Professional Documents
Culture Documents
Tích Vô Hư NG
Tích Vô Hư NG
Trong mặt phẳng tọa độ Oxy .Với góc 0 o 180 o , ta xác định y
được duy nhất điểm M trên trên đường nửa đường tròn đơn vị tâm O
M(x;y)
, biết M x; y .
, sao cho xOM Q
Khi đó:
O P x
y x
sin y; cos x; tan ( 90 o ); cot ( 0 o ,180 o )
x y
Hình 2.1
Các số sin ,cos ,tan ,cot được gọi là giá trị lượng giác của góc .
sin + +
cos + -
tan + -
cot + -
3 2 1 1 2 3
cos 1 0 –1
2 2 2 2 2 2
3 3
tan 0 1 3 3 1 0
3 3
3 3
cot 3 1 0 1 3
3 3
2) TÍCH VÔ HƯỚNG
2.1) Góc giữa hai vecto
Cho hai vectơ a và b khác vectơ 0 . Từ một điểm O, vẽ
a
được gọi là số
OA a và OB b Khi đó, số đo của AOB A
đo của góc giữa hai vectơ a và b .
O
Ký hiệu: a, b B
Nhận xét: b
Góc giữa hai vectơ không phụ thuộc vào việc chọn
vị trí điểm O.
0 a, b 180
a, b 90 a và b vuông góc với nhau, ký hiệu: a b
2.2) Định nghĩa tích vô hướng của 2 vectơ
Định nghĩa:
Tích vô hướng của hai vectơ a và b là một số, ký hiệu là a b , được xác định bởi
công thức: a .b a . b .cos a, b
2
Bình phương vô hướng: Tích vô hướng a.a được ký hiệu là a
2
Ta có: a 2 a.a a . a .cos 0 a
Vậy: Bình phương vô hướng của một vectơ bằng bình phương độ dài của vectơ đó.
Bài toán 1: Điều kiện cần và đủ để hai đường chéo của tứ giác ABCD vuông góc nhau là:
AB2 CD 2 BC 2 AD 2
Bài toán 2: Cho đoạn thẳng AB có độ dài 2a. Tập hợp các điểm M sao cho MA MB k 2
Bài toán 3: Cho hai vectơ OA, OB . B’ là hình chiếu của B trên đường thẳng OA. Khi đó,
vectơ OB gọi là hình chiếu của vectơ OB trên đường thẳng OA.
Công thức: OA OB OA OB gọi là công thức hình chiếu.
(Tích vô hướng của hai vectơ a và b bằng tích vô hướng của a với hình chiếu của vectơ
b trên giá của vectơ a )
Bài toán 4: Cho đường tròn O; R và điểm M cố định. Một đường thẳng thay đổi, luôn
đi qua M cắt đường tròn tại hai điểm A và B. Khi đó:
MA MB MO 2 R 2
Chú ý:
1) Giá trị không đổi MA MB d 2 R 2 (với d = OM) gọi là phương tích của điểm M đối với
đường tròn (O). Ký hiệu: PM/(O).
PM/(O) = MA MB d 2 R 2 (với d = OM)
2) Khi M nằm ngoài đường tròn (O), MT là tiếp tuyến của đường tròn đó (với T là tiếp
2
điểm) thì: PM/(O) = MT MT 2
Bài 1 : Cho tam giác đều ABC, đường cao AH. Hãy vẽ và tính các góc của các cặp vectơ
sau:
a) (AB , AC) b) (AB , BC)
c) (AH , BC) d) (HA , AB)
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Bài 2 : Cho ABC vuông cân có AB AC a , AH là đường cao. Tính các tích vô hướng
a) AB AC b) AH BC
c) AC CB d) AB BC
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Bài 3 : Cho ABC đều cạnh a và AM là trung tuyến của tam giác. Tính các tích vô hướng
sau
a) AC 2AB 3AC
b) AC AC AB
c) AM AB
d) AB AC AB AC
e) CA BC CA CB
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
300
Bài 4 : Cho hình bình hành ABCD với AB = 3 ; AD=1 và BAD
a) Tính AD.AB ; BA.BC
b) Tính độ dài đường chéo AC và BD và cos( AC, BD )
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Bài 5 : Cho tam giác ABC có AB = 3a, AC = a, A = 600. Tính AB.AC . Suy ra độ dài BC và
độ dài trung tuyến AM.
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
c) Trong trường hợp AB = 2, BC = 4, AC = 3. Gọi I là trung điểm của AB, J là điểm thoả
2
AJ AC . Tính AC.AB và AI.AJ , suy ra độ dài đoạn IJ.
3
d) Gọi M là trung điểm BC. Chứng minh rằng: AB . AC MA2 – MB2
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Bài 7 : Cho ABC vuông tại A có BC a 3 , M là trung điểm của BC. Biết rằng
a 2
AM BC . Hãy tính AB, AC.
2
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Bài 9 : Cho hình chữ nhật ABCD có AB a 2 , AD 2a . Gọi K là trung điểm của cạnh
AD.
a) Phân tích BK,AC theo AB và AD.
b) Tính tích vô hướng BK.AC
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Bài 10 : Cho tam giác ABC có BC = a, CA = b, AB = c. Chứng minh rằng điều kiện cần và
đủ để
a) Tam giác ABC vuông tại A là BA.BC AB2
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Bài 11 : Cho tam giác ABC có trực tâm H và trung điểm cạnh BC là M. Chứng minh rằng
1
MH.MA BC2 .
4
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Bài 12 : Cho tam giác ABC với ba đường trung tuyến AD, BE, CF. Chứng minh rằng:
BC.AD CA.BE AB.CF 0
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Bài 13 : Cho ABC đều cạnh 3a, M, N, P lần lượt nằm trên các cạnh BC, CA, AB sao cho
BM = a, CN = 2a, AP = x (0 x 3a) .
a) Tính AM theo AB và AC .
1 x
b) Chứng minh rằng PN AC AB .
3 a
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
cos a, b
x.x y.y
x 2 y 2 . x 2 y 2
a 0, b 0
Đặc biệt: a b x x y y 0
3.2) Hệ quả:
Trong mặt phẳng tọa độ, khoảng cách giữa hai điểm M , N là:
MN MN x N x M y N y M
2 2
Bài 14 : Cho tam giác ABC có A(5; 3), B(2; –1), C(–1; 5).
a) Tính toạ độ trực tâm H của tam giác.
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Bài 16 : Trong mặt phẳng toạ độ cho bốn điểm A(2; 3), B(–1; –1), C(6; 0) và D(x; –3).
a) Chứng minh tam giác ABC vuông cân tại A
b) Tìm x để A, B, D thẳng hàng
c) Tìm điểm M thuộc trục Oy sao cho tam giác ABM vuông tại M
d) Tìm điểm N(3; y – 1) sao cho N cách đều hai điểm A và B
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
CA 2 BC 2 AB2 2.BC.AB.cos B
b 2 a 2 c 2 2ca.cos B
AB2 BC 2 CA 2 2.BC.CA.cos C
c 2 a 2 b 2 2ab.cos C
Hệ quả
b2 c 2 a 2 c 2 a 2 b2 a 2 b2 c 2
cos A cos B cos C
2bc 2ca 2ab
b2 c 2 a 2 c 2 a 2 b2 a2 b2 c 2
m a2 m 2b m 2c
2 4 2 4 2 4
1.4) Diện tích tam giác
Xét ABC có các cạnh BC = a, CA = b, AB = c.
Ký hiệu:
h a , h b , h c lần lượt là độ dài các đường cao ứng với các cạnh BC, CA, AB.
R, r lần lượt là bán kính đường tròn ngoại tiếp, nội tiếp tam giác.
abc
p= là nửa chu vi tam giác.
2
S là diện tích ABC .
Diện tích ABC có thể tính theo các công thức sau đây:
1 1 1
1) S a.h a b.h b c. h c
2 2 2
1 1 1
2) S ABC ab.sin C bc.sin A ca.sin B
2 2 2
abc
3) S ABC
4R
4) S ABC p.r
2) BÀI TẬP
Bài 1 : Cho tam giác ABC có góc A = 1200, cạnh AB = 1 và cạnh AC = 2.
a) Tính cạnh BC.
b) Trên CA kéo dài lấy điểm D sao cho BD = 2. Tính độ dài AD.
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
; R; m ; S; r; h .
Bài 4 : Cho ABC có AB 4 ; BC 2 ; CA 10 . Tính B c c
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
h ,R.
Bài 5 : Cho tam giác ABC có a 7; b 8; c 5 . Tính A,S, a
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
3
Bài 6 : Cho tam giác ABC có b 7 , c 5 , cos A . Tính độ dài đường cao h a của tam
5
giác ABC .
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
60
Bài 7 : Cho ABC có AB 6 ; AC 8 ; A
a) Tính diện tích ABC
b) I là tâm đường tròn ngoại tiếp ABC . Tính diện tích IBC
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Bài 10 : Cho tam giác ABC có góc B nhọn, AD và CE là hai đường cao.
S BDE BD.BE
a) Chứng minh
S BAC BA.BC
b) Biết rằng SABC = 9SBDE và DE = 2 2 . Tính cosB và bán kính đường tròn ngoại tiếp
ΔABC.
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
b) a 6 , b 2 , c 3 1 .
60 , b 7 , c 6
c) C
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
và S
Bài 12 : Cho ABC , kẻ đường cao AH. Cho HA = 12, HB = 4, HC = 6. Tính A .
ABC
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
b) Tính độ dài trung tuyến MA, diện tích, bán kính đường ngoại tiếp và nội tiếp của
ΔABC.
d) Cho ABC có a 3 , b 7 , c 5 . Tính số đo góc tù của tam giác. Tính độ dài trung
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
45 , C
Bài 14 : Cho ABC có B 60 , b 20 . Tính c, R, độ dài đường cao AH và a.
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Bài 15 : Cho ΔABC có A = 1200, b = 8, c = 5. Tính cạnh a; các góc B, C; diện tích tam giác;
bán kính đường tròn ngoại tiếp; nội tiếp; trung tuyến MA và đường cao AH.
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................