ĐẠI HỌC QUỐC GIA

KHOA LUẬT

TIỂU LUẬN KẾT THÚC HỌC PHẦN:

CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC

Giảng viên: TS. Nguyễn Thị Lan

Họ và tên : Nguyễn Thu Vân

Mã sinh viên : 19063180
 Mục lục
Đề bài:........................................................................................................................ 3

Đặt vấn đề..................................................................................................................3

Giải quyết vấn đề.......................................................................................................4

I. Lý luận của chủ nghĩa Mac – Lênin về hình thái kinh tế - xã hội cộng sản chủ
nghĩa.......................................................................................................................4

II. Sự vận dụng lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin về Hình thái kinh tế - xã
hội cộng sản chủ nghĩa đối với việc nhận thức về chủ nghĩa xã hội và con đường
đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam hiện nay..........................................................5

1. Nhận thức về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt
Nam hiện nay.......................................................................................................5

2. Những thành tựu mà Việt Nam đã đạt được..................................................7

3. Những hạn chế còn tồn tại............................................................................8

III. Phương hướng...............................................................................................8

Kết luận....................................................................................................................10

Danh mục tài liệu tham khảo....................................................................................11

 Đề bài:
Sự vận dụng lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin về Hình thái kinh tế - xã hội cộng
sản chủ nghĩa đối với việc nhận thức về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ
nghĩa xã hội ở Việt Nam hiện nay?

Đặt vấn đề
Nhận thức về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước
ta đã trải qua một quá trình lâu dài và không đơn giản. Trong quá trình đó Đảng
Cộng sản Việt Nam đã vận dụng sáng tạo lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh, tham khảo kinh nghiệm quốc tế, xuất phát từ thực tiễn đất
nước, có nhiều tìm tòi, sáng tạo trong nhận thức lý luận, nhất là trong thời kỳ đổi
mới. Trong phạm vi bài viết, em tập trung phân tích sự vận dụng lý luận của chủ
nghĩa Mác – Lênin về Hình thái kinh tế - xã hội cộng sản chủ nghĩa đối với việc
nhận thức về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam
hiện nay.
 Giải quyết vấn đề
I. Lý luận của chủ nghĩa Mac – Lênin về hình thái kinh tế - xã hội cộng sản chủ
nghĩa

Học thuyết hình thái kinh tế xã hội của C.Mác đã chỉ rõ lịch sử phát triển của
xã hội loài người là sự thay thế từ thấp đến cao của các hình thái kinh tế xã hội. Sự
phát triển đó chịu sự tác động của các quy luật khách quan.

Sự ra đời của hình thái kinh tế xã hội cộng sản chủ nghĩa là tất yếu lịch sử, do
sự phát triển của hình thái kinh tế xã hội tư bản chủ nghĩa, sự vận động của những
mâu thuẫn trong phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa: mâu thuẫn giữa lực lượng
sản xuất mang tính xã hội hóa ngày càng cao; mâu thuẫn giữa hai giai cấp cơ bản
tiêu biểu đối lập về lợi ích, đó là giai cấp công nhân và giai cấp tư sản. Những mâu
thuẫn này là nguyên nhân dẫn đến cách mạng xã hội chủ nghĩa. Trong cuộc cách
mạng đó giai cấp công nhân và nhân dân lao động giành được chính quyền, mở đầu
sự ra đời hình thái kinh tế xã hội cộng sản chủ nghĩa.

Theo lý luận của Mac – Lênin, hình thái kinh tế - xã hội cộng sản chủ nghĩa
bao gồm ba giai đoạn phát triển: (i) Thời kỳ quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ
nghĩa xã hội; (ii) giai đoạn đầu của hình thái kinh tế - xã hội cộng sản chủ nghĩa: xã
hội xã hội chủ nghĩa; (iii) giai đoạn cao của hình thái kinh tế - xã hội cộng sản chủ
nghĩa: xã hội cộng sản chủ nghĩa;

Thời kỳ quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội là thời kỳ tiếp tục
diễn ra cuộc đấu tranh giai cấp giữa giai cấp tư sản đã bị đánh bại và các thế lực
chống phá chủ nghĩa xã hội với giai cấp công nhân và quần chúng nhân dân lao
động. Cuộc đấu tranh đó diễn ra trong điều kiện mới và hình thức mới

Xã hội xã hội chủ nghĩa là chế độ xã hội thay thế cho tư bản chủ nghĩa, mà ở
đó có đặc trưng cơ bản là giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội,
giải phóng cong người và tạo điều kiện để con người phát triển toàn diện; do nhân
 dân lao động làm chủ; có nền kinh tế phát triển cao dựa trên lực lượng sản xuất hiện
đại và chế độ công hữu về tư liệu sản xuất chủ yếu; có nhà nước mang bản chất giai
cấp công nhân, đại biểu cho lợi ích, quyền lực và ý chí của nhân dân lao động; có
nền văn hóa phát triển cao; đảm bảo bình đẳng, đoàn kết giữa các dân tộc và có quan
hệ hữu nghị, hợp tác với nhân dân các nước trên thế giới.

Xã hội cộng sản chủ nghĩa là giai đoạn cao nhất trong lý luận của chủ nghĩa
Mác – Lênin về Hình thái kinh tế - xã hội cộng sản chủ nghĩa, đây là giai đoạn mà ở
đó nó dựa trên những thành tựu mới nhất của khoa học kỹ thuật hiện đại tạo ra năng
suất lao động hết sức cao; phân phối sản phẩm lao động theo nhu cầu; sở hữu toàn
dân về tư liệu sản xuất; thực hiện nền dân chủ thực sự; hình thành xã hội không có
giai cấp, không có áp bức bóc lột, bình đẳng không phân biệt; mọi người đều có khả
năng tiếp cận với những thành tự khoa học, những giá trị văn hóa.

II. Sự vận dụng lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin về Hình thái kinh tế - xã hội
cộng sản chủ nghĩa đối với việc nhận thức về chủ nghĩa xã hội và con đường
đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam hiện nay

1. Nhận thức về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt
Nam hiện nay

Việc nhận thức về chủ nghĩa xã hội có thể giống nhau, tuy nhiên con đường
đi lên chủ nghĩa xã hội ở mỗi quốc gia hoàn toàn không giống nhau, từng quốc gia
phải cân nhắc các điều kiện kinh tế, xã hội, tự nhiên,... của quốc gia mình, kết hợp
tính phổ biến và tính đặc thù để tìm ra con đường, cách thức xây dựng chủ nghĩa xã
hội vừa đúng với quy luật chung, vừa phù hợp với điều kiện cụ thể của mỗi quốc
gia. Việt Nam, kế thừa những quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin về cách mạng
không ngừng và thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội; xuất phát từ đặc điểm, điều
kiện của Việt Nam, từ một xã hội vốn là thuộc địa, nửa phong kiến, lực lượng sản
xuất rất thấp, đất nước trải qua chiến tranh ác liệt kéo dài nhiều thập kỷ, để lại những
hậu quả nặng nề, tàn dư chế độ trước vẫn còn và các thế lực thù địch thường xuyên
tìm cách phá hoại chế độ xã hội chủ nghĩa và nền độc lập dân tộc của nhân dân ta;
đồng thời cuộc cách mạng khoa học công nghệ đang diễn ra mạnh mẽ hơn bao giờ
hết, xu hướng hội nhập hóa, toàn cầu hóa; sự sụp đổ của chủ nghĩa xã hội hiện thực
ở Liên Xô và Đông Âu,... đặt ra cho Việt Nam không ít khó khăn và thách thức trên
con đường tiến tới chủ nghĩa xã hội. Do vậy, Việt Nam đi lên chủ nghĩa xã hội “nhất
thiết phải trải qua một thời kỳ quá độ lâu dài với nhiều bước đi, nhiều hình thức tổ
chức kinh tế, xã hội đan xen nhau, có sự đấu tranh giữa cái cũ và cái mới” 1, quá độ
lên chủ nghĩa xã hội là con đường cách mạng tất yếu khách quan, con đường xây
dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta.

Nhận thức của Đảng về con đường quá độ lên chủ nghĩa xã hội của nước ta
có những đổi mới sâu sắc qua nhiều năm đúc kết kinh nghiệm, Đảng đã nhận thức rõ
hơn về tính chất lâu dài, khó khăn, phức tạp của thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội,
từ đó xác định rõ mục tiêu tổng quát và mục tiêu chặng đường đầu của thời kỳ quá
độ. Theo đó chúng ta đã nhận thức đầy đủ hơn về cái gì cần bỏ qua, cái gì cần tiếp
thu như sau:

Đầu tiên, quá độ lên chủ nghĩa xã hội là bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa, tức
là bỏ qua việc xác lập vị trí thống trị của quan hệ sản xuất và kiến trúc thượng tầng
tư bản chủ nghĩa. Điều đó có nghĩa là không để cho các yếu tố của chủ nghĩa tư bản
“giữ vị trí thống trị”, trong thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam nói riêng
vẫn tồn tại nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, nhiều hình thức phân
phối và vẫn còn quan hệ bóc lột song sở hữu tư nhân và kinh tế tư nhân tư bản chủ
nghĩa đã không còn chiếm vai trò chủ đạo; phân phối theo lao động vẫn là chủ đạo,
phân phối theo mức độ đóng góp và quỹ phúc lợi xã hội; bóc lột tư bản chủ nghĩa
không giữ vai trò thống trị. Điều này được thể hiện rõ nét qua nền kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta.

Tiếp đến, sau khi nhận thức đầy đủ hơn về cách thức bỏ qua chế độ tư bản
chủ nghĩa trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Quá độ lên chủ nghĩa xã hội
cần phải tiếp thu, kế thừa những thành tựu mà nhân loại đã đạt được dưới chủ nghĩa
tư bản, đặc biệt là những thành tựu khoa học công nghệ, quản lý, tiếp thu nền tri
thức nhân loại, sáng tạo mới trên thế giới... nhằm mục đích phát triển xã hội, quản lý
1
| Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng (2021), Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con
đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam
phát triển xã hội và đặc biệt là phát triển nhanh lực lượng sản xuất xây dựng nền
kinh tế hiện đại. Việc tiếp thu này cũng được Đảng ta nhận định là cần phải có chọn
lọc, dựa trên quan điểm phát triển và phù hợp với điều kiện đất nước. Đại hội XI
khẳng định đây là một quá trình cách mạng sâu sắc, triệt để, đấu tranh phức tạp giữa
cái cũ và cái mới nhằm tạo ra sự biến đổi về chất trên tất cả các lĩnh vực của đời
sống xã hội, nhất thiết phải trải qua một thời kỳ quá độ lâu dài với nhiều bước phát
triển, nhiều hình thức tổ chức kinh tế, xã hội đan xen"2. Cần phải phát huy tối đa
những thuận lợi, đẩy lùi những nguy cơ, thách thức, đòi hỏi phải có quyết tâm chính
trị cao và khát vọng lớn của toàn Đảng, toàn dân để phát triển nhanh và bền vững.

Nhận thức về con đường đi lên chủ nghĩa xã hội và mô hình chủ nghĩa xã hội
ở Việt Nam, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI năm 2011 đã xác định xã hội
xã hội chủ nghĩa mà nhân dân Việt Nam đang phấn đấu xây dựng là một xã hội dân
giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh; do nhân dân làm chủ; có nền kinh
tế phát triển cao, dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại và quan hệ sản xuất tiến bộ
phù hợp; có nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; con người có cuộc sống
ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn diện; các dân tộc trong cộng
đồng Việt Nam bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng và giúp đỡ nhau cùng phát triển; có
Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân do
Đảng Cộng sản lãnh đạo; có quan hệ hữu nghị và hợp tác với các nước trên thế giới.

2. Những thành tựu mà Việt Nam đã đạt được

Nhờ sự vận dụng lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin về Hình thái kinh tế - xã
hội cộng sản chủ nghĩa đối với việc nhận thức về chủ nghĩa xã hội và con đường đi
lên chủ nghĩa xã hội, đã góp phần làm thay đổi diện mạo đất nước nghèo từ một
nước nông nghiệp lạc hậu bị tàn phá bởi chiến tranh nằm trong số những nước
nghèo nhất trên thế giới trở thành quốc gia có thu nhập trung bình thấp, phát triển
bậc nhất thế giới nói chung và trong khu vực Đông Nam Á nói riêng. Kinh tế của
Việt Nam ngày càng phát triển, lực lượng sản xuất được tăng cường; nghèo đói giảm
nhanh, liên tục; đời sống nhân dân được cải thiện, nhiều vấn đề xã hội được giải
2
| Đảng Cộng sản Việt Nam (2011): Văn kiện Đại hội Đảng thời kỳ đổi mới và hội nhập (Đại hội VI, VII,
VIII, IX, X), Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
 quyết; chính trị, xã hội ổn định, quốc phòng, an ninh được bảo đảm; đối ngoại và hội
nhập quốc tế ngày càng được mở rộng; thế và lực của quốc gia được tăng cường;
niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng được củng cố. Đặc biệt là những
kết quả, thành tích đặc biệt đạt được của Việt Nam trong công cuộc phòng và chống
sự lây lan của đại dịch COVID-19 và suy thoái kinh tế toàn cầu bắt đầu từ đầu năm
2020 được nhân dân và bạn bè quốc tế ghi nhận, đánh giá cao, thể hiện tính ưu việt
của chế độ xã hội chủ nghĩa ở nước ta.

3. Những hạn chế còn tồn tại

Bên cạnh những thành tựu, mặt tích cực là cơ bản, chúng ta cũng còn không
ít khuyết điểm, hạn chế và đang phải đối mặt với những thách thức mới trong quá
trình phát triển đất nước. Chất lượng tăng trưởng, sức cạnh tranh còn thấp, thiếu bền
vững; kết cấu hạ tầng thiếu đồng bộ; hiệu quả và năng lực của nhiều doanh nghiệp,
trong đó có doanh nghiệp nhà nước còn hạn chế; môi trường bị ô nhiễm tại nhiều
nơi; công tác quản lý, điều tiết thị trường còn nhiều bất cập. Trong khi đó, sự cạnh
tranh đang diễn ra ngày càng quyết liệt trong quá trình toàn cầu hóa và hội nhập
quốc tế. Đồng thời khoảng cách giàu nghèo gia tăng; chất lượng giáo dục, chăm sóc
y tế và nhiều dịch vụ công ích khác còn không ít hạn chế; văn hóa, đạo đức xã hội
có mặt xuống cấp; tội phạm và các tệ nạn xã hội diễn biến phức tạp. Đặc biệt, tình
trạng tham nhũng, lãng phí, suy thoái về tư tưởng chính trị và đạo đức, lối sống vẫn
diễn ra trong một bộ phận cán bộ, đảng viên. Trong khi đó, các thế lực xấu, thù địch
lại luôn tìm mọi thủ đoạn để can thiệp, chống phá, gây mất ổn định, thực hiện âm
mưu "diễn biến hòa bình" nhằm xóa bỏ chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.

III. Phương hướng

Để thực hiện được mục tiêu xã hội xã hội chủ nghĩa như đã nêu trên, chúng ta
phải: Đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước gắn với phát triển kinh tế tri
thức; Phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; Xây dựng nền
văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, xây dựng con người, nâng cao đời sống
nhân dân, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội; Bảo đảm vững chắc quốc phòng và
an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội; Thực hiện đường lối đối ngoại độc lập, tự
chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa, hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển, chủ
động và tích cực hội nhập quốc tế; Xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, phát huy
ý chí và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, kết hợp với sức mạnh thời đại; Xây
dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân
dân; xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh toàn diện.

Đồng thời để khắc phục những hạn chế còn tồn tại, chúng ta đang tiếp tục đẩy
mạnh đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế, đẩy nhanh thực hiện công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, tăng cường hội nhập hóa với nền kinh tế bên
ngoài. Nâng cao vị thế và tầm quan trọng của Đảng, nhà nước và sự vận dụng lý
luận của chủ nghĩa Mác – Lênin về Hình thái kinh tế - xã hội cộng sản chủ nghĩa đối
với việc nhận thức về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt
Nam hiện nay nhừm nhanh chóng đẩy lùi những hạn chế đó.
 Kết luận
Chúng ta cần một xã hội mà trong đó sự phát triển là thực sự vì con người,
chứ không phải vì lợi nhuận mà bóc lột và chà đạp lên phẩm giá con người. Chúng
ta cần sự phát triển về kinh tế đi đôi với tiến bộ và công bằng xã hội, chứ không phải
gia tăng khoảng cách giàu nghèo và bất bình đẳng xã hội. Chúng ta cần một xã hội
nhân ái, đoàn kết, tương trợ lẫn nhau, hướng tới các giá trị tiến bộ, nhân văn, chứ
không phải cạnh tranh bất công, "cá lớn nuốt cá bé" vì lợi ích vị kỷ của một số ít cá
nhân và các phe nhóm. Chúng ta cần sự phát triển bền vững, hài hòa với thiên nhiên
để bảo đảm môi trường sống trong lành cho các thế hệ hiện tại và tương lai, chứ
không phải để khai thác, chiếm đoạt tài nguyên, tiêu dùng vật chất vô hạn độ và hủy
hoại môi trường. Và chúng ta cần một hệ thống chính trị mà quyền lực thực sự thuộc
về nhân dân, do nhân dân và phục vụ lợi ích của nhân dân, chứ không phải chỉ cho
một thiểu số giàu có. Phải chăng những mong ước tốt đẹp đó chính là những giá trị
đích thực của chủ nghĩa xã hội và cũng chính là mục tiêu, là con đường mà Chủ tịch
Hồ Chí Minh, Đảng ta và nhân dân ta đã lựa chọn và đang kiên định, kiên trì theo
đuổi. Vì vậy, Việt Nam đã và vẫ đang tiếp tục vận dụng lý luận của chủ nghĩa Mác –
Lênin về Hình thái kinh tế - xã hội cộng sản chủ nghĩa đối với việc nhận thức về chủ
nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam hiện nay và những lý
luận đó đến nay vẫn chứng tỏ tính khoa học và hiệu quả. Việt Nam đang từng bước
từng bước một trên con đường đi lên chủ nghĩa xã hội.
 Danh mục tài liệu tham khảo
1. Hướng dẫn học môn Chủ nghĩa xã hội khoa học (2020), Trường đại học Khoa
học Xã hội và Nhân văn – Khoa Triết học.
2. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng (2021), Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về
chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.
3. GT học phần Chủ nghĩa xã hội khoa học (C) Tr đầu - tr124.pdf (moet.gov.vn)
4. Vững tin vào con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam | Tạp chí Tuyên
giáo (tuyengiao.vn)
5. Con đường đi lên chủ nghĩa xã hội đáp ứng đúng khát vọng của nhân dân
Việt Nam | BÁO ĐIỆN TỬ CHÍNH PHỦ NƯỚC CHXHCN VIỆT NAM
(baochinhphu.vn)