, tàn tạ, với “cái
mặt bủng beo, u tối” bà vẫn nung nấu một ý chí sống mãnh liệt.
- Về nghệ thuật: tâm lý tâm lý, tính cách của nhân vật Tràng được khắc họa một cách sinh
động, chân thực, khi thì hướng nội (độc thoại nội tâm), khi thì hướng ngoại (qua những yếu
tố bên ngoài).
Tác phẩm nghệ thuật sẽ chết nếu nó miêu tả cuộc sống chỉ để miêu tả, nếu nó không phải là tiếng thét khổ đau hay lời ca
TÍCH
tụng hân VỐN
hoan, CHO
nếu BÀI THI
nó không TỐT
đặt ra NGHIỆP
những câu hỏi&vàĐẠI
trả HỌC MÔN
lời những NGỮ
câu VĂN
hỏi đó. ⑫
(Bielinsky)
10) Rừng xà nu (Nguyễn Trung Thành)
Một nhà nghệ sĩ chân chính phải là nhà nhân đạo trong cốt tủy. (A. Chekhov)
Văn học làm cho con người thêm phong phú, tạo khả năng cho con người lớn lên, hiểu được con người nhiều hơn.
(M.L.Kalinine)
11) Chiếc thuyền ngoài xa (Nguyễn Minh Châu)

Người đàn bà hàng chài
Dáng vẻ thô kệch, lam lũ: Người đàn bà trạc ngoài bốn mươi tuổi, khuôn mặt
Số
rỗ, mệt mỏi, tấm lưng áo bạc phếch và rách rưới.
phận bi
Hoàn cảnh đau khổ: Người đàn bà thường xuyên bị người chồng vũ phu đánh
thương
đập tàn bạo, nhưng lại chịu đựng một cách nhẫn nhục.
Giàu tình thương yêu, giàu đức hi sinh thầm lặng:
+ Vì cuộc sống của con mà người đàn bà hàng chài nhẫn nhục chịu đựng
những trận đòn vũ phu của người chồng (cần chỗ dựa kiếm sống để nuôi
con khôn lớn).
+ Vì con, không muốn con nhìn thấy cảnh mình phải chịu đựng những trận
Phẩm
đòn nên người đàn bà xin chồng có đánh mình thì “lên bờ mà đánh” và đánh
chất
ở chỗ khuất, không đánh trước mặt con.
cao
+ Người đàn bà hàng chài van xin con đừng căm thù bố, mong muốn tình phụ
đẹp
tử không bị đổ vỡ.
Khao khát và luôn hướng tới hạnh phúc gia đình:
+ Kiên quyết không li dị chồng vì thương con, vì mái ấm gia đình.
+ Nâng niu những niềm vui hiếm hoi, niềm hạnh phúc nhỏ bé trong cuộc sống
gia đình: lúc vợ chồng con cái sống hòa thuận, lúc các con được ấm no.
Ý nghĩa Qua nhân vật người đàn bà hàng chài, tác giả làm nổi bật vẻ đẹp của tình mẫu
tư tử và khát vọng được sống trong tình yêu thương, trong hạnh phúc gia đình
tưởng của người phụ nữ.
được Với nhân vật người đàn bà hàng chài, tác phẩm làm sáng rõ nhận thức về con
gửi người, về đời sống: không đơn giản, không một chiều mà đa diện, phức tạp;
gắm vẻ đẹp phẩm chất khuất lấp bên trong vẻ ngoài lam lũ, thô kệch.
Nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng
Vai trò, Là nhân vật chính, là người kể chuyện, kể lại sự việc mà mình chứng kiến.
vị trí Cái nhìn của nhân vật Phùng cũng là cái nhìn của tác giả.
- Phùng với tư cách một nghệ sĩ:
+ Phùng say mê đi tìm cái đẹp (công phu, kiên trì, lang thang hàng tuần trên
biển để tìm cảnh đẹp), rung cảm trước vẻ đẹp của thiên nhiên và cuộc sống
(xúc động khi nhìn cảnh “chiếc thuyền ngoài xa”), biết phát hiện, lựa chọn
cái đẹp (chụp bức ảnh có sự hài hòa về đường nét, màu sắc), mang cái đẹp
đến cho đời.
+ Phùng nhận ra giữa nghệ thuật và đời sống còn khoảng cách, có độ vênh
Phẩm
(nghệ thuật mang vẻ đẹp huyền ảo, thơ mộng; còn đời sống thì trần trụi,
chất
khắc nghiệt).
cao
+ Phùng thấy mình cần phải nhìn thẳng vào sự thực đời sống dù sự thực đó
đẹp &
hết sức đắng cay; cần phải xóa đi khoảng cách giữa nghệ thuật với đời sống,
ý nghĩa
nghệ thuật chân chính không xa lạ với số phận con người, đừng vì nghệ
tư
thuật mà quên cuộc đời.
tưởng
- Phùng với tư cách một công dân:
được
+ Phùng từng là người lính trong trong thời kháng chiến chống Mĩ. Sau chiến
gửi
thắng giặc ngoại xâm, vẫn còn cuộc chiến đấu mới là chống đói nghèo, lạc
gắm
hậu, trong đó có bạo lực gia đình. Với bản chất của người lính, Phùng không
thể làm ngơ trước cái ác, anh đã đánh nhau với gã chồng vũ phu và bị
thương nhẹ.
+ Phùng có nhận thức mới về cuộc sống: Cuộc sống đa dạng, phức tạp, không
đơn giản, một chiều. Vì vậy, cần giải quyết những vấn đề của đời sống không
chỉ bằng sách vở mà còn phải xuất phát từ thực tế. Cần có giải pháp thiết
thực để nâng cao cả nhân cách người và mức sống người.
Nhà văn phải biết "khơi lên ở con người niềm trắc ẩn, ý thức phản kháng cái ác;
TÍCH VỐN CHO
cái khát BÀIkhôi
vọng THI TỐT
phục và NGHIỆP & ĐẠI
bảo vệ những cái HỌC MÔN
tốt đẹp". NGỮ VĂN ⑫
(Aytmatov)
12) Hồn Trương Ba, da hàng thịt (Lưu Quang Vũ)
Văn học “giúp con người hiểu được bản thân mình,
TÍCH
nâng cao niềm VỐN
tin vào bảnCHO
thânBÀI
mìnhTHI TỐT
và làm NGHIỆP
nảy nở ở con&người
ĐẠI khát
HỌCvọng
MÔN NGỮtới
hướng VĂN ⑫
chân lý”. (M. Gorky)
Mỗi tác phẩm phải là mỗi phát minh về hình thức và khám phá về nội dung. (Leonov)
Phải luyện qua ngàn cân quặng chữ - Để thu về một chữ mà thôi (Mayakovsky)
III- 30 ĐỀ LUYỆN TẬP
Phân tích hai đoạn thơ sau để làm rõ vẻ đẹp của hình ảnh đoàn quân ra trận trong
cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp:
Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm
(“Tây Tiến”, Quang Dũng)
Những đường Việt Bắc của ta
Đêm đềm rầm rập như là đất rung
Quân đi điệp điệp trùng trùng
Ánh sao đầu súng bạn cùng mũ nan
(“Việt Bắc”, Tố Hữu)
Phân tích đạ c điẻ m củ a nõ i nhớ được thẻ hiẹ n qua hai đoạ n thơ sau:
Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi
Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa
Kìa em xiêm áo tự bao giờ
Khèn lên man điệu nàng e ấp
Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ.
Nhớ người mẹ nắng cháy lưng
Địu con lên rẫy bẻ từng bắp ngô
Nhớ sao lớp học i tờ
Đồng khuya đuốc sáng những giờ liên hoan
Nhớ sao ngày tháng cơ quan
Gian nan đời vẫn ca vang núi đèo
Nhớ sao tiếng mõ rừng chiều
Chày đêm nện cối đều đều suối xa…
Rải rác biên cương mồ viễn xứ

Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh
Áo bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành
Và ở đâu trên khắp ruộng đồng gò bãi
Chẳng mang một dáng hình, một ao ước, một lối sống ông cha
Ôi Đất Nước sau bốn nghìn năm đi đâu ta cũng thấy
Những cuộc đời đã hóa núi sông ta…
(“Đất Nước”, Nguyễn Khoa Điềm)
Anh/chị hãy phân tích hai đoạn thơ trên. Từ đó, làm rõ vẻ đẹp của con người trong
mối quan hệ với đất nước.
Tình yêu con người, ước mơ cháy bỏng vì một xã hội công bằng, bình đẳng bái ái luôn luôn thôi thúc các nhà văn sống
TÍCH
và viết, vắt cạn kiệtVỐN CHO
những dòngBÀI
suy THI
nghĩ,TỐT NGHIỆP
hiến dâng & ĐẠI
bầu máu nóngHỌC
củaMÔN NGỮ
mình cho VĂN
nhân ⑫(Lev Tonstoi)
loại.
Ta với mình, mình với ta

Lòng ta sau trước mặn mà đinh ninh
Mình đi, mình lại nhớ mình
Nguồn bao nhiêu nước nghĩa tình bấy nhiêu
Đất là nơi anh đến trường
Nước là nơi em tắm
Đất Nước là nơi ta hò hẹn
Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm
(“Đất Nước”, Nguyễn Khoa Điềm)
Anh/chị hãy phân tích nỗi nhớ được thể hiện trong hai đoạn thơ. Từ đó, làm rõ vẻ
đẹp tư tưởng của chủ thể trữ tình.
Nhớ gì như nhớ người yêu

Trăng lên đầu núi nắng chiều lưng nương
Nhớ từng bản khói cùng sương
Sớm khuya bếp lửa người thương đi về
Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức
(“Sóng”, Xuân Quỳnh)
Anh/chị hãy phân tích nỗi nhớ được thể hiện trong hai đoạn thơ. Từ đó, làm rõ vẻ
đẹp tâm hồn của nhân vật trữ tình.
Con Sông Đà tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc chân tóc ẩn hiện trong
mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn mù khói núi Mèo đốt
nương xuân.
(“Người lá i đò Sông Đà ”, Nguyẽ n Tuân)
Giữa lòng Trường Sơn, sông Hương đã sống một nửa cuộc đời của mình như một cô
gái Di-gan phóng khoáng và man dại. Rừng già đã hun đúc cho nó một bản lĩnh gan dạ, một
tâm hồn tự do và trong sáng.
(“Ai đã đạ t tên cho dò ng sông”, Hoà ng Phủ Ngọ c Tường)
Phân tích vẻ đẹ p củ a hai dò ng sông được thẻ hiẹ n qua hai đoạ n trích tù y bú t trên.
Trong truyện ngắn “Vợ nhặt” (Kim Lân), lần thứ hai khi gặp Tràng, ngoại hình của
người vợ nhặt được tác giả miêu tả như sau: “Hôm nay thị rách quá, áo quần tả tơi như tổ
đỉa, thị gầy sọp hẳn đi, trên cái khuôn mặt lưỡi cày xám xịt chỉ còn thấy hai con mắt”.
Trong truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” (Nguyễn Minh Châu), người đàn bà hàng
chài xuất hiện trước mắt người nghệ sĩ như sau: “Người đàn bà trạc ngoài bốn mươi, một
thân hình quen thuộc của đàn bà vùng biển, cao lớn với những đường nét thô kệch. Mụ rỗ
mặt. Khuôn mặt mệt mỏi sau một đêm thức trắng kéo lưới, tái ngất và dường như đang
buồn ngủ (…) tấm lưng áo bạc phếch và rách rưới, nửa thân dưới ướt sũng…”.
Anh/chị hãy phân tích hai chi tiết trên.
Nghệ sĩ mà bị tước mất khả năng nhìn thấy cái trắng và cái đen, cả ở bên phải và ở bên trái,
TÍCH VỐN CHOlàBÀI
thì nghĩa anh THI
ta đãTỐT
đứngNGHIỆP & ĐẠI
bên lằn ranh của HỌC MÔN
cái chết. NGỮ VĂN ⑫
(Turgenev)
Trong đoạn trích truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ” (Tô Hoài), sau khi được Mị cắt dây
trói giải thoát, nhân vật A Phủ “khuỵu xuống không bước nổi. Nhưng trước cái chết có thể
đến nơi ngay, A Phủ lại quật sức vùng lên, chạy”.
Trong truyện ngắn “Rừng xà nu” (Nguyễn Trung Thành), khi bị giặt tra tấn bằng cách
quấn giẻ đã tẩm dầu xà nu lên mười đầu ngón tay và đốt, Tnú rất đau đớn nhưng “… anh
không cảm thấy lửa cháy ở mười đầu ngón tay nữa. Anh nghe lửa cháy trong lồng ngực,
cháy ở bụng. Máu anh mặn chát ở đầu lưỡi. Răng anh đã cắn nát môi anh rồi. Anh không
kêu rên. Anh Quyết nói: “Người Cộng sản không thèm kêu van…” Tnú không thèm, không
thèm kêu van.”. Tiếng thét duy nhất của Tnú chính là hiệu lệnh thúc giục dân làng nổi dậy
giết giặc.
Anh/chị hãy phân tích hai chi tiết trên.
[Đề Thi HK2, Khối 12 – THPT Nguyễn Thượng Hiền, NH2016-2017]

Phân tích lớp kịch “Cuộc đối thoại giữa Hồn và Xác” ở phần đầu đoạn trích “Hồn
Trương Ba, da hàng thịt” (Ngữ Văn 12, Tập 2- NXB Giáo dục - 2008). Từ đó, anh/chị hãy
nêu ra những thông điệp nghệ thuật mà Lưu Quang Vũ gởi gắm trong lớp kịch này.

Anh/Chị hãy phân tích hình ảnh ông lái đò vượt thác qua đoạn trích “Người lái đò
Sông Đà” củ a Nguyẽ n Tuân (Sách Ngữ văn lớp 12, Tạ p mọ t); từ đó, nhạ n xé t nghệ thuật
miêu tả nhân vật của Nguyễn Tuân.

Phân tích nghịch cảnh của Hồn Trương Ba qua cuộc đối thoại giữa Hồn và Xác (trích
Hồn Trương Ba, da hàng thịt của Lưu Quang Vũ). Từ đó, phát biểu về triết lí nhân sinh và
ý nghĩa xã hội mà tác giả gửi gắm qua lớp kịch này.

Cảm nhận vẻ đẹp lãng mạn và bi tráng của người lính Tây Tiến qua đoạn thơ sau:
Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm
Rải rác biên cương mồ viễn xứ
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh
Áo bào thay chiếu, anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành
(Tây Tiến - Quang Dũ ng)

Ta về, mình có nhớ ta,
Ta về, ta nhớ những hoa cùng người
Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi
Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng.
Thơ là âm nhạc của tâm hồn, nhất là những tâm hồn cao cả, đa cảm. (Voltaire)
Ngày xuân mơ nở trắng rừng

Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang.
Ve kêu rừng phách đổ vàng
Nhớ cô em gái hái măng một mình
Rừng thu trăng rọi hoà bình
Nhớ ai tiếng hát ân tình thuỷ chung.
(Việt Bắc - Tó Hữu, Ngữ văn, tạ p Mọ t, trang 111, NXB Giá o dụ c 2016)
Có thẻ nó i, đoạ n thơ trên đã “tái hiện một cách sinh động, ám ảnh nhất về cảnh và
người Việt bắc trong hồi ức của người đi”. (G.S Phan Huy Dũ ng).
Anh/Chị hã y phân tích đoạ n thơ trên đẻ là m sá ng tỏ hò i ức á y.

Cảm nhận của anh/chị về số phận và sức sống mãnh liệt của nhân vật Mị trong truyện
ngắn “Vợ chồng A Phủ” của nhà văn Tô Hoài qua đọan văn sau:
“Trong bóng tối, Mị đứng im lặng, như không biết mình đang bị trói. Hơi rượu còn
nồng nàn, Mị vẫn nghe tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi, những đám chơi. “Em
không yêu, quả pao rơi rồi. Em yêu người nào, em bắt pao nào…”. Mị vùng bước đi. Nhưng
tay chân đau không cựa được. Mị không nghe tiếng sáo nữa. Chỉ nghe tiếng chân ngựa đạp
vào vách. Ngựa vẫn đứng yên, gãi chân, nhai cỏ. Mị thổn thức nghĩ mình không bằng con
ngựa.”
(Vợ chồng A Phủ - Tô Hoài – Ngữ văn 12, NXB Giáo dục Việt Nam, 2010, trang 8)

Trong trích đoạn kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” của Lưu Quang Vũ, có hai lần
nhân vật hồn Trương Ba độc thoại:
Trước khi diễn ra cuộc đối thoại với xác hàng thịt, hồn Trương Ba (ngồi ôm đầu một
hồi lâu rồi đứng vụt dậy): “Không! Không! Tôi không muốn sống như thế này mãi! (nhìn
chân tay, thân thể) Tôi chán cái chỗ ở không phải của tôi này lắm rồi, chán lắm rồi! Cái thân
thể kềnh càng thô lỗ này, ta bắt đầu sợ mi, ta chỉ muốn được rời xa mi tức khắc! Nếu cái hồn
của ta có hình thù riêng nhỉ, để nó được tách ra khỏi cái xác này, dù chỉ một lát!”.
Sau khi bị người thân từ chối, hồn Trương Ba (một mình): “Mày đã thắng thế rồi đấy,
cái thân xác không phải của ta ạ, mày đã tìm được đủ mọi cách để lấn át ta… (sau một lát)
Nhưng lẽ nào ta lại chịu thua mày, khuất phục mày và tự đánh mất mình? “Chẳng còn cách
nào khác”! Mày nói như thế hả? Nhưng có thật là không còn cách nào khác? Không cần đến
cái đời sống do mày mang lại! Không cần!”
(Lưu Quang Vũ – Ngữ văn 12, tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam, 2015)
Anh/Chị hãy phân tích tâm trạng của nhân vật hồn Trương Ba trong hai lần độc thoại
trên, từ đó rút ra vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật này.
Cả m nhạ n củ a anh/chị vè vẻ đẹ p củ a đoạ n văn sau:
Thuyền tôi trôi trên Sông Đà. Cảnh ven sông ở đây lặng lờ. Hình như từ đời Lí đến đời
Trần đời Lê, quãng sông này cũng lặng tờ đến thế mà thôi. Thuyền tôi trôi qua một nương
ngô nhú lên mấy lá ngô non đầu mùa. Mà tịnh không bóng người. Cỏ gianh đồi núi đang ra
những nõn búp. Một đàn hươu cúi đầu ngốn búp cỏ gianh đẫm sương đêm. Bờ sông hoang
dại như một bờ tiền sử. Bờ sông hồn nhiên như một nỗi niềm cổ tích tuổi xưa. Chao ôi, thấy
thèm được giật mình vì một tiếng còi xúp-lê của một chuyến xe lửa đầu tiên đường sắt Phú
Thọ - Yên Bái – Lai Châu. Con hươu thơ ngộ ngẩng đầu nhung khỏi áng cỏ sương, chăm
Một tiểu thuyết thực sự hứng thú là tiểu thuyết không chỉ mua vui cho chúng ta,
TÍCH
mà còn chủ yếu VỐN
hơn làCHO
giúp BÀI THI TỐT
đỡ chúng NGHIỆP
ta nhận & ĐẠI
thức cuộc sống,HỌC
lí giảiMÔN NGỮ(Georges
cuộc sống. VĂN ⑫Duhamel)
chăm nhìn tôi lừ lừ trôi trên một mũi đò. Hươu vểnh tai, nhìn tôi không chớp mắt mà như
hỏi tôi bằng tiếng nói riêng của con vật lành:” Hỡi ông khách Sông Đà, có phải ông cũng vừa
nghe thấy một tiếng còi sương?”. Đàn cá dầm xanh quẫy vọt lên mặt sông bụng trắng như
bạc rơi thoi. Tiếng cá đập nước sông đuổi mất đàn hươi vụt biến. Thuyền tôi trôi trên “Dải
Sông Đà bọt nước lênh bênh – Bao nhiêu cảnh bấy nhiêu tình” của “một người tình nhân
chưa quen biết” (Tản Đà). Dòng sông quãng này lững lờ như nhớ thương những hòn đá thác
xa xôi để lại trên thượng nguồn Tây Bắc. Và con sông như đang lắng nghe những giọng nói
êm êm của người xuôi, và con sông đang trôi những con đò mình nở chạy buồm vải khác hẳn
những con đò đuôi én thắt mình dây cổ điển trên dòng trên.
(Trích Người lái đò Sông Đà, Nguyẽ n Tuân)
Phân tích hình tượng cây xà nu trong đoạn văn sau:
“Làng ở trong tầm đại bác của đồn giặc. Chúng nó bắn đã thành lệ, mỗi ngày hai lần,
hoặc buổi sáng sớm và xế chiều, hoặc đứng bóng và sẩm tối, hoặc nửa đêm và trở gà gáy.
Hầu hết đạn đại bác đều rơi vào ngọn đồi xà nu, cạnh con nước lớn. Cả rừng xà nu hàng vạn
cây không có cây nào không bị thương. Có những cây bị chặt đứt ngang nửa thân mình, đổ
ào ào như một trận bão.Ở chỗ vết thương, nhựa ứa ra, tràn trề, thơm ngào ngạt, long lanh
nắng hè gay gắt, rồi dần dần bầm lại, đen và đặc quyện lại thành từng cục máu lớn.
Trong rừng ít có loại cây sinh sôi nảy nở khỏe như vậy. Cạnh một cây xà nu mới ngã
gục, đã có bốn năm cây con mọc lên, ngọn xanh rờn, hình nhọn mũi tên lao thẳng lên bầu
trời. Cũng có ít loại cây ham ánh sáng mặt trời đến thế. Nó phóng lên rất nhanh để tiếp lấy
ánh nắng, thứ ánh nắng trong rừng rọi từ trên cao xuống từng luồng lớn thẳng tắp, lóng
lánh vô số hạt bụi vàng từ nhựa cây bay ra thơm mỡ màng. Có những cây con vừa lớn ngang
tầm ngực người, lại bị đại bác chặt đứt làm đôi. Ở những cây đó, nhựa còn trong, chất dầu
còn loãng, vết thương không lành được, cứ loét mãi ra, năm mười hôm thì cây chết. Nhưng
cũng có những cây vượt lên được cao hơn đầu người, cành lá sum sê như những con chim
đã đủ lông mao, lông vũ. Đạn đại bác không giết nổi chúng, những vết thương của chúng
chóng lành như trên một thân thể cường tráng. Chúng vượt lên rất nhanh, thay thế những
cây đã ngã…Cứ thế hai ba năm nay rừng xà nu ưỡn tấm ngực lớn của mình ra che chở cho
làng…
Đứng trên đồi xà nu ấy trông ra xa, đến hết tầm mắt cũng không thấy gì khác ngoài
những đồi xà nu nối tiếp tới chân trời.”
(Rừng xà nu – Nguyễn Trung Thành)

“Với hình tượng sóng, Xuân Quỳnh đã tìm được một cách thể hiện thật xác đáng tâm
trạng của người phụ nữ trong tình yêu”.
(Nguyẽ n Văn Long)
Anh/chị hã y phân tích đoạ n thơ sau đẻ là m sá ng tỏ ý kié n trên:
Cả m nhạ n vè vẻ đẹ p củ a hình tượng người lính trong bà i thơ “Tây Tié n” (Quang Dũ ng).

… “Bữa cơm ngày đói trông thật thảm hại. Giữa cái mẹt rách có độc một lùm rau chuối
thái rối, và một đĩa muối ăn với cháo, nhưng cả nhà đều ăn rất ngon lành. Bà cụ vừa ăn vừa
Nhà văn là người "thư kí trung thành của thời đại" (Balzac)
kể chuyện làm ăn, gia cảnh với con dâu. Bà lão nói toàn chuyện vui, toàn chuyện sung sướng
về sau này:
- Tràng ạ. Khi nào có tiền ta mua lấy đôi gà. Tao tính rằng cái chỗ đầu bếp kia làm cái
chuồng gà thì tiện quá. Này ngoảnh đi ngoảnh lại chả mấy mà có ngay đàn gà cho mà xem...
Tràng chỉ vâng. Tràng vâng rất ngoan ngoãn. Chưa bao giờ trong nhà này mẹ con lại
đầm ấm, hòa hợp như thế. Câu chuyện trong bữa ăn đang đà vui bỗng ngừng lại. Niêu cháo
lõng bõng, mỗi người được có lưng lưng hai bát đã hết nhẵn.
Bà lão đặt đũa bát xuống, nhìn hai con vui vẻ:
- Chúng mày đợi u nhá. Tao có cái này hay lắm cơ.
Bà lão lật đật chạy xuống bếp, lễ mễ bưng ra một cái nồi khói bốc lên nghi ngút. Bà lão
đặt cái nồi xuống bên cạnh mẹt cơm, cầm cái môi vừa khuấy khuấy vừa cười:
- Chè đây. – Bà lão múc ra một bát - Chè khoán đây, ngon đáo để cơ.
Người con dâu đón lấy cái bát, đưa lên mắt nhìn, hai con mắt thị tối lại. Thị điềm nhiên
và vào miệng. Tràng cầm cái bát thứ hai mẹ đưa cho, người mẹ vẫn tươi cười, đon đả:
- Cám đấy mày ạ, hì. Ngon đáo để, cứ ăn thử mà xem. Xóm ta khối nhà còn chả có cám
mà ăn đấy.
Tràng cầm đôi đũa, gợt một miếng bỏ vội vào miệng. Mặt hắn chun ngay lại, miếng
cám đắng chát và nghẹn bứ trong cổ. Bữa cơm từ đấy không ai nói câu gì, họ cắm đầu ăn
cho xong lần, họ tránh nhìn mặt nhau. Một nỗi tủi hờn len vào tâm trí mọi người.”...
(Trích “Vợ nhặt” – Kim Lân, Ngữ Văn 12 tập Hai, NXB Giáo Dục Việt Nam, trang 31)
Phân tích nhân vật bà cụ Tứ trong đoạn trích trên để làm rõ thông điệp mà nhà văn
Kim Lân gởi gắm: “Trong hoàn cảnh khốn cùng, dù cận kề bên cái chết nhưng những con
người ấy không nghĩ đến cái chết mà vẫn hướng tới sự sống, vẫn hi vọng, tin tưởng ở tương
lai”.
Hã y vié t vè hình tượng mọ t người phụ nữ đã gợi cho anh/chị nhiè u suy nghĩ nhá t
trong chương trình Ngữ Văn lớp 12.
Gợi ý : Có thẻ chọ n từ mọ t trong ba tá c phả m sau “Vợ nhạ t” (Kim Lân), “Vợ chò ng A
Phủ ” (Tô Hoà i), “Chié c thuyè n ngoà i xa” (Nguyẽ n Minh Châu).

Phân tích vẻ đẹ p hà o hù ng củ a hình tượng người lính trong bà i thơ Tây Tiến củ a
Quang Dũ ng.

Đất là nơi anh đến trường
Nước là nơi em tắm
Đất Nước là nơi ta hò hẹn
Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm
Đất là nơi “con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc”
Nước là nơi “con cá ngư ông móng nước biển khơi”
Thời gian đằng đẵng
Không gian mênh mông
Đất Nước là nơi dân mình đoàn tụ
Đất là nơi Chim về
Nước là nơi Rồng ở
Lạc Long Quân và Âu Cơ
Sáng tạo sự im lặng hàm súc trong một bài thơ cũng hay như sáng tạo một câu thơ. (Mallarmé)
Đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng

Những ai đã khuất
Những ai bây giờ
Yêu nhau và sinh con đẻ cái
Gánh vác phần người đi trước để lại
Dặn dò con cháu chuyện mai sau
Hằng năm ăn đâu làm đâu
Cũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ Tổ.
(Trích Đất Nước, trường ca Mặt đường khát vọng – Nguyẽ n Khoa Điè m,
Ngữ Văn 12, Tạ p mọ t, NXB Giá o dụ c Viẹ t Nam, 2016, tr.118-119)
Cả m nhạ n củ a anh/chị vè đoạ n thơ trên. Từ đó , bình luạ n quan niẹ m vè đá t nước củ a
Nguyẽ n Khoa Điè m.
[Đề MINH HỌA thi Trung học phổ thông Quốc gia năm 2018]
Cảm nhận của anh/chị về hình tượng người lái đò trong cảnh vượt thác (Người lái
đò Sông Đà – Nguyễn Tuân, Ngữ Văn 12, tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2016). Từ đó
liên hệ với nhân vật Huấn Cao trong cảnh cho chữ (Chữ người tử tù – Nguyễn Tuân, Ngữ
Văn 11, tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2016) để nhận xét quan niệm của nhà văn về vẻ
đẹp con người.
[Đề thi CHÍNH THỨC Trung học phổ thông Quốc gia năm 2018]
Phân tích sự đối lập giữa vẻ đẹp của hình ảnh chiếc thuyền ngoài xa và cảnh bạo lực
ở gia đình hàng chài (Chiếc thuyền ngoài xa – Nguyễn Minh Châu). Từ đó anh/chị hãy liên
hệ với sự đối lập giữa cảnh phố huyện lúc đêm khuya và hình ảnh đoàn tàu (Hai đứa trẻ -
Thạch Lam) để nhận xét về cách nhìn hiện thực của hai tác giả.
[Đề MINH HỌA thi Trung học phổ thông Quốc gia năm 2019]
Trong truyện ngắn Vợ nhặt, nhà văn Kim Lân hai lần miêu tả cung cách ăn uống của
người vợ nhặt. Chiều hôm trước, khi được Tràng đồng ý đãi bánh đúc ở ngoài chợ: “Thế là
thị ngồi sà xuống, ăn thật. Thị cắm đầu ăn một chặp bốn bát bánh đúc liền chẳng chuyện trò
gì.” và sáng hôm sau, khi nhận bát “chè khoán” từ mẹ chồng: “Người con dâu đón lấy cái
bát, đưa lên mắt nhìn, hai con mắt thị tối lại. Thị điềm nhiên và vào miệng.”
(Kim Lân - Ngữ văn 12, Tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam, 2015, tr.27 và tr.31)
Phân tích hình ảnh người vợ nhặt trong hai lần miêu tả trên, từ đó làm nổi bật sự
thay đổi của nhân vật này.
[Đề thi CHÍNH THỨC Trung học phổ thông Quốc gia năm 2019]
Trong những dòng sông đẹp ở các nước mà tôi thường nghe nói đến, hình như chỉ sông
Hương là thuộc về một thành phố duy nhất. Trước khi về đến vùng châu thổ êm đềm, nó đã
là một bản trường ca của rừng già, rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những
ghềnh thác, cuộn xoáy như cơn lốc vào những đáy vực bí ẩn, và cũng có lúc nó trở nên dịu
dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng. Giữa lòng
Trường Sơn, sông Hương đã sống một nửa cuộc đời của mình như một cô gái Di-gan phóng
khoáng và man dại. Rừng già đã hun đúc cho nó một bản lĩnh gan dạ, một tâm hồn tự do và
trong sáng. Nhưng chính rừng già nơi đây, với cấu trúc đặc biệt có thể lí giải được về mặt
khoa học, đã chế ngự sức mạnh bản năng ở người con gái của mình để khi ra khỏi rừng,
sông Hương nhanh chóng mang một sắc đẹp dịu dàng và trí tuệ, trở thành người mẹ phù sa
của một vùng văn hoá xứ sở. Nếu chỉ mải mê nhìn ngắm khuôn mặt kinh thành của nó, tôi
Chừng nào tâm hồn một người còn cần đến với một tâm hồn khác,
TÍCHchừng đó tácBÀI
VỐN CHO phẩm nghệ
THI thuật
TỐT còn cần&
NGHIỆP thiết
ĐẠI cho con MÔN
HỌC người.NGỮ
(Goethe)
VĂN ⑫
nghĩ rằng người ta sẽ không hiểu một cách đầy đủ bản chất của sông Hương với cuộc hành
trình gian truân mà nó đã vượt qua, không hiểu thấu phần tâm hồn sâu thẳm của nó mà
dòng sông hình như không muốn bộc lộ, đã đóng kín lại ở cửa rừng và ném chìa khoá trong
những hang đá dưới chân núi Kim Phụng.
(Ai đã đặt tên cho dòng sông? – Hoàng Phủ Ngọc Tường,
Ngữ văn 12, Tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2018, tr.198)
Cảm nhận của anh/chị về hình tượng sông Hương trong đoạn trích trên. Từ đó, nhận
xét cách nhìn mang tính phát hiện về dòng sông của nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường.
[Đề MINH HỌA THPT Quốc gia năm 2020 – Lần 1]

Cả m nhạ n củ a anh/chị vè nhân vạ t Mị trong đêm mù a xuân ở Hò ng Ngà i (Vợ chồng
A Phủ – Tô Hoà i).
[Đề MINH HỌA THPT Quốc gia năm 2020 – Lần 2]

Trong bà i thơ Tây Tiến, Quang Dũ ng vié t:
Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi
Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi
Mường Lát hoa về trong đêm hơi
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây súng ngửi trời
Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi
Anh bạn dãi dầu không bước nữa
Gục lên súng mũ bỏ quên đời!
Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người
Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói,
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi.
Trình bà y cả m nhạ n củ a anh/chị vè khung cả nh thiên nhiên và hình ả nh người lính
trong đoạ n thơ trên.
[Đề CHÍNH THỨC THPT Quốc gia năm 2020]

Phân tích tư tưởng Đất Nước của Nhân dân được nhà thơ Nguyẽ n Khoa Điè m thẻ
hiẹ n trong đoạ n trích sau:
Em ơi em
Hãy nhìn rất xa
Vào bốn nghìn năm Đất Nước
Năm tháng nào cũng người người lớp lớp
Con gái, con trai bằng tuổi chúng ta
Cần cù làm lụng
Khi có giặc người con trai ra trận
Người con gái trở về nuôi cái cùng con
Ngày giặc đến nhà thì đàn bà cũng đánh
Nhiều người đã trở thành anh hùng
Nhiều anh hùng cả anh và em đều nhớ
Nhưng em biết không
Có biết bao người con gái, con trai
Trong bốn nghìn lớp người giống ta lứa tuổi
Nếu những nỗi đau khổ từ lâu bị kiềm chế, nay sôi sục dâng lên trong lòng tôi thì tôi viết. (Nekratzov)
Họ đã sống và chết
Giản dị và bình tâm
Không ai nhớ mặt đặt tên
Nhưng họ đã làm ra Đất Nước
Họ giữ và truyền cho ta hạt lúa ta trồng
Họ chuyền lửa cho mỗi nhà từ hòn than qua con cúi
Họ truyền giọng điệu mình cho con tập nói
Họ gánh theo tên xã, tên làng trong mỗi chuyến di dân
Họ đắp đập be bờ cho người sau trông cây hái trái
Có ngoại xâm thì chống ngoại xâm
Có nội thù thì vùng lên đánh bại
Để Đất Nước này là Đất Nước Nhân dân
Đất Nước của Nhân dân, Đất Nước của ca dao thần thoại
(Trích Đất Nước – trường ca Mặt đường khát vọng, Nguyẽ n Khoa Điè m,
Ngữ Văn 12, Tạ p mọ t, NXB Giá o dụ c Viẹ t Nam, 2019, tr.121)
Muốn văn chương hay, cần nên chăm đọc sách, lại làm văn nhiều, thì tự nhiên văn hay.
Ở TÍCH VỐN
đời chưa CHO
có ai BÀI
ít học hỏi,THI TỐT
biếng NGHIỆP
nhác làm văn &
màĐẠI HỌC văn
nổi tiếng MÔN NGỮ
hay. VĂN ⑫
(Âu Dương Tu)
MỤC LỤC
- Phần I -ĐỌC HIỂU VĂN BẢN......................................................................................................... 1
I- Kiến thức nền ............................................................................................................................ 2
II- 30 đề thực hành ...................................................................................................................... 4
- Phần II -ĐOẠN VĂN NGHỊ LUẬN XÃ HỘI ............................................................................... 34
I- Cấu trúc bài làm .................................................................................................................... 35
II- Dẫn chứng cho một số chủ đề quen thuộc .................................................................. 35
1) “Nếu không có ước mơ, bạn chỉ có thể làm thuê cho ước mơ của người khác” ....... 35
2) “Trưởng thành sau ngàn lần tranh đấu” / Nghị lực vượt khó ...................................... 36
3) Tinh thần lạc quan......................................................................................................................... 37
4) “Bản thân chúng ta là giá trị có sẵn” / Lòng tự tin ............................................................ 38
5) Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình”: .................................................................................. 39
6) Sự phát triển của công nghệ thông tin................................................................................... 41
7) Trau dồi kỹ năng sống ................................................................................................................. 42
8) Rẽ lối đi riêng, không theo đường mòn / Sáng tạo ........................................................... 43
9) Cần đánh giá con người, sự vật một cách toàn diện / Góc nhìn cuọ c só ng.............. 44
10) “Kẻ mạnh chính là kẻ giúp đỡ kẻ khác trên đôi vai mình” ............................................. 45
III- Một số đoạn văn tham khảo ........................................................................................... 45
1) “Nếu không có ước mơ, bạn chỉ có thể làm thuê cho ước mơ của người khác” ....... 45
2) “Trưởng thành sau ngàn lần tranh đấu” / Nghị lực vượt khó ...................................... 46
3) Tinh thần lạc quan......................................................................................................................... 47
4) “Bản thân chúng ta là giá trị có sẵn” / Lòng tự tin ............................................................ 47
5) “Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình” ................................................................................... 47
6) Sự phát triển của công nghệ thông tin................................................................................... 48
7) Trau dồi kỹ năng sống ................................................................................................................. 48
8) Rẽ lối đi riêng, không theo đường mòn / Sáng tạo ........................................................... 49
9) Cần đánh giá con người, sự vật một cách đa diện / Gó c nhìn cuọ c só ng.................. 49
10) “Kẻ mạnh chính là kẻ giúp đỡ kẻ khác trên đôi vai mình” ............................................. 50
- Phần III - NGHỊ LUẬN VĂN HỌC ............................................................................................... 51
I- Giới thiệu tác giả, tác phẩm, đánh giá ............................................................................ 52
II- Hệ thống hóa phân tích tác phẩm .................................................................................. 54
1) Tuyên ngôn Độc lập (Hò Chí Minh) ......................................................................................... 54
2) Tây Tiến (Quang Dũ ng) ............................................................................................................... 55
3) Việt Bắc (Tó Hữu) .......................................................................................................................... 56
4) Đất Nước (Nguyẽ n Khoa Điè m) ............................................................................................... 57
5) Sóng (Xuân Quỳ nh) ....................................................................................................................... 58
6) Người lái đò Sông Đà (Nguyẽ n Tuân) .................................................................................... 59
7) Ai đã đặt tên cho dòng sông? (Hoà ng Phủ Ngọ c Tường) ................................................. 60
8) Vợ chồng A Phủ (Tô Hoà i)........................................................................................................... 61
9) Vợ nhặt (Kim Lân) ......................................................................................................................... 62
10) Rừng xà nu (Nguyẽ n Trung Thà nh) ..................................................................................... 65
11) Chiếc thuyền ngoài xa (Nguyẽ n Minh Châu) ..................................................................... 67
12) Hồn Trương Ba, da hàng thịt (Lưu Quang Vũ ) ................................................................. 68
III- 30 đề luyện tập ................................................................................................................... 71

Tích Vốn Cho Bài Thi Tốt Nghiệp Đại Học Ngữ Văn 12

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tích Vốn Cho Bài Thi Tốt Nghiệp Đại Học Ngữ Văn 12

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Thạc sĩ NGUYỄN NGỌC ĐOAN TRANG (Chủ biên)

Cô LÊ NGUYỄN QUỲNH DUNG - Cô NGUYỄN THỊ THÙY DƯƠNG

TÍCH VỐN CHO BÀI THI

CƠ SỞ DẠY THÊM TỰ LẬP – Bộ môn NGỮ VĂN

I- KIẾN THỨC NỀN

Phạm vi sử dụng PCNN Phương tiện ngôn ngữ

PHƯƠNG THỨC BIỂU ĐẠT

Dùng chứng cứ xác thực, cụ thể để minh họa

Hiệu quả biểu đạt

Văn bản viết về điều gì?

(Anh chị có đồng ý với tác giả…? Vì sao?)

 Đánh giá quan niệm của tác giả

II- 30 ĐỀ THỰC HÀNH

(…) Đã có lần tôi muốn nguôi yên

Tôi thở trong sức gió muôn người

Dẫu đêm nay ngọn gió mùa hè

Ước chi được hoá thành ngọn gió

Gió và tình yêu thổi trên đất nước tôi...

Đếm những điều ra đi

Và rồi em biết không?

Hãy tách đôi vỏ buồn

Đếm những điều ra đi

Nếu tất cả đường đời đều trơn láng

Hạnh phúc cũng như bầu trời này vậy

Tôi là viên đá mọn không tên

[Đề Thi Học kỳ 1, Khối 12 – THPT Nguyễn Thượng Hiền, NH2017-2018]

[Đề Thi Học kỳ 2, Khối 12 – THPT Nguyễn Thượng Hiền, NH2017-2018]

[Đề chính thức Thi Giữa Học kỳ 1, Khối 12-NTH, NH2018-2019]

[Đề chính thức Thi Học kỳ 1, Khối 12-NTH, NH2018-2019]

[Đề chính thức Thi Giữa Học kỳ 2, Khối 12-NTH, NH2018-2019]

[Đề chính thức Thi Học kỳ 2, Khối 12-NTH, NH2018-2019]

Có câu trả lời biến thành câu hỏi

Có cha có mẹ có trẻ mồ côi

Có cả đất trời mà không nhà ở

Mà thuyền vẫn sông mà xanh vẫn cỏ

Có thương có nhớ có khóc có cười

[Đề chính thức Thi Học kỳ 1, Khối 12-NTH, NH2019-2020]

[Đề chính thức Thi Học kỳ 2, Khối 12-NTH, NH2019-2020]

[Đề minh họa THPT Quốc gia năm 2017]

[Đề chính thức THPT Quốc gia năm 2017]

[Đề minh họa THPT Quốc gia năm 2018]

[Đề chính thức THPT Quốc gia năm 2018]

Lúc này ta làm thơ cho nhau

[Đề minh họa THPT Quốc gia năm 2019]

[Đề chính thức THPT Quốc gia năm 2019]

Chân trời kia biển mãi gọi người đi

[Đề minh họa THPT Quốc gia năm 2020 – Lần 1]

[Đề minh họa THPT Quốc gia năm 2020 – Lần 2]

[Đề chính thức THPT Quốc gia năm 2020]

I- CẤU TRÚC BÀI LÀM

CÂU MỞ • Nêu được vấn đề cần nghị luận

• Giải thích từ khóa

PHÂN TÍCH • Vì sao?

CHỨNG MINH • Dùng 1-2 dẫn chứng cụ thể để làm rõ vấn đề

• Mở rộng vấn đề: các mặt cần bổ sung

CÂU KẾT • Kết thúc luận đề

II- DẪN CHỨNG CHO MỘT SỐ CHỦ ĐỀ QUEN THUỘC

8) Rẽ lối đi riêng, không theo đường mòn / Sáng tạo

Designed by DE MOÏT’S LAND – Chuyeân Toaùn NTH 1821

I- GIỚI THIỆU TÁC GIẢ, TÁC PHẨM, ĐÁNH GIÁ

II- HỆ THỐNG HÓA PHÂN TÍCH TÁC PHẨM

2) Tây Tiến (Quang Dũng)

3) Việt Bắc (Tố Hữu)