Lh6 Matematika Ariketak

MATEMATIKA
Ibaizabal
06
i.blai
Lehen Hezkuntza
FOTOKOPIAGARRIAK
Lehen Hezkuntza
Arloa
Maila Proiektua Etapa
MATEMATIKA 06 i.blai Lehen

ANIZTASUNARI ARRETA
Hezkutza
Egileak
Pepi Pariente de Vega
Celso Peñas Martínez
Gainbegiratzaile teknikoa
Alberto Salgado Caramés
IBAIZABAL
Aurkibidea 1 Multiploak eta zatitzaileak
Er: Zenbaki arrunten biderketa eta zatiketa...................................................... 4
Er: Multiploak eta zatitzaileak ............................................................................. 5
Er: Zatigarritasuna. Zenbaki lehenak eta zenbaki konposatuak ................. 6
Z: Biderkagai leheneko biderketan deskonposatzea ...................................... 7
E: 1. ebaluazioa ......................................................................................................... 8
E: 2. ebaluazioa ......................................................................................................... 9
2 Zenbaki hamartarrak eta eragiketak

Er: Zenbaki hamartarren irakurketa eta idazketa ........................................... 10
Er: Zenbaki hamartarren irudikapena, antolamendua eta biribilketa ...... 11
Er: Eragiketak zenbaki hamartarrekin ............................................................... 12
Z: Zenbaki hamartar zehatzak eta periodikoak ............................................... 13
E: 1. ebaluazioa ......................................................................................................... 14
E: 2. ebaluazioa ......................................................................................................... 15
3 Zenbaki hamartarren zatiketa

Er: Zatidura hamartarra duten zatiketak ........................................................... 16
Er: Zenbaki hamartar baten eta zenbaki arrunt baten arteko zatiketa ...... 17
Er: Zatiketa baliokideak eta zatitzaile hamartarra duten zatiketak ........... 18
Er: Bi zenbaki hamartarren arteko zatiketa ...................................................... 19
Z: Unitatea baino txikiagoa den zenbaki batekin zatitzea ........................... 20
E: 1. ebaluazioa ......................................................................................................... 21
E: 2. ebaluazioa ......................................................................................................... 22
4 Berreketak eta erro karratua

Er: Berreketak. Karratua eta kuboa ..................................................................... 23
Er: Hamar oinarriko berreketak. Zenbakien deskonposaketa ..................... 24
Er: Erro karratua ...................................................................................................... 25
Er: Gutxi gorabeherako erro karratua. Erro karratua kalkulagailuarekin . 26
Z: Karratu perfektuak ............................................................................................. 27
E: 1. ebaluazioa ......................................................................................................... 28
E: 2. ebaluazioa ......................................................................................................... 29
5 Zatikiak eta haien arteko eragiketak

Er: Zatikiak eta zatikien gaiak. Zenbaki mistoa ............................................... 30
Er: Zatikien konparazioa. Zatiki baliokideak ................................................... 31
Er: Zatikiak izendatzaile komunera murriztea ................................................ 32
Er: Zatikiak eta haien arteko eragiketak ............................................................ 33
Z: Zenbaki baten eta zatiki baten arteko zatiketa ............................................ 34
E: 1. ebaluazioa ......................................................................................................... 35
E: 2. ebaluazioa ......................................................................................................... 36
6 Proportzionaltasuna eta ehunekoak

Er: Magnitude proportzionalak ........................................................................... 37
Er: Unitatera murriztea .......................................................................................... 38
Er: Portzentajea edo ehunekoa ............................................................................ 39
Er: Deskontuak eta igoerak ................................................................................... 40
Z: Ohiko portzentajeak ........................................................................................... 41
E: 1. ebaluazioa ......................................................................................................... 42
E: 2. ebaluazioa ......................................................................................................... 43
2
7 Zenbaki osoak
Er: Zenbaki osoak. Zenbaki osoak zenbakien zuzenean irudikatzea.......... 44
Er: Aurkako zenbakiak. Konparazioa eta antolamendua .............................. 45
Er: Zenbaki osoen batuketa ................................................................................... 46
Er: Puntuak planoan irudikatzea ......................................................................... 47
Z: Zenbaki osoen kenketa....................................................................................... 48
E: 1. ebaluazioa.......................................................................................................... 49
E: 2. ebaluazioa.......................................................................................................... 50
8 Planoak eta mapak

Er: Planoak eta mapak ............................................................................................ 51
Er: Zenbakizko eskala eta eskala grafikoa.......................................................... 52
Er: Irudi berdinak eta antzeko irudiak ............................................................... 53
Er: Simetriak, translazioak eta biraketak ........................................................... 54
Z: Irudi simetrikoen marrazketa........................................................................... 55
E: 1. ebaluazioa.......................................................................................................... 56
E: 2. ebaluazioa.......................................................................................................... 57
9 Neurri unitateak
Er: Luzera eta azalera neurtzeko unitateak ...................................................... 58
Er: Edukiera eta masa neurtzeko unitateak....................................................... 59
Er: Eragiketak neurri unitateekin......................................................................... 60
Er: Informatikako neurri unitateak ..................................................................... 61
Z: Unitateen arteko erlazioa informatikan......................................................... 62
E: 1. ebaluazioa ......................................................................................................... 63
E: 2. ebaluazioa ......................................................................................................... 64
10 Azalera eta irudi lauak

Er: Irudi lauen azalera eta perimetroa ............................................................... 65
Er: Poligono erregularren eta irudi konposatuen azalera ............................. 66
Er: Zirkulua eta irudi zirkularrak. Horien azalera kalkulatzea..................... 67
Er: Zuzenen eta zirkunferentzien posizio erlatiboak ...................................... 68
Z: Trapezioaren azalera ........................................................................................... 69
E: 1. ebaluazioa.......................................................................................................... 70
E: 2. ebaluazioa ......................................................................................................... 71
11 Gorputz geometrikoak
Er: Gorputz geometrikoak. Poliedro erregularrak ........................................... 72
Er: Poliedro irregularrak......................................................................................... 73
Er: Zilindroa, konoa eta esfera .............................................................................. 74
Er: Bolumena. Bolumena neurtzeko unitateak ................................................ 75
Z: Bestelako neurri unitateak ................................................................................ 76
E: 1. ebaluazioa ......................................................................................................... 77
E: 2. ebaluazioa ......................................................................................................... 78
12 Estatistika eta probabilitatea

Er: Maiztasun absolutua eta maiztasun erlatiboa............................................ 79
Er: Batez besteko aritmetikoa eta mediana ....................................................... 80
Er: Zoria. Gertaera ziurra, gerta daitekeena eta ezinezkoa ............................ 81
Er: Probabilitateen kalkulua ................................................................................. 82
Z: Histogramak .......................................................................................................... 83
E: 1. ebaluazioa.......................................................................................................... 84
E: 2. ebaluazioa.......................................................................................................... 85
Gogoratu eta osatu ikasitakoa .............................................................................. 86
3
Zenbaki arrunten biderketa eta zatiketa
1 Ikaslea: Maila: Data:
Er
1 Aplikatu banatze propietatea, eta ebatzi honako eragiketa hauek.
15 ⫻ (183 + 432) = (248 + 321) ⫻ 6 =
75 ⫻ (810 – 325) = (315 – 149) ⫻ 21 =
2 Egin honako zatiketa hauek, eta egiaztatu emaitza.

6 9 3 7 6 3 8 4 8 3 2 5 7 3 2 4 1 9 8 3 2 1 6 3 7 9
3 Zatiketak egin gabe, lotu zatidura bera dutenak.
144 : 3 285 : 5 4 800 : 200 1 359 : 9
2 850 : 50 720 : 15 2 718 : 18 2 400 : 100
4 Ebatzi honako problema hauek.

• Bi zenbakiren biderkadura 113 505 da. Zenbaki horie- • Zatiketa baten hondarra 148 da, zatidura 245 eta
tako bat 483 dela jakinda, zein da beste zenbakia? zatitzailea 329. Zein da zatikizuna?
© IBAIZABAL/BAIMENDUTAKO MATERIAL FOTOKOPIAGARRIA
5 Supermerkatuan, 8 kg-ko patata poltsa 16 €-an saltzen dute, eta

ondoko dendan, 3 kg patata 9 €-an saltzen dituzte. Zein tokitan da
merkeagoa patata kiloa?
4
Multiploak eta zatitzaileak
Er
1 Idatzi zenbaki bakoitzaren lehenengo bost multiploak.
7 > _______________________________ 8 > _______________________________
15 > ______________________________ 12 > ______________________________
21 > ______________________________ 36 > ______________________________
2 Kalkulatu zenbaki pare hauen multiplo komunetako txikiena.
2 eta 4 3 eta 7 4 eta 5
5 eta 10 5 eta 8 2 eta 6
3 Idatzi honako zenbaki hauen zatitzaileak.
6 > _______________________________ 15 > ______________________________
7 > _______________________________ 20 > ______________________________
8 > _______________________________ 24 > ______________________________
4 Kalkulatu honako zenbaki pare hauen zatitzaile komun handiena.
6 eta 24 8 eta12
10 eta 20 15 eta 18
5 Bi hegazkin ekainaren 18an abiatu ziren aireportu beretik. Hegazkin

horietako bat 3 egunean behin abiatzen da; eta bestea, 5 egunean
behin. Zein egunetan abiatuko dira berriro biak batera?
6 Ainarak 70 dm-ko luzera eta 25 dm-ko altuera duen horma bat ahalik eta
kortxo xafla karratu handienak erabiliz estali nahi du. Zenbat neurtuko du xaflaren
alde bakoitzak?
5
Zatigarritasuna. Zenbaki lehenak eta zenbaki konposatuak
Er
1 1. Osatu taula honako zenbaki hauekin, eta erantzun.
21 45 240 75 90 189
2rekin zatigarriak 3rekin zatigarriak 5ekin zatigarriak 9rekin zatigarriak 10ekin zatigarriak
• Zer zenbaki da taulako zenbaki guztiekin zatigarria? ____________
• Zer zenbaki da taulako zenbaki bakarrarekin zatigarria? _______
2 Osatu unitateen zifra, honako zenbaki hauek 2rekin eta 3rekin zatigarriak izan
daitezen. Konturatu zaitez erantzun bat baino gehiago izan daitezkeela.
4 81_ 3 78_ 1 78_ 25 46_
56_ 5 91_ 9 36_ 1 96_
3 Sailkatu honako zenbaki hauek zenbaki lehenak edo zenbaki konposatuak diren kontuan hartuta.
zenbaki lehenak zenbaki konposatuak

7
14 21
27
23 31
15
42 51
19
4 Idatzi honako zenbaki hauen bi zatitzaile desberdin; zatitzaileak unitatearen eta

zenbakiaren beraren desberdina izan behar du.
24 > ___________________ 45 > ___________________ 30 > ____________________ © IBAIZABAL/BAIMENDUTAKO MATERIAL FOTOKOPIAGARRIA
32 > ___________________ 81 > ___________________ 125 > ___________________
5 Jarraitu honako urrats hauei, eta idatzi 50 baino handiagoak eta 70

baino txikiagoak diren zenbaki lehenak.
1. Idatzi 50 eta 70 zenbakien artean dauden zenbakiak.
2. Ezabatu 2ren multiploak, ondoren, 3ren eta 5en multiploak, eta
azkenik, baldin badaude, 7ren multiploak.
3.Egiaztatu ezabatu gabe gelditu direnak zenbaki lehenak direla.
6
Biderkagai leheneko biderketan deskonposatzea
Z
Zenbaki konposatu bat biderkagai leheneko biderketan deskonposa daiteke.
28 = 2 ⫻ 2 ⫻ 7 40 = 2 ⫻ 2 ⫻ 2 ⫻ 5 36 = 2 ⫻ 2 ⫻ 3 ⫻ 3
Hori modu azkarrean egiteko, 1 ez den lehenengo zenbaki lehenekin zatituko dugu elkarren segidan. Hau da,
lehenengo 2rekin zatituko dugu, ahal bada; gero 3rekin, gero 5ekin... eta horrela 1 zatidurara iritsi arte.
2 0 2
0 10 2 20 = 2 ⫻ 2 ⫻ 5
0 5 5
0 1
1 Egin honako deskonposaketa hauek, eta adierazi zenbakiak biderkagai leheneko

biderketa gisa.
5 0 4 8 3 6 1 0 0
50 = ____________ 48 = ____________ 36 = ____________ 100 = ____________
2 Erreparatu honako deskonposaketa hauei, eta zuzendu akatsak.
12 = 3 ⫻ 3 ⫻ 2 49 = 7 ⫻ 2 16 = 2 ⫻ 2 ⫻ 2
__________________ __________________ __________________
56 = 2 ⫻ 2 ⫻ 7 10 = 2 ⫻ 2 ⫻ 5 36 = 2 ⫻ 2 ⫻ 3 ⫻ 5
__________________ __________________ __________________

3 Deskonposatu 18ren eta 42ren biderkagai leheneko biderketan. Ondoren,
erreparatu biderkagaiei, eta idatzi bakoitzaren launa zatiketa.
1 8 4 2
18 = ____________ 42 = ____________
18ren zatitzaileak = ________________________ 42ren zatitzaileak = ______________________

7
1. ebaluazioa
E
1 Aplikatu biderketaren banatze propietatea, eta kalkulatu.
15 ⫻ 8 + 15 ⫻ 21 + 15 × 6 = 15 ⫻ (____ + ____ + ____) = 15 ⫻ ____ = ____
7 ⫻ (9 + 16 – 11) = ___ ⫻ ___ + ___ ⫻ ___ – ___ ⫻ ___ = ____ + ____ – ____ = ____
(16 + 21 – 7) ⫻ 13 = ______________________________________________________________________
11 ⫻ 19 + 11 ⫻ 23 – 11 ⫻ 15 = ____________________________________________________________
2 Osatu honako taula hau.
Zatikizuna Zatitzailea Zatidura Hondarra
642 897 654 15
246 87 56
147 993 281
3 Idatzi 6ren eta 9ren lehenengo bost multiploak. Zein da zenbaki horien multiplo
komunetako txikiena?
4 Idatzi honako zenbaki hauen zatitzaile guztiak, eta erantzun.
36 > ________________________________ 24 > ________________________________

12 > ________________________________ 20 > ________________________________
• Zein da 36ren eta 24ren mkt? ____________
5 Sailkatu honako zenbaki hauek 2ren, 3ren eta 5en multiplo diren kontuan hartuta.
12 25 159 140 85 345 732 160

2renak: ____________________ 3renak: ____________________ 5enak: ____________________
6 Zenbat modutan multzoka daitezke koloretako 42 arkatz bat ere sobera geratu
gabe? Osatu arrazoiketa.
• Banan-banan 42 multzo osa ditzaket. • _____naka______multzo osa ditzaket.
• 2naka 21 multzo osa ditzaket. • _____naka______multzo osa ditzaket.
• _____naka______multzo osa ditzaket. • _____naka______multzo osa ditzaket.
• _____naka______multzo osa ditzaket. • _____naka______multzo osa ditzaket.
8
2. ebaluazioa
E
1 Idatzi honako esaldi hauek egia (E) ala gezurra (G) diren, eta azaldu zergatik.
• 24 zenbakia 6ren multiploa da. >–––. Arrazoia: ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
• 24 zenbakia 2rekin zatigarria da. >–––. Arrazoia: ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
• 15 ezin da 5ekin zatitu. >–––. Arrazoia: ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
• 15 zenbaki konposatua da. >–––. Arrazoia: –––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
2 Idatzi honako zenbaki hauetatik zein diren 2rekin, 3rekin, 5ekin, 9rekin eta
10ekin zatigarriak.
Zenbakia Honekin zatigarria da Zenbakia Honekin zatigarria da
39 650
165 636
387 3 870
3 Zer baldintza bete behar ditu zenbaki batek zenbaki lehena izateko?
• Idatzi 0tik 20ra artean dauden zenbaki lehenak.
4 Nagoreren aitak 42 urte ditu; amak aitak baino 6 urte gutxiago; nebak 11 urte ditu; eta Nagorek berak
aitaren adinaren seirena. Asmatu familiako kide bakoitzaren adina, eta sailkatu zenbaki lehenak edo
konposatuak diren kontuan hartuta.
zenbaki lehenak zenbaki konposatuak
5 Gurutzek atletismoa egiten du bi egunean behin, eta igeriketa hiru egunean

behin. Irailaren 8an, bi kirol horiek egin dituela kontuan hartuta, zein
egunetan egingo ditu biak batera berriro?
9
Zenbaki hamartarren irakurketa eta idazketa
Er
1 Idatzi bi modutan nola irakurtzen diren honako zenbaki hamartar hauek.
12,83 > 12 eta 83 unitate edo 12 unitate eta 83 ehunen
39,7 >
0,106 >
7,085 >
146,09 >
2 Adierazi zer balio duten eta zer unitate ordena adierazten duten zenbaki
bakoitzean azpimarratuta dauden zifrek.
7,463 > 0,4 = 4 hamarren 76,25 > _______________

0,003 = 3 milaren
_______________
83,27 > ________________ 249,376 > _____________

________________ _____________
438,283 > _______________ 0,839 > _______________

_______________ _______________
3 Adierazi zenbaki hamartar moduan honako zenbaki hauek.
hirurogeita zortzi hamarren > _______________
hamahiru unitate eta zazpi ehunen > _______________
zazpi unitate eta hemezortzi milaren > _______________
hirurehun eta hogeita zazpi hamarren > _______________

mila laurehun eta hogeita hamabi milaren > _______________
4 Kalkulatu zer kopuru falta zaion zenbaki bakoitzari unitatea osatzeko.

0,9 > ______ 0,37 > ______ 0,432 > ______
0,2 > ______ 0,35 > ______ 0,325 > ______
5 Alexek hiru mila zortziehun eta hogeita bi metro egiten ditu egunero; eta
Alexen aitak, sei mila zortziehun eta zazpi metro. Adierazi kopuru horiek
kilometrotan, eta inguratu ehunenen zifra zenbaki bakoitzean.
10
Zenbaki hamartarren irudikapena, antolamendua eta biribilketa
Er
1 Kokatu honako zenbaki hauek zenbakien zuzenean.
4,4 4,32 4,1 4,75 4,6 4,83 4,9
4 4,5 5
2 Idatzi letra bakoitzak zer zenbaki hamartar adierazten duen.

A D F B E C
6 7 8
A = _______ B = _______ C = _______ D = _______ E = _______ F = _______
3 Inguratu adierazpide zuzenak, eta zuzendu oker daudenak.
0,006 > 0,006 0,35 < 0,350 6,35 < 63,5
81,2 > 812 0,49 > 0,482 7,3 < 7,293
4 Ordenatu txikienetik handienera multzo bakoitzeko zenbaki hamartarrak.
7,142 7,204 7,012 7,048 7,402
______________ < ______________ < ______________ < ______________ < ______________
0,145 0,045 0,405 0,2 0,54
______________ < ______________ < ______________ < ______________ < ______________
4,75 0,93 5,054 2,498 6,124

Unitatera biribiltzea
Hamarrenera biribiltzea
Ehunenera biribiltzea
6 Egoitzek honako gauza hauetako bat erosi zuen, eta

5 € gastatu zituen, gutxi gorabehera; eta Mikel
lagunak, beste gauza batean 8 € gastatu zituen
gutxi gorabehera. Zer gauza erosi zuen bakoitzak?
11
Eragiketak zenbaki hamartarrekin
Er
1 Egin honako eragiketa hauek.
A+B+D B+C+D D–A C–B

A = 23,183
B = 129
C = 408,372
D = 506,7
2 Kalkulatu honako biderketa hauen emaitzak.
4 8 3,2 5 8 3 7 6 9 8,5 4 3
⫻ 4 6 ⫻ 3,8 1 ⫻ 3 0 9
3 Zer zenbaki hamartar gehitu behar zaie honako zenbaki hauei hurrengo
berehalako unitatea lortzeko?
6,15 > _____________ 9,106 > ____________ 3,08 > _____________ 100,214 > __________
4 Egin honako biderketa hauek.
4 6,2 8 3 3 7,2 5 7,6 3 2

⫻ 1,6 ⫻ 8 3,2 ⫻ 4,3 5
5 Osatu falta den gaia. © IBAIZABAL/BAIMENDUTAKO MATERIAL FOTOKOPIAGARRIA
6,32 ⫻ _______ = 632 8,15 ⫻ _______ = 81,5 _______ ⫻ 10 = 86,5
_______ ⫻ 1 000 = 236,5 4,96 ⫻ _______ = 4 960 _______ ⫻ 100 = 37,62
6 Anduk 0,256 l esne edaten ditu, goizean; arratsaldean, 30 cl; eta gauean, 280 ml.
Zenbat esne gehiago edan beharko luke litro osora iristeko?
1l 12
Zenbaki hamartar zehatzak eta periodikoak
Z
Zenbaki hamartar bat zehatza da zenbaki hamartarren kopuru mugatua badauka. Adibidez: 0,75.
Zenbaki hamartar bat periodikoa da, zenbaki hamartarren kopurua amaiezina bada eta nola edo hala errepi-
katzen badira. Adibidez: 0,333…., 0,2727…, 0,31818…
Zatiki baten zenbakitzailea izendatzailearekin zatitzean, zenbaki hamartar zehatza edo zenbaki hamartar
periodikoa lor daiteke.
• Hondarra zero bada, zatidura zenbaki hamartar zehatza da.
3 = 0,75 3 0 4 5 = 0,5 5 0 1 0 2 = 0,4 2 0 5
4 2 0 0 , 75 10 0 0,5 5 0 0,4
0
• Hondarra zero ez den beste zenbaki bat bada, behin eta berriz zatitzen jarrai dezakegu, eta zatidura zenbaki
hamartar periodiko bat izango da.
2 = 0,333… 3 = 0,2727… 7 = 0,31818…
6 11 22
2 0 6 3 0 1 1 7 0 2 2
2 0 0,3 3 3 … 8 0 0,2 7 2 … 4 0 0,3 1 8 1 …
2 0 3 0 1 8
1 Adierazi zenbaki hamartar moduan honako zatiki hauek, eta inguratu zenbaki
hamartar zehatzak diren emaitzak.
4 = 2 = 2 =
3 5 9
3 = 7 = 2 =
8 5 3
2 Zatitu zenbakitzailea izendatzailearekin. Azpimarratu zenbaki hamartar

periodikoak diren emaitzak, eta esan zer zati errepikatzen den kasu bakoitzean.
5 = 1 = 12 =
3 5 10
7 = 11 = 14 =
3 9 44
3 Inguratu gorriz, zenbaki hamartar zehatzak; eta urdinez, zenbaki hamartar periodikoak.
2,666… 1,25 5,457 1,9696… 0,75
0,97373… 12,36 2,788… 23,6 3,055…

13
1. ebaluazioa
E
Zenbaki hamartarra Zati osoa Zati hamartarra Honela irakurtzen da
3,09
18 008
hogeita zazpi milaren
15,6
2 Irakurri honako zenbateko hauek bi modutan.
3,25 € >
75,82 m >
3,93 l >
7,283 km >
3 Idatzi zifrekin honako zenbaki hauek.

hamabost milaren > __________ hamabi unitate eta hamahiru milaren > __________
hirurehun eta hamaika hamarren > _________ laurehun eta zortzi ehunen > ___________
4 Adierazi nabarmendutako zifrek zer unitate ordena adierazten duten, eta

horietako bakoitzaren balioa zein den.
> _________________ > _________________ > _________________
73,485 739,832 7 843,37
> _________________ > _________________ > _________________
5 Osatu honako berdintasun hauek, <, = eta > ikurrak erabiliz.
0,03 0,04 8,99 9,1 6,354 6,453 © IBAIZABAL/BAIMENDUTAKO MATERIAL FOTOKOPIAGARRIA
3,9 3,89 7,9 7,90 5 4,998
6 Idatzi letra bakoitzak adierazten duen zenbaki hamartarra.

A E D F B C
8 8,5 9 9,5 10
A = _____ B = _____ C = _____ D = _____ E = _____ F = _____

14
2. ebaluazioa
E
7,839 4,513 7,006 2,792

Unitatera biribiltzea
Hamarrenera biribiltzea
Ehunenera biribiltzea
2 Ordenatu txikienetik handienera honako zenbaki hamartar hauek.
7,02 7,12 7,215 7,205 17,2 12,7

____________ < ____________ < ____________ < ____________ < ____________ < ____________
3 Ipini goitik behera, eta kalkulatu.
63,837 + 9,16 + 325 837,2 – 198,375 598 – 43,75 698,26 ⫻ 1,49
4 Osatu, falta den gaia idatziz.
28,6 ⫻ _______ = 2 860 _______ ⫻ 10 = 6,37 __________ ⫻ 1 000 = 37,65
37,19 ⫻ _______ = 371,9 3,28 ⫻ ________ = 3 280 __________ ⫻ 100 = 493,7
5 Larraitzek sei loreontzi erosi zituen 1,65 €-an bakoitza; bi zaku lur
21,93 €-an zaku bakoitza, eta eskuarea 8,76 €-an. Zenbat euro gastatu
zituen guztira?
6 36,83 m-ko oihal zati batetik 18,9 m saldu dira, goizean; eta 12,932 m,
arratsaldean. Zenbat metro saldu dira guztira? Zenbat metro oihal geratzen dira
hasierako piezan?
15
Zenbaki hamartarren zatiketa
Er
1 Aurkitu zatidura bi zifra hamartarrekin.
3 8 7 4 8 3 2 5 6 3 2 4 3 7 2 4 5
8 4 3 0 4 0 9 8 3 7 9 4 3 7 4 4 3
2 Zatiketak egin gabe, zerrendatu zatidurak txikienetik handienera laukitxoetan.

Ondoren, kalkulatu zatidurak hamartar batekin, eta egiaztatu emaitza.
3 5 4 3 6 3 5 4 8 1 3 5 4 9 3 5 4 2 7
3 Kalkulatu zatidura hamartarrekin, zatiki bakoitzean.

3 = 3 = 8 = 5 = 7 =
5 4 16 8 8
4 Ibilgailu batek 437 km egiten baditu lau orduan, eta beti abiadura berean badoa,
zenbat kilometro egingo ditu zehazki ordubetean?
5 Bi eskaintzetatik zeinetan da merkeagoa galleta kiloa?
16
Zenbaki hamartar baten eta zenbaki arrunt baten arteko zatiketa
Er
1 Kalkulatu zatidura bi hamartarrekin, honako zatiketa hauetan.
8 3 8,9 8 6 3 7 8,9 0 4 5 4 3 4,3 4 3 4 2
1 5 3 7,7 2 3 7 8 8,3 2 2 7 6 8,6 4 9
2 Egin zatiketa, eta osatu honako taula hau.
: 10 : 100 : 1 000
63,54
8,83
965,62
37,4
3 Osatu, falta den gaia ipiniz.

76,5 : ________ = 0,765 83,7 : ________ = 8,37 ___________ : 100 = 0,0528
49,6 : ________ = 0,0496 _________ : 10 = 76,53 ___________ : 1 000 = 3,9628
4 Igarri buruz, eta idatzi emaitza.
• 432,8 baino ehun aldiz txikiagoa den zenbakia. > __________

• 48,32ren erdia baino hamar aldiz txikiagoa den zenbakia.> __________
• 10 000ren bostena baino mila bider txikiagoa den zenbakia. > __________
5 186,45 kilo pentsurekin lau txerri elika daitezke 15 egunean. Egunero

janari kopuru bera jaten dutela kontuan hartuta, zenbat kilo pentsu
jaten dituzte egunean lau txerriek? Idatzi erantzuna bi hamartarrekin.
17
Zatiketa baliokideak eta zatitzaile hamartarra duten zatiketak
Er
1 Kalkulatu zatidura hiru hamartarrekin, eta lotu zatiketa baliokideak.
8 3,2 5 2 7 6,3 2 6 1 4 8 7,2 2 9
4 8 7 2 2 9 0 8 3 2 5 2 0 7 6 3 2 6 1 0 0
• Zer hauteman duzu zatiduretan eta hondarretan?
2 Ebatzi honako atal hauek.

• 0,3 l-ko zenbat botila bete daitezke 12 l-rekin? • 25,5 kg-ko zenbat zaku bete daitezke 408 kilo
irinekin?
3 Alkandora batek 8,50 € balio badu, zenbat alkandora berdin erosiko ditut
68 €-rekin?
4 Egin zatiketa, eta egiaztatu emaitza.

9 3 7,5 4 8 2,1 1 2 6 3,1 2
5 100 m-ko oihal zati batetik, jostunak 18,5 m erabili ditu soinekoak
egiteko; 6,5 m alkandorak egiteko, eta gainerakoa 12,5 m-ko zati
berdinetan zatitu du. 12,5 m-ko zenbat pieza lortu ditu?
100 m
18
Bi zenbaki hamartarren arteko zatiketa
Er
1 Kalkulatu zatiketa hauen zatidura hiru hamartarrekin, eta egiaztatu.
2 5,3 2 4,5 7,5 1,3 4 8 9,3 6 2 3,2 2 9 3 7,5 9,8
2 Zatiketak egin gabe, lotu, gezien bidez, zatidura bera eta hondar bera dutenak.
86,52 : 0,3 86,52 : 0,003 86,52 : 0,03
865,2 : 0,3 8,652 : 0,03 865,2 : 0,03
3 Erreparatu zatitzaileari eta, eragiketa egin gabe, inguratu zatidura zatikizuna

baino handiagoa duten zatiketak. Ondoren, egin zatiketa, eta egiaztatu emaitza.
3,75 : 1,25 2,46 : 0,06 3,84 : 0,4
4,368 : 0,15 2,83 : 1,4 45,5 : 0,42
4 1 Formulako auto batek 128,65 km egin ditu zirkuituari hamabost

bira eta erdi emanda. Zenbat kilometro ditu zirkuituak?
5 Aitorrek 1,25 l-ko botilak bete nahi ditu ontzi batean dituen 28,5 l oliorekin.
Zenbat botila beteko ditu? Zenbat olio geratuko zaio sobera?
19
Unitatea baino txikiagoa den zenbaki batekin zatitzea
Z
Zenbaki arrunt bat edo zenbaki hamartar bat unitatea baino txikiagoa den beste batekin zatitzen dugunean,
lortzen dugun zatidura zatikizuna baino handiagoa da.
27 : 0,3 = 90 15,4 : 0,8 = 19,25
Mota horretako zatiketak egiteko, zatiketa baliokide bat idatziko dugu zatitzailean hamartarrik gabe.
zatiketa baliokidea
12 : 0,5 1 2 0 5 120 : 5 = 24
2 0 2 4 12 : 0,5 = 24
0
Konturatu zaitez 0,5 < 1 denez, zatikizuna baino handiagoa den zatitzailea lortzen dugula, 24 > 12.
1 Egin honako zatiketa hauek, eta egiaztatu guztietan zatidura zatikizuna baino
handiagoa dela.
1 7,5 0,1 4 4 2,5 6 0,3 8 2 5,5 0,7 5
2 Idatzi honako zatiketa hauetako bakoitzaren zatiketa baliokide bat. Egin zatiketa
baliokide horiek, eta osatu ondorioa.
47 : 0,5 28,5 : 0,5 142 : 0,5
• Zenbaki bat ______ ekin zatitzea, zenbaki hori bera ______ rekin biderkatzea bezala da.
3 Egin zatiketak, eta idatzi aurreko jarduerakoaren antzeko ondorio bat.

48,5 : 0,25 36 : 0,25 81,5 : 0,25
• ___________________________________________________________________________________.
20
1. ebaluazioa
E
1 Kalkulatu zatidura bi hamartarrekin.
7 1 2 1 9 1 5 1 2 1 8
6 8 5 2 4 9 8 3 3 2 7 6 9 3 4 3 2
2 Osatu segida, falta diren gaiak ipiniz.

: 10 : ___ : 100 ⫻ 1 000
6 483 64,83
: ___
: ___ ⫻ 100 : ___ ⫻ 100
6,483 0,6483 6,483
3 Kalkulatu zatidura, eta egiaztatu emaitza.
9 6 3,7 8 1 6 8 9 3 7 4 5
4 Erreparatu Patxiren baratzaren neurriei. Baratzaren inguruan, 79 96 m

zuhaitz landatuko dituzte, denak elkarrekiko distantzia berean;
beraz, zenbateko distantzia egongo da zuhaitz batetik bestera?
Adierazi emaitza bi hamartarrekin.
43 m
5 Goizanek 69,96 € gastatu ditu autoaren depositua gasolioz betetzeko.

Deposituan 58,3 l sartzen direla kontuan hartuta, zenbat ordaindu du erregai litro
bakoitzaren truke?
21
2. ebaluazioa
E
1 Osatu honako taula hau. Aurkitu zatidurak bi hamartarrekin, eta ordenatu
handienetik txikienera.
Zatiketa Zatiketa baliokidea Zatidura
9,7 : 3,2
45 : 12,8
47,25 : 2,6
64,3 : 8,16
___________________ > ___________________ > ___________________ > ___________________
2 Kalkulatu zatidurak bi zifra hamartarrekin.
8 4 3,5 4,3 2 9,5 3 6 8,2 6 5,2 3 4,5
3 Egin eragiketa buruz.
120 ⫻ 0,25 96 ⫻ 0,25 88 ⫻ 0,5
48 ⫻ 0,25 246 ⫻ 0,5 148 ⫻ 0,5
4 Egin honako atal hauek.

• 6,28 kg sagarrek 7,85 € balio duela kontuan hartuta, zenbat balio izan du sagar kilo bakoitzak?
• Kilo bat marrubik 2,16 € balio du, eta 10,80 € gastatu ditugu. Zenbat kilo marrubi erosi ditugu?

• 0,75 kg-ko zenbat pakete bete ditzakegu 75 kg azukrerekin?
5 Entrenamenduan, Paulek 7,256 bira eman dizkio atletismo pistari, eta, guztira,
2 902,4 m egin ditu. Zer neurri dauka atletismo pistak?
22
Berreketak. Karratua eta kuboa
Er
1 Osatu honako taula hau, falta diren datuak idatziz.
Berreketa Oinarria Berretzailea Honela irakurtzen da
9³
6 5
bost ber bi
7¹
hamaika ber sei
3 0
2 Adierazi berreketa eran honako biderketa hauek. Azpimarratu oinarria, eta

inguratu berretzailea.
12 ⫻ 12 ⫻ 12 = 9⫻9⫻9⫻9=
7⫻7⫻7⫻7⫻7= 5⫻5⫻5⫻5⫻5⫻5⫻5=
6⫻6= 11 ⫻ 11 ⫻ 11 ⫻ 11 ⫻ 11 ⫻ 11 =
3 Idatzi biderketa eran honako berreketa hauek, eta kalkulatu.

11² = ______________________ 7³ = ______________________ 27 = ______________________
34 = ______________________ 56 = ______________________ 45 = ______________________
Zenbakia 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
bikoitza
karratua
hirukoitza © IBAIZABAL/BAIMENDUTAKO MATERIAL FOTOKOPIAGARRIA
kuboa
5 Loradenda batean, seina arrosondoko sei kutxa daude, eta

arrosondo bakoitzak sei arrosa ditu. Adierazi berreketa eran,
eta ebatzi.
• Zenbat arrosondo daude guztira?
• Zenbat arrosa daude guztira?

23
Hamar oinarriko berreketak. Zenbakien deskonposaketa
Er
1 Idatzi 10 oinarriko berreketa eran honako zenbaki hauek.
100 = 100 000 = 1 000 000 =
1 000 = 100 000 000 = 10 000 000 =
2 Adierazi biderketa eran, eta kalkulatu.

104 = ___________________________________ 108 = ___________________________________
102 = ___________________________________ 105 = ___________________________________
106 = ___________________________________ 107 = ___________________________________
3 Erabili 10 oinarriko berreketa hauek, honako zenbaki hauek deskonposatzeko.
43 842 = ___________________________________
430 500 = __________________________________
27 000 = ___________________________________
34 050 = ___________________________________
4 Egin honako eragiketa hauek, eta asmatu zer zenbaki dagokion

deskonposaketa bakoitzari.
7 ⫻ 104 + 5 ⫻ 10³ + 4 ⫻ 10² + 5 = __________________________________________________________

9 ⫻ 10³ + 7 ⫻ 10² + 5 ⫻ 10 + 9 = __________________________________________________________
8 ⫻ 105 + 3 ⫻ 10² + 4 ⫻ 10 = ______________________________________________________________
9 ⫻ 106 + 7 ⫻ 105 + 4 ⫻ 10³ + 8 ⫻ 10 = ______________________________________________________

5 Idatzi zifraz eta letraz honako zenbaki hauek.
4 ⫻ 106 = ___________________ >
7 ⫻ 104 = ___________________ >
81 ⫻ 10² = __________________ >
93 ⫻ 105 = __________________ >

23 ⫻ 10³ = __________________ >
24
Erro karratua
Er
1 Azpimarratu gorriz errokizunak, eta inguratu urdinez erroak.
___ ____ ____ _____
√ 81 = 9 √ 121 = 11 √ 400 = 20 √ 1600 = 40
____ ____ ___ ____
√ 625 = 25 √ 900 = 30 √ 25 = 5 √ 169 = 13
• Zer izen du √ ikurrak? ______________________________
2 Kalkulatu honako zenbaki hauen erro karratua.

___ ___ ___ ____
√ 4 = ___ √ 16 = ___ √ 49 = ___ √ 121 = ___
___ ___ ___ ____
√ 36 = ___ √ 81 = ___ √ 64 = ___ √ 100 = ___
3 Lotu erro karratu bakoitza dagokion emaitzarekin.

__ __ ___ ___ ___ ____
√9 √1 √ 25 √ 36 √ 81 √ 100
1 3 9 10 5 6
4 Osatu, falta diren errokizunak ipinita.

_____ _____ _____
√ =9 √ = 14 √ = 10
_____ _____ _____
√ =5 √ = 12 √ = 15
5 Kalkulatu atal bakoitzaren emaitza.
• 100en bikoitza bider 4ren erro karratua. > _______________
• 64ren erro karratuaren erdia bider 15.> _________________
• 16ren erro karratuaren hirukoitza. > ____________________

• 10en karratua gehi 81en erro karratua. > ________________
6 500 piezako puzzle batetik Amaiak 15en karratua beste pieza

ipini ditu, eta Anek, 100en erro karratuaren hirukoitza beste
pieza. Zenbat pieza falta zaizkie puzzlea osatzeko?
25
Gutxi gorabeherako erro karratua. Erro karratua kalkulagailuarekin
Er
1 Kalkulatu honako zenbaki hauen gutxi gorabeherako erro karratuak.
___ ___ ___
_____ < √ 35 < _____ _____ < √ 46 < _____ _____ < √ 59 < _____
___ ___ ____
_____ < √ 21 < _____ _____ < √ 83 < _____ _____ < √ 110 < _____
2 Margotu gutxi gorabeherako erro karratua 8 duten hiru zenbaki.
96 62 90 65 70
3 Lotu erro karratu bakoitza dagokion gutxi gorabeherako emaitzarekin.

___ ___ ___ ___ ___
√ 53 √ 89 √ 13 √ 28 √ 69
9 3 7 8 5
4 Asmatu, kalkulagailua erabiliz, honako zenbaki hauen erro karratua. Inguratu

zehatza ez dena.
____ ______ ______
√ 784 = _______ √ 4 225 = _______ √ 15 129 = _______
____ ______ ______
√ 256 = _______ √ 74 225 = _______ √ 34 969 = _______
5 Erabili kalkulagailua, eta osatu, <, = eta > ikurrak erabiliz.

____ ____ ____
√ 121 10 √ 196 11 √ 625 26
____ ____ ____
√ 361 17 √ 169 15 √ 400 19
6 Dianak alfonbra laukizuzena egin du, koloretako 150 artilezko laukitxo erabilita.
Laukitxo horien 1 kentzen badu, karratu bihurtzen da. © IBAIZABAL/BAIMENDUTAKO MATERIAL FOTOKOPIAGARRIA
3
• Zenbat lauki egongo dira alfonbra karratuan?
• Zenbat lauki egongo dira alde bakoitzean? Laguntzeko, egin marrazki bat.
26
Karratu perfektuak
Z
Karratu perfektu esaten diegu erro karratu zehatza duten zenbakiei.
1, 2, 4, 9, 16, 25, 36, 49, 64, 81, 100… karratu perfektuak dira, euren erro karratua zehatza delako.
__ __ __ ___ ___
√1 = 1 √4 = 2 √9 = 3 √ 16 = 4 √ 25 = 5
___ ___ ___ ___ ____
√ 36 = 6 √ 49 = 7 √ 64 = 8 √ 81 = 9 √ 100 = 10
Egiaztatu bete egiten dela:
1² = 1 2² = 4 3² = 9 4² = 16 5² = 25
6² = 36 7² = 49 8² = 64 9² = 81 10² = 100
1 Kalkulatu honako zenbaki hauen karratuak, eta ebatzi, adibidean bezala.

____ _______
112 = 121 > √ 121 = 11 162 = ________ > √ = ________
_______ _______
122 = ________ > √ = ________ 172 = ________ > √ = ________
_______ _______
132 = ________ > √ = ________ 182 = ________ > √ = ________
_______ _______
142 = ________ > √ = ________ 192 = ________ > √ = ________
2 Aurkitu, kalkulagailuarekin, honako zenbaki hauen erro karratua.

______ ____ ______
√ 6 561 = _______ √ 961 = _______ √ 1 600 = _______
______ ______ ____
√ 2 500 = _______ √ 7 569 = _______ √ 441 = _______
• Karratu perfektuak al dira? ________ Zergatik? ______________________________________________
3 Gela karratu baten zorua 441 lauza karratu berdinekin © IBAIZABAL/BAIMENDUTAKO MATERIAL FOTOKOPIAGARRIA
estalita dago.
• Erabili kalkulagailua, eta asmatu zenbat lauza dauden alde
bakoitzean.
• Lauza bakoitzaren aldeak 15 cm baditu, zenbat neurtzen du

gelaren alde batek? Laguntzeko, egin marrazki bat.
27
1. ebaluazioa
E
1 Kalkulatu, eta idatzi nola irakurtzen diren honako berreketa hauek.
47 = ________ > __________________________ 94 = ________ > __________________________
112 = ________ > _________________________ 75 = ________ > __________________________
153 = ________ > _________________________ 86 = ________ > __________________________
2 Adierazi honako biderketa hauek berreketa eran. Azpimarratu oinarria, eta inguratu berretzailea.
6⫻6⫻6⫻6= 18 ⫻ 18 ⫻ 18 ⫻ 18 ⫻ 18 ⫻ 18 ⫻ 18 =
4⫻4= 5⫻5⫻5⫻5⫻5⫻5=
3⫻3⫻3⫻3⫻3= 24 ⫻ 24 ⫻ 24 =
3 Erabili 10 oinarriko berreketak, honako zenbaki hauek deskonposatzeko.

47 835 =
87 935 =
906 803 =
74 000 =
149 802 =
4 Idatzi deskonposaketa bakoitzari dagokion zenbakia.
9 ⫻ 10³ + 8 ⫻ 10² + 7 = ___________________
14 ⫻ 104 + 3 ⫻ 10³ + 7 ⫻ 10² + 6 ⫻ 10 + 5 = ___________________
7 ⫻ 106 + 5 ⫻ 105 + 8 ⫻ 10³ + 9 = ___________________

75 ⫻ 105 + 8 ⫻ 10³ + 4 ⫻ 10¹ = ___________________
5 Aplikatu adibideko estrategia, eta kalkulatu buruz.
50² = 50 ⫻ 50 = 2 500 20² = ____________________________
70² = ____________________________ 30² =____________________________
60² = ____________________________ 80² = ____________________________
200² = ___________________________ 400² = ___________________________

28
2. ebaluazioa
E
1 Osatu, falta diren errokizunak ipinita.
_______ _______ _______
√ = 10 √ =5 √ = 14
_______ _______ _______
√ =9 √ = 16 √ = 23
_______ _______ _______
√ = 15 √ = 60 √ = 18
2 Kalkulatu honako zenbaki hauen gutxi gorabeherako erro karratuak.

____ ___ ___
_____ < √ 102 < _____ _____ < √ 87 < _____ _____ < √ 39 < _____
___ ___ ___
_____ < √ 19 < _____ _____ < √ 32 < _____ _____ < √ 67 < _____
3 Igarri, kalkulagailua erabiliz, honako zenbaki hauen erro karratua. Inguratu erro karratu zehatza dutenak.
______ ______ ____

√ 5 069 = __________ √ 4 761 = __________ √ 105 = __________
_______ ________ _______
√ 35 532 = __________ √ 204 304 = __________ √ 90 000 = __________
4 Ebatzi honako eragiketa konbinatu hauek.

___ ___ ___ ___
6 + √ 25 – 2 ⫻ 5 (4² – √ 36 ) : 5 (√ 49 + 7) : 2 2³ + 2² – √ 25 ⫻ 2
5 Goiatzek fruta arbolen ilara bat ipini du bere baratzean.

Forma laukia eman dio landaketari, eta arbolak distantzia
berean daude batetik bestera. 80 fruta arbola baino
gehiago eta 90 baino gutxiago daudela kontuan hartuta,
zenbat fruta arbola ditu Goiatzek bere baratzean? Zenbat
fruta arbola ipini ditu ilara bakoitzean? Arrazoitu
erantzuna.
29
Zatikia eta zatikien gaiak. Zenbaki mistoa
Er
1 Idatzi zenbakiekin, eta irudikatu grafikoki honako zatiki hauek.
lau bosten > ____ hiru bederatziren > ____
bi zortziren > ____ bi hamabiren > ____
2 Irudikatu grafikoki honako zatiki hauek.
8 > 9 > 6 >

3 4 5
11 > 5 > 14 >

6 2 8
3 Inguratu zatiki ez-propioak, eta adierazi zenbaki misto eran.

4 8 8 7 9 2
5 5 7 7 4 4
4 Adierazi honako zenbaki misto hauek zatiki ez-propio eran.
2 3 1 5 7 2 3 2 5 1 4 1
5 6 4 7 3 8
5 Langile batek 60 kg mahats bildu behar du. Dagoeneko 35 kg bildu du goizean,

eta gainerakoa arratsaldean bilduko du. Idatzi kopuru horiek adierazten dituzten
zatikiak, eta idatzi nola irakurtzen diren.
6 Koldok 2 1 km egiten ditu egunero, eta haren lagun Gotzonek 1 5 km.

3 8
Bietatik zeinek egiten ditu kilometro gehien? Zenbat metro egiten
ditu bakoitzak?
30
Zatikien konparazioa. Zatiki baliokideak
Er
1 Ordenatu handienetik txikienera honako zatiki multzo hauek.
4 1 2 6 4 4 4 4
5 5 5 5 6 3 2 8
2 Idatzi irudi bakoitzak adierazten duen zatikia, eta ordenatu txikienetik handienera.
A B C
____ < ____ < ____
3 Asmatu zer zatiki pare diren baliokideak.

2 eta 4 4 eta 12
3 6 6 18
1 eta 3 9 eta 3
5 12 6 2
4 Osatu zati baliokideak izateko falta den gaia.

3 = 12 = 3 4 = 8 7 =
5 6 18 18 8 40
5 Idatzi emandako zatikien baliokideak diren hiruna zatiki.

5 = ____ = ____ = ____ 6 = ____ = ____ = ____ 2 = ____ = ____ = ____
8 4 3 © IBAIZABAL/BAIMENDUTAKO MATERIAL FOTOKOPIAGARRIA
68 = ____ = ____ = ____ 45 = ____ = ____ = ____ 50 = ____ = ____ = ____

100 90 150
6 Maddik puzzle bateko piezen 2 ipini ditu, Martinek 2 eta Garazik 2 .

5 3 8
Hiruretatik zeinek ipini ditu pieza gehien puzzlean? Eta pieza gutxien?
31
Zatikiak izendatzaile komunera murriztea
Er
1 Murriztu izendatzaile komunera, biderketa gurutzatuaren metodoa erabilita.
1 eta 2 3 eta 5 12 eta 21 47 eta 25
7 8 6 4 27 30 52 43
____ eta ____ ____ eta ____ ____ eta ____ ____ eta ____
2 Murriztu izendatzaile komunera honako zatiki hauek, ikt metodoa erabiliz.
3 eta 2 2 eta 3
9 5 15 90
4 eta 7 6 eta 10
10 5 48 12
3 Pitxar baten edukieraren 3 esnez beteta dago; eta beste pitxar berdin batean
5
4
fruta zuku dago. Zeinek du likido kopuru handiena?
6
4 Murriztu izendatzaile komunera honako zatiki hauek. Ondoren, ordenatu

handienetik txikienera.
4 , 5 , 3 > _____, _____ , _____
6 , 2 , 8 > _____, _____ , _____
2 3 4 5 3 6
_____ > _____ > _____ _____ > _____ > _____
5 Errezeta bat egiteko, Tasiok 2 kg irin, 12 kg azukre eta 1 kg legamia erabili

5 20 100
ditu. Ordenatu zatikiak handienetik txikienera, eta asmatu zein diren Tasiok
gehien erabili dituen osagaiak.
6 Esne zisterna bateko lau seiren esne gaingabetua egiteko erabili dira, eta bost
zazpiren esne osoa egiteko. Zer esne mota dago gutxien?
32
Zatikiak eta haien arteko eragiketak
Er
1 Egin honako zatikien arteko batuketak eta kenketak.
4 + 7 – 2 = 7 + 5 – 3 =
6 6 6 8 8 8
8 – 1 + 3 = 8 – 5 + 6 =
4 4 4 9 9 9
2 Murriztu izendatzaile komunera, eta egin eragiketa.

4 + 8 = 7 – 2 =
6 5 9 5
2 + 3 = 6 – 2 =
4 5 10 5
3 + 2 – 1 = 2 + 1 – 3 =
5 3 4 7 4 8
3 Kalkulatu honako eragiketa hauen kopuruak eta emaitza.
120ren 4 = 3 ⫻ 4 = 8 : 2 =
8 2 5 6 8
1 000ren 2 = 9 ⫻ 4 = 6 :7=
10 4 8 5
250ren 3 = 6 ⫻ 2 = 5 :3=
5 3 5 8
4 Uxuek bere liburuaren 270 orrietatik 2 irakurri ditu. Zenbat orri irakurri ditu?
3
Zenbat falta zaizkio liburua osorik irakurtzeko? 270
5 Tortilla beretik, Ixabelek 2 jan ditu; eta Gotzonek, 3 . Zer tortilla zatiki jan dute
5 6
bien artean? Eta zer zatiki geratu da sobera?
33
Zenbaki baten eta zatiki baten arteko zatiketa
Z
Zenbaki oso bat zatiki batekin zatitzeko, edo alderantziz, zenbaki hori izendatzailea 1 duen zatiki bihurtu
behar dugu.
8: 3 = 8 : 3
4 1 4
Ondoren, bi zatikien arteko zatiketa egin behar dugu, zatikiaren gaiak modu gurutzatuan biderkatuz.
8 : 3 = 8 ⫻ 4 = 32 > 8 : 3 = 32
1 4 3⫻1 3 4 3
1 Egin honako zatiketa hauek.
7: 1 = 9: 3 = 10 : 2 =
5 8 9
4: 3 = 15 : 4 = 14 : 1 =
6 3 10
2 Bihurtu zenbakia izendatzailea 1 duen zatiki, eta egin eragiketa.

6 :5= 4 : 12 = 4 :7=
4 5 9
8 :6= 18 : 6 = 24 : 3 =
10 3 8
3 Gazta baten 6 zortzi lagunen artean banatu dira. Zer gazta zatiki egokitu zaio
9
pertsona bakoitzari?
4 Kilo laurdeneko zenbat pakete egin daitezke 6 kg arrozekin?
34
1. ebaluazioa
E
1 Idatzi dagokion zatikia, eta nola irakurtzen diren behean agertzen diren zatikiak.
zortzi bosten > ___ 1 > ___________________________________________

2
hiru eta bosten bat > ___ 7 > ___________________________________________
12
zortzi erdi > ___ 18 > ___________________________________________
35
lau ehunen > ___ 14 > ___________________________________________
6
2 Adierazi zenbaki misto eran zatiki ez-propioak, eta alderantziz.

16 14 2 3 3 3
3 6 5 9
8 19 4 2 5 1
5 4 6 4
3 Osatu honako zatiki hauek baliokideak izan daitezen.

6 = 8 = 16
5 25 24
= 27 2 = 22
9 81 8
4 Ordenatu honako zatiki hauek handienetik txikienera.
6 2 5 4 6 6 6 6 2 4 5
5 5 5 5 9 2 5 6 3 5 6
____ > ____ > ____ > ____ ____ > ____ > ____ > ____ ____ > ____ > ____
5 Kalkulatu buruz honako biderketa hauek. © IBAIZABAL/BAIMENDUTAKO MATERIAL FOTOKOPIAGARRIA
835 ⫻ 0,1 = 639 ⫻ 0,01 =
9,36 ⫻ 0,1 = 432,7 ⫻ 0,01 =
72,5 ⫻ 0,1 = 46,3 ⫻ 0,01 =
35
2. ebaluazioa
E
1 Murriztu izendatzaile komunera honako zatiki hauek, biderketa gurutzatuen
metodoa erabiliz.
6 eta 3 8 eta 2 4 eta 9 11 eta 8
5 4 3 9 6 7 3 2
___ eta ___ ___ eta ___ ___ eta ___ ___ eta ___
2 Kalkulatu honako eragiketa hauen emaitza.

6 + 3 = 6 – 5 =
5 8 4 8
4 + 3 = 8 – 3 =
6 18 9 6
3 Kalkulatu honako kopuru hauek.
117ren 4 = 336ren 2 = 195en 9 =

9 7 13
4 Osatu berdintasunak betetzeko falta diren gaiak.

4 ⫻ 3 = ⫻ 2 = 10 3 ⫻ 5 = ___
6 30 8 12 9 11
: 8 = 18 4 : 3 = 20 7 : 4 = ___
13 9 7 3 5
5 Autoen kontzesionario batean 210 ibilgailu saldu dituzte azkeneko urtean. Sei
hamarren auto gorriak ziren; bi zazpiren, beltzak; eta gainerakoak, urdinak.
Zenbat auto urdin saldu ziren?
6 Xabierrek litro laurdeneko sei edalontzi ur edaten ditu egunero. Zenbat

litro ur edaten ditu egunean? Adierazi emaitza zenbaki misto eran.
36
Magnitude proportzionalak
Er
1 Adierazi honako magnitude hauek proportzionalak diren ala ez. Proportzionalak
badira, esan proportzionaltasuna zuzena ala alderantzizkoa den.
• Igeltseroen kopurua eta horma bat eraikitzen emandako denbora. > _________________________________
• Zinemarako sarreraren prezioa eta zinemara doan jendearen kopurua. >_______________________________
• Pertsona baten adina eta pertsona horren altuera. > _____________________________________________
• Auto baten abiadura eta autoaren prezioa.> ___________________________________________________
• Zabalik dauden txorroten kopurua eta uraren gastua.> __________________________________________
2 Erantzun honako galdera hauei.

• Tarta batek 12 € balio badu, zenbat balioko dute hiru tartak?
• Ibilgailu batek, orduko 60 km-ko abiaduran, helmugara iristeko bi ordu behar baditu, zenbat denbora beharko
du orduko 120 km-ko abiaduran badoa?
• Teniseko erraketa baten prezioa 63,85 €-koa da. Zenbat balio dute bi erraketa berdinek?
3 Osatu honako taula hauek.
Sarrerak 6 8 15 Litroak 36 15 48
Prezioa (€) 30 Botilak 12
4 Idatzi zuzenean proportzionalak diren magnitudeen bi adibide, eta alderantziz

proportzionalak diren magnitudeen beste bi adibide.
• Erositako argazki kameren kopurua eta _____________________________________________________ . © IBAIZABAL/BAIMENDUTAKO MATERIAL FOTOKOPIAGARRIA
• Liburu batean irakurritako orrialdeen kopurua eta ____________________________________________ .
• Erabilgarri dauden ur litroak eta __________________________________________________________ .
• Beherapen baten portzentajea eta _______________________________________________________ .
5 Lau lagunentzako pastela egiteko, 240 g irin behar dira. Zenbat irin behar da
sei lagunentzako pastela egiteko?
37
Unitatera murriztea
Er
1 Irenek 30 min eman ditu bere koadernoan bi orri eta erdi idazten. Zenbat denbora
behar izango du erritmo berean bederatzi orri idazteko?
2 Ibilgailu batek 426 km egin ditu lau orduan. Zenbat kilometro egingo ditu zortzi
orduan, beti abiadura berean doala kontuan hartuta?
3 Igorren aitak hiru pote koloratzaile erabili zituen lau pote pinturatan.
Zenbat pote koloratzaile erabiliko ditu 14 pote pinturatan?
4 Igonek 12 845 m egin ditu belodromoan zazpi bira ematen. Zenbat metro egingo
ditu 16 bira eginez gero?
5 Bi dozena arrautzek 6,48 € balio dute. Zenbat balio du dozena erdi arrautzak?
6 Bi txorrotak ur kopuru bera isurtzen dute, eta 7 600 l-ko andela 1 ordu eta 20
minutuan bete dute. Zenbat denbora beharko du txorrota batek 5 082,5 l-ko
andela betetzeko?
7 600 l
38
Portzentajea edo ehunekoa
Er
Zenbaki Honela
Portzentajea Zatidura Esanahia
hamartarra irakurtzen da
45
100
100eko 88
ehuneko 9
0,15
%13
2 Honako irudi bakoitzean, zer portzentaje margotu da?

• Eskola bateko ikasleen % 38 neskak badira, zer portzentaje dira mutilak?
• Zumardi bateko zuhaitzen % 15 zumarzuriak dira; eta gainerakoa, zumar beltzak. Zein da zumar
beltzen portzentajea?
• Familia bateko kideen laurdena ilehoriak dira. Zer portzentaje adierazten dute?
4 Kalkulatu honako zenbateko hauek adierazitako ehunekoa.

1 800en % 47 6 300en % 63 4 778ren % 72 450en % 18,7
5 Eskolako jantokira 360 ikasle joaten dira. Azkenburukorako, fruta jan

dute % 45ek, izozkia % 15ek, eta gainerakoek, jogurta. Ikasleen zer
ehunekok jan du jogurta? Zenbat ikasle dira guztira?
39
Deskontuak eta igoerak
Er
1 Hainbat artikuluren hasierako preziotik, deskontatu % 32, eta osatu taula.
Hasierako prezioa Deskontua Amaierako prezioa
4 800 €
3 072,46 €
8 100 €
2 Kalkulatu honako objektu hauen azkeneko prezioa, % 16ko BEZ gehitu behar zaiela kontuan hartuta.
1 350 € 915 € 24 305 €
3 Arropa denda batean, % 35 merkatu dituzte jantzi guztiak. Kalkulatu

zenbat diru gastatuko zenukeen bi kamiseta, bi praka eta gona bat
erosiz gero.
4 Erreparatu honako elikagai hauen prezioari.

• Urte hasieran, elikagai horien prezioa % 15 garestiagoa izango
dela kontuan hartuta, zer prezio izango dute orduan?
t
cen
• Zenbat diru ordainduko du Gorkak hirurak erosten baditu?
40
Ohiko portzentajeak
Z
Zatikien adierazpen grafikoei esker, arinago kalkula ditzakegu ohiko portzentajeetako batzuk.
1 = 10 = %10 1 = 20 = %20 1 = 25 = %25 1 = 50 = %50

10 100 5 100 4 100 2 100
120ren %10 = 12 120ren %20 = 24 120ren %25 = 30 120ren %50 = 60
% 10 bilatzeko 10ekin % 20 bilatzeko 5ekin % 25 bilatzeko 4rekin % 50 bilatzeko 2rekin

zatitu behar dugu. zatitu behar dugu. zatitu behar dugu. zatitu behar dugu.
1 Kalkulatu honako portzentaje hauek.
400en % 25 = 900en % 20 = 400en % 50 =
900en % 10 = 400en % 20 = 900en % 25 =
400en % 10 = 900en % 50 = 1 965en % 20=

• Seigarren mailako 40 ikasleetatik % 25ek betaurrekoak erabiltzen ditu; hortaz, zenbat ikaslek erabiltzen
dituzte betaurrekoak?
• Klub bateko 150 bazkideetatik % 20 emakumeak dira; hortaz, zenbat emakume daude klub horretan?
Eta zenbat gizon?
• Aterki batek 20 € balio du, eta % 50eko beherapena egiten dute. Zenbat ordainduko dugu aterkiaren truke?
3 Kalkulatu honako produktu hauen prezioa, dagokien deskontua aplikatu ondoren.
% 10 % 50 % 25
41
1. ebaluazioa
E
1 Adierazi honako magnitude hauek zuzeneko proportzionaltasuna ala alderantzizko
proportzionaltasuna duten.
• Bonboi kaxa baten prezioa eta kaxen kopurua. ________________________________________________
• Tren baten abiadura eta helmugara iristeko behar duen denbora. __________________________________
• Txorrota batek isurtzen duen litroen kopurua eta urmael bat betetzeko behar duen denbora. _____________
• Telefono dei baten iraupena eta deiaren prezioa. ______________________________________________
2 Osatu honako magnitude proportzionalen taula hau.
Kilogramoak 3 6 15 Langileak 2 4 8
Prezioa (€) 7,35 Lan batean ematen 2
duten denbora
3 Erantzun.
• 10 izozkiren truke 12 € ordaindu baditugu, zenbat balio dute 3 izozkik?
• Marrubizko 5 pastel egiteko, Andonik 60 marrubi erabili ditu. Zenbat marrubi erabiliko ditu 4 pastel egiteko?
• 3 tortilla egiteko, 18 arrautza erabili ditugu. Zenbat arrautza beharko ditugu 8 tortilla egiteko?
4 Kalkulatu buruz.
4 : 0,1 = 243 : 0,1 = 105 : 0,01 =
17 : 0,1 = 75 : 0,01 = 3 : 0,01 = © IBAIZABAL/BAIMENDUTAKO MATERIAL FOTOKOPIAGARRIA
5 Mahai bat egiteko, honako material hau behar du arotz batek:

25,5 m intxaurrondo ohol, 0,5 l berniz, pote bat kola, 0,7 kg
pintura eta 8 euskarri. Material bakoitzeko zenbat beharko du
5 mahai egiteko? Laguntzeko, egin datuak biltzeko taula bat.
42
2. ebaluazioa
E
1 Kalkulatu honako portzentaje hauek.
1 800en % 48 8 000ren % 47 480ren % 20
3 600en % 25 750en % 80 484ren % 75
2 Zoo batean 1 800 animalia daude, horietatik % 35 lehorreko animaliak

dira, % 20 uretako animaliak, eta gainerakoak, hegaztiak. Asmatu zenbat
animalia dagoen mota bakoitzetik.
3 Autoen kontzesionario batean, aurtengo lehenengo sei hilabeteetan iaz baino

% 35 gutxiago saldu dute. Iaz, aldi berean, irudikoak bezalako 120 auto saldu
zirela kontuan hartuta, zenbat auto saldu dituzte aurten? Zein izan da iazko
salmentaren eta aurtengoaren arteko aldea eurotan?
4 Marrazki hauetako prezioari % 18ko igoera gehitu behar zaio. Zein da produktu
bakoitzaren amaierako prezioa?
5 Iazko mahats uzta 154 800 kg-koa izan zen. Uztaren % 21 handizkako erosle bati
saltzen zaio kiloko 1,32 €-an, eta gainerakoa merkatuan saltzen da kiloko
1,52 €-an. Zein izan da salmentaren zenbateko osoa?
43
Zenbaki osoak. Zenbaki osoak zenbakien zuzenean irudikatzea
Er
1 Idatzi zifrekin edo letrekin honako zenbaki hauek.
– 10 > __________________________________ gehi 205 > _______________________________
+8> ___________________________________ gehi hogei > _______________________________
– 13 > __________________________________ minus hiru > ______________________________
+7> ___________________________________ minus hemeretzi > __________________________
2 Adierazi zenbaki osoekin honako egoera hauek.
• Hirugarren sotoa > _____
• Hamabost metro itsas sestratik behera > _____
• Hamahiru gradu > _____
• Bost gradu zero azpitik > _____
• Ehun eta berrogeita bi euro ditu > _____
• Mila metroko altueran > _____
3 Adierazi zenbakien zuzenean honako zenbaki oso hauek.
–3 +1 –6 +5 –2 –4 +3
8 0 +8
4 Osatu honako hiru segida hauek.
–8 –6 ___ ___ ___ ___ ___ ___ +8
–7 –4 ___ ___ ___ ___ ___ ___ + 17
– 20 – 15 ___ ___ ___ ___ ___ ___ + 20 © IBAIZABAL/BAIMENDUTAKO MATERIAL FOTOKOPIAGARRIA
5 Idatzi honako letra hauetako bakoitzari dagokion zenbaki osoa.
G E C B A D F H
10 0 +10
A =___ B = ___ C = ___ D = ___ E = ___ F = ___ G = ___ H = ___

44
Aurkako zenbakiak. Konparazioa eta antolamendua
Er
1 Idatzi letrekin honako zenbaki hauen aurkakoak.
+3> _____________________ +4> _____________________ – 18 > ____________________
–8> _____________________ – 15 > ____________________ – 21 > ____________________
–7> _____________________ + 12 > ____________________ + 42 > ____________________
2 Idatzi honako adierazpide hauetako bakoitzaren aurkakoa.
• Bi urte barru > ______________________________________________________________________
• Hiru kilo loditu zen > __________________________________________________________________
• Hiru solairu igoko ditu > ________________________________________________________________
• Ehun euro ditu > ______________________________________________________________________
• Sei graduko tenperatura dago > __________________________________________________________
3 Konparatu honako zenbaki osoen pare bakoitza, <, = eta > ikurrak erabiliz.
– 5 ___ + 5 – 7 ___ + 1 – 10 ___ + 2
+ 3 ___ – 2 – 2 ___ – 5 + 3 ___ – 7
– 4 ___ 0 + 1 ___ + 4 – 1 ___ + 1
4 Ordenatu txikienetik handienera honako zenbaki osoen segidak.
–3 +8 +2 –5 –7 +1 0 –4 +7
–9 –5 +5 +3 –2 0 +6 + 10 –1
5 Pentsatu, eta erantzun.

• Zer tenperatura dago 15 ºC-ra bageunden eta 7 ºC jaitsi badira? __________
• Non nago, lehenengo sotoan egonda, lau solairu igo baditut?
______________________________________________________________
• Urpe ontzi bat itsas azaletik 200 m-ra dago, eta 100 m igo ditu. Zenbat metroko
sakoneran dago orain? ___________________________________________
• 15 € zor baditut eta 10 € ordaindu baditut, zenbat diru zor dut orain? ________________
• 35 kg-ko pisua neukan, eta 2 kg loditu naiz. Zenbat kiloko pisua daukat orain? __________________
45
Zenbaki osoen batuketa
Er
1 Egin zenbaki osoen honako batuketa hauek.
(+ 5) + (+ 3) = (– 8) + (– 2) =
(– 3) + (– 7) = (– 5) + (– 7) =
(+ 8) + (+ 7) = (+ 9) + (+ 15) =
2 Kalkulatu zeinu desberdineko honako zenbaki oso hauen arteko batuketak.
(– 3) + (+ 8) = (– 12) + (+ 20) =
(+ 5) + (– 10) = 8 + (– 6) =
(– 6) + (+ 2) = 7 + (– 20) =
3 Lotu, gezien bidez, batuketa bakoitza dagokion emaitzarekin.
(– 6) + (– 2) +4 (– 3) + (+ 5) –2
(– 5) + (+ 9) +8 (+ 4) + (+ 8) +2
3 + (+ 5) –8 (– 1) + (– 1) + 12
4 Kalkulatu zer gai falta diren, eta osatu honako batuketa hauek.
(+ 8) + _____ = + 2 _____ + (– 3) = – 9
(– 5) + _____ = – 12 _____ + (+ 2) = – 8
(– 3) + _____ = + 3 _____ + (+ 6) = + 15
5 Urpekari bat itsas sestratik 15 m behera dago. Lehenengo, 7 m igo ditu,

eta, ondoren, beste 3 m jaitsi ditu. Zer sakoneran dago orain?
6 Mila litro ur dituen andel batetik hamabost litro ateratzen dituzte orduro.
Zenbat litro geratuko dira andelean ordu erdiz ura atera ondoren?
46
Puntuak planoan irudikatzea
Er
1 Irudikatu honako puntu hauek koordenatuen ardatz honetan. +5
+4
+3
A = (– 3, + 2) D = (– 1, – 5)
+2
+1
B = (+ 2, – 3) E = (+ 4, – 2)
6 5 4 3 2 1 +1 +2 +3 +4 +5 +6
1
C = (+ 5, + 1) F = (– 4, + 2) 2
3
4
5
2 Idatzi puntu bakoitzaren koordenatuak.

E
+5
+4 A = ________ D = ________
A
+3
+2 B = ________ E = ________
B
+1
D
6 5 4 3 2 1 +1 +2 +3 +4 +5 +6 C = ________ F = ________
F 1
2
C
3 Irudikatu planoan honako puntu hauek, eta ondoren, lotu lerro baten bidez.
+5
Zer irudi lortu duzu? +4
A = (+ 1, + 1) E = (+ 7, + 1) +3
+2
+1
B = (+ 3, + 2) F = (+ 5, 0)
7 6 5 4 3 2 1 +1 +2 +3 +4 +5 +6 +7
1
C = (+ 4, + 4) G = (+ 4, – 2) 2
3
D = (+ 5, + 2) H = (+ 3, 0) 4
5
4 Idatzi honako puntu hauen koordenatuak. Lotu eta erantzun.
+3
___________ ___________
B A
+2
+1 ___________ ___________
C F
–5 –4 –3 –2 –1 +1 +2 +3 +4 +5 ___________ ___________
–1
–2 • Zer irudi da? ______________

D E
–3
47
Zenbaki osoen kenketa
Z
Zenbaki osoen kenketa egiteko, honako urrats hauei jarraitu behar diegu.
1. Kenketa batuketa bihurtuko dugu.

Horretarako, kenkizunari kentzailearen aurkakoa gehitu behar diogu, honela:
Gogoan izan:
(+ 5) – (+ 2) = (+ 5) + (– 2) (+ 5) > kenkizuna
(+ 2) > kentzailea. Aurkakoa: (– 2)
2. Batuketaren arauari jarraituko diogu.
Batuketa egingo dugu:
(+ 5) + (– 2) = + 3
1 Egin honako kenketa hauek.
(+ 3) – (+ 5) = (+ 3) + (– 5) = _____ (– 8) – (+ 6) = (– 8) + (– 6) = _____
(– 8) – (– 2) = (+ 4) – (– 4) =
(– 3) – (– 3) = (– 7) – (– 2) =
2 Kalkulatu zer gai falta diren, eta osatu honako kenketa hauek.
(+ 18) – (_____) = (+ 18) + (– 15) = ______ (+ 15) – (– 5) = (+ 15) + (_____) = ______

(– 12) – (_____) = (– 12) + (– 6) = ______ (– 8) – (– 2) = (– 8) + (_____) = ______
3 Egiaztatu honako eragiketa hauek zuzen ote dauden, eta zuzendu oker daudenak.
(+ 8) – (+ 2) = (+ 8) + (– 2) = – 6 > _______________________________________________________
(+ 5) – (+ 4) = (+ 5) + (– 4) = + 1 > _______________________________________________________
(– 7) – (+ 3) = (– 7) + (– 3) = + 10 > _______________________________________________________ © IBAIZABAL/BAIMENDUTAKO MATERIAL FOTOKOPIAGARRIA
(+ 6) – (– 5) = (+ 6) – (+ 5) = + 1 > __________________________________________________________
(– 14) – (– 2) = (– 14) + (+ 2) = + 16 > _______________________________________________________
4 Andoni eraikin bateko seigarren solairuan bizi da, eta zazpi

solairu jaisten ditu ibilgailua dagoen lekura iristeko. Zer solairutan
dago garajea?
48
1. ebaluazioa
E
1 Adierazi zenbaki osoekin honako egoera hauek.
• 8 000 metrora hegaz egin. > ____________ • Bost metroko jauzia egin. > __________________
• 30 euro zorretan eduki.> _______________ • Zortzigarren solairuan egon. > ______________
• Zazpi kanika galdu. > __________________ • Bi kilogramo argaldu. > ___________________
2 Osatu honako zenbakien zuzen hau, falta diren zenbakiak ipinita.
7 3 0 +2 +5
3 Idatzi honako zenbaki hauen aurkakoak, eta erantzun.
(– 5) > (– 1) > (+ 43) >
(+ 13) > (+ 6) > (– 27) >
(+ 25) > (– 18) > (+ 20) >
• Zer emaitza lortzen da zenbaki oso bat eta haren aurkakoa batzen badira?
4 Ipini honako zenbaki oso hauek zenbakien zuzenean, eta ordenatu handienetik txikienera.
–3 +5 –1 –7 +6 +4 –5 +2
6 0 +3
____ > ____ > ____ > ____ > ____ > ____ > ____ > ____ © IBAIZABAL/BAIMENDUTAKO MATERIAL FOTOKOPIAGARRIA
5 Saioa bigarren sotoan dago. Bost solairu igo ditu zabaltzara igotzeko,
eta bi solairu jaitsi ditu bere etxera joateko. Zenbat solairu ditu
eraikinak? Zer solairutan bizi da Saioa?
49
2. ebaluazioa
E
1 Egin zenbaki osoen honako batuketa hauek.
(+ 6) + (+ 3) = (+ 5) + (– 8) =
(– 5) + (– 13) = (– 23) + (+ 15) =
(+ 4) + (+ 6) = (+ 16) + (– 9) =
(– 9) + (– 79) = (– 3) + (– 7) =
2 Erreparatu diagrama cartesiarrari, eta idatzi puntu bakoitzaren koordenatuak.

+5
+4 D
A = __________ D = __________ +3
C +2 A
B = __________ E = __________ B +1
7 6 5 4 3 2 1 +1 +2 +3 +4 +5 +6 +7
1
C = __________ F = __________
2 E
3
F 4
3 Markatu adierazitako ibilbideak planoan eta koloretan. +6

+5
Guztiek jatorrian dute abiapuntua. +4
+3
gorria: (+ 2, + 1) > (+ 3, + 3) > (+ 5, + 3) > (+ 6, + 6) +2
+1
urdina: (– 1, + 6) > (– 3, + 4) > (– 5, + 7) > (– 7, + 1) 7 6 5 4 3 2 1 1 +1 +2 +3 +4 +5 +6 +7

2
3
berdea: (+ 6, – 1) > (+ 3, – 4) > (+ 5, – 5) > (+ 1, – 6)
4
5
horia: (– 1, – 3) > (– 1, – 6) > (– 4, – 3) > (– 6, – 3) 6
4 Adierazi zein diren elementu bakoitzaren koordenatuak. © IBAIZABAL/BAIMENDUTAKO MATERIAL FOTOKOPIAGARRIA
+4
+3
+2
botika = __________ Kepa = __________
+1
kioskoa = __________ iturria = __________
7 6 5 4 3 2 1 +1 +2 +3 +4 +5 +6 +7
1
2
Ane = __________ zuhaitza = __________
3
4
50
Planoak eta mapak
Er
1 Erreparatu planoari, eta esan zer dagoen honako puntu hauetan.
(B, 3) > _______________
(F, 5) > _______________
(A, 5) > ______________
(C, 4) > _______________
(E, 2) > _______________
(F, 1) > _______________
2 Idatzi aurreko ariketako elementuen koordenatuak.
plaza > __________ ospitalea > __________ museoa > __________
liburutegia > __________ informazioa > __________ botika > __________
3 1. ariketako planoko datuekin, idatzi Maddalenen ibilbideko puntuen

koordenatuak: Maddalen ikastetxean dago (A,1) eta liburutegira joan nahi du
(E,4) parketik, plazatik eta elizatik igarota.
(A, 1) > __________ > __________ > (B, 3) > __________ > __________ > __________ > (E, 4)
4 Erreparatu kale izendegi honi, eta erantzun.
• Idatzi zer kale zeharkatu behar dituzun

Lapurdi plazatik Zabaleta kalera joateko.
_______________________________ .
• Galtzada Nagusitik Euskal Herria plazara © IBAIZABAL/BAIMENDUTAKO MATERIAL FOTOKOPIAGARRIA
zoazela, zein da aurkituko duzun lehenengo

kalea?
_______________________________ .
• San Frantzisko kaletik Sagueserantz zoaze-

la, Jose Arteta kalea igarota, 90º eskuine-
rantz biratzen baduzu, zer kaletara
iritsi zara?
_______________________________ .
51
Zenbakizko eskala eta eskala grafikoa
Er
1 Osatu honako esaldi hauek.
• Plano edo _______________ baten zenbakizko eskala haietan adierazitako neurrien eta _______________
neurrien arteko _______________da.
• 1:5 000 eskala batean, marrazkiko zentimetro bakoitzak, _______________ zentimetro
adierazten ditu _______________ .
• Eskala _______________ adierazteko, zati _______________ banatutako segmentu bat
erabiltzen da. Zati horiek errealitateko _______________ jakin bat adierazten dute.
2 Idatzi honako taula honetan falta diren datuak.
Eskala 1:5 000 1:2 1:300 1:50 000

Mapan duen neurria 8 cm 2 cm
Benetako neurria 20 cm 15 000 cm
3 Azaldu honako eskala hauen esanahia.
1 > _______________________________________________________________________________
200
_______________________________________________________________________________
1:500 > _______________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________
0 200 m > ______________________________________________________________________

I I I
______________________________________________________________________
0 10 km > _____________________________________________________________________
I I I
_____________________________________________________________________
4 cm 10 cm
4 Honako hau Josebaren apartamentuaren planoa da, eta
1:50 eskalan eginda dago. Igarri zein diren logela
4 cm
baño
komuna
bakoitzaren benetako luzera eta zabalera.
8 cm
logela
dormitorio
12 cm
salón
egongela
4 cm
cocina
sukaldea
20 cm
52
Irudi berdinak eta antzeko irudiak
Er
1 Honako irudi hauetatik, esan zein diren berdinak eta zein diren antzekoak.
B
A C
D E F
• Antzekoak > _____________________ • Berdinak > _____________________
2 Marraztu ereduaren berdina den irudi bat, eta ereduaren antzekoa den beste bat.
berdina antzekoa
3 Erantzun egia (E) ala gezurra (G) den.

Irudi berdinek forma berdina baina neurri desberdina daukate.
Antzeko irudietan euren dimentsioen arteko zatidura bat egiten da.
Irudi berdinetan euren dimentsioen arteko zatidura bat egiten da.
Antzeko irudiek forma berdina baina neurri desberdina daukate.
Irudi berdinek forma berdina eta neurri berdina dute.
4 Kalkulatu eskuineko trapezioaren alde bakoitzaren neurria, ezkerreko trapezioaren

antzekoa izanik, eta euren aldeen arteko erlazioa 2 izanik.
A B A’B’= ___________
A 3 cm B
B B’C’ = ___________
5 cm
A
D C D C
D’C’ = ___________
8 cm
53
Simetriak, translazioak eta biraketak
Er
1 Marratu lauki bakoitzean dagokion irudi simetrikoa.
2 Lekualdatu lehenengo irudia sei lauki eskuinera; bigarren irudia, sei lauki
beherantz; eta hirugarren irudia, hamar lauki eskuinerantz.
3 Erreparatu angeluari eta biraketaren noranzkoari; eta osatu honako segida hau,
beste bi elementu gehituz.
54
Irudi simetrikoen marrazketa
Z
Bi irudi simetrikoak dira, simetria ardatzetik tolestuz gero, bi irudiek bat
egiten badute.
ardatza
Bi irudi simetriko marrazteko, honako urrats hauei jarraitu behar diegu.
1. Edozein irudi emanda, hainbat puntu adierazgarri markatuko ditugu A A

bertan; poligonoa bada, poligonoaren erpinak izango dira.
B B
2. Puntu horietatik simetria ardatzaren perpendikularrak diren
lerroak marraztuko ditugu.
C C
D D
3. Puntu bakoitzetik ardatzeraino dagoen distantzia neurtuko dugu, eta neurri horiek
beste aldean aplikatuko ditugu; hortaz, A', B', C' eta D' puntuak lortuko ditugu.
Puntu horiek lotzen baditugu, lehenengoaren irudi simetrikoa lortuko dugu.
1 Marraztu honako irudi hauen irudi simetrikoak.
B F
C
B
E
D
C
2 Marraztu dagokien irudi simetrikoa.
A © IBAIZABAL/BAIMENDUTAKO MATERIAL FOTOKOPIAGARRIA
B
E
C D
A
D
55
1. ebaluazioa
E
1 Adierazi honako itsasontzi hauek dauden laukitxoen koordenatuak.
A itsasontzia > ________ ________ ________ ________
B itsasontzia > ________ ________
C itsasontzia > ________ ________ ________
2 Marraztu ikono bakoitza adierazitako koordenatuetan.

> (A, 6)
6
> (D, 4)
5
> (F, 6)
4
> (E, 5) 3
> (C, 3) 2
> (B, 2) 1
> (C, 1)
A B C D E F
3 Erreparatu Espainiako mapa honen eskalari. Neurtu zure erregelaz adierazitako

hirien arteko distantzia, eta kalkulatu euren arteko benetako distantzia zein den.
Santander
Frantzia
Coruña
Bilbo
Vigo
Leon Madril > Bartzelona = __________ km
Zaragoza
Valladolid
Salamanca Bartzelona
Sevilla > Valentzia = __________ km
Madril
al
Portug
Valentzia Santander > Valladolid = __________ km

Kordoba Alacant
Huelva Malaga > Alacant = __________ km
Sevilla
Malaga 0 200 km
56
2. ebaluazioa
E
1 Osatu beharrezko datuekin, eskala 1:500 000 dela kontuan hartuta.
• Marrazkiko zentimetro bat, benetako _____ km-ren baliokidea da.
• Marrazkiko hamar zentimetro, benetako _____ km-ren baliokideak dira.
• Marrazkiko bost milimetro, benetako _____ km-ren baliokideak dira.
2 Marraztu ereduaren irudi berdin bat eta antzeko irudi bat.
2 cm
berdina antzekoa
3 Marraztu lehenengo irudiarekiko simetrikoa den marrazki bat, eta eraman

bigarren irudia bost lauki eskuinerago.
4 Erreparatu eta idatzi adierazitako biraketak egitean aurkituko dituzun

poligonoen izenak.
• Geziaren kokapenetik abiatuta, 135º-ko biraketa egingo dugu noranzko negatiboan. __

• Kokapen berritik abiatuta, 90º-ko biraketa egingo dugu noranzko positiboan. _______
• Kokapen horretatik abiatuta, 180º-ko biraketa egingo dugu noranzko positiboan. ____
• Eta hexagonotik abiatuta, 225 º-ko biraketa egingo dugu noranzko negatiboan. _____
5 Kalkulatu buruz honako kopuru hauek.

2 842 kg-ren % 1= 4 835 €-ren % 10 = 8 735 l-ren % 50 =
3 115 l-ren % 1 = 4 830 m-ren % 50 = 4 328 cm-ren % 25 =

57
Luzera eta azalera neurtzeko unitateak
Er
km hm dam m dm cm mm
65,32 hm
4,785 dam
9,85 km
6 385 m
2 Adierazi ilara bakoitzeko luzerak modu bakunean, eta ordenatu txikienetik handienera.
32 dam 83 m = 4 km 5 m = 97 hm 43 m =
__________________ < __________________ < __________________
43 m 5 cm = 84 dm 13 cm = 432 cm 8 mm =
__________________ < __________________ < __________________
3 Bihurtu metro karratu honako azalera neurri hauek.
0,036 hm² = 0,0376 km² = 7,5 a =
58,42 dam² = 2 ha = 0,049 ha =
4 Adierazi modu konplexuan honako kopuru hauek.
4 632 dam² = 9,376 km² = 5,89 cm² =
73,25 hm² = 68,35 dm² = 0,0768 m² =
5 Soro baten luzera 2,5 hm-koa da. Zenbat metro ditu soro horrek?

• Traktore batek soroa goldatzeko 17 aldiz zeharkatu behar badu, zenbat
kilometro egingo ditu?
6 Finka batek 9,3 a-ko azalera dauka. Zenbat metro karratu ditu finka horrek?
• Metro karratu bakoitza 0,20 kg nitratorekin ongarritzen badute, zenbat kilogramo nitrato beharko dituzte?
58
Edukiera eta masa neurtzeko unitateak
Er
1 Bihurtu kopuru bakoitza adierazitako unitateetara.
cl dal l
4,7 l 8 cl 21 kl 4 hl 4,5 kl 21 l
37 dl 19 cl 3,7 hl 9 dal 3,9 dal 47 l
14 dal 432 cl 9 kl 375 l 27,3 l 45 cl
2 Adierazi modu konplexuan honako kopuru hauek.

142,35 g = _______ g _______ cg 432 hg = _______ kg _______ hg
90,03 hg = _______ hg _______ g 63,256 kg = _______ kg _______ g

0,147 g = _______ cg _______ mg 137,5 dag = _______ dag _______ g
3 Osatu, dagokien unitatea idatzita.

47,8 kg = 4 780 ____ 271,5 hg = 2 715 ____ 5,632 g = 563,2 ____
732 g = 7,32 ____ 49,36 g = 4,936 ____ 789 mg = 0,0789 ____
4 Konparatu, <, = eta > ikurrak erabiliz, dagokionaren arabera.
37,8 l 3,78 dal 9,35 kl 9 350 l 88,6 l 8,86 dl
4,52 dal 452 l 76,25 hl 7,625 dal 40,81 ml 4,081 cl
5 Arkaitzek 1 l 121 cl 40 ml ur edan du.

• Zenbat litro ur edan ditu? • Zenbat zentilitro dira?
6 Izaskun azokara joan da, eta 2 kilogramo eta laurden laranja,

3 kg piper, kilogramo eta erdi sagar eta 750 g kiwi erosi ditu.
4
• Zenbat kilogramo ditu erosketa osoak?
• Zenbat gramo?
59
Eragiketak neurri unitateekin
Er
1 Ipini goitik behera, eta kalkulatu emaitza.
18 km 36 dam + 36 km 5 dam 145 km 56 m + 89 km 15 m
27 hg 3 dg – 18 hg 49 dg 182 g 15 cg – 97 g 38 cg
2 Egin honako eragiketa hauek.

93 kl 432 l 6 873 dal 27 cl 9
73 kg 86 g 149 hm 28 dm
⫻ 14 ⫻ 8
3 Zisterna kamioi batek 26,83 kl gasolio hustu ditu gasolindegi batean. Gasolio
litroak 1,05 € balio duela kontuan hartuta, zenbat balio dute kamioiak hustu
dituen litro guztiek?
4 2,5 km-ko kobrezko bobina batetik, lehenengo, 3 hm 16 m moztu dituzte motor

batzuetarako, eta ondoren, 12 dam 41 m erabili dira hari elektrikorako.
Gainerakoa 7 zati berdinetan banatu badute, zenbat metro izango ditu
zati bakoitzak?
60
Informatikako neurri unitateak
Er
1 Konbinatu honako bit pare hauek, honako kontzeptu hauek definitzeko.
> maskulinoa femeninoa ilehoria beltzarana
> zuria beltza urdina berdea
2 Osatu honako taula hau falta diren datuekin.
Unitatea Honako hau adierazten du
bit _____________________ ko unitate txikiena da.
8 bit
kilobyte (KB)
1 048 576 byte
gigabyte (GB)
3 Adierazi bitetan honako neurri unitate hauek.
3 byte = 1 000 byte = 105 byte =
12 byte = 8 byte = 1 000 000 byte =
4 Kalkulatu honako neurri kopuru hauen byten edukiera. Erabili kalkulagailua.

4,5 megabyte = 0,083 gigabyte =
7,3 kilobyte = 2,6 kilobyte =
5 MP4 erreproduzigailu batek bi gigako memoria dauka. Memoriaren 2 beteta

baditu, zenbat byte ditu libre? Erabili kalkulagailua. 3
61
Unitateen arteko erlazioa informatikan
Z
Gogoan izan bit bat ordenagailu batean irudika daitekeen informazioa biltzeko uni-
taterik txikiena dela, eta bi balio baino ezin dituela izan: 0 eta 1.
Ordenagailuetan, informazioa bidaltzeko, 8 biteko multzoak erabiltzen dira. 8 biteko
multzo bakoitzari byte deitzen zaio.
Erreparatu informatikan erabili ohi diren neurri batzuen arteko erlazioari.
Honela Honako hau

Unitatea Laburdura Potentzia
aipatzen dira adierazten du
kilobyte KB ka 1 024 byte 2¹º byte
megabyte MB mega 1 024 kilobyte 2²º byte
gigabyte GB giga 1 024 megabyte 2³º byte
Badira unitate handiagoak ere, aurrerago ikusiko dituzunak, hala nola terabytea (TB)
= 240 byte, edo petabytea (PB) 250 byte. Eta horrenbeste neurri desberdin daude orde-
nagailuek gero eta informazioa gordetzeko gaitasun handiagoa dutelako.
1 Adierazi kasu bakoitzean adierazitako unitatean.
byte kilobyte megabyte bit
kilobyte erdia 2,5 megabyte 4,32 gigabyte 2,5 kilobyte
1 1 kilobyte 21 megabyte 3 1 gigabyte 2³ byte

2 2
___
3 kilobyte 1 megabyte 3 gigabyte
√ 36 byte
2 8 4
2 Osatu eta lotu informatikako neurri unitate bakoitza dagokion 2ko berreketarekin. © IBAIZABAL/BAIMENDUTAKO MATERIAL FOTOKOPIAGARRIA
Idatzi nola irakurtzen diren berreketa horiek.
unitatea laburdura honela irakurtzen da
______________________ GB 2³ bit ____________________________________
______________________ MG 2³º ____________________________________
______________________ byte 2¹º ____________________________________
______________________ KB 2²º ____________________________________

62
1. ebaluazioa
E
1 Osatu, falta den unitatea idatziz.
6,3 t = 6 300 ____ 0,03 kg = 30 ____
45,72 g = 4,572 ____ 843 cg = 0,843 ____
0,036 dg = 3,6 ____ 15,4 dag = 1,54 ____
632,5 hg = 6 325 ____ 154,3 mg = 15,43 ____
2 Bihurtu honako kopuru hauek adierazitako unitateetara.
83,27 m = __________ km 8 372 mm = __________ dm
4,32 dm = __________ mm 73,5 hm = __________ dam
65,81 km = __________ hm 83,18 cm = __________ m
9,002 dam = __________ m 6,86 dam = __________ cm
3 Adierazi modu bakunean, eta ordenatu txikienetik handienera honako kopuru hauek.
63 l 5 cl 6 dal 7 dl 6,3 hl 5 dl 0,006 kl 43 cl
4 Adierazi modu konplexuan honako neurri unitate hauek.
48,73 m² = ________________________________ 6,57 dm² = ________________________________
843,4027 hm² = ____________________________ 837 dam² = _______________________________
7,68 km² = ________________________________ 653 cm² = ________________________________
4,9 a = ___________________________________ 8,73 ha = _________________________________

5 Kalkulatu buruz honako eragiketa hauek.

3 +1= 7 –1= 10 + 1 =
5 5 13
6 –1= 1 +1= 19 – 1 =
4 8 9
2 +1= 12 – 1 = 14 + 1 =
6 7 26
63
2. ebaluazioa
E
1 Inguratu ilarako lehenengoaren berdinak diren kopuruak.
63,52 kl 6 352 l 6 352 dal 635,2 hl

9,375 hg 937,5 dag 937,5 g 93,75 dg
8 325 m 83,25 hm 832,5 dm 8,325 km
65,2 hm² 652 dam² 6 520 dam² 65 200 dam
2 Pentsatu eta idatzi zer unitate informatiko den.
• 1 024 byte ditu. > _________________

• Informatikako unitate txikiena da. > _________________
• Informatikako memoria unitate ohikoena da. > _________________
• "Mega" izenez ere ezagutzen dugu. > _________________
• Horrekin edozein bi balio baino ezin dira adierazi. > _________________
3 3,24 ha-ko partzela batean, saltegi handi bat eraikiko dute. Partzela horren herena
eraikinak hartuko du, 1 aparkalekuek eta gainerakoa, sarbideak eta
2
lorategiak izango dira. Ikertu zenbat metro karratu hartuko dituen
eremu bakoitzak.
4 Putzu batetik 122,7 kl ur ateratzen dituzte soroak ureztatzeko, 376,6 hl gizakiok

edateko, eta 2 647,5 dal kaleak garbitzeko. Asmatu zenbat litro ur atera
dituzten putzutik.
5 Errepide bat egiteko, kamioietan garraiatzen dituzten 462 t harri birrindu behar
dira. Zazpi kamioi dituzte lan horretarako. Horietatik hiruk 18 000 kg garraia
ditzakete, eta beste laurek 25 000 kg garraia ditzakete. Kamioi bakoitzak bidaien
kopuru bera egiten badu, zenbat bidaia egin behar dituzte?
64
Irudi lauen azalera eta perimetroa
Er
1 Kalkulatu honako irudi hauen azalera.
6,3 cm
6,3 cm
2,7 cm 27,5 cm
7,3 cm 12,5 cm 36,7 cm 3,4 cm
A = _____________ A = _____________ A = _____________ A = _____________
2 Karratu baten azalera 64 cm2-koa da. Kalkulatu karratuaren aldea. Azalera erdira
murrizten badugu, zer balioren artean egongo da sortu berri den karratua?
Laguntzeko, egin marrazki bat.
3 Kalkulatu honako triangelu hauen azalera eta perimetroa
8,2 cm 10 cm
4,5 cm
10 cm
cm
4 cm
cm
5
12,
7,2 cm 6,4 cm 8,2

9,3 cm
P = _____________ P = _____________ P = _____________

A = _____________ A = _____________ A = _____________
4 Zein izango da triangelu zuriaren azalera, erronboidearen azalera 63,48 cm2-koa

dela kontuan hartuta?
65
Poligono erregularren eta irudi konposatuen azalera
Er
1 Kalkulatu honako poligono erregular hauen azalera.
2,6 cm 21,5 cm 14,7 cm
18,6 cm
3 cm
aldea 12,6 cm 7 cm
perimetroa 25,2 cm
apotema 3,5 cm 4,8 cm
azalera
3 Neurtu honako poligono erregular hauen aldea eta apotema, eta kalkulatu
bakoitzaren perimetroa eta azalera.
P = _____________ P = _____________ P = _____________

A = _____________ A = _____________ A = _____________
124 m
4 Ikerren herriko udalak partzela honetan arteak landatu nahi ditu. Aurkitu
partzelaren azalera eta zenbat arte behar izango dituzten, batez beste
70 m
metro karratu bakoitzean arte bat landatuko dutela kontuan hartuta.

103 m
95 m
66
Zirkulua eta irudi zirkularrak. Horien azalera kalkulatzea
Er
1 Identifikatu irudi bakoitza bere izenarekin.
zirkuluerdia segmentu zirkularra zirkulua koroa zirkularra sektore zirkularra
2 Konpasa, erregela eta angelu garraiatzailea erabiliz, marraztu honako irudi hauek:
2 cm-ko erradioa duen zirkulua, 4 cm-ko diametroa duen zirkuluerdia, 2,5 cm-ko
erradioa eta 60º-ko zabaltasuna dituen sektore zirkularra, eta 1,8 cm-ko erradioa
duen zirkulu baten segmentu zirkularra.
3 Honako zirkulu honetan, koloreztatu: erradioa urdinez, diametroa berdez, korda

gorriz eta arkua marroiz. Adierazi zentroa O letrarekin.
4 Kalkulatu 3,5 cm, 7,3 m eta 19,8 dm-ko erradioak dituzten zirkuluen azalera.
5 Aurkitu irudi bakoitzean itzaleztatuta dagoen zatiaren azalera.

A 6m B 3m
67
Zuzenen eta zirkunferentzien posizio erlatiboak
Er
1 Idatzi honako irudi hauen azpian, zirkunferentzia bakoitzari dagokionean, zuzenak
duen posizioa. Horrez gain, esan puntu komunik duten ala ez.
2 Marratu honako zirkunferentzia hauen gainean beste zirkunferentzia bat, esaten dizuten posizioaren arabera.
ebakitzaileak barneko ukitzaileak kanpoko ukitzaileak kanpokoak
Zuzen ebakitzaile batek 12 cm-ko erradioa duen zirkunferentzia bat A eta B A

3
puntuetan mozten du. AB distantzia zirkunferentzia horren erradioaren berdina
da. Aurkitu A eta B erradioek sortzen duten sektore zirkularraren azalera. B
cm
12
4 Aurkitu bi zirkunferentzien bitarteko azalera. © IBAIZABAL/BAIMENDUTAKO MATERIAL FOTOKOPIAGARRIA
7,5 cm
cm
,3
12
68
Trapezioaren azalera
Z
Trapezioaren azalera, triangelu eta lauki paralelogramotan bereiziz aurki daiteke. Arra-
zonamendu erraz baten bitartez, kalkuluak laburtzen dituen formulara irits gaitezke:
oinarri handiena + oinarri txikiena B+b

A = _______________________________⫻ altuera = ______ ⫻ h
2 2
B+b
h > A = ______ ⫻ h
2
Azaleraren formula horrek trapezio isoszeleentzat , nahiz trapezio laukizuzenentzat eta
eskalenoentzat balio dezake..
1 Aurkitu honako trapezio hauen azalera.
7,6 cm 2,3 m
2,8 m
6,5 cm
12,4 cm 5,4 m
2 Etxe baten oinak trapezio laukizuzen baten itxura du. Bere oinarri handienak
12,6 m-ko luzera du; eta txikienak, 9,7 m-koa. Etxearen oinaren zabalera 10 m-koa
da. Kalkulatu etxeak dituen metro koadroak. Balia zaitez marrazki batez.
3 Trapezio itxura duen zorua lauzaz estali nahi da. Kalkulatu

lauzen metro koadroak kontuan hartuz produktuaren
% 15 alferrik galtzen dela.
69
1. ebaluazioa
E
1 Lotu irudi bakoitza dagokion azaleraren formularekin.
A B C D
E
A = perimetroa ⫻ apotema A = l2 A = oinarria ⫻ altuera A= D⫻d A = oinarria ⫻ altuera

2 2
2 Kalkulatu erronbo grisaren azalera, erronboide handiaren 2 hartzen dituela jakinda.

3
18,24 cm
9,3 cm
3 Kalkulatu honako poligono hauetan falta diren angeluak.
A B C
60o 80o
o
60 130o
4 Iturri batek hexagono erregularraren itxura du. Bere aldeek

0,93 m dute, eta apotemak, 0,8 m. Aurkitu perimetroa
zentimetrotan, eta azalera metro koadrotan.
5 Kalkulatu buruz, esaten dizuten azalera unitatera aldatuz.
2,35 m² = ___________ dm² 0,345 dm² = ___________ cm²
34,65 m² = ___________ dm² 12,67 dm² = ___________ cm²
234 m² = ___________ dam² 356 dm² = ___________ m²
65,7 dam² = ___________ hm² 89,6 dm² = ___________ m²

70
2. ebaluazioa
E
1 Erantzun, eta osatu falta diren datuekin.
• Zer lortzen da zirkunferentzia baten luzera bere diametroarekin zatitzean? ___________________________
• Zein da zirkunferentzia baten luzeraren formula? _______________________________________________
• Nolakoa da erradioa diametroari dagokionez? __________________________________________________
• Nola deitzen diogu zirkunferentzia batek mugatzen duen azalera lauari? _____________________________
• Zein da zirkulu baten azaleraren formula? ____________________________________________________
• Zirkunferentzia puntu batean ukitzen duen zuzena ___________________________________________ da.
2 Aurkitu honako hiru irudi hauen azalera.
r = 6 cm
6,8 m
cm
32o
8,7
R = 14 cm 12,3 m
3 Marraztu honako irudi hauek.

• Puntu komun bakarra duten bi zirkunferentzia. Izendatu dauden bi kasu ezberdinak.
• Bi puntu komun dituzten bi zirkunferentzia.
4 Miren askotan irteten da bizikletan ibiltzera. Bere bizikletaren gurpilak

42 cm-ko erradioa du. Gurpilak 9 800 bira eman baditu gaur, zenbat
kilometro egin ditu?
71
Gorputz geometrikoak. Poliedro erregularrak
Er
1 Inguratu urdinez poliedroak diren gorputz geometrikoak; eta gorriz, ez direnak.
Idatzi bakoitzaren izena.
•Poliedroak:
•Ez poliedroak:
2 Koloreztatu erregularrak diren poliedroak, eta osatu taula dagozkien datuekin.
Aurpegien Aurpegietako Ertzen kopurua Erpinen

Irudia Izena kopurua poligonoa kopurua
3 Idatzi honako garapen lau bakoitzari dagokion poliedro erregularraren izena.
4 Zer poliedro erregular da?
• Aurpegiak zortzi triangelu aldekide berdin dira.> _______________________________________________
• Aurpegiak hamabi pentagono erregular berdin dira.> ____________________________________________
• Oktaedroaren triangelu aldekide berdinen erdia du. > ____________________________________________
• Aurpegiak sei lauki berdin dira. > ___________________________________________________________
• Tetraedroak bezala hogei aurpegi ditu. > ______________________________________________________

72
Poliedro irregularrak
Er
1 Lotu poliedro bakoitza dagokion garapen lauarekin, eta osatu taula.
A C
B D
Oinarriko Albo aurpegiko Aurpegien Erpinen Ertzen

Poliedroa Izena poligonoa
poligonoa kopurua kopurua kopurua
A
• Egiaztatu kasu bakoitzean honako hau:

aurpegien kopurua + erpinen kopura = ertzen kopurua + 2
2 Neurtu erregela batekin lau angeluko honako prisma honen guztizko azalera
kalkulatzeko behar dituzun ertzak. Adierazi emaitza dezimetro koadrotan.
3 Asmatu zer poliedro den.

• Bi hexagono erregularrek eta sei laukizuzenek osatzen dute.> ____________________________________

• Pentagono erregular bat eta bost triangelu berdin ditu. > __________________________________________
• Hiru laukizuzenek eta bi triangelu zuzenek osatzen duten poliedroa.> ________________________________
4 Kalkulatu honako honen moduko triangeluek sortzen duten oktaedroaren

3,9 cm
guztizko azalera. Ondoren, marraz itzazu.
4,5 cm
73
Zilindroa, konoa eta esfera
Er
1 Lotu gorputz geometriko bakoitza dagokion garapenarekin, eta osatu.
A C
• Bi oinarri _______________ eta paraleloak ditu, eta bere gainazala kurbatua da. _______________ da.
• Bere gainazaleko puntu guztiak ______________________etik distantzia berera daude. Ez du garapenik.
_______________ da.
• Oinarri zirkularra du eta gainazal _______________. _______________ da.
2 Seinalatu zilindroaren, konoaren eta esferaren elementuak.
3 Zapalgailu batek 0,95 m-ko erradioa duen arrabol zilindrikoa du.

Zenbat bira eman ditu arrabolak 387,79 m ibili bada?
4 Zilindro baten oinarriaren erradioa 8,3 cm-koa da; eta bere altuera, 23 cm-koa.
Aurkitu aldeko eta guztizko azalera. Laguntzeko, erabili marrazki bat.
74
Bolumena. Bolumena neurtzeko unitateak
Er
1 Kalkulatu honako irudi bakoitzaren bolumena kuboa unitatetzat hartuta.
Bolumena = ____ unitate Bolumena = ____ unitate Bolumena = ____ unitate
2 Adierazi esaten dizuten unitatean.
1,48 dm3 = ___________ cm3 84,32 dm3 = ___________ m3 437,2 cm3 = ___________ dm3
47,832 dm3 = ___________ cm3 0,07 m3 = ___________ dm3 478,5 cm3 = ___________ dm3
3 Gogoan izan 1 dm³ = 1 l dela, eta kalkulatu honako ontzi hauetan sar daitekeen litroen kopurua.
4,6 dm
3 dm
2 dm 3,1 dm
5 dm 6,5 dm 4 cm
Bolumena = __________ Bolumena = __________ Bolumena = ___________
4 Adierazi litrotan honako bolumen neurri hauek.
6,5 dm3 = ____________ l 4,36 m3 = ____________ l 0,365 m3 = ____________ l

6 843 cm3 = ____________ l 14,8 cm3 = ____________ l 583,6 cm3 = ____________ l
5 Mirenen etxean 6 375 litro ur gastatu dituzte hilabetean. Zenbat ordaindu

beharko dute, ur metro kubiko bakoitzak 0,85 € balio badu?
75
Bestelako neurri unitateak
Z
Metro kubikoaz, dezimetro kubikoaz eta zentimetro kubikoaz gain, bolumena neurtzeko
beste unitate batzuk ere badaude.
dekametro kubikoa = dam3 hektometro kubikoa = hm3

kilometro kubikoa = km3 milimetro kubikoa = mm3
Gogoan izan gorputz baten bolumena eta edukiera magnitude baliokideak direla.
km3 hm3 dam3 m3 dm3 cm3 mm3
kl l ml
Bolumen unitate batetik bestera pasatzeko, eskuinera ematen dugu pauso bakoitza 1000rekin biderkatzen
dugu, edo ezkerrera ematen dugun pauso bakoitza 1000rekin zatitzen dugu.
1 Ipini metro kubikotan honako kopuru hauek.
48 325 cm3 = _______________ m3 437,5 dm3 = _______________ m3
0,18 dam3 = _______________ m3 0,00086 km3 = _______________ m3
0,00378 hm3 = _______________ m3 68 376 mm3 = _______________ m3
2 Adierazi litrotan honako bolumen neurri hauek.
6,8 m3 = ______________ l 0,0374 m3 = ______________ l
47,25 cm3 = ______________ l 87 325 cm3 = ______________ l
8,3 dm3 = ______________ l 7,48 m3 = ______________ l
3 Zenbat litro ditu 1 500 cm³-ko bolumena duen botila batek?

Eta 0,0025 m³ dituen beste batek?
4 Irekita dauden bi txorrotek 3 m³ 3 dm³-ko bolumena duen andela bete dute.

Txorrotetako batek 7,5 l isuri ditu segundoko; eta besteak, 6,8 l segundoko.
Zenbat denbora behar izan dute andela betetzeko?
76
1. ebaluazioa
E
1 Inguratu prismak eta piramideak ez diren poliedroak, eta osatu honako taula hau.
A B C D E
Izena Aurpegien kopurua Aurpegietako poligonoa
2 Esan honako esaldi hauek egia (E) edo gezurra (G) diren, eta zuzendu okerrak direnak.
Bost poliedro erregular baino gehiago daude. ___________________________________________________
Kuboa sei aurpegi triangeluar berdin dituen prisma da. _______________________________________
Tetraedroak lau aurpegi triangeluar berdin ditu. ______________________________________________
Dodekaedroaren aurpegiak hogei pentagono erregular dira. _______________________________________
Ikosaedroak triangelu zuzenak diren hogei aurpegi ditu. ______________________________________
Oktaedroaren zortzi aurpegiak triangelu aldekide berdinak dira. _____________________________________
3 Marraztu lau angeluko prisma bat eta piramide pentagonal bat, eta idatzi
bakoitzaren elementuen izenak.
4 Honako oktaedro honen ertz guztiek 63,6 cm neurtzen badute, zenbat neurtzen 4,59 cm
du bakoitzak? Kalkulatu alboetako baten azalera.
77
2. ebaluazioa
E
1 Lotu gorputz geometriko bakoitza dagokion garapenarekin, eta idatzi bakoitzaren
izena. Inguratu poliedroak ez direnak.
____________ ____________ ____________
____________ ____________ ____________ ____________ ____________ ____________
2 Asmatu honako gorputz hauetako bakoitzaren bolumena, kubo bat unitatetzat hartuz.
Bolumena = _________ Bolumena = _________ Bolumena = _________ Bolumena = _________
3 Aurkitu honako gorputz geometriko hauetako bakoitzak duen edukiera litrotan.

24 cm
4 cm
10,6 cm
18,5 cm 9,5 cm 26,8 cm

16,3 cm
Bolumena = _______________ Bolumena = _______________ Bolumena = _______________
4 Kalkulatu buruz.
2,8 m3 = ___________ dm3 0,037 m3 = ___________ dm3 863,5 cm3 = ___________ dm3
1,683 dm3 = ___________ cm3 24 cm3 = ___________ dm3 93,6 dm3 = ___________ m3
78
Maiztasun absolutua eta maiztasun erlatiboa
Er
1 Hiri bateko biztanleei gustukoen duten komunikabideari buruzko inkesta egin
diete. Erreparatu datuei.
Komunikabidea Maiztasun absolutua Maiztasun erlatiboa
telebista 38
irratia 15
prentsa 10
aldizkariak 10
Internet 27
• Igarri maiztasun erlatiboak, eta ordenatu handienetik txikienera maiztasunaren arabera.
• Zer komunikabidek irudikatzen du moda? _______________________
• Zenbat pertsonek erantzun diote inkestari? ________________________
2 Ikastetxe bateko 6. mailako ikasleek honako kirol hauek egiten dituzte.

futbola > 12 ikaslek atletismoa > herenak
saskibaloia > futbola egiten dutenen erdiak igeriketa > laurdenak
• Osatu honako maiztasun taula hau, eta igarri moda zer den.
Kirola M. absolutua M. erlatiboa
3 Honako hauek hiri baten otsailean jaso diren tenperaturak dira.

7º 9º 8º 7º 5º 8º 10º 8º 5º 4º 7º 5º 8º 6º 9º 10º 8º 7º 6º 4º 7º 8º 9º 6º 4º 6º 7º 8º
Tenperatura • Egin maiztasun taula bat honako datu hauekin.

(ºC)
• Zer tenperaturak dauka maiztasun erlatibo txikiena?
M. absolutua • Zer tenperaturak irudikatzen du moda? __________
M. erlatiboa • Bisurtea al da?_____ Zergatik?___________________

___________________________________________ 79
Batez besteko aritmetikoa eta mediana
Er
1 Esan honako esaldi hauek egia (E) edo gezurra (G) diren, eta zuzendu oker daudenak.
Kopuru bakoitia duen datu multzo bateko mediana erdiko datuen batuketa da.
Zenbaki segida baten batez besteko aritmetikoa horien guztien batuketa da.
Multzo ordenatu batean, balio handienaren eta balio txikienaren arteko aldea da heina.
Kopuru bikoitia duen multzo ordenatu bateko mediana erdiko tokian dagoena da.
Moda maiztasun absolutu handiena duen balioa da.
Zenbaki multzo bateko mediana jakiteko, lehenik eta behin txikienetik handienera ordenatu behar dira.
2 Honako hauek saskibaloi talde bateko kideen adinak dira.
12 11 13 12 11 10 12 11 11 10
• Zein da saskibaloi talde honetako jokalarien batez besteko adina?
• Zer adinek irudikatzen du moda?
• Zenbat jokalariren adina dago batez besteko adinaren azpitik?
3 Kalkulatu honako datu segida hauen mediana eta heina.

• Zortzi aurpegiko dadoa jaurtitzean lortutako puntuak: 3, 7, 1, 8, 2, 5, 4, 7, 8, 6, 3, 2.
• Liburutegian dauden ikasleen adina: 12, 18, 20, 16, 17, 18, 13, 12, 15.
4 Erreparatu ikastetxe bateko haurrek aukeratu dituzten eskolaz kanpoko ekintzei.

• Demagun inork ez duela errepikatzen. Zenbat ikasle © IBAIZABAL/BAIMENDUTAKO MATERIAL FOTOKOPIAGARRIA
Ekintza Ikasleen kopurua doaz ekintzaren batera?
eskulanak 23
zeramika 15 • Zer ekintzak irudikatzen du moda?

dantza 25
saskibaloia 19 • Kalkula ezazu batez besteko aritmetikoa, mediana

eta heina.
gimnasia erritmikoa 16
80
Zoria. Gertaera ziurra, gerta daitekeena eta ezinezkoa
Er
1 Esan kasu bakoitzean fenomeno aleatorioa den edo ez. Azaldu zergatia.
• Dadoa jaurtitzea. > _____ • Erruletan jokatzea. > _____
• Telebista ikustea. > _____ • Matematikako azterketa egitea. > _____
• Zozketa batean, ontzitik bola bat ateratzea. > _____ • Musika entzutea. > _____
2 Asmatu honako fenomeno aleatorio hauetan zer gerta daitekeen.
• Txanpon bat airera jaurtitzea: _____________________________________
• Bi txanpon, bata bestearen atzean airera jaurtitzea: _____________________
• Karta espainolen multzo batetik paloa ateratzea: _______________________
• Bi bola zuri eta bi bola urdin dituen poltsa batetik bi bola bat bestearen
atzetik ateratzea: _______________________________________________
3 Idatzi fenomeno aleatorioa irudikatzen duen egoera bat, eta ausazkoa ez den
beste bat.
4 Poltsa batean 1etik 10era zenbakitutako 10 bola daude. «Bola bat begiratu gabe» ateratzean, esan honako
kasu hauek gertaera ziurrak, gerta daitezkeenak edo ezinezko gertaerak diren.
• 10 edo txikiagoa den zenbakia ateratzea. > _____________ • 3ren multiploren bat ateratzea. > ____________
• Zenbaki bikoitia ateratzea. > _____________ • 15en multiploren bat ateratzea. > _____________
5 Idatzi honako erruleta hau biratzean gerta

daitekeen gertaera ziur bat, gerta daitekeen bat
eta ezinezkoa den bat.
Gertaera ziurra:
Gerta daitekeena:
Ezinezko gertaera:
81
Probabilitateen kalkulua
Er
1 Kalkulatu, erruleta biratzean, honako gertaera hauek gertatzeko dauden
probabilitateak.
• Zenbaki bikoitia ateratzea. >

• Sei baino zenbaki txikiagoa ateratzea. >
• 4 edo 5 ateratzea.>
• 9 baino txikiagoa den zenbakia ateratzea. >
2 40 karta dituen karta espainoleko multzo batean, kalkulatu kasu bakoitzean

honako gertaera hauek gertatzeko dauden probabilitateak.
• Urre bat ateratzea.> • 6 baino balio txikiagoa duen karta ateratzea.>
• Errege bat ateratzea. > • Irudi bat ateratzea (txanka, zaldia edo erregea). >
3 Kalkulatu kasu bakoitzean dagoen probabilitatea.
• Mendazko 6 txikle, marrubizko 2 eta laranjazko 3 dituen poltsatik: • Dado bat jaurtitzean:
a. Mendazko txiklea ateratzea. > a. 6 ateratzea. >
b. Marrubizko txiklea ateratzea.> b. Zenbaki bikoitia ateratzea. >
c. Laranjazko txiklea ateratzea. > c. 3 edo 4 ateratzea. >
4 Egin honako atal hauek.

• Txanpon bi airera jaurtitzean, zein da bi aurpegi irteteko probabilitatea?
• Goizean jaikitzean, zein da igandea izateko probabilitatea?
• Egutegia ausaz zabaltzean, a-tik hasten den hil batean zabaltzeko zer probabilitate dago?
5 Koloreztatu erruleta, honako gertaera hauek bete daitezen.
Horia irteteko probabilitatea 4 da.

12
Urdina irtetea horia irteteko probabilitatearen erdia da.
Gorria irtetearen probabilitatea urdina irtetearen hirukoitza da.
82
Histogramak
Z
Histogramak, marra diagramak bezala, irudikapen grafikoak dira, eta datu baten balio
asko eta hurbilak daudenean erabiltzen dira, esaterako, pertsona talde baten altuera edo
adina, tenperaturak, etab.
Ardatz horizontalean, datuak tarteka edo motaka irudikatzen dira, denak luzera berdinare-
kin. Tarte horiek datuak bosnaka, hamarnaka... multzokatuz kalkulatzen dira.
Adibidea: herri batean, bertako biztanleen adina aztertu da, eta honako datu hauek
lortu dira:
• 0-14 urte bitarte: 57 pertsona.
200
Adinak
edades
150
• 45-59 urte bitarte: 126 pertsona. 100
• 60-74 urte bitarte: 88 pertsona. 50

0
• 90 urte edo gehiago: 6 pertsona 0-14 15-29 30-44 45-59 60-74 75-89 >90
1 Honako hauek ikastetxe bateko 6. mailako ikasleen altuerak dira.

140 cm, 143 cm, 155 cm, 156 cm, 165 cm, 160cm, 148 cm, 139 cm, 144 cm, 137 cm, 143 cm, 147 cm, 151 cm,
150 cm, 142 cm, 143 cm, 148 cm, 138 cm, 154 cm, 161 cm, 159 cm, 160 cm, 147 cm, 146 cm, 152 cm, 154 cm
Egin maiztasun taula bat, altuerak 10 cm-ka multzokatuz. Gero, egin dagokion
histograma.
Altuera Maiztasuna
130-139 cm
140-149 cm
150-159 cm
160-169 cm © IBAIZABAL/BAIMENDUTAKO MATERIAL FOTOKOPIAGARRIA
2 Herri batean uztailean egon diren tenperaturak irudikatu dira honako

histograma honetan.
• Non egongo da herria, mendian ala hondartzan?____

15
geh. ten.
10
• Zergatik? ______________________________________
5 • Zenbat egunetan daude 24 ºC baino gehiago? __________

0 o o o o • Zenbat egunetan da tenperatura 19 ºC baino baxuagoa? ______
10-14 C 15-19 C 20-24 C >24 C
83
1. ebaluazioa
E
1 Honako datu hauek 6. mailako hiru geletako ikasleen ikasgai gustukoenak irudikatzen dituzte.
• Zenbat ikasle daude hiru gelen artean?

Ikasgaia M. absolutua M. erlatiboa
_______________________________________________
Matematika 6
• Zein da ikasgai bakoitzaren maiztasun erlatiboa?
Gaztelania 7
_______________________________________________
Ingurunea 4
Musika 8 • Zein ikasgaik du maiztasun erlatibo txikiena?
_______________________________________________
Ingelesa 9
Plastika 10 • Zein da moda?
Gorputz Hezkuntza 12 _______________________________________________
Euskara 8
2 Hiri handi bateko auzo bateko langileei garraiobideei buruzko inkesta bat
egin zaie, eta honako datu hauek lortu dira. Egin maiztasun taula bat,
eta erantzun galderei.
metroa = 42 pertsona autoa = 23 pertsona autobusa = 25 pertsona oinez = 15 pertsona
motorra edo bizikleta = 6 pertsona
• Zenbat langileri egin zaio inkesta? ___________
• Zer garraiobide motak irudikatzen du moda? ____________
• Zein da batez besteko aritmetikoa? __________________________
• Zein dira mediana eta heina? ____________________
______________________________________________________
3 Dado bat 15 aldiz jaurtitzean, honako emaitza hauek lortu dira.
2 5 3 1 2 4 6 6 5 2 3 2 4 3 5
Zenbakia M. absolutua M. erlatiboa © IBAIZABAL/BAIMENDUTAKO MATERIAL FOTOKOPIAGARRIA
1 • Osatu honako maiztasun taula hau, eta ikertu

maiztasun erlatiboa kasu bakoitzean.
2
3 • Zer zenbakik irudikatzen du moda?___________
4 • Honako datu hauekin igarri zein diren mediana

eta heina.
5
6
84
2. ebaluazioa
E
1 Markatu X batekin fenomeno aleatoriotzat jotzen dituzunak.
Supermerkatura erosketak egitera joatea. Erruletan jokatzea.
Karten multzotik bat ateratzea. Kiniela egitea.
Loterian jokatzea. Kutxa batetik txartel bat ateratzea.
100 orriko liburua irakurtzea. Autoz bidaia bat egitea.
Dado bat jaurtitzea. Paseatzera irtetea.
2 Esan zer gertaera diren ziurrak, gerta daitezkeenak edo ezinezkoak.
• Dado bat jaurtitzean, zenbaki bikoitia irtetea. > _______________
• Txanpon bat jaurtitzean, aurkia edo ifrentzua irtetea. > _______________
• Erruleta biratzean, 0an geratzea. > _______________
• Erruleta biratzean, zenbaki bakoitian gelditzea. > _______________
• Bost karta banatzean, palo berdinekoak irtetea. > _______________
3 Ainarak bere diru zorroan 50, 20 eta 10 zentimoko txanponak ditu. Esan txanpon
bi ateratzean gerta daitezkeen gertaerak.
4 Poltsa batean, 4 bola berde, 2 bola laranja, 3 bola urdin eta 5 bola gorri
daude. Koloreztatu poltsako bolak, eta kalkulatu.
• Bola urdina ateratzeko probabilitatea. >

• Bola laranja ateratzeko probabilitatea. >
• Berdea izateko probabilitatea. >
• Gorria izateko probabilitatea. >
5 Kalkulatu buruz.
20 + 20ren % 1 40 + 40ren % 10 80 + 80ren % 50 50 + 50en %25
6 + 6ren % 1 9 + 9ren % 10 7 + 7ren % 50 12 + 12ren % 25
300 + 300en % 1 800 + 800en % 10 900 + 900en % 50 1 200 + 1200en % 25

85
Gogoratu eta osatu ikasitakoa
Ikaslea: Maila: Data:
Zenbaki osoak
0 zenbaki osoa da, eta ez da ez _______________ , ezta _______________ ere.
Zenbaki _______________ osoak 0ren eskuinean daude, eta aurrean, ___ ikurra daramate.
Zenbaki _______________ osoak 0ren ezkerrean daude; eta aurrean, ___ ikurra daramate.
Zenbakien zuzena
____ ____ ____ ____ ____ ____ ____ ____ ____
Koordenatuen ardatza
Koordenatuen ardatza _____________ deitzen
den 0 puntu batean mozten diren bi _____________
perpendikularri deitzen diogu. © IBAIZABAL/BAIMENDUTAKO MATERIAL FOTOKOPIAGARRIA
Planoko puntu bakoitza pare bat _____________
mugatzen dute. _____________ lerro horizontalean ira- ardatza
kurtzen da; eta _____________, lerro bertikalean.

(–1, +2)
koordenatuak
ardatza
86
Luzera, edukiera eta masa unitateak

Luzera, edukiera edo masa unitate bat ordena ______________ batera aldatzeko, ____ rekin biderkatzen dugu.
Ordena ______________ aldatzeko, _____rekin zatitzen dugu.
____ ____ ____ ____ ____ ____
km hm dam m dm cm mm
kl hl dal l dl cl ml
kg hg dag g dg cg mg
: ____ : ____ : ____ : ____ : ____ : ____
Azalera unitateak
Azalera unitate bat ordena txikiago batera aldatzeko, 100ekin __________ dugu.
Ordena handiago batera aldatzeko, 100ekin _________ dugu.
__ 100 __ 100 __ 100 __ 100 __ 100 __ 100
__ 100 __ 100 __ 100 __ 100 __ 100 __ 100
Bolumen unitateak
Bolumen unitate bat ordena txikiago batera aldatzeko ______ekin biderkatzen dugu. Ordena _________ batera
aldatzeko ______ekin zatitzen dugu.
_____ _____ _____ _____ _____ _____
: _____ : _____ : _____ : _____ : _____ : _____

87
Laukiaren azalera Laukizuzenaren azalera
Laukiaren azalera = ________ ________ Laukizuzenaren azalera = ________ ___________
Erronboidearen azalera Erronboaren azalera
Erronboide baten azalera oinarri eta altuera berdina dituen Erronboaren azalera laukizuzenaren azaleraren erdia da.
baten modukoa da.

Erronboaren azalera = ___________ ___________
_____________
Erronboidearen azalera = ________ ___________ 2
Triangeluaren azalera
Triangeluaren azalera = __________ __________

2
Poligono erregularraren azalera Zirkuluaren azalera
Poligonoaren azalera =
Zirkuluaren azalera
= ________ ________ = __ __
erradioa
2
erradioa
88
Zirkunferentzia eta zirkulua

Zirkunferentzia Zirkulua
zentroa
erradioa
Irudi zirkularrak
Sektore zirkularra Segmentu zirkularra Koroa zirkularra Zirkuluerdia
Zuzenen posizioak eta zirkunferentziak

Zuzen batek honako _________________ hauek izan ditzake, zirkunferentzia bati dagokionez:
Kanpokoa: ez du _______ Ukitzailea: _____________ Ebakitzailea: _____________
komunean. dute komunean. dituzte komunean.
Kanpoko Barruko
Kanpokoak Barrukoak Ebakitzaileak
ukitzaileak ukitzaileak
Ez dute _____________ komunean. _____________ dute komunean. __________

dituzte komunean
89
Zilindroa, konoa eta esfera

Ez dira poliedroak.
Zilindroa Konoa Esfera
oinarria
Poliedroak
Aurpegi ___________ dituzten gorputz geometrikoak dira.
Prisma Piramidea
erpina
ertza
Poliedro irregularrak
_________ ez daude poligono berdinekin osatuta.
90
Poliedro erregularrak
Aurpegiak poligono erregular _________________ dituzten poliedroak dira.
Tetraedroa
Aurpegien kopurua: 4
Poligonoa: triangelu
aldekidea
Hexaedroa
Aurpegien kopurua: ___
Poligonoa: ___________
Oktaedroa
Dodekaedroa
Poligonoa: ___________ © IBAIZABAL/BAIMENDUTAKO MATERIAL FOTOKOPIAGARRIA
Ikosaedroa
91
Berreketak
Berreketa biderkagai guztiak ____________ diren biderkadura baten ____________ da. Horren gaiak
____________ eta berretzailea dira.
oinarria: ____________ den berretzailea: ____________ errepikatzen

biderkagaia.
43 den aldien kopurua.
Berreketa bat irakurtzeko oinarrian dagoen zenbakia «________» esapidearekin esaten da; eta ondoren, berretzailea.
43 > ___________ ber _______
Zenbaki baten ___________ kalkulatzeko, zenbaki Zenbaki baten ___________ kalkulatzeko, zenbaki
hori bere buruarekin biderkatuko dugu. hori bere buruarekin hiru aldiz biderkatuko dugu.
3 × 3 = 32 = 9 3 × 3 × 3 = 33 = 27
10 oinarria duen berreketa bat unitatea eta _________ dituen ________ kopurua bestekoa da.
105 = 10 × 10 × 10 × 10 × 10 =100 000
Zenbaki guztiak adieraz daitezke zifra bat 10 oinarria duen _____________ rekin biderkatzean lortutako bider-
kaduren batuketa gisa.
3455 = 3000 + 400 + 50 + 5 = 3 × 103 + 4 × 102 + 5 × 10 + 5
Erro koadroa
Zenbaki baten erro koadroa bere buruarekin biderkatzen den _________ bat da biderkadura __________
duena. © IBAIZABAL/BAIMENDUTAKO MATERIAL FOTOKOPIAGARRIA
兹苶
81 = 9
Honela irakurtzen da: «laurogeita baten erro koadroa bederatzi da».
Erroa ______________ Erroa ______________
兹苶苶= 25
625 4 < 兹苶
18 < 5
92
Zatikia eta zenbaki mistoa
Zatikia zenbakizko adierazpide bat da, eta unitatea- Zenbaki mistoa unitate __________ eta unitatea
ren zati bat edo hainbat zati _________ adierazten baino ___________ den zatiki batek osatzen dute.
ditu. Bere gaiak _________ eta __________ dira.
2 > zenbakitzailea 3
1
5 > izendatzailea 5
Zatikien konparazioa
2 < 3 3 < 3
< <
5 5 5 4
Zatiki baliokideak
Anplifikazio bidezkoak: zenbakitzailea eta izenda- Sinplifikazio bidezkoak: zenbakitzailea eta izen-
tzailea zenbaki berdinarekin ____________ dituzu. datzailea zenbaki berdinarekin ____________ dituzu.
2 >2×3> 6 12 > 12 : 2 > 6
5 5 × 3 15 20 20 : 2 10
Izendatzaile komunera murriztea
__________________________ metodoa __________________________ metodoa

mkt (5, 4) = 20
2 eta 4 > 2 × 5 eta 4 × 3 > 10 eta 12
3 5 3×5 5 × 3 15 15 1 eta 3 > (20 : 5) × 1 eta (20 : 4) × 3 > 4 eta 15
5 4 20 20 20 20
Eragiketak
Batuketa Kenketa Biderketa Zatiketa

4 + 3 = 7 4 – 3 = 1 3 × 5 = 3 × 5 = 15 3 : 5 = 3 × 6 = 18
5 5 5 5 5 5 5 6 5 × 6 30 5 6 5 × 5 25
2 + 1 = 6 + 4 = 10 2 – 1 = 6 – 4 = 2 8 × 4 = 8 × 4 = 32 4 :3> 4 × 1 = 4
4 3 12 12 12 4 3 12 12 12 7 1 7 7 9 9 3 27
93
Planoak eta mapak
Planoak errealitatearen neurri 5 5
___________ irudikapen grafi-

4 4
koak dira.
3 3
Mapan elementu bat kokatzeko,
laukietan __________ letra ira- 2 2
kurtzen dugu eta __________ 1 1

zenbakia. A B C D E A B C D E
Eskala
Zenbakizkoa Grafikoa
Plano edo mapa baten zenbakizko eskala haietan adie- Eskala grafikoa adierazteko, zati _________ banatu-
razitako neurrien eta ___________ neurrien erlazioa tako ___________ bat erabiltzen da. Zati horiek
da. Bi modutan adierazten da: errealitateko neurri jakin bat adierazten dute.
1 = 1:150 0 4 km 8 km
150 |----------|----------|
1 cm 1 cm
Planoko mugimenduak
Simetria
Simetriadunak Simetrikoak
Irudi bat simetriaduna da, simetria ardatzetik ___________ Irudi bi simetrikoak dira, papera ________________
badugu, haren bi ____________ bat egiten badute. tolestean irudi biak bat badatoz.
Translazioa Biraketa
Irudiaren translazioa irudi batek norabide eta noranzko Biraketa irudi batek ________ baten inguruan eginiko
jakin batean eginiko ____________ da, ________ mugimendu angeluarra da. Biraketa puntu batek, bira-
eta _________ aldatu gabe. keta zentro batek eta ________ batek zehazten dute.
Biraketa erlojuaren orratzen noranzkoan edo biraketa
________, edota erlojuaren orratzen aurkako noranz-
koan edo biraketa _________ egin daiteke.
94
Maiztasun absolutua eta maiztasun erlatiboa
Gertaera baten maiztasun absolutua ___________ hori zenbat alditan gertatzen den da.
Maiztasun erlatiboa maiztasun erlatiboa guztizko _________ kopuruarekin ____________ kalkulatzen da.
Aparkaleku batean ordubetean
sartzen diren autoen kolorea Maiztasun absolutua Maiztasun erlatiboa
gorria 7 7 : 45
beltza 15 15 : 45
zuria 23 23 : 45
Guztira 45 1
Moda Batez besteko Mediana Heina

aritmetikoa
Datu multzo batean, Hainbat daturen batez Mediana zenbakien Heina zenbakien multzo
maiztasun absolutu besteko aritmetikoa multzo ordenatu bateko ordenatu bateko balio
___________ duen guztien __________ ___________ txikienaren eta
datuari esaten zaio. batutako datuen balioa da.
handienaren arteko
kopuruarekin zatitzearen
__________ da. ___________ da.
Zoria
Fenomeno aleatorioa ____________ araberako Gertaera fenomeno aleatorio baten bidez lor daitekeen
emaitza duena da. emaitza _________ da.
Gertaera motak
Gertaera bat ziurra da, _____ Gerta daitekeena da, gerta Gertaera ezinezkoa da, ez bada
__________ gertatzen bada. ________ edo ez. _________ gertatzen.
Probabilitateak kalkulatzea
Fenomeno aleatorio batean gertaera jakin batek duen probabilitatea _________ gertaeren eta gertaera
_________ arteko zatiketaren bidez lortzen da.
___________ baten probabilitatea = _____________ kasuak

kasu __________
95

Lh6 Matematika Ariketak

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Lh6 Matematika Ariketak

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MATEMATIKA

MATEMATIKA 06 i.blai Lehen

2 Zenbaki hamartarrak eta eragiketak

3 Zenbaki hamartarren zatiketa

4 Berreketak eta erro karratua

5 Zatikiak eta haien arteko eragiketak

6 Proportzionaltasuna eta ehunekoak

8 Planoak eta mapak

10 Azalera eta irudi lauak

12 Estatistika eta probabilitatea

75 ⫻ (810 – 325) = (315 – 149) ⫻ 21 =

2 Egin honako zatiketa hauek, eta egiaztatu emaitza.

3 Zatiketak egin gabe, lotu zatidura bera dutenak.

144 : 3 285 : 5 4 800 : 200 1 359 : 9

2 850 : 50 720 : 15 2 718 : 18 2 400 : 100

4 Ebatzi honako problema hauek.

© IBAIZABAL/BAIMENDUTAKO MATERIAL FOTOKOPIAGARRIA

5 Supermerkatuan, 8 kg-ko patata poltsa 16 €-an saltzen dute, eta

7 > _______________________________ 8 > _______________________________

15 > ______________________________ 12 > ______________________________

21 > ______________________________ 36 > ______________________________

2 Kalkulatu zenbaki pare hauen multiplo komunetako txikiena.

2 eta 4 3 eta 7 4 eta 5

5 eta 10 5 eta 8 2 eta 6

3 Idatzi honako zenbaki hauen zatitzaileak.

6 > _______________________________ 15 > ______________________________

7 > _______________________________ 20 > ______________________________

8 > _______________________________ 24 > ______________________________

4 Kalkulatu honako zenbaki pare hauen zatitzaile komun handiena.

5 Bi hegazkin ekainaren 18an abiatu ziren aireportu beretik. Hegazkin

© IBAIZABAL/BAIMENDUTAKO MATERIAL FOTOKOPIAGARRIA

• Zer zenbaki da taulako zenbaki guztiekin zatigarria? ____________

• Zer zenbaki da taulako zenbaki bakarrarekin zatigarria? _______

4 81_ 3 78_ 1 78_ 25 46_

56_ 5 91_ 9 36_ 1 96_

zenbaki lehenak zenbaki konposatuak

4 Idatzi honako zenbaki hauen bi zatitzaile desberdin; zatitzaileak unitatearen eta

24 > ___________________ 45 > ___________________ 30 > ____________________ © IBAIZABAL/BAIMENDUTAKO MATERIAL FOTOKOPIAGARRIA

32 > ___________________ 81 > ___________________ 125 > ___________________

5 Jarraitu honako urrats hauei, eta idatzi 50 baino handiagoak eta 70

1 Egin honako deskonposaketa hauek, eta adierazi zenbakiak biderkagai leheneko

50 = ____________ 48 = ____________ 36 = ____________ 100 = ____________

2 Erreparatu honako deskonposaketa hauei, eta zuzendu akatsak.

__________________ __________________ __________________

__________________ __________________ __________________

© IBAIZABAL/BAIMENDUTAKO MATERIAL FOTOKOPIAGARRIA

18ren zatitzaileak = ________________________ 42ren zatitzaileak = ______________________

15 ⫻ 8 + 15 ⫻ 21 + 15 × 6 = 15 ⫻ (____ + ____ + ____) = 15 ⫻ ____ = ____

2 Osatu honako taula hau.

Zatikizuna Zatitzailea Zatidura Hondarra

642 897 654 15

147 993 281

4 Idatzi honako zenbaki hauen zatitzaile guztiak, eta erantzun.

36 > ________________________________ 24 > ________________________________

• Zein da 36ren eta 24ren mkt? ____________

12 25 159 140 85 345 732 160

2renak: ____________________ 3renak: ____________________ 5enak: ____________________

• 24 zenbakia 6ren multiploa da. >–––. Arrazoia: ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

• 24 zenbakia 2rekin zatigarria da. >–––. Arrazoia: ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

• 15 zenbaki konposatua da. >–––. Arrazoia: –––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

Zenbakia Honekin zatigarria da Zenbakia Honekin zatigarria da

• Idatzi 0tik 20ra artean dauden zenbaki lehenak.

© IBAIZABAL/BAIMENDUTAKO MATERIAL FOTOKOPIAGARRIA

7 > _ 8 > _

15 > 12 >

21 > 36 >

6 > _ 15 >

7 > _ 20 >

8 > _ 24 >

24 > _________ 45 > _ 30 > ____________ © IBAIZABAL/BAIMENDUTAKO MATERIAL FOTOKOPIAGARRIA

32 > _________ 81 > _ 125 > ___________

50 = 48 = 36 = 100 =

__

__

18ren zatitzaileak = __ 42ren zatitzaileak =

15 ⫻ 8 + 15 ⫻ 21 + 15 × 6 = 15 ⫻ ( + + ) = 15 ⫻ =

36 > 24 >

2renak: 3renak: 5enak:

83,27 > ____ 249,376 > _

438,283 > _ 0,839 > _

0,9 > 0,37 > 0,432 > __

0,2 > 0,35 > 0,325 > __

A = ___ B = _ C = _ D = _ E = _ F = ___

< < < < __

< < < < __

6,32 ⫻ ___ = 632 8,15 ⫻ _ = 81,5 _____ ⫻ 10 = 86,5

___ ⫻ 1 000 = 236,5 4,96 ⫻ _ = 4 960 _____ ⫻ 100 = 37,62

A = ___ B = _ C = _ D = _ E = _ F = ___

28,6 ⫻ ___ = 2 860 _ ⫻ 10 = 6,37 ________ ⫻ 1 000 = 37,65

37,19 ⫻ _ = 371,9 3,28 ⫻ = 3 280 ____ ⫻ 100 = 493,7

49,6 : ____ = 0,0496 _ : 10 = 76,53 _______ : 1 000 = 3,9628