ĐATN 2022 Nhóm 1 Hoàn Thành

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT

TÊN ĐỀ TÀI: TÌM HIỂU NĂNG LƯỢNG TÁI TẠO VÀ CÁC THUẬT TOÁN THEO DÕI ĐIỂM CÔNG SUẤT CỰC ĐẠI
KHOA: ĐIỆN – ĐIỆN TỬ
ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP
ĐẠI HỌC
NGÀNH: CÔNG NGHỆ KỸ THUẬT ĐIỆN – ĐIỆN TỬ
CHO HỆ THỐNG NĂNG LƯỢNG MẶT TRỜI - 2022
CHUYÊN NGÀNH: HỆ THỐNG CUNG CẤP ĐIỆN
ĐỀ TÀI:
TÌM HIỂU NĂNG LƯỢNG TÁI TẠO VÀ CÁC

THUẬT TOÁN THEO DÕI ĐIỂM CÔNG SUẤT
CỰC ĐẠI CHO HỆ THỐNG NĂNG LƯỢNG
MẶT TRỜI
Người hướng dẫn: TS. Trần Lê Nhật Hoàng

Sinh viên thực hiện 1: Phan Nguyễn Thanh Thiên
Mã sinh viên: 1811505120348
Lớp: 18D2
Sinh viên thực hiện 2: Huỳnh Thái Việt
Mã sinh viên: 1811505120256
Lớp: 18D2
Sinh viên thực hiện 3: Nguyễn Văn Thành
Mã sinh viên: 1811505120148
Lớp: 18D1
Đà Nẵng, 06/2022
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT
KHOA: ĐIỆN – ĐIỆN TỬ
ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP
ĐẠI HỌC
NGÀNH: CÔNG NGHỆ KỸ THUẬT ĐIỆN – ĐIỆN TỬ
CHUYÊN NGÀNH: HỆ THỐNG CUNG CẤP ĐIỆN
ĐỀ TÀI:
TÌM HIỂU NĂNG LƯỢNG TÁI TẠO VÀ CÁC

THUẬT TOÁN THEO DÕI ĐIỂM CÔNG SUẤT
CỰC ĐẠI CHO HỆ THỐNG NĂNG LƯỢNG
MẶT TRỜI
Người hướng dẫn: TS. Trần Lê Nhật Hoàng

Sinh viên thực hiện 1: Phan Nguyễn Thanh Thiên
Mã sinh viên: 1811505120348
Lớp: 18D2
Sinh viên thực hiện 2: Huỳnh Thái Việt
Mã sinh viên: 1811505120256
Lớp: 18D2
Sinh viên thực hiện 3: Nguyễn Văn Thành
Mã sinh viên: 1811505120148
Lớp: 18D1
Đà Nẵng, 06/2022
NHẬN XÉT CỦA NGƯỜI HƯỚNG DẪN
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
NHẬN XÉT CỦA NGƯỜI PHẢN BIỆN
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
TÓM TẮT
Tên đề tài:
TÌM HIỂU NĂNG LƯỢNG TÁI TẠO VÀ CÁC THUẬT TOÁN THEO DÕI
ĐIỂM CÔNG SUẤT CỰC ĐẠI CHO HỆ THỐNG NĂNG LƯỢNG MẶT TRỜI.
Giảng viên hướng dẫn: TS. Trần Lê Nhật Hoàng
Sinh viên thực hiện: Phan Nguyễn Thanh Thiên Mã SV: 1811505120348
Huỳnh Thái Việt Mã SV: 1811505120256
Nguyễn Văn Thành Mã SV: 1811505120148
Bố cục của luận án gồm 6 chương:
 Chương 1: Giới thiệu chung và khái quát về năng lượng tái tạo
 Chương 2: Tổng qua về hệ thống pin mặt trời
 Chương 3: Các phương pháp tìm điểm công suất cực đại của pin mặt trời
 Chương 4: Mô hình và kết quả của các phương pháp mô phỏng điều khiển bám
điểm công suất cực đại của một hệ pin mặt trời.
 Chương 5: Một số phương pháp giải thuật khác
 Chương 6: Kết luận và hướng phát triển trong tương lai của mô hình
Kết quả mô phỏng đã cho thấy sự cần thiết phải sử dụng MPPT trong hệ thống Pin
năng lượng mặt trời bằng việc sử dụng các thuật toán và nêu ra được thuật toán INC
trong MPPT là tối ưu nhất. Hệ thống đã đưa pin mặt trời vào làm việc các thời điểm
bức xạ và nhiệt độ thay đổi khác nhau và đưa ra được đường cong công suất việc tối
ưu.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
KHOA: ĐIỆN-ĐIỆN TỬ Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
NHIỆM VỤ ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

1. Giảng viên hướng dẫn: TS. Trần Lê Nhật Hoàng
2. Sinh viên thực hiện: Phan Nguyễn Thanh Thiên MSV: 1811505120348
Huỳnh Thái Việt MSV: 1811505120256
Nguyễn Văn Thành MSV: 1811505120148
3. Đề tài
Tên đề tài:
TÌM HIỂU NĂNG LƯỢNG TÁI TẠO VÀ CÁC THUẬT TOÁN
THEO DÕI ĐIỂM CÔNG SUẤT CỰC ĐẠI CHO HỆ THỐNG NĂNG
LƯỢNG MẶT TRỜI
Thời gian thực hiện: Từ ngày: 14/02/2022 đến ngày: 31/05/2022

4. Mục tiêu
- Thực hiện mô phỏng các thuật toán bằng Matlab/Simulink nhằm tìm ra điểm công
suất cực đại tối ưu cho hệ thống pin mặt trời
5. Nội dung chính
- Tìm hiểu tổng quan về năng lượng tái tạo
- Tìm hiểu về hệ thống năng lượng mặt trời
- Mô phỏng hệ thống pin năng lượng mặt trời trong Matlab/Simulink
- Nghiên cứu và ứng dụng các thuật toán nhằm tìm điểm công suất cực đại cho hệ
thống
- Hoàn thành và viết luận án tốt nghiệp
6. Kết quả dự kiến đạt được
- Xây dựng, mô phỏng pin năng lượng mặt trời trong Matlab/Simulink.
- Áp dụng thuật toán để tìm ra điểm công suất cực đại tối ưu cho hệ thống.
7. Tiến độ thực hiện
TT Thời gian Nội dung công việc Kết quả dự kiến đạt được
14/02/2022 - Nhận đề tài và viết đề cương đồ
1 Hoàn thành đúng tiến độ
20/2/2022 án tốt nghiệp
21/02/2022 - Tìm hiểu tài liệu về năng lượng
2 mặt trời, cấu tạo và nguyên lý Hoàn thành đúng tiến độ
5/03/2022
hoạt động
Tìm hiểu về Matlab/Simulink
và cách thực hiện mô phỏng
5/03/2022 - trong Simulink. Tài liệu liên
15/03/2022 quan về các thuật toán điều
khiển bám điểm công suất cực
đại
15/03/2022 Xây dựng hệ thống pin năng
25/03/2022 lượng mặt trời trong Simulink
Nghiên cứu và thiết kế và mô
25/03/2022 - phỏng các thuật toán nhằm tìm
10/05/2022 điểm công suất cực đại cho hệ
thống
10/05/2022 - Hoàn thiện và viết luận án tốt
31/05/2022 nghiệp
Đà Nẵng, ngày 31 tháng 05 năm 2022

TRƯỞNG BỘ MÔN NGƯỜI HƯỚNG DẪN SINH VIÊN
TS. Trương Thị Hoa TS. Trần Lê Nhật Hoàng

LỜI MỞ ĐẦU
Em xin chân thành cảm ơn đến quý thầy cô trong Khoa Điện – Điện tử Trường
Đại học Sư phạm Kỹ thuật – Đại học Đà Nẵng, đặc biệt là quý thầy/cô trong bộ môn
Hệ thống điện đã tận tình chỉ dạy truyền đạt kiến thức cũng như tạo điều kiện thuận lợi
cho em trong suốt quá trình học tập vừa qua.
Em xin chân thành cảm ơn TS. Trần Lê Nhật Hoàng – Trường Đại học Sư phạm
Kỹ thuật – Đại học Đà Nẵng, người thầy đã hết lòng chỉ bảo, hướng dẫn, truyền đạt
những kiến thức chuyên môn cũng như những kinh nghiệm nghiên cứu trong suốt thời
gian học tập và thực hiện luận văn này.
Tuy nhiên do thời gian có hạn, dù đã có nhiều cố gắng hết mình nhưng vẫn khó
tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế trong lúc thực hiện đồ án này.
Chúng em rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến và nhận xét từ các thầy cô.
Em rất mong quý thầy chỉ dẫn giúp đỡ em để hoàn thiện hơn kiến thức của mình và tự
tin bước vào cuộc sống với vốn kiến thức đã có được.
Cuối cùng em kính chúc quý thầy/cô dồi dào sức khỏe và thành công trong sự
nghiệp cao quý. Đồng kính chúc gia đình, bạn bè đã giúp đỡ em dồi dào sức khỏe, đạt
được nhiều thành công trong công việc.
i
LỜI CAM ĐOAN
Em xin cam đoan bản đồ án tốt nghiệp: “Tìm hiểu năng lượng tái tạo và các
thuật toán theo dõi điểm công suất cực đại cho hệ thống năng lượng mặt trời” do
nhóm em tự thiết kế dưới sự hướng dẫn của giảng viên là TS. Trần Lê Nhật Hoàng.
Các số liệu và kết quả nêu trong đồ án là hoàn toàn đúng với thực tế, trung thực và
chưa được từng được ai công bố trong các bài Luận văn khác.
Để hoàn thành đồ án này em chỉ sử dụng những tài liệu được ghi trong danh mục
tài liệu tham khảo và không sao chép hay sử dụng bất kỳ tài liệu nào khác. Nếu phát
hiện có sự sao chép em xin chịu hoàn toàn trách nhiệm.
Sinh viên thực hiện
ii
MỤC LỤC
Nhận xét của người hướng dẫn

Nhận xét của người phản biện
Tóm tắt
Nhiệm vụ đồ án
Lời nói đầu.................................................................................................................i
Lời cam đoan.............................................................................................................ii
Mục lục....................................................................................................................iii
Danh sách hình ảnh..................................................................................................vi
Danh sách các...........................................................................................................xi
Danh sách các ký hiệu, chữ viết tắt.........................................................................xii
CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU CHUNG VÀ KHÁI QUÁT VỀ NĂNG LƯỢNG TÁI
TẠO………………………………………………………………………………… 1
1.1 Lý do chọn đề tài.................................................................................................1
1.2 Khái quát về các nguồn năng lượng tái tạo..........................................................2
1.2.1 Khái niệm……………………………………………………………………...2
1.3 MỘT SỐ DẠNG NĂNG LƯỢNG NHƯ:...........................................................3
1.4 Năng lượng gió....................................................................................................3
1.5 Năng lượng thủy điện..........................................................................................4
1.6 Năng lượng địa nhiệt...........................................................................................4
1.7 Năng lượng sinh học............................................................................................5
1.8 Một số dạng năng lượng khác như: năng lượng thủy triều, nhiên liệu hydrogen
và pin nhiên liệu hydro,.............................................................................................6
1.9 Năng lượng mặt trời............................................................................................6
1.9.1 Khái niệm…………………………………………………………………….. 6
1.9.2 Ưu điểm:……………………………………………………………………… 7
1.9.3 Nhược điểm:………………………………………………………………….. 8
1.10 Tiềm năng năng lượng điện mặt trời ở Việt Nam..............................................8
1.11 Phân biệt năng lượng tái tạo và năng lượng không tái tạo...............................11
iii
1.11.1 Giống nhau:…………………………………………………………………11
1.11.2 Khác nhau:…………………………………………………………………. 11
1.12 . Ưu, nhược điểm của năng lượng tái tạo.........................................................11
1.12.1 Ưu điểm:…………………………………………………………………… 11
1.12.2 Nhược điểm:……………………………………………………………….. 11
1.13 Sự cần thiết phát triển năng lượng tái tạo........................................................12
1.14 Sự phát triển năng lượng tái tạo trên thế giới...................................................12
CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN VỀ HỆ THỐNG PIN MẶT TRỜI.............................16
2.1 Giới thiệu...........................................................................................................16
2.2 Mô hình đơn giản của PV được mô tả như sau..................................................17
2.3 Sơ đồ thay thế đơn giản của PV Sơ đồ thay thế đơn giản của PV được biểu diễn
như sau.................................................................................................................... 18
2.4 Module PV........................................................................................................19
2.5 Mảng PV...........................................................................................................20
2.5.1 Nối nối tiếp nhiều module PV………………………………………………. 20
2.5.2 Nối song song nhiều module PV……………………………………………..21
2.5.3 Nối hỗn hợp nhiều module PV……………………………………………….21
2.6 Hệ thống PV độc lập..........................................................................................22
2.7 Ảnh hưởng của cường độ ánh sáng....................................................................22
2.8 Ảnh hưởng của nhiệt độ.....................................................................................23
2.9 BỘ CHUYỂN ĐỔI DC-DC BOOST CONVERTER........................................24
2.9.1 Trường hợp 1: khi van đóng cắt Q dẫn và diode D không dẫn……………... 25
2.9.2 Trường hợp 2: Khi van Q không dẫn và diode D dẫn………………………..26
Cấu trúc bộ điều khiển.............................................................................................28
2.10 Yêu cầu thiết kế...............................................................................................29
2.11 Tính toán lựa chọn tham số cơ bản của bộ boots.............................................29
CHƯƠNG 3: CÁC PHƯƠNG PHÁP TÌM ĐIỂM CÔNG SUẤT CỰC ĐẠI CỦA
PIN MẶT TRỜI......................................................................................................31
iv
3.1 Giới thiệu...........................................................................................................31
3.2 Thuật toán P&O (Perturbation and Observation)...............................................32
3.3 Thuật toán điện dẫn gia tăng InC (Incremental Conductance)...........................35
CHƯƠNG 4: MÔ HÌNH VÀ KẾT QUẢ CỦA CÁC PHƯƠNG PHÁP MÔ PHỎNG
ĐIỀU KHIỂN BÁM ĐIỂM CÔNG SUẤT CỰC ĐẠI CỦA MỘT HỆ THỐNG PIN
MẶT TRỜI.............................................................................................................. 37
4.1 Mô hình mô phỏng điều khiển bám điểm công suất cực đại của một hệ thống pin
mặt trời.................................................................................................................... 37
4.2 Mô hình pin mặt trời được xây dựng trong Matlab/Simulink............................37
4.3 Mô hình mô phỏng điều khiển bám điểm công suất cực đại của một hệ thống pin
mặt trời xét đến sự ảnh hưởng của nhiệt độ đến cống suất của mô hình..................39
4.3.1 Sự ảnh hưởng của nhiệt độ đến kết quả công suất của mô hình……………..
4.3.2 KẾT LUẬN:………………………………………………………………… 41
4.4 Mô phỏng điều khiển bám điểm công suất cực đại của một hệ thống pin mặt trời
bằng thuật toán P&O...............................................................................................41
4.5 Mô phỏng điều khiển bám điểm công suất cực đại của một hệ pin mặt trời với
từng bức xạ khác nhau bằng thuật toán P&O..........................................................41
4.5.1 Khi bức xạ là 1000W/m2-25oC……………………………………………… 41
4.5.2 Khi bức xạ là 800W/m2-25oC……………………………………………….. 43
4.5.3 Khi bức xạ là 600W/m2-25oC……………………………………………….. 44
4.5.4 Mô phỏng điều khiển bám điểm công suất cực đại của trường hợp biến đổi
bức xạ bằng thuật toán INC……………………………………………………... 46
4.5 Để thấy được sự thay đổi của bức xạ ảnh hưởng đến chỉ số của mô hình mô
phỏng ta sẽ cho biến đổi bức xạ trên cùng 1 chu kì để thấy rõ hơn sự ảnh
hưởng……………………………………………………………………………… 46
4.6 SO SÁNH VÀ NHẬN XÉT..............................................................................47
4.7 Mô phỏng điều khiển bám điểm công suất cực đại của một hệ pin mặt trời bằng
thuận toán InC.........................................................................................................48
4.7.1 Mô phỏng điều khiển bám điểm công suất cực đại của một hệ pin mặt trời với
từng bức xạ khác nhau…………………………………………………………….. 48
v
4.7.2 Khi bức xạ là 1000W/m2-25oC……………………………………………… 48
4.7.3 Khi bức xạ là 800W/m2-25oC……………………………………………….. 49
4.7.4 Khi bức xạ là 600W/m2-25oC……………………………………………….. 50
4.8 Mô phỏng điều khiển bám điểm công suất cực đại của trường hợp biến đổi bức
xạ bằng thuật toán INC............................................................................................51
4.9 SO SÁNH VÀ NHẬN XÉT..............................................................................52
4.10 SO SÁNH GIỮA 2 PHƯƠNG PHÁP GIẢI THUẬT P&O VÀ INC..............53
4.11 So sánh điện áp đầu ra của 2 phương pháp sau khi được xử lý qua bộ Inverter
để thấy rõ hơn chất lượng điện năng của từng phương pháp...................................55
4.12 KẾT LUẬN:....................................................................................................56
CHƯƠNG 5: MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP THUẬT TOÁN KHÁC.........................57
5.1 Phương pháp thuật toán chế độ trượt SMC (Sliding Mode Control)..................57
5.1.1 Dưới đây là mô hình mô phỏng của phương pháp giải thuật SMC…………. 59
5.1.2 Các khối của mô hình:………………………………………………………. 59
5.2 Kết quả đạt được của mô hình:..........................................................................61
5.3 Kết luận:............................................................................................................62
CHƯƠNG 6: KẾT LUẬN VÀ HƯỚNG PHÁT TRIỂN TRONG TƯƠNG LAI
CỦA MÔ HÌNH......................................................................................................63
6.1 Kết luận.............................................................................................................63
6.2 Hướng phát triển của đề tài................................................................................63
vi
MỤC LỤC DANH SÁCH HÌNH ẢNH
Hình 1. 1 Năng lượng gió..........................................................................................3

Hình 1. 2 Năng lượng thủy điện................................................................................4
Hình 1. 3 Năng lượng địa nhiệt.................................................................................5
Hình 1. 4 Năng lượng sinh học..................................................................................5
Hình 1. 5 Năng lượng mặt trời...................................................................................7
Hình 1. 6 Biểu đồ thể hiện tình phát triển điện năng lượng mặt trời của Việt Nam
qua các năm.............................................................................................................10
Hình 1. 7 Biểu đồ phát phiển nguông năng lượng tái tạo trên toàn thế giới.............13
Hình 2. 1 Phổ năng lượng mặt trời..........................................................................16

Hình 2. 2 Nguyên tắc chuyển đổi năng lượng mặt trời thành năng lượng điện của
PV............................................................................................................................ 17
Hình 2. 3 Mô hình đơn giản của PV........................................................................17
Hình 2. 4 Sơ đồ thay thế đơn giản của PV...............................................................18
Hình 2. 5 Các tham số quan trọng của PV: dòng điện ngắn mạch, Isc và điện áp hở
mạch, Voc................................................................................................................ 18
Hình 2. 6 Module PV...............................................................................................19
Hình 2. 7 Đặc tính của module PV..........................................................................20
Hình 2. 8 Các module PV được kết hợp nối tiếp với nhau......................................20
Hình 2. 9 Các module PV được kết hợp song song với nhau...................................21
Hình 2. 10 Các module PV được kết hợp hỗn hợp với nhau...................................22
Hình 2. 11 Hệ thống PV độc lập..............................................................................22
Hình 2. 12 Đặc tính I – V và P – V khi cường độ chiếu sáng thay đổi....................23
Hình 2. 13 Đặc tính I – V và P – V của pin mặt trời khi nhiệt độ thay đổi từ
250C÷750C...............................................................................................................23
Hình 2. 14 Cấu trúc mạch lực bộ biến đổi boost......................................................25
Hình 2. 15 Mạch tương đương khi Q đóng..............................................................25
Hình 2. 16 Dạng sóng điện áp và dòng điện trên cuộn dây L khi Q đóng...............26
Hình 2. 17 Mạch tương đương khi Q mở.................................................................27
Hình 2. 18 Dạng sóng điện áp và dòng điện trên L khi Q mở..................................27
Hình 2. 19 Cấu trúc điều khiển dòng cho bộ biến đổi Boost...................................29
vii
Hình 3. 1 Quan hệ điện áp và dòng điện của PV.....................................................31
Hình 3. 2 Thuật toán P&O khi tìm điểm làm việc có công suất lớn nhất.................32
Hình 3. 3 Lưu đồ thuật toán P&O............................................................................33
Hình 3. 4 Sự thay đổi điểm MPP theo gia tăng bức xạ............................................34
Hình 3. 5 Thuật toán InC.........................................................................................35
Hình 3. 6 Lưu đồ thuật toán InC..............................................................................36
Hình 4. 1 Tổng quan về mô hình mô phỏng điều khiển bám điểm công suất cực đại
của một hệ thống pin mặt trời..................................................................................37
Hình 4. 2 Khối mô hình tấm pin năng lượng mặt trời..............................................37
Hình 4. 3 Thông số kỹ thuật của tấm pin 1Soltech 1STH-215-P.............................38
Hình 4. 4 Khối giải thuật toán tìm và bám góc D cho thuật toán P&O....................39
Hình 4. 5 Khối tạo xung..........................................................................................39
Hình 4. 6 Khi nhiệt độ thay đổi...............................................................................40
Hình 4. 7 Dòng điện dưới sự thay đổi của nhiệt độ.................................................40
Hình 4. 8 Điện áp dưới sự thay đổi của nhiệt độ.....................................................40
Hình 4. 9 Khi nhiệt độ thay đổi...............................................................................40
Hình 4. 10 Dòng điện dưới sự thay đổi của nhiệt độ...............................................40
Hình 4. 11 Điện áp dưới sự thay đổi của nhiệt độ....................................................40
Hình 4. 12 Công suất của mạch thay đổi dưới sự thay đổi của nhiệt độ..................40
Hình 4. 13 Công suất của mạch thay đổi dưới sự thay đổi của nhiệt độ..................40
Hình 4. 14 Bức xạ mặt trời là 1000W/m2-25oC.......................................................41
Hình 4. 15 Dòng điện của mô hình mô phỏng sau bộ boots với 1000W/m2- 25oC. .41
Hình 4. 16 Điện áp của mô hình mô phỏng sau bộ boots với 1000W/m2- 25oC......42
Hình 4. 17 Công suất sau bộ boots với 1000W/m2- 25oC........................................42
Hình 4. 18 Bức xạ mặt trời là 800W/m2-25oC.........................................................43
Hình 4. 19 Dòng điện sau bộ boots với 800W/m2- 25oC..........................................43
Hình 4. 20 Điện áp sau bộ boots với 800W/m2- 25oC..............................................43
Hình 4. 21 Công suất sau bộ boots với 800W/m2- 25oC..........................................44
viii
Hình 4. 26 Bức xạ biến đổi trên cùng 1 chu kỳ........................................................46
Hình 4. 27 Dòng điện sau bộ boots với 1000-600-1000-800W/m2- 25oC................46
Hình 4. 28 Điện áp g sau bộ boots với 1000-600-1000-800W/m2- 25oC.................46
Hình 4. 29 Công sau bộ boots với 1000-600-1000-800W/m2- 25oC........................46
Hình 4. 30 Bức xạ mặt trời là 1000W/m2-25oC.......................................................48
Hình 4. 31 Dòng điện sau bộ boots với 1000W/m2- 25oC........................................48
Hình 4. 32 Điện áp sau bộ boots với 1000W/m2- 25oC............................................48
Hình 4. 33 Dòng điện sau bộ boots với 1000W/m2- 25oC........................................49
Hình 4. 43Dòng điện sau bộ boots với 1000-600-1000-800W/m2- 25oC.................51
Hình 4. 44 Điện áp sau bộ boots với 1000-600-1000-800W/m2- 25oC....................51
Hình 4. 45 Công suất sau bộ boots với 1000-600-1000-800W/m2- 25oC.................52
Hình 4. 48 Nhiệt độ là 25oC trên cả chu kì..............................................................53
Hình 4. 49 Nhiệt độ là 25oC trên cả chu kì..............................................................53
Hình 4. 50 Dòng điện sau khi đi qua bộ boots với bức xạ là 1000-600-1000-
800W/m2- 25oC........................................................................................................54
Hình 4. 51 Dòng điện sau khi đi qua bộ boots với bức xạ là 1000-600-1000-
800W/m2- 25oC........................................................................................................54
Hình 4. 52 Điện áp sau khi đi qua bộ boots với bức xạ là 1000-600-1000-800W/m 2-
25oC......................................................................................................................... 54
Hình 4. 53 Điện áp sau khi đi qua bộ boots với bức xạ là 1000-600-1000-800W/m 2-
25oC......................................................................................................................... 54
Hình 4. 54 Công suất sau khi đi qua bộ boots với bức xạ là 1000-600-1000-
1000W/m2- 25oC......................................................................................................54
ix
Hình 4. 55 Công suất sau khi đi qua bộ boots với bức xạ là 1000-600-1000-
800W/m2- 25oC........................................................................................................54
Hình 4. 56 Bộ INVERTER......................................................................................55
Hình 4. 57 Tổng quan về mô hình mô phỏng điều khiển bám điểm công suất cực đại
có sử dụng bộ inverter của một hệ thống pin mặt trời.............................................55
Hình 4. 59 Điện áp sau khi qua bộ inverter với thông số 1000-600-1000-800W/m 2-
25oC......................................................................................................................... 56
Hình 4. 60 Điện áp sau khi qua bộ inverter với thông số 1000-600-1000-800W/m 2-
25oC......................................................................................................................... 56
Hình 5. 1 Sơ đồ mạch tương đương SMC...............................................................59

Hình 5. 2 Mô hình PV với SMC..............................................................................59
Hình 5. 3 Mô hình mô phỏng thuật toán SMC.........................................................59
Hình 5. 4 Khối tấm pin NLMT................................................................................60
Hình 5. 5 Khối bộ boost và đưa kết quả ra dạng sóng.............................................60
Hình 5. 6 Khối tính công suất sau tấm pin...............................................................60
Hình 5. 7 Khối scope đưa tín hiệu đầu ra sau tấm pin.............................................60
Hình 5. 8 Khối tính toán hàm trượt của mô hình.....................................................60
Hình 5. 9 Các mức biến đổi của bức xạ trên cùng 1 chu kỳ.....................................61
Hình 5. 10 Dòng điện sau khi đi qua bộ boots với thông số 600-800-1000W/m 2-
25oC......................................................................................................................... 61
Hình 5. 11 Điện áp sau khi đi qua bộ boots với thông số 600-800-1000W/m2-25oC61
Hình 5. 12 Công suất sau khi đi qua bộ boots với thông số 600-800-1000W/m2-25oC
................................................................................................................................. 61
x
DANH SÁCH CÁC BẢNG
Bảng 3. 1 Bảng tóm tắt giải thuật P&O...................................................................32
Bảng 4. 1 Thông số của pin mặt trời 1Soltech 1STH-215-P....................................38
xi
DANH SÁCH CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
BBĐ Bộ biến đổi

PMT Pin mặt trời
V-I Điện áp – Dòng điện
V-P Điện áp – Công suất
NLMT Năng lượng mặt trời
Module PV Mảng pin NLMT
MPP Maximum Power Point Điểm công suất lớn nhất
MPPT Maximum Power Point Tracking Bám công suất cực đại
P&O Purturb and Observer Nhiễu loạn và quan sát
INC Incremental Conductance Điện dẫn gia tăng
SMC Sliding Mode Control Kiểm soát chế độ trượt
PV Photovoltaics Pin năng lượng mặt trời
SPV Solar Photovoltaic Công nghệ quang điện
CSP Cocentrated Solar Power Công nghệ điện mặt trời hội tụ
PWM Pulse Width Modulation Điều chế độ rộng xung
CTF Clean Technology Fund Quỹ công nghệ sạch
AC Alternating Current Điện xoay chiều
DC Direct Current Điện một chiều
xii
TÌM HIỂU NĂNG LƯỢNG TÁI TẠO VÀ CÁC THUẬT TOÁN THEO DÕI ĐIỂM CÔNG SUẤT CỰC ĐẠI
CHO HỆ THỐNG NĂNG LƯỢNG MẶT TRỜI
CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU CHUNG VÀ KHÁI QUÁT VỀ NĂNG LƯỢNG

TÁI TẠO
1.1 Lý do chọn đề tài:
Vấn đề khủng hoảng năng lượng điện đã và đang được các quốc trên thế giới,
trong đó có Việt Nam đặc biệt quan tâm. Để giải quyết vấn đề này, đã có rất nhiều các
đề xuất của việc sử dụng các dạng năng lượng khác nhau để tạo ra năng lượng điện.
Một trong số đó có năng lượng mặt trời.
Mặt trời là một khối cầu lửa khổng lồ, tại đó những phản ứng nhiệt hạch xảy ra
liên tục và phát ra nguồn năng lượng dường như vô tận. Những phản ứng nhiệt hạch
trên mặt trời đã và đang diễn ra hàng triệu triệu năm mà chưa ai dự đoán được thời
điểm kết thúc của nó. Quả cầu lửa mặt trời khổng lồ này mới chỉ truyền một phần năng
lượng nhỏ bé của nó xuống trái đất với khoảng cách hàng triệu km. Năng lượng mặt
trời đã mang lại sự sống cho trái đất và cũng có thể thiêu rụi cả trái đất nếu trái đất
không có tầng ô zôn và khí quyển bảo vệ [1].
Có thể nhận thấy rằng, năng lượng mặt trời là một nguồn năng lượng sạch không
giống như bất kỳ một nguồn năng lượng nào khác mà chúng ta đang khai thác trên trái
đất. Chẳng hạn như thủy điện có thể gây đột biến dòng chảy của sông và làm mất cân
bằng sinh thái ở khu vực hạ lưu dòng sông đó; nhiệt điện gây bụi và ô nhiễm môi
trường bằng khí COx và NOx; còn điện hạt nhân có khả năng gây nhiều nguy cơ kinh
khủng hơn nữa. Nếu có thể tận dụng được nguồn năng lượng mặt trời để phục vụ đời
sống và phát triển đất nước là một công việc rất có ích và có thể bảo vệ được môi
trường sinh thái
Một trong các ứng dụng chính ở tầm vĩ mô của nguồn năng lượng mặt trời là bài
toán sản xuất năng lượng điện thông qua hệ thống pin quang điện (Photovoltaic cell,
PV). Các ứng dụng này có thể độc lập trong các hộ gia đình, phục vụ chiếu sáng công
cộng, phương tiện di chuyển, quân sự và các ứng dụng không gian hoặc là một hệ
thống điện năng lượng mặt trời sử dụng PV được kết nối với lưới điện quốc gia. Trong
các hệ thống PV này đang tồn tại hai vấn đề lớn:
- Hiệu suất chuyển đổi của năng lượng mặt trời thành năng lượng điện là rất thấp
(9 ÷ 17%), đặc biệt là trong các điều kiện bức xạ thấp [1].
- Năng lượng điện được tạo ra bởi PV thay đổi liên tục dưới các điều kiện thời
tiết khác nhau.
Mặt khác, đặc tính V–I của PV là phi tuyến và cũng sẽ thay đổi dưới các điều kiện
nhiệt độ và bức xạ khác nhau. Trên các đặc tuyến V–I hoặc V–P, tồn tại một điểm làm
việc duy nhất mà được gọi là điểm công suất cực đại (Maximum Power Point, MPP).
SVTH: Phan Nguyễn Thanh Thiên GVHD: TS. Trần Lê Nhật Hoàng 1
Huỳnh Thái Việt
Nguyễn Văn Thành
Vị trí của các MPP là không xác định trước được, nhưng có thể xác định được thông
qua các mô hình tính toán hoặc các thuật toán tìm kiếm trong quá trình vận hành. Khi
các MPP đã được xác định, các kỹ thuật bám MPP sẽ được sử dụng để duy trì điểm
làm việc của các PV luôn luôn là tại MPP.
Bên cạnh đó, việc kết nối lưới hệ thống điện năng lượng mặt trời cũng là một
trong các giải pháp được xem xét cho bài toán lưu trữ năng lượng điện mặt trời mà
đang phải gánh chịu các chỉ trích mạnh mẽ liên quan đến ô nhiễm môi trường khi con
người sử dụng các phương án lưu trữ thông qua ắc-quy.
Với các phân tích trên cho thấy rằng hiệu suất chuyển đổi năng lượng mặt trời
thành năng lượng điện của hệ PV là hoàn toàn có thể được tối ưu, nhằm nâng cao hiệu
quả khai thác. Điều này cũng có nghĩa là sẽ giảm bớt gánh nặng cho các nguồn năng
lượng điện truyền thống như thủy điện hay nhiệt điện.
Ngoài ra, việc lưu trữ nguồn năng lượng điện từ các nguồn năng lượng tái tạo, cụ
thể là năng lượng mặt trời cũng là một bài toán khó. Giải pháp kết nối hệ thống điện
năng lượng mặt trời với lưới điện quốc gia là một trong các giải pháp được đánh giá
hiệu quả cao.
Chính vì các lý do trên, đề tài “Tìm hiểu năng lượng tái tạo và các thuật toán theo
dõi điểm công suất cực đại cho hệ thống năng lượng mặt trời” được lựa chọn và thực
hiện trong luận văn này. Nguồn điện đang gánh chịu các áp lực nặng nề của sự cạn kiệt
các nguồn nhiên liệu sơ cấp truyền thống (nước, nhiên liệu hóa thạch,...) [2].
Để giảm bớt các gánh nặng này, cũng như nâng cao hiệu quả khai thác của các
nguồn năng lượng tái tạo, đặc biệt là năng lượng mặt trời, đề tài nghiên cứu tìm hiểu
các thuật toán bám điểm công suất cực đại của một hệ thống điện năng lượng mặt trời
là thật sự cần thiết để được nghiên cứu và triển khai.
1.2 Khái quát về các nguồn năng lượng tái tạo:
1.2.1 Khái niệm:
Năng lượng tái tạo hay năng lượng tái sinh là năng lượng từ những nguồn liên
tục, vô hạn như năng lượng mặt trời, gió, mưa, thủy triều, sóng và địa nhiệt... Nguyên
tắc cơ bản của việc sử dụng năng lượng tái sinh là tách một phần năng lượng từ các
quy trình diễn biến liên tục trong môi trường và đưa vào trong các sử dụng kỹ thuật.
Các quy trình này thường được thúc đẩy đặc biệt là từ mặt trời. Năng lượng tái tạo
thay thế những nguồn năng lượng truyền thống trong 4 lĩnh vực gồm: Phát điện, đun
nước nóng, nhiên liệu động cơ, và hệ thống điện độc lập nông thôn.
Trong cách nói thông thường, năng lượng tái tạo được hiểu là những nguồn năng
lượng hay những phương pháp khai thác năng lượng mà nếu đo bằng các chuẩn mực
của con người thì là vô hạn. Vô hạn có 2 nghĩa: Hoặc là năng lượng tồn tại nhiều đến
mức mà không thể trở thành cạn kiệt vì sự sử dụng của con người (Ví dụ như năng
lượng mặt trời) hoặc là năng lượng tự tái tạo trong thời gian ngắn và liên tục (Ví dụ
như năng lượng sinh khối) trong các quy trình còn diễn tiến trong một thời gian dài
trên Trái Đất [2].
Theo ý nghĩa về vật lý, năng lượng không được tái tạo mà trước tiên là do Mặt
Trời mang lại và được biến đổi thành các dạng năng lượng hay các vật mang năng
lượng khác nhau. Tùy theo trường hợp mà năng lượng này được sử dụng ngay tức
khắc hay được tạm thời dự trữ.
1.3 MỘT SỐ DẠNG NĂNG LƯỢNG NHƯ:
1.4 Năng lượng gió:
Đây là thiết bị giúp tạo ra một lượng tương đối lớn nhờ vào sức gió thổi. Khi tốc
độ gió tăng, sản lượng điện cũng tăng lên đạt công suất tối đa cho tuabin. Các tuabin
gió thường có quy mô lớn với công suất từ khoảng 600 KW đến 9 MW [1].
Hình 1. 1: Năng lượng gió
1.5 Năng lượng thủy điện:

Thủy điện là nguồn năng lượng sạch hoàn toàn đang được ứng dụng nhiều ở hầu
hết các quốc gia. Thủy điện hoạt động dựa vào sức nước trong các dòng nước có tốc
độ nhanh để thiết lập tuabin máy phát điện.
Hiện nay, hầu hết các quốc gia trên thế giới đều xây dựng hệ thống các nhà máy thủy
điện, đập thủy điện. Tuy nhiên, những công trình này không được xem là năng lượng
tái tạo. Lý do là vì thủy điện cũng như các con đập này làm giảm dòng chảy tự nhiên
và chuyển hướng dòng chảy. Bên cạnh đó, thủy điện và đập thủy điện còn tác động
đến con người cũng như quần thể sinh vật sinh sống trong khu vực đó. Các nhà máy
thủy điện nhỏ sẽ được quản lý cẩn thận hơn để không gây ra các tác động đến môi
trường [1].
Hình 1. 2: Năng lượng thủy điện

1.6 Năng lượng địa nhiệt:
Năng lượng địa nhiệt của Trái Đất sinh ra từ sự hình thành của ban đầu hành tinh
và sự phân rã phóng xạ của khoáng chất.
Ở một số khu vực có độ dốc địa nhiệt đủ cao sẽ khai thác được và tạo ra điện.
Tuy nhiên, công nghệ để khai thác năng lượng địa nhiệt vẫn bị giới hạn ở một vài nơi.
Ngoài ra, vấn đề kỹ thuật cũng làm hạn chế tiện ích của loại năng lượng này [1].
Hình 1. 3: Năng lượng địa nhiệt

1.7 Năng lượng sinh học:
Năng lượng sinh học (Hay còn gọi là năng lượng sinh khối) có nguồn gốc từ
động vật, cây trồng. Nguồn năng lượng tái tạo này có thể được sử dụng trực tiếp hoặc
gián tiếp nhờ vào quá trình đốt cháy để tạo ra nhiệt.
Gần đây, các nhà khoa học chỉ ra rằng đốt sinh khối có nguồn gốc từ thực vật tạo
ra lượng khí CO2 cao, gây nên những ảnh hưởng tiêu cực đối với môi trường. Vì vậy,
sinh khối đang dần không được coi là một nguồn năng lượng sạch hoàn toàn [1].
Hình 1. 4: Năng lượng sinh học.

1.8 Một số dạng năng lượng khác như: Năng lượng thủy triều, nhiên liệu
hydrogen và pin nhiên liệu hydro,.....:
Việc sử dụng khái niệm “tái tạo” theo cách nói thông thường là dùng để chỉ đến
các chu kỳ tái tạo mà đối với con người là ngắn đi rất nhiều (Ví dụ như khí sinh học so
với năng lượng hóa thạch). Trong cảm giác về thời gian 4 của con người thì Mặt Trời
sẽ còn là nguồn cung cấp năng lượng trong một thời gian gần như là vô tận. Mặt Trời
cũng là nguồn cũng cấp năng lượng liên tục cho nhiều quy trình diễn tiến trong bầu
sinh quyển Trái Đất. Những quy trình này có thể cung cấp năng lượng cho con người
và cũng mang lại những cái gọi là nguyên liệu tái tăng trưởng. Luồng gió thổi, dòng
nước chảy và nhiệt lượng của Mặt Trời đã được con người sử dụng trong quá khứ.
Quan trọng nhất trong thời đại công nghiệp là sức nước nhìn theo phương diện sử
dụng kỹ thuật và theo phương diện phí tổn sinh thái [1].
Ngược lại với việc sử dụng những quy trình này là việc khai thác các nguồn năng
lượng như than đá hay dầu mỏ, những nguồn năng lượng mà ngay nay được tiêu dùng
nhanh hơn là được tạo ra rất nhiều. Theo ý nghĩa của định nghĩa tồn tại “vô tận” thì
phản ứng tổng hợp hạt nhân (Phản ứng nhiệt hạch) khi có thể thực hiện trên bình diện
kỹ thuật, và phản ứng phân rã hạt nhân (Phản ứng phân hạch) với các lò phản ứng tái
sinh (Breeder reactor), khi năng lượng hao tốn lúc khai thác uranium hay thorium có
thể được giữ ở mức thấp, đều là những nguồn năng lượng tái tạo mặc dù là thường thì
chúng không được tính vào loại năng lượng này [1].
1.9 Năng lượng mặt trời:
1.9.1 Khái niệm:
Năng lượng mặt trời là năng lượng của dòng bức xạ điện từ xuất phát từ mặt trời
cộng với một phần nhỏ năng lượng từ các hạt nguyên tử khác phóng ra từ mặt trời.
Đây là một dạng năng lượng mà mặt trời cung cấp cho chúng ta từ ngàn xưa. Nhờ ánh
sáng của mặt trời mà chúng ta có thể nhìn thấy vạn vật cũng như nhờ sức nóng mà con
người bao đời qua có thể phơi khô quần áo, phơi lúa, trồng cây… Cho đến gần đây,
sức nóng mặt trời được chú trọng trong việc ứng dụng vào việc chuyển hóa sang nhiệt
năng, điện năng phục vụ nhu cầu của cuộc sống. Sức nóng của ánh nắng mặt trời được
tập trung lại bằng những thiết bị đặc biệt để đun nóng nước sử dụng trong gia đình hay
tạo ra hơi nước để sản xuất điện cho tiêu dùng [1].
Hình 1. 5: Năng lượng mặt trời

1.9.2 Ưu điểm:
• Nguồn năng lượng có khả năng tái tạo: Pin mặt trời là nguồn năng lượng tái tạo,
không giống như các nhiên liệu hóa thạch như than, dầu mỏ, khí đốt... là những nguồn
nhiên liệu không thể phục hồi. Mặt khác, năng lượng mặt trời không tốn công tìm
kiếm, thăm dò và khai thác như các nguồn năng lượng khác.
• Tài nguyên năng lượng dồi dào, nguồn cung năng lượng vô tận: Năng lượng
mặt trời đem đến tiềm năng khai thác cực lớn. Hàng ngày, ánh sáng mặt trời đem đến
trái đất nguồn năng lượng hơn 100.000 Terawatts, mà chúng ta chưa khai thác hiệu
quả được. Nguồn năng lượng được cho miễn phí này cao gấp 20.000 lần so với nhu
cầu của cả nhân loại. Nguồn năng lượng mặt trời gần như là vĩnh cửu, với phát triển
của công nghệ, khả năng khai thác tối đa nguồn năng lượng này là rất khả thi. Dần trở
thành nguồn năng lượng chính cho nhu cần ngày một cao của nhân loại.
• Năng lượng mặt trời là khả dụng trên toàn thế giới: Những nơi nào ánh sáng
mặt trời chiếu đến đều có khả năng khai thác. Dù là ở vùng đầy nắng gió như Châu Phi
hay vùng xa xích đạo như Nga... đều có thể tận dụng khái thác nguồn điện mặt trời.
• Năng lượng mặt trời sạch về sinh thái, không gây ô nhiễm: Để đảm bảo cho nhu
cầu tiêu thụ năng lượng, điện năng cho các hoạt động của con người. Mặt khác phải
đảm bảo hạn chế đến mức thấp nhất tình trạng gây ô nhiễm không khí, môi trường
sống, biến đổi hệ sinh thái, hiệu ứng nhà kính. Thì năng lượng mặt trời là ứng cử viên
sáng giá cho nguồn cung cấp năng lượng thay thế cho các nguồn năng lượng từ khai
thác hóa thạch. Việc chọn địa điểm triển khai lắp đặt, vận hành và khai thác các nhà
máy sản xuất năng lượng mặt trời không gây ra ô nhiễm mỗi trường qua rác thải, khí
xả độc hại... Đồng thời cũng không gây ô nhiễm về tiếng ồn do các động cơ phát điện
gây ra.
• Điện năng lăng lượng mặt trời đem lại hiệu quả cao, chi phí vận hành thấp,
công nghệ hiện đại: Khi sử dụng pin năng lượng mặt trời sẽ giảm chi phí tiền điện.
Mặt khác, nếu là hệ thống công suất lớn thì khả năng dư dả về điện năng và bán lại cho
nhà cung cấp điện lưới là hoàn toàn khả thi. Với chi phí hoạt động vận hành thấp và
thời gian bảo hành của những tấm pin năng lượng mặt trời là rất lâu. Nên khả năng thu
hồi vốn nhanh cũng là một điểm đáng cân nhắc.
1.9.3 Nhược điểm:
• Chi phí đầu tư cho một hệ thống năng lượng mặt trời khá cao. Là công nghệ
mới, khai thác nguồn năng lượng sẵn có cho nên chi phí đầu tư cho hệ thống ban đầu
khá đắt. Chính xác là chi phí cho các thiết bị như tấm pin năng lượng mặt trời, acquy
lưu trữ điện năng hiện có giá khá cao, do nguồn nhiên liệu sản xuất đắt đỏ và công
nghệ sản xuất chưa phổ biến tại địa phương.
• Chưa thể là nguồn năng lượng ổn định. Cho dù là nguồn năng lượng vô tận,
nhưng thực tế khả năng khai thác năng lượng mặt trời là không cao cho đến thời điểm
hiện tại. Do một mặt là về công nghệ, mặt khác là do thiên nhiên như mưa giông,
bão....
1.10 Tiềm năng năng lượng điện mặt trời ở Việt Nam:
Những năm gần đây, điện mặt trời đã phát triển mạnh ở Việt Nam, đóng góp
quan trọng vào việc đảm bảo an ninh năng lượng và mục tiêu giảm phát thải khí nhà
kính.
Tính đến cuối năm 2014 đầu năm 2015, tổng công suất lắp đặt điện mặt trời
trong cả nước đạt xấp xỉ 4,5 MWp, trong đó khoảng 20% tổng công suất (Tương
đương với 900 kWp) được đấu nối vào lưới điện. Các trạm điện mặt trời nối lưới này
có công suất trung bình khoảng 50 kWp và thuộc sở hữu của một số tổ chức và doanh
nghiệp lớn, như Intel Corporation, Big C (Hà Nội)… Năm 2018, điện mặt trời của Việt
Nam ghi nhận mức tăng trưởng đáng kể, nhưng con số này vẫn còn quá nhỏ so với một
số quốc gia có tiềm năng tương tự như: Mỹ, Ý, Philippines, thậm chí còn thấp hơn
Malaysia, Thái Lan. Cụ thể, tổng công suất điện mặt trời Việt Nam năm 2018 chỉ là
106 MWp, chưa bằng 1% so với Ý và chỉ bằng khoảng 4% của Thái Lan [3].
Năm 2019, tổng công suất điện mặt trời đã tăng lên khoảng 5 GWp, trong đó 4,5
GWp là của các nhà máy điện mặt trời nối lưới và gần 0,4 GWp của hệ thống điện mặt
trời áp mái [2]. Sự phát triển mạnh mẽ này là do các nhà đầu tư đã tăng tốc độ triển
khai dự án để tận dụng các ưu đãi của Chính phủ theo Quyết định số 11/2017/QĐ-TTg
ngày 11/4/2017 về cơ chế khuyến khích phát triển các dự án điện mặt trời tại Việt
Nam.
Tính đến hết năm 2020, nguồn điện mặt trời nối lưới đã được đưa vào vận hành
lên tới 9 GW (trong đó, 2 tỉnh Ninh Thuận và Bình Thuận gần 3,5 GW). Quy mô công
suất của các dự án điện mặt trời đã được bổ sung quy hoạch là trên 13 GW (tổng quy
mô đăng ký xây dựng các dự án điện mặt trời nhưng chưa được bổ sung vào quy hoạch
là khoảng 50 GW). Theo Dự thảo quy hoạch điện VIII, dự kiến công suất lắp đặt điện
mặt trời sẽ tăng từ 17 GW (giai đoạn 2020-2025) lên khoảng 20 GW (năm 2030). Tỷ
trọng điện mặt trời được kỳ vọng sẽ chiếm 17% (năm 2025), 14% (năm 2030) trong cơ
cấu các nguồn điện [3].
Hiện tại, Việt Nam mới chỉ có 9 nhà máy sản xuất tấm mô đun quang điện (PV),
trong đó chỉ có hai công ty do Việt Nam làm chủ, đó là: IREX Solar (Vũng Tàu) và
Công ty CP Năng lượng Mặt Trời Đỏ (TP Hồ Chí Minh) [4]. Các tấm pin năng lượng
mặt trời nhập khẩu từ Mỹ, Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc, Canada, Na Uy, Ấn Độ,
Singapore, Trung Quốc [5] và do các doanh nghiệp FDI sản xuất chiếm ưu thế gần như
tuyệt đối trên thị trường Việt Nam.
Tại Việt Nam, công nghệ, kỹ thuật và khả năng phát triển dự án điện mặt trời còn
đang phụ thuộc rất nhiều vào nước ngoài, dẫn đến việc triển khai điện mặt trời với quy
mô lớn còn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là về giá thành. Điều này khiến điện mặt trời
khó có khả năng cạnh tranh với những nguồn điện truyền thống khác. Ứng dụng quan
trọng nhất của năng lượng mặt trời hiện nay và trong tương lai vẫn là sản xuất điện
năng. Hai loại công nghệ sản xuất điện mặt trời được phát triển rộng rãi là: Công nghệ
quang điện (SPV - Solar Photovoltaic) và công nghệ điện mặt trời hội tụ (CSP -
Concentrated Solar Power). Công nghệ SPV phổ biến nhất hiện nay bao gồm: Pin mặt
trời tinh thể (Chiếm khoảng 90% thị phần), còn lại là pin mặt trời màng mỏng (Thị
phần khoảng 10%). Theo đánh giá của các nhà nghiên cứu quốc tế, giá thành của công
nghệ CSP sẽ còn cao trong tương lai, nên không có dự kiến đưa vào hoạt động nhà
máy quy mô lớn.
Hình 1. 6: Biểu đồ thể hiện tình phát triển điện năng lượng mặt trời của Việt
Nam qua các năm
1.11 Phân biệt năng lượng tái tạo và năng lượng không tái tạo:
Được sử dụng ngày càng nhiều để thay thế năng lượng không tái tạo trong tương
lai, vậy 2 nguồn năng lượng này có sự giống và khác nhau là:
1.11.1 Giống nhau:
Đều sử dụng để cung cấp năng lượng phục vụ cho các nhu cầu của con người.
Đều không tự biến thành năng lượng mà cần có một tác động nào đấy như dưới điều
kiện nhiệt độ, áp suất,...
1.11.2 Khác nhau:
- Năng lượng tái tạo: Có thể tái tạo được. Khi chuyển thành năng lượng ít gây
hại cho môi trường. Yêu cầu các dụng cụ khoa học kỹ thuật hiện đại để thu lấy năng
lượng. Chi phí sử dụng và đầu tư cơ sở vật chất sử dụng cao.
- Năng lượng không tái tạo: Không tái tạo, sử dụng bao nhiêu hao mòn từng ấy.
Trong quá trình biến đổi thành năng lượng có thể gây hại cho môi trường Chi phí sử
dụng cơ sở vật chất vừa phải.
1.12 . Ưu, nhược điểm của năng lượng tái tạo:
1.12.1 Ưu điểm:
- Có thể tái tạo được.
- Có thể sử dụng được tại nhiều địa hình, khu vực khác nhau.
- Phong phú, đa dạng.
- Nguồn cung bền vững và vô tận. Ít gây hại cho môi trường.
- Không gây tiếng ồn khi khai thác.
- Công nghệ sử dụng tiên tiến.
1.12.2 Nhược điểm:
- Chi phí sử dụng cao.
- Không ổn định do điều kiện tự nhiên không ổn định.
- Chi phí lưu trữ năng lượng cao.
- Vẫn gây ô nhiễm môi trường dù rất ít.
- Mật độ năng lượng thấp nên công suất trung bình thường thấp hơn so với các
nguyên liệu hóa thạch hay không tái tạo.
1.13 Sự cần thiết phát triển năng lượng tái tạo:

Trong quá trình phát triển, các quốc gia luôn đặt vấn đề an toàn năng lượng lên
hàng đầu. Cùng với sự phát triển kinh tế, đời sống nhân dân tăng cao nên nhu cầu sử
dụng năng lượng càng tăng. Nguồn năng lượng sử dụng chủ yếu ngày nay là dầu, than
đá, khí gas.
Trong khi đó sự khai thác và sử dụng mạnh mẽ nên nguồn năng lượng hoá thạch
quý giá (Không tái tạo) đang cạn dần, dẫn đến nguy cơ mất an ninh năng lượng ở
nhiều quốc gia, khu vực và quốc tế. Vì vậy, việc phát triển và khai thác năng lượng tái
tạo rất được các nước trên thế giới quan tâm phát triển.
Năng lượng tái tạo có thể tạo ra nguồn điện ngoài lưới tại chỗ, rẻ tiền, góp phần
đảm bảo an ninh năng lượng. Nếu được đầu tư phát triển nguồn năng lượng tái tạo
đúng hướng, nguồn năng lượng này có thể góp phần quan trọng vào giải quyết vấn đề
năng lượng, khai thác hợp lý tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường góp phần đảm
bảo sự phát triển kinh tế bền vững. Vì vậy phát triển năng lượng tái tạo là hết sức cần
thiết [3].
1.14 Sự phát triển năng lượng tái tạo trên thế giới:
Hiện nay nhiều nước trên thế giới đang hối hả phát triển, ứng dụng nguồn năng
lượng tái tạo, chẳng hạn như Trung Quốc, Đức và Nhật Bản. Nguyên nhân chính là
năng lượng truyền thống (Than, dầu, khí...) sắp cạn kiệt, nguồn cung cấp biến động về
giá cả, chịu ảnh hưởng của chính trị và việc sử dụng chúng làm phát thải khí nhà kính,
gây hiệu ứng nóng lên toàn cầu. Thế giới dường như đang đứng trước sự kết thúc của
thời đại “vàng đen” giá rẻ. Đã từ không chỉ một năm nay giá dầu mỏ trên thị trường
quốc tế không ngừng tăng với tốc độ phi mã, lập hết kỷ lục kinh hồn này đến kỷ lục
kinh hồn khác. Và không có dấu hiệu là tiến trình này sẽ sớm kết thúc. Điều đó đang
buộc không ít quốc gia phải suy nghĩ tới những đề án tìm kiếm các nguồn năng lượng
khác [3].
Hình 1. 7: Biểu đồ phát phiển nguồn năng lượng tái tạo trên toàn thế giới
Tính trung bình, các nước muốn thoát khỏi sự lệ thuộc vào dầu mỏ, khí đốt và
than đá dự tính tới năm 2010 sẽ nhận được từ 5% tới 30% lượng điện năng nhờ sử
dụng thủy điện, năng lượng mặt trời, gió, các chất sinh học… Những quốc gia có kế
hoạch giàu tham vọng nhất theo hướng này là Áo (Dự tính tới năm 2010 sẽ đáp ứng
khoảng 78% nhu cầu về nhiên liệu của mình nhờ các nguồn năng lượng tái tạo), Thụy
Điển (60%) và Latvia (49,3%) [2].
Nguồn “Điện xanh” dồi dào nhất hiện nay là gió. Năm 2007 với tổng sản lượng
điện sản xuất từ gió trên thế giới đã tăng 28% so với năm 2006 và đạt mức 95 gigaoát.
Lĩnh vực có tốc độ phát triển nhanh hơn cả là năng lượng mặt trời: Năm 2007, tỉ lệ
tăng trưởng của lĩnh vực này là 50% và đạt 7,7 gigaoát.
Hiện nay, nguồn điện mặt trời cung cấp năng lượng cho chiếu sáng, sưởi ấm và
các nhu cầu nhiêu liệu khác của khoảng 50 triệu căn nhà trên thế giới. Năm 2007 đã
sản xuất 53 tỉ lít nhiên liệu sinh học (Cồn và diezel sinh học), tăng 43% so với năm
2005. Năm 2007, các nhà đầu tư quan tâm hơn cả tới năng lượng gió và mặt trời: Hai
lĩnh vực này chiếm 47% và 30% tổng số tiền đầu tư. Năm 2006, tại các nhà máy "năng
lượng xanh" có tới hơn 2,4 triệu người làm việc [3].
Hiện nay, tại không dưới 60 quốc gia có các chương trình nhà nước nhằm gia
tăng sản xuất năng lượng tái tạo. 48 quốc gia sử dụng chính sách cung cấp các ưu đãi
khác nhau cho công nghiệp sản xuất “Năng lượng sạch”, tức là bằng cách đó khuyến
khích sự từ chối nguồn năng lượng điện hạt nhân và hyđrôcácbon. Những nước tiêu
thụ và sản xuất chính yếu nguồn nhiên liệu sinh học sẽ vẫn là Hoa Kỳ, Liên minh châu
Âu và Brazil. Dự đoán, etanol sẽ là thành phần chính tạo nên sự gia tăng sử dụng
nhiên liệu sinh học vì chi phí sản xuất của nó sẽ ngày càng giảm nhanh hơn so với chi
phí sản xuất diezel sinh học. Nhu cầu ngày một tăng của lương thực là một yếu tố hạn
chế sản xuất nhiên liệu sinh học [2].
Hiện nay, để sản xuất nhiên liệu sinh học trên thế giới đang sử dụng gần 14 triệu
ha hay 1% diện tích ruộng canh tác. Sự phát triển năng lượng tái tạo ở Việt Nam Trong
thời đại ngày nay khi mà nguồn tài nguyên năng lượng trên thế giới đang ngày càng
cạn kiệt (Theo dự đoán của nhiều chuyên gia, trữ lượng dầu mỏ trên thế giới sẽ được
sử dụng hết vào năm 2050) thì việc tìm kiếm, phát triển các nguồn năng lượng tái tạo
(NLTT) là rất quan trọng. NLTT là năng lượng từ những nguồn liên tục mà theo chuẩn
mực của con người là vô hạn.
Các dạng NLTT rất đa dạng bao gồm là năng lượng mặt trời, địa nhiệt, năng
lượng sinh ra khi sinh khối....được ứng dụng cho nhiều lĩnh vực. Việt Nam được đánh
giá có tiềm năng dồi dào về NLTT, nhưng việc phát hiện, khai thác và sử dụng NLTT
đang còn là vấn đề mới được quan tâm, và tất nhiên chưa có vị trí xứng tầm với tiềm
năng của nó. Việt Nam có nhiều tiềm năng về phát triển thủy điện, phong điện, điện
mặt trời, địa nhiệt… Do cấu trúc địa lý, Việt Nam là một trong số 14 nước trên thế giới
đứng đầu về tiềm năng thuỷ điện. Sở hữu nguồn năng lượng gió tốt nhất khu vực Đông
Nam Á và 2.000- 2.500 giờ nắng mỗi năm tương đương gần 44 triệu tấn dầu quy đổi,
nhưng lâu nay Việt Nam lại chưa khai thác hợp lý nguồn tài nguyên này. Theo Viện
Năng lượng, Việt Nam có tiềm năng năng lượng gió khá lớn (1.800 MW), đường biển
trải dài khiến lưu lượng gió dồi dào [4].
Hiện tại, Công ty Fuhrlaender (Đức) đã hỗ trợ công nghệ cho Việt Nam, đưa 6 tổ
turbine gió công suất mỗi tổ 1,5 MW vào vận hành tại Bình Thuận và cung cấp điện
vào hệ thống điện quốc gia. Về năng lượng mặt trời, nhiều nước trên thế giới đã ra
thác hiệu quả nhưng ở Việt Nam vẫn chưa tận dụng được hết nguồn năng lượng sạch
và tiết kiệm này [4].
Năng lượng mặt trời dùng để sản xuất điện ở Việt Nam chủ yếu là công nghệ
nguồn điện pin mặt trời được ứng dụng ở khu vực nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng
xa và hải đảo. Ngoài phong điện, tiềm năng sinh khối trong phát triển năng lượng bền
vững ở Việt Nam cũng khá lớn. Nguồn sinh khối chủ yếu ở Việt Nam là trấu, bã mía,
sắn, ngô, phân động vật, rác sinh học đô thị và phụ phẩm nông nghiệp. Trong đó, tiềm
năng sinh khối từ bã mía là 200-250 MW, trong khi trấu có tiềm năng tối đa là 100
MW. Hiện cả nước có khoảng 43 nhà máy mía đường, trong đó 33 nhà máy sử dụng
hệ thống đồng phát nhiệt điện bằng bã mía với tổng công suất lắp đặt 130 MW. Tháng
12/2009, nước ta đã nhận được 250 triệu đôla từ Quỹ Công nghệ sạch (CTF) để thúc
đẩy việc sử dụng năng lượng tái tạo (thủy điện, địa nhiệt, gió, mặt trời….) đạt mức 5%
vào năm 2020. Các nguồn năng lượng mới và tái tạo này sẽ góp phần tiết kiệm 10%
năng lượng tiêu thụ của quốc gia [4].
CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN VỀ HỆ THỐNG PIN MẶT TRỜI

2.1 Giới thiệu:
Mặt trời bức xạ năng lượng tương ứng với một dãy bức xạ rất rộng. Tuy nhiên,
có thể nhận ra rằng không phải bức xạ nào cũng có thể tạo ra hiện tượng quang điện.
Thực tế, chỉ có những bức xạ với bước sóng,  có năng lượng lớn hơn mức năng lượng
kích hoạt electron thì bức xạ ấy mới có khả năng tạo ra hiện tượng quang điện. Hiện
tượng ánh sáng, có bước sóng ngắn làm bật các electron ra khỏi mặt kim loại gọi là
hiện tượng quang điện, các electron bị bật ra gọi là electron quang điện. Phổ năng
lượng mặt trời tác động lên PV, hình 2.1 cho thấy rằng 20,2% năng lượng mặt trời tổn
hao không có tác dụng do có năng lượng thấp hơn mức năng lượng tối thiểu để kích
hoạt các electron ra khỏi trạng thái tĩnh của chúng (hv < Eg); 30,2% bị mất đi ở các
vùng năng lượng (hv > Eg) và chỉ có 49,6% năng lượng hữu ích có thể được thu bởi
PV [5].
Hình 2. 1 Phổ năng lượng mặt trời

Năng lượng mặt trời có thể được xem như là một trong các dạng quang năng mà
có thể được biến đổi thành điện năng. Về cơ bản có 2 hình thức biến đổi:
- Quang năng được chuyển thành nhiệt năng và nhiệt năng được chuyển thành điện
năng.
- Quang năng được trực tiếp chuyển thành điện năng. Trong 2 hình thức phát điện
trên, có thể nhận ra rằng hình thức thứ 2 với quang năng được chuyển đổi trực tiếp
thành điện năng được nghiên cứu và khai thác mạnh mẽ hơn. Hình thức khai thác này
sẽ được thực hiện thông qua hệ thống PV (Photovoltaic, PV) mà được cấu thành từ các
chất bán dẫn. PV sử dụng chất bán dẫn để biến đổi ánh sáng thành điện năng. Kỹ thuật
sản xuất PV rất giống với kỹ thuật sản xuất ra các linh kiện bán dẫn như diode,
transistor,... Nguyên liệu được sử dụng để sản xuất PV cũng giống như các linh kiện
bán dẫn khác, thông thường là tinh thể silicon,…
Hình 2. 2: Nguyên tắc chuyển đổi năng lượng mặt trời thành năng lượng điện của PV
2.2 Mô hình đơn giản của PV được mô tả như sau
Hình 2. 3: Mô hình đơn giản của PV
2.3 Sơ đồ thay thế đơn giản của PV Sơ đồ thay thế đơn giản của PV được biểu
diễn như sau:
Hình 2. 4: Sơ đồ thay thế đơn giản của PV

Trong PV, hai tham số quan trọng của nó là dòng điện ngắn mạch, Isc và điện áp
hở mạch, V0c.
Hình 2. 5: Các tham số quan trọng của PV: dòng điện ngắn mạch, Isc và điện áp hở
mạch, Voc
Các đặc tuyến mô tả PV:
qV
I = Isc – I0(e KT −1 ¿
kT
Voc = q ln ⁡¿+1 )
Trong đó:
I: cường độ dòng điện của PV
V: điện áp của PV
Isc: cường độ dòng điện ngắn mạch của PV
Voc: điện áp hở mạch của PV
I0: dòng điện ngược của diode, có giá trị rất nhỏ khoảng 10-12A/cm2
q: điện tích electron, q = 1,602.10-19(C)

k: hằng số Boltzman, k = 1,381 x 10-23(J/K)
T: nhiệt độ tuyệt đối (K)
Trong điều kiện 250C, ta có:
I = Isc – I0(e 38,9 V −1 ¿
Voc = 0,0257 ln ⁡¿ +1 )
2.4 Module PV:
Một khuyết điểm của PV là điện áp và dòng điện làm việc của nó rất nhỏ.
Một PV có điện áp làm việc khoảng 0,5 V. Do đó, để có điện áp làm việc lớn
hơn, yêu cầu phải mắc nối tiếp các PV và để có dòng điện làm việc lớn hơn yêu
cầu phải mắc song song các PV.
Hình 2. 6: Module PV
Khi ấy, điện áp của module PV có thể được xác định như sau:
Vmodule = n (Vd - IRs)

Trong đó:
Vmodule: điện áp của module PV
n: số PV của module PV
Vd: điện áp của diode
Rs: giá trị điện trở nối tiếp
Các đường đặc tính của một module PV được mô tả như sau
Hình 2. 7: Đặc tính của module PV

2.5 Mảng PV:
Mảng PV được định nghĩa là việc kết nối nhiều module PV. Có 3 hình thức kết
nối các module PV như: nối tiếp, song song và hổn hợp.
2.5.1 Nối nối tiếp nhiều module PV:
Hình thức này được sử dụng để nâng điện áp của hệ thống PV.
Kết nối các tấm pin mặt trời với nhau theo mạch nối tiếp được sử dụng để tăng
tổng điện áp hệ thống .Để nối dãy các tấm pin với nhau , bạn kết nối thiết bị đầu cuối
dương với cực âm của mỗi tấm pin kế tiếp cho đến khi bạn còn lại với một đầu dương
và âm duy nhất.
Hình 2. 8: Các module PV được kết hợp nối tiếp với nhau
2.5.2 Nối song song nhiều module PV:

Hình thức này được sử dụng để nâng cường độ dòng điện của hệ thống PV.
Kết nối các tấm pin mặt trời với nhau theo mạch mắc song song được sử dụng để
tăng tổng công suất hệ thống . Để nối dãy các tấm pin với nhau , bạn kết nối thiết bị
đầu đầu dương với cực dương của mỗi tấm pin kế tiếp và đầu đầu âm với cực âm của
mỗi tấm pin kế tiếp
Hình 2. 9: Các module PV được kết hợp song song với nhau
2.5.3 Nối hỗn hợp nhiều module PV:
Hình thức này được sử dụng để nâng cả điện áp và cường độ dòng điện của hệ
thống PV. Phương pháp này là sự kết hợp giữa phương pháp ghép pin nối tiếp và song
song, phương pháp này thường thấy ở các hệ thống có công suất vừa và lớn .
Tuy nhiên , về mắc các tấm pin theo trường hợp nào thì tốt nhất nên dùng chung
1 nhà sản xuất có cùng các điều kiện thông số giống nhau cả về áp , dòng và hiệu suất
tấm pin.
Hình 2. 10: Các module PV được kết hợp hỗn hợp với nhau
2.6 Hệ thống PV độc lập
PV đầu tiên được ứng dụng độc lập. Đối với những vùng nông thôn, vùng núi
cao, hay ở những vùng hẻo lánh của các nước đang phát triển, nơi mà lưới điện quốc
gia chưa cung cấp đến, thì việc sử dụng các hệ thống PV độc lập hoàn toàn cấp thiết.
Nguồn điện lấy xuống từ PV sẽ được cấp cho tải DC hoặc qua hệ thống nghịch lưu rồi
cấp cho tải AC. Phần lưu trữ cũng rất quan trọng, giúp lưu năng lượng và phát lại.
Hình 2. 11: Hệ thống PV độc lập

2.7 Ảnh hưởng của cường độ ánh sáng:
Khi thay đổi điều kiện của cường độ ánh sáng mặt trời từ W = 400W/m 2tới bức
xạ W = 1000 W/m2 thu được đặc tính I – V và P – V như hình 2.12. Từ đó có một số
kết luận như sau:
- Dòng ngắn mạch ISC tỉ lệ thuận với cường độ bức xạ chiếu sáng. Cường độ bức
xạ càng lớn thì dòng ISC càng lớn và ngược lại.
- Do dòng điện và điện áp tăng dẫn tới công suất hoạt động của pin cũng tăng hay
nói cách khác điểm MPP có công suất lớn nhất cũng tăng lên, di chuyển về phía
trên khi cường độ chiếu sáng của mặt trời tăng.
Hình 2. 12: Đặc tính I – V và P – V khi cường độ chiếu sáng thay đổi.
2.8 Ảnh hưởng của nhiệt độ
Thay đổi điều kiện nhiệt độ của pin mặt trời thay đổi từ 25 0C tới 750C. Từ đó, thu
được đường đặc tính I – V và P – V như hình 2.13 ở phía dưới.
Hình 2. 13: Đặc tính I – V và P – V của pin mặt trời khi nhiệt độ thay đổi từ
250C÷750C.
Từ hình 2.13 rút ra kết luận:

- Khi nhiệt độ tăng thì điện áp hoạt động của pin mặt trời giảm mạnh, còn dòng
điện thì tăng ít.
- Công suất của pin mặt trời giảm khi nhiệt độ tăng.
Nhận xét: Sau khi đã khảo sát được ảnh hưởng của các yếu tố bên trong
(Rs,Rsh) và các yếu tố bên ngoài (Bức xạ mặt trời, nhiệt độ) lên đặc tính của tấm pin
mặt trời. Cho thấy khi các yếu tố khí hậu bên ngoài thay đổi thì đường đặc tính sẽ thay
đổi theo do đó điểm có công suất lớn nhất cũng di chuyển theo và vị trí của điểm MPP
đó không thể biết trước được nó đang nằm ở đâu. Do đó, việc cần thiết để khai thác
hiệu quả tấm pin mặt trời là phải có một thuật toán để theo dõi được quá trình di
chuyển, vị trí của điểm MPP và áp đặt hệ thống năng lượng mặt trời phải hoạt động tại
điểm MPP đó.
2.9 BỘ CHUYỂN ĐỔI DC-DC BOOST CONVERTER
Bộ chuyển đổi DC-DC được sử dụng rộng rãi trong nguồn điện một chiều với
mục đích chuyển đổi nguồn một chiều không ổn định thành nguồn điện một chiều có
thể điều khiển được. Trong hệ thống pin mặt trời, bộ biến đổi DC-DC được kết hợp
chặt chẽ với MPPT, MPPT sử dụng bộ biến đổi DC-DC để điều chỉnh nguồn điện áp
vào lấy từ nguồn pin mặt trời, chuyển đổi cung cấp điện áp lớn nhất phù hợp với tải
[6].
Chúng ta cần điều khiển cả điện áp và dòng điện ngõ ra của pin mặt trời để đạt
công suất cực đại bất kể điều kiện nhiệt độ và bức xạ mặt trời. Muốn làm được điều
đó, ta sử dụng bộ dò tìm điểm công suất cực đại, bộ dò tìm phải đáp ứng một số điều
kiện sau:
 Vận hành hệ thống PV càng gần càng tốt để đạt được MPP bất kể thay đổi khí
quyển.
 Chi phí thấp, hiệu suất chuyển đổi cao
 Giao điện ngõ ra tương thích với yêu cầu của tải.
Mạch Boost converter hay còn được gọi là mạch tăng áp. Bộ biến đổi này phù
hợp với các ứng dụng có điện áp yêu cầu lớn hơn điện áp đầu vào. Nguyên lý hoạt
động của bộ biến đổi này dựa vào đặc tính lưu trữ và tích phóng năng lượng của cuộn
dây.
Hình 2. 14: Cấu trúc mạch lực bộ biến đổi boost

2.9.1 Trường hợp 1: Khi van đóng cắt Q dẫn và diode D không dẫn.
Dòng điện từ nguồn chạy qua cuộn dây, năng lượng từ trường được tích lũy trong
cuộn dây. Không có dòng điện chạy qua diode D và dòng tải được cung cấp bởi tụ
điện C. Được mô tả như hình 2.15 phía dưới.
Hình 2. 15: Mạch tương đương khi Q đóng
Hình 2. 16: Dạng sóng điện áp và dòng điện trên cuộn dây L khi Q đóng
Khi đó:
di L
VL = V g = L
dt
Suy ra:
di L V g
=
dt L
Mặc khác:
di L i L i L
= =
dt t DT
VgDT
(iL Closed) =
L
2.9.2 Trường hợp 2: Khi van Q không dẫn và diode D dẫn:

Van đóng cắt Q không dẫn, do cuộn cảm L có khuynh hướng duy trì dòng qua nó
sẽ tạo ra điện áp cảm ứng đủ lớn để kích mở diode D làm cho nó trở lên dẫn. Sơ đồ
mạch tương tương như hình 2.17.
Hình 2. 17: Mạch tương đương khi Q mở
Hình 2. 18: Dạng sóng điện áp và dòng điện trên L khi Q mở

Khi Q đóng dòng điện cảm ứng chạy vào tải qua diode cũng như nạp lại cho tụ điện C.
di L
VL=Vg – Vo = L
dt
Suy ra:
di L Vg−Vo
=
dt L
di L i l il
= =
dt t (1−D ) T
V g −V o (1− DT)
(iL ¿ Opened=
L
Năng lượng lưu trữ trong cuộn dây bằng 0 khi kết thúc chu kỳ
(i L ¿ Opened + ( iL ) Closed =0
V g DT V O −(1−DT )
+ =0
L L
Suy ra:
Vg
V O=
1−D
2.10 Cấu trúc bộ điều khiển:

Ở mục này chúng em sẽ tìm hiểu bộ điều khiển dòng cho bộ điều khiển biến đổi
Boots tăng áp DC/DC. Giúp ta tìm ra và bám theo điểm MPPT.
MPPT (Maximum Power Point Tracker) là thuật ngữ trong ngành điện công
nghiệp có nghĩa là theo dõi điểm công suất tối đa. Đây là bộ chuyển đổi điện tử với
mục đích chính là tối ưu hóa sự phù hợp giữa các tấm pin mặt trời cùng ắc quy năng
lượng mặt trời.
Sơ bộ về bộ điều khiển boots là sau khi năng lượng mặt trời được tấm pin hấp thụ
và sinh ra dòng điện, điện áp nhưng dòng điện và điện áp này chưa ổn định để ta có thể
sử dụng hay thấy rõ được chất lượng điện năng nên cần phải có bộ biến đổi DC/DC để
làm tăng áp nhưng không làm thay đổi tính chất của điện áp và giúp ta tìm được điểm
MPPT (điểm công suất cực đại). Vì lượng bức xạ và nhiệt độ trong một ngày là không
như nhau nên điểm MPPT sẽ thay đổi theo điều kiện thời tiết vì thế ta cần nối vào 1
khối giải thuật toán giúp ta thay đổi góc D phù hợp để có thể nhanh chóng tìm điểm
MPPT và nhanh chóng bám theo điểm MPPT khi thời tiết thay đổi [10].
Một hệ thống pin năng lượng mặt trời cơ bản khi có kết nối với bộ Boost Converter
kèm theo đó là các thuật toán để công suất đầu ra sau bộ Boost Converter đạt cực đại.
Công suất tại các thời điểm có nhiệt độ và bức xạ khác nhau cũng sẽ bám điểm công
suất cực đại nhất. Các thuật toán MPPT về căn bản sẽ lấy dòng điện và điện áp sau Pin
năng lượng mặt trời để so sánh tính toán góc mở D (Duty) để đưa tín hiệu và Gate
Drive để điều khiển [6].
Hình 2. 19: Cấu trúc điều khiển dòng cho bộ biến đổi Boost.
2.11 Yêu cầu thiết kế:

Thông số đầu vào của tấm pin năng lượng mặt trời:
+ Pin NLMT 29V – 215W.
+ Tần số đóng cắt fc = 5kHz.
Thông số đầu ra của tấm pin năng lượng điện mặt trời:
+ Độ dao động dòng điện trên cuộn cảm ∆IL = 20%IOUT
+ Độ dao động điện áp trên tụ ∆VC = 2%VOUT
2.12 Tính toán lựa chọn tham số cơ bản của bộ Boots:

Với các thông số trên ta tính toán chọn linh kiện cho mạch:
 Tính góc mở D (Duty):
V ¿−n 29.0,85
D = 1- V = 1- = 0,75
out 100
 Tính cuộn cảm L:
Chọn độ đập mạch dòng ra là I = 20% Iout = 0,2.7.8 = 1.56

V¿.D 29.0.75
Lout= = = 2,8.10-3 H
f .I 5.103 .1.56
Chọn loại cuộn cảm L có thông số là 3.10-3 H
 Tính tụ điện C:
Chọn độ đập mạch điện áp ra là V = 20% vout = 0,02.100 = 2V

I ¿ . D 7.35.0 .75
Cout= = 3 = 5.5.10-4 F
f .V 5. 10 .2
Chọn loại chọn loại có thông số là 6.10-4 F
CHƯƠNG 3: CÁC PHƯƠNG PHÁP TÌM ĐIỂM CÔNG SUẤT CỰC ĐẠI
CỦA PIN MẶT TRỜI
3.1 Giới thiệu:
Một trong những vấn đề cần được quan tâm trong các hệ thống PV là sự không
phù hợp giữa đặc tính làm việc của tải và của mảng PV.
Hình 3. 1: Quan hệ điện áp và dòng điện của PV

Trên hình 3.1, khi mảng PV được nối trực tiếp với tải thì điểm làm việc của hệ là
giao điểm của đường đặc tính V-I của PV với đường đặc tính tải. Trong nhiều trường
hợp, điểm làm việc này không phải là điểm có công suất lớn nhất (Maximum Power
Point - MPP) của mảng PV.
Để khắc phục nhược điểm này cần phải xây dựng một thuật toán bám điểm có
công suất lớn nhất (Maximum Power Point Tracking - MPPT). Đây là một vấn đề rất
quan trọng trong một hệ PV vì nó có thể làm giảm số lượng các mảng PV cần thiết để
có được một công suất mong muốn và tối ưu hóa chế độ làm việc của hệ. Cần chú ý
rằng vị trí của MPP trên đường đặc tính V-I của PV là không biết trước. Nó phụ thuộc
vào cường độ bức xạ, nhiệt độ môi trường và tải. Tuy nhiên, có thể tính được MPP dựa
vào việc mô hình hóa mảng PV và đo cường độ bức xạ cùng với nhiệt độ của mảng PV
[7]; [11].
Trong những thập kỷ qua, đã có nhiều phương pháp để tìm ra MPPT đã được
phát triển và công bố. Những kỹ thuật này khác nhau ở nhiều khía cạnh như các yêu
cầu về cảm biến, độ phức tạp, chi phí, phạm vi ảnh hưởng, tốc độ hội tụ, độ chính xác
khi chiếu xạ hoặc nhiệt độ thay đổi, phần cứng cần thiết cho việc thực hiện... Trong
nghiên cứu lần này nhóm chúng em đã tìm hiểu, nghiên cứu từ các tài liệu và tiến hành
mô phỏng phương pháp: P&O (Perturbation and Observation), điện dẫn gia tăng InC
(Incremental Conductance), và các thuật toán khác.
3.2 Thuật toán P&O (Perturbation and Observation):

Đây là thuật toán được sử dụng phổ biến nhờ sự đơn giản trong thuật toán và
việc thực hiện dễ dàng. Thuật toán này xem xét đến sự tăng giảm điện áp theo chu kỳ
để tìm được điểm làm việc có công suất lớn nhất. Nếu sự biến thiên của điện áp làm
công suất tăng lên thì sự biến thiên tiếp theo sẽ giữ nguyên chiều hướng tăng hoặc
giảm. Ngược lại, nếu sự biến thiên làm công suất giảm xuống thì sự biến thiên tiếp
theo sẽ có chiều hướng thay đổi ngược lại. Khi điểm làm việc có công suất lớn nhất
được xác định trên đường cong đặc tính thì sự biến thiên điện áp sẽ dao động xung
quanh điểm làm việc có công suất lớn nhất đó chính là điểm MPP [8].
Thuật toán P&O là một phương pháp leo đồi như hình vẽ sau:
Hình 3. 2: Thuật toán P&O khi tìm điểm làm việc có công suất lớn nhất
Bảng 3. 1: Bảng tóm tắt thuật toán P&O
Thực hiện bước kế

Quan sát điện áp Công Suất
STT tiếp
1 Tăng Tăng Tăng
2 Tăng Giảm Giảm
3 Giảm Tăng Giảm
4 Giảm Giảm Tăng
Thuật toán P&O được giải thích như sau

1. Nếu tăng điện áp, công suất thu được tăng, thì chu kỳ sau tiếp tục tăng điện áp.
2. Nếu tăng điện áp, công suất thu được giảm, thì chu kỳ sau giảm điện áp.
3. Nếu giảm điện áp, công suất thu được tăng, thì chu kỳ sau tiếp tục giảm điện áp.
4. Nếu giảm điện áp, công suất thu được giảm, thì chu kỳ sau tăng điện áp.
Hình 3. 3: Lưu đồ thuật toán P&O

Sơ đồ thuật toán ở trên được giải thích như sau:
- Đặt giá trị đầu cho V, I, P.
- Đo giá trị V, I, P ở thời điểm k.
- Đo giá trị V, I và tính giá trị P ở thời điểm (k+1)
- So sánh P(k+1) và P(k):
Nếu P(k+1) = P(k) thì V(k)=V(k+1),
Nếu P(k+1) khác (Pk) thì xem xét:
P(k+1) > P(k) ? Sau đó, tiếp tục so sánh đến V(k+1) và V(k),
Cuối cùng, ra quyết định tăng hay giảm điện áp. Điểm làm việc sẽ dao động xung
quanh điểm cực đại.
Theo sơ đồ trên ta thấy, thuật toán P&O phụ thuộc rất lớn vào thời gian lấy mẫu
so sánh. Trong trường hợp cường độ chiếu sáng không đổi giải thuật P&O hoạt động
rất tốt khi truy tìm điểm cực đại. Tuy nhiên, khi cường độ chiếu sáng thay đổi giải
thuật này sẽ sai. Vấn đề này được giải thích như sau:
Khi cường độ chiếu tăng lên, đường cong công suất sẽ thay đổi từ P 1 sang P2 như
hình vẽ sau:
Hình 3. 4: Sự thay đổi điểm MPP theo gia tăng bức xạ

Giả sử, ở thời điểm k hệ MPPT đang điều khiển pin quang điện hoạt động ở điểm
A, thời điểm (k+1) cường độ chiếu sáng tăng nhanh. Theo giải thuật P&O: P[k+1] >
P[k], giả sử điện áp ở thời điểm V[k+1] > V[k], hệ MPPT sẽ tăng điện áp lên và điểm
làm việc sẽ là điểm C (điểm không phải cực đại). Nếu hệ MPPT dùng giải thuật P&O
thiết kế cho dao động xung quanh điểm cân bằng, thì sau một vài chu kỳ hoạt động sai,
hệ sẽ đưa điểm làm việc về điểm MPP mới. Nếu cường độ chiếu sáng tăng dần (hoặc
giảm dần), giải thuật P&O vẫn có thể sai nếu chu kỳ lấy mẫu không phù hợp. Do hệ
MPPT không hiểu được công suất tăng do thay đổi cường độ chứ không phải do sự
dao động điện áp khi làm việc. Kết quả là giải thuật sẽ giảm điện áp liên tục hoặc tăng
điện áp liên tục, do nhận thấy công suất đo lúc sau vẫn lớn hơn lúc đầu [9].
Nhận thấy rằng, nguyên nhân dẫn đến sự hoạt động sai của giải thuật P&O là
không phân biệt được sự thay đổi công suất do thay đổi điện áp với sự thay đổi công
suất do thay đổi cường độ sáng. Đây cũng là nhược điểm cơ bản của thuật toán này.
3.3 Thuật toán điện dẫn gia tăng InC (Incremental Conductance)
Đây là thuật toán khắc phục những nhược điểm của thuật toán P&O trong trường
hợp điều kiện thời tiết thay đổi đột ngột. Thuật toán này sử dụng tổng điện dẫn gia
tăng của dãy pin quang điện để dò tìm điểm công suất cực đại. Thuật toán được minh
họa trong hình sau:
Hình 3. 5: Thuật toán InC

Thuận toán này cơ bản dựa trên đặc điểm là: Độ dốc của đường đặc tính pin bằng
0 tại điểm MPP. Độ dốc này là dương khi ở bên trái điểm MPP, là âm khi ở bên phải
điểm MPP. Thể hiện như sau:
- dP/dV = 0, tại điểm cực đại MPP của pin quang điện
- dP/dV > 0, bên trái điểm MPP
- dP/dV < 0, bên phải điểm MPP
Vì:
dP d ( IV ) dI ∆I
= =I +V =I +V
dV dV dV ∆V
Nên ta cũng có thể viết lại là:

- dI/dV = - I/V, tại điểm MPP
- dI/dV > - I/V, bên trái điểm MPP
- dI/dV < - I/V, bên phải điểm MPP
Bằng cách, so sánh giá trị điện dẫn tức thời (I/V) với giá trị điện dẫn gia tăng ( ∆
I/∆ V). Thuật toán này sẽ tìm được điểm làm việc có công suất lớn nhất.
Tại điểm MPP, điện áp chuẩn V ref = VMPP. Mỗi khi điểm MPP được tìm ra, hoạt động
của pin lại được duy trì ở điểm làm việc này, trừ khi có sự thay đổi về dòng điện ∆ I, sự
thay đổi của dòng điện ∆ I thể hiện sự thay đổi của điều kiện thời tiết và của điểm MPP
[9].
Độ lớn của điện dẫn gia tăng sẽ quyết định độ nhanh chậm trong việc tìm ra
điểm MPP. Tuy nhiên, khi điện dẫn gia tăng lớn quá sẽ làm cho hệ thống hoạt động
không chính xác tại điểm MPP và sẽ bị dao động.
Lưu đồ thuật toán của thuật toán InC được thể hiện như sau:
Hình 3. 6 Lưu đồ thuật toán InC

 Ưu và nhược điểm của phương pháp INC
- Ưu điểm: Phương pháp này cho kết quả tốt nhất khi thời tiết thay đổi nhanh.
Phương pháp này cũng cho dao động nhỏ nhất quanh điểm MPP hơn phương pháp
P&O.
- Nhược điểm: Phương pháp này có mạch điều khiển phức tạp. Nó sử dụng 2
cảm biến để đo giá trị dòng điện và điện áp, nên chi phí lắp đặt cao. Tuy nhiên, ngày
nay với sự xuất hiện của nhiều phần mềm hay các bộ xử lý đã làm giá thành của hệ
này giảm đi rất nhiều.
 Sau khi trình bày các phần thuật toán như ở trên, chương tiếp theo chúng
em sẽ mô phỏng các thuật toán này trong phần mềm Matlab/Simulink.
CHƯƠNG 4: MÔ HÌNH VÀ KẾT QUẢ CỦA CÁC PHƯƠNG PHÁP MÔ

PHỎNG ĐIỀU KHIỂN BÁM ĐIỂM CÔNG SUẤT CỰC ĐẠI CỦA
MỘT HỆ THỐNG PIN MẶT TRỜI
4.1 Mô hình mô phỏng điều khiển bám điểm công suất cực đại của một hệ thống
pin mặt trời:
Để mô phỏng các thuật toán trên chúng em xây dựng một mô hình trong
Matlab/Simulink.
Hình 4. 1: Tổng quan về mô hình mô phỏng điều khiển bám điểm công suất
cực đại của một hệ thống pin mặt trời
4.2 Mô hình pin mặt trời được xây dựng trong Matlab/Simulink
Hình 4. 2: Khối mô hình tấm pin năng lượng mặt trời
Để thực hiện mô phỏng, tác giả sử dụng pin mặt trời 1Soltech 1STH-215-P có thông
số như sau:
Bảng 4. 1: Thông số của pin mặt trời 1Soltech 1STH-215-P

Đặc tính Thông số Đặc tính Thông Số
Các ô trên mỗi mô đun
Công suất tối đa Pmp (W) 213,15W 60
(Ncell)
Dòng điện ngắn mạch
Điện áp hở mạch (VOC) V 36,3V 7.84A
(ISC)
Điện áp tại điểm công suất Dòng điện tại điểm công
29V 7,35A
tối đa Vmp (V) suất tối đa Imp (A)
Hệ số nhiệt độ Voc -0,36099 Hệ số nhiệt độ của Isc 0,102
Hình 4. 3: Thông số kỹ thuật của tấm pin 1Soltech 1STH-215-P
Hình 4. 4: Khối giải thuật toán tìm và bám góc D cho thuật toán P&O
Khối giải thuật toán là các thuật toán được lập trình trong Matlab và đưa vào
trong khối Matlab Function với 2 thông số đầu vào là Vpv (điện áp sau tấm pin) và Ipv
(dòng điện sau tấm pin), thông số đầu ra là Duty góc mở của tấm pin; từ đó đưa qua
một khối gọi là PWM Generator DC-DC (Khối băm xung DC) và tín hiệu đầu ra sẽ
đưa vào khối IGBD/Diode để điều khiển góc mở D; từ đó giúp quá trình mô phỏng tìm
được điểm MPPT.
Hình 4. 5: Khối tạo xung
4.3 Mô hình mô phỏng điều khiển bám điểm công suất cực đại của một hệ thống
pin mặt trời xét đến sự ảnh hưởng của nhiệt độ đến cống suất của mô hình:
Để thấy rõ hơn sự ảnh hưởng của nhiệt độ đến công suất bằng cách ta sẽ cố định
bức xạ với trường hợp lý tưởng là 1000W/m2 và thay đổi nhiệt độ lần lượt từ
25oC - 50oC - 20 oC - 50oC:
4.3.1 Sự ảnh hưởng của nhiệt độ đến kết quả công suất của mô hình:
PHƯƠNG PHÁP GIẢI THUẬT INC Hình 4. 6: Khi nhiệt độ thay đổi
Hình 4. 9: Khi nhiệt độ thay đổi
Hình 4. 7: Dòng điện dưới

sự thay đổi của nhiệt độ
Hình 4. 10: Dòng điện dưới
sự thay đổi của nhiệt độ
Hình 4. 8: Điện áp dưới sự thay đổi của

nhiệt độ
Hình 4. 11: Điện áp dưới sự thay đổi của
PHƯƠNG PHÁP GIẢI THUẬT P&O nhiệt độ
Hình 4. 12: Công suất của mạch thay Hình 4. 13: Công suất của mạch thay
đổi dưới sự thay đổi của nhiệt độ đổi dưới sự thay đổi của nhiệt độ
4.3.2 KẾT LUẬN:
Từ quá trình mô phỏng, thu được đường cong công suất và những số liệu trong
hình ảnh trên, ta thấy mặc dù nhiệt độ biến đổi đáng kể từ 25 OC đến 50OC nhưng dòng
điện, điện áp và công suất của mô hình mô phỏng trên 2 phương pháp giải thuật đều
cho thấy sự không thay đổi đáng kể, nên khi so sánh 2 phương pháp giải thuật trên
nhóm chúng em chỉ xét đến sự ảnh hưởng khi biến đổi của bức xạ mặt trời và cố định
nhiệt độ ở trường hợp lý tưởng là 25oC.
4.4 Mô phỏng điều khiển bám điểm công suất cực đại của một hệ thống pin mặt
trời bằng thuật toán P&O:
4.5 Mô phỏng điều khiển bám điểm công suất cực đại của một hệ pin mặt trời với
từng bức xạ khác nhau trong thuật toán P&O
4.5.1 Khi bức xạ là 1000W/m2-25oC :
Hình 4. 14: Bức xạ mặt trời là 1000W/m2-25oC
Hình 4. 15: Dòng điện của mô hình mô phỏng sau bộ boots với 1000W/m2- 25oC
Hình 4. 16: Điện áp của mô hình mô phỏng sau bộ boots với 1000W/m2- 25oC
Hình 4. 17: Công suất sau bộ boots với 1000W/m2- 25oC
Hình 4. 19: Dòng điện sau bộ boots với 800W/m2- 25oC
Hình 4. 20: Điện áp sau bộ boots với 800W/m2- 25oC

Hình 4. 23: Dòng điện sau bộ boots với 600W/m2- 25oC
Hình 4. 24: Điện áp sau bộ boots với 600W/m2- 25oC
4.5.4 Mô phỏng điều khiển bám điểm công suất cực đại của trường hợp biến đổi
bức xạ trong thuật toán P&O:
Để thấy được sự thay đổi của bức xạ ảnh hưởng đến chỉ số của mô hình mô phỏng ta
sẽ cho biến đổi bức xạ trên cùng 1 chu kì để thấy rõ hơn sự ảnh hưởng.
Hình 4. 26: Bức xạ biến đổi trên cùng 1 chu kỳ
Hình 4. 27: Dòng điện sau bộ boots với Hình 4. 28: Điện áp sau bộ boots với
1000-600-1000-800W/m2- 25oC 1000-600-1000-800W/m2- 25oC
Hình 4. 29: Công suất sau bộ boots với 1000-600-1000-800W/m2- 25oC
4.6 SO SÁNH VÀ NHẬN XÉT:
Các chỉ số kết quả gần như bằng nhau cho thấy phương pháp giải thuật làm việc
rất tốt khi môi trường lý tưởng là 1000W/m2 -25oC. Công suất đầu ra rất ổn định và khi
có sự biến đổi đột ngột từ 1000W/m2 xuống còn 800W/m2 hay 600W/m2 thì thuật toán
điều chỉnh kịp thời để bám theo điểm công suất cực đại.
Qua những kết quả trên cho thấy phương pháp thuật toán P&O thay đổi giá trị
D để có thể bám điểm công suất cực đại MPPT nhanh trong cả trường hợp riêng biệt
hay trường hợp thay đổi bức xạ đột ngột trong cùng 1 chu kỳ.
4.7 Mô phỏng điều khiển bám điểm công suất cực đại của một hệ pin mặt trời
trong thuận toán INC:
4.7.1 Mô phỏng điều khiển bám điểm công suất cực đại của một hệ pin mặt trời
với từng bức xạ khác nhau:
1000W/m2- 25oC 1000W/m2- 25oC

4.7.3 Khi bức xạ là 800W/m2-25oC:
800W/m2- 25oC 800W/m2- 25oC
4.7.4 Khi bức xạ là 600W/m2-25oC:
600W/m2- 25oC 600W/m2- 25oC
4.8 Mô phỏng điều khiển bám điểm công suất cực đại của trường hợp biến đổi
bức xạ trong thuật toán INC:
Để thấy được sự thay đổi của bức xạ ảnh hưởng đến chỉ số của mô hình mô phỏng ta
sẽ cho biến đổi bức xạ trên cùng 1 chu kì để thấy rõ hơn sự ảnh hưởng:
1000-600-1000-800W/m2- 25oC 1000-600-1000-800W/m2- 25oC
Hình 4. 45: Công suất sau bộ boots với 1000-600-1000-800W/m2- 25oC

4.9 SO SÁNH VÀ NHẬN XÉT:
Các chỉ số kết quả gần như bằng nhau cho thấy phương pháp giải thuật làm việc
rất tốt khi môi trường lý tưởng là 1000W/m2 -25OC. Công suất đầu ra rất ổn định và
khi có sự biến đổi đột ngột từ 1000W/m 2 xuống còn 800W/m2 hay 600W/m2 thì thuật
toán điều chỉnh kịp thời để bám điểm công suất cực đại.
Qua những kết quả trên cho thấy phương pháp thuậ toán INC có thể điều khiển
và bám điểm công suất cực đại MPPT rất tốt và nhanh nhất; nhanh trong cả trường hợp
riêng biệt hay cả trường hợp nhiệt độ bức xạ thay đổi đột ngột trong cùng 1 chu kỳ (giả
sử cho trường hợp biến đổi bức xạ trong 1 ngày khi thực tế).
4.10 SO SÁNH GIỮA 2 PHƯƠNG PHÁP GIẢI THUẬT P&O VÀ INC:

Đồ án xây dựng được mô hình mô phỏng của dàn PV, khảo sát được sự ảnh
hưởng của cường độ bức xạ mặt trời và nhiệt độ đến công suất phát của dàn PV.
Trong hệ thống PV, ta luôn mong muốn cho dù ở bất kỳ điều kiện thời tiết như thế
nào, dòng công suất phát từ dàn PV tới tải luôn là cực đại, đó là mục tiêu của bài toán
điều khiển MPPT. Qua đó, mô hình mô phỏng giới thiệu hai thuật toán INC và P&O
áp dụng trong điều khiển MPPT của dàn PV. Mô phỏng được hai thuật toán MPPT
trong ở điều kiện thời tiết thay đổi thường gặp trong thực tế để thấy được ưu, nhược
điểm của từng phương pháp sau đây là các kết quả của 2 phương pháp mà ta đạt được
từ đó rút ra được sự ưu việt của từng phương pháp để chọn ra được phương pháp phù
hợp nhất để đem lại nguồn tư liệu xác đáng hơn đến với những người quan tâm
nghiên cứu.
Vì để thấy rõ hơn về sự biến đổi đầu ra sau bộ boots và thấy rõ hơn khác nhau
của 2 phương pháp nên ta sẽ xét cả 2 phương pháp giải thuật ở trường hợp cùng nhiệt
độ 25oC (Vì nhiệt độ ảnh hưởng không đáng kể nên ta xét nhiệt độ ở trường hợp lý
tưởng là 25oC) và cùng chu kỳ khi thay đổi của bức xạ
PHƯƠNG PHÁP GIẢI THUẬT INC PHƯƠNG PHÁP GIẢI THUẬT P&O
Hình 4. 46: Bức xạ biến đổi trên cùng 1 Hình 4. 47: Bức xạ biến đổi trên cùng 1
chu kỳ chu kỳ
Hình 4. 48: Nhiệt độ là 25oC trên cả chu Hình 4. 49: Nhiệt độ là 25oC trên cả chu
kỳ kỳ
Hình 4. 50: Dòng điện sau khi đi qua Hình 4. 51: Dòng điện sau khi đi qua
bộ boots với bức xạ là 1000-600-1000- bộ boots với bức xạ là 1000-600-1000-
800W/m2- 25oC 800W/m2- 25oC
Hình 4. 52: Điện áp sau khi đi qua bộ Hình 4. 53: Điện áp sau khi đi qua bộ
boots với bức xạ là 1000-600-1000- boots với bức xạ là 1000-600-1000-
800W/m2- 25oC 800W/m2- 25oC
Hình 4. 54: Công suất sau khi đi qua bộ Hình 4. 55: Công suất sau khi đi qua
boots với bức xạ là 1000-600-1000- bộ boots với bức xạ là 1000-600-1000-
1000W/m2- 25oC 800W/m2- 25oC
4.11 So sánh điện áp đầu ra của 2 phương pháp sau khi được xử lý qua bộ
Inverter để thấy rõ hơn chất lượng điện năng của từng phương pháp:
Hình 4. 56: Bộ INVERTER
Hình 4. 57: Tổng quan về mô hình mô phỏng điều khiển bám điểm công suất cực đại
có sử dụng bộ Inverter của một hệ thống pin mặt trời

PHƯƠNG PHÁP GIẢI THUẬT INC PHƯƠNG PHÁP GIẢI THUẬT P&O
Hình 4. 59: Điện áp sau khi qua bộ Hình 4. 60: Điện áp sau khi qua bộ
Inverter với thông số 1000-600-1000- Inverter với thông số 1000-600-1000-
800W/m2-25oC 800W/m2-25oC
4.12 KẾT LUẬN:

Cả hai phương pháp MPPT đều hoạt động tốt khi điều kiện thời tiết thay đổi đột
ngột, phản ứng bám điểm công suất cực đại với thời gian rất nhanh, độ quá điều chỉnh
rất nhỏ. Từ kết quả mô phỏng hình ở trên, khi cường độ bức xạ mặt trời và nhiệt độ
môi trường thay đổi, cả hai thuật toán đều bám được MPP với thời gian rất nhanh. Tuy
nhiên, MPPT làm việc với thuật toán INC tốt hơn so với thuật toán P&O, công suất
dàn PV trong trường hợp sử dụng thuật toán INC bám sát công suất cực đại (MPP)
hơn. Hay nói cách khác, phạm vi dao động quanh MPP nhỏ hơn so với thuật toán
P&O. Thuật toán INC trong quá trình điều khiển MPPT, phản ứng nhanh và chính xác
hơn. Đặc biệt là dòng điện và điện áp của PV ổn định hơn, dao động quanh điểm công
suất cực đại hẹp và ít hơn thuật toán P&O; giảm thiểu được hao tổn công suất phát do
dao động quanh điểm công suất cực đại ít hơn thuật toán P&O... Vì vậy, việc sử dụng
thuật toán INC trong điều khiển MPPT của hệ thống PV cấp điện độc lập là rất thích
hợp, đảm bảo tính cung cấp điện cho phụ tải tối ưu nhất, liên tục và ổn định.
Qua kết quả đạt được cho thấy điện áp sau bộ Inverter sẽ thay đổi theo sự thay
đổi của bức xạ nhưng với phương pháp InC độ nhạy cao, khả năng thích ứng và thay
đổi theo bức xạ rất nhanh, ổn định hơn so với phương pháp P&O
 Vì vậy, việc áp dụng thuật toán INC trong điều khiển MPPT sẽ cho hiệu
quả tốt hơn thuật toán P&O.
CHƯƠNG 5: MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP THUẬT TOÁN KHÁC

5.1 Phương pháp thuật toán chế độ trượt SMC (Sliding Mode Control):
Bắt đầu từ năm 1960, bộ điều khiển chế độ trượt (SMC) đã được đề xuất và mở
rộng bởi một số nhà nghiên cứu từ Nga cũ. Chỉ ở Nga, ý thức này mới bị giới hạn cho
đến khi một cuốn sách của Itkis và Utkin được viết bằng tiếng Anh. SMC cuối cùng đã
được phát triển thành một phương pháp điều khiển chung và đã được sử dụng cho
nhiều dạng hệ thống, bao gồm hệ thống phi tuyến tính, hệ thống biến thể theo thời
gian, hệ thống MIMO và hệ thống quy mô lớn. Trong những năm gần đây, do các đặc
tính hấp dẫn của nó, SMC đã được sử dụng phổ biến để điều chỉnh các quy trình phức
tạp không thể đoán trước. SMC là một loại đặc biệt của Hệ thống điều khiển cấu trúc
biến đổi (VSCS), được đặc trưng bởi một cấu trúc điều khiển không liên tục thay đổi
để làm cho trạng thái hệ thống đi vào khi hệ thống vượt qua các bội số đó trong không
gian trạng thái và sau đó ở bên trong không gian trạng thái được gọi là trượt bề mặt
trên một bề mặt nhất định. Khi bị giới hạn trong mặt trượt, động lực học của hệ thống
được coi là chuyển động trượt lý tưởng và đại diện cho các hoạt động của hệ thống
được điều chỉnh, dẫn đến động học thứ tự giảm so với nhà máy ban đầu. Động lực đặt
hàng giảm này mang lại những lợi ích mong muốn, chẳng hạn như độ không nhạy của
phương sai tham số và sự không chắc chắn và gián đoạn phù hợp, làm cho SMC được
ưu tiên quan trọng như một sơ đồ mạnh mẽ để kiểm soát. Mặc dù luật điều khiển
không phải là một hàm liên tục, nhưng trong thời gian hữu hạn, chế độ trượt có thể đạt
được. Nó cho thấy tính hữu dụng của SMC với nhiều đầu vào có chứa chất không
linarit và độ không đảm bảo để ổn định các quá trình phi tuyến tính không chắc chắn.
Trong các cấu trúc không chắc chắn, bộ điều khiển đảm bảo trạng thái đánh của chế độ
trượt. Mạnh mẽ và vững chắc là bộ điều khiển. Utkin và cộng sự đã cho thấy hiệu lực
của SMC bằng cách thêm nó vào ổ điện. Đối với các hệ thống phức tạp, không chắc
chắn, sơ đồ SMC là một hệ thống điều khiển mạnh mẽ nổi tiếng. Tuy nhiên, SMC phải
chịu hiệu ứng nói chuyện phiếm nguy hiểm khiến chúng không được sử dụng rộng rãi.
Hiệu quả SMC cũng rất cao dựa trên bảng trượt. Nó có thể dẫn đến những tác hại nếu
bề mặt trượt không được xây dựng chính xác. Dựa trên cả phương pháp tiếp cận chế
độ bước lùi và chế độ trượt, điều khiển MPPT nhanh chóng và hiệu quả cho hệ thống
PV đã được phát triển. Bộ chuyển đổi DC có tải điện trở được sử dụng để cung cấp
cho mô-đun PV trong thiết bị này. Có hai vòng lặp đối với sơ đồ điều khiển trong hệ
thống này. Vòng đầu tiên tính toán điện áp nguồn tối đa (MPV) được sử dụng làm giá
trị tham chiếu cho quy định của bộ điều khiển chế độ trượt bước lùi (BSMC) trong
vòng thứ hai. Bằng cách thay đổi chu kỳ dịch vụ của bộ chuyển đổi tăng cường DC-
DC, bộ điều khiển dựa trên BSMC cung cấp năng lượng cho cơ chế PV chạy rất giống
với MPP. [12]
Trong điều khiển chế độ trượt cho MPPT, điện áp đầu ra của nguồn PV và dòng
điện của cuộn cảm bộ chuyển đổi công suất bao gồm một tập hợp các biến trạng thái.
Bề mặt chuyển mạch được xác định bằng cách sử dụng các biến trạng thái: I là dòng
điện của cuộn cảm biến đổi công suất là hằng số dương,V là tín hiệu điều khiển có thể
điều chỉnh Sơ đồ khối của hệ thống MPPT điều khiển chế độ trượt.
Hình 5. 1: Sơ đồ mạch tương đương SMC
Hình 5. 2: Mô hình PV với SMC
5.1.1 Dưới đây là mô hình mô phỏng của phương pháp giải thuật SMC
Hình 5. 3: Mô hình mô phỏng phương pháp giải thuật SMC
5.1.2 Các khối của mô hình:
Hình 5. 4: Khối tấm pin NLMT Hình 5. 5: Khối bộ boots và đưa kết
quả dạng sóng
Hình 5. 6: Khối tính công suất sau tấm Hình 5. 7: Khối scope đưa tín hiệu đầu
pin ra sau tấm pin
Hình 5. 8: Khối tính toán hàm trượt của mô hình
5.2 Kết quả đạt được của mô hình:
Hình 5. 9: Các mức biến đổi của bức xạ trên cùng 1 chu kỳ
Hình 5. 10: Dòng diện sau khi đi qua Hình 5. 11: Điện áp sau khi đi qua bộ
bộ boots với thông số 600-800- boots với thông số 600-800-1000W/m2-
1000W/m2-25oC 25oC
Hình 5. 12: Công suất sau khi đi qua bộ boots với thông số
600-800-1000W/m2-25oC
5.3 Kết luận:
Qua kết quả từ những hình ở trên ta thấy phương pháp thuật toán SMC có thể tìm
và bám điểm MPPT rất tốt nhanh, phạm vi dao động quanh MPP nhỏ, phản ứng nhanh
và chính xác, dao động công suất cực đại hẹp, ít và rất ổn định.Tuy nhiên, để triển khai
kỹ thuật MPPT này, cần phải có kiến thức về các đặc tính hoạt động của nguồn PV,
đây là một bất lợi. So với MPPT dựa trên nguyên tắc PWM, điều khiển chế độ trượt
cho MPPT cung cấp phản hồi nhanh hơn trong điều kiện động.
CHƯƠNG 6: KẾT LUẬN VÀ HƯỚNG PHÁT TRIỂN TRONG TƯƠNG

LAI CỦA MÔ HÌNH
6.1 Kết luận:

Trong hệ thống PV, người ta luôn mong muốn cho dù ở bất kỳ điều kiện thời tiết
như thế nào, dòng công suất phát từ dàn PV tới tải luôn là cực đại, đó là mục tiêu của
bài toán điều khiển MPPT.
Qua đó nhóm em đã tìm hiểu một số thuật toán MPPT đang được ứng dụng rộng
rãi hiện nay, P&O và InC và các thuật toán khác. Trong đó, giải thuật P&O và InC là 2
thuật toán phổ biến nhất do bởi tính đơn giản của giải thuật và hiệu quả trong việc tìm
điểm công suất lớn nhất (MPP) của pin mặt trời.
Qua kết quả mô phỏng khi bức xạ thay đổi chậm và thay đổi nhanh liên tục nhằm
mô phỏng sát điều kiện thời tiết thực tế luôn thay đổi , ta chứng minh được giải thuật
của phương pháp INC đáp ứng được yêu cầu mong muốn đặt ra là nhanh chóng đạt
được điểm công suất tối ưu khi có xét đến sự thay đổi bức xạ mặt trời và nhiệt độ làm
việc của pin cùng với sự thay đổi tương ứng điện áp và dòng điện làm việc của pin mặt
trời .
Kết quả mô phỏng trong Matlab & Simulink cho thấy thuật toán INC có thể tìm
được điểm MPPT của pin mặt trời nhanh hơn nhanh chóng và làm việc ổn định.
Với kết quả nhận được, có thể ứng dụng rộng rãi phương pháp đề xuất với mục
tiêu tối đa hóa hiệu suất pin mặt trời. Giúp cho các nhà nghiên cứu có thêm tài liệu
tham khảo trong việc dò tìm điểm công suất cực đại.
6.2 Hướng phát triển của đề tài:
Để đề tài được phát triển tiếp theo, nhóm tụi em xin được đề xuất một vài hướng
phát triển mới là :
- Nâng cao hiệu suất bộ MPPT thông qua việc thiết kế cải tiến mạch chuyển đổi
DC/DC.
- Tích hợp bộ MPPT trong hệ thống Pin mặt trời làm việc độc lập (Nạp cho
acquy) và hệ thống pin mặt trời hòa lưới.
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
[1] Trang thông tin điện tử - Dự án năng lượng tái tạo www.renewableenergy.org.vn
[2] Đặng Đình Thống, Cơ sở năng lượng mới và tái tạo, Nhà xuất bản khoa học kỹ
thuật, 2006.
[3] N. Overview of Maximum Power Point Tracking Techniques for Photovoltaic
Energy Production Systems (Eftichios Koutroulis and Frede Blaabjerg, 2020).
[4] lar Power Europe, Global market outlook for solar power/2015–2019, 2015,
available online at: www. solarpowereurope.org. Accessed 2 December, 2015.
[5] Nguyễn Duy An, “Research of point tracking control maximum performance of a
solar battery system”, 2016.
[6] Koutroulis, Ε., Kalaitzakis, K., and Voulgaris, N.C. Development of a
microcontroller-based, photovoltaic maximum power point tracking control system,
IEEE Transactions on Power Electronics, 16(1), 46–54, 2001.
[7] Bastidas-Rodriguez, J.D., Franco, E., Petrone, G., Andrés Ramos-Paja, C., and
Spagnuolo, G. Maximum power point tracking architectures for photovoltaic systems
in mismatching conditions: A review, IET Power Electronics, 7(6), 1396–1413, 2014.
[8] Liu, L., Meng, X., and Liu, C. A review of maximum power point tracking
methods of PV power system at uniform and partial shading, Renewable and
Sustainable Energy Reviews, 53, 1500–1507, 2016.
[9] K. H. Hussein, I. Muta, T. Hoshino and M. Osakada, “Maximum power point
tracking: an algorithm for rapidly changing atmospheric conditions”
[10] X. Sun, W. Wu, X. Li and Q. Zhao, “A research on photovoltaic energy
controlling system with maximum power point tracking”, Power Conversion
Conference, 2002.
[11] D. P. Hohm and M. E. Ropp, “Comparative study of maximum power point
tracking algorithms”, IEEE Conference, 2008.
[12] (Hayder Salah AL-KAABI, Mehmet Emin TACER) Sliding Mode Controller for
Solar System; International Journal of Latest Research in Engineering and
Management

ĐATN 2022 Nhóm 1 Hoàn Thành

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ĐATN 2022 Nhóm 1 Hoàn Thành

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT

KHOA: ĐIỆN – ĐIỆN TỬ

CHUYÊN NGÀNH: HỆ THỐNG CUNG CẤP ĐIỆN

TÌM HIỂU NĂNG LƯỢNG TÁI TẠO VÀ CÁC

Người hướng dẫn: TS. Trần Lê Nhật Hoàng

TÌM HIỂU NĂNG LƯỢNG TÁI TẠO VÀ CÁC

Người hướng dẫn: TS. Trần Lê Nhật Hoàng

Bố cục của luận án gồm 6 chương:

NHIỆM VỤ ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

Thời gian thực hiện: Từ ngày: 14/02/2022 đến ngày: 31/05/2022

Đà Nẵng, ngày 31 tháng 05 năm 2022

TS. Trương Thị Hoa TS. Trần Lê Nhật Hoàng

Sinh viên thực hiện

Nhận xét của người hướng dẫn

Hình 1. 1 Năng lượng gió..........................................................................................3

Hình 2. 1 Phổ năng lượng mặt trời..........................................................................16

Hình 5. 1 Sơ đồ mạch tương đương SMC...............................................................59

Bảng 3. 1 Bảng tóm tắt giải thuật P&O...................................................................32

Bảng 4. 1 Thông số của pin mặt trời 1Soltech 1STH-215-P....................................38

BBĐ Bộ biến đổi

CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU CHUNG VÀ KHÁI QUÁT VỀ NĂNG LƯỢNG

Hình 1. 1: Năng lượng gió

1.5 Năng lượng thủy điện:

Hình 1. 2: Năng lượng thủy điện

Hình 1. 3: Năng lượng địa nhiệt

Hình 1. 4: Năng lượng sinh học.

Hình 1. 5: Năng lượng mặt trời

1.13 Sự cần thiết phát triển năng lượng tái tạo:

CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN VỀ HỆ THỐNG PIN MẶT TRỜI

Hình 2. 1 Phổ năng lượng mặt trời

Hình 2. 3: Mô hình đơn giản của PV

Hình 2. 4: Sơ đồ thay thế đơn giản của PV

q: điện tích electron, q = 1,602.10-19(C)

Vmodule = n (Vd - IRs)

Hình 2. 7: Đặc tính của module PV

2.5.2 Nối song song nhiều module PV:

Hình 2. 11: Hệ thống PV độc lập

trên khi cường độ chiếu sáng của mặt trời tăng.

Từ hình 2.13 rút ra kết luận:

Hình 2. 14: Cấu trúc mạch lực bộ biến đổi boost

Hình 2. 15: Mạch tương đương khi Q đóng

2.9.2 Trường hợp 2: Khi van Q không dẫn và diode D dẫn:

Hình 2. 17: Mạch tương đương khi Q mở

Hình 2. 18: Dạng sóng điện áp và dòng điện trên L khi Q mở

2.10 Cấu trúc bộ điều khiển:

2.11 Yêu cầu thiết kế:

2.12 Tính toán lựa chọn tham số cơ bản của bộ Boots:

 Tính cuộn cảm L:

Chọn độ đập mạch dòng ra là I = 20% Iout = 0,2.7.8 = 1.56

Chọn loại cuộn cảm L có thông số là 3.10-3 H

Chọn độ đập mạch điện áp ra là V = 20% vout = 0,02.100 = 2V

Chọn loại chọn loại có thông số là 6.10-4 F

Hình 3. 1: Quan hệ điện áp và dòng điện của PV

3.2 Thuật toán P&O (Perturbation and Observation):

Bảng 3. 1: Bảng tóm tắt thuật toán P&O

Thực hiện bước kế

1 Tăng Tăng Tăng

2 Tăng Giảm Giảm

3 Giảm Tăng Giảm

4 Giảm Giảm Tăng

Thuật toán P&O được giải thích như sau

Hình 3. 3: Lưu đồ thuật toán P&O