Chương 6: Dòng đều trong kênh hở

Bài giảng của PGS.TS. Nguyễn Quốc Ý

nguyenquocy@hcmut.edu.vn

Ngày 31 tháng 7 năm 2019

Nội dung cần nắm:

Phân loại dòng trong kênh hở
Định nghĩa dòng đều - Công thức Chezy
Mặt cắt kênh tối ưu
Các dạng bài tập: tính lưu lượng, độ sâu, kích thước kênh
1 / 14
Phân loại dòng trong kênh hở
Dòng đều - Dòng không đều

2 / 14
Phân loại dòng trong kênh hở
Số Froude

3 / 14
Đặc trưng hình học kênh hở
Độ dốc thuỷ lực - Độ dốc đáy kênh

z1 ´ z2 hl
Độ dốc đáy: S0 “ & Độ dốc thuỷ lực: Sf “
L L 4 / 14
Đặc trưng hình học kênh hở
Mặt cắt ngang

5 / 14
Dòng đều trong kênh hở
Điều kiện dòng đều

Xem dòng trong kênh là 1 chiều:

dy pSf ´ S0 q y “ const.
“
dx p1 ´ Fr 2 q A “ const.
dy V “ const.
S0 “ Sf ñ “0
dx

6 / 14
Dòng đều trong kênh hở
Công thức Chezy và Manning
568 Chapter 10 ■ Open-Channel Flow

τ =0 Control surface

V1
F1 y1 = y2
V2 = V1
y2
θ τ w P!
F2
(1)
θ
x
" = γ A! (2) ■ Figure 10.10 C
volume for uniform fl
" sin θ open channel.

where F1 and F2 are the hydrostatic pressure forces across either end of the control vo
PTĐL: by the figure in the margin. Because the flow is at a uniform depth 1y1 ! y2 2, it follo
p(y)
so that these two forces do not contribute
W sin θ The WSterm0 wsin u is th
τw to“the force balance.
y2 = y1

y1 “
the fluid weight that acts down the slope, and t P/
PLis the shear force
PL on the fluid, act
ΣFyx “ ρQ pV2 as´a V 1 q of
result 0 interaction of the water and thewchannel’s wetted perimeter. Thus, Eq
“the
γALS0
Equal pressure
“ w sin u “ w γR
S0 h S0
F2 ´ τw P` ` W sin θ “ 0
F1 ´distributions tw ! PL !
P/ P/
7 / 14
Dòng đều trong kênh hở
Công thức Chezy và Manning

Theo Manning (1989):

2{3
V2 V 9Rh
τw 9ρV 2 “ Kρ
2
và đề xuất:
nên,
V2 2{3 1{2
Kρ “ γRh S0 Rh S0
2 V “
a n
ñ V “ C Rh S0
C : Hằng số Chezy 2{3 1{2
ARh S0
bởi A. Chezy (1718 - 1798) Q “ VA “
n
n: độ nhám Manning ps{m1{3 q

8 / 14
Dòng đều trong kênh hở
Độ nhám Manning
´ ¯
n P Độ nhớt, độ nhám bề mặt

Thông thường, số Re trong kênh lớn:

´ ¯
n P Độ nhám bề mặt

Các yếu tố ảnh hưởng đến độ nhám bề mặt:

Vật liệu đáy kênh: cát, sỏi, sét...
Lớp phủ thực vật: rong, cỏ...
Hình dạng mặt cắt kênh: đụn cát, hố xói...
Vật cản trong dòng chảy: đá, cây gãy...
Độ cong của kênh
1
Mực nước và lưu lượng n9
h, Q
9 / 14
Dòng đều trong kênh hở
Độ nhám Manning

Độ nhám Manning một số loại kênh:

Kênh tự nhiên:
sạch và thẳng: n=0,03
có hố xói: n=0,04
Kênh đào:
sạch: n=0,022
sỏi: n=0,025
cỏ: n=0,03
Kênh nhân tạo:
bê-tông không tô: n=0,014
bê-tông tô: n=0,012

10 / 14
Bài tập dòng đều
Tính lưu lượng

Dùng công thức Chezy hay Manning:

2{3 1{2
R S
V “ h 0
n

2{3 1{2
ARh S0
Q“
n

11 / 14
 - Xaùc ñònh hình daïng maët caét phuï thuoäc yeâu caàu thieát keá ( hình troøn, hình
thang, hình chöõ nhaät …. )
- Xaùc ñònh kích thöôùc keânh :
+ Maët caét chöõ nhaät : xaùc ñònh b vaø h , phaûi cho b ñeå tìm
Bài tập dòng đều h hoaëc ngöôïc laïi, hoaëc duøng ñieàu kieän b/h cuûa maët caét
coù lôïi nhaát veà thuûy löïc
Tính độ sâu + Maët caét hình thang : xaùc ñònh m döïa vaøo ñieàu kieän oån
ñònh maùi doác. Xaùc ñònh b vaø h nhö tröôøng hôïp maët caét
hình chöõ nhaät
+ Maët caét hình troøn : xaùc ñònh ñöôøng kính D döïa vaøo tæ
soá ñoä saâu h/D cho pheùp trong coáng
Phương pháp giải lặp/thử dần:
- Kieåm tra vaän toác trong keânh phaûi thoûa maõn : VKL < V < VKX

từ tỉ số K {Kng , tra biểu đồ ñ h{D ñ h

2{3 nQ
ARh “ 1{2 h/D

S0 1.0

0.9
A/Ang

0.8 P/Png
K/Kng

Phương pháp dùng biểu đồ 0.7 V/Vng

0.6
đối với kênh tròn: 0.5
R/Rng

Module lưu lượng 0.4

1 2{3 Q 0.3
K “ ARh “ 1{2 B/D
n So
0.2

0.1

Khi chảy đầy (ngập): 0.0

1 2{3 π D 8{3 0.0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8

Ñoà thò duøng ñeå tính toaùn coáng troøn

0.9 1.0 1.1 1.2 1.3

Kng “ Ang Rh,ng “

n n 45{3 Toùm taét baøi giaûng - TS Huyønh coâng Hoaøi ÑHBK tp HC
Printed with FinePrint - purchase at www.fineprint.com

12 / 14
Bài tập dòng đều
Mặt cắt kênh tối ưu:

Với A “ const., Rh,max ñ Qmax

Xét kênh hình thang:

A “ by ` αy 2
˘1{2
P “ b ` 2W “ b ` 2y 1 ` α2
`

A ˘1{2
´ αy ` 2y 1 ` α2
`
ñP“
y
Với A, α “ const.,

Rh,max ñ Pmin ñ dP{dy “ 0

” ` ˘1{2 ı
1 A “ y 2 2 1 ` α2 ´α
ñ Rh “ y
2 ˘1{2
P “ 4y 1 ` α2
`
´ 2αy
13 / 14
 channel. This can occur because of several reasons: The bottom slope is not con
sectional shape and area vary in the flow direction, or there is some obstruction
of the channel. Such flows are classified as gradually varying flows if dy#dx & 1.
Bài tập dòng đều If the bottom slope and the energy line slope are not equal, the flow depth
Mặt cắt kênh tối
theưu:
channel, either increasing or decreasing in the flow direction. In such ca
dV#dx % 0, and the right-hand side of Eq. 10.10 is not zero. Physically, the differe
Các trường hợp khác:

y=
y = b/2 90°
b √ 3b/2
60°

b
■ Figure 10.11 Best hydraulic cross sections for a rectangle, a 60º trapezoid,
and a triangle.

14 / 14