TIẾT 45 – 46: PHƯƠNG TRÌNH ĐƯỜNG TRÒN.

I. Lý thuyết
- Phương trình đường tròn tâm I(a; b), bán kính R.
(x – a)2 + (y – b)2 = R2 (1)
- Nếu a + b – c > 0 thì phương trình: x + y – 2ax – 2by + c = 0 (2) là phương trình đường
2 2 2 2

tròn tâm I(a; b), bán kính R = a 2 + b 2 − c

II – Bài tập
DẠNG 1: Nhận dạng phương trình đường tròn. Tìm tâm và bán kính đường tròn.
Phương pháp giải :
Cách 1: Đưa phương trình về dạng: ( x − a) 2 + ( y − b) 2 = P (1).
• Nếu P  0 thì (1) là phương trình đường tròn có tâm I ( a; b ) và bán kính R = P
• Nếu P  0 thì (1) không phải là phương trình đường tròn.
Cách 2: + Đưa phương trình về dạng: ( C ) : x 2 + y 2 − 2ax − 2by + c = 0 (2)
+ Xét dấu biểu thức P = a 2 + b2 − c
• Nếu P  0 thì (2) là phương trình đường tròn ( C ) có tâm I ( a; b ) và bán kính
R = a 2 + b2 − c
• Nếu P  0 thì (2) không phải là phương trình đường tròn.
Bài 1: Trong các phương trình sau, phương trình nào là phương trình của đường tròn? Tìm tâm
và bán kính nếu có.
a) ( x − 2 ) + ( y − 3) = 4 ; e) ( x − 1) + ( y − 5) = −9 ;
2 2 2 2

b) ( x − 1) + ( y + 2 ) = 16 ;
2 2
f) x 2 + y 2 = 49 ;
c) ( x + 3) + ( y − 5) = 8 ; g) ( x + 7 ) + y 2 = 18 ;
2 2 2

d) ( x + 4 ) + ( y + 2 ) = 13 ; h) x 2 + ( y + 4 ) = 81 ;
2 2 2

Bài 2: Trong các phương trình sau, phương trình nào là phương trình của đường tròn? Tìm tâm
và bán kính nếu có.
a) x 2 + y 2 + 2 x − 4 y + 9 = 0 (1)
b) x 2 + y 2 − 6 x + 4 y + 13 = 0 (2)
c) 2 x + 2 y − 6 x − 4 y − 1 = 0
2 2
(3)
d ) 2x + y + 2x − 3y + 9 = 0
2 2
(4)
Bài 3: Trong các phương trình sau, phương trình nào là phương trình của đường tròn? Tìm tâm
và bán kính nếu có.
a) x 2 + y 2 − 4 x + 4 y − 1 = 0 ; e) x 2 + y 2 + 6 y − 2 = 0 ;
b) x 2 + y 2 + 6 x − 8 y − 11 = 0 ; f) x 2 + y 2 + 3x − 5 = 0 ;
c) 2 x 2 + 2 y 2 + 8 x + 20 y + 8 = 0 ; g) x 2 + y 2 − 15 = 0 ;
d) 3x 2 + 3 y 2 − 12 x − 18 y − 9 = 0 ; h) −4 x 2 − 4 y 2 − 16 x + 24 y + 48 = 0 .
Bài 4: Trong các phương trình sau, phương trình nào là phương trình của đường tròn? Tìm tâm
và bán kính nếu có.
a) x 2 + y 2 − 4 x + 6 y + 15 = 0 ; e) x + 6 y − 2 = 0 ;
b) x 2 + y 2 + 10 x − 8 y + 50 = 0 ; f) x 2 + y 2 + 3x − 2 xy + 1 = 0 ;
c) 4 x 2 + 4 y 2 + 2 x + 3 y + 16 = 0 ; g) x 2 + y 2 + 2 xy − 3 y − 10 = 0 ;
d) x 2 − y 2 − 7 x − 9 y − 9 = 0 ; h) 2 x 2 + y 2 + 4 x − 5 y − 12 = 0 .
DẠNG 2: Viết phương trình đường tròn
Phương pháp giải.
Cách 1: + Tìm toạ độ tâm I a; b của đường tròn (C)
+ Tìm bán kính R của đường tròn (C)
+ Viết phương trình của (C) theo dạng ( x a)2 (y b) 2 R2 .
Cách 2: Giả sử phương trình đường tròn (C) là: x 2 y2 2 ax 2by c 0 với a 2 + b 2 − c  0 .
+ Từ điều kiện của đề bài thành lập hệ phương trình với ba ẩn là a, b, c.
+ Giải hệ để tìm a, b, c từ đó tìm được phương trình đường tròn (C).
Chú ý:
* A C IA R

* C tiếp xúc với đường thẳng tại A IA d I; R

* C tiếp xúc với hai đường thẳng 1

và 2
d I; 1
d I; 2
R
Bài 5: Viết phương trình đường tròn trong mỗi trường hợp sau:
a) Đường tròn có tâm I (1; 2) , bán kính R = 3 ;
b) Đường tròn có tâm I (−2;1) , bán kính R = 4 ;
c) Đường tròn có tâm I (3; −5) , bán kính R = 5 ;
d) Đường tròn có tâm I (−4; −6) , bán kính R = 11 .
Bài 6: Viết phương trình đường tròn trong mỗi trường hợp sau:
a) Đường tròn có tâm I (1; −5) , và đi qua điểm O(0;0) ;
b) Đường tròn có tâm I (3; −4) , và đi qua điểm A(1;1) ;
c) Đường tròn có tâm I (2; 2) , và đi qua điểm B(−2;3) ;
d) Đường tròn có tâm I (−2; −5) , và đi qua điểm C (−4; −1) ;
III/ BÀI TẬP VỀ NHÀ
Bài 7: Trong các phương trình sau, phương trình nào biểu diễn đường tròn? Tìm tâm và bán
kính nếu có.
a) ( x − 2) 2 + ( y − 3) 2 = 25 ; c) x 2 + y 2 − 4 y + 6 x − 12 = 0 ;
b) ( x + 3) 2 + ( y − 4) 2 = −11 ; d) x 2 + y 2 − 6 x + 10 y + 36 = 0 ;
Bài 8: Viết phương trình đường tròn trong mỗi trường hợp sau:
a) Đường tròn có tâm I (−3;8) , bán kính R = 3 ;
b) Đường tròn có tâm I (4;1) , và đi qua điểm A(2;5) ;
IV- BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM
Câu 1. Cho đường tròn (T ) : ( x − 2 ) + ( y + 3) = 16 . Tìm tọa độ tâm I và bán kính R của đường
2 2

tròn ( T ) .
A. I ( −2;3) , R = 4 . B. I ( −2;3) , R = 16 . C. I ( 2; − 3) , R = 16 . D. I ( 2; − 3) , R = 4 .
Câu 2. Trong mặt phẳng Oxy , đường tròn x 2 + y 2 − 10 x − 11 = 0 có bán kính bằng bao nhiêu?
A. 6 . B. 36 . C. 6 . D. 2 .
Câu 3. Trong mặt phẳng Oxy , đường tròn nào sau đây đi qua điểm A ( 4; −2 ) ?
A. x 2 + y 2 + 2 x − 20 = 0 . B. x 2 + y 2 − 4 x + 7 y − 8 = 0 .
C. x 2 + y 2 − 6 x − 2 y + 9 = 0 . D. x 2 + y 2 − 2 x + 6 y = 0 .
Câu 4. Phương trình nào dưới đây là phương trình của đường tròn?
A. x 2 + y 2 + x + y + 4 = 0 . B. x 2 − y 2 + 4 x − 6 y − 2 = 0 .
C. x 2 + 2 y 2 − 2 x + 4 y − 1 = 0 . D. x 2 + y 2 − 4 x − 1 = 0 .
Câu 5. Cho đường tròn ( C ) : x 2 + y 2 − 4 x + 2 y − 7 = 0 có tâm I và bán kính R . Khẳng định nào
dưới đây là đúng?
A. I ( −2;1) , R = 2 3 . B. I ( 2; − 1) , R = 12 . C. I ( 2; − 1) , R = 2 3 . D. I ( 4; − 2 ) , R = 3 3 .
Câu 6. Cho phương trình: x 2 + y 2 − 2ax − 2by + c = 0 (1) . Điều kiện để (1) là phương trình đường
tròn là
A. a 2 + b 2 − 4c  0 . B. a 2 + b 2 − c  0 . C. a 2 + b 2 − 4c  0 . D. a 2 + b2 − c  0 .
Câu 7. Phương trình nào sau đây là phương trình đường tròn?
( I ) x 2 + y 2 − 4 x + 15 y − 12 = 0
( II ) x 2 + y 2 − 3x + 4 y + 20 = 0
( III ) 2 x 2 + 2 y 2 − 4 x + 6 y + 1 = 0
A. Chỉ ( I ) . B. Chỉ ( II ) . C. Chỉ ( III ) . D. Chỉ ( I ) và ( III ) .
Câu 8. Phương trình nào sau đây là phương trình đường tròn?
A. x 2 + y 2 − 4 x − 8 y + 1 = 0 . B. 4 x 2 + y 2 − 10 x + 4 y − 2 = 0 .
C. x 2 + y 2 − 2 x − 8 y + 20 = 0 . D. x 2 + 2 y 2 − 4 x + 6 y − 1 = 0 .
Câu 9. Viết phương trình đường tròn tâm I ( 3; −2 ) và đi qua điểm M ( −1;1) là.
A. ( x + 3) + ( y − 2 ) = 5 . B. ( x − 3) + ( y + 2 ) = 25 .
2 2 2 2

C. ( x − 3) + ( y + 2 ) = 5 . D. ( x − 3) + ( y − 2 ) = 25 .
2 2 2 2

Câu 10. Phương trình đường tròn tâm I ( −1; 2 ) và đi qua điểm M ( 2;1) là
A. x 2 + y 2 + 2 x − 4 y − 5 = 0 . B. 4 x 2 + y 2 + 2 x − 4 y + 3 = 0 .
C. x 2 + y 2 − 2 x − 4 y − 5 = 0 . D. Đáp án khác.