8: CZĘŚĆ ODŚRODKOWA: KONTROLA AUTONOMICZNA I

SOMATYCZNA KONTROLA RUCHU

1. Układ autonomiczny = część współczulna + cz. Przywspółczulna.

2. Droga odruchu autonomicznego:

 Informacja czuciowa biegnie z: receptorów czuciowych trzewnych/somatycznych/podwzgórza, które

zawiera neurony będące Osmo-/termoreceptorami do podwzgórza/mostu/rdzenia przedłużonego, z
których wychodzi informacja motoryczna generująca odpowiedzi
autonomiczne/endokrynne/behawioralne(gdyż część informacji czuciowej dochodzi też do kory i
układu limbicznego)
 Niektóre odruchy zachodzą bez udziału kory – są to tzw. Odruchy rdzeniowe
np.mikcja,defekacja,erekcja. (W przypadku uszkodzenia komunikacji miedzy rdzeniem kręgowym, a
mózgiem pacjent zachowuje niektóre odruchy, ale ich nie odczuwa i nie kontroluje.
3. Autonomiczny układ:
 spełnia postulaty Cannona ( a. zachowuje fitness środ.wew. b. zachodzi regulacja w górę i w dół c.
zachodzi kontrola antagonistyczna d. dany sygnał chem.ma rozne działanie na różne tkanki)
 gr. Potowe i mięśnie gładkie naczyń są unerwione tylko współczulnie (wyjątek!) i podlegają kontroli w
górę i w dół.
 Cz. WSP. I przywsp. Mogą ze sobą współpracować np.: erekcja zachodzi pod wpływem cz.przywsp., a
ejakulacja dzięki cz.wsp.
 W naczyniach krwionośnych odpowiedź zależy nie od sygnału chemicznego,a od rodzaju receptora
adrenergicznego do którego sygnał się przyłącza ( wazodylatacja – rozkurcz m.gładkich,
wazokonstrykcja –skurcz.)
4. Drogi autonomiczne:
 Odśrodkowa droga jest 2-neuronowa: neuron przedzwojowy -> zwój autonomiczny -> neuron
zazwojowy
 neuron przedzwojowy ulega dywergencji przy zwoju i tworzy synapsy z 8/9 (do 32!) neuronami
zazwojowymi, z których każdy może unerwiać oddzielny obszar, co powoduje, że 1 sygnał z CUN może
kontrolować wiele komórek docelowych.
 W zwoju obecne są interneurony niewychodzące poza zwój, które modulują sygnały.
5. Porównanie:
-Uk. WSP –początek: segmenty rdzenia od Th1 do L2 –lokalizacja zwojów: zwoje w postaci pnia współczulnego
przy rdzeniu kr. + 3 zwoje przy aorcie zstępującej – drogi:neurony przedzwojowe krótkie, a zazwojowe długie.
-Uk.PRZYWSP. – pień mózgu (aksony neuronow opuszczają go jako nerwy czaszkowe) +segmenty krzyżowe S2-
S4 dla narządów miednicy – zwoje przy/w obrębie unerwianego narządu – neu.przedzwojowe długie, a
zazw.krótkie.
Część przywspolczulna unerwia gl.glowe, szyje, narządy wewnętrzne. 75% wszystkich jej włókien w nerwie
błędnym, który zawiera też włókna czuciowe. (wagotomia – przecięcie n.blednego)
 Neurony przedzwojowe WSP.i przywsp. Uwalniają Ach do recept.cholinergicznych nikotynowych
 Neurony zazwojowe WSP. Uwalniają norepinefryne NE(noradrenaline) na rec.adrenergiczne. Te które
unerwiają gruczoł potowy uwalniają Ach. (neu.wsp.cholinergiczne)
 Neu.zazw.przywsp. uwalniaja Ach do receptorow cholinergicznych muskarynowych.
 Niektóre nie wydzielają ani Ach ani NE tylko np. ATP, tlenek azotu, substancje P, somatostatynę .-
>neurony nieadrenergiczne/niecholinergiczne
6. Uk.aut unerwia mięśnie gładkie, sercowy, gruczoły, tkanke tluszcz.:
 Złącze nerwowo – efektorowe – synapsa między n.zazw, a efektorem
  Żylakowatości – wybrzuszenia aksonu neu.zazwojowego z pęcherzykami z neurotransmiterami. Błona
kom.docelowej poniżej nich nie ma zgrupowań receptorów, więc neurotransmiter trafia do płynu
międzykomorkowego i dyfunduje do receptorów -> 1 neu.zazw. kontroluje duży obszar tkanki
docelowej. Współczulne żylak.mają receptory dla hormonów/subst.parakrynnych np.histaminy.
Żylakow. Syntetyzują Ach, NE.
 Wydzielony neurotransmiter 1. Dyfunduje poza synapse do np. naczyń, 2. Rozkłada się dzieki
enzymom zewnatrzkom., 3. Dochodzi do aktywnego wychwytu zwrotnego (i pakowania w pęcherzyki /
rozkładu w neuronie. Dla Ach: 1 i 2. Dla NE: 1 i 3
7. Neurotransmitery zazwojowe:

8. Receptory uk.autonom.
-Uk.wspol: adrenergiczne zależne od białka G -> wolniejsza, dłuższa odpowiedź komórki. Wiążą katecholaminy:
(nor)epinefrynę. Alfa - najliczniejsze

-Uk.przywsp: receptory zależne od białka G – cholinergiczne muskarynowe (min.5 podtypów). Ich aktywacja
uruchamia szlak drugich przekaźników. Może dojść do otwarcia kanałów K+,Ca2+

9. Nadnercze: ma 2 gruczoły, które uległy fuzji w rozwoju embrion.

 Kora nad.- prawdziwy gruczoł endokrynny (hormony steroidowe) +
 Rdzeń nad. –rozwinął się z tej samej tk.embr.co uk.aut.wspol., ma f.neurosekrecyjną. To
zmodyfikowany zwój współczulny! Jego neurony zazwojowe nie mają aksonów i nazywane są
komórkami chromochłonnymi wydzielającymi adrenaline bezpośrednio do krwi.
10. Agoniści/antagoniści receptorów uk.aut:
Agonista/antagonista pośredni – modyfikuje wydzielanie neurotransmitera, wychwyt zwrotny, jego
degradacje. Kokaina – agonista posredni dla NE, może prowadzic do niedokrwienia serca(skurcz jego naczyn)
11. Pierwotne choroby uk. Aut:
 Zanik wieloukładowy – degeneracja ośrodków autonom. W CUN
 Uszkodzenie ośrodków podwzgórza – zaburzenie zdolności regulacji temp./bilansu wodnego
 Patologia współczulna – zaburzenie aktywacji współczulnej naczyn, nietrzymanie moczu, impotencja,
degeneracja neu.wspl -> regulacja w górę tkanek docelowych (maksymalizacja odp.komorki na
dostepna NE) -> nadwrażliwość podnerwieniowa (podaje egzogennego agonistę adrenergicznego co
wywołuje odpowiedz wieksza niż oczekiwana)
12.Somatyczny uk. Ruchowy:
 Od rogów brzusznych rdzenia kr. Idą neurony ruchowe somatyczne, które rozgałęziają się przy miesniu
szkieletowym tworząc z nim synapse – ZŁĄCZE NERWOWO MIĘŚNIOWE
 Cz.presynaptyczna – zakończenie aksonu, którego zakończenia od gory pokryte są wypustkami kom.
Schwanna
 Szczelina synaptyczna – włoknista macierz z wł.kolagenowymi stabilizującymi + esteraza acetylocholiny
 Cz.postsynaptyczna – motoryczna płytka końcowa – blona komorki mięśniowej przy aksonie jest
pofaldowana i wpuklona jak rynienka. Zawiera receptory cholinergiczne NIKOTYNOWE – podobne do
tych w zwojach uk.autonom. (różnią się antagonistą i izoformami pięciu podjednostek otaczających
por receptora).
 Receptory nikotynowe – mają 2 miejsca wiązania dla Ach, po związaniu otwiera się niespecyficzny
kanał kationowy dla Na+ i K+ -> dokomórkowy prąd K+ mniejszy i dokom.prąd Na+ większy ->
depolaryzacja i skurcz.
 Działanie Ach na płytkę motoryczną – zawsze robi skurcz. Rozkurcz tylko przez hamowanie
somatycznych neuronow w CUN.