ANALIZA MATEMATYCZNA 2.

3 A

5 Rozwiązania zadań - Zestaw 5

Uwaga 1. Warunkiem koniecznym i dostatecznym, aby ciąg {zn } o wyrazach
zespolonych zn = xn + yn i był zbieżny do granicy z0 = x0 + y0 i jest by ciągi
rzeczywiste {xn } oraz {yn } były jednocześnie zbieżne odpowiednio do granic x0
oraz y0 .
5.1.
1 1
a) Rozważamy ciąg zn = n + n2 i. Niech xn = n oraz yn = n2 . Wówczas mamy

lim xn = n→∞
n→∞
lim n = ∞,
1
lim
n→∞
y n = lim
n→∞ n2
= 0.

Zatem ciąg {zn } jest rozbieżny.

n n
b) Rozważamy ciąg zn = 5n! +i. Niech xn = 5n! oraz yn = 1. Wówczas korzystając
lim xxn+1
z faktu, że jeśli n→∞ n
= q < 1, to n→∞
lim xn = 0 otrzymujemy
5n
lim x = n→∞
n→∞ n
lim = 0, ponieważ
n!
xn+1 5n+1 n! 5
lim
n→∞ x
= lim
n→∞ 5n (n + 1)!
= lim
n→∞ n + 1
= 0 < 1. Ponadto
n
lim y = n→∞
n→∞ n
lim 1 = 1.

Zatem ciąg {zn } jest zbieżny do z0 = i.

1+i n
 
c) Rozważamy ciąg zn = 2 . Zauważmy, że korzystając ze wzoru de Mo-
ivre’a mamy
!n
1+i nπ nπ nπ nπ
!
− n2 n n
=2 cos + i sin = 2− 2 cos + 2− 2 sin i.
2 4 4 4 4
n n
Niech xn = 2− 2 cos nπ 4 oraz yn = 2
−2
sin nπ 4 . Wówczas korzystając z faktu, że
jeśli ciąg {an } jest ograniczony a ciąg {bn } jest zbieżny do zera, to n→∞
lim an bn =
0, otrzymujemy
− n2 nπ
lim
n→∞
x n = lim
n→∞
2 cos = ∞,
4
− n2 nπ
lim
n→∞
y n = lim
n→∞
2 sin = 0,
4
n
−2
ponieważ ciągi cos nπ nπ
4 oraz sin 4 są ograniczone, natomiast ciąg 2 jest
zbieżny do zera. Zatem ciąg {zn } jest zbieżny do z0 = 0.
 ANALIZA MATEMATYCZNA 2.3 A

2n(n+1)+3ni 3n 3n
d) Rozważamy ciąg zn = n+1 = 2n + n+1 i. Niech xn = 2n oraz yn = n+1 .
Wówczas mamy

lim xn = n→∞
n→∞
lim 2n = ∞,
3n
lim
n→∞
y n = lim
n→∞ n + 1
= 3.

Zatem ciąg {zn } jest rozbieżny.

Uwaga 2. Pochodna funkcji zespolonej z = z(t) zmiennej rzeczywistej t jest
określona następująco

z 0 (t) = x0 (t) + y 0 (t)i, gdzie x(t) = Re(z(t)), y(t) = Im(z(t)).

5.2.
a) Obliczamy pochodną funkcji z(t) = 3i − 1 + (1 + 2i)t = (t − 1) + (2t + 3)i
otrzymując

z 0 (t) = ((t − 1) + (2t + 3)i)0 = 1 + 2i.

b) Obliczamy pochodną funkcji z(t) = 2 cos t + e−2t i otrzymując

0
z 0 (t) = 2 cos t + e−2t i = −2 sin t − 2e−2t i.


c) Obliczamy pochodną funkcji z(t) = (i + 3t3 ) ln t = 3t3 ln t + i ln t otrzymując

0
z 0 (t) = 3t3 ln t + i ln t = 9t2 ln t + 3t2 + 1t i.


d) Obliczamy pochodną funkcji z(t) = 2i sin(3t) + t2 et i = (2 sin(3t) + t2 et )i

otrzymując
0
z 0 (t) = (2 sin(3t) + t2 et )i = (6 cos(3t) + 2tet + t2 et )i.


Uwaga 3. Całkę oznaczoną z funkcji zespolonej z = z(t) zmiennej rzeczywistej t

określamy następująco
Z β Z β Z β
z(t) dt = x(t) dt + i y(t) dt,
α α α

gdzie x(t) = Re(z(t)) oraz y(t) = Im(z(t)).

 ANALIZA MATEMATYCZNA 2.3 A

5.3.
a) Obliczamy całkę
Z π
2
Z π
2
Z π
2
π
2
π
2  2 π2
(cos t + 2ti) dt = cos t dt + i 2t dt = sin t + it  = 1 + i.
0 0 0 0 0 4
b) Obliczamy całkę
Z 2 Z 2 Z 2  2 2
2 2
i t2 1 3  1 3 

14
[1 + (1 + i)t ] dt = 1 + t dt + dt = t + 3 t 0 + i3t  = 3 + 83 i.
0 0 0 0

c) Obliczamy całkę
Z 1
t
Z 1 Z 1
t
1 1
t  1 − e2
(1 − e i) dt = dt + i e dt = t

+ ie  =2+ i.
−1 −1 −1 −1 −1 e
d) Obliczamy całkę
Z π Z π Z π π π
2 2 2 2 2
(cos t + i sin t) dt = cos t dt + i sin t dt = sin t − i cos t = 1 + i.
0 0 0 0 0

Uwaga 4. Warunkiem koniecznym istnienia pochodnej funkcji f (z) = u(x, y) +

iv(x, y) w punkcie z0 = x0 +iy0 jest spełnienie w tym punkcie równań Cauchy’ego-
Riemanna
ux (x0 , y0 ) = vy (x0 , y0 ), uy (x0 , y0 ) = −vx (x0 , y0 ).
5.4.
a) Badamy czy funkcja f (z) = z 2 jest holomorficzna. Najpierw znajdujemy
część rzeczywistą u(x, y) oraz urojoną v(x, y) funkcji f (z). Mamy
f (z) = (x + iy)2 = x2 − y 2 + 2xyi,
więc u(x, y) = x2 − y 2 oraz v(x, y) = 2xy. Obliczamy pochodne cząstkowe
ux = 2x, uy = −2y,
vx = 2y, vy = 2x.
Wyznaczamy punkty, w których funkcje u i v spełniają równania Cauchy’ego-
Riemanna. Dostajemy
ux = 2x = 2x = vy ,
uy = −2y = −2y = −vx .
Zatem równania Cauchy’ego-Riemanna są spełnione dla z ∈ C. Ponadto,
Ponieważ pochodne cząstkowe pierwszego rzędu funkcji u(x, y) oraz v(x, y)
są ciągłe w C. Stąd funkcja f (z) = z 2 jest holomorficzna dla z ∈ C.
 ANALIZA MATEMATYCZNA 2.3 A

b) Badamy czy funkcja f (z) = z̄ jest holomorficzna. Najpierw znajdujemy część

rzeczywistą u(x, y) oraz urojoną v(x, y) funkcji f (z). Mamy

f (z) = x + iy = x − iy,

więc u(x, y) = x oraz v(x, y) = −y. Obliczamy pochodne cząstkowe

ux = 1, uy = 0,
vx = 0, vy = −1.

Wyznaczamy punkty, w których funkcje u i v spełniają równania Cauchy’ego-

Riemanna. Dostajemy

ux = 1 6= −1 = vy ,
uy = 0 = 0 = −vx .

Zatem równania Cauchy’ego-Riemanna nie są spełnione dla żadnego z ∈ C.

Stąd funkcja f (z) = z̄ nie jest holomorficzna w żadnym punkcie.
c) Badamy czy funkcja f (z) = z Re(z) jest holomorficzna. Najpierw znajdujemy
część rzeczywistą u(x, y) oraz urojoną v(x, y) funkcji f (z). Mamy

f (z) = (x + iy)x = x2 + xyi,

więc u(x, y) = x2 oraz v(x, y) = xy. Obliczamy pochodne cząstkowe

ux = 2x, uy = 0,
vx = y, vy = x.

Wyznaczamy punkty, w których funkcje u i v spełniają równania Cauchy’ego-

Riemanna. Dostajemy

ux = 2x = x = vy ,
uy = 0 = −y = −vx ,

czyli x = y = 0. Zatem równania Cauchy’ego-Riemanna są spełnione tylko

dla z = 0. Ponieważ pochodne cząstkowe pierwszego rzędu funkcji u(x, y)
oraz v(x, y) są ciągłe w punkcie (0, 0), więc pochodna f 0 (0) istnieje. Jednak
funkcja f (z) = z Re(z) nie jest holomorficzna w żadnym punkcie, bo gdyby
tak było, pochodna istniałaby w pewnym otoczeniu punktu, a istnieje tylko
w punkcie z = 0.
 ANALIZA MATEMATYCZNA 2.3 A

d) Badamy czy funkcja f (z) = z12 jest holomorficzna. Najpierw znajdujemy

część rzeczywistą u(x, y) oraz urojoną v(x, y) funkcji f (z). Mamy
1 (x − iy)2 x2 − y 2 −2xy
f (z) = = = + i ,
(x + iy)2 (x2 + y 2 )2 (x2 + y 2 )2 (x2 + y 2 )2
x2 −y 2 −2xy
więc u(x, y) = (x2 +y 2 )2 oraz v(x, y) = (x2 +y 2 )2 . Obliczamy pochodne cząstkowe
2x(x2 − 3y 2 ) 2y(y 2 − 3x2 )
ux = − , uy = ,
(x2 + y 2 )3 (x2 + y 2 )3
2y(y 2 − 3x2 ) 2x(x2 − 3y 2 )
vx = − , vy = − .
(x2 + y 2 )3 (x2 + y 2 )3
Wyznaczamy punkty, w których funkcje u i v spełniają równania Cauchy’ego-
Riemanna. Dostajemy
2x(x2 − 3y 2 ) 2x(x2 − 3y 2 )
ux = − = − = vy ,
(x2 + y 2 )3 (x2 + y 2 )3
2y(y 2 − 3x2 ) 2y(y 2 − 3x2 )
uy = = = −vx .
(x2 + y 2 )3 (x2 + y 2 )3
Zatem równania Cauchy’ego-Riemanna są spełnione dla z ∈ C \ {0}. Ponad-
to, pochodne cząstkowe pierwszego rzędu funkcji u(x, y) oraz v(x, y) są ciągłe
w C \ {0} jako funkcje wymierne. Stąd funkcja f (z) = z12 jest holomorficzna
dla z ∈ C \ {0}.
5.5.
a) Korzystając ze wzorów
eiz − e−iz
ez = ex+iy = ex (cos y + i sin y) oraz sin z =
2i
otrzymujemy
eiz − e−iz ei(x+iy) − e−i(x+iy) eix−y − e−ix+y
sin z = = =
2i 2i 2i
1 −y
e (cos x + i sin x) − ey (cos(−x) + i sin(−x))
 
=
2i
1  −y
e (cos x + i sin x) − ey (cos x − i sin x)

=
2i
−i 
cos x e−y − ey + i sin x e−y + ey
   
=
2
sin x (e−y + ey ) + i cos x (ey − e−y )
=
2
= sin x cosh y + i cos x sinh y.
 ANALIZA MATEMATYCZNA 2.3 A

Stąd

u(x, y) = sin x cosh y, v(x, y) = cos x sinh y.

Obliczamy pochodne cząstkowe

ux = cos x cosh y, uy = sin x sinh y,

vx = − sin x sinh y, vy = cos x cosh y

i zauważamy, że spełnione są równania Cauchy’ego-Riemanna:

ux = vy , uy = −vx .

b) Korzystając ze wzou

ez = ex+iy = ex (cos y + i sin y)

otrzymujemy

u(x, y) = ex cos y, v(x, y) = ex sin y.

Obliczamy pochodne cząstkowe

ux = ex cos y, uy = −ex sin y,

vx = ex sin y, vy = ex cos y

i zauważamy, że spełnione są równania Cauchy’ego-Riemanna:

ux = vy , uy = −vx .

c) Mamy

(x + iy)3 = x3 + 3x2 yi − 3xy 2 − y 3 i = x3 − 3xy 2 + (3x2 y − y 3 )i

otrzymujemy

u(x, y) = x3 − 3xy 2 , v(x, y) = 3x2 y − y 3 .

Obliczamy pochodne cząstkowe

ux = 3x2 − 3y 2 , uy = −6xy,
vx = 6xy, vy = 3x2 − 3y 2

i zauważamy, że spełnione są równania Cauchy’ego-Riemanna:

ux = vy , uy = −vx .
 ANALIZA MATEMATYCZNA 2.3 A

5.6.
a) Znajdziemy funkcję holomorficzną f (z) = u(x, y) + iv(x, y) wiedząc, że
u(x, y) = x2 −y 2 +2x. Część urojoną v(x, y) funkcji f (z) znajdziemy stosując
równania Cauchy’ego-Riemanna. Mamy
ux = 2x + 2 = vy ,
uy = −2y = −vx .
Z pierwszego z równań Cauchy’ego-Riemanna dostajemy
Z
v(x, y) = 2x + 2 dy = 2xy + 2y + h(x).
Funkcję h(x) wyznaczymy z drugiego z równań Cachy’ego-Riemanna. Po
podstawieniu otrzymanej funkcji v(x, y) do tego równania mamy
−2y = −(2y + f 0 (x)) = −2y − h0 (x), czyli
h0 (x) = 0,
h(x) = C,
gdzie C ∈ R. Zatem v(x, y) = 2xy + 2y + C oraz
f (z) = x2 − y 2 + 2x + i(2xy + 2y + C) = x2 + 2xyi − y 2 + 2(x + iy) + Ci
= (x + iy)2 + 2(x + iy) + Ci = z 2 + 2z + Ci.

b) Znajdziemy funkcję holomorficzną f (z) = u(x, y) + iv(x, y) dla z ∈ C \ {0}

x
wiedząc, że u(x, y) = x2 +y 2 . Część urojoną v(x, y) funkcji f (z) znajdziemy

stosując równania Cauchy’ego-Riemanna. Mamy

y 2 − x2
ux = 2 = vy ,
(x + y 2 )2
2xy
uy = − 2 = −vx .
(x + y 2 )2
Z drugiego z równań Cauchy’ego-Riemanna dostajemy
Z 2xy y
v(x, y) = dx = − + g(y).
(x2 + y 2 )2 x2 + y 2
Funkcję g(y) wyznaczymy z pierwszego z równań Cachy’ego-Riemanna. Po
podstawieniu otrzymanej funkcji v(x, y) do tego równania mamy
y 2 − x2 y 2 − x2
2 2 2
= 2 2 2
+ g 0 (y), czyli
(x + y ) (x + y )
g 0 (y) = 0,
g(y) = C,
 ANALIZA MATEMATYCZNA 2.3 A

y
gdzie C ∈ R. Zatem v(x, y) = − x2 +y 2 + C oraz

x y x − iy z̄|z|2 z̄ 1
f (z) = − i+Ci = +Ci = Ci = +Ci = +Ci.
x2 + y 2 x2 + y 2 x2 + y 2 + z̄ · z z

c) Znajdziemy funkcję holomorficzną f (z) = u(x, y) + iv(x, y) wiedząc, że

u(x, y) = 2ex sin y. Część urojoną v(x, y) funkcji f (z) znajdziemy stosując
równania Cauchy’ego-Riemanna. Mamy

ux = 2ex sin y = vy ,
uy = 2ex cos y = −vx .

Z pierwszego z równań Cauchy’ego-Riemanna dostajemy

Z
v(x, y) = 2ex sin y dy = −2ex cos y + h(x).

Funkcję f (x) wyznaczymy z drugiego z równań Cachy’ego-Riemanna. Po

podstawieniu otrzymanej funkcji v(x, y) do tego równania mamy

2ex cos y = 2ex cos y − f 0 (x), czyli

h0 (x) = 0,
h(x) = C,

gdzie C ∈ R. Zatem v(x, y) = −2ex cos y + C oraz

f (z) = 2ex sin y − 2iex cos y + Ci = 2ex (sin y − i cos y) + Ci

= −2iex (cos y + i sin y) + Ci = −2iez + Ci

Uwaga 5. Korzystamy ze wzoru

Z Z β
f (z) dz = f (z(t))z 0 (t) dt,
C α

gdzie z = z(t), α 6 t 6 β jest parametryzacją łuku C.

5.7.
a) Równanie parametryczne odcinka o początku z1 = 0 i końcu z2 = 2 + i ma
postać
z(t) = zz + (z2 − z1 )t = 0 + (2 + i)t,
gdzie t ∈ [0, 1]. Stąd z 0 (t) = 2 + i. Zatem
Z Z 1 Z 1 2+i
Im(z) dz = (Im(2 + i)t)(2 + i) dt = (2 + i) t dt = .
C 0 0 2
 ANALIZA MATEMATYCZNA 2.3 A

b) Zauważmy, że krzywa C dana wzorem eit dla − π2 ¬ t ¬ π2 to półokrąg o

środku w 0 i promieniu 1, zaczynający się w punkcie −i i kończący w i,
leżący w IV i I ćwiartce. Mamy zatem z(t) = eit , czyli z 0 (t) = ieit . Stąd
Z Z π Z π
2 it it 2
|z| dz = |e |ie dt = i (cos t + i sin t) dt
C − π2 − π2
Z π Z π π π
2 2 2 2
=i cos t dt − sin t dt = i sin t π + cos t π = 2i.
− π2 − π2 −2 −2