Bab ERA

© Hak Cipta Zamri Talib / SMK. PERALIHAN

Kemumin 2020 - 0199497087KUASA BRITISH DI
4 NEGARA KITA
`

4.1 BRITISH MILITARY ADMINISTRATION

1 Selepas Jepun menyerah kalah, Tanah Melayu mula ditadbir

oleh British Military Administration ( BMA ) dari 12 September
1945 .

2 BMA merupakan pentadbiran tentera di bawah arahan Lord

Mountbatten, Pemerintah Tertinggi Tentera Bersekutu di
Asia Tenggara.

3 Perancangan bagi hal ehwal awm di Tanah Melayu dilakukan

oleh Timbalan Ketua Pegawai Hal Ehwal Awam, Brigedier
Jeneral H.C. Willan.

4 Tugas BMA ialah untuk

• Mengembalikan kestabilan
• Memulihkan kepercayaan rakyat terhadap British. Rajah : Peningkatan harga barang

British Military Administration ( BMA )

(a) Mengembalikan Kestabilan (b) Memulihkan

dan Keamanan Kepercayaan Rakyat

• BMA membubarkan pasukan BMA berusaha memulihkan

MPAJA pada 1 Disember 1945
• BMA mengarahkan semua
senjata yang diberikan
kepada anggota MPAJA
semasa pendudukan Jepun
dikembalikan.
• BMA gagal mengumpulkan
semula senjata tersebut.
• BMA juga gagal membanteras
kegiatan jenayah, keganasan,
kongsi gelap dan masalah
ketegangan kaum.
kepercayaan penduduk melalui
usaha berikut :
• Membaiki kerosakan
infrastruktur akibat bencana
peperangan.
• Memulihkan sosioekonomi
• Memulihkan ladang getah
dan lombong bijih timah. Gambar : Rakyat menyambut
kedatangan tentera Brtish di kuala
lumpur pada tahun 1945

5 BMA berusaha memulihkan sokongan penduduk terhadap

kepulangan British kerana penduduk mengalami pelbagai
kesukaran semasa pendudukan Jepun.

6 Namun BMA menghadapi kesukaran membawa masuk

jentera, alat ganti, mesin dan teknologi menyebabkan
sosioekonomi sukar dipulihkan.
 © Hak Cipta Zamri Talib / SMK. Kemumin 2020 - 0199497087

4.2 GAGASAN MALAYAN UNION

1. Ia diperkenallkan bagi menggantikan BMA

2. Malayan union diharapkan akan melicinkan sistem
pentadbiran, meningkatkan pelaburan ekonomi, mengukuhkan
pertahanan dan mengekalkan orang asing sebagai sumber
tenaga kerja untuk meningkatkan ekonomi

LATAR BELAKANG
Kertas Putih 6274
1 Gagasan Malayan Union diperkenalkan di Tanah Melayu
bagi menggantikan BMA.
Ia membentangkan 13 pekara
2 Unit Perancangan Tanah Melayu yang diketuai oleh Mejar kandungan Malayan union yang
Jeneral Ralph Hone diberi tugas untuk merangka satu bentuk dululuskan oleh Parlimen British di
pentadbiran baharu di Tanah Melayu yang dikenali sebagai Landon pada 22 januari 1946
Malayan Union.
Pekara yang termasuk ialah
3 Pada 10 Oktober 1945, Setiausaha Tanah Jajahan British,
George Henry Hall membentangkan rancangan ini di i. Konsep kesatuan
Parlimen Britain. ii. Bentuk pentadbiran
4 Rancangan Malayan Union diisytiharkan dalam Warta iii. Sistem perundaangan
Kerajaan yang dikenali sebagai Kertas Putih 6274 . iv. Kedudukan raja-raja Melayu
v. Syaraat kewarganegaraan
5 Menurut Kertas Putih tersebut, British akan mengambil alih vi. Agama islam
pemerintahan Tanah Melayu dan menubuhkan sebuah
pentadbiran berpusat ( kesatuan ) di bawah jajahan British. Prinsip Kerakyatan Jus soli

Kronologi Pelaksanaan Gagasan Malayan Union di Tanah Melayu Merupakan syarat

kewarganegaraan berdasarkan
tempat lahir
 © Hak Cipta Zamri Talib / SMK. Kemumin 2020 - 0199497087

Ciri-Ciri Malayan Union

1. Ciri-ciri Malayan Union meliputi sistem pentadbiran dan

kewarganegaraan

Kesatuan

Negeri-negeri Melayu
Bersekutu, Negeri-negeri
Melayu Tidak Bersekutu
dan Negeri-Negeri Selat
kecuali Singapura
disatukan menjadi satu
unit pentadbiran
Raja-Raja Melayu

Sultan menjadi Ahli

Majlis Raja-Raja
yang hanya
membincangkan soal
agama Islam dan
adat istiadat Melayu.

Gambar : Dokumen Malaya

Kewarganegaraan Union

Malayan Union merupakan

satu usaha penjajah untuk
menakluki tanah air kita.
Kewarganegaraan Malayan Union berasaskan prinsip jus soli .
Ia telah mengubah status
• Prinsip jus soli ialah syarat kewarganegaraan berdasarkan Tanah Melayu daripada
tempat lahir. negeri naungan kepada
• Seluruh rakyat yang dilahirkan di Tanah Melayu dan negeri Tanah jajahan
Singapura diiktiraf sebagai warganegara Malayan Union.
• Mereka yang berumur 18 tahun dan ke atas serta Kita perlu menolak
bermastautin selama 10 hingga 15 tahun akan diberi
sebarang bentuk
kewarganegaraan.
• Mereka yang berumur kurang daripada 18 tahun yang penjajahan demi
ibubapanya merupakan warganegara turut diberi kedaulatan negara kita.
kewarganegaraan.
 © Hak Cipta Zamri Talib / SMK. Kemumin 2020 - 0199497087

BRITISH MENDAPATKAN TANDATANGAN SULTAN

Fokus SPM Objektif

Harold MacMichael telah

1 British melantik Sir Harold MacMichael untuk mendapatkan ditugaskan untuk mendapat
tandatangan sultan. tandatangan persetujuan Raja-
raja Melayu terhadap
2 Sebelum itu British telah menghantar H.C. Willan , Timbalan cadangan Malayan Union
Ketua Pegawai Hal Ehwal Awam Malaya merintis jalan untuk Bagamanakah mac Michael
mengadap raja-raja Melayu bagi meninjau sokongan mereka. memdapaatkan persetujuan
raja-raja Melayu ?
3 Dari 8 September 1945 hingga 29 September 1945 Willan
berkunjung menghadap sultan-sultan . I. Pujukan
II. Desakan
4 Willan bermula dengan menghadap sultan Johor dan berakhir III. Ugutan
dengan mengadap sultan Kelantan. IV. Tipu muslihat
A. I dan II
5 Dalam laporannya, Willan menyatakan keyakinan yang tinggi B. I dan IV
bahawa Raja-raja Melayu akan menyokong British dengan
C. II dan III
menandatangani perjanjian Malayan Union.
D. III da IV
6 Pada 11 Oktober 1945, Harold Mac Michael tiba untuk menerima
tandatangan raja-raja Melayu Jawapan C – II dan III

7 MacMichael menggunakan pelbagai tektik untuk mendapatkan Fakta : MacMichael

persetujuan raja-raja Melayu, termasuk desakan dan ugutan. menggunakan pelbagai tektik
untuk mendapatkan
8 Dalam tempoh dua bulan MacMichael Berjaya mendapatkan persetujuan raja-raja Melayu,
tandatangan Sultan termasuk desakan dan ugutan

Lihat Buku teks Hal :

Misi Sir Herold MacMichael Mendapatkan Tanda

Tangan Sultan

18 Oktober 1945 Mac Michael membuat MacMichael menghadap Sultan Selangor

kunjungan ke negeri melayu untuk
1 mendapatkan tandatangan sultan dengan
berkunjung mengadap Sultan Johor iaitu Sultan
Ibrahim Ibni Almarhum Sultan Abu Bakar. Pada
20 oktober 1945 Sultan menandatangani surat
persetujuan Malayan Union
iaitu Sultan Hisamudin Alam Shah ibni 2
Almarhum Sultan Alaudin Sulaiman Shah
Pada 24 Oktober sultan telah menurunkan
tandatangan

MacMichael Menghadap Sultan Abu Bakar
Ri’ ayatuddin al-Mu’adzam shah Ibni Almarhum
Sultan Abdullah Al-Mu’tasim Billah iaitu Sultan
3 Pahang pada 31 Oktober 1945
Pada 2 November Sultan terpaksa
menandatangani surat Perjanjian Malayan
Union
14 November 1945 Yang DiPertuan Besar
Negeri Sembilan Tuanku Abdul Rahman
ibni Almarhum Tuanku Muhammad 4
terpaksa menurunkan tandatangan setelah
didesak oleh MacMichael walaupaun pada
asalnya enggan berbuat demekian.
 © Hak Cipta Zamri Talib / SMK. Kemumin 2020 - 0199497087

Sultan abdul Aziz almustasim billah shah Ibni
Almarhum Raja Muda Musa, Sultan perak cuba
melengaahkan masa untuk menandatangani
5 perjanjian tersebut.
Pada 22 November trpaksa juga menurunkan
tandatangan
4 Disember 1945 Raja Perlis Tunku Syed Putra
jamalullail Ibni Almarhum syed Hassan
Jamalulail telah menurunkan tandatangan
setelah didesak oleh MacMichael
7 menurunkan taandatangan
29 November 1945 pertemuan antara
MacMichael dengan Sultan Kedah iaitu
Sultan Badli Shah ibni Almarhum Sultan
Abdul Hamid Halim Shah telah menimbulkan
perdebatan. Baginda Sultan enggang
6
menurunkan tandatangan tetapi akhirnya 2
Disember 1945, Maac Michaael berjaya
mendapatan tandatangan
15 Desimber 1945 Mac Michael telah
mengugut Sulltan Kelantan untuk tidak
mengiktiraf Raja-Raja Melayu yang Enggan
8
Sultan akhirnya terpaksa menandatangani
perjanjian pada 17 Disember 1945

Sultan Terengganu, Sutan Ismail Nasiruddin Shah ibni Almarhum

Sultan Zainal Abidin terpaksa menandatangani dokumen
9 walaaupun I bercanggaah dengan Undang-Undang Tubuh Kerajaan
Neggeri Terengganu pada 21 Disember 1945
Fokus SPM KBAT

Cara Mac Michael
mendapatkan persetujuan
sultan melalui cara desakan dan
paksaan tidak dipersetujui dan
telah menimbulkan reaksi
pemeemtangan daripada
peelbagai pihak.
Raja-raja melayu telah
mmbantah Perjanjian Malayan
Union
Gambar : Sir Harold
MacMichael
Berdasakan pengetahuan
sejarah anda apakah yang
akan berlaku kepada negara
kita andainya Malayan
union dilaksanakan
sepenuhnya?
Isi Jawapan
• Raja kehilangan kuasa
• Prinsip kerakyatan
yang longgar
melemahkan orang
melayu
• Kehilangan warisan
tamadun
• Tanah Melayuakan
dijajah oleh British
• Orang Melayu akan
kehilangan status qua
• Kebajikan orang
melayu akan terabai
 © Hak Cipta Zamri Talib / SMK. Kemumin 2020 - 0199497087

4.3 REAKSI PENDUDUK TEMPATAN TERHADAP

MALAYAN UNION

1 Sungguhpun Kertas Putih Malayan Union menimbulkan reaksi

yang menyokong serta tidak menyokong, British mengisytiharkan
Malayan Union pada 1 April 1946.

2 Perisytiharan Malayan Union ditentang oleh Raja-raja Melayu,

orang Melayu dan bekas pegawai British yang pernah berkhidmat
di Tanah Melayu.

3 Raja-raja Melayu menentang Malayan Union dengan memberi reaksi

berikut :

• Malayan Union merupakan bentuk penjajahan secara mutlak oleh

kerajaan British.
• Sultan Melayu kehilangan kedaulatan dan kuasa politik yang
selama ini menjadi hak Raja-raja Melayu.
• Raja-raja Melayu menyuarakan bantahan dan tentangan terhadap
Malayan Union melalui pelbagai cara .

Cara Bantahan Orang Melayu

Menghantar surat bantahan ke London

Membawa kes Malayan Union ke
Mahkamah Tinggi England
• Persidangan Raja-raja Melayu di
Istana Iskandariah Kuala Kangsar pada
bulan April 1946 memutuskan untuk
mengemukakan bantahan melalui
Mahkamah Tinggi di England.
• Sultan Perak, Sultan Kedah dan
Sultan Johor akan berangkat ke England
sekiranyaa kehadiran mereka diperlukan
di mahkamah tersebut.
• Menurut sistem perundangan
British, MacMichael mendapatkan
tandatangan Raja-raja Melayu dengan
cara yang tidak sah.
• Sultan Kedah, Perak dan Johor mengutus surat
bantahan kepada Setiausaha Tanah Jajahan
British , George Henry Hall, mendakwa baginda
diperdaya oleh MacMichael.
• Beberapa orang raja mendakwa diugut supaya
menurunkan tandatangan tanpa menyedari
akibatnya.
• Raja-raja Melayu memohon agar British
memansuhkan persetujuan yang ditandatangani.
• Tuanku Syed Putra Jamalullail juga mengirim
telegram kepada kerajaan British di London untuk
menyuarakan rasa tidak puas hati baginda
terhadap tindakan MacMichael kerana tidak diberi
peluang untuk mendapatkan nasihat daripada
pembesar negeri sebelum memberikan
persetujuan.
 © Hak Cipta Zamri Talib / SMK. Kemumin 2020 - 0199497087

Menyokong Kongres Melayu

• Kongres Melayu diadakan untuk
menunjukkan kesungguhan orang Melayu
menolak gagasan Malayan Union.
• Sultan Hisamuddin Alam Shah ibni
Almarhum Sultan Alauddin Sulaiman
Shah menderma sebanyak $15 ribu
kepada Persatuan Melayu Selangor yang
menjadi tuan rumah Kongres Melayu
pertama.
• Baginda turut merasmikan pembukaan
kongres tersebut.
Permaisuri Perak memimpin Gerakan
menentang Malayan Union
• Pada 28 Mei 1946, Ahli Parlimen British tiba
di Kuala Kangsar .
• Perhimpunan besar-besaran diadakan di
Padang Bandar Diraja Kuala Kangsar untuk
menunjukkan gabungan raja dan rakyat
menentang Malayan Union.
• Tuanku Permaisuri Perak, Raja Perempuan
Kelsom mengetuai barisan hadapan
perarakan Bersama-sama dengan wanita
negeri Perak.

Iktibar
Memulau upacara pelantikan
Gabenor Malayan Union. Pemimpin kita mmemmpunyai semngat
sanggup berkorban untuk bangsa dan
• Setelah perjumpaan dengan Dato’ Onn tanahair.
Jaafar di Hotel Station, Raja-raja Melayu
memulau upacara pelantikan Gabenor Kesanggupan mempertahankan nnegara
Malayan Union. walau pelbagai halangan daripada penjajah
• Dato’ Onn mempersembahkan resolusi harus dicontohi oleh geneerasi pada hari ini
Kongres Melayu yang memohon Raja-raja
Melayu supaya bersama-sama dengan
rakyat memboikot upacara pelantikan
tersebut.
• Ribuan orang Melayu yang berhimpun di
Hotel Station melaungkan “ Daulat
Tuanku ! ” dan “ Hidup Melayu ” .
 © Hak Cipta Zamri Talib / SMK. Kemumin 2020 - 0199497087

Penentangan Rakyat Terhadap Malayan Union

Bantahan persatuan Melayu

Bantahan akhbar Melayu

• Akhbar seperti Utusan Melayu ( Singapura ) , Majlis ( Kuala Lumpur ) • Persatuan Melayu seperti
dan Warta Malaya ( Pulau Pinang ) menyuarakan bantahan dengan Syarikat Bekerjasama Am
keras, mengecam dan mengutuk Malayan Union kerana merugikan Saiburi ( SABERKAS ) ,
orang Melayu. Persatuan Melayu Kedah,
• Akhbar ini menyeru orang Melayu mengadakan perhimpunan besar- Perikatan Melayu Perak ,
besaran untuk menolak gagasan Malayan Union. Persatuan Melayu
• Akhbar ini juga melaporkan perkembangan berita penentangan orang Selangor dan Persatuan
Melayu Johor berjaya
Melayu terhadap Malayan Union.
menghimpunkan orang
Melayu dari setiap lapisan
Bantahan Cendekiawan masyarakat seluruh
negara untuk membantah
• Tokoh pentadbir Melayu seperti Dato’ Onn Jaafar, Dato’ Nik Ahmad gagasan Malayan Union.
Kamil, Za’ba, Tengku Mohamed, Dato’ Abdul Wahab Abdul Aziz ( • Pertubuhan Melayu
Panglima Bukit Gantang ) , Wan Md Yussof ( Panglima Kinta, Perak ) ditubuhkan atau diaktifkan
dan Dato’ Hamzah Abdullah telah menggerakkan orang Melayu untuk semula sebagai tindak
menentang Malayan Union dengan pelbagai strategi. balas terhadap Malayan
Union.
• Pemimpin Melayu Johor, Dato’ Abdul Rahman Mohammad Yassin
• Pertubuhan ini menjadi
membantah usaha British untuk terus menjajah Tanah Melayu.
penggerak menganjurkan
• Tokoh wanita seperti Cikgu Zaharah Abdullah ( Batu Pahat ) , rapat umum bagi
Halimahton Abdul Majid ( Rembau ), Saleha Mohd Ali, Zaharah Tamin membantah Malayan
( Selangor ) , Datin Puteh MariahIbrahim Rashid ( Perak ) dan Hasnah Union serta tindakan
Ishak ( Pulau Pinang ) merupakan benteng barisan hadapan MacMichael mendapatkan
penentangan Malayan Union oleh kaum wanita. tandatangan Raja-raja
• Di Batu Pahat, cikgu Zaharah Abdullah , ahli Pertubuhan Pergerakan Melayu.
Melayu Semenanjung Johor berucap membantah pelaksanaan
Malayan Union .
 © Hak Cipta Zamri Talib / SMK. Kemumin 2020 - 0199497087

Bantahan Di Kelantan Kedah dan Johor

Bantahan Di Kelantan

• Di Kelantan, seramai 10 ribu orang berhimpun di Kota Bharu semasa

MacMichael datang untuk mendapatkan tandatangan sultan pada 15
Disember 1945,

Bantahan di kedah

• Di Kedah, ribuan orang Melayu berarak di Alor Setar pada 19 Januari

1946 untuk menentang Malayan Union.
o Perarakan dianjurkan oleh Kesatuan Melayu Kedah, SABERKAS,
Kesatuan Ulama Kedah dan Persatuan Melayu Kedah.
o Tuan Haji Hussain Che Dol, Yang Dipertua Kesatuan Melayu
Kedah dan Senu Abdul Rahman, Setiausaha Agung SABERKAS
telah mengkritik kandungan Kertas Putih Malayan Union yang
dianggap mencabul kedaulatan bangsa Melayu.

Bantahan Di Johor

• Di Johor, penentangan Malayan Union dilancarkan oleh pelbagai pihak.

o Lembaga Kesatuan Melayu Johor melancarkan Gerakan
menentang Malayan Union pada bulan Januari 1946.
o Pada 10 Februari 1946, Pergerakan Melayu Semenanjung Johor di
bawah pimpinan Dato’ Onn Jaafar berhimpun untuk menentang
Malayan Union.
o Di bandar Batu Pahat, seramai 20 ribu orang Melayu berhimpun di
mana Dato’ Onn berucap menggesa orang Melayu bangkit
menentang Malayan Union.
Mengadakan Kongres Melayu

• Perjuangan untuk menentang Malayan Union berkembang ke

peringkat kebangsaan apabila Za’ba , Yang Dipertua Persatuan
Melayu Selangor menghubungi Dato’ Onn Jaafar di Johor , Panglima
Bukit Gantang di Perak dan Tunku Abdul Rahman di Kedah untuk
menzahirkan penubuhan badan induk untuk menjadi pemangkin
menentang Malayan Union.
• Pemimpin dan cendekiawan Melayu pada peringkat negeri bersetuju
untuk menganjurkan Kongres Melayu .
• Dari 1 Mac 1946 hingga 4 Mac 1946, Kongres Melayu diadakan di
Bangunan Kelab Sultan Sulaiman , Kampung Baru Kuala Lumpur .
o Sebanyak 41 buah pertubuhan Melayu menghantar wakil masing-
masing.
o Mereka mewakili pelbagai lapisan masyarakat Melayu yang antaranya
termasuk tokoh politik, peniaga dan ahli ekonomi.
o Kongres bersetuju untuk menubuhkan United Malay National
Organisation ( UMNO ) untuk menentang Malayan Union.
• Dalam Kongres Melayu yang diadakan di Johor Bahru pada 11 Mei
1946 , UMNO ditubuhkan di Istana Johor .
• Orang Melayu memakai lilitan kain putih di songkok sebagai tanda
berkabung .
 © Hak Cipta Zamri Talib / SMK. Kemumin 2020 - 0199497087

UMNO Menganjurkan Bantahan Secara Besar-

Besaran

• UMNO menganjurkan bantahan secara besar-besaran menentang Malayan Fokus SPM Esei
Union .
o Di Alor Setar, Kedah, seramai 50 ribu orang menyertai rapat umum yang Orang Melayu telah bangkit
memenuhi jalan raya dari Titi Bumbung Lima hingga bandar Alor Setar. menentang pengenalan
o Di Ipoh , Perak, orang ramai berhimpun di Pekan Ahad, Jalan Datuk Malayan Unian.
dengan membawa sepanduk yang berbunyi “ Kami Berkehendak
Naungan, Bukan Penaklukan ” dan melaungkan “ Hidup Melayu ” . Jelaskaan penentangan
o Di Seremban, Negeri Sembilan, orang ramai berbaris Panjang di jalan tersebut?
masuk istana dengan membawa sepanduk bertulis “ Kekalkan Takhta
Kerajaan Raja-Raja Melayu ” dan “ MacMichael ialah Imperialis ” . • 50 ribu rapat umum di
o Di Padang Francis Light School, Pulau Pinang, rapat umum diadakan Kedah
dengan sepanduk bertulis “ Humbankan Perjanjian MacMichael ” dan • DiPerak orang ramai
laungan “ Hidup Melauu ” . berhimpun di pekan
o Dalam rapat umum di Padang Kelab Sultan Sulaiman , Kampung Baru , ahad
Kuala Lumpur, ucapan pemimpin Melayu membantah Malayan Union • Di negeri Sembilan
menyambut kedatangan Ahli Parlimen British L.D.Gammans dan David orangramai berbaris di
Rees Williams yang membuat tinjauan berkaitan dengan penentangan jalan pintu masuk
orang Melayu terhadap Malayan Union. istana
o Di Klang, Selangor, orang Melayu berhimpun di padang dan • Di Pulau Pinang rapat
perkarangan Istana Alam Shah untuk membantah Malayan Union.
umum diadakan di
• Tunjuk perasaan secara besar-besaran diadakan semasa lawatan Ahli
Padang franci Light
Parlimen British Gammans dan Rees Williams.
shool
o Gammans dan Rees Williams membuat laporan kepada Pejabat Tanah
• Rapat umum di Padang
Jajahan bahawa sultan yang menandatangani Perjanjian Malayan Union
tidak menyedari akibat daripada perjanjian tersebut. kelab sultan sulaiman
o Mereka menyokong sepenuhnya cadangan Raja-Raja Melayu untuk • Di Selangor –orang
menubuhkan Persekutuan Tanah Melayu. Melayu berhimpun di
• Bantahan penduduk tempatan telah berjaya membuka mata kerajaan British istana Alam shah
terhadap keburukan Malayan Union. • Tunjuk Peraasaan
secara besaar-besaran
semasa lawatan ahli
parlimen British

Lihat Buku teks Hal 106

Iktibar

Semangat Orang Melayu menentang Malayan Union sangat

kental telah mewujudkan penyatuan orang Melayu dikalangan
rakyat pemimpin dan raja-raja Melayu.

Ia seharusnya menjadi pegangan untuk kita mempertahankan

maruuah bangsa dan negara
 © Hak Cipta Zamri Talib / SMK. Kemumin 2020 - 0199497087
4.4 PENYERAHAN SARAWAK KEPADA
KERAJAAN BRITISH

PENTADBIRAN TENTERA DI SARAWAK

1 Selepas Perang Dunia Kedua, tentera Australia mendarat di Kuching

dan memperkenalkan pentadbiran tentera , iaitu British Borneo
Civil Affairs Unit ( BBCAU ) pada 11 September 1945.
2 British kemudian memperkenalkan pentadbiran BMA di Sarawak pada
tahun 1946.
3 Pada 1 Julai 1946, Vyner Brooke mengambil keputusan untuk
menyerahkan Sarawak kepada kerajaan British .
4 Penyerahan Sarawak kepada British mendapat tentangan daripada
masyarakat tempatan di Sarawak.

Faktor Penyerahan Sarawak Kepada British Fokus SPM Esei

Masalah • Vyner Brooke semakin tua dan uzur. Sarawak telah diserahkan kepada
pewarisan • Beliau tidak mempunyai anak lelaki untuk mengambil alih British oleh Vyner Brooke.
takhta takhtanya.
• Vyner Brooke enggan melantik anak saudaranya Anthony Jelaskan apakah faktor yang
Brooke ( anak Bertram Brooke ) sebagai penggantinya. menyebabkan penyerahan
teersebut?
Desakan • Pada 19 Jun 1944, Pejabat Tanah Jajahan mendesak
Isi -Isi
kerajaan Vyner Brooke memberikan kuasa yang lebih luas kepada
British British untuk meluaskan penguasaannya di Sarawak
• Masalah pewarisan harta
dengan berunding dengan kerajaan sementara yang
diwujudkan oleh tentera Jepun. • Vyener Brooke tua dan uzzur
• British hendak menguasai kekayaan ekonomi Sarawak • Tiada pewaris
dan menjaga kepentinganb pelaburannya dengan • Desakan kerajaan British
menjadikan Sarawak tanah jajahan British.
• Ingin menguaasai kekayaaan
• Tawaran British ditolah oleh Bertram Brooke dan Anthony
Brooke . Saarawak
• Pada 28 Februari 1945 Pejabat Tanah Jajahan mengutus • Masalah kewangan
surat kepada Vyner Brooke tentang pendirian untuk • Ekonomi Sarawak terjejas
menyerahkan Sarawak kepada British. • Masa depan Sarawak lebih
• Vyner Brooke akhirnya bersetuju menyerahkan Sarawak
kepada British. terjamin di bawah British

Fakta : Lihat buku Teks hal 107

Masalah • Selepas Perang Dunia Kedua, Vyner Brooke menghadapi
kewangan masalah kewangan untuk memulihkan semula Sarawak.
• Ekonomi Sarawak terjejas akibat lombong minyak
musnah dan ladang getah terbiar.
• Kemudahan pendidikan , kesihatan , jalan raya dan
lapangan terbang perlu diperbaiki.
• Vyner Brook berpendapat masa depan Sarawak lebih
cerah di bawah pemerintahan British.

Zaman pemerintahan Jepun ddi Sarawak

Kerajaan sementara telah diwujudkan yang dipengerusikan oleh Bertram Brooke dan Anthony Brooke. Oliver Stanley
setiaausaha Tanah jajaahan berunding dengan kerajaan sementara pada tahun 1944 untuk membolehkan British
mengambil alih Sarawak tetapi ia ditolak oleh Anthony Brooke dn Bertram Brooke.
 © Hak Cipta Zamri Talib / SMK. Kemumin 2020 - 0199497087
PROSES PENYERAHAN SARAWAK KEPADA
BRITISH
28 Februari 1945
Pejabat Tanah Jajahan
mengantar surat kepada Vyner
Brooke meminta beliau
menandatangani surat
perjanjian dengan George
Henry Hall , Setiasuaha Tanah
Jajahan.
MacBryan pulang ke England
dengan dokumen yang
ditandatangani oleh ketua
tempatan Sarawak.
Penyerahan Sarawak dibuat
tanpa pengetahuan rakyat
Sarawak.
Kerajaan British menghantar Gammans dan Rees Williams untuk
membuat tinjauan .
Hasil tinjauan mendapati :
o Sebahagian besar peribumi menentang penyerahan.
o Orang Cina menyokong penyerahan.
o Terdapat penduduk yang tidak memahami maksud penyerahan.
Laporan Gammans dan Rees Williams dibawa ke Majlis Negeri untuk diundi
. .
Majlis Negeri mengeluarkan
Rang Undang-undang
Penyerahan ( Cession Bill ) .
Keputusan menunjukkan
golongan propenyerahan
menang dengan 19 undi
berbanding 16 yang
menentang.
. 24 Oktober 1945
Vyner Brooke bersetuju
menyerahkan Sarawak kepada
British.
. Vyner Brooke menghantar
setiausaha peribadinya, Gerald
T. MacBryan untuk
mendapatkan persetujuan
daripada ketua-ketua tempatan.
. Kerajaan British mengarahkan
Vyner Brooke supaya
mendapatkan kelulusan Majlis
Negeri dan persetujuan rakyat
Sarawak terlebih dahulu
Fokus SPM Esei
Jelaskan proses
penyerahan Sarawak
kepada British?
Isi Jawapan
• Pejabat tanah jajahan
menghantar surat
• Persetujuan Vyner
Brooke
• Menghantaar
setiausaha
Taraf Sarawak sebagai negeri • MacBryan pulang ke
naungan British dimansuhkan. England
• Vyner Brooke supaya
Sarawak disahkan sebagai mendapatkan
tanah jajahan British. kelulusan Majlis
Negeri
Pada 1 Julai 1946, Hari • Tinjauan dari
Penyerahan Sarawak gammans
diisytiharkan di Kuching.
• Rang Undang-Undang
• Menghapuskan taraf
Sarawak sebagai
negeri naungan
• Pengisytiharaan
Sarawak sebagaai
tanah jajahan Brittish
Rujuk Buku teks hal ;; 108
 © Hak Cipta Zamri Talib / SMK. Kemumin 2020 - 0199497087

4.5 REAKSI PENDUDUK TEMPATAN

TERHADAP PENYERAHAN
SARAWAK Fokus SPM Esei

Penyerahan Sarawak kepada British

1 Penyerahan Sarawak mencetuskan dua reaksi, iaitu yang telah menimbulkan penentangan
menyokong dan yang menentang. mayaarakat tempatan.

2 Golongan yang menentang penyerahan Sarawak kepada Jelaskan faktor penentangan

British antaranya dipimpin oleh Datu Patinggi Abang Haji tersebut/
Abdillah .
Isi jawapan
3 Mereka melancarkan pelbagai bentuk penentangan dan
bantahan terhadap penyerahan Sarawak kepada British. • Bercanggah dengan
perlembagaan 1941
• Menafikan hak rakyat Saarawak
FAKTOR PENENTANGAN PENYERAHAN SARAWAK • Mengnepikan surat wasiat
Charles Brooke
Tindakan Vyner Brooke bertentangan dengan Perlembagaan • Tidaak berbincaang dengaan
1941. Raja muda Anthony
• Cara tipu muslihat Gerald T.
• Menurut Prinsip Ke-8 dalam Perlembagaan 1941 , pemerintahan
sendiri akan diberikan kepada rakyat Sarawak. MacBran
• Menurut perlembagaan tersebut, penduduk Sarawak akan • Tekanan dan pujukan daan
dibimbing untuk mentadbir negeri mereka sendiri. sogokkan
• Tindakan Vyner Brooke menyerahkan Sarawak kepada British
melanggar prinsip tersebut dengan menafikan hak rakyat Lihat buku Teks hal ; 109
Sarawak untuk mendapatkan pemerintahan sendiri seperti yang
termaktub dalam perlembagaan.

Vyner Brooke mengetepikan surat wasiat Charles Brooke

• Vyner Brooke membuat keputusan tanpa berbincang dengan

Raja Muda Anthony Brooke dan Tuan Muda Bertram Brooke.
• Golongan menentang penyerahan mahu memulihkan
pemerintahan Dinasti Brooke supaya dapat menuntut
kemerdekaan dengan mudah.

Gerald T. MacBryan menggunakan muslihat untuk

mendapatkan tandatangan ketua tempatan

• Bryan telah menggunakan pelbagai muslihat seperti tekanan,

desakan , pujukan dan sogokan untuk mendapatkan
persetujuan daripada ketua-ketua tempatan.
 © Hak Cipta Zamri Talib / SMK. Kemumin 2020 - 0199497087
BENTUK PENENTANGAN PENDUDUK
TEMPATAN
Mengadakan persidangan
• Johari Anang dan Sharkawi Osman
menganjurkan persidangan yang dihadiri oleh
perwakilan dari seluruh Sarawak.
• Persidangan disertai oleh Pergerakan
Pemuda Melayu ( PPM ), Barisan Pemuda
Sarawak ( BPS ), Persatuan Kebangsaan
Melayu Sarawak ( PKMS ) , Persatuan Melayu
Miri, Kesetiaan Muda Matu dan Persekutuan
Bumiputera.
• Objektif persidangan adalah untuk
mengadakan demonstrasi pada setiap 1 Julai
kerana menentang penyerahan Sarawak
kepada British.
Meletak jawatan beramai-ramai
• Pada bulan Disember 1946, kerajaan British
mengeluarkan Pekeliling No. 9/1946 ( Circular
No. 9 ) untuk melarang pegawai awam
menyertai Gerakan antipenyerahan.
• Berikutan pekeliling tersebut, seramai 409
orang kakitangan kerajaan meletak jawatan
pada 2 April 1947.
• Kakitangan kerajaan yang meletak jawatan
terdiri daripada guru, petugas di Pos dan
Telegraf , Jabatan Marin, Kastam, Perubatan
dan Kesihatan, Percetakan, Jabatan Tanah
dan Ukur, Jabatan Kerja Raya, Bomba dan
Perbendaharaan.
• Seramai 56 orang pelajar Maktab Perguruan
Melayu Sarawak menamatkan pengajian
sebagai bantahan terhadap Pekeliling No. 9.
Mengadakan demonstrasi
• Demonstrasi pertama diadakan semasa
kedatangan Gabenor pertama Sarawak ,
Charles Arden Clarke di Astana pada 30
Oktober 1946.
• Demonstrasi yang diketuai oleh Datu Patinggi
Abang Haji Abdillah disertai oleh 16 persatuan
Melayu.
• PKMS mendesak British berundur dari
Sarawak.
• Mereka membawa sepanduk dan poster
dengan kata-kata “ Kami membantah dengan
sekeras-kerasnya atas tindakan Brooke
menyerahkan Sarawak kepada colonial
Inggeris ” , “ Sarawak adalah hak kami ” , “
Leburkan colonial ” dan “ No Cession ” .
• Demonstrasi juga diadakan di Sibu oleh PPM.
Bantahan golongan wanita
• Antara golongan wanita yang menentang
penyerahan Sarawak ialah Cikgu Lily
Eberwein ( PKMS ), Hajah Sipah Tuanku
Othman, Dayang Fauziah dan Cikgu Ajibah
Abol.
• Kaum ibu yang diketuai oleh Cikgu Lily
Eberwein pergi ke rumah Panjang untuk
mengadakan kempen kesedaran.
• Cikgu Ajibah Abol mengetuai kaum wanita
untuk bergabung tenaga dengan gerakan
antipenyerahan dalam usaha
memperjuangkan kemerdekaan Sarawak.
 © Hak Cipta Zamri Talib / SMK. Kemumin 2020 - 0199497087
Menggunakan Akhbar Menulis surat bantahan

• Utusan Sarawak yang diterbitkan pada bulan
Januari 1949 digunakan sebagai saluran untuk
menyebarkan tentangan terhadap penyerahan
Sarawak.
• Pengarang menggunakan kritikan yang tajam
terhadap rancangan penyerahan Sarawak.
• Akhbar dimuatkan dengan ulasan berita
seperti tentang sekatan ke atas Anthony
Brooke daripada memasuki Sarawak oleh
kerajaan British dan artikel yang bertajuk “
Kerajaan British Menipu Rakyat ”.
• Pergerakan Pemuda Melayu ( PPM )
menghantar surat kepada kerajaan British di
London bagi menyatakan bantahan mereka
terhadap penjajahan Sarawak.
• Pada tahun 1949, BPS menghantar
referendum memansuhkan penyerahan
Sarawak.
• Anthony Brooke kemudian menentang
penyerahan melalui sistem perundangan
dengan membuat rayuan di Privy Council .
• Pada 16 Julai 1948 Anthony Brooke
membawa kes penyerahan Sarawak ke
Mahkamah Tinggi Brunei tetapi rayuan beliau
ditolak.

Menubuhkan Kumpulan Rukun 13

• Pada 20 Ogos 1948, pemimpin Pergerakan Pemuda Melayu ( PPM ) menubuhkan Rukun 13 secara
sulit di Sibu .
• Kumpulan yang dipimpin oleh Awang Rambli, Morshidi Sidek dan Bujang Suntong bertujuan
menghapuskan pegawai tinggi British di Sibu , Sarawak.
• Pada 3 Disember 1949, satu mesyuarat diadakan untuk membunuh Gabenor Sarawak kedua,
Duncan Stewart.

PERISTIWA SUNGKIT
BERDARAH

1 Rosli Dhoby , salah seorang anggota Rukun 13 telah

menikam Duncan Stewart menyebabkan Stewart
meninggal dunia di Hospital Singapura seminggu kemudian
.
2 Peristiwa tersebut dikenali dengan nama “ Sungkit Berdarah
”.
3 Pembunuhan Duncan Stewart memberi reaksi kepada
British untuk menindas dan menamatkan gerakan
antipenyerahan.

• Pada 6 dan 7 Disember 1949, British menutup pejabat PPM,

PKMS, BPS dan Angkatan Semangat Anak Negeri Sarawak (
ASAS ).
• Pada 5 Februari 1951 , Anthony Brooke merayu semua
persatuan supaya menghentikan usaha menentang
penyerahan.
• Rosli Dhoby, Morshidi Sidek, Awang Rambli dan Bujang
Suntong dikenakan hukuman gantung sampai mati.
• Anggota Rukun 13 yang lain dikenakan hukuman penjara.

5 Sungguhpun gerakan antipenyerahan menemui kegagalan,

namun gerakan tersebut telah berjaya membangkitkan
semangat kebangsaan yang membawa kepada penubuhan
parti politik di Sarawak.
 © Hak Cipta Zamri Talib / SMK. Kemumin 2020 - 0199497087

REAKSI PENDUDUK YANG MENYOKONG

PENYERAHAN SARAWAK

1 Kumpulan yang menyokong penyerahan Sarawak diketuai oleh Datu

Bandar Abang Haji Mustapha dan Datu Amar Abang Haji Suleiman. Memajukan penduduk
tempatan
2 Antara faktor-faktor yang menyokong penyerahan Sarawak adalah :
• Memajukan negeri Golongan propenyerahan
• Memajukan penduduk tempatan menubuhkan Young Malay
• Memberi peluang pekerjaan dalam perkhidmatan awam Association ( YMA ) untuk
menggalakkan kemajuan
orang Melayu dalam bidang
Memajukan Negeri Memberi peluang pekerjaan ekonomi dan sosial.
dalam perkhidmatan awam
• Semasa perang, Sarawak • YMA juga membantu
mengalami banyak • Ramai golongan intelektual orang Melayu yang
kemusnahan. diberi peluang untuk mengisi mundur dan ketinggalan
• Penyerahan membolehkan jawatan tinggi dalam dalam pelbagai aspek
Sarawak dimajukan dalam perkhidmatan kerajaan seperti pelajaran,
pelbagai aspek seperti politik, Sarawak seperti peguam, agama dan sukan.
perhubungan, perdagangan, doctor dan jurutera. • YMA menubuhkan
pertanian, pendidikan, • Mereka yakin British akan cawangannya di Sibu,
kesihatan dan meningkatkan memberikan taraf berkerajaan Kalaka dan Miri.
taraf hidup masyarakat sendiri kepada Sarawak.
Sarawak.
Langkah menjadikan Sarawak sebagai tanah jajahan meupakan satu perancangan british di
Tanah Melayu, Singapura dan wilayh utara Borrneo. Penjajahan British di sarawak telah
menncetuskan reksi menentaang dan menyokong daripada penduduk

4.6 PENYERAHAN SABAH KEPADA

KERAJAAN BRITISH

1 Selepas perang, Kota Kinabalu dibebaskan

daripada kawalan tentera Jepun pada 28
September 1945 manakala Sandakan pada
19 Oktober 1945.

2 British Military Administration ( BMA )

diperkenalkan di Sabah bagi
mengembalikan keamanan dan
ketenteraman negeri.

3 Pada 26 Jun 1946, Syarikat Borneo Utara

British ( SBUB ) menandatangani satu
perjanjian untuk menyerahkan Sabah
kepada kerajaan British.
4 Ini bermakna Sabah akan menjadi tanah
jajahan British yang diketuai oleh seorang
Gabenor .
 © Hak Cipta Zamri Talib / SMK. Kemumin 2020 - 0199497087

FAKTOR PENYERAHAN SABAH

KEPADA BRITISH

Memenuhi
kepentingan • Pada masa itu, Perdana Menteri Britain, Clement
British Attlee sedang menyelesaikan soal pemberian
kemerdekaan kepada India, Sri Lanka dan Burma.
• Sabah merupakan negeri yang berpotensi
menggantikan jajahan tersebut kerana kaya
dengan bahan mentah di samping menjadi
kasawan pasaran British.

Meneruskan • Sabah menjadi naungan British semasa

dasar pemerintahan SBUB.
British • Penyerahan Sabah membolehkan British terus
dalam menguasai hubungan luar dan pertahanan Sabah.
hubungan Kebakaran Hospital awam di Jeselton
luar
Sabah
Masalah • Sebelum meninggalkan Sabah, tentera Jepun telah
kewangan memusnahkan Jesselton, Kudat dan Sandakan. Fokus SPM Esei
SBUB • SBUB tidak mampu untuk membiayai kos
membangunkan semula bandar-bandar tersebut. Jelaskan faktor penyeraahan Sabah
• SBUB bersetuju menyerahkan Sabah kepada kepada British?
kerajaan British kerana kekurangan dana.
Isi Jawaan

• Memenuhi kepentingan british

• Sabah kaya dengan bahan
mentah
• Meneruskan dasar British
• Membolehkaan British terus
meenguasaai Sabah
• Masalaah kewangan SBUB
• Tidak mampu mampun
membayar kos kemusnahan

Faktor penyerahan Sabah kepada

kepada British :

1. Pemulihan prasana akibat

kemusnahan oleh tentera Jepun
dan kepentingan British di sabah
 © Hak Cipta Zamri Talib / SMK. Kemumin 2020 - 0199497087

4.7 REAKSI PENDUDUK TEMPATAN TERHADAP

PENYERAHAN SABAH

1 Pada 15 Julai 1946, SBUB menyerahkan Sabah kepada kerajaan

British.

2 Penyerahan Sabah kepada kerajaan British tidak menimbulkan

penentangan daripada penduduk tempatan disebabkan dua
perkara , iaitu :
Dasar British

Kepentingan Sosioekonomi
Penindasan Terhadap kegiatan berpersatuan penduduk tempatan

• Dasar British yang menindas kegiatan berpersatuan serta menghadkan 1 Penyerahan Sabah dianggap
peluang penduduk tempatan dalam pentadbiran sebagai peluang kepada
• Kesedaran penduduk tempatan tentang kepentingan meningkatkan penduduk tempatan untuk
sosioekonomi.
melibatkan diri dalam
1 Penduduk Sabah terdiri daripada pelbagai kumpulan etnik yang pentadbiran , memajukan
berbeza dari aspek Bahasa, budaya, sistem kepercayaan , perniagaan dan meluaskan
petempatan dan kegiatan ekonomi. jaringan perdagangan.

2 Keadaan ini menyukarkan pemimpin Sabah untuk menghimpunkan 2 Penyerahan Sabah juga dilihat
kesemua etnik dalam satu pertubuhan. sebagai langkah
membangunkan negeri Sabah
3 Antara persatuan yang ditubuhkan di Sabah ialah : selepas perang.

• Persaudaraan Sahabat Pena Sabah ( PASPAS ) 3 Oleh itu kebanyakan penduduk

• Persatuan Kebangsaan Melayu Sabah Sabah enggan melibatkan diri
• Barisan Pemuda Sabah ( BARIP ) dalam aktiviti menentang
penyerahan Sabah kepada
4 Pada peringkat awal, pertubuhan ini dibentuk untuk memperbaiki British.
keadaan ekonomi dan politik kaum bumiputera.

5 British mula khuatir kedudukan mereka akan tergugat di Sabah apabila

pemimpin-pemimpin pertubuhan ini mula bergiat aktif membangkitkan
kesedaran berpolitik dalam kalangan masyarakat tempatan.

6 British bertindak melumpuhkan gerakan nasionalisme ini dengan

beberapa cara yang halus seperti :

• Menawarkan jawatan kenaikan pangkat kepada ahli pertubuhan.

• Memindahkan ahli dan pemimpin yang aktif dalam gerakan berpersatuan
ke bandar lain.

7 Kegiatan berpersatuan di Sabah menjadi lemah kerana mengalami

masalah kewangan dan kekurangan pemimpin yang berkaliber.

8 Selain itu dasar British mengehadkan peluang kepada penduduk

tempatan untuk melibatkan diri dalam bidang pentadbiran menyebabkan
penduduk Sabah kurang mempunyai pengalaman dalam sistem birokrasi
Barat.
 © Hak Cipta Zamri Talib / SMK. Kemumin 2020 - 0199497087
Rakyat Sabah tidak membantah terhadap
Penyerahan Sabah ke kepada British kerana :
1. Mereka tidak memahami tujuan penyerahan
tersebut
2. Dasar British yang menindas kesedaran
nasionalisme dikalangan rakyat tempatan
3. Kebangkitan nasionalisme hanya berlaku selepas
British mempekenalkan langkah kearah
bekerajaan sendiri di Sabah
Kesimpulan
Terdapat gerakan penduduk tempatan meenentang
penjajahan British di negaratelah menimmbulkanimpaak
yang berbezaa iaitu ;
1. Gerakan membantah Malayan Union berjayaa mencapai
matamatnya
2. Gerakan penyerahan di Sabah tidak mendapat
tentangan atau bantahan dikalangan penduduk
tempatan
Dasar British selepas Perang terhadap Tanah Melayu,
Sarawak dan Sabah telah menyebabkan kebankitan
nasionalisme untuk membebaskan tanaah aair dariaada
penjajaahan Barat