‫ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ :‬ﻣﺤﻤﻮد و ﻣﻬﺮداد ﺗﻘﻲ زاده ﻣﻨﻈﺮي‬ ‫ﺳﺮي ﻓﻮرﻳﻪ و ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻻﭘﻼس‬

‫پ‪ -‬ﺣﺎﻟﺘﻴﻜﻪ ‪ f‬ﻳﻚ ﺗﺎﺑﻊ زوج ﻳﺎ ﻓﺮد ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮارد ﻛﻪ ﺗﺎﺑﻊ ‪ f‬زوج ﻳﺎ ﻓﺮد ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﺿﺮاﻳﺐ ﻓﻮرﻳﻪ از ﺑﺎزه ] ‪ [   , ‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﻧﺘﮕﺮاﻟﻬﺎي ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ‪ f‬ﺗﺎﺑﻌﻲ زوج ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺗﺎﺑﻊ‬
‫‪ t  f ( t ) sin nt‬ﻓــﺮد ﻣﻴﮕــﺮدد ﻛــﻪ در ﻧﺘﻴﺠــﻪ اﻧﺘﮕــﺮاﻟﺶ روي ﺑــﺎزه ] ‪ [   , ‬ﺑﺮاﺑــﺮ ﺑــﺎ ﺻــﻔﺮ اﺳــﺖ‪ .‬ﺑﻨــﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ bn  1  f (t ) sin nt dt  0‬اﺳﺖ و ﺳﺮي ﻓﻮرﻳـﻪ واﺑﺴـﺘﻪ ﺑـﻪ ‪ f‬ﺗـﺎﺑﻌﻲ زوج ﺑﺼـﻮرت ‪a0   an cos nt‬‬
‫‪n 1‬‬ ‫‪ ‬‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺗﺎﺑﻊ ) ‪ f (t‬ﻓﺮد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در اﻳﻨﺼﻮرت ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪2 ‬‬
‫‪ a0 ‬‬ ‫‪f (t ) dt  0‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪a  1 f (t ) cos nt dt  0‬‬
‫‪ n  ‬‬
‫ﻛﻪ درﻧﺘﻴﺠﻪ ﺳﺮي ﻓﻮرﻳﻪ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﻓﺮد ‪ f‬ﻳﻚ ﺳﺮي ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﺑﺼﻮرت ‪  bn sin nt‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪) .‬اﮔﺮ ‪ f‬ﻓﺮد‬
‫‪n‬‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪ f ( t ) cos nt ،‬ﻧﻴﺰ ﻓﺮد اﺳﺖ‪(.‬‬

‫) ‪( Dirichlet‬‬ ‫ﻗﻀﻴﻪ دﻳﺮﻳﻜﻠﻪ‬ ‫‪-3-2-3-1‬‬

‫اﻟﻒ‪ -‬ﺟﺎﻳﮕـﺎه ﻣﺴـﺌﻠﻪ‪ :‬اﮔـﺮ ‪ f‬ﺗـﺎﺑﻌﻲ ﻣﺘﻨـﺎوب ﺑـﺎ دوره ﺗﻨـﺎوب ‪ 2‬ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺳـﺮي ﻓﻮرﻳـﻪ واﺑﺴـﺘﻪ ﺑـﻪ ‪ f‬ﺑﺼـﻮرت‬
‫‪‬‬
‫‪ a0   an cos nt  bn sin nt ‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ دو ﺳﻮال زﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎﺳﺦ داده ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪n1‬‬

‫ﺳﻮال اول‪ :‬آﻳﺎ ﺳﺮي ﻓﻮرﻳﻪ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ‪ f‬روي ‪ ‬ﻳﻚ ﺳﺮي ﻫﻤﮕﺮاﺳﺖ؟‬
‫ﺳﻮال دوم‪ :‬اﮔﺮ ﺳﺮي ﻓﻮرﻳﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ‪ f‬ﻫﻤﮕﺮا ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻳﺎ ﺑﻪ ‪ f‬ﻫﻤﮕﺮا ﻣﻴﺸﻮد؟‬

‫ب‪ -‬ﻗﻀﻴﻪ دﻳﺮﻳﻜﻠﻪ‪ :‬اﮔﺮ ‪ f‬ﺗﺎﺑﻌﻲ ﻣﺘﻨﺎوب ﺑﺎ دوره ﺗﻨﺎوب ‪ 2‬و از ﻛﻼس ‪ C 1‬ﻗﻄﻌﻪ اي روي ‪ ‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻧﮕـﺎه ﺳـﺮي‬
‫ﻓﻮرﻳﻪ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ‪ f‬ﺑﺎزاي ﺟﻤﻴﻊ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ t‬ﻫﻤﮕﺮاﺳﺖ و ﺑﺮاي ﻫﺮ ‪ t‬در ‪ ‬دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ f (t  0)  f (t  0)  a0   an cos(n t )  bn sin(n t )‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪n1‬‬

‫ﺧﺎﺻﻪ در ﻧﻘﻄﻪ اي ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ t 0‬ﻛﻪ ﺗﺎﺑﻊ ‪ f‬در آن ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮع ﺳﺮي ﻓﻮرﻳﻪ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ‪ f‬ﺑـﺎ ) ‪ f (t0‬ﺑﺮاﺑـﺮ‬
‫ﻣﻴﮕﺮدد‪ .‬ﺑﺎﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺟﻮاب ﻫﺮ دو ﺳﻮال ﺑﺎ ﻗﻀﻴﻪ دﻳﺮﻳﻜﻠﻪ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ آﻧﺮا ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﻳﻢ‪.‬‬

‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺣﻞ ﺷﺪه‪ :‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ‪ f‬ﺗﺎﺑﻌﻲ ﻣﺘﻨﺎوب ﺑﺎ دوره ﺗﻨﺎوب ‪ 2‬ﺑﻮده و ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪f (t )  t‬‬ ‫] ‪t  [ 0 , 2‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪ -1‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﺎﺑﻊ ‪ f‬را در دﺳﺘﮕﺎه ﻗﺎﺋﻢ ) ‪ (0, i , j‬و در ﺑﺎزه ] ‪ [  4 , 4‬رﺳﻢ ﻧﻤﻮده و ﺿﺮاﻳﺐ ﻓﻮرﻳـﻪ واﺑﺴـﺘﻪ‬
‫ﺑﻪ ‪ f‬را ﻧﻴﺰ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪٩‬‬