Hierdie lys is opgestel deur die taalpraktisyns van die

Virtuele instituut vir Afrikaans.

Die lys mag vryelik versprei word met die nodige erkenning aan VivA.
Idioom/Uitdrukking/Gesegde Betekenis Trefwoord – Idioom Trefwoord – Idioom Trefwoord – Betekenis Trefwoord – Betekenis
A
Iemand het a gesê en sal ook b moet sê Iemand sal moet voortgaan soos sig begin het a sê voortgaan begin
Van a tot z Van begin tot end/Tot in die fynste besonderhede z begin end

Altyd op dieselfde aambeeld slaan

Altyd op dieselfde saak terugkom/oor dieselfde onderwerp praat aambeeld slaan dieselfde
Iemand bly nie altyd by wat sig gesê het nie/hou nie altyd woord
Iemand se aand- en môrepraatjies kom nie ooreen nie
nie aand môre woord
Die aandag prikkel Belangstelling wek aandag prikkel wek
Iets aandik Iets oordryf/vergroot aandik oordryf
Aangeklam wees Effens dronk wees aangeklam dronk
Goed/Sleg by iemand aangeskrewe staan (Nie) in iemand se guns staan (nie) aangeskrewe staan guns
Êrens aangewaai kom Êrens onverwags en toevallig aankom aangewaai kom onverwags
Aanhou(er) wen Deur nie moed op te gee nie, sal die doel bereik word aanhouer wen moed
Daar nie op aankom nie Nie saak maak nie aankom saak
By iemand aanlê Met iemand flankeer aanlê flankeer
Groot aanloop hê Druk besoek word aanloop groot besoek
In aansien wees Geag wees aansien geag
Sonder aansien van (des) persoon(s) Geen onderskeid tref nie aansien persoon onderskeid
Daar kom die aap uit die mou Daar blyk die eintlike bedoeling/kom geheime vorendag aap mou geheim mou
Al dra ʼn aap ʼn goue ring, hy bly tog maar ʼn lelike ding Die uiterlike van iemand verhoog nie sig innerlike waarde nie aap ring uiterlike
Iemand is op ʼn plek waar sig nie tuishoort nie/Onhandige
Soos ʼn aap in ʼn porseleinkas/glaskas wees
persoon aap porselein onhandig plek
Voel of jy in die aarde kan insink Baie skaam kry aarde sink skaam
Aardjie na sy vaartjie Gesê van ʼn kind wat na die pa aard (ongunstig) aardjie vaartjie aard
Die alfa en omega Die begin en die einde alfa omega begin einde
Meer afbyt as wat jy kan kou Meer doen as wat jy kan hanteer afbyt kou doen hanteer
Woorde afbyt Woorde afgemete en kragtig uiter afbyt woord kragtig
Die aftog blaas Terugtrek/Retireer aftog blaas terugtrek retireer
Alkant selfkant Nie saak maak nie alkant selfkant saak
Twaalf ambagte en dertien ongelukke Gesê van iemand wat gedurig van werk verander ambag ongeluk werk verander
Met die ronde appels gooi Baklei appel gooi baklei
Iets vir ʼn appel en ʼn ei verkoop Spotgoedkoop appel ei spotgoedkoop goedkoop
Die appel val nie ver van die boom nie Kinders aard dikwels na hul ouers appel boom kinders ouers
Appèl aanteken teen iets ʼn Besluit teenstaan appèl aanteken besluit teenstaan
ʼn Appeltjie met iemand te skil hê ʼn Onaangename saak met iemand te bespreek appel skil saak bespreek
Jou arm lig Te veel drink arm lig drink
B
Jou baadjie vir ʼn ander uittrek Baie goedhartig wees baadjie uittrek goedhartig
Bak staan Al jou kragte inspan/Baie hard werk bak staan kragte werk
Iemand van bakboord na stuurboord stuur Iemand van die een persoon/plek na die ander stuur bak stuur plek stuur
Die balk in jou eie oog nie raaksien nie Jou eie foute nie raaksien nie balk oog fout raaksien
Balke/Planke saag Baie hard snork balk saag snork
Met die verkeerde been/voet uit die bed klim In ʼn slegte bui wees bed voet bui
Harde bene kou Baie swaar kry been kou swaar
Geen benul/Nie die vaagste benul van iets hê nie Geen begrip hê nie benul vaag begrip
Iets te berde bring Iets ter sprake/op die lappe bring berde bring sprake

1
 Hierdie lys is opgestel deur die taalpraktisyns van die
Virtuele instituut vir Afrikaans.
Die lys mag vryelik versprei word met die nodige erkenning aan VivA.
ʼn Berg van ʼn molshoop maak Iets erg oordryf/ʼn Geringe sakie as uiters gewigtig voorstel berg molshoop saak oordryf
Die berg het ʼn muis gebaar Groot dinge is verwag, maar slegs iets kleins het gebeur berg muis verwag
Aan iemand die mooiste beloftes maak, wetend daar sal niks van
Iemand goue berge beloof
kom nie berg goud belofte
Berge versit Groot dinge uitgerig kry berg versit groot uitrig
Jou eie beuel blaas Jou eie roem verkondig beuel blaas roem verkondig
Jou met beuselagtighede bemoei/besig hou Jou met minder belangrike sake/nietighede bemoei beuselagtig bemoei saak nietig
ʼn Nuwe blaadjie omslaan ʼn Beter lewe begin lei/ʼn Plig beter vervul blaadjie omslaan beter lewe
Blad steek/stoot/skud Mekaar die hand gee in ooreenstemming/Met die hand groet blad steek
Iemand se bloed laat kook Iemand besonder kwaad maak bloed kook kwaad
Blou bloed hê Van adellike afkoms wees bloed blou adellik
Blou Maandag ʼn Dag waarop alles verkeerd loop blou Maandag verkeerd
Elke blou Maandag Kort-kort blou Maandag kort-kort
ʼn Blou skeen kry Wanneer ʼn versoek om ʼn liefdesverhouding geweier word blou skeen liefde weier
Soos blits iets doen Iets baie vinnig doen blits vinnig
Soos ʼn vetgesmeerde blits loop Baie vinnig hardloop blits vet vinnig
Die bobbejaan agter die bult gaan haal Moeilikhede vooruitloop bobbejaan bult moeilikheid
ʼn Bobbejaan het daar ʼn kierie nodig Die terrein is onbegaanbaar bobbejaan kierie onbegaanbaar
Jy kan dit vir die bobbejane vertel/wysmaak Iemand nie glo nie bobbejaan vertel glo
Bobbejaanstuipe/Aapstuipe kry Jou erg ontstel oor ʼn kleinigheid/geveinsde ontsteltenis bobbejaan stuipe ontstel
Boedel oorgee Die stryd gewonne gee/Bankrot wees boedel oorgee bankrot
Jou boeglam skrik Totaal lam van skrik boeglam skrik lam skrik
Soos ʼn boek praat Vlot en logies gesels boek praat vlot gesels
Iets spreek boekdele Iets is betekenisvol boekdele spreek betekenisvol
Ander se boeke is duister om te lees ʼn Ander se sake is moeilik om te verstaan boek duister saak verstaan
Boeke vat Huisgodsdiens hou boek vat godsdiens huis
So bang soos ʼn bok vir ʼn skoot hael Baie bang wees bok bang bang
ʼn Bok in die wingerd laat loop Iemand te veel vertrou bok wingerd vertrou
Die hele boksendais/boksemdais Almal boksendais boksemdais almal
Boontjie kry sy loontjie Elkeen kry sig verdiende loon boontjie loontjie loon verdien
Iemand om die bos lei Iemand mislei bos lei mislei
Diep in die bottel kyk Te veel drink bottel diep drink
Iemand het ʼn broertjie dood aan iets Iemand het ʼn afkeer van iets broertjie dood afkeer
ʼn Buffel ʼn Onbeskofte vent buffel onbeskof
Buikvol vir iets wees Sat wees van iets/daarvan walg buikvol sat walg
Jou te buite gaan Jou gruwelik vererg/aan oormaat skuldig maak buite gaan vererg oormaat
Nie vir ʼn moeilike taak terugdeins nie/ʼn moeilike taak fluks
Die bul by die horings pak
aanpak bul horing taak moeilik
Oor die bult wees Verdwyn/Verlore wees bult oor verdwyn verlore
Lyk of iemand ʼn Bybel ingesluk het Iemand wat sig baie godsdienstig voordoen Bybel insluk godsdienstig
Iemand bydam Iemand voorkeer en goed die waarheid vertel bydam waarheid
Jou kop in ʼn bynes steek Jou met ʼn saak bemoei wat groot moeilikheid kan veroorsaak bynes kop saak bemoei
C
Iets cum Iets met lof slaag cum lof slaag
D
Iets is te dik vir ʼn daalder Iets is te erg/duur daalder dik erg duur
Daar sal dadels van kom Daar sal niks van kom nie dadels kom niks kom

2
 Hierdie lys is opgestel deur die taalpraktisyns van die
Virtuele instituut vir Afrikaans.
Die lys mag vryelik versprei word met die nodige erkenning aan VivA.
So klaar/helder soos die dag Heeltemal duidelik dag helder duidelik
Iemand se draad knip Iemand leed aandoen/benadeel draad knip leed benadeel
Op die draad sit Nie kant kies nie draad sit kant kies
Kort van draad wees Gou kwaad word draad kort kwaad gou
Iemand se draadwerk opwen Iemand senuweeagtig/opgewonde/boos maak draadwerk opwen senuweeagtig boos
Vol draadwerk wees Vol nukke en grille wees/Moeilik om tevrede te stel draadwerk vol nukke tevrede
Die draak steek met iemand Iemand vir die gek hou draak steek gek
Iets op jou duim ken Iets uit jou kop/deeglik ken duim ken kop ken
Iets uit jou duim suig Lieg/Uit die lug gryp duim suig lieg
Vir iemand duim vashou Vir iemand sukses toewens duim vashou sukses
Duits met iemand praat Reguit met iemand praat Duits praat reguit praat
So bang soos die duiwel vir ʼn slypsteen Baie bang wees duiwel slypsteen bang
Die duiwel in wees Baie boos/woedend wees duiwel in boos woedend
Die duiwel is los Wanneer ʼn twis/bakleiery losbars/Woedend wees duiwel los baklei woedend
Gee die duiwel wat hom toekom Selfs jou vyande het goeie eienskappe duiwel toekom vyande goed
E
In eenheid lê krag/Deur saam te werk kan doelwitte vinniger en
Eendrag maak mag
beter bereik word eendrag mag eenheid samewerking
Iemand so slaan dat die persoon nie behoorlik uit sig oë kan sien
Iemand slaan dat hy sy ouma vir ʼn eendvoël aansien
nie eendvoël ouma slaan
Eerlik het ʼn os/lam geslag Iemand wat sig as goed voordoen eerlik geslag
Ek eet my hoed op as dit so is Absoluut seker wees dat iets nie die geval is nie eet hoed seker
ʼn Halwe eier is beter as ʼn leë dop Iets, hoe min ook al, is beter as heeltemal niks nie eier dop iets niks
Altyd iemand in die rede val/(ook) saampraat/(ook) ʼn stuiwer in
Altyd ʼn eiertjie (by)lê
die armbeurs gooi eier lê rede
Loop asof jy op eiers trap Baie stadig/versigtig loop eier trap versigtig loop
Eksie-perfeksie Iemand wat uitermate noukeurig en sorgvuldig te werk gaan eksie perfeksie noukeurig sorgvuldig
In jou element wees In jou skik wees/Jou tuis voel in iets element skik tuis
Die elmboog lig Te veel drink elmboog lig drink
Enakskind Reus Enak kind reus
Geld en goed wat nie deur eie kraginspanning verkry is nie, raak
Erfgeld is swerfgeld
jy gou-gou kwyt erfgeld swerfgeld geld kwyt
Iemand se eweknie wees Iemand se gelyke wees eweknie gelyke
F
ʼn Fariseër wees Huigelaar/Skynheilige fariseër huigelaar skynheilig
Fiemies Aanstellings/Nukke/Grille fiemies nukke grille
ʼn Flater maak/begaan ʼn Fout/Growwe vergissing maak/begaan flater fout vergissing
Flenters Skreeulelik/Stukkend flenters lelik stukkend
In die fleur van jou lewe wees In die volle krag van jou lewe wees fleur lewe kragte lewe
Iemand flous Iemand bedrieg flous bedrieg
Fluit-fluit Sonder die minste moeite fluit moeite
Waarskuwing tot iemand wat dink sig sal nie weer van iemand se
Moenie sê: "Fonteintjie, ek sal nie weer van jou drink nie."
dienste gebruik hoef te maak nie fonteintjie drink dienste gebruik
Jou fortuin met die voete vertrap Jou geluk wegskop/Nie van jou kanse gebruik maak nie fortuin voete kanse verspeel
Frikkadel maak van iets Iets lelik stukkend slaan/byt frikkadel stukkend slaan
G
Ganse aanja Dronk wees gans dronk

3
 Hierdie lys is opgestel deur die taalpraktisyns van die
Virtuele instituut vir Afrikaans.
Die lys mag vryelik versprei word met die nodige erkenning aan VivA.
ʼn Gat in die dag slaap ʼn Groot deel van die dag om slaap gat slaap dag slaap
Iemand iets wysmaak/Iemand oorhaal tot ʼn stap waaroor sig
Iemand ʼn gat in die kop praat
later spyt is gat kop wysmaak oorhaal
Iets gate uit geniet Iets baie geniet gate geniet geniet
In gebreke bly Nalaat/Versuim gebreke nalaat versuim
ʼn Geelbaadjie aanhê Jaloers wees geelbaadjie jaloers
Die gees gee Iets breek/raak onklaar gees gee breek onklaar
Geld roekeloos verspil/mors/dit bestee aan iets wat dit nie werd
Geld in die water gooi
is nie geld water
Geld verduister Geld wat jou nie toekom nie vir jou eie doeleindes gebruik geld verduister geld onregmatig
Genadebrood eet Deur iemand anders onderhou word genadebrood eet onderhou
Iemand met twee gesigte ʼn Huigelaar/Vals persoon gesig twee huigelaar vals
Goedkoop, en gevolglik minderwaardige artikels, het dikwels ʼn
Goedkoop (is) duurkoop
korter rakleeftyd as duur, maar duursame, artikels goedkoop duurkoop goedkoop duursaam
Iemand wat te laat in die bed gekom ná ʼn feestelik aand en die
Saans gousblom, soggens molshoop
volgende oggend oes lyk gousblom molshoop bed oggend
ʼn Grensbalie wees ʼn Kind wat baie gou huil grensbalie kind huil
Iets is Grieks vir iemand Iets is onverstaanbaar Grieks onverstaanbaar
Met gunste en gawes Nie volgens verdienste nie, maar weens voortrekkery gunste gawe verdienste voortrek
H
ʼn Haantjie ʼn Bakleierige persoon/ʼn Parmant haan baklei parmant
Hoe meer haas, hoe minder spoed Hoe haastiger jy te werk gaan, hoe minder vorder jy haas spoed haastiger minder
Haasbek Sonder tande haasbek
Deur jou eie skuld in ʼn lastige posisie verkeer of in die
Jou iets op die hals haal
moeilikheid kom hals haal skuld moeilikheid
Iets onder die hamer bring Iets per publieke veiling verkoop hamer bring publieke veiling
Handuit ruk Buite beheer word hand ruk beheer
Die een hand was die ander Deur mekaar te help word beide partye bevoordeel hand was help bevoordeel
Iets (veral ʼn geleentheid) met albei hande aangryp ʼn Geleentheid gretig aanvaar hand aangryp geleentheid aanvaar
Handgemeen raak Begin veg, slaags raak, aanmekaar spring met die vuis hand gemeen veg vuis
Twee hane op een werf gaan nie Twee base in dieselfde besigheid werk nie haan werf baas besigheid
Hare op jou tande hê Durf/deursettingsvermoë hê/taai wees hare tande deursettingsvermoë taai
ʼn Hekel aan iets hê ʼn Sterk afkeer jeens iets voel hekel afkeer
Die hekke is verhang Omstandighede het verander hek verhang omstandighede verander
Hel op aarde hê Baie swaar kry gewoonlik as gevolg van iemand anders hel aarde swaarkry
Iemand wat gesteelde goed/dade verberg/verswyg, is net so
Die heler is so goed as die steler
strafwaardig as die dief/misdadiger self heler steler misdaad verswyg
Met die helm gebore wees In die toekoms kan sien/Dinge kan voorspel helm gebore toekoms voorspel
Hemel en aarde beweeg Alles doen om ʼn doel te bereik hemel aarde doel
Hemel op aarde hê ʼn Baie lekker lewe lei hemel aarde lekker lewe
In die sewende hemel wees Buite jouself van geluk wees/Opgetoë van vreugde hemel sewende geluk vreugde
Skertsend gesê aan iemand wat allerhande veronderstellings
As die hemel val, het ons almal blou musse op
maak hemel blou veronderstelling
Tussen die hen en die nes wees In gevaar verkeer hen nes gevaar
Op jou herrie kry Slae kry herrie slae
Hygend hert Uitroep van verbasing/verslaentheid hert hygend verbasing verslaentheid
Op hete kole staan Baie ongeduldig of onrustig wees hete kole ongeduldig onrustig

4
 Hierdie lys is opgestel deur die taalpraktisyns van die
Virtuele instituut vir Afrikaans.
Die lys mag vryelik versprei word met die nodige erkenning aan VivA.

Op heter daad betrap

Iemand vang terwyl sig nog besig is om iets te doen (ongunstig) heter daad vang
Teen heug en meug iets doen Teen jou sin iets doen heug meug sin
Heuning om iemand se mond smeer Iemand vlei heuning mond vlei
Iemand die heuningkwas deur die mond trek Iemand vlei heuning kwas vlei
Iemand hiet en gebied Iemand links en regs rondbeveel hiet gebied links regs
So skaars soos hoendertande Iets is onverkrygbaar hoender tande skaars onverkrygbaar
ʼn Haastige hond verbrand sy mond Wie halsoorkop te werk gaan, sal negatiewe gevolge ervaar hond mond halsoorkop gevolge
Dat hoor en sien vergaan ʼn Rumoer so hewig dat jou kop daarvan draai hoor sien rumoer
Die horing van oorvloed Iets is in oorvloed horing oorvloed oorvloed
ʼn Plek op horings neem ʼn Groot lawaai maak horing plek lawaai
So skelm soos die houtjie van die galg ʼn Deurtrapte/Geslepe skelm wees hout galg skelm geslepe
I
Die puntjies op die i sit Iets baie noukeurig behandel/uitvoer i punt noukeurig
Iesegrim ʼn Nors, knorrige persoon iesegrim nors knorrig
Indaba hou Mekaar raadpleeg/Vergadering hou indaba vergadering raadpleeg
Tot inkeer kom Berou hê oor wat jy verkeerd gedoen het/Tot besinning kom inkeer kom berou besinning
Iemand met iets inloop Op skelm wyse finansiële skade aan iemand berokken inloop
Iemand iets inpeper Iemand die verkeerde van sig optrede laat besef inpeper optrede verkeerd
Iemand iets inpraat Iemand iets wysmaak inpraat wysmaak
Iemand het tot insig gekom Iemand het van opinie verander insig kom opinie verander
Iemand iets weer laat insluk Iemand dwing om dit wat gesê is terug te trek insluk dwing terugtrek
Iemand inspan Iemand werk gee om te doen inspan werk
Iemand invlieg Iemand heftig verbaal aanval invlieg verbaal aanval
Ipekonders hê Jou verbeel jy is siek terwyl jy eintlik gesond is ipekonders siek verbeel
J
Ja en amen sê op iets Dinge aanvaar, daarmee saamstem of daarmee tevrede wees ja amen aanvaar saamstem
ʼn Jabroer Iemand wat met almal saamstem ja broer saamstem
Om ʼn fout wat jy self maak by ander te gaan soek/Wie ʼn ander
Wie ʼn ander jaag, staan self nie stil nie
vervolg, ly self daaronder jaag stil fout
ʼn Jakkals Iemand wat vol skelmstreke is jakkals skelmstreke
ʼn Tweestertjakkals ʼn Huigelaar jakkals twee huigelaar
Hoe kaler jakkals, hoe groter stert Wie die minste besit, wil die meeste spog jakkals kaler besit spog
Jakkals prys sy eie stert Skertsend tot iemand wat sigself prys jakkals stert prys
Jakkalsdraaie maak Enige flou verskoning maak om uit die moeilikheid te kom jakkals draai flou verskoning
Jakkals trou met Wolf se vrou Wanneer dit reën terwyl die son skyn jakkals wolf reën son
Die ware Jakob Die regte ding Jakob ware regte
Eerder bang Jan as dooie Jan Eerder versigtig as onverskillig wees Jan bang versigtig onverskillig
Jan Rap en sy maat Almal/Gewone mense Jan maat almal
ʼn Regte Jan Pampoen ʼn Niksbeduidende/Dooierige vent Jan pampoen dooierig vent
ʼn Jansalie ʼn Lamlendige vent/Persoon sonder energie Jansalie lamlendig vent
Met Jan Tuisbly se karretjie gaan Nêrens heen gaan nie Jan Tuisbly tuis
Jannie se baadjie aanhê Jaloers wees Jan baadjie jaloers
Iemand se jas is in die wiel Iemand is in die moeilikheid jas wiel moeilikheid
Die jawoord kry Toestemming tot verlowing of huwelik kry jawoord toestemming verlowing
ʼn Jeremiade ʼn Klaaglied jeremiade klaaglied
Jeuk om iets te doen Baie lus wees om iets te doen jeuk lus

5
 Hierdie lys is opgestel deur die taalpraktisyns van die
Virtuele instituut vir Afrikaans.
Die lys mag vryelik versprei word met die nodige erkenning aan VivA.
Deur jou vertroosting iemand nog treuriger stem/Net die
ʼn Jobstrooster wees
ongunstige kant van ʼn saak aan iemand voorhou Job troos troos ongunstig
ʼn Jobstyding ʼn Droewige tyding Job tyding droewig tyding
Iemand is die Jona onder ons Iemand is die oorsaak van ons ongeluk Jona oorsaak ongeluk
Die josie in wees Baie kwaad wees josie kwaad
ʼn Judas wees ʼn Verraaier wees Judas verraaier
ʼn Judaskus ʼn Daad van verraad Judas kus verraad
K
Iets aan die kaak stel Iemand se skande/misstappe bekend maak kaak stel skande bekendmaak
Kaduks voel Siekerig/Bouvallig/Lendelam/Stukkend/Gedaan/Kapot kaduks siek
Van iemand anders se kennis gebruik maak met die idee dat jy
Met iemand anders se kalf ploeg
daarmee spog en dit as jou eie wil laat deurgaan kalf ploeg kennis spog
Nie onder ʼn kalkoen uitgebroei nie Nie onnosel nie/Nie meer vandag se kind nie kalkoen uitbroei onnosel
Kalwerliefde Die eerste, verbygaande kinderliefde kalf liefde eerste liefde
Oor dieselfde kam skeer Almal gelyk behandel/Nie onderskeid tref nie kam skeer gelyk onderskeid
Iemand kapittel Iemand berispe kapittel berispe
Kapot wees Stukkend/Verslyt/Doodmoeg/Dood kapot stukkend dood
ʼn Ou karnallie ʼn Geslepe persoon/Ou kalant karnallie ou geslepe kalant
Kasaterwater Baie flou tee/koffie kasater water flou tee
Kaskenades maak/aanvang Allerhande grappige toertjies uithaal kaskenade aanvang grappig toertjie
Die gevaarlike werk namens iemand doen terwyl daardie persoon
Die kastaiings vir iemand uit die vuur krap
self buite gevaar bly/Iemand se vuilwerk doen kastaiings vuur gevaarlik vuilwerk

Die kat uit die boom kyk

Wag om te sien hoe ʼn saak gaan afloop voor jy jou daarin begewe kat boom saak
Die kat in die donker knyp Agteraf kwaad doen/Stilletjies vry kat donker agteraf vry
Soos kat en hond lewe/baklei Baie met mekaar rusie maak kat hond baklei
Soveel van iets weet soos ʼn kat van saffraan Heeltemal niks van iets af weet nie kat saffraan weet niks
ʼn Kat in die sak koop ʼn Slegte koop doen/Jou vaskoop kat sak sleg koop
Nie ʼn kat om sonder handskoene aan te pak nie ʼn Gevaarlike persoon kat handskoen gevaarlik
Iemand katswink slaan Iemand bewusteloos slaan katswink slaan bewusteloos slaan
Kattekwaad doen Allerhande kwajongstreke uithaal kat kwaad streek
Katte skiet Opgooi kat skiet opgooi
ʼn Groot keel opsit Hard skreeu keel groot hard skree
Deur geleerdheid en uitgebreide kennis verkry ʼn mens invloed
Kennis is mag
oor ander kennis mag kennis invloed
Iets op die keper beskou Noukeurig ondersoek keper beskou noukeurig ondersoek
Baie verkeerde dinge gedoen het/Baie verantwoording om te
Baie op jou kerfstok hê
doen kerfstok verkeerd verantwoording
Vir iemand ʼn klip uit die pad rol Vir iemand ʼn diens/guns bewys klip rol guns bewys
Iemand klits Iemand ʼn pak slae gee klits pak slae
Soos ʼn klits aan iemand vasklou Iemand altyd vergesel klits klou vergesel
Iets aan die groot klok hang Iets oral bekend maak klok groot oral bekend
Iemand het die klok hoor lui, maar weet nie waar die bel hang Iemand het iets van die saak verneem, maar is nie van die fynere
nie puntjies daarvan bewus nie klok bel saak onbewus
Met mooipraatjies/beloftes van iemand ontslae raak/Met leuens
Met ʼn kluitjie in die riet stuur iemand op die verkeerde spoor bring kluitjie riet mooipraatjies afskeep
Kluitjies bak Leuens vertel kluitjie bak leuen vertel

6
 Hierdie lys is opgestel deur die taalpraktisyns van die
Virtuele instituut vir Afrikaans.
Die lys mag vryelik versprei word met die nodige erkenning aan VivA.
Vir iemand die knie buig Iemand as meerdere erken knie buig meerdere erken
Iemand kniehalter Iemand belemmer/beperk/teëhou knie halter swaarkry
Onder die knie hê Iets baas raak/goed ken knie onder baasraak ken
Iemand knolle vir sitroene verkoop Iemand met mooipraatjies fop knol sitroen mooipraatjies fop
Knoop Vloek knoop vloek
Daar sit die knoop Daar lê die moeilikheid knoop sit moeilikheid
In die knyp sit In groot benoudheid verkeer knyp sit benoud
Die koeël is deur die kerk Daar is niks meer aan te doen nie koeël kerk niks doen
Ou koeie uit die sloot haal/grawe Onaangename sake wat reeds halfvergete is, weer ophaal koei sloot saak onaangenaam
Die koek het in die as geval Die saak het misluk koek as saak misluk
Van Koerland se vleis geëet Baie lui wees Koerland vleis lui
Jou koers kwytraak Die regte rigting/draad van ʼn toespraak verloor koers kwytraak rigting toespraak
Dit is nie die moeite/koste werd nie/Die saak waaroor hulle
Die kool is die sous nie werd nie baklei, is belaglik gering kool sous moeite baklei
Iemand ʼn kool stowe Iemand ʼn poets bak kool stowe poets baklei
By my kool Op my woord/So waar as vet kool woord waar
Jou kop op ʼn blok sit Oortuig/Seker van iets wees kop blok oortuig seker
Kop bo water hou Staande bly/Oorleef kop water staande oorleef
Iemand koudlei Iemand bedrieg/tevrede stel koud lei bedrieg tevrede
Iets is in iemand se kraal Iets is presies wat iemand wil hê kraal presies hê
In iemand se kraam pas Net wees wat iemand wil hê/nodig het kraam presies nodig
Krokodiltrane Vals trane krokodil trane vals trane
Die kroon span Ander oortref kroon span oortref
Te kus en te keur Net wat ʼn mens begeer kus keur begeer
L
Iemand se ou laai Iemand se gewoonte/ʼn Streek wat iemand altyd uithaal laai ou gewoonte streek
Stap asof hy ʼn laaistok ingesluk het Penregop stap laai stok penregop stap
Wie laaste lag, lag die lekkerste Moenie te gou bly wees nie, want sake kan nog verkeerd loop lag laaste bly verkeerd
In jou vuis lag In die geheim jou verheug lag vuis geheim verheug
Soos lag oor huil lyk Halftevrede lag huil half tevrede
Die lagspiere prikkel Iets wil jou laat lag lag prikkel lag
Die lakens uitdeel Die baas wees/Gesag uitoefen lakens uitdeel baas gesag
ʼn Lamsak ʼn Persoon sonder selfstandigheid lam sak
Praat sonder ophou oor alles en nog wat terwyl ʼn groot deel
Land en sand praat
daarvan nie ter sake is nie land sand praat onophoudelik
Lank in die land wees Jou nie gou laat fop nie land lank fop
Groot lantern, weinig lig ʼn Groot kop met weinig brein lantern lig kop brein
Op die lappe bring/kom Ter sprake bring lappe kom sprake bring
Hoe later, hoe kwater Hoe langer iets duur, hoe erger/luidrugtiger word dit later kwater langer erger
Ledigheid is die duiwel se oorkussing Ledigheid lei tot allerhande kwaad ledigheid duiwel lui kwaad
Leergeld betaal Deur skade of skande wys word leer geld skade wys
Iets op dieselfde lees skoei Iets op dieselfde manier inrig lees skoei dieselfde manier
ʼn Onverwagte afjak kry na aanleiding van een of ander
So reg in die leeu se bek spring
opmerking/Onverwags op gevaar afkom leeu bek onverwags gevaar
Die leisels vat Die hoofrol speel/Die voortou neem leisels vat hoofrol voortou
ʼn Lekkerbek Iemand wat graag lekker eet/drink/kieskeurig is lekker bek lekker kieskeurig
Lekker(lyf) wees Halfdronk wees lekker lyf half dronk

7
 Hierdie lys is opgestel deur die taalpraktisyns van die
Virtuele instituut vir Afrikaans.
Die lys mag vryelik versprei word met die nodige erkenning aan VivA.
Lepel in die dak steek Sterf lepel dak sterf
Les opsê Berispe word les opsê berispe
Baie letters geëet hê Baie geleerd wees letter eet geleerd
Iemand die Leviete (voor)lees Iemand skerp berispe Leviete lees berispe
Lief en leed met iemand deel Al iemand se lewenservaringe saam deurmaak lief leed lewe ervaring
Die liefde wat jy eens vir iemand gehad het, gaan nooit heeltemal
Ou liefde roes nie
weg nie liefde roes liefde weg
Liggeraak wees Gou beledig voel lig geraak beledig voel
Die linkerhand moenie weet wat die regterhand doen nie. As ʼn mens wil goed doen, moet jy dit nie oral verkondig nie linker regter goedkoop verkondig
Nie links wees nie Nie dom wees nie/Slim/Gevat/Gou wees links slim gevat
Iemand die loef afsteek Iemand oortref/voorspring loef afsteek oortref voorspring
Iemand ʼn loesing gee Iemand ʼn pak slae gee loesing gee pak slae
Lont ruik Onraad merk/Vermoed iets is fout lont ruik vermoed fout
Die arbeider is sy loon werd Iemand kry wat sig toekom loon arbeider toekom
Nie langer wil werk nadat jy ʼn taak fluks verrig en daardeur roem
Op jou louere rus
verwerf het nie louere rus werk roem

Lugkastele bou Allerhande planne vir die toekoms beraam terwyl jy nie met die
werklikheid rekening hou nie en die planne dan later in duie stort lug kasteel toekoms plan
Jou (dood)luiters hou Jou doodonskuldig hou/Maak asof jy van niks weet nie luiters dood onskuldig weet
ʼn Regte ou lunsriem ʼn Smerige vent lunsriem ou smerig vent
Lyf wegsteek So min as moontlik doen lyf wegsteek min doen
Iemand aan ʼn lyntjie hou Iemand nie ʼn besliste antwoord gee nie/onseker oor iets laat lyn hou antwoord onseker
M
Jy kan dit op jou maag skryf Daar sal niks van kom nie maag skryf niks kom
Van jou maag ʼn wolsak maak Geweldig baie eet maag wolsak eet
Alles is maanskyn en rosegeur Daar is niks verkeerd nie/Alles gaan voorspoedig maan rose verkeerd voorspoedig
Iets op die man af vra Iets reguit vra man vra reguit vra
Onder die mantel van iets Onder die skyn/voorwendsel van iets mantel onder skyn voorwendsel
Jou mantel na die wind draai Jou na omstandighede skik om voordeel daaruit te trek mantel wind omstandighede voordeel
ʼn Manteldraaier Iemand wat sig na die omstandighede skik mantel draai omstandighede skik
Deur die mat val ʼn Dom fout begaan/Iets werk nie uit nie mat val fout werk
Voor jy mes kan sê In ʼn oogwink mes sê oogwink
Korte mette met iets maak ʼn Saak vinnig hanteer/afhandel mette kort saak hanteer
Iets in der minne skik Iets op vriendskaplike wyse oplos minne skik vriendskaplik oplos
Moleste maak Opskudding veroorsaak deur jou sleg te gedra moles sleg gedra
Na die mond praat Iemand vlei/Altyd saamstem mond praat vlei saamstem
Van jou mond ʼn skoorsteen maak Rook mond skoorsteen rook
Iemand die mond snoer Iemand laat stilbly mond snoer stilbly
Die mond vol van iets hê Baie oor iets praat mond vol praat
As die ouers/baas nie tuis is nie, doen die kinders/werknemers
As die kat weg is, is die muise baas
wat hul wil muis kat tuis kinders

As die muis vol is, is die meel bitter

As ʼn mens genoeg geëet het, is die kos skielik nie meer lekker nie muis meel kos eet
Waarskuwing wanneer iets nie in die teenwoordigheid van
Kleine muisies, grote ore
kinders/ander gehoor moet word nie muis ore kinders gehoor
Met man en muis vergaan Met almal aan boord vergaan muis man boord vergaan

8
 Hierdie lys is opgestel deur die taalpraktisyns van die
Virtuele instituut vir Afrikaans.
Die lys mag vryelik versprei word met die nodige erkenning aan VivA.

ʼn Kop vol muisneste hê

Iemand kan nie sig aandag by werk bepaal nie weens verliefdheid muis nes aandag verlief
Munt slaan uit iets Voordeel trek uit iets munt slaan voordeel
Dit is beter om nie te veel oor iets op ʼn spesifieke plek te praat
Die mure het ore
nie muur ore plek praat
Tussen vier mure sit In die tronk sit muur vier tronk
Murg in sy pype Baie sterk wees muur pyp sterk
Oor die muur wees Stukkend/Dood wees muur oor stukkend dood
Baie myle lê tussen doen en sê Daar is ʼn groot verskil tussen iets doen en sê jy sal dit doen myl doen verskil doen
N
Iemand te na kom Iemand beledig na kom beledig
Iemand deur ʼn naald kan trek Iemand is baie netjies aangetrek naald trek netjies aangetrek
ʼn Draad vir elke naald hê Altyd ʼn antwoord gereed hê naald draad antwoord gereed
ʼn Naald in ʼn hooimied soek Die onmoontlike probeer doen naald hooimied onmoontlike
Op naalde en spelde sit Haastig wees om te vertrek/Ongeduldig wees naald speld haastig ongeduldig
Naelskraap wees Iets het byna gebeur/Ternouernood nael skraap byna ternouernood
So lelik soos die nag Baie lelik nag lelik lelik
Met die nagtrein gekom het Erg verwaarloos lyk nag trein verwaarloos
Die nasleep van iets Onaangename gevolge na sleep onaangenaam gevolge
Iemand in die nek kyk Iemand bedrieg nek kyk bedrieg
ʼn Oorlas van jouself maak/Op iemand anders se koste by sig
Op iemand se nek lê
inwoon nek lê oorlas inwoon
Deur jou nek praat Oor iets praat waarvan jy niks weet nie nek praat praat weet
Die laaste slag wat iemand heeltemal onderstebo gooi/iemand
Die nekslag gee/toedien
totaal ten gronde rig/Die genadeslag gee nek slag onderstebo genadeslag
Elkeen is ʼn dief in sy nering Elkeen is selfsugtig in sig eie sake nering dief selfsugtig
ʼn Paartjie maak klaar om te trou deur huis te koop/ʼn Blyplek
Nes skop
êrens inrig nes skop trou huis
Jou neus orals insteek Jou met alles bemoei neus insteek bemoei
Teen jou neus vaskyk Iets wat vlak voor jou is nie raaksien nie/Onoplettend wees neus vaskyk raaksien
Op jou neus kyk Verleë/Teleurgestel wees neus kyk verleë teleurgestel
Nie verder kyk/dink as wat jou neus lank is nie Nie ver vooruit dink nie neus lank vooruit dink
Iemand aan die neus lei Iemand bedrieg/Met iemand doen wat jy wil neus lei bedrieg
Onder die neus vryf Iemand verwyt/Slegsê neus vryf verwyt slegsê
Snuif/Snuf in die neus kry Iets vermoed neus snuf vermoed
Jou neus vir iets/iemand optrek Iemand of iets minag/geringskat neus optrek minag geringskat
Neus in die wind steek Iets ondersoek/navors neus wind ondersoek navors
Dis neusie verby Iets wat jy nie kry nie, hoe jy dit ook al begeer het neus verby begeer
Iets nie verniet doen nie/Baie voordeel uit iets trek/Iets doen
Iets nie om dowe neute doen nie
met ʼn vooropgestelde doel neut dowe verniet doel
ʼn Harde neut om te kraak ʼn Moeilike werk om te verrig neut hard werk moeilik
Op die nippertjie So byna nippertjie byna
Uit Noag se ark kom Baie oud/outyds wees Noag ark oud oudtyds
Nommerpas wees Kleding wat die regte grootte is/Net die regte ding wees nommer pas kleding regte
In die nood steur jy jou nie aan die gewone opvatting van wat
Nood breek wet
reg/verkeerd is nie nood wet reguit verkeerd
As die nood op sy hoogste is, is die uitkoms naby As die moeilikheid die ergste is, daag daar hulp op nood hoog moeilikheid hulp

9
 Hierdie lys is opgestel deur die taalpraktisyns van die
Virtuele instituut vir Afrikaans.
Die lys mag vryelik versprei word met die nodige erkenning aan VivA.
Wanneer jy in groot nood verkeer, is jy meer geneig om om hulp
Nood leer bid
te vra nood bid nood plan
As jy in moeilikhede/armoede verkeer, dan leer jy eers wie opreg
In die nood leer jy jou vriende ken
in hul vriendskap is nood vriende moeilikheid vriendskap
Jou moeilikhede/behoeftes aan iemand meedeel met die doel
Jou nood by iemand (be)kla
om hulp te ontvang nood kla moeilikheid hulp
So nooit aste nimmer nie Werklik nooit nie nooit nimmer werklik nooit
In jou noppies wees In jou skik wees noppies skik
Baie note op jou sang hê Baie te sê hê noot sang sê
Noustrop trek Baie swaar kry noustrop trek swaarkry
Op jou nugter maag Nog voor jy iets geëet of gedrink het nugter maag eet drink
Nugter weet Niemand weet nie nugter weet niemand weet
Iets is ou nuus Dit is lankal bekend nuus ou lankal bekend
As jy van iets of iemand nie tyding kry nie, dan is dit ʼn teken dat
Geen nuus, goeie nuus
dit goed gaan nuus geen tyding goed
O
Olie op die water gooi Die vrede bewerkstellig/Hartstogte tot bedaring bring olie water vrede bedaring

Iets is ʼn wit olifant Hoewel daar baie geld aan iets bestee is, voldoen dit nie aan die
verwagting of vervul dit nie werklik die bedoelde funksie nie olifant wit geld funksie
In ʼn ommesientjie In ʼn kort rukkie ommesientjie rukkie kort
Onkruid vergaan nie Niksbeduidende persone leef die langste onkruid vergaan persoon leef

Jou nie met iets ophou nie

Nie by iets (negatief) betrokke raak nie/Nie met iets assosieer nie ophou betrokke assosieer
Nog nie droog wees agter die ore nie Nog te jonk om mee te doen ore droog jonk
Tot agter jou ore rooi word Baie skaam kry/Diep bloos ore rooi skaam bloos
Iemand se ore hang Iemand is terneergedruk/mismoedig ore hang terneergedruk mismoedig
Iemand die ore van die kop eet Geweldig baie eet ore eet eet
Husse met (lang) ore Antwoord op ʼn nuuskierige vraag ore husse nuuskierig antwoord
Jou ore uitleen Na allerhande praatjies luister ore uitleen praatjies
Tot oor jou ore in die skuld sit Diep in die skuld wees ore skuld skuld
Jou ore spits Aandagtig luister ore spits luister aandagtig

Jou ore sal tuit

Wanneer daar baie van iemand in sig afwesigheid gepraat word ore tuit afwesigheid praat
Die ore van iemand se kop af praat Sonder ophou praat ore kop praat onophoudelik
Orrelstryk gaan Na wense gaan orrel stryk wense
Van die os op die esel/jas Om oor iets heeltemal anders te begin praat os jas praat
My oupa se hond en sy oupa sʼn het saam aas weggesleep Ons is verlangs familie oupa hond familie verlangs
P
Pa staan vir iets Verantwoordelikheid vir iets aanvaar pa staan verantwoordelikheid aanvaar
Iemand met mooi woordjies en beloftes tot bedaring probeer
Iemand paai
bring/tevrede stel paai beloftes bedaring
Die paal nie haal nie Nie ʼn doel bereik nie paal haal doel bereik
Iemand in die pad steek Iemand wegjaag/afdank pad steek wegjaag afdank
ʼn Padda in die keel hê ʼn Krapperigheid of heesheid in die keel hê padda keel hees keel
So skurf soos ʼn padda Baie skurf padda skurf skurf
So waar as padda manel dra Regtig waar padda manel waar

10
 Hierdie lys is opgestel deur die taalpraktisyns van die
Virtuele instituut vir Afrikaans.
Die lys mag vryelik versprei word met die nodige erkenning aan VivA.
Van ʼn padda vere probeer pluk Geld probeer kry van iemand wat niks besit nie padda vere geld besit
Iets in pag hê Iets in besit hê/Alleen oor iets beskik pag besit beskik
Iemand dra paljas Iemand kan toor paljas toor
Vir ʼn koue pampoen skrik Gou/Onnodiglik skrik pampoen koue skrik
As dit pap reën, moet jy skep Jy moet jou kans waarneem pap reën kans waarneem
Hulle pap is verbrand Hulle is nie meer vriende nie pap verbrand vriende
Jy kan nooit seker van jou saak wees nie, want ʼn ongeluk gebeur
Van die hand tot die mond, val die pap op die grond
gou pap grond saak ongeluk
ʼn Papbroek ʼn Lamsak pap broek lamsak
Papier is geduldig Jy kan enige onmoontlike ding op papier skryf papier geduldig papier skryf
Iemand wat meer kennis of bekwaamheid as jyself besit, probeer
Sy ouma die paplepel leer vashou
onderrig paplepel ouma kennis onderrig
Solank as die lepel in die pappot staan/draai Solank as daar nog kos is om te eet pappot lepel kos eet
Almal moenie uit een pappot wil eet nie Twee families moenie te veel onder mekaar trou nie pappot eet familie trou
Iemand parte speel Iemand fop parte speel fop
Iets kom goed te pas Iets kom op die regte tyd pas goed regte tyd
Sodra die perde horings kry Nooit nie perd horing nooit
Perdgerus wees Baie op jou gemak/doodgerus wees perd gerus gemak doodgerus
Die kar vóór die perde span Agterstevoor te werk gaan perd kar agterstevoor werk
Iemand oor sy perdjie getel wees Hoogmoedig as gevolg van oordrewe lof wat toegeswaai is perd getel hoogmoedig lof
Gou op jou perdjie wees Gou kwaad/kortgespan wees perd op kwaad kortgespan
Gaan pluk pere Gesê aan iemand wat jou verveel pere pluk verveel
Met die gebakte pere sit In die moeilikheid/verleentheid wees pere gebak moeilikheid verleentheid

Pêrels vir die swyne/varke gooi

ʼn Weldaad bewys aan iemand wat nie jou goedheid waardeer nie pêrels swyne weldaad waardeer
Die perke oorskry Te ver gaan perk oorskry ver
Praatjies vir die vaak Onbeduidende praatjies/Twakpraatjies praatjie vaak twak praat
Probleme oorbrug/die hoof bied Probleme oplos probleme oorbrug probleme oplos
Probleme/Uitdagings in die gesig staar Voor probleme te staan kom probleme gesig probleme staan
Q
R
Reikhalsend uitsien na iets Om verlangend op iets te wag reik verlangend wag
Jy kan iemand se ribbetjies tel Iemand is brandmaer ribbetjie tel brandmaer
Anderman se leer sny breë rieme Iemand wat nie iemand anders se eiendom respekteer nie riem breë eiendom respekteer
Rieme neerlê/bêre Weghardloop riem neerlê weghardloop
Aanhou kwaad doen tot daar met jou afgereken word/jy jou
Rieme styfloop
vasloop riem styfloop kwaad afreken
Riemtelegram Gerug riem telegram gerug
Riethaan Iemand wat baie maer is riet haan maer
Iemand deur ʼn ring kan trek Iemand is baie netjies aangetrek ring trek netjies aantrek
Rinkink Baljaar/Vreeslik lawaai maak rinkink baljaar lawaai
Iemand rinneweer Iemand ruïneer rinneweer ruïneer
Die ritteltits kry Op jou senuwees wees/bewerasie/rillings/histeries ritteltits senuwees
Aan die roer van sake staan Die leiding/beheer van iets hê roer staan leiding beheer
So reg soos ʼn roer In die haak/Doodreg roer reg regte gesindheid
Jou roes uitslaap Slaap tot dronkheid verby is roes uitslaap slaap dronk
Alle paaie/weë lei na Rome ʼn Plek is so bekend dat alle paaie daarheen lei Rome pad plek bekend

11
 Hierdie lys is opgestel deur die taalpraktisyns van die
Virtuele instituut vir Afrikaans.
Die lys mag vryelik versprei word met die nodige erkenning aan VivA.
Iemand wat die meeste godsdienstige geleenthede het, is
Hoe nader by Rome, hoe slegter Christen
dikwels nie self besonder godsdienstig nie Rome Christen godsdienstig
Rome is nie in een dag gebou nie Goeie dinge neem tyd Rome dag tyd
Wanneer jy in ʼn vreemde plek is, moet jy jou na die
Wanneer ʼn mens in Rome is, moet jy soos die Romeine maak
omstandighede skik Rome Romeine vreemd plek
Jou goed romp en stomp verkoop Alles verkoop romp stomp alles verkoop
Die ronde doen In omloop wees ronde doen omloop
Rondomtalie maak Al in die rondte draai rondomtalie maak rondte draai
Lelik rondspring Allerhande verskonings maak rondspring lelik verskonings
So rooi soos ʼn kalkoen Bloedrooi (van skaamte) rooi kalkoen skaam
Oulap se rooi maak mooi Gesê van iemand wat iets dra wat rooi is rooi oulap rooi dra
Daar is nooit ʼn rokie sonder ʼn vuurtjie nie ʼn Praatjie moet ʼn oorsaak hê rook vuur praatjie oorsaak
In rook verdwyn/opgaan In duie stort/Niks van kom nie rook opgaan duie stort
Sy pad gaan op rose Iemand het wat sig hart begeer/Iemand is voorspoedig roos pad hart begeer
Iets onder die roos vertel In die geheim/in vertroue meedeel roos vertel geheim
Rosies op die wange hê ʼn Blos op die wange hê roos wang blos wang
Iemand roskam Iemand skerp berispe roskam berispe
ʼn Ou rot wees Nie maklik bedrieg word nie rot ou bedrieg
Iemand rot en kaal steel Alles steel wat iemand besit rot kaal steel
ʼn Regte ou rouriem wees ʼn Onbedrewe/onervare persoon/ʼn Tor/ʼn Ghwar rouriem ou onervare onbedrewe
ʼn Slegte ou rouriem ʼn Niksbeduidende persoon rouriem niksbeduidend
Die Rubicon oorsteek ʼn Beslissende stap doen Rubicon oorsteek stap beslissend

ʼn Breë rug hê
In staat wees om baie te verdra (wanneer iemand verwyt word) rug breë verdra
Iemand die rug toekeer Iemand met veragting behandel rug toekeer verag
Agter iemand se rug praat Iemand in sig afwesigheid beskinder rug praat skinder
Geld groei op niemand se rug nie Om hard vir jou geld te werk rug geld werk geld
Ruik kry van iets Iets agterkom ruik kry agterkom
In ʼn slegte/goeie ruik staan Gunstig/Ongunstig bekend staan ruik staan gunstig ongunstig
Iets met rukke en stote doen Iets ongereeld doen/Nie egalig aan iets werk nie ruk stoot ongereeld egalig
Rus nog duur hê Onvermoë om êrens te vertoef/om te rus rus duur rus vertoef
Iemand ry Geen genade bewys nie/Iemand se lewe swaar maak ry genade swaar
Ryk sit Agteroor sit in ʼn kar/Sit asof die hele wêreld aan jou behoort ryk sit agteroor sit
Op ʼn rympie lieg Glad lieg rympie lieg glad lieg
Ryswater drink In die tronk sit ryswater drink
S
Wat jy saai, sal jy maai Elke daad het gevolge saai maai daad gevolge
Kwaad saad saai Twis veroorsaak/Onenigheid stig saai saad twis onenigheid
Sak, Sarel! Moenie so lieg/oordryf nie sak Sarel lieg oordryf
Soos ʼn nuwe sikspens lyk Netjies wees sikspens nuwe netjies
Jou skapies op die droë hê Ryk wees skaap droë ryk
Iemand skeef aankyk Afkeuring van woorde of gedrag te kenne gee skeef aankyk afkeur
Iets in die skild voer Geheime planne hê (ongunstig) skild voer geheim plan
Wag tot jou skip met geld kom Wag tot jy ʼn fortuin erf skip geld fortuin erf
Skipbreuk ly Misluk skipbreuk ly misluk
ʼn Skobbejak wees ʼn Slegte vent/deugniet wees skobbejak vent deugniet
As die skoen jou pas, trek dit aan As jy skuldig voel, pas dan jou woorde op jouself toe skoen pas skuldig pas

12
 Hierdie lys is opgestel deur die taalpraktisyns van die
Virtuele instituut vir Afrikaans.
Die lys mag vryelik versprei word met die nodige erkenning aan VivA.
Die stout skoene aantrek Iets waag/Moed bymekaarskraap skoen stout waag moed
Moenie ou skoene weggooi voor jy nuwes het nie Moenie iets ouds weggooi wat jy later nodig kan kry nie skoen nuwe oud weggooi
Waarskuwing tot iemand wat sig met ander se sake bemoei of ʼn
Skoenmaker, hou jou by jou lees!
opinie uitspreek oor iets waarvan sig niks weet nie skoenmaker lees saak bemoei
Slaags raak Met die vuiste baklei slaags raak vuis baklei
Daar skuil gevaar/Alles is nie pluis nie/Die saak is nie te vertrou
Daar's ʼn slang in die gras
nie slang gras gevaar vertrou
Laat slap lê/hang Om nie jou bes te doen nie/Lui wees slap lê lui bes
Van jou sinne beroof wees Gek wees sin beroof gek
Alles vir soetkoek opeet Alles glo/Met alles geneë neem/tevrede wees soetkoek opeet glo tevrede
Skertsend tot iemand wat so kort voor sonsondergang groot
As die son is in die weste, is die luiaard op sy beste
ywer aan die dag lê son luiaard sonsondergang ywer
Die son trek water Die son is besig om onder te gaan son water sonsondergang
Met spek skiet Lieg/Oordryf spek skiet lieg oordryf
Jy kan ʼn speld hoor val Dit is doodstil speld val stil
Die spit afbyt Aan die grootste gevaar blootgestel word; die vuilwerk doen spit afbyt gevaar vuilwerk

Stille water, diepe grond – onder draai die duiwel rond Skertsend van stil mense om te kenne te gee dat nieteenstaande
hul stil geaardheid, hulle agteraf allerhande kattekwaad kan doen stil water stil agteraf
ʼn Stofwolk opskop Tekere gaan sonder om iets aan die saak te doen stof opskop saak
ʼn Storm in ʼn spoeldam Groot lawaai oor ʼn nietigheid storm spoeldam lawaai nietigheid
Die strydbyl begrawe Vrede maak strydbyl begrawe vrede
T
Met langtande eet Met teësin eet tand eet eet teësin
Met die mond vol tande staan Nie weet wat om te antwoord/sê nie tand mond antwoord sê
Tiermelk gedrink Dronk wees tiermelk drink dronk
ʼn Tong soos ʼn skeermes hê ʼn Baie skerp tong hê/Baie spitsvondig wees tong skeermes skerp spitsvondig
Iemand onder die tong kry Iemand berispe tong onder berispe
Die woord is op my tong Wanneer jy iemand/iets se naam nie dadelik kan onthou nie tong woord naam onthou
Iemand sê niks in die geselskap nie of antwoord nie op ʼn vraag
Jou tong verloor
nie tong verloor geselskap vraag
Oor die tou trap Iets ongeoorloofs doen/ʼn Misstap begaan tou trap ongeoorloof misstap
Trou is nie perdekoop nie Die huwelik is ʼn baie ernstige saak trou perdekoop huwelik ernstig
Tyd uitkoop Tyd op die beste manier verwyl tyd uitkoop
U
ʼn Uilskuiken ʼn Domkop uil kuiken dom
Soos ʼn uil op ʼn kluit sit Stokalleen sit uil kluit alleen
Soos Uilspieël wees Altyd ongerymde dinge doen Uilspieël ongerymd
ʼn Uiltjie knip ʼn Bietjie in die middag gaan slaap uil knip middag slaap

Iets uitblaker
Iets aan almal sê terwyl dit eintlik onverstandig is om dit te doen uitblaker sê onverstandig
Iemand êrens uitboender Iemand êrens uitjaag gewoonlik op onsagte wyse uitboender uitjaag
Van die een uiterste in die ander val Nie in staat wees om ʼn middelweg te hou nie uiterste val middelweg
Heeltemal uitgeboer wees Alles verloor het uitgeboer alles verloor
Die saak het uitgelek Die geheim is geopenbaar uitgelek saak geheim geopenbaar
ʼn Uitgemaakte saak Die saak is klaar beslis uitgemaakte saak saak beslis
ʼn Uitgevrete persoon ʼn Groot, sterk vent wat te lui is om te werk uitgevreet groot werk

13
 Hierdie lys is opgestel deur die taalpraktisyns van die
Virtuele instituut vir Afrikaans.
Die lys mag vryelik versprei word met die nodige erkenning aan VivA.
ʼn Uithaler Besonder goed in iets wees uithaler goed
Luister na alles wat iemand te sê het en so agter die waarheid of
Iemand uithoor
geheim probeer kom uithoor luister waarheid
Jou planne knap agtermekaar sit en daardeur te slim wees vir jou
Iemand uitoorlê
teëstander uitoorlê planne slim
Oor iemand uitpak Baie van iemand skinder uitpak skinder
Iemand uitskud Iemand van sig klere verlos/Iemand al sig geld laat verloor uitskud geld klere
Iemand glad nie uitstaan nie Iemand nie verdra nie uitstaan verdra
Van uitstel kom afstel Wat ʼn mens uitstel, word partykeer glad nie gedoen nie uitstel afstel uitstel
Iemand uitstof Iemand oortref/baasraak uitstof oortref baasraak
Iemand uitsuig Soveel voordeel moontlik uit sig trek/Uitbuit uitsuig voordeel
Uittrek voor jy gaan slaap Jou goedere reeds voor jou dood uitdeel uittrek dood uitdeel
Van uitvra is die tronk vol Nuuskierigheid bring jou in allerhande moeilikhede uitvra tronke nuuskierig moeilikheid
Niks met iemand/iets uit te waai hê nie Niks met iemand te doen hê nie uitwaai doen
Iemand se uurtjie het geslaan Iemand se tyd om te sterf het aangebreek uur tyd sterf
V
Iemand/Iets laat vaar Dit laat staan/Iemand laat begaan/Niks met iets te doen hê nie vaar laat begaan staan
In iemand se vaarwater kom In onguns raak/ongenade val vaar water onguns ongenade
Uit ʼn ander vaatjie tap Anders praat as vantevore vaatjie praat anders
Iemand se vadoek wees Vuil werk van ander doen vadoek vuilwerk
In die val sit Gevang wees/Betrap wees op heterdaad val sit gevang betrap
As jy nie self ʼn wakende oog op jou besittings kan hou nie, moet
Ver van jou goed, naby jou skade
jy teëspoed daarmee verwag ver skade besitting teëspoed
Die vere maak die voël Jy word na jou uiterlike beoordeel vere voël uiterlike oordeel
Van iemand anders se kennis gebruik maak met die idee dat jy
Met anderman se vere pronk
daarmee spog en dit as jou eie wil laat deurgaan vere pronk kennis eie
Iets verfoes Iets verknoei/bederf verfoes verknoei bederf
Soos ʼn vis op droë grond Ontuis/Verlore vis grond ontuis verlore
By iemand vlerksleep Na iemand vry vlerksleep vry
Twee vlieë in een klap slaan Twee sake tegelykertyd afhandel vlieg klap twee tegelykertyd
ʼn Voëltjie hoor fluit ʼn Gerug word vertel voël fluit gerug
Die beste voet voorsit So aangenaam moontlik probeer voordoen voet beste aangenaam voordoen
Voet by stuk hou By die oorspronklike plan bly en nie ingee nie voet stuk oorspronklike plan

Op goeie voet met mekaar wees

Goed met mekaar klaarkom/Vriendskaplik met mekaar omgaan voet goeie vriendskaplik klaarkom
Op staande voet Dadelik voet staande dadelik
Voor die voet Almal, sonder uitsondering voet voor almal
Iets het voete gekry Iets het verdwyn/is gesteel voet gekry verdwyn gesteel
Oor jou eie voete val Baie lomp wees voet val lomp
Twee verliefdes wat met hul voete stilletjies onder die tafel
Voetjie-voetjie speel
mekaar aanraak om aandag te trek voet speel verlief voet
Voetjie vir voetjie loop Baie stadig/Op dooie gemak loop voet loop stadig gemak
In iemand se voetspore volg Iemand se voorbeeld volg voet spoor voorbeeld
Iets voetstoots verkoop Iets verkoop nes dit is sonder waarborg voetstoots verkoop verkoop waarborg
Iemand is nes ʼn volstruis, waar hy kom is hy tuis Iemand maak sig oral gou tuis volstruis tuis tevrede
ʼn Volstruismaag hê Enigiets eet sonder om enige nadelige gevolge te ervaar volstruis maag eet gevolge
Volstruispolitiek volg Dwaas te werk gaan volstruis politiek dwaas

14
 Hierdie lys is opgestel deur die taalpraktisyns van die
Virtuele instituut vir Afrikaans.
Die lys mag vryelik versprei word met die nodige erkenning aan VivA.
ʼn Voorbok wees Die leier wees (ongunstig) voorbok leier
ʼn Voorperd wees Jy kan op iemand reken voorperd reken
Die voortou neem Die saak aan die gang sit/Die leiding neem voortou leiding gang
Jy kan vra, maar jou versoek sal nie noodwendig toegestaan word
Vra is vry en weier daarby
nie vry vra vra versoek
Weet hoe die vurk in die hef steek/sit Weet hoe dinge werk/wat die ware toedrag van sake is vurk hef weet toedrag
Met vuur speel Gevaarlike dinge doen vuur speel gevaarlik
Alles vir iemand wil doen/gewillig wees om alles vir iemand op te
Vir iemand deur die vuur loop
offer vuur loop alles opoffer
Nie langs een vuur sit nie Nie met iemand oor die weg kom nie vuur een weg kom
Vuur en vlam spoeg Heftig uitvaar vuur spoeg heftig uitvaar
Vuur en vlam wees Vol geesdrif/baie kwaad wees vuur vlam geesdrif kwaad
Vir die eerste keer aan ʼn geveg deelneem/ʼn Moeilike eerste
Jou vuurdoop ontvang/kry
toets/proef vuur doop eerste geveg
Bokant iemand se vuurmaakplek Bokant iemand se verstand/begrip/kragte vuurmaakplek bokant bokant verstand
Vuurwarm wees Hoog dronk/Baie kwaad wees vuur warm dronk kwaad
Vyeblare gebruik Flou verskonings maak vyeblare verskonings flou
W
Voor op die wa wees Op die voorgrond wees/vrypostig wa voor vrypostig voorgrond
ʼn Windjie hoor waai ʼn Gerug hoor waai wind gerug hoor
Iets as benede jou waardigheid ag Jouself as verhewe ag waardig benede verhewe ag
In die war wees Jou vergis/Deurmekaar wees war deurmekaar vergis
So warm dat die kraaie gaap Baie warm warm kraai warm
Warm en koud blaas Jouself weerspreek warm koud weerspreek
Op ʼn druppel water Presies eners water druppel eners presies
Koue water op iets gooi Iets ontmoedig water koue ontmoedig
Water op ʼn eend se rug Jou nie steur aan teregwysing nie water eend teregwysing steur
Op eie wieke dryf Na jouself omsien wieke dryf omsien
Die skouer aan die wiel sit Hard werk wiel skouer werk hard
Iets met wortel en tak uitroei Iets heeltemal verwyder/vernietig wortel tak verwyder vernietig
Iemand is ʼn wynvlieg Iemand is ʼn dronklap wyn vlieg dronk lap
Iemand wys Iemand op sig plek sit wys plek sit
Iemand van wysie afbring Iemand deurmekaar maak wysie afbring deurmekaar
Van die wysie af wees Jou vergis/Deurmekaar wees wysie af vergis deurmekaar
X
Y
Alles is ydelheid Alles is nietig, verganklik, onbestendig ydelheid alles nietig verganklik
Die ys breek ʼn Begin maak met iets ys breek begin maak
Iets laat iemand yskoud Iets laat iemand ongevoelig of raak sig glad nie yskoud laat ongevoelig raak
Yster met hande probeer breek Die onmoontlike probeer doen yster hand onmoontlike
Die yster smee solank dit gloei ʼn Kans waarneem yster smee kans waarneem
Ysterklou in die grond slaan Al jou kragte inspan yster klou kragte inspan
Met die ysterperd ry Met ʼn trein/motorfiets ry yster perd motorfiets trein
Te veel ysters in die vuur hê Te veel sake tegelyk aanpak yster vuur tegelyk aanpak
Z

15