TiÓu luËn m«n LuËt kinh tÕ – NguyÔn ChÝ Thanh _ Líp 824

A. Nªu vÊn ®Ò

Qua qu¸ tr×nh häc tËp vµ t×m hiÓu vÒ bé m«n LuËt kinh tÕ nãi chung vµ LuËt
th-¬ng m¹i nãi riªng em ®· ®-îc häc vµ t×m hiÓu rÊt nhiÒu nh÷ng quy ®Þnh
nh÷ng nguyªn t¾c cña luËt th-¬ng m¹i quèc tÕ, trong ®ã em rÊt quan t©m ®Õn
c¸c quy ®Þnh vÒ chèng b¸n ph¸ gi¸. Bªn c¹nh ®ã, trªn thùc tÕ cã kh«ng Ýt c¸c
doanh nghiÖp ViÖt Nam ®ang gÆp ph¶i c¸c vÊn ®Ò vÒ chèng b¸n ph¸ gi¸ vµ còng
bÞ kiÖn chèng b¸n ph¸ gi¸ t¹i thÞ tr-êng n-íc ngoµi, ®iÓn h×nh nh- c¸c vô kiÖn
chèng b¸n ph¸ gi¸ c¸ tra, c¸ Basa (n¨m 2003); vô kiÖn chèng b¸n ph¸ gi¸ t«m
(n¨m 2004) t¹i thÞ tr-êng Hoa Kú, kÕt qu¶ cña c¸c vô kiÖn ®ã th× hÇu hÕt phÝa
doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i chÞu thiÖt thßi khi thua kiÖn vµ ph¶i ®ãng nh÷ng
kho¶n thuÕ cao khi xuÊt khÈu s¶n phÈm vµo thÞ tr-êng nµy. Nh- vËy, vÊn ®Ò vÒ
chèng b¸n ph¸ còng ®· ®ang lµ vÊn ®Ò chóng ta cÇn quan t©m, nh×n nhËn vµ
®¸nh gi¸ mét c¸ch ®óng ®¾n h¬n n÷a. Qua tiÓu luËn nµy em xin lÊy vô kiÖn
“ chèng b¸n ph¸ gi¸ t«m” cña hiÖp héi c¸c doanh nghiÖp thuû h¶i s¶n Hoa Kú
kiÖn c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu thuû h¶i s¶n ViÖt Nam lµm vÝ dô, tõ ®ã nªu ra
nh÷ng ®¸nh gi¸ nhËn ®Þnh cña c¸ nh©n vÒ vÊn ®Ò nµy víi kiÕn thøc vÒ m«n LuËt
kinh tÕ ®· ®-îc häc.

1
 TiÓu luËn m«n LuËt kinh tÕ – NguyÔn ChÝ Thanh _ Líp 824

B.Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

I-Lý thuyÕt

Vµi nÐt vÒ chèng b¸n ph¸ gi¸

ThuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ ra ®êi tõ nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû 20 (Canada : 1904, New
Zealand: 1905 , Hoa Kú : 1914..). Trong thêi gian ®Çu, chñ yÕu chØ cã c¸c n-íc
ph¸t triÓn ¸p dông bÖn ph¸p nµy trong th-¬ng mai quèc tÕ do viÖc ¸p dông thuÕ
chèng b¸n ph¸ gi¸ lµ t-¬ng ®èi phøc t¹p. Tuy nhiªn, sau sù ra ®êi cña tæ chøc
th-¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) vµ mét sè hiÖp ®Þnh liªn quan ®Õn th-¬ng m¹i quèc tÕ,
trong ®ã cã hiÖp ®Þnh vÒ chèng b¸n ph¸ gi¸ vµo n¨m 1995 th× ngµy cµng cã nhiÒu
n-íc ¸p dông thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ ( KÓ tõ n¨m 1995 dÕn n¨m 2001, ®· cã 12
n-íc ph¸t triÓn ®· tiÕn hµnh 899 cuéc ®iÒu tra chèng b¸n ph¸ gi¸ vµ cã 502 lÇn ¸p
dông thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu, trong cïng thêi gian ®ã
th× ®· cã 23 n-íc ®ang phÊt truÓn ®· tiÕn hµnh 94 cuéc ®iÒu tra chèng b¸n ph¸ gi¸
vµ cã 564 lÇn ¸p dông thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ víi hµng nhËp khÈu)
Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, ph-¬ng thøc b¸n ph¸ gi¸ ( lµ quy ®Þnh trong WTO)
mét s¶n phÈm ®-îc coi lµ b¸n ph¸ gi¸ nÕu xuÊt khÈu víi møc gi¸ thÊp h¬n møc gi¸
cã thÓ so s¸nh ®-îc cña s¶n phÈm t-¬ng tù trong n-íc theo c¸c ®iÒu kiÖn bu«n b¸n
th«ng th-êng. BiÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ th-êng lµ ®¸nh thuÕ quan bæ sung lªn
s¶n phÈm bÞ coi lµ b¸n ph¸ gi¸ nh»m ®Èy gi¸ cña s¶n phÈm ®ã ngang b»ng víi “ gi¸
trÞ th«ng th-êng” hoÆc nh»m chÊm døt thiÖt h¹i mµ ngµnh s¶n xuÊt c¶ n-íc nhËp
khÈu ph¶i chÞu. HiÖp ®Þnh vÒ vÊn ®Ò chãng b¸n ph¸ gi¸ cña WTO quy ®Þnh: chØ
cho phÐp ba oh-¬ng thøc tÝnh to¸n “ gi¸ trÞ th«ng th-êng “ cña mét s¶n phÈm,
ph-¬ng thøc chÝnh dùa trªn møc gi¸ ®-îc ®-î ¸p dông trªn thÞ tr-êng cña n-íc
xuÊt khÈu. NÕu ph-¬ng ph¸p nµy kh«ng ¸p dông ®-îc th× cã thÓ sö dông 2 c¸ch
sau: hoÆc dùa trªn møc gi¸ mµ nhµ xu¸t khÈu ¸p dông t¹i n-íc kh¸c; hoÆc tÝnh møc
gi¸ theo chi phÝ s¶n xuÊt, c¸c chi phÝ kh¸c vµ møc lîi nhuËn th«ng th-êng ña nhµ
xuÊt khÈu. HiÖp ®Þnh cho phÐp chÝnh phñ c¸c n-íc cã biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸
khi ngµnh s¶n xuÊt trong n-íc thùc sù bÞ thiÖt h¹i vËt chÊt do viÖc b¸n ph¸ gi¸.
Muèn vËy, chÝnh phñ n-íc cã liªn quan ph¶i chøng minh ®-îc lµ cã hµnh vi b¸n
ph¸ gi¸, tÝnh ®-îc quy m« b¸n ph¸ gi¸ (gi¸ xuÊt khÈu thÊp h¬n gi¸ l-u hµnh trªn thÞ

2
 TiÓu luËn m«n LuËt kinh tÕ – NguyÔn ChÝ Thanh _ Líp 824

tr-êng néi ®Þa cña n-íc xuÊt khÈu nh- thÕ nµo) vµ chøng minh ®-îc r»ng viÖc b¸n
ph¸ gi¸ ®ang g©y ra hoÆc ®e do¹ g©y ra thiÖt h¹i. Tr-íc khi ¸p dông biÖn ph¸p
chèng b¸n ph¸ gi¸, n-íc nhËp khÈu phÈi tiÕn hµnh ®iÒu tra kü cµng, phï hîp víi
nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ. Cuéc ®iÒu tra ph¶i cho phÕp ®¸nh gi¸ tÊt c¶ c¸c yÕu tè kinh
tÕ cÇn thiÕt cã ¶nh h-ëng tíi t×nh h×nh cña ngµnh s¶n xuÊt bÞ thiÖt h¹i. NÕu ®iÒu tra
cho thÊy cã hiÖn t-îng b¸n ph¸ gi¸ vµ ngµnh s¶n xuÊt trong n-íc bÞ thiÖt h¹i th×
doanh nghiÖp xuÊt khÈu cã thÓ cam kÕt n©ng gi¸ b¸n cña m×nh lªn møcc tho¶ thuËn
®Ó tr¸nh ph¶i chÞu thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ khi ®-a hµng vµo n-íc nhËp khÈu. C¸c
biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ ph¶i chÊm døt sau n¨m n¨m kÓ tõ ngµy ®-a vµo ¸p
dông, trõ khi cã mét cuéc ®iÒu tra kh¸c chøng minh r»ng viÖc b·i bá biÖn ph¸p nµy
cã thÓ g©y ra thiÖt h¹i. C¸c cuéc ®iÒu tra chèng b¸n ph¸ gi¸ ph¶I chÊm døt ngay lËp
tøc nÕu c¬ quan cã thÈm quyÒn x¸c ®Þnh ®-îc rµng møc b¸n ph¸ gi¸ lÇ qu¸ nhá (
tøc lµ d-íi 2% gi¸ xuÊt khÈu ). C¸c ®iÒu kiÖn kh¸c còng ®-îc nªu ra trong hiÖp
®Þnh. VÝ dô : c¬ quan cã thÈm quyÒ còng ph¶I chÊm døt ®iÒu tra nÕu hµng ho¸ nhËp
khÈu ®-îc b¸n ph¸ gi¸ víi sè l-îng kh«ng ®¸ng kÓ (tøc lµ l-îng hµng ho¸ xuÊt
khÈu b¸n ph¸ gi¸ cña mét n-íc thÊp h¬n 3% tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu cña s¶n phÈm
®ã: tuy nhiªn c¸c cuéc ®iÒu tra cã thÓ tiÕp tôc nÕu tæng l-îng hµng ho¸ xuÊt khÈu
b¸n ph¸ gi¸ cña nh÷ng n-íc thuéc diÖn nµy chiÕm Ýt nhÊt 7% tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu
). HiÖp ®Þnh quy ®Þnh r»ng c¸c n-íc thµnh viªn ph¶i b¸o c¸o nhanh chãng vµ chi
tiÕt c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ t¹m thêi hoÆc l©u dµi lªn Uû ban vÒ c¸c hµnh
vi b¸n ph¸ gi¸. C¸c n-íc còng ph¶i göi b¸o c¸o mçi n¨m hai lÇn vÒ tÊt c¶ c¸c cuéc
®iÒu tra chèng ph¸ gi¸. Trong tr-êng hîp cã tranh chÊp c¸c n-íc thµnh viªn ®-îc
khuyÕn khÝch tiÕn hµnh tham v¸n lÉn nhau. Hä còng cã thÓ sö dông quy tr×nh gi¶I
quyÕt tranh chÊp cña WTO.
Theo c¸ch hiÓu ë trªn th× mét n-íc cã thÓ xem xÐt viÖc ®¸nh thuÕ chèng b¸n ph¸
gi¸ ®èi víi c¸c mÆt h·ng cña ViÖt Nam nÕu xÐt thÊy:
- Gi¸ xuÊt khÈu thÊp h¬n gi¸ b¸n hµng ho¸ ®ã ë thÞ tr-êng ViÖt Nam
- Gi¸ xuÊt khÈu thÊp h¬n chi phÝ s¶n xuÊt.
- Gi¸ xuÊt khÈu sang thÞ tr-êng ®ang tiÕn hµnh ®iÒu tra chèng b¸n ph¸ gi¸ thÊp
h¬n gÝa xuÊt khÈu hµng ho¸ ®ã sang mét thÞ tr-êng kh¸c.

3
 TiÓu luËn m«n LuËt kinh tÕ – NguyÔn ChÝ Thanh _ Líp 824

II- DiÔn biÕn vµ kÕt qu¶ vô kiÖn chèng b¸n ph¸ gi¸ t«m ViÖt Nam t¹i
thÞ tr-êng Hoa Kú.
1. DiÔn biÕn vô kiÖn “ chèng b¸n ph¸ gi¸ t«m”
“ ViÖt Nam kh«ng b¸n ph¸ gi¸ t«m vµo thÞ tr-êng Mü” §ã lµ tuyªn bè cña uû
ban t«m (VSC) thuéc hiÖp héi chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam (VASEP)
sau khi liªn minh t«m miÒn nam Hoa Kú (SSA) ®· chÝnh thøc nép ®¬n khëi kiÖn
“ Chèng b¸n ph¸ gi¸ t«m” lªn Bé Th-¬ng M¹i Hoa Kú (ITC). DiÔn biÕn chÝnh cña
vô kiÖn nh- sau: Ngµy 1/1/2004, Uû ban t«m cña hiÖp h«i chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu
thuû s¶n ViÖt Nam cho biÕt: ®ªm 31/12/2003 (theo giê ViÖt Nam), liªn minh t«m
miÒn nam Hoa Kú ®· chÝnh thøc nép ®¬n khëi kiÖn “ chèng b¸n ph¸ gi¸ t«m” lªn
bé th-¬ng m¹i Hoa Kú (DOC) vµ uû ban th-¬ng m¹i quèc tÕ Hoa Kú (ITC).§¬n
khëi kiÖn ®-îc t¸ch riªng cho tõng n-íc vµ gåm 6 n-íc : Th¸i Lan, Trung Quèc,
Ên §é, Ecuador, Brazil, vµ cuèi cïng lµ ViÖt Nam. MÆt hµng khëi kiÖn bao gåm
hÇu hÕt c¸c lo¹i s¶n phÈm t«m n-íc Êm, c¶ ®«ng l¹nh vµ s¶n phÈm t«m ®ãng hép.
Møc thuÕ yªu cÇu ¸p ®Æt cho ViÖt Nam tõ 30-99%. §¹i diÖn cho céng ®ång doanh
nghiÖp chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu t«m ViÖt Nam (VSC) tuyªn bè: Theo tiÒn lÖ vô kiÖn
ch«ng b¸n ph¸ gi¸ c¸ philª ®«ng l¹nh, c¸ tra, c¸ basa ViÖt Nam, tiÕp tôc lîi dông
chÝnh s¸ch b¶o hé ngµy cµng gia t¨ng cña chãnh phñ Hoa Kú , SSA ®· tiÕn hµnh vô
kiÖn “ Chèng b¸n ph¸ gi¸ t«m” phi lý ®èi víi 6 n-íc xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm t«m
chÝnh vµo thÞ tr-êng Mü, trong ®ã cã ViÖt Nam nh»m cøu v·n ngµnh c«ng nghiÖp
khai th¸c vµ chÕ biÕn t«m néi ®Þa ®ang dÇn ®i ®Õn bê vùc ph¸ s¶n, do c«ng nghÖ
thÊp, chi phÝ cao vµ c¹nh tranh kÐm. §©y lµ vô kiÖn thø 2 cña doanh nghiÖp Hoa Kú
®èi víi doanh nghiÖp ViÖt Nam.VSC kh¼ng ®Þnh c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn vµ xuÊt
khÈu t«m ViÖt Nam hoµn toµn kh«ng b¸n ph¸ gi¸ t«m vµo thÞ tr-êng Hoa Kú. Bªn
c¹nh ®ã ngay t¹i Hoa Kú th× hiªp héi ph©n phèi thuû s¶n Hoa Kú, mét tæ chøc phi
lîi nhuËn ®¹i diÖn cho c¸c nhµ nhËp khÈu, ph©n phèi b¸n bu«n b¸n lÎ thuû s¶n Hoa
Kú, ®· ra tuyªn bè b¸o chÝ ph¶n ®èi viÖc liªn minh t«m miÒn nam Hoa Kú (SSA)
®Ö ®¬n lªn bé th-¬ng m¹i Hoa Kú(DOC) vµ uû ban th-¬ng m¹i quèc tÕ Hoa Kú
kiÖn 6 n-íc vÒ viÖc b¸n ph¸ gi¸ t«m t¹i thÞ tr-êng Hoa Kú. Tuy nhiªn, mÆc dï cã
rÊt nhiÒu sù ph¶n ®èi tõ nhiÒu phÝa nh-ng vô kiÖn vÉn ®-îc diÔn ra vµ qua nhiÒu
cuéc ®iÒu tra cña Bé Th-¬ng M¹i Hoa kú ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu t«m
4
 TiÓu luËn m«n LuËt kinh tÕ – NguyÔn ChÝ Thanh _ Líp 824

cña 6 n-íc trong ®ã cã ViÖt Nam, ®Õn ngµy 30/11/2004 Bé Th-¬ng M¹i Hoa Kú ®·
chÝnh thøc ®-a ra kÕt luËn vÒ viÖc b¸n ph¸ gi¸ t«m t¹i thÞ tr-êng Hoa Kú cña c¸c
doanh nghiÖp ViÖt Nam.
'Biên phá giá' của các doanh nghiệp xuất khẩu tôm Việt Nam (Theo Quyết định
cuối cùng của Bộ Thương mại Mỹ, ngày 30/11/2004)
Biên phá giá Biên phá giá Thay đổi
Công ty sơ bộ cuối cùng (tăng
(24/08/04) (30/11/2004) giảm)
Seaprodex Minh Hải (Bạc Liêu) 18,68 % 4,13 % - 14,55 %
Minh Phú (Cà Mau) 14,89 % 4,21 % - 10,68 %
Camimex (Cà Mau) 19,60 % 4,99 % - 14,61 %
Mức trung bình cho 29 DN “bị
đơn tự nguyện” được “thuế suất”
16,01 % 4,38 % - 11,63 %
riêng biệt bằng trung bình của 3
DN

5 DN “bị đơn tự nguyện” còn lại

(Hải Thuận, Ngọc Sinh, Trúc
An, Phương Nam và Nha Trang 93,13 % 25,76 % - 67,37 %
Fisheries Co.) và toàn bộ các DN
khác

Kim Anh (Sóc Trăng) 12,11 % 25,76 % + 13,65 %

a.LËp luËn cña bÞ ®¬n :

PhÝa Doanh nghiÖp chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu t«m ViÖt Nam cho r»ng hä kh«ng
b¸n ph¸ gi¸ s¶n phÈm t«m sang thÞ tr-êng Hoa Kú còng nh- c¸c thÞ tr-êng kh¸c.
Lîi thÕ c¹nh tranh cã ®-îc cña s¶n phÈm thuû s¶n ViÖt Nam ®-îc t¹o nªn bëi ®iÒu
kiÖn thiªn nhiªn thuËn lîi, m«i tr-êng trong s¹ch, hÖ sinh th¸i rõng ngËp mÆn ®-îc
5
 TiÓu luËn m«n LuËt kinh tÕ – NguyÔn ChÝ Thanh _ Líp 824

b¶o vÖ vµ t¸i t¹o, bªn c¹nh ®ã lµ chi phÝ c«ng nh©n thÊp, ®éi ngò lao ®éng ®«ng
®¶o, cÇn cï, khÐo lÐo vµ s¸ng t¹o, ®ñ n¨ng lùc øng dông nh÷ng c«ng nghÖ tiªn tiÕn
nhÊt vµo c¸c c«ng ®o¹n nu«i vµ chÕ biÕn t«m ®Ó t¨ng n¨ng suÊt vµ gi¶m gi¸ thµnh.
NÕu nghiªn cøu thÊu ®¸o vµ toµn diÖn h¬n n÷a c¸c yÕu tè nµy th× Bé th-¬ng m¹i
Hoa Kú (DOC) sÏ ®i ®Õn kÕt luËn r»ng c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hoµn toµn
kh«ng b¸n ph¸ gi¸. Còng nh- c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu c¸ Tra, c¸
Basa ViÖt Nam, c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu t«m ViÖt Nam ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh hoµn toµn ®éc lËp theo c¬ chÕ thÞ tr-êng, chÊp nhËn c¹nh tranh
ngµy cµng t¨ng ë thÞ tr-êng néi ®Þa còng nh- ë c¸c thÞ tr-êng n-íc ngoµi kh¸c ®Ó
tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Doanh nghiÖp chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu t«m ViÖt Nam kh¼ng
®Þnh kh«ng hÒ nhËn bÊt cø sù tµi trî nµo cña chÝnh phñ ViÖt Nam ; ho¹t ®éng kinh
doanh theo LuËt Doanh NghiÖp ViÖt Nam vµ theo th«ng lÖ cña luËt ph¸p quèc tÕ, tù
chÞu rñi ro vµ ®ãng thuÕ ®Çy ®ñ theo quy ®Þnh cña chÝnh phñ, kh«ng kh¸c g× c¸c
doanh nghiÖp ®ång nghiÖp ë c¸c n-íc kh¸c vµ ë Hoa Kú. ë mÆt nµo ®ã doanh
nghiÖp ViÖt nam cßn chÞu thiÖt thßi h¬n, gÆp khã kh¨n nhiÒu h¬n do ViÖt Nam lµ
quèc gia ®ang ph¸t triÓn, c¬ së h¹ tÇng, dÞch vô cung øng ch-a ®Çy ®ñ nh- c¸c n-íc
ph¸t triÓn. Uû ban t«m cña ViÖt Nam (VSC) rÊt bÊt b×nh vµ cùc lùc ph¶n ®èi hµnh
®éng cña SSA ®· cè t×nh vu khèng, tiÕn hµnh vô kiÖn phi lý ®èi víi doanh nghiÖp
chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu t«m cña nhiÒu n-íc, SSA ®· ®i ng-îc l¹i xu thÕ më réng tù
do th-¬n gm¹i toµn cÇu mµ Hoa Kú lµ quèc gia ®Ò x-íng vµ yªu cÇu c¸c n-íc trªn
thÕ giíi thùc hiÖn, ®Æc biÖt lµ c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn tham gia thùc hiÖn. Bªn
c¹nh ®ã VSC còng kh¼ng ®Þnh viÖc xuÊt khÈu s¶n phÈm t«m ViÖt Nam sang thÞ
tr-êng Hoa Kú kh«ng hÒ g©y thiÖt h¹i vËt hÊt hoÆc ®e do¹ g©y thiÖt h¹i cho ngµnh
khai th¸c vµ chÕ biÕn t«m cña Hoa Kú, tr¸i l¹i cßn gãp phÇn t¹o viÖc lµm vµ thu
nhËp cho hµng ngh×n lao ®éng Hoa Kú. §¹i diÖn cho céng ®ång doanh nghiÖp chÕ
biÕn vµ xÊt khÈu t«m ViÖt Nam, VSC tuyªn bè : “ theo tiÒn lÖ cña vô kiÖn chèng
b¸n ph¸ gi¸ Philª ®«ng l¹nh, c¸ tra ,c¸ Basa ViÖt Nam, tiÕp tôc lîi dông chÝnh s¸ch
b¶o hé mËu dÞch ngµy cµng gia t¨ng cña chÝnh phñ Hoa Kú, SSA ®· cè t×nh tiÕn
hµnh vô kiÖn chèng b¸n ph¸ gi¸ t«m “ phi lý ®èi víi 6 n-íc, trong ®ã cã ViÖt Nam,
nh»m cøu v·n ngµnh c«ng nghiÖp khai th¸c t«m néi ®Þa ®ang ®Õn bê vùc ph¸ s¶n
do c«ng nghÖ thÊp , chi phÝ cao, vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh thÊp.

6
 TiÓu luËn m«n LuËt kinh tÕ – NguyÔn ChÝ Thanh _ Líp 824

b.LËp luËn cña phÝa nguyªn ®¬n:

VÒ phÝa Hoa Kú, c¸c doanh nghiÖp thuû h¶i s¶n cho r»ng c¸c doanh nghiÖp ViÖt
Nam ®· b¸n ph¸ gi¸ t«m t¹i thÞ tr-êng Hoa Kú tøc lµ b¸n víi møc gi¸ thÊp h¬n møc
gi¸ “ chuÈn” t¹i thÞ tr-êng nµy, g©y ¶nh h-ëng vµ cã thiÖt h¹i vÒ kinh tÕ vÒ viÖc
cung øng mÆt hµng nµy cña hä t¹i thÞ tr-êng néi ®Þa. Qua sù xem xÐt vµ ®¸nh gi¸
cña Bé th-¬ng m¹i Hoa Kú th× c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· nhËp khÈu c¸c s¶n
phÈm thuû h¶i s¶n cã dÊu hiÖu b¸n ph¸ gi¸, vµ cã sù trî gi¸ tõ phÝa chÝnh phñ ViÖt
Nam khiÕn c¸c mÆt hµng nµy cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ gi¸ t¹i thÞ tr-êng Hoa Kú.(
Bªn c¹nh ®ã phÝa Hoa Kú ch-a c«ng nhËn ViÖt Nam lµ mét n-íc cã nÒn kinh tÕ thÞ
tr-êng).

2. T¸c ®éng cña vô kiÖn :

a) §èi víi ViÖt nam:
C¸c t¸c ®éng cña vô kiÖn t«m ®èi víi con t«m ViÖt Nam xuÊt hiÖn ngay tõ løc
SSA ch-a chÝnh thøc nép ®¬n kiÖn lªn DOC vµo cuèi th¸ng 12.2003. ChØ trong 9
th¸ng ®Çu n¨m 2003, c¸c th«ng tin vÒ vô kiÖn t«m ®· khiÕn gÝa t«m b¾t ®Çu gi¶m
sót, c¸c nhµ nhËp khÈu mua t«m dÌ dÆt h¬n, kh«ng mua dù tr÷ vµ ®Èy rñi ro sang
cho nhµ s¶n xuÊt. Gi¸ t«m b×nh qu©n cña ViÖt Nam gi¶m gÇn 3,4 %, gi¸ xuÊt khÈu
sang Hoa Kú còng gi¶m tíi 7,6 % trong lóc c¸c thÞ tr-êng nhËp khÈu t«m VN còng
nh- cña Trung Quèc(gi¶m 47%). Víi møc sôt gi¶m nµy ®· khiÕn c¸c nhµ xuÊt
khÈu t«m ViÖt Nam thÊt thu trªn 27 triÖu USD. MÆt kh¸c ®èi víi møc thuÕ cuèi
cïng, mÆc dï møc thuÕ thÊp h¬n ®¸ng kÓ so víi ph¸n quyÕt s¬ bé, song khã kh¨n
®èi víi c¸c doanh nghiÖp lµ ch-a hÕt. H¬n n÷a, møc thuÕ 4,21% cã thÓ ®-îc coi lµ
thÊp nh-ng víi c¸c ¸p lùc c¹nh tranh m¹nh mÏ trªn thÞ tr-êng thÕ giíi møc chªnh
lÖch nµy vÉn mang tÝnh quyÕt ®Þnh ®èi víi c¸c ®èi t¸c mua hµng cña Viet Nam hay
cña n-íc kh¸c. Ngoµi ra vô kiÖn cßn ¶nh h-ëng rÊt nghiªm träng tíi kÕ ho¹ch t¨ng
tr-ëng xuÊt khÈu vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp ViÖt Nam trªn thÞ
tr-êng quèc tÕ, vµ cã nh÷ng t¸c ®éng kh«ng nhá tíi c¸c vÊn ®Ò x· héi nh-: c«ng ¨n
viÖc lµm, thu nhËp cña ng-êi lao ®éng…
b) §èi víi Hoa Kú :

7
 TiÓu luËn m«n LuËt kinh tÕ – NguyÔn ChÝ Thanh _ Líp 824

Ph¸n quyÕt cuèi cïng cña toµ ¸n kh«ng nh÷ng kh«ng lµm cho ng-êi tiªu dïng
Hoa Kú ®-îc h-ëng lîi mµ hä cßn ph¶i mua t«m víi gi¸ cao h¬n tr-íc khi cã vô
kiÖn, nguyªn do chÝnh tõ viÖc ®¸nh thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ víi c¸c s¶n phÈm t«m
nhËp khÈu ®· lµm gi¶m c¸c nhµ xuÊt khÈu t«m vµo thÞ tr-êng nµy, mµ theo c¸c sè
liªu cho biÕt vèn dÜ l-îng t«m néi ®Þa kh«ng ®ñ ®¸p øng cho ng-êi tiªu dïng, ®·
dÉn tíi t×nh tr¹ng nµy. C¸i mµ chÝnh phñ Hoa Kú ®· ®¹t ®-îc khi mµ kÕt luËn vµ
®¸nh thuÕ chèng b¸n ph¸ t«m ®èi víi 6 n-íc xuÊt khÈu t«m chÝnh vµo Hoa Kú
chÝnh lµ b¶o hé cho ngµnh khai th¸c t«m néi ®Þa vµ nh»m cøu v·n ngµnh nµy khái
bê vùc ph¸ s¶n do c«ng nghÖ thÊp, chi phÝ cao vµ ko thÓ c¹nh tranh ®-îc víi t«m
xuÊt khÈu.

III - §¸nh gi¸ vµ ph©n tÝch vô kiÖn theo ý kiÕn c¸ nh©n:

Cïng víi qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, trong suèt mét thËp kû võa qua, kim
ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu
chñ lùc cña ViÖt Nam lµ dÇu th«, than ®¸, cr«m, giÇy dÐp hµng dÖt may, hµng mü
nghÖ, hµng gèm sø, cµ fª, cao su, gç vµ c¸c s¶n phÈm gç, hµng thuû s¶n. Tuy nhiªn
gÇn ®©y, hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam nh- c¸ tra, c¸ basa, bËt lña ga, ®Õ giµy
kh«ng thÊm n-íc ®· bÞ mét sè n-íc ®iÒu tra, ®¸nh thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸. Thùc
tiÔn ®Êu tranh trong lÜnh vùc nµy: mét khã kh¨n lín cho c¸c nhµ s¶n xuÊt cña ViÖt
Nam lµ hÇu hÕt c¸c n-íc kh«ng c«ng nhËn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam lµ nÒn kinh tÕ thÞ
tr-êng, tõ ®ã dÉn ®Õn viÖc n-íc nhËp khÈu cã thÓ c¨n cø vµo gi¸ cña c¸c n-íc thø 3
®Ó x¸c ®Þnh cã hiÖn t-îng b¸n ph¸ gi¸ hay kh«ng vµ nÕu cã th× cô thÓ lµ gi¸ bao
nhiªu phÇn tr¨m. Cho ®Õn nay, tÊt c¶ c¸c n-íc khi tiÕn hµnh ®iÒu tra ¸p dông thuÕ
chèng b¸n ®èi víi ViÖt Nam ®Òu ¸p dông c¸ch so s¸nh gi¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam
víi gi¸ xuÊt khÈu cña mét n-íc thø 3. VÝ dô: Colombia khi ®iÒu tra ph¸ gi¸ g¹o
nhËp khÈu tõ ViÖt Nam ®· lÊy g¹o xuÊt khÈu cña Th¸i Lan lµm c¬ së tÝnh gi¸.
T-¬ng tù nh- vËy, Canada ®· lÊy gi¸ tái xuÊt khÈu cña Mexico lµm c¬ së tÝnh gi¸
®Ó so s¸nh víi møc gi¸ tái cña ViÖt nam. Râ rµng, c¸ch ¸p dông nh- vËy lµ kh«ng
c«ng b»ng ®èi víi hµng ho¸ ViÖt Nam vµ th-êng dÉn ®Õn viÖc hµng ViÖt Nam bÞ
coi lµ b¸n ph¸ gi¸. Trong vô kiÖn chèng b¸n ph¸ gi¸ t«m cña ViÖt Nam vµo thÞ
tr-êng Hoa Kú, Bé th-¬ng m¹i ®· rÊt tÝch cùc vµ chñ ®éng trong viÖc tham gia gi¶i

8
 TiÓu luËn m«n LuËt kinh tÕ – NguyÔn ChÝ Thanh _ Líp 824

tr×nh víi phÝa n-íc ngoµi vÒ quy chÕ nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cña ViÖt Nam. Theo
yªu cÇu cña phÝa n-íc ngoµi ®Ò nghÞ gi¶i tr×nh vÒ c¸c vÊn ®Ò mang tÝnh vÜ m« cña
nÒn kinh tÕ nh- tÝnh chuyÓn ®æi cña ®ång tiÒn, ph¹m vi tho¶ thuËn møc l-¬ng gi÷a
ng-êi lao ®éng vµ ng-êi sö dông lao ®éng, ph¹m vi më cña thÞ tr-êng ®Çu t- n-íc
ngoµi, gi¸ c¶ vµ s¶n l-îng cña doanh nghiÖp. ChÝnh bé th-¬ng m¹i ®· lµm ®Çu mèi
tæng hîp c¸c phÇn gi¶i tr×nh tõ nhiÒu c¬ quan nh- ng©n hµng Nhµ N-íc, bé KÕ
Ho¹ch ®Çu t-, Bé Lao ®éng th-¬ng binh X· Héi, Tæng liªn ®oµn lao ®éng ®Ó göi
cho phÝa n-íc ngoµi.
Còng ph¶i nãi r»ng viÖc c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu cña ViÖt Nam th-êng thua kiÖn
trong c¸c vô kiÖn chèng b¸n ph¸ gi¸ ë n-íc ngoµi cho thÊy r»ng chóng ta cã mét sè
mÆt yÕu kÐm trong viÖc chuÈn bÞ còng nh- theo kiÖn trong c¸c vô kiÖn chèng b¸n
ph¸ gi¸ hay nhõng vô kiÖn t-¬ng tù mang tÝnh th-¬ng m¹i quèc tÕ.Tõ ®ã ta cã thÓ
nhËn thÊy r»ng: trong mét vô kiÖn vÒ chèng b¸n ph¸ giÊ, c¸c doanh nghiÖp ViÖt
Nam bÞ kiÖn th-êng ph¶i tr¶ lêi mét b¶ng c©u hái liªn quan tíi c¸c chi phÝ trong
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh- chi phÝ nguyªn vËt liÖu, chi phÝ l-¬ng, chi phÝ qu¶n lý, chi
phÝ l-u th«ng… C¸c c©u hái d¹ng nµy th-êng cã yªu cÇu kh¸ nghiªm ngÆt vÒ ®é
chi tiÕt vµ thêi gian hoµn thµnh, chÝnh ®iÒu nµy ®· g©y cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt
Nam kh¸ nhiÒu lóng tóng. VÒ phÝa chÝnh phñ: tuú luËt ph¸p cña tõng n-íc ®Ó ta
quyÕt ®Þnh vÒ mét vô ®iÒu tra chèng b¸n ph¸ gi¸, c¬ quan cã thÈm quyÒn cña n-íc
ngoµi cã thÓ tæ chøc c¸c phiªn gi¶i tr×nh cho bªn nguyªn vµ bªn bÞ tranh luËn trùc
tiÕp. Trong tr-êng hîp nµy ( tr-êng hîp b¸n ph¸ gi¸ t«m t¹i thÞ tr-êng Hoa Kú) ®¹i
diÖn cña chÝnh phñ vµ doanh nghiÖp ph¶i cïng phèi hîp hµnh ®éng ®Ó tham gia
phiªn gi¶i tr×nh. Trong sè c¸c mÆt hµng bÞ n-íc ngoµi ®iÒu tra chèng b¸n ph¸ gi¸,
kh«ng ph¶i mäi tr-êng hîp ®Òu cã hiÖp héi ngµnh nghÒ ®øng ra ®¹i diÖn cho doanh
nghiÖp thµnh viªn.HiÖn t¹i míi chØ cã HiÖp héi chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu thuû s¶n
(VASEP) ®¹i diÖn víi vô c¸ tra c¸ Basa vµ T«m vµo thÞ tr-êng Hoa Kú, víi vô ®Õ
giµy vµo Canada cã HiÖp héi da giµy ViÖt Nam ®øng ra gi¶i tr×nh, b¶o vÖ cho c¸c
doanh nghiÖp thµnh viªn. Trong khi ®ã, víi vô ®iÒu tra ph¸ gi¸ bËt löa vµo EU vµ
Hµn Quèc th× c¸c doanh nghiÖp kh«ng cã hiÖp héi ®Ó ®¹i diÖn cho m×nh trong c¸c
giao dÞch liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc kiÖn tông mµ m¹nh ai nÊy lµm, nªn ch-a cã
sù thèng nhÊt trong hµnh ®éng cña c¸c doanh nghiÖp.

9
 TiÓu luËn m«n LuËt kinh tÕ – NguyÔn ChÝ Thanh _ Líp 824

a.Lèi tho¸t cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sau vô kiÖn:
§Ó gi¶m thiÓu tèi ®a c¸c t¸c déng tiªu cùc do c¸c vô kiÖn chèng b¸n ph¸ gi¸ g©y
ra, theo em vÒ phÝa c¸c chuyªn gia th-¬ng m¹i, c¸c doanh nghiÖp, hiÖp héi ngµnh
hµng cÇn x©y dùng c¬ chÕ phßng bÞ vµ c¶nh b¸o sím th«ng qua m¹ng l-íi cung cÊp
th«ng tin ®Ó tiÕn hµnh theo dâi, rµ so¸t, ®¸nh gi¸ dù b¸o nh÷ng thay ®æi trong hÖ
thèng ph¸p luËt, còng nh- c¸c ®éng th¸i vÒ chèng b¸n ph¸ gi¸ cña c¸c thÞ tr-êng
xuÊt khÈu chñ lùc. Bªn c¹nh ®ã, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nãi chung còng cÇn ph¶i
®a d¹ng hãa c¸c s¶n phÈm, vµ ®a d¹ng ho¸ thÞ tr-êng ®Ó cã thÓ tiÕp tôc kinh doanh
æn ®Þnh, l©u dµi. §èi víi c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu thuû h¶i s¶n nãi
riªng: cÇn tËp trung n©ng cao gi¸ trÞ gia t¨ng cña s¶n phÈm, ph¸t triÓn c«ng nghÖ
chÕ biÕn vµ s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng nh- t«m bao bét, t«m tÈm bét, ph¶i chuÈn bÞ c¸c
kÕ ho¹ch chi tiÕt cô thÓ khi bÞ kiÖn còng nh- khi bÞ thua kiÖn ë c¸c n-íc lµ thÞ
tr-êng nhËp khÈu t«m cña ViÖt Nam, chó träng nh÷ng mÆt hµng nh- t«m t-¬i, t«m
cµng xanh cã gi¸ trÞ cao ®ång thêi kh«ng lµ ®èi t-îng ¸p thuÕ. §Èy m¹nh nu«i t«m
sinh th¸i, mÆc dï nu«i t«m sinh th¸i kh«ng cho n¨ng suÊt cao nh-ng lo¹i t«m nµy
l¹i ®-îc ng-êi tiªu dïng -a ch-éng vµ gi¸ b¸n l¹i cao h¬n so víi t«m nu«i c«ng
nghiÖp. Ngoµi viÖc t¨ng c-êng c«ng t¸c xóc tiÕn th-¬ng m¹i vµo thÞ tr-êng Hoa kú,
c¸c doanh nghiÖp còng cÇn tiÕp tôc tËp trung ®Èy m¹nh vµo c¸c thÞ tr-êng truyÒn
thèng nh- Trung Quèc, Hång C«ng, ..vµ ®Æc biÖt lµ thÞ tr-êng NhËt B¶n, bªn c¹nh
®ã còng ph¶i th¨m dß më réng thÞ tr-êng sang c¸c n-íc cã tiÒm n¨ng tiªu thô kh¸c
trong khu vùc Ch©u ¢u vµ c¸c thÞ tr-êng Ch©u ¸ ngoµi truyÒn thèng kh¸c. Song dï
më réng ra thÞ tr-êng nµo th× c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam còng ph¶i lu«n t¹o ®-îc
mèi liªn hÖ chÆt chÏ gi÷a doanh nghiÖp, ng-êi thu mua vµ ng-êi nu«i t«m, gi÷
v÷ng uy tÝn cho s¶n phÈm cña m×nh. Khi x¶y ra c¸ vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸, thêi gian
dµnh cho c¸c doanh nghiÖp tr¶ lêi vµ hoµn thµnh hå s¬ rÊt ng¾n, do vËy khi bÞ n-íc
ngoµi khëi kiÖn, doanh nghiÖp vµ hiÖp héi doanh nghiÖp nªn tÝch cùc chñ ®éng
tham gia gi¶i quyÕt vô kiÖn mét c¸ch khÐo lÐo vµ hîp t¸c. NÕu thô ®éng sÏ mÊt lîi
thÕ vµ hÇu qu¶ lµ hµng ho¸ ViÖt Nam bÞ ®¸nh thuÕ cao, bÞ gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng
th©m nhËp thÞ tr-êng.

10
 TiÓu luËn m«n LuËt kinh tÕ – NguyÔn ChÝ Thanh _ Líp 824

b.Bµi häc rót ra

Trong th-¬ng m¹i quèc tÕ, hiÖn t-îng b¸n ph¸ gÝa lµ mét thùc tÕ d-êng nh- c¸c
n-íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ®ang lîi dông biÖn ph¸p nµy ®Ó b¶o hé nÒn s¶n xuÊt
trong n-íc. Tuy nhiªn, khi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, chóng ta ph¶i chÊp nhËn luËt
ch¬i chung còng nh- ph¶i chÊp nhËn c¸c biÖn ph¸p phï hîp víi khu«n khæ ph¸p lý
quèc tÕ vµ khu«n khæ ph¸p luËt cña n-íc nhËp khÈu. Qua viÖc nh×n nhËn tr¸ch
nhiÖm cña chÝnh phñ, tr¸ch nhiÖm cña c¸c doanh nghiÖp trong c¸c vô viÖc vÒ chèng
b¸n ph¸ gi¸, cã thÓ rót ra mÊy bµi häc sau:
- Doanh nghiÖp cÇn tù n©ng cao nhËn thøc vµ kh¶ n¨ng thÝch øng víi m«i tr-êng
kinh doanh quèc tÕ.
- Khi bÞ kiÖn doanh nghiÖp cÇn khÈn tr-¬ng liªn hÖ víi HiÖp héi ngµnh hµng (
nÕu cã ) hä¨c b¸o c¸o c¬ quan ®µu mèi vÒ ngµnh hµng tæ chøc chuÈn bÞ c¸c néi
dung thèng nhÊt sÏ phai tr¶ lêi n-íc nhËp khÈu.
- C¸c doanh nghiÖp cÇn nªu cao tinh thÇn ®oµn kÕt, huy ®éng søc m¹nh tæng
hîp céng víi ®Êu tranh víi ®¬n kiÖn.
- Tranh thñ søc m¹nh cña luËt s- trong khi gi¶i quyÕt khiÕu kiÖn.
- VÒ tr¸ch nhiÖm cña bé th-¬ng m¹i vµ c¸c bé ngµnh liªn quan: cÇn thµnh lËp
mét bé phËn chuyªn tr¸ch nhiÖm vÒlÜnh vùc nµy ®Ó chñ ®éng ®èi phã mét c¸ch
nhanh chãng, bµi b¶n víi c¸c vô ®iÒu tra ph¸ gi¸ cã thÓ x¶y ra trong t-¬ng lai.

11
 TiÓu luËn m«n LuËt kinh tÕ – NguyÔn ChÝ Thanh _ Líp 824

C.KÕt thóc vÊn ®Ò

Nh- vËy, sau rÊt nhiÒu c¸c vô kiÖn chèng b¸n ph¸ gi¸ ë c¸c thÞ tr-êng n-íc
ngoµI nh»m vµo c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, chóng ta cÇn cã c¸c
nh×n ®óng ®¾n vµ tæng qu¸t h¬n vÒ vÊn ®Ò chèng b¸n ph¸ gi¸. C¸c doanh nghiÖp
khi bÞ kiÖn chèng b¸n ph¸ gÝa còng nªn cã sù chuÈn bÞ tèt vµ chñ ®éng tham gia
còng nh- phèi hîp víi c¸c c¬ quan ®¹i diÖn cña chÝnh phñ tham gia gi¶i tr×nh t¹i
c¸c phiªn toµ. Trong giai ®o¹n tíi ®©y c¸c doanh nghiÖp sÏ cßn gÆp rÊt nhiÒu sù
c¹nh tranh trªn tr-êng th-¬ng m¹i quèc tÕ v× n-íc ta chuÈn bÞ gia nhËp tæ chøc
th-¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) khi ®ã chóng ta sÏ ph¶i chÊp nhËn sù c¹nh tranh tõ
nhiÒu phÝa vµ chÊp nhËn luËt ch¬I chung vµ c¸c biÖn ph¸p phï hîp víi khu«n khæ
ph¸p lý quèc tÕ, khi ®ã hy väng c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn cã nh÷ng sù chuÈn
bÞ kü l-ìng còng nh- chñ ®éng ®Ó ®èi phã víi nhiÒu vô kiÖn quèc tÕ t-¬ng tù.

12