K A S E T S A RT J O U R N A L O F S O C I A L S C I E N C E S 3 8 ( 2 0 1 7 ) 6 8 9 – 6 9 1
Book Review
การแต่ งนวนิยาย, 2558
โดย สมเกียรติ รักษ์มณี
ส�านักพิมพ์สมั ปชัญญะ, 250 หน้า
นภาลัย ทองปั น
Naparlai Tongpan
ส�านักหอสมุด มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ กรุ งเทพฯ 10900
Office of University Library, Kasetsart University, Bangkok 10900, Thailand
หนั ง สื อ เล่ ม นี้ เน้ น การให้ ค วามรู ้ เ กี่ ย วกับ การแต่ ง
นวนิ ยาย แต่งโดย ผูช้ ่วยศาสตราจารย์ ดร.สมเกียรติ รักษ์มณี
อาจารย์ ป ระจ� า ภาควิ ช าภาษาไทย คณะมนุ ษ ยศาสตร์
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ซึ่ งเป็ นผูม้ ี ประสบการณ์ สอนมา
เป็ นเวลานาน นับตั้งแต่เปิ ดสอนรายวิชา “การแต่งนวนิ ยาย”
ในหลัก สู ต รศิ ล ปศาสตรบัณ ฑิ ต สาขาภาษาไทย ตั้ง แต่ ปี
พ.ศ. 2541 จนถึงปัจจุบนั เนื้อหาในหนังสื อประกอบด้วยความรู ้
เบื้องต้น วิธีพิจารณา การน�าเสนอ การใช้ภาษา การฝึ กและการ
แก้ปั ญ หา โดยให้ ร ายละเอี ย ดพร้ อ มตัว อย่ า งวรรณกรรม
ประกอบทุกบท และท้ายบททุกบทมี แบบฝึ กหัดเพื่อช่ วยให้
ผูอ้ ่ า นสามารถประมวลความรู ้ ที่ อ่ า น ซึ่ ง จะช่ ว ยสร้ า งความ
เข้าใจแก่ผอู ้ ่านยิง่ ขึ้น
ความรู้เบื้องต้ นเกีย่ วกับนวนิยาย
บทที่ 1 นวนิยายเป็ นวรรณกรรมบันเทิงคดีรูปแบบหนึ่ง
ส�าหรั บนวนิ ยายไทยได้รับอิทธิ พลมาจากตะวันตก กล่าวคือ
นวนิยายของไทยเรื่ องแรกเป็ นนิยายแปลเรื่ อง “ความพยาบาท”
ของ พระยาสุ รินทราชา (นกยูงวิเศษกุล) โดยใช้นามปากกาว่า
“แม่วนั ” แปลจากนวนิ ยายเรื่ อง “Vendetta” บทประพันธ์ของ
“Marie Corelli” นักประพันธ์สตรี ชาวอังกฤษ ตีพิมพ์ครั้งแรก
เมื่อปี พ.ศ. 2443 ซึ่งมีเนื้อหากระทบใจผูอ้ า่ น (หน้ ำ 10) อันเป็ น
การเปิ ดโลกแห่ งการอ่านของคนไทยในสมัยนั้นเป็ นอย่างมาก
ในเวลาต่อมาจึงเกิดนักเขียนไทยคือ หลวงวิลาศปริ วตั ร หรื อ
“ครู เหลี่ยม” ได้เขียนเรื่ อง “ความไม่พยาบาท” ที่มีเนื้ อหาตรง
กันข้ามกับเรื่ องแรก คือถือคติพุทธศาสนาว่า “เวรย่อมระงับ
E-mail address: libnlt@ku.ac.th
689
ด้วยการไม่จองเวร” (หน้ ำ 11–12) จากนั้นนิ ยายที่แต่งโดยคน
ไทยที่ดา� เนิ นเรื่ องเกี่ ยวกับสังคมไทยมีมากขึ้น นับตั้งแต่สมัย
รัชการที่ 7 เป็ นต้นมา (หน้ ำ 12) ซึ่ งจะเห็นได้วา่ นวนิยายไทย
เริ่ มมีพฒั นาการทีม่ ลี กั ษณะเป็ นตัวของตัวเองมากขึ้นและมีเนื้อหา
เปลี่ยนแปลงตามสังคม และสภาพแวดล้อมในช่ วงต่างๆ กัน
เช่น นิยายสะท้อนสังคม เป็ นต้น โดยมีการจ�าแนกประเภทของ
นิยายหลายแนวคิด เช่น จ�าแนกนวนิยายอย่างกว้างๆ 2 ประเภท
ได้แก่ นวนิยายพาฝัน (Romantic Novel) และนวนิยายเหมือน
จริ ง (Realistic Novel) หรื อจ�าแนกตามกลุ่ ม 9 กลุ่ ม ได้แก่
กลุ่ ม พาฝั น กลุ่ ม จิ น ตนิ ย าย กลุ่ ม ชี วิ ต ครอบครั ว กลุ่ ม ชี วิ ต
ต่ า งแดน กลุ่ ม ชี วิ ต ชนบท กลุ่ ม บู๊ ล ้า งผลาญ กลุ่ ม อุ ด มคติ
กลุ่มศิลปะเพื่อชีวติ และกลุ่มผูด้ ีรุ่นใหม่
อย่างไรก็ตามผูเ้ ขี ยนได้ประมวลจ�าแนกเป็ น 2 แนว
ได้แก่ จ�าแนกตามแนวคิดในการเขียน และจ�าแนกตามเนื้ อหา
ส�าหรับการจ�าแนกตามแนวคิดนั้นแยกเป็ นกลุ่มย่อยได้ 5 กลุ่ม
คื อ แนวจิ นตนิ ยม (Romanticism) แนวสัจนิ ยม (Realism)
แนวสัจนิยมใหม่ (Neo-Realism) แนวธรรมชาตินิยม (Naturalism)
และแนวสัญลักษณ์นิยม (Symbolism)
ส่ วนการจ�าแนกตามเนื้อหา แบ่งเป็ น 19 ประเภท ได้แก่
นวนิ ย ายชี ว ประวัติ (Biographical Novel) นวนิ ย ายสัง คม
(Social Novel) นวนิ ยายประวัติศาสตร์ (Historical Novel)
นวนิ ย ายแสดงข้อ คิ ด (Thematic Novel) นวนิ ย ายล้อ เลี ย น
(Satire Novel) นวนิ ยายผจญภัย (Adventure Novel) นวนิ ยาย
ลึ ก ลับ เหนื อ ธรรมชาติ (Horror and Supernatural Novel)
นวนิยายท้องถิ่น (Novel of Soil) นวนิยายผูร้ ้ายผูด้ ี (Picaresque
690 K A S E T S A RT J O U R N A L O F S O C I A L S C I E N C E S 3 8 ( 2 0 1 7 )
Novel) นวนิ ยายจิตวิทยา (Psychological Novel) นวนิ ยายเชิง
ปั ญหา (Problem Novel) จินตนิยาย (Novel of Fantasy) อาชญา
นิยายและเรื่ องลึกลับ (Detective and Mystery Novel) หัสนิยาย
(Humorous Novel) นวนิ ยายเป็ นตอนต่อเนื่ องกัน (Episodic
Novel) นวนิยายชีวติ ครอบครัว นวนิยายต่างแดนหรื อนวนิยาย
ชีวติ ต่างแดน (Exotic Novel) นวนิยายเพื่อชีวติ และนวนิยายผูด้ ี
รุ่ นใหม่ (หน้ ำ 15–25) และส่ วนท้ายของบทนี้ ก ล่ าวถึ ง องค์
ประกอบของนวนิ ยาย ประกอบด้วย 5 องค์ประกอบ ได้แก่
แก่ น เรื่ อ ง (Theme) โครงเรื่ อ ง (Plot) ฉากและบรรยากาศ
(Setting) ตัวละคร (Character) และบทสนทนา (Dialogue)
แนวทางการอ่ านประเมินค่ านวนิยาย
บทที่ 2 กล่ า วถึ ง แนวทางการอ่ า นและประเมิ น ค่ า
นวนิ ย ายอัน เป็ นประโยชน์ ต่อ ผูฝ้ ึ กแต่ ง นวนิ ย ายเพื่ อ ให้เ ห็ น
แนวทางการพิจารณาที่สามารถน�าไปใช้เป็ นแบบอย่างในการ
สร้างสรรค์นวนิ ยายให้มีคุณภาพ ได้แก่ แนวทางการอ่านและ
พิจารณานวนิ ยาย เกณฑ์การพิจารณาตัดสิ นรางวัลนวนิ ยาย
และเกณฑ์การประเมินค่านวนิ ยาย โดยแนวทางการอ่านและ
พิ จ ารณานวนิ ย ายนั้น มี ข อ้ ควรพิจารณาหลายประการได้แก่
ความสมจริ ง เอกภาพ แนวคิดส�าคัญ (Theme) และโครงเรื่ อง
(Plot) ตัวละคร และกลวิธีการเล่าเรื่ องหรื อมุมมอง (Point of
View) ส่ ว นเกณฑ์ ก ารพิ จ ารณาตัด สิ น รางวัล นวนิ ย ายนั้น
สามารถน�าไปใช้เป็ นแนวทางแก่ผูเ้ ริ่ มฝึ กการแต่งนวนิ ยายให้
พัฒนางานของตนไปได้อย่างมีเป้ าหมาย ชัดเจน และถูกต้อง
ซึ่ งผูเ้ ขี ยนได้นา� เกณฑ์การพิจารณาตัดสิ นรางวัลวรรณกรรม
เด่นๆ เช่น รางวัลวรรณกรรมของ สปอ. รางวัลหนังสื อดีเด่น
ของคณะกรรมการพัฒ นาหนัง สื อ แห่ ง ชาติ รางวัล หนัง สื อ
ส�า หรั บ เด็ก ของสมาคมภาษาและหนัง สื อ แห่ ง ประเทศไทย
รางวั ล วรรณกรรมสร้ า งสรรค์ ย อดเยี่ ย มแห่ งอาเซี ยน
(รางวัลซีไรต์) รางวัลวรรณกรรมไทยบัวหลวง เป็ นต้น มาให้ผอู ้ า่ น
ได้ศึกษา ส�าหรับเกณฑ์การประเมินค่านวนิ ยายนั้น ประกอบ
ด้วยรายละเอียด 7 ประเด็น ได้แก่ โครงเรื่ อง แก่นของเรื่ อง
เนื้อเรื่ อง ฉาก ตัวละคร บทสนทนา และท่วงท�านองการแต่ง
กลวิธีการน�าเสนอนวนิยาย
บทที่ 3 บทนี้ผเู ้ ขียนได้นา� เทคนิค หรื อกลวิธีในการน�า
เสนอเรื่ อ งสู่ ผูอ้ ่ า น ซึ่ ง ประกอบด้ว ย กลวิ ธี เ กี่ ย วกับ รู ป แบบ
การน�าเสนอ ทั้งที่ เป็ นรู ปแบบเรื่ องสั้น รู ปแบบการร้ อยเรี ยง
เรื่ องต่างๆ เข้าด้วยกันด้วยตัวละครชุดหนึ่ ง รู ปแบบการใช้สื่อ
เป็ นเครื่ องมือในการน�าเสนอ รู ปแบบการน�าเสนอเป็ นบทหรื อ
ตอน และรู ปแบบการปล่อยตามธรรมชาติ ส่ วนกลวิธีเกี่ยวกับ
โครงเรื่ อง ประกอบด้วย การเปิ ดเรื่ อง การด�าเนินเรื่ อง การสร้าง
ข้อขัดแย้ง การหน่วงเรื่ อง และการปิ ดเรื่ อง เป็ นต้น กลวิธีการ
เล่าเรื่ อง หรื อกลวิธีเกี่ยวกับมุมมอง (Point of View) เป็ นการน�า
เสนอเนื้ อหานวนิ ยายผ่านผูเ้ ล่าเรื่ องว่าใครเป็ นผูเ้ ล่า ซึ่ งมีท้ งั ที่
เป็ นแบบผูเ้ ขียนอยูน่ อกเรื่ อง หรื อผูเ้ ขียนอยูใ่ นเรื่ อง นอกจากนี้
ยัง มี ก ลวิ ธี ก ารน�า เสนอตัว ละคร อัน เป็ นเทคนิ ค การเขี ย นที่
ส�าคัญเพื่อให้ผูอ้ ่านรู ้ สึกและสัมผัสได้ว่าตัวละครมีชีวิตจิ ตใจ
และมีความสมจริ ง ประกอบด้วย การบอกโดยตรง และการ
บอกโดยอ้อม
แนวทางการอ่ านประเมินค่ านวนิยาย
บทที่ 4 บทนี้ ผเู ้ ขียนมุ่งเน้นเรื่ องการเรี ยบเรี ยงภาษาใน
การแต่งนวนิยายที่เน้นความสมจริ งที่ถ่ายทอดผ่านอารมณ์ของ
ตัวละคร อารมณ์ของผูแ้ ต่ง และอารมณ์ของผูอ้ ่าน ซึ่ งผูเ้ ขียนได้
น�าเสนอตัวอย่างการใช้ภาษาบางประการที่ พอเป็ นแนวทาง
โดยสังเขป ได้แก่ การใช้ภาษาในการบรรยาย พรรณนา การใช้
ภาษาในบทสนทนา การใช้ภาพพจน์เพือ่ ประดิษฐ์สา� นวนโวหาร
การแต่ งนวนิยายภาคปฏิบัติ
บทที่ 5 ผูเ้ ขียนกล่าวว่า “โครงเรื่ องเป็ นหัวใจส�าคัญของ
การแต่ งนวนิ ยาย” (หน้ ำ 151) โดยนักเขี ยนต้องมองหาแรง
บันดาลใจ ซึ่ งในบทนี้มีรายละเอียดเกี่ยวกับ แนวปฏิบตั ิในการ
วางโครงเรื่ อง แนวปฏิบตั ิในการสร้างตัวละคร แนวปฏิบตั ิใน
การเขียนบทเปิ ดเรื่ อง แนวปฏิ บตั ิ ในการวางโครงเรื่ องขยาย
และน�าเสนอตัวอย่างการวางโครงเรื่ องนวนิยาย
ปัญหาและการแก้ ปัญหาระหว่ างการแต่ งนวนิยาย
บทที่ 6 บทนี้ ผเู ้ ขียนน�าเสนอปั ญหาที่มกั เกิดขึ้นในการ
เขี ยนนวนิ ยายและวิธีแก้ปัญหาเพื่อช่ วยให้นักเขี ยนสามารถ
แต่งนวนิ ยายได้สา� เร็ จและภูมิใจในงานเขียนของตนเอง ได้แก่
ปั ญหาเกี่ ย วกั บ โครงเรื่ องซ�้ าซากไม่ มี ค วามแปลกใหม่
ซึ่ งผูเ้ ขียนได้แสดงตัวอย่างโครงเรื่ องที่นักเขียนน�ามาใช้บ่อย
ในการแต่งนวนิ ยาย ท�าให้เนื้ อหาของเรื่ องราบเรี ยบและผูอ้ ่าน
สามารถคาดเดาเนื้ อ หาได้ง่ า ยเกิ น ไป เช่ น โครงเรื่ อ งแบบ
ซินเดอเรลล่า โครงเรื่ องแบบแฮรี่ พอตเตอร์ โครงเรื่ องแบบเช็ค
สเปี ยร์ โครงเรื่ องแบบนวนิ ยายแฟนตาซี และโครงเรื่ องแบบ
จอมยุทธ เป็ นต้น นอกจากนี้ยงั พบปัญหานักเขียนเขียนเรื่ องต่อ
 K A S E T S A RT J O U R N A L O F S O C I A L S C I E N C E S 3 8 ( 2 0 1 7 ) 6 8 9 – 6 9 1
ไม่ได้หรื อเขียนไม่ออก ซึ่งมีหลายสาเหตุ เช่น วางโครงเรื่ องไว้
ไม่ดี เขียนหลุดออกจากประเด็นเดิมออกไปซึ่ งพบบ่อยในนัก
เขี ย นมื อ ใหม่ ปั ญ หาส�า คัญ อี ก ประการหนึ่ ง คื อ นัก เขี ย นวาง
โครงเรื่ องไม่ดี ท�าให้ไม่สามารถเขียนต่อได้
ปั ญหาที่ผเู ้ ขียนระบุอีก คือ ปัญหานักเขียนรู ้สึกไม่สนุก
กับเนื้อหาที่เขียน ปั ญหาการใช้ภาษาทั้งที่ใช้คา� ผิด การใช้คา� ซ�้า
ปั ญ หาบทสนทนาไม่ สมจริ ง ปั ญหาการเขี ยนตอนจบไม่ ลง
และปั ญหาอื่นๆ ซึ่ งผูเ้ ขียนได้ให้ความรู ้เกี่ยวกับวิธีแก้ไขปั ญหา
โดยให้ขอ้ เสนอแนะว่า หลังจากเขียนโครงเรื่ องขยายเสร็ จแล้ว
ควรพักหรื อทิ้ งช่ วงไว้ประมาณ สามหรื อสี่ วนั หรื อมากกว่า
เพื่อให้สมองพ้นจากการคิดวนเวียนเกี่ยวกับเรื่ องนี้ หลังจากนั้น
จึ งกลับมาอ่านทบทวนโครงเรื่ องขยายนี้ อีกครั้ง โดยระหว่าง
ที่พกั นั้น นักเขียนจะได้เปลี่ยนมุมมองจากผูเ้ ขียนมาเป็ นผูอ้ ่าน
ซึ่งจะช่วยให้มองเห็นจุดอ่อนจุดแข็งของโครงเรื่ องทั้งหมดได้ดี
ขึ้น และแก้ไขใหม่ได้ก่อนลงมือเขียน (หน้ ำ 239–240)
หนังสื อเล่มนี้นบั ว่าเป็ นประโยชน์ต่อวงวรรณกรรมใน
ปั จจุ บนั เป็ นอย่างมาก เพราะตลาดนวนิ ยายในประเทศไทย
ผูอ้ ่านทุกเพศทุกวัย ยังมีความต้องการที่จะอ่านอยูไ่ ม่ขาด โดยที่
691
คุณค่าของนวนิ ยายแต่ละเรื่ องตั้งแต่อดีตจนถึงปั จจุบนั เป็ นตัว
ขับเคลื่อนการรู ้ หนังสื อและสร้ างนิ สัยรักการอ่านแก่เยาวชน
ดังจะเห็นได้วา่ นักเขียนมือใหม่เกิดขึ้นอยูต่ ลอดเวลา นี่อาจเป็ น
ทางหนึ่ งที่ส่งเสริ มให้เยาวชนสามารถแสดงออกทางความคิด
ด้วยการเขียนอย่างมี อิสระมากขึ้น ประกอบกับการน�าเสนอ
ความคิดผ่านสื่ อออนไลน์ได้โดยง่าย ดังเช่นเยาวชนจ�านวนมาก
ที่แต่งนวนิยายแล้วเผยแพร่ ผา่ นสื่ อออนไลน์ และหากมีผอู ้ ่านที่
ติดตามอ่านพร้อมกับวิจารณ์หรื อแสดงความคิดเห็นจะช่วยให้
งานเขียนมีค่าหรื อความนิ ยมมากขึ้น ก็จะเป็ นหนทางในการ
ก้าวสู่ วงการของนักเขียนมืออาชี พได้ทางหนึ่ ง หากเยาวชนที่
สนใจในการเป็ นนักเขียน จ�าเป็ นอย่างยิง่ ที่ตอ้ งศึกษาหาความรู ้
เพิ่มเติ ม หนังสื อเล่มนี้ จึงเป็ นค�าตอบในการเริ่ มต้นให้แก่ ผูท้ ี่
สนใจแต่ ง นวนิ ย ายได้เ ป็ นอย่า งดี เพราะมี เ นื้ อ หาครบถ้ว น
ส�าหรับการเริ่ มต้น อีกทั้งมีความน่าเชื่อถือ เพราะผูเ้ ขียนเป็ นผูม้ ี
ประสบการณ์ทางด้านการสอนการแต่งนวนิ ยาย และได้ผ่าน
การอ่านพิจารณาเนื้ อหาจากผูท้ รงคุณวุฒิ (Peer Review) แล้ว
อย่างไรก็ตามเนื่องจากเป็ นการจัดพิมพ์ครั้งแรก จึงพบข้อผิดพลาด
อยูบ่ า้ ง เช่น การเขียนสะกด การันต์ เป็ นต้น