Professional Documents
Culture Documents
ASSH2003: Student - Feedback@sti - Edu
ASSH2003: Student - Feedback@sti - Edu
Halimbawa:
''Donato, kakain na, Anak,” tawag ni Aling Guada sa anak na noo'y abalang-abala sa
ginagawa at hindi halos napansing nakalapit na pala ang ina sa kanyang kinalalagyan.
"Aba'y kayganda naman nireng ginagawa mo, Anak! Ay ano ba talaga ang balak mo,
ha?''
Natatawang inakbayan ni Donato ang ina at inakay papasok sa munti nilang kusina.
-Mula sa "Ang Kariton ni Donato
2. Di direkta o Di tuwirang Pagpapahayag
Ang tagapagsalaysay ang naglalahad sa sinasabi, iniisip, o nararamdaman ng tauhan sa
ganitong uri ng pagpapabayag. Hindi na ito ginaganlitan ng panipi.
Halimbawa:
Tinawag ni Aling Guada ang anak dahil kakain habang ito'y abalang-abala sa
ginagawa at hindi halos napansing nakalapit na pala ang ina sa kanyang kinalalagyan.
Sinabi niyang kayganda ng ginagawa ng anak at tinanong din niya kung ano ba talaga
ang balak niya.
Natatawang inakbayan ni Donato ang ina at inaki ay papasok sa munti nilang kusina.
pagpapakilala ng tauhan ang expository at dramatiko. Expository kung ang tagapagsalaysay ang
magpapakilala o maglalarawan sa pagkatao ng tauhan at dramatiko naman kung kusang
mabubunyag ang karakter dahil sa kanyang pagkilos o pagpapahayag.
Ang karaniwang tauhan sa mga akdang naratibo ay ang sumusunod:
A. Pangunahing Tauhan - Sa pangunahing tauhan o bida umiikot ang mga pangyayari sa
kuwento mula simula hanggang sa katapusan. Karaniwang iisa lamang ang pangunahing
tauhan. Ang kanyang mga katangian ay ibinabatay sa tungkulin o papel na kanyang
gagampanan sa kabuuan ng akda.
B. Katunggaling Tauhan - Ang katunggaling tauhan o kontrabida ay siyang sumasalungat o
kalaban ng pangunahlng tauhan. Mahalaga ang papel ng tauhang ito sapagkat sa mga
tunggaliang na nangyayari sa pagitan nila nabubuhay ang mga pangyayari sa kuwento at higit
na napatitingkad ang mga katangian ng pangunahing tauhan.
C. Kasamang Tauhan - Gaya ng ipinahihiwatig ng katawagan, ang kasamang tauhan ay
karaniwang kasama o kasangga ng pangunahin:g tauhan. Ang pangunahing papel o tungkulin
niya ay sumuporta, hingahan, o kapalagayang-loob ng pangunahing tauhan.
D. Ang May-akda - Sinasabing ang pangunahing tauhan at ang may-akda ay lagi nang
magkasama sa kabuooan ng akda. Bagama't ang namamayani lamang ay ang kilos at tinig ng
tauhan, sa likod ay laging nakasubaybay ang kamalayan ng makapangyarihang awtor.
Ayon kay E.M. Forster, may dalawang (2) uri ng tauhan ang maaaring makita sa isang tekstong
naratibo tulad ng:
o Tauhang bilog (round character) - lsang tauhang may multidimensiyonal o maraming
saklaw ang personalidad. Tulad ng isang tunay na katauhan, nagbabago ang kanyang
pananaw, katangian, at damdamin ayon sa pangangailangan. Ang isang tahimik at
mapagtimping tauhan halimbawa ay maaaring magalit at sumambulat kapag hinihingi ng
sitwasyon o pangyayari sa kuwento at pangangailangang magbago ang taglay niyang
katangian at lumutang ang nararapat na emosyon o damdamin.
o Tauhang lapad (flat character) - Ito ang tauhang nagtataglay ng iisa o dadalawang
katangiang madaling matukoy o predictable. Madaling mahulaan at maiugnay sa kanyang
katauhan ang kanyang mga ikinikilos at maituturing na stereotype tulad ng mapang-aping
madrasta, mapagmahal na ina, tinedyer na hindi sumusunod sa magulang, at iba pa.
Karaniwang hindi nagbabago o nag-iiba ang katangian ng tauhang lapad sa kabuuan ng
kuwento.
Sinasabi rin ni Forster na kinakailangang makita ang dalawang (2) uring ito ng tauhan sa
tekstong naratibo. Bagama't madaling matukoy o predictable ang tauhang lapad ay hindi niya
iminumungkahi ang pagtatangal sa ganitong uri ng tauhan sa pagsulat ng akda upang
manalamin pa rin nito ang tunay na kalakaran ng mga tauhan sa ating mundo.
2. Tagpuan at Panahon
Ang tagpuan ay tumutukoy hindi lang ang lugar kung saan naganap ang mga pangyayari sa akda
kundi gayundin ang panahon (oras, petsa, taon) at maging ang damdaming umiiral sa kapaligiran
nang maganap ang mga pangyayari tulad ng kasayahang dala ng pagdiriwang sa isang kaarawan,
takot na umiiral dahil sa malakas na hampas ng hangin at ulang data ng bagyo, romantikong paligid
sanhi ng maliwanag buwang nakatunghay sa magkasintahang naghahapunan sa isang hardin,
matinding pagod ng magsasakang nag-aararo sa ilalim ng tirik na tirik na sikat ng araw,
kalungkutan ng pamilyang nakatunghay habang, ibinababa sa kanyang huling hantungan ang isang
minamahal, at iba pa.
3. Banghay
Ito ang tawag sa maayos na daloy o pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari sa mga tekstong
naratibo upang mabigyang-linaw ang temang taglay ng akda.
Makikita sa ibaba ang karaniwang banghay o balangkas ng isang naratibo:
• Pagkakaroon ng isang epektibong simula kung saan maipakikilala ang mga tauban, tagpuan at
tema (orientation or introduction)
• Pagpapakilala sa suliraning ihahanap ng kalutasan ng mga tauhan partikular ang pangunahing
tauhan (problem)
• Pagkakaroon ng saglit na kasiglahang hahantong sa pagpapakita ng aksyong gagawin ng tauhan
tungo sa paglutas sa suliranin (rising action).
• Patuloy sa pagtaas ang pangyayaring humahantong sa isang kasukdulan (climax)
• Pababang pangyayari na humahantong sa isang resolusyon o kakalasan (falling action)
• Pagkakaroon ng isang makabuluhang wakas (ending)
Hindi lahat ng banghay ay sumusunod sa kumbensiyonal na simula-gitna-wakas. May mga akdang
hindi sumusunod sa ganitong kalakaran at tinatawag na anachrony o mga pagsasalaysay na hindi
nakaayos sa tamang pagkakasunod-sunod. Mauuri ito sa tatlo:
• Analepsis (Flashback) - dito ipinapasok ang mga pangyayaring naganap sa nakalipas.
• Prolepsis (Flash-forward) - dito nama'y ipinapasok ang mga pangyayaring magaganap pa lang
sa hinaharap.
• Ellipsis - may mga puwang o patlang sa pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari na
nagpapakitang may bahagi sa pagsasalaysay na tinanggal o hindi isinama.
4. Paksa o Tema
Ito ang sentral na ideya kung saan umiikot ang mga pangyayari sa kuwento. Mahalagang malinang
ito ng husto sa kabuuan ng akda upang mapalutang ng may-akda ang pinakamahalagang
mensaheng nais niyang maparating sa kanyang mambabasa.
Sanggunian:
Dayag, Alma M. & Del Rosario, Mary Grace G. (2016). Pinagyamang pluma: Pagbasa at pagsususri
ng iba’t ibang teksto tungo sa pananaliksik. Quezon City: Phoenix Publishing House
Kung ang tekstong naratibo ay may elementong kinabibilangan ng tauhan, tagpuan, suliraninn, at
mahahalagang pangyayaring tulad ng simula, kasukdulan, kakalasan, at wakas, ang tekstong
imormatibo ay mayroon ding mga elemento. Ang mga ito’y sumusunod.
3. Pagpapaliwanag – Ito ang uri ng tekstong impormatibong nagbibigay paliwanag kung paano o
bakit naganap ang isang bagay o pangyayari. Layunin nitong makita ng mambabasa mula sa
mga impormasyong nagsasaad kung paano humantong ang paksa sa ganitong kalagayan.
Karaniwan itong ginagamitan ng mga larawan, dayagram, o flow chart na may kasamang mga
paliwanag. Halimbawa nito’y ang siklo ng buhay ng mga hayop at insekto tulad ng paruparo,
palaka, at iba pa.
Sanggunian:
Dayag, A. & Del Rosario, M. (2016). Pinagyamang pluma: Pagbasa at pagsususri ng iba’t ibang
teksto tungo sa pananaliksik. Quezon City: Phoenix Publishing House
Ang tekstog deskriptibo ay isang pagpapahayag ng mga impresyon o kakintalang likha ng pandama.
Sa pamamagitan ng pang-amoy, panlasa, pandinig, paningin, at pansalat, itinatala ng sumulat ang
paglalarawan ng mga detalye na kanyang nararanasan. Ito naman ay naglalayong magsaad ng
kabuoang larawan ng isang bagay, pangyayari, o kaya naman ay magbigay ng isang konseptong biswal
ng mga bagay-bagay, pook, tao, o pangyayari. Mauuri ang paglalarawan sa dalawa: karaniwan at
masining.
Maganda si Matet. Maamo ang mukha na lalo pang pinatingkad ng mamula-mula niyang mga pisngi.
Mahaba ang kanyang buhok na umaabot hanggang baywang. Balingkinitan ang kanyang katawan na
binagayan naman ng kanyang taas.
Masining naman kung ito ay nagpapahayag ng isang buhay na larawan batay sa damdamin at
pangmalas ng may-akda. Karaniwang pili ang mga ginagamit na salita sa paglalarwang, kabilang na
ang paggamit ng mga pang-uri, pang-abay, tayutay, at idyoma. Halimbawa:
Muling nagkabuhay si Venus sa katauhan ni Matet. Ang maamo niyang mukhang tila anghel ay
sadyang kinahuhumalingan ng mga anak ni Adan. Alon-alon ang kanyang buhok na bumagay naman
sa kainggit-inggit niyang katawan at taas.
Pinagkuhanan:
Marquez, S. (2016). Pintig: pagbasa at pagsusuri ng iba’t ibang teksto tungo sa pananaliksik. Sibs Publishing House.