10th International Scientific Conference on Production Engineering

DEVELOPMENT AND MODERNIZATION OF PRODUCTION

ORIGAMI KAO INSPIRACIJA ZA KREIRANJE NOVIH

ODJEVNIH FORMI

Alen Plančić, Anita Ibukić

Univerzitet u Bihaću, Tehnički fakultet Bihać,
Ul.Irfana Ljubijankića bb, 77000 Bihać
anitaibukic@gmail.com

Ključne riječi: origami, dizajn, shibori, Issey Miyake, multifunkcionalnost

SAŽETAK:

Rad se bavi promišljanjem novog dizajna višenamjenskog odjevnog predmeta koji bi se, s obzirom na
različite potrebe, transformisao iz haljine u bluzu, iz bluze u torbicu, iz torbice u prsluk i obratno.
Zasnovan je na tehnici origami (japanska vještina savijanja papira) i shibori (drevna japanska
umjetnost savijanja i oblikovanja tekstila koncem i toplotom). Rad se također oslanja na eksperimente
dizajnera Issey Miyake koji je svoju inspiraciju pronašao u tradicionalnoj japanskoj odjeći iz jednog
dijela – kimono, a zatim tehnikom savijanja razvijao različite oblike. Rad je popraćen
eksperimentalnim dijelom studenta treće godine Tehničkog fakulteta u Bihaću, koji je na ovu temu
otišao još dalje i razvio jedan univerzalni odjevni oblik koji se može transformisati u četiri različita, s
obzirom na potrebe nositelja.

1. UVOD

Ljepota japanske vještine savijanja papira je u njenoj jednostavnosti i pronalaženju uvijek različitih
oblika. Svojim načinima presavijanja može služiti kao inspiracija za konstruisanje odjeće što možemo
vidjeti i kod velikana dizajna Issey Miyake. Metode presavijanja uveliko utiču na konačan oblik a
samim tim i na funkciju. Vječno igranje oblicima i ispitivanje mogućnosti materijala nije nikad
zamorna igra dizajnerima.

2. ORIGAMI – UMJETNOST SAVIJANJA PAPIRA

Origami (japanski oru – savijati i kami – papir) danas je internacionalni pojam za savijanje papira
koje je započelo tradicionalnim japanskim umijećem. Odnosi se na savijanje papira u
trodimenzionalne figure životinja, ljudi, predmeta i apstraktnih oblika. Papir kao izum potiče iz Kine,
a u Japanu su papir i predmeti od papira dosegli gotovo kultnu vrijednost i veliku popularnost u
narodu. Presavijeni je papir u drevnom Japanu imao posebno značenje u vjerskim obredima, kao i u
ophođenju među ljudima. Još u srednjem vijeku, posebne su škole ponašanja propisivale kako saviti
pismo ili umotati poklon. U 18. vijeku savijanje ždralova od papira bila je popularna zabava dvorskih
dama, a već vijek kasnije, majke su djeci širom Japana savijale igračke od papira.
Umjetnici su transformisali papir u određenu formu bez siječenja ili lijepljenja. Za pravljenje modela
najčešće su koristili papir u obliku kvadrata, ali i pravougaonika, osmougaonika i trougla. U Japanu se
do danas za origami figure koristi specijalni “vaši” papir koji je čvršće strukture, napravljen od pulpe
iz kore nekoliko karakterističnih drvenastih vrsta koje rastu samo u Japanu.
RIM 2015 1
 Alen Plančić, Anita Ibukić – Origami kao inspiracija za kreiranje novih odjevnih formi
Najvažnija ličnost u povijesti origamija bio je Akira Joshizawa (1911.-2005.) Drevnu japansku
tradiciju savijanja papira je podigao na razinu nove moderne umjetnosti. Za života je kreirao nekih 50
hiljada modela, objavio 18 knjiga i inspirirao nove generacije svjetskih origami majstora. Njemu
dugujemo nove tehnike oblikovanja origami modela i simbologiju dijagramiranja, tj. zapisivanja
načina savijanja. Izlagao je u mnogim metropolama svijeta, među ostalima u Tokiju, Amsterdamu,
New Yorku, Parizu, i Salzburgu. Origami se danas koristi u obrazovanju, nauci i umjetnosti,
inspiracija je modnih i arhitektonskih kreacija i pokreće nove ideje.

3. ORIGAMI KOLEKCIJA „135 2. ISSEY MIYAKE“

Issey Miyake je veoma važan i vrijedan japanski modni dizajner zbog interpretacije svojih radova iz
tradicionalnog u moderno i savremeno. On zapravo japansku tradicionalnu odjeću stvara u
zapadnjačkom ukusu, modernoj formi i uz pomoć savremenih materijala i tehnologija. Njegov
konačni cilj je stvoriti odjeću koja je univerzalna ali ne i standardizirana, pa iz tog razloga stvara
vlastitu, posebnu i univerzalnu odjeću. Krenuvši u potraga za vlastitom definicijom analizirao je
mnoštvo materijala u Japanu te sve oblike kimona, koji mu je bio uporište za redizajn i stvaranje
novog. Kimono je tradicionalna japanska odjeća iz jednog dijela. Za razliku od zapadnog trenda
projektiranja odjeće, Miyake dizajnira odjeću na tijelu i blisko je vezan za sami materijal s kojim radi.
Dodirom sa materijalom dobija dodatnu inspiraciju za rad i dizajniranje. Njegovi radovi u konačnici
su od jednog komada materijala, rađeni raznim tehnikama nabiranja, plisiranja, toplotnom obradom,
novim tehenologijama i hemijskim vlaknima. Kreacije zadržavaju prvobitan naboran oblik tokom
nošenja i nakon pranja, a ipak su ugodne i fine za nošenje. Predstavljale su nesavršenost i
dekonstruktivnost u ahromatskim bojama nazvane “Japanski Šok” i prihvaćene su na zapadu.
Među mnogobrojnim radovima posebno se izdvajaju origami ekološki proizvodi izrađeni od
recikliranih plastičnih boca. Naime riječ je o kolekciji “135 2. Issay Miyake” koja je 2012. godine
osvojila Oskara u modnoj kategoriji.
Miyake je zajedno sa svojim Reality Lab timom uz pomoć najnovijih tehnologija i matematičkih
algoritama stvorio ogromnu raznolikost trodimenzionalnim oblicima. Ravna površina postaje pametna
i vješta odjeća, uz to i ekološki prihvatljiva, a posjeduje i mogućnost regeneracije i novog
stvaranja.[1]

Slika 1: Modeli iz kolekcije „135 2. Issey Miyake“

2 RIM 2015
 Alen Plančić, Anita Ibukić – Origami kao inspiracija za kreiranje novih odjevnih formi
4. POVOD ZA OBLIKOVANJE

Inspirisan ovom kolekcijom, student treće godine Tehničkog fakulteta u Bihaću, Alen Plančić je
pokušao oblikovati vlastitu kolekciju pod nazivom „Triangles“ i unaprijediti je na određene načine.
Na osnovu pomenutih radova i njihovih specifičnih vrijednosti kao što je savremeno, univerzalno,
nestandardno, ekološki prihvatljivo i funkcionalno, dolazi ideja o redizajnu, usavršavanju i davanju
proizvodu nove funkcije.

5. KONCEPT I RAZVOJ IDEJE

Cilj rada je da se dobije jedan univerzalan elemenat – modul, tehnikom savijanja papira, koji će se, s
obzirom da nema šavova, moći rasklapati i transformirati u nove oblike, zavisno od potrebe nositelja.
Naglasak prilikom oblikovanja je bio višenamjenski i multifunkcionalan odjevni predmet. Određenim
redoslijedom i načinom previjanja papira dolazimo do oblika koje umnožavamo i daljnim
uklapanjem i metodama dolazimo do konačnog proizvoda koji ima geometrijsku formu i
trodimenzionalnost kao najbitniji faktor. S tim se pristupilo oblikovanju i došlo se do zaključka da
postoji neograničen broj kombinacija. Prednost pri izboru su imale kombinacije sa najljepšom
formom koja istovremeno ne sputava pokrete tijela.

Konačni rezultat je kolekcija od četiri odjevna predmeta dobijena iz istog modula. Transformacijom
tog modula dobijamo zatvorene i otvorene oblike: prsluk, jaknu, bluza i haljinu.
Kreacija je veoma jednostavna za upotrebu i ekološki je prihvatljiva. Veličina jednog (zatvorenog/
sklopljenog ) modela je cca 30 x 30 cm.

S obzirom da dobijeni odjevni predmeti nisu prihvatljivi za svakodnevnu upotrebu zbog sposobnosti
papira da upija vlagu, proizvod se može unaprijediti korištenjem tekstilnih materijala i tehnika
trodimenzionalnog oblikovanja tekstila, u ovom slučaju tehnike shibori.

Shibori je drevna japanska umjetnost savijanja i i oblikovanja tekstila sa koncem i toplotom. Datira iz
8 vijeka. Strukturalni shibori koristi tehnike da utisne trajnu teksturu u tekstil. Za ovaj dizajn bi se
koristile tkanine osjetljive na toplotu kao što je svila ili poliester da bi se kreirala trajna tekstura
parenjem ili toplinskim pritiskom. Napravljeni moduli od papira mogu poslužiti kao kalup za
izvođenje tehnike shibori i samim tim dobijanje nosivih odjevnih predmeta. [2]

Slika 2: Harrison Johnson, shibori toplotom

RIM 2015 3
 Alen Plančić, Anita Ibukić – Origami kao inspiracija za kreiranje novih odjevnih formi
5. KOLEKCIJA „TRIANGLES“

Slika 3: Modul u funkciji prsluka, prednja strana Slika 4: Modul u funkciji prsluka, bočna strana

Slika 5: Modul u funkciji haljine, prednja strana Slika 6: Modul u funkciji haljine, bočna strana
4 RIM 2015
 Alen Plančić, Anita Ibukić – Origami kao inspiracija za kreiranje novih odjevnih formi

Slika 7: Modul u funkciji jakne, prednja strana Slika 8: Modul u funkciji jakne, bočna strana

Slika 9: Modul u funkciji bluze, prednja strana Slika 10: Modul u funkciji bluze, bočna strana

RIM 2015 5
 Alen Plančić, Anita Ibukić – Origami kao inspiracija za kreiranje novih odjevnih formi

4. ZAKLJUČAK

Promišljanje novog dizajna višenamjenskog odjevnog predmeta u primjeru studenta Alena Plančića
se je pokazalo veoma uspješno što možemo zahvaliti valjanom istraživanju, analizi i sintezi. Naime,
bez detaljnog istraživanja nema uspješnog dizajna. Oslanjanje na radove dizajnera Issey Miyake je
bilo vrlo korisnim za razvijanje vlastitog pristupa. Rad je prevazišao tradicionalne tehnike šivanja
koristeći tehniku koja se koristi za drugi medij nego što je tkanina – origami, i iskoristio kvalitete koje
nudi. S tim je dobio mogućnost rasklapanja i transformiranja forme što je vrlo značajno za prethodno
kreirani koncept višenamjenskog odjevnog predmeta. Multifunkcionalnost igra značajnu ulogu u
uštedi materijala i vremenu izvedbe odjevnog predmeta gdje je osnovni oblik, modul, od krucijalne
važnosti. Mada je praktični rad ostao u fazi eksperimenta, industrijski aspekt je vrlo moguće sagledati
na način prethodno objašnjen tehnikom shibori. Rad je zadovoljio postavljene ciljeve, a metode
korištene za ostvarenje ciljeva su vrlo pomno izabrane i prilagođene mediju kojim se bavi.

LITERATURA

[1] Chikako Hiramitsu: Japanese Tradition in Issey Miyake, Design Discourse vol.1 no.1 2005
January, Osaka University Graduate School of Letters
[2] J.G.Ellinwood: Fashion by Design, Fairchild Books, 2011.
[3] S.Pendergast, T.Pendergast: Fashion, Costume, and Culture: Clothing, Headwear, Body
Decorations,And Footwear through the Ages
[4] http://edelscope.com/2012/04/26/132-5-issey-miyake-design-of-the-year-2012-fashion-award/
[5] http://www.madmoizelle.com/issey-miyake-un-createur-en-5-minutes-150857
[6] http://www.pleatfarm.com/2010/10/06/origami-inspired-issey-miyake-132-5/
[7] https://eilishscreativespace.wordpress.com/2012/10/17/issey-miyake-innovator-as-inspiration-for-
innovation/
[8] http://www.burdastyle.com/blog/issey-miyake-brings-new-meaning-to-folding-your-garments

6 RIM 2015