Professional Documents
Culture Documents
I. Summary
SPANISH VERSION
Ang pag-aalsa sa Cavite na naganap noong taong 1872 ay idinokyumentaryo ng isang prolific
Spanish historian na si Jose Montero y Vidal, isang sibil gobernador sa mga mga probinsiya o sakop ng
Espanya. Nakasaad dito ang pagtatangka ng mga Indios na makalaya ang Pilipinas sa ilalim ng gobyerno
ng mga Espanyol. Kinalaunan ay inilathala rin naman ito ni Gobernador Heneral Rafael Izquierdo.
Nagsimula ang pagaaklas noong nagpataw ng personal na buwis ang Gobernador sa mga kawal at
manggagawa at nang sapilitang pinagbigay ng trabaho ang mga ito. Ang ilan pang mga dahilan sa
pagsisimula ng nasabing pag-aaklas ay ang rebolusyon laban sa Espanya, dumaraming propagandang
hindi kontrolado at nakakarating sa Pilipinas at ang pagkawala ng tiwala ng mga native clergy sa mga
prayleng Espanyol. At dahil si Izquierdo ay kilalang malapit sa mga prayleng Espanyol, agad niyang
sinabi sa hari ng Espanya na gustong magkaroon ng bagong hari na ayon din sa kagustuhan ni Padre
Burgos at Padre Zamora ( Two Faces of Cavite Munity .Retrieved :http://nhcp.gov.ph/the-two-faces-of-
the-1872-cavite-mutiny/, September 5, 2012 ) Para sa dalawang Espanyol (Jose Montero y Vida at
Gobernador Heneral Rafael Izquierdo), ang naturang pangyayari ay matagal nang naplano at ito ay
pinamunuan ng edukadong pinuno, mestizos, abogadillos o mga lokal na abogado, mga residente ng
Maynila at Cavite at ng mga native clergy.
Sinasabing ang plano ay upang supilin ang mga matataas na opisyales ng Espanya na susundan
ng pagpatay sa mga prayle. Sa araw ng pag-aaklas, sinasabing ang naging hudyat ng mga residente mula
sa Cavite upang simulan ang laban ay ang pagputok mula sa Intramuros. Noong Enero 20, 1872,
nagkataong ang nasabing pag-atake sa mga Espanyol ay sumabay naman sa pagdiriwang ng pista ng
Birhen ng Loreto, ang patron ng Sampaloc. Inakala ng mga residente mula sa Cavite na iyon na ang
hudyat ng nasabing pag-atake at kagaya ng napagkasunduan, sa pamumuno ni Sergeant Fernando La
Madrid, inatake nila ang mga opisyales ng Espanya at arsenal. Nakubkob nilá ang Fuerza San Felipe at
pinaslang ang 11 Español na opisyal. Inakala ng mga nag-aklas na sasamahan silá ng mga sundalo sa
Maynila. Noong gabi sa pagitan ng ika-20 at ika-21 ng Enero taong 1872, ganap na alas tres ng
madaling araw (3am), ang pinuno ng Superior Civil Government na siya ring Kapitan Heneral na si Hen.
Rafael Izquierdo ay ang nagdispatya sa kayang “Segundo Cabo” (deputy military commander) na si
Hen. Felipe Ginoves Espinar upang lumusob. Ang sinasabing lahat ng mga insurekto(rebelde) ay
namatay at napaslang sa espada ng mga military subalit isang datum o munting impormasyon na muling
inilathala sa bulletins, ay sadyang nakakapukaw ng interes.
Sa kabuuan ng mga napaslang, dalawampu’t isa (21) sa kanila ang nabawian ng buhay dahil sa
pagtangkang pagtakas sa kamay ng mga militar bago maganap ang pagpaparusa at walo (8) naman ang
nadakip at ikinulong. Ang gobernador ng Cavite ay nagtala ng bilang na apatnapu’t siyam (49) na
bangkay ang natagpuan sa loob ng Fort San Felipe. Pitumpu’t walo (78) ang kabilang sa pag-aalsa na
kung saan kabilang ang pitumpu’t anim (76) na nabanggit , isang lieutenant, isang sergeant na napaslang
ng mga insurekto. (J. Arcilla. Understanding the Noli: Its Historical Context and Literary Influences.
Retrieved: http://www.xeniaeditrice.it/arcillaocrpdf.pdf) Sumuko ang mga nag-aklas, kabilang si La
Madrid, at pinaputukan sila sa utos ni Ginoves. Ang nasabing rebolusyon ay hindi naging matagumpay
dahil sa hindi pagdating ng mga tutulong mula sa Maynila. Ang mga pangunahing instigators kasama si
Sergeant La Madrid ay namatay sa naturang sagupaan. Ang GOMBURZA naman ay hinatulan ng
pagbitay. Patriyota tulad nina Joaquin Pardo de Taverna, Antonio Ma. Regidor, J
Pio Basa at iba pang lokal na abogado ay nasuspinde ng Audencia o Mataas na Hukuman mula
sa pagiging abogado. Sila ay inaresto at hinatulan ng habangbuhay na pagkabilanggo sa Isla ng
Marianas. Tuluyang nabuwag ni Gobernador Izquierdo ang lokal na rehimen ng
artilyero( tagapaputok ng kanyon o mamamaril) at inutusan na bumuo ng isang pwersa na binubuo ng
Peninsulares. Noong Pebrero 17, 1872, sinimulan ng gobyernong Espanyol at Frailocracia
(pamumuno ng mga paring kastila o prayle) na manatili ang takot ng mga Pilipino upang hindi na
maulit ang naturang pangyayari. Itinuloy ang hatol sa GOMBURZA kung saan iyon ang nagsilbing
simula ng pagkakaisa ng mga Pilipino.
FILIPINO VERSION
Noong ika-20 ng Enero, 1872, higit kumulang 200 katao na binubuo ng mga sundalo,
manggagawa ng Cavite arsenal at mga residente ng Cavite ang pinamunuan ni Sergeant La Madrid
upang patayin ang namumuno at mga opisyal na Espanyol. Ang balita sa pag-aaklas ay umabot sa
mga awtoridad sa Maynila at kaagad namang nag-utos si Gov. Izquierdo na pagtibayin ang hukbong
Espanyol sa Cavite. Pinaniniwalaan na ginamit lamang ng mga prayleng Espanyol at ni Izquierdo ang
pag-aaklas sa Cavite upang lalo pang mapalaganap ang gobyernong Espanyol sa Pilipinas. Inihayag
din ng Central Government sa Madrid na intensyon nilang alisin ang kapangyarihan ng mga prayle na
mangialam sa gobyernong sibil at pamamahala sa institusyong pang edukasyon na siyang nag-udyok
sa mga prayle na gumawa ng marahas na pamamaraan upang mapanatili ang kanilang kapangyarihan
sa Pilipinas.
http://www.philippinemasonry.org/articles.html )
Si Crisanto De los Reyes ay isang matalinong negosyante kung saan maaga siyang nahilig sa
negosyo.Nagsimula siyang tenedor de libros at ang kinita ay pinuhunan sa negosyo ng mga sirang
bakal.Pagkuwan, nakapag- ari siya ng lupain saBinondo at pinatayuan ng bodega.Naging kandelero o
tagasuplay siya ng mga kailnagn sa barko at bago mag-1872 ay pinakamalaking kandelero sa pantalan
at laalwigan ng Cavite.Gayunpaman, ayaw niya ang pang-aapi ng mga espanyol. Isa siya sa mga
unang sumapi sa Masoneriya, masugid na nag-ambag sa mga paring secular at marahil kahit sa
suweldo ng mga kawawang sundalo.Dahil sa kaguluhan sa mga canton ng Espanya, nakatakas sina
crisanto at nakarating sa Merseilles, France. At bumalik siya sa Cavite at binuhay ang kanyang
negosyo. (Delos Reyes, Crisanto. (2015). In V. Almario (Ed.), Sagisag Kultura (Vol 1). Retrieved :
https://philippineculturaleducation.com.ph/delos-reyes-crisanto/
BAKIT HINDI SILA BINITAY?
Ito ay dahil kapwa mason (kasapi ng sikretong samahan) ang tatlong utak ng rebelyon at ang
Gobernador Heneral. Maari ring ginamit ng mga nag-organisa ng pagaalsa na si Francisco Zaldua,
na ginarote ng mga Espanyol kasama ang tatlong pari, ay ginamit ang pangalan ni Burgos upang
makapanghikayat.
ENERO 20, 1872 – naganap ang pag-aalsa sa arsenal sa Cavite (now called Naval Base Cavite
or a military installation of the Philippine Navy in Cavite.)
o Spanish Version (ayon kay Jose Montero y Vidal, isang prolific Spanish historian):
Dahil matagal nang naplano ng mga Indios na palayain ang Pilipinas sa ilalim ng
gobyerno ng mga espanol na pinamunuan ng mga edukadong pinuno, mestizos,
abogadillos o mga lokal na abogado, mga residente ng Maynila at Cavite, at ng
mga native clergy.
Dahil sa pagpataw ng personal na buwis ng Gobernador sa mga kawal at
manggagawa; at nang sapilitang pagbibigay trabaho sa mga ito.
Dahil sa dumaraming propagandang hindi kontrolado at nakakarating sa Pilipinas
Sa pagkawala ng tiwala ng mga native clergy sa mga prayleng Espanyol
o Filipino Version
o Tagumpay na nakubkob ang Fuerza San Felipe (military fortress in Cavite City) at
pinaslang ang 11 Español na opisyal.
o Inakala ng mga nag-aklas na sasamahan silá ng mga sundalo sa Maynila at inakalang
hudyat ng pagsisimula ng labanan ang pagpapaputok para sa pagdiriwang ng pista ng
Birhen ng Loreto Ngunit sila’y nagkamali.
o Ang pinuno ng Superior Civil Government na si Kapitan Heneral Rafael Izquierdo ay
nagdispatya kay Hen. Felipe Ginoves Espinar (deputy military commander) sa
pangambang simula ito ng mas malawakang rebolusyon kaya isang pulutong ng mga
sundalo ang lumusob sa moog ng San Felipe na ikasuko ng mga nag-aklas.
Mga kasapi- 200 Filipinong sundalo at obrero na pinamumunuan ni Fernando La
Madrid (isang mestisong sarhento), ngunit pitumpu’t walo (78) lang kabilang sa
pag-aalsa kabilang ang isang lieutenant at isang sergeant na napaslang ng mga
insurekto.
o Ang nasabing rebolusyon ay hindi naging matagumpay dahil sa hindi pagdating ng mga
tutulong mula sa Maynila.
o Sumuko ang mga nag-aklas, kabilang si La Madrid, at pinaputukan sila sa utos ni
Ginoves.
o Ang mga miyembro naman na pinamunuan ng GOMBURZA ay sinubukang patawan ng
kamatayan sa pamamagitan ng garote.
o Ang mga tunay na utak ng pagaalsa na sina Maximo Inocencio, Crisanto de los Reyes at
Enrique Paraiso ay na kasama sa mga napatapon lamang
o Sina Pio Basa at iba pang lokal na abogado ay inaresto at hinatulan ng habangbuhay na
pagkabilanggo sa Isla ng Marianas.
o Tuluyang nabuwag ni Gobernador Izquierdo ang lokal na rehimen ng artilyero
(tagapaputok ng kanyon o mamamaril) at inutusan na bumuo ng isang pwersa na binubuo
ng Peninsulares.
o Sinimulan ng gobyernong Espanyol at Frailocracia (pamumuno ng mga paring kastila o
prayle) na manatili ang takot ng mga Pilipino upang hindi na maulit ang naturang
pangyayari.
II. Background of the Author
Libro na isinulat ni Jose Arcilla na pumapatungkol sa konteksto hinggil sa dahilan kung bakit at
paano nasulat ni Jose Rizal ang Noli Me Tangere .Nasasaad din dito na isa sa pinaka naging inspirisyon
ni Rizal noong sinulat niya ang kanyang akda ay ang pangyayaring pagpatay sa tatlong paring martir na
isinangkot sa pag-aalsa sa Cavite. Nilalaman din nito ang mga impormasyon na nagbigay ng bagong
perspektibo na magpapabago sa tradisyunal na paniniwala hinggil sa Pag-aalsa sa Cavite noong 1872.
Analysis of the information gathered
1. Sa pamamagitan ng mga dokumento at pahayag na ito ay mas nabigyan tayo ng kaalaman hinggil sa
totong nangyari at dahilan nang pagsiklabab ang pag –aalsa sa Cavite
2. Ang mga impormasyong nakalap ay nagbigay linaw sa kasaysayan ng pilipinas at kung paano
nagdusa ang bayan sa paglaban upang makamit ang kalayaang inaasam.
1. Ang nasabing pag-aaklas ang naging inspirasyon ni Jose Rizal upang ipaglaban ang kalayaan.
Cavite Mutiny is known to be the uprising and revolution of troops and workers at Cavite where Filipino
workers fought against Spanish troops due to Spanish repression. As a current Filipino citizen, I do
believe that the significance of the Cavite in modern times lies in our own sense of Nationalism. These
uprisings and movements served as one of the first uprisings of Filipinos against Spanish repression,
even though they know that Spain would have more forces, they still fought until their end resulting in
the deaths of three priests Burgos, Gomez, and Zamora. I do believe that their execution is unjustifiable
since I also believe that the Spanish side of the whole story is false. These events are used as a source of
inspiration and caution for us Filipinos who would like to express our own opinion against the
Government and other organizations that are mistreating our country and countrymen. we must know
when how to voice out our opinions effectively and safely since we might also be falsely accused like
the Three priests during that era. To sum it all up, I do believe that the Cavite Mutiny is relevant in the
current society due to its effects on our beliefs, morals, and rights. Benchz Quitolbo 2019.