RQ1

“Murag malain tapos murag di ka ganahan mo eskwela murag di pud ka ganahan na

kuan maminaw ug mo participate kay kuan di kay kuan nimo imong sarili.” IDI 1

( feel bad and unwanted to go to school even in participating and listening .

“Sa akoa na? Ay kuan kanang say maulaw ko mo tubag sa mga pangutana sa
maestra niya di ka ka kuan di ka ka hands up kung naa kay, naa kay opinion di nimo,
masulti sa maestra” IDI 2

(Shy to answer the question of the teacher, ashamed to raise your hand and if you
have an opinion you cannot tell your your teacher.)

“Ahh lack of confidence? Kuan ahh kanang mangulba ana. Mangulba kanang oh
maulaw usahay oh maulaw, maulaw sa imong mga classmates kay kuan bah kanang
mali imong na kuan na hatag na answer.” IDI 3

(Lack of confidence? Nervousness, shy and ashamed to your classmates because you
have gave a wrong answer).

“Ahhm sa akoa noh, bilang estudyante kanang kuan kana ganing mahadlok man gud
ko kana ganing kintahay ah patindugon ko sa atubanagan tapos kana ganing
kuntahay though tama akong answer kana ganing ila kong oyy kana ganing mga kuan
judgement nila bah.” IDI 4

(For me as a student, I am afraid every time I’m standing in front although I have the
right answer but cannot keep their judgement.)

“Hah? Kanang, kuan lang maulaw lang ko ba kanag maulaw lang ko na kanang mo
kuan lagi mo report usahay mo report, maulaw tungod kay sa akong tingog.” IDI 5

(I am ashamed to report sometimes because of my voice.)

“Amm sa akoa kay experience nako kanang, kanang mga stress na mawad-an gyud
kog confidence ana, self-confidence labaw na sa mga, labaw na sa mga participate sa
mga activities ana.” FGD 1

(For me I expercience those stresses that I can lose confidence more than ever to
participate in activities.)

“Ako naa rako sa classroom pirmente ragod ko naa sa daplin nya mag hilom-hilom,
walay ka sturya nga classmates kay maulaw man gyud ko.” FGD 2

(I am in the classroom always at the side and quiet no one else talks even my
classmates because I a shame.)

“Daghag mawala na mga opportunities sa kay tungod naay dili kuan wala kay self-
confidence.” FGD 3

(There are so many opportunities to lose because of lacking of self-confidence.)

“Kanang kuan, kanang for example kanang mag answer masking mo answer kay
murag feeling nimo murag mali, mao to kanang dili nalang ka mo answer.” FGD 4

(For example, when I answer then I feel that my answer is wrong, then I will not
answer)

“Maulaw ko kay kuan basin ug kuan pag answer ba ma mali ko ana bantog dili
nalang ko mo kuan mo participate sa mga kuan lesson” FGD 5

( I was ashamed because maybe my answer is wrong so I cannot participate in the

lesson.)

RQ2. “Tingali mag kuan lang time management mag kuan kibali murag kuan nimo sa
sarili na kayanun nimo ug kuan dili ni mo atras sa maskin unsa na kuan sa kuan. Mag
kuan study hard mag bali mag pakita nimo unsa ka ug unsa imo makaya tapos kung
unsa gyud imong kuan sa imong self-confidence na dapat nimo ipagawas.” IDI 1

(Probably time management then you have to be yourself. Study hard show what you
are, what you can cope with, what is your self-confidence that you should release.)

“Ahh naga duol ko ato sa akong mga classmates na murag kuan ba naay confidence,
naga duol tapos murag ginatudluan pud ko nila ikaw hands, hands up” IDI 2

(I come to my classmates that have a confidence, then they teach me to hands up or to

participate.)

“Kuan na akoa lang silang kuan amiguhon ana , amiguhon kanang ila-ilahon para di
kay ma kuan bah, di ma kuan imong para pag ka lack of confidence.Kanang kuan,
kanang, kanang mag kuan lang kanang huna-hunaon lang nimo imong, imong future
para kay kay pag-abot sa panahon naa bayay kanang mga isturya-isturya kanang
kuan sa mga reporting so in ana.” IDI 3

“Akoa noh kanang kuan lang kuan lang jud kanang tiwala lang, mag tiwala lang ko
sa akoang kaugalingon na though kuan kanang hina kana ganing low akong self-
confidence, pero gi kuan lang gyud nako ba gi prove nako nga kanang kaya nako.”
IDI 4

(For me, I just trust myself, though my self-confidence is low, but I prove that I can.)

“Kanang kuan lang kanang nang murag ganing kana ganing naa lang koy iingon
gamay bah na, kuan kanang huna-hunaon lang nako na wala sila sa akong
atubangan.” IDI 5

(I will just simple state a little then I will just think that they are not on my front).

“Sa akoa noh kay pag improve kay mga kanang unsang mga activities dira-a kay
dapat apilan nimo kay para mawala na gamay akong medyo negative sa imuhang
self-confidence.” FGD 1
(For me to improve is that, I should join activities because it can reduce the negative
on my self-confidence).

“Huna-hunaon nako kung unsang mga bad na resulta kung akoa nang lack self
confidence nya gamit ato kay kuan pa mas improve akoang pagka ka kuan naay
kunpyansiya sa sarili.” FGD 2

(I will think what are the bad effects of lack confidence then I used those to improve
more and I will have a self-confidence).

“Syempre mag kuan gyud ka, first step nimo kay dapat makipag communicate gyud ka
sa mga palibot para maka gain pakag mga confidence na tagad sa uban.” FGD 3

(Of course your first step is you should communicate on the surroundings for you to
gain confidence)

“Mao na gani to iyang gi ingon kanang dapat gyud kanang maki pag kaisa nalang
pud ka sa ila kay para dili kay ka behind sa ilaha.” FGD 4

(For what she have said you must be with them for you not to be behind).

“Para pud makuan ka ma kuan ang imuhang ang imuhang grado ba para ma
dungag-dungagan pud kung makipag kuan ka halubilo ka sa sa mga classmates
nimo.” FGD 5

(To increase your grades when you are engaging yourself with your classmates.)

RQ3. “Kuan self-confidence tapos dili na mag ulaw ulaw ug kuan di na ka makuan
bah atubang sa lain. Kuan lang self-confidence tapos murag kibali bag-uhon to nimo
kung unsa to imong kuan sa dati, mag di nimo na kagawian murag kuan usbon nimo
murag ipakita nimo tunay na ikaw.” IDI 1

(Self-confidence, not to be ashamed, you need to change yourself of what you have
done, you need to show of who you are.)

“Ahh guro akong kuanon akong sarili akong murag akong tuonan ug tuonan ug oras
nga nga murag, ahh akong buhaton kuan maminaw nakog kuan maminaw nakog
tarong sa maistra o discussion sa maistra og akoa nang e boost akong self-confidence
kuan dili nako maulaw. Ahh kuan participate ko taga adlaw og mo kuan ko cooperate
ko sa akong mga buluhaton.” IDI 2

(Maybe I need to focus on time, I need to listen well to my teachers discussion and I
need to boost my self-confidence not to be ashamed. Participate everyday and
cooperate of what should I have to do.)

“Kuan mao to kanang mag huna-huna lang sa akong future para, future sa akong
mga ginikanan kay akong ginikanan kana mao man pud nang kanang dream na maka
huna-huna ko so akoa lang bag-uhon akong kuan kanang dili lang pugson.” IDI 3
(I need to think for my future, future of my parents because that is their dream to
come true and I need to change myself and without urging.)

“Akoa lang gyung e prove na kanang kaya nako na nga kanang butang though gina
kuan ko nila ana nga kuan.” IDI 4

(I just want to prove to myself that I can do those things).

“Kanang mag tiwala lang ko sa akong sarili na makaya lang nako na siya. Kanang
mag tiwala lang gyud, huna-hunaon lang nako na makaya na nako siya.” IDI 5

(I just trust my self that I can do it and I think that I can do it.)

“So akoa noh kay syempre kita man gyong tanan dili man pirpekto sa atoang
pagkamali dira gyud ta maka tuon ug tama, so pagka tama ta dira ta maka balo kung
kung atong buhaton na next step na kuan na nga nindot na gyud atoang kinabuhi
matagaan natag mga tagaan na gyud tag confidence gyud na matuman nato ni.”
FGD 1

(For me, even we are not perfect, in our mistakes we can learn correctly, so if we are
correct we find out that in the next step we can have a beautiful life, we can have a
confidence to fulfilled it.)

“Oh mao toh dapat mag kuan gyud ka sa imoha gyug etry imong best kay para
mawala tong lack of confidence para imong future ma ok.” FGD 2

(You should try your best to lose the lack confidence for your future to be okay).

“Dapat mag tiwala lang gyud ka sa imong sarili na makaya nimo you should try your
best para dili pud ka kuan.” FGD 3

(You should believe to yourself that you can, you should try your best).

“Dapat gjud positive ka always sa imuhang sarili para dili kanang maka kuan gjud
ka sarili gjud.” FGD 4

(You should be positive always to yourself).

“Try gjud nimo imong best para ma malampasan nimo ang imong mga mga pagsubok
na imuhang naranasan na ba na maulawon ana para ma achieve nimo imuhang
gusto.” FGD 5

(You should try your best for you to overcome the challenges that you are facing
being shy so that you can achieve what you want).