Professional Documents
Culture Documents
MODYUL
ng
PAGTUTURO - PAGKATUTO
sa
Filipino 406
(Ugnayan ng Wika, Kultura at Lipunan)
PREFINAL
Inihanda ni:
B. Pangkalahatang Layunin
Sa loob ng isang semestre, inaasahang makakamit at maisasakatuparan
ang mga sumusunod na layunin:
1. Matukoy ang mga pangkalahatang kaalaman at konsepto kaugnay ng
metalinggwistik na pag-aaral ng wikang Filipino;
2. Malinang ang malalim na kabatiran sa kahalagahan ng ugnayan ng
wika, kultura at lipunan;
3. Masuri ang mahalagang ugnayan ng wika, kultura at lipunan sa
larangan ng pagtuturo-pagkatuto; at
4. Mailapat at mapahalagahan ang mga batayang konsepto ng kurso
upang mapalakas at mapatibay ang pagka-Pilipino na makatutulong
sa proseso ng makabuluhang pagtuturo at pagkatuto.
II. Nilalaman
Mga Halimbawa
-Magasin
-Komiks
-Radyo
-Telebisyon
-Pelikula
-Moda sa Pananamit
-Kanta
-Patalastas
-iba pang bagay na kasama sa isang maunlad na lipunan
TANDAAN
PAKSA BLG. 2
PANIMULA
Masasabing nagpatuloy ang tradisyonal na panitikan sa kabila ng modernisasyon
dulot ng pag-unlad ng teknolohiya. Marahil, nagkaroon lamang ito ng bagong mukha.
Kapansin-pansin sa kasalukuyan na ang kinawiwilihan ng kabataan na mga babasahin
gaya ng komiks, magasin, at dagling katha ay nauulit lamang ang paksa at tema sa
mga akda sa tradisyonal na uri ng panitikan. Kung susuriin, naiiba lamang sa estilo,
pamamaraan, at kaalamang teknikal ang panitikang popular.
Narito ang maikling paliwanang para sa mga popular na babasahing laganap
ngayon sa bansa:
-PAHAYAGAN
Ito ay isang uri ng print media na nananatiling buhay at bahagi ng ating kultura.
Ito ay naglalaman ng mga pangyayari sa loob at labas ng ating bansa. Ginagamit
na batayan at pantulong bilang suportang impormasyon na kaugnay sa aralin o isyu.
-KOMIKS
Ito ay isang grapikong midyum na ang mga salita at larawan ay ginagamit upang
ihatid ang isang salaysay o kuwento.
Ito ay ibinibilang ding isang makulay at popular na babasahin na ang layunin ay
magbigay-aliw sa mga mambabasa, magturo ng iba’t ibang kaalaman, at magsulong ng
kulturang Pilipino.
-MAGASIN
Ito ay isa ring uri ng babasahing popular na kinahuhumalingan ng mga Pilipino
dahil sa aliw na hatid nito at mga impormasyong makukuha rito.
Narito ang mga nangungunang magasin na tinatangkilik ng maraming Pilipino:
Candy
Tinatalakay nito ang mga kagustuhan at suliranin ng kabataan. Ito ay gawa ng
mga batang manunulat na mas nakauunawa sa sitwasyon ng kabataan sa kasalukuyan.
Cosmopolitan
Ito ay isang magasing pangkababaihan. Ang mga artikulo rito ay nagsisilbing
gabay upang maliwanagan ang kababaihan tungkol sa mga pinakamainit na isyu sa
kalusugan, kagandahan, kultura, at aliwan.
Entrepreneur
Ito ay magasing naglalaman ng mga artikulong makatutulong sa mga taong may
negosyo o nais magtayo ng negosyo.
Good Housekeeping
Isang magasin para sa mga abalang ina. Ang mga artikulong nakasulat dito ay
tumutulong sa kanila upang gawin ang kanilang mga responsibilidad at maging
mabuting maybahay.
Men’s Health
Karaniwang tinatalakay rito ang tungkol sa mga isyu ng kalusugan tulad ng
pamamaraan sa pag-ehersisyo, pagbabawas ng timbang, mga pagsusuri sa pisikal at
mental na kalusugan na naging dahilan upang maging paborito ito ng kalalakihan.
Metro
Ito ay tungkol sa fashion, mga pangyayari, shopping at mga isyu hinggil sa
kagandahan ang nilalaman nito.
T3
Ito ay isang magasin para sa mga gadget. Ipinapakita rito ang mga pinakahuling
pagbabago sa teknolohiya at kagamitan nito. Ito rin ay may mga napapanahong balita
at gabay tungkol sa pag-aalaga ng mga gadget.
YES!
Ito ay tungkol sa balitang showbiz. Ang nilalaman nito ay palaging bago, puno ng
mga nakaw-atensiyon na larawan at malalamang detalye tungkol sa mga pinakasikat na
artista sa bansa.
-KONTEMPORARYONG DAGLI
Ang dagli ay isang anyong pampanitikang maituturing na maikling-maikling
kuwento.
Bagamat walang katiyakan ang pinagmulan nito sa Pilipinas, sinasabing
lumaganap ito sa unang dekada ng pananakop ng mga Amerikano. Wala ring
nakatitiyak sa angkop na haba para masabing dagli ang isang akdang pampanitikan.
Subalit sinasabing kinakailangang hindi ito aabot sa haba ng isang maikling kuwento.
Kabilang sa kilalang mga manunulat ng dagli ay sina:
Iňigo Ed. Regalado na may bansag na Tengkeleng;
Jose Corazon de Jesus;
Rosauro Almario (Ric A. Clarin);
Patricio Mariano;
Francisco Laksamana; at
Lope K. Santos
Alam Mo Ba?
Sa kasalukuyan, itinuturing na isa sa pinakamalakas makahikayat at
makaimpluwensiya sa isip at damdamin ng mga tao ang mass media. Madali nitong
napupukaw ang interes ng mga tao sapagkat ginagamitan ito ng audio (pandinig) at
visual (paningin).
Ang mass media ay tumutukoy sa iba’t ibang paraan ng komunikasyon kung
saan naaabot nito ang maraming tao sa mundo na tinatawag na audience o receiver
na wala naming personal na relasyon sa mga sender nito.
Nakapaloob sa mass media ang larangan ng broadcast na kinapapalooban ng
radyo at telebisyon; print na binubuo naman ng pahayagan at limbagan; advertising
tulad ng commercial ads at patalastas; posters, billboards, streamers; pelikula; at
maging video technology.
Ang mga nabanggit na midyum ng mass media ay nagsisilbing instrument o
lakas na kumokontrol sa utak ng mga tagatanggap (receiver) ng mensahe mula sa
tagapagsalita (source o sender).
Itinuturing na mekanismo ng pagbabago ng kulturang Pilipino ang mass media
sapagkat may kakayahan itong baguhin ang paniniwala at pagpapahalaga ng isang tao
sa mabilis na paraan.
Kaya napakahalagang suriin muna ng bawat isa ang nilalaman o mensaheng
ipinahahatid ng kanilang pinanonood, binabasa, nakikita, o maging ang kanilang
pinakikinggan.
Isa sa pinakalaganap na libangan ng mga Pilipino sa kasalukuyan ay ang
pakikinig sa radyo. Ayon nga sa marami, ito ay nagsisilbing kasalo na nila sa kanilang
almusal, tanghalian, at hapunan. Tila hindi kompleto ang kanilang araw kung wala nito.
Ang radyo ay itinuturing na go-anywhere medium ng pamamahayag sapagkat
ito ay naririnig ng mga tao kahit habang sila ay naglalakad, nagbibiyahe,
nagmamaneho, nagtatrabaho, o namimili.
PORMAT NG ISKRIP
May sinusunod na pormat ang iskrip na panradyo. Narito ang mga tuntuning
dapat sundin kapag susulat ng iskrip panradyo:
1. Gumamit ng maliliit na letra sa pagsulat ng diyalogo.
2. Isulat sa malalaking titik ang musika, epektong pantunog, at ang emosyonal na
reaksiyon ng mga tauhan.
3. Guhitan ang SFX (sound effects) at MSC (music).
4. Hindi lamang ipinakikita ang paggamit ng musika at epektong pantunog kundi
kailangan ding ipakita kung paano gagamitin ang mga ito.
HALIMBAWA:
Kailangan bang naka-FADE UNDER ang musika habang nagsasalita ang isang
tauhan.
5. Kailangan may dalawang espasyo (double space) pagkatapos ng bawat linya sa
iskrip kapag minamakinilya o kinompyuter.
6. Lagyan ng numero ang bawat linya. Ilagay ang numero sa kaliwang bahagi bago ang
unang salita ng linya upang maging madali ang pagwawasto kapag nagrerekording.
7. Ang mga emosyonal na reaksiyon o tagubilin ay kailangang isulat sa malalaking titik.
Gagamitin lamang ang mga ito upang ipabatid kung paano sasabihin ang mga linya o
diyalogo ng mga tauhan. Ilagay ang mga ito sa loob ng parentesis o panaklong at isulat
sa malaking titik.
8. Gumamit ng mga terminong medaling maintindihan sa pagbibigay ng indikasyon
kung sino ang nagsasalita at anong uri ng tinig ang maririnig. Halimbawa: Boses 1,2;
Lalaki, Babae 1,2; Talent 1,2. Madaling maintindihan ng tagapakinig at ng mga taong
gagamit ng iskrip kung isusulat ang pangalan ng taong magsasalita. Halimbawa:
Leona, Zosimo. Gayundin, kailangang maging tiyak ang pangalan o katawagang
gagamitin, tulad ng Announcer.
9. Isulat sa malaking titik ang posisyon ng mikropono na gagamitin at ilagay ito sa
parentesis.
10. Maglagay ng tutuldok o kolon pagkatapos isulat ang pangalan ng tauhang
magsasalita o pagkatapos isulat ang SFX o MSC.
11. Sa panibagong pahina ng iskrip, umpisahan ng paglalagay ng numero sa bawat
bilang.
HALIMBAWA NG PROGRAMANG PANRADYO
#Tanikalang Lagot
Alam Mo Ba?
Itinuturing na isa sa pangunahing midyum ng telekomukasyon ang telebisyon sa
Pilipinas. Taong 1953 nang unang naitayo sa bansa kauna-unahang isatasyon ng
telebisyon sa pangunguna ni James Lidenberg na tinaguriang “Ama ng Telebisyon sa
Pilipinas” na siyang may-ari ng Bolinao Electronics Corporation na kalaunan ay nakilala
sa pangalang Alto Broadcasting System o ABS.
Naipakilala ang telebisyon sa bansa noong 1953 nang nagsimulang ipalabas ng
ABS sa Maynila ang DZAQ-TV. Pagkalipas ng ilang taon ay nabili ng Chronicle
Broadcasting Network (CBN) na pag-aari nina Eugenio at Fernando Lopez ang ABS
kung kaya naitatag ang ABS-CBN Network na siyang pinkamatanda at nagungunang
television network sa bansa. Ito ay may islogang “In the service of the Filipino”.
Sa kasalukuyan, bukod sa ABS-CBN, nangunguna ring istasyon ng telibisyon sa
bansa ay DZBB TV Channel 7 na mas kilala ngayon bilang GMA Network na itinayo ng
isang residenteng Amerikano sa Pilipinas na nagngangalang Bob Stewart noong 1960.
Kilala ang isatsyong ito sa pagkakaroon ng islogag “Kapuso, anumang kulay ng buhay.”
Sa parehong taon nabuo rin ang isa pang kilalang isatsyon, ang TV 5 na dating
kilala sa pangalang ABC 5 na pag-aari ng MediaQuest Holdings, Inc. Ito ay may
islogang “Para sa Iyo, Kapatid!)
Sa panahon ng Batas Miltar, pansamantalang naapektuhan ang pag-eere ng
mga palabras ang mga nabanggit na istasyon lalo na ang ABS-CBN ngunit matapos
makalaya ang bansa sa ilalim ng pamahalaang diktaturyal ay patuloy na yumabong ang
pag-unlad ng mga programa nito. Lumawak ang tema ng mga palabras batay sa gusto
o sa tingin nila ay kailangan ng mga manonood. Ilan dito ay ang News and Public
Affairs, Sitcom, Reality, Drama Series, Foreign News/Programs, Variety Shows,
Documentary Programs, at iba pa.
Sa araw na ito ay iyong matutunghayan ang isa sa mga balita ng kilalang
kontemporaryong programang pantelebisyon sa bansa ang Balitanghali ng GMA News
TV na inulat ni Kara David. Halina’t iyong alamin ang nilalaman nito at kung bakit ito
dapat mabatid ng mamamayang Pilipino.
Dokumentaryong pantelebisyon
Bukod sa radyo, ang isa pa sa itinuturing na mahalagang midyum sa larangan ng
broadcasting ay ang telebisyon. Tunay na napakalaki ng epekto nito sa buhay ng mga
Pilipino.
Binago ng telebisyon ang paraan ng pagpapahayag natin sa mga kuwento o aral
ng buhay. Dati, sinusubaybayan o inaabangan natin ang mga kuwento ng buhay na
umaantig sa ating puso gamit ang mga imprenta o babasahin o kaya ay sa aktuwal na
mga tanghalan.
Dulot na rin ng pagsulong ng modernisasyon at teknolohiya ay nabuo ang
telebisyon na higit na nagbigay-kulay at larawan sa mga pangyayari sa ating paligid
gamit ang mga ilaw at kamera.
D. PELIKULA
Alam Mo Ba?
Ang pelikulang Pilipino ay itinuturing na isa sa pinakabata ngunit kinaaaliwang
libangan ngayon ng mga Pilipino sa bansa. Ayon sa kasaysayan ng pelikulang Pilipino,
ang naitalang kauna-unahang pelikulang ginawa sa Pilipinas ay ang Dalagang Bukid
sa direksyon ni Jose Nepomuceno noong 1919 na hango sa Zarzuelang isinulat nina
Hermogenes Ilagan at ni Leon Ignacio.
Ang mga unang pelikula noon ay kalimitang batay lamang sa mga pelikulang
gawa sa Hollywood kung hindi man ay hinahango ang istorya ng mga ito sa mga aklat.
Pelikula: Anak
Star Cinema Productions
Direktor: Rory B. Quintos
Script Writers: Ricardo Lee at Raymond Lee
Prodyuser: Charo Santos-Concio
Islogan
Ito ang isang komposisyong pinakamadaling maunawaan. Ito marahil ang
modernong salawikain o sawikain sa kasalukuyan. Ito ay isang maikling pahayag
tungkol sa isyu o paksang maaaring masulat nang tuluyan o patula.
Patalastas
Ang patalastas ay isang uri ng pagpapahayag na ginagamit upang makahikayat
o makahimok, magbigay impormasyon at direksyon sa madla tungkol sa isang serbisyo,
produkto, o paniniwala. Karaniwang sinasagot nito ang mga tanong na ANO, KAILAN,
SAAN, SINO, BAKIT, at PAANO hinggil sa mga isyu o paksang binibigyang-diin nito.
Awit
Ito ay isang paraan ng pagpapahayag ng damdamin, pananaw, kultura, at
pangarap sa buhay.
Alam Mo Ba?
Ang adapsyon ay ang panghihiram ng himig ng isang awit at pagpalit lamang sa
liriko nito samantalang ang revival ay ang muling pagbuhay ng isang lumang awit na
may kaunting pagbabago ayon sa kung sinong mang-await ang kakanta nito.