Chuong 2 Tong Quat Dan Nhiet - Phuong Trinh Vi Phan

TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA Tp.
HCM
CHƯƠNG 2
KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ DẪN NHIỆT VÀ PHƯƠNG

TRÌNH VI PHÂN DẪN NHIỆT VẬT RẮN
1. Trường nhiệt độ
2. Gradient nhiệt độ
3. Dòng nhiệt và định luật Fourier
4. Phương trình vi phân dẫn nhiệt
5. Một số điều kiện trong quá trình dẫn nhiệt

1
Cán bộ giảng dạy: Ths. Phan Thành Nhân
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA Tp.HCM
1. Trường nhiệt độ
Quaù trình daãn nhieät trong vaät raén dieãn ra ñoàng thôøi vôùi söï
thay ñoåi cuûa nhieät ñoä theo caû khoâng gian vaø thôøi gian.
t = f (x , y, z, τ)
Tröôøng nhieät ñoä laø taäp hôïp caùc nhieät ñoä taïi taát caû caùc ñieåm
trong khoâng gian taïi moät thôøi ñieåm naøo ñoù.
Coù hai loaïi tröôøng nhieät ñoä:

– Tröôøng nhieät ñoä oån ñònh
– Tröôøng nhieät ñoä khoâng oån ñònh
2
 Neáu nhieät ñoä taïi moãi ñieåm laø haèng soá theo thôøi gian, thì
tröôøng nhieät ñoä laø tröôøng oån ñònh: laø tröôøng ba chieàu (nhieät ñoä laø
moät haøm theo ba truïc toïa ñoä)
t = f (x , y, z ) ;
∂t
=0
∂τ
 Neáu nhieät ñoä laø moät haøm theo hai truïc toïa ñoä thì tröôøng nhieät
ñoä laø tröôøng hai chieàu:
– Tröôøng khoâng oån ñònh
t = f (x , y, τ) ;
∂t
=0
∂z
– Tröôøng oån ñònh
∂t ∂t
t = f (x , y ) ;
∂z
=0 ; =0
∂τ 3
 Neáu nhieät ñoä laø moät haøm theo moät truïc toïa ñoä thì tröôøng nhieät
ñoä laø tröôøng moät chieàu:
– Tröôøng khoâng oån ñònh

∂t ∂t
t = f (x , τ) ; = =0
∂y ∂z
– Tröôøng oån ñònh

∂t ∂t ∂t
t = f (x ) ; ∂y =
∂z
= 0 ; =0
∂τ
4
2. Gradient nhiệt độ:
 Maët ñaúng nhieät cuûa moät vaät theå laø quyõ tích cuûa cuûa caùc
ñieåm coù nhieät ñoä ñoàng nhaát trong moät tröôøng nhieät ñoä.
– Khoâng theå coù baát kyø ñieåm naøo treân vaät theå coù theå toàn taïi
ñoàng thôøi caùc nhieät ñoä khaùc nhau
n x
– Giao nhau cuûa caùc maët
ñaúng nhieät bôûi moät maët phaúng
t +∆t
cho ra moät hoï nhöõng ñöôøng ∆n ∆t
ñaúng nhieät treân maët phaúng t
naøy t −∆t
5
Gradient nhiệt độ:

– Nhieät ñoä trong vaät theå thay ñoåi theo phöông xuyeân qua
caùc beà maët ñaúng nhieät.
– Ñoä bieán thieân nhieät ñoä treân moät ñôn vò chieàu daøi theo
phöông phaùp tuyeán vôùi beà maët ñaúng nhieät laø lôùn nhaát.
– Söï gia taêng nhieät ñoä theo phöông naøy ñöôïc moâ taû theo
gradient nhieät ñoä.
Gradient nhieät ñoä laø moät vector phaùp tuyeán tôùi beà maët
ñaúng nhieät vaø coù chieàu döông theo chieàu taêng nhieät ñoä.
 ∂t
gradt = n o
∂n
6
Chieáu vector gradient nhieät ñoä t leân caùc truïc toïa ñoä Ox, Oy, Oz:
∂t  ∧  ∂t
(gradt )x = cos n , x  =
∂n   ∂x
∂t  ∧  ∂t
(gradt )y = cos n , y  =
∂n   ∂y
∂t  ∧  ∂t
(gradt )z = cos n , z  =
∂n   ∂z
7
3. Dòng nhiệt và định luật Fourier:

Quaù trình truyeàn nhieät baèng daãn nhieät yeâu caàu gradient nhieät
ñoä taïi nhöõng ñieåm khaùc nhau cuûa vaät theå phaûi lôùn hôn 0.
t + 2 ∆t
grad t t + ∆t
t
q
t −∆t
t − 2∆t
8
Quaù trình truyeàn nhieät baèng daãn nhieät: yeâu caàu gradient
nhieät ñoä taïi nhöõng ñieåm khaùc nhau cuûa vaät theå phaûi lôùn hôn 0.
  ∂t
q = −n oλ
∂n
Ñoä lôùn cuûa maät ñoä doøng nhieät q:

∂t
q = −λ (W/m2)
∂n
Nhieät löôïng qua maët ñaúng nhieät F treân moät ñôn vò thôøi
gian:
∂t
Q = ∫ qdF = − ∫ λ dF (W)
F F ∂n
9
 Löôïng nhieät toång qua dieän tích maët ñaúng nhieät F trong
khoaûng thôøi gian τ:
τ
∂t
Q τ = − ∫ ∫ λ dF.dτ (J)
0 F ∂n
 Löôïng nhieät truyeàn qua dieän tích beà maët dFl vôùi goùc nghieâng
ϕ taïo bôûi ñöôøng thaúng tieáp tuyeán vôùi maët phaúng vaø beà maët ñaúng
nhieät: n
l
dQ τ 1 dQ τ 1
q l = q cos ϕ = cos ϕ =
dτ dF dτ dFl
ϕ
dF
l
dF
10
Nhieät löôïng qua dieän tích dFl treân thôøi gian dτ
dQτ = q l .dFl .dτ = q(dFl . cos ϕ)dτ = q.dF.dτ
τ
∂t
Q τ = − ∫ ∫ λ dFl .dτ (J)
0 Fl dl
giaù trò maät ñoä doøng nhieät lôùn nhaát seõ laø maät ñoä doïc theo
ñöôøng phaùp tuyeán vôùi maët ñaúng nhieät
11
Maät ñoä doøng nhieät theo ba truïc toïa ñoä Ox, Oy, Oz:
∂t
q x = −λ
∂x
∂t
q y = −λ
∂y
∂t
q z = −λ
∂z

Vectô maät ñoä doøng nhieät q

q = iq x + jq y + kq z
(i, j, k: laø vectô ñôn vò theo 3 truïc toïa ñoä x, y, z)
12
4. Phương trình vi phân dẫn nhiệt:

 Khaûo saùt quaù trình daãn nhieät theo moät phöông xaùc ñònh:
Xeùt vaät theå vôùi chieàu daøy dx, söï caân baèng naêng löôïng:
Doøng nhieät daãn vaøo maët beân traùi + nhieät phaùt sinh beân trong vaät theå =
löôïng bieán ñoåi noäi naêng + doøng nhieät daãn ñi ra maët beân phaûi.
qgen=qAdx
qx qx+dx
x dx 13
Vôùi caùc giaù trò naêng löôïng :

∂T
Doøng nhieät daãn vaøo maët beân traùi = q x = −λF
∂x
Nhieät phaùt sinh beân trong vaät theå = q v Fdx
∂T
Löôïng bieán ñoåi noäi naêng = ρcF dx
∂τ
∂T 
Doøng nhieät daãn ñi ra maët beân phaûi: = q x + dx = −λF
∂x  x + dx
 ∂T ∂  ∂T  
= − F λ +  λ dx 
Trong ñoù:  ∂x ∂x  ∂x  
qv = coâng suaát nguoàn nhieät trong treân moät ñôn vò theå tích, W/m3
c = nhieät dung rieâng cuûa vaät lieäu, J/kg oC
ρ = khoái löôïng rieâng, kg/ m3
14
Khi ñoù coâng thöùc daãn nhieät moät chieàu:
∂t ∂t  ∂t ∂  ∂t  
− λF + v
q Fdx = ρcF dx − F  λ +  λ dx 
∂x ∂τ  ∂x ∂x  ∂x  
∂  ∂t  ∂t
⇔  λ  + q v = ρc
∂x  ∂x  ∂τ
15
 Khaûo saùt quaù trình daãn nhieät ña chieàu:

Xeùt ñeán quaù trình daãn nhieät moät vaät theå qua caû ba phöông toïa ñoä:
dE
q x + q y + q z + q ps = q x + dx + q y + dy + q z + dz +
dτ
16
Vôùi caùc giaù trò naêng löôïng:
∂t  ∂t ∂  ∂t  
q x = −λdydz q x + dx = − λ +  λ dx  dydz
∂x  ∂x ∂x  ∂x  
∂t  ∂t ∂  ∂t  
q y = −λdxdz q y + dy = − λ +  λ dy  dxdz
∂y  ∂y ∂y  ∂y  
∂t  ∂t ∂  ∂t  
q z = −λdxdy q z + dz = − λ +  λ dz  dxdy
∂z  ∂z ∂z  ∂z  
q ps = q v dxdydz dE ∂t
= ρcdxdydz
dτ ∂τ
17
Phöông trình daãn nhieät toång quaùt theo ba chieàu:
∂  ∂t  ∂  ∂t  ∂  ∂t  ∂t
 
 λ  +  λ  +  λ  + q v = ρc
∂x  ∂x  ∂y  ∂y  ∂z  ∂z  ∂τ
Vôùi heä soá daãn nhieät λ = constant, phöông trình ñöôïc vieát laïi:
∂ 2 t ∂ 2 t ∂ 2 t q v 1 ∂t
+ 2+ 2+ =
∂x 2
∂y ∂z λ a ∂τ
λ
a= laø heä soá khuyeách taùn nhieät cuûa vaät lieäu, m2/s
ρc
Giaù trò a caøng lôùn, nhieät ñoä khuyeách taùn qua vaät lieäu caøng nhanh,
giaù trò a lôùn laø do vaät lieäu coù tính daãn nhieät cao, heä soá daãn nhieät
lôùn, vaø khi ñoù doøng nhieät seõ truyeàn nhanh hôn
18
Trong toïa ñoä truï:
x = r ⋅ cos φ

y = r ⋅ sin φ
z = z

∂ 2 t 1 ∂t 1 ∂ 2 t ∂ 2 t q v 1 ∂t
+ + 2 2+ 2+ =
∂r 2
r ∂r r ∂φ ∂z λ a ∂τ
19
Trong toïa ñoä caàu:
x = r ⋅ cos φ ⋅ sin θ

y = r ⋅ sin φ ⋅ sin θ
z = r ⋅ cos θ

1 ∂2 ∂  ∂t  ∂ 2 t q v 1 ∂t
(rt ) + 2 1
 sin θ  + 2 2
1
+ =
r ∂r 2
r sin θ ∂θ  ∂θ  r sin θ ∂φ 2
λ a ∂τ
20
Nhieàu baøi toaùn thöïc teá coù theå giaûi quyeát döïa treân caùc coâng
thöùc toång quaùt ôû treân, ñoái vôùi töøng tröôøng hôïp cuï theå maø ta giaûm
bôùt moät soá thaønh phaàn cho phuø hôp:
• Daãn nhieät oån ñònh theo moät chieàu nhaát ñònh, khoâng coù nguoàn
nhieät trong:
d2t
2
=0
dx
• Daãn nhieät oån ñònh moät chieàu trong toïa ñoä truï, khoâng coù
nguoàn nhieät trong
d 2 t 1 dt
2
+ =0
dr r dr
21
• Daãn nhieät oån ñònh moät chieàu coù nguoàn nhieät trong:
d2t qv
+ =0
dx 2
λ
• Daãn nhieät oån ñònh hai chieàu khoâng coù caùc nguoàn nhieät trong:
∂ 2T ∂ 2T
+ 2 =0
∂x 2
∂y
22
5. Một số điều kiện trong quá trình dẫn nhiệt:

Caàn xaùc ñònh theâm caùc ñieàu kieän ñôn trò:
(a) Caùc ñieàu kieän ñaëc tính hình hoïc veà hình daùng, kích thöôùc cuûa vaät theå maø
quaù trình daãn nhieät dieãn ra taïi ñoù.
(b) Caùc ñieàu kieän vaät lyù, nhö laø caùc ñaëc tính vaät lyù cuûa moâi tröôøng vaø cuûa
vaät theå raén ví duï nhö caùc thoâng soá vaät lyù λ, c, ρ …
(c) Caùc ñieàu kieän thôøi gian ban ñaàu, mieâu taû söï phaân boá nhieät ñoä trong vaät
theå taïi thôøi ñieåm ban ñaàu.
τ=0 t = f (x , y, z )
Neáu nhieät ñoä phaân boá ñeàu treân vaät theå thì ñieàu kieän ban ñaàu ñôn giaûn
hôn vaø ñöôïc mieâu taû nhö sau:
τ=0 t = t o = const
(d) Caùc ñieàu kieän bieân xaùc ñònh söï töông taùc cuûa vaät theå vôùi moâi tröôøng.
23
 Ñieàu kieän bieân loaïi 1:

Nhieät ñoä phaân boá treân beà maët vaät theå ñöôïc xaùc ñònh theo
thôøi gian:
t s = f (x , y, z, τ)
Vôùi ts: nhieät ñoä beà maët

Trong tröôøng hôïp nhieät ñoä beà maët luoân khoâng thay ñoåi trong
suoát quaù trình truyeàn nhieät:
t s = const
24

Maät ñoä doøng nhieät ñöôïc xaùc ñònh theo vò trí caùc ñieåm treân beà
maët vaät theå vaø theo thôøi gian:
q d = f (x , y, z, τ)
Vôùi qd: maät ñoä doøng nhieät treân beà maët vaät theå
Maät ñoä doøng nhieät ñöôïc giöõ khoâng ñoåi theo thôøi gian qua toaøn
boä beà maët vaät theå:
q d = q o = const
Quaù trình truyeàn nhieät dieãn ra theo caùch naøy khi caùc vaät theå
kim loaïi ñöôïc gia nhieät trong moâi tröôøng coù nhieät ñoä cao.
25

Cho nhieät ñoä moâi tröôøng laø tf vaø quy luaät truyeàn nhieät cuûa
quaù trình giöõa beà maët vaät theå vaø moâi tröôøng ñaët vaät theå.
– Quaù trình truyeàn nhieät giöõa vaät theå vaø moâi tröôøng ñöôïc
moâ taû theo ñònh luaät Newton.
– Theo ñònh luaät baûo toaøn naêng löôïng: löôïng nhieät laáy ñi do
toûa nhieät töø beà maët vaät theå ra moâi tröôøng beân ngoaøi seõ caân
baèng vôùi löôïng nhieät do daãn nhieät beân trong vaät theå
 ∂t 
α(t s − t f ) = −λ 
 ∂n  w
 ∂t  α
  = − (t s − t f )
 ∂n  w λ
26

Ñieàu kieän naøy xaùc ñònh quaù trình daãn nhieät giöõa moät vaät ñôn
hoaëc moät heä thoáng caùc vaät theå vaø moâi tröôøng.
Caùc vaät theå ñöôïc giaû ñònh laø tieáp xuùc hoaøn toaøn (taïi beà maët
tieáp xuùc coù nhieät ñoä gioáng nhau).
Doøng nhieät ñi qua caùc beà maët tieáp xuùc caân baèng nhau:
 ∂t   ∂t 
λ1  1  = λ 2  2 
 ∂n  w  ∂n  w
27
Trong caùc tröôøng hôïp chòu aûnh höôûng cuûa ñieàu kieän bieân loaïi
4, tyû soá cuûa goùc nghieâng so vôùi ñöôøng tieáp tuyeán cuûa ñöôøng cong
nhieät ñoä taïi ñieåm tieáp xuùc cuûa hai vaät theå hoaëc cuûa vaät theå vaø
moâi tröôøng ñöôïc cho nhö sau:
t
ϕ1
t1
tan ϕ1 λ 2 t2
ϕ2
= = const
(t1 )w = (t2 )w
tan ϕ2 λ1
1 2 n
Khi hai vaät theå tieáp xuùc vôùi nhau moät caùch lyù töôûng, thì taïi
beà maët tieáp xuùc cuûa chuùng coù nhieät ñoä laø ñoàng nhaát, vaø caùc
ñöôøng tieáp tuyeán taïi beà maët phaân chia coù cuøng ñieåm
28
Tài liệu tham khảo:
1. Hoàng Đình Tín, truyền nhiệt và tính toán thiết bị trao đổi
nhiệt, NXB Khoa học và kỹ thuật, 2001
2. Nguyễn Toàn Phong, Bài Giảng môn học truyền nhiệt, Trường
Đại học Bách Khoa TpHCM
3. J.P.Holman, heat transfer, Ninth edition, Mc Grew Hill.
29
HẾT CHƯƠNG 2
30

Chuong 2 Tong Quat Dan Nhiet - Phuong Trinh Vi Phan

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chuong 2 Tong Quat Dan Nhiet - Phuong Trinh Vi Phan

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA Tp.

KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ DẪN NHIỆT VÀ PHƯƠNG

3. Dòng nhiệt và định luật Fourier

4. Phương trình vi phân dẫn nhiệt

5. Một số điều kiện trong quá trình dẫn nhiệt

Coù hai loaïi tröôøng nhieät ñoä:

– Tröôøng khoâng oån ñònh

– Tröôøng oån ñònh

2. Gradient nhiệt độ:

Gradient nhiệt độ:

3. Dòng nhiệt và định luật Fourier:

Ñoä lôùn cuûa maät ñoä doøng nhieät q:

Nhieät löôïng qua dieän tích dFl treân thôøi gian dτ

dQτ = q l .dFl .dτ = q(dFl . cos ϕ)dτ = q.dF.dτ

4. Phương trình vi phân dẫn nhiệt:

Vôùi caùc giaù trò naêng löôïng :

Khi ñoù coâng thöùc daãn nhieät moät chieàu:

 Khaûo saùt quaù trình daãn nhieät ña chieàu:

Vôùi caùc giaù trò naêng löôïng:

Phöông trình daãn nhieät toång quaùt theo ba chieàu:

Trong toïa ñoä truï:

Trong toïa ñoä caàu:

5. Một số điều kiện trong quá trình dẫn nhiệt:

 Ñieàu kieän bieân loaïi 1:

Vôùi ts: nhieät ñoä beà maët

 Ñieàu kieän bieân loaïi 2:

 Ñieàu kieän bieân loaïi 3:

 Ñieàu kieän bieân loaïi 4:

Tài liệu tham khảo:

3. J.P.Holman, heat transfer, Ninth edition, Mc Grew Hill.

You might also like