ಸಂವಿಧಾನ

2019
Theory Articles
SUB:- Polity
Content Provided By
MadGuy Labs®
ALL RIGHT RESERVED © MADGUY LABS 2019

Polity
ಭಾರತ ಸಂವಿಧಾನದ ಮೂಲಗಳು
ಸಂವಿಧಾನದ ಅಂತಿಮ ರೂಪವು ಅನೇಕ ಇತರ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಂವಿಧಾನಗಳ ಬೇರೆ

ಬೇರೆ ತತವ ಗಳಿಗೆ ಋಣಿಯಾಗಿದೆ.
ಬ್ರಿ ಟನ್ನಿ ನ ಸಂವಿಧಾನ
# ಸರಕಾರದ ಸಂಸದೀಯ ಸವ ರೂಪ
# ಏಕಸ್ವವ ಮಯ ಪೌರತವ
# ನ್ಯಯ ಯದ ಪರ ಭುತವ
# ಲೀಕಸಭಾಧ್ಯ ಕ್ಷ ಮತತ ವರ ಪಾತರ
# ಶಾಸನೆ ರಚನೆಯ ವಿಧಾನ
# ನ್ಯಯ ಯ ನಿಧ್ಧರಿಸುವ ಕಾಯಧವಿಧಾನ
ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕತ ಸಂಸ್ಥಾ ನದ ಸಂವಿಧಾನ
# ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕು ಗಳು
# ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಒಕ್ಕು ಟದ ಸಕಾಧರದ ಮಾದರಿ
# ನ್ಯಯ ಯಾಂಗದ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ ತೆ ಮತ್ತತ ಶಾಸಕಾಂಗದ ನಿಧಾಧರಗಳನ್ನು

ಪರಿಶೀಲಸುವ ಅಧಿಕಾರ.
# ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗೆ ಮಹಾಸೇನ್ಯಧಿಪತಿಯ ಪಟ್
# ನ್ಯಯ ಯ ನಿಧ್ಧರಿಸುವ ಕಾಯಧವಿಧಾನ
ಐರ್ಲೆಂಡ್ ದೇಶದ ಸಂವಿಧಾನ
# ಸಕಾಧರಿ ಕಾಯಧನಿೀತಿಯ ಸ್ವಂವಿಧಾನಿಕ ತಾಕೀತ್ತ
ಫ್ರಿ ನ್ಸ್ ದೇಶದ ಸಂವಿಧಾನ
# ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ , ಸಮಾನತೆ ಮತ್ತತ ಭಾರ ತೃತವ ಆದರ್ಧಗಳು
ಕೆನಡಾ ದೇಶದ ಸಂವಿಧಾನ
Website: https://madguy.co/ Join MadGuy Unlimited for Unlimited

Learning and Practice…
Play Store: https://goo.gl/QTK4Hn
Polity
# ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಒಕ್ಕು ಟದಂದಗೆ ಪರ ಬಲ ಕಂದರ ಸಕಾಧರದ ಮಾದರಿ
# ಕಂದರ ಸಕಾಧರಕ್ಕು ರಾಜ್ಯ ಸಕಾಧರದ ಮೇಲುಳಿದ ರ್ಕತ ಗಳು
ಆಸ್ಟ್ ಿ ೇಲಿಯ ದೇಶದ ಸಂವಿಧಾನ
# ಪರ ಸುತ ತ ವಿಷ್ಟಯಗಳ ಪಟ್ಟ್
# ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಮಧ್ಯ ಅನಿರ್ಧಂದತ ವ್ಯಯ ಪರ - ವಹಿವ್ಯಟ್ಟಗೆ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ
ಸೇವಿಯಟ್ ಒಕ್ಕೂ ಟದ ಸಂವಿಧಾನ
# ಮೂಲಭೂತ ಕತಧವಯ ಗಳು
# ಸ್ವಮಾಜಿಕ ನ್ಯಯ ಯದ ಧ್ಯ ೀಯಗಳು
# ಸಕಾಧರಿ ಕಾಯಧನಿೀತಿಯ ತಾಕೀತ್ತಗಳು
ಜಪಾನ್ಸ ದೇಶದ ಸಂವಿಧಾನ
# ಸುಪರ ೀಂ ಕೀಟ್ಟಧನ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀಕರಣ ಸಲಹೆ, ಕಾನೂನಿನಿಂದ ರಚಿಸಿದ

ವಿಧಾನಗಳು.
ಜರ್ಲನ್ನ ದೇಶದ ಸಂವಿಧಾನ
# ತ್ತತ್ತಧ ಪರಿಸಿಿ ತಿಯ ಏಪಾಧಡು
ಸಂವಿಧಾನದ ಮೂಲಗಳು/ ಎರವಲುಗಳು (Sources of Our Constitution)
ವಿಷಯಗಳು ದೇಶಗಳು
# ಸಂಸದೀಯ ಪದದ ತಿ
# ಕಾನೂನಿನ ಅಧಿಪತಯ
# ಲೀಕಸಭಾ ಸದಸಯ ರ ಜ್ವ್ಯಬ್ದದ ರಿಗಳು ಮತ್ತತ ಮಂತಿರ ಮಂಡಲ

ಬ್ರರ ಟ್ಟಷ್ ಸಂವಿಧಾನ
# ಭಾಪತಿ ಸ್ವಿ ನಮಾನ
# ಕಾನೂನ್ನ ಮಾಡುವ ವಿಧಾನಗಳು
# ಏಕಪೌರತವ ಪದದ ತಿ

Polity
# ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕು ಗಳು
# ನ್ಯಯ ಯಿಕ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ
# ಉಪರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯ ಕಾಯಧಗಳು

ಅಮೇರಿಕಾ
# ಸರ್ೀಧಚಛ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದ ಸವ ರೂಪ ಮತ್ತತ ಕಾಯಧಗಳು ಸಂವಿಧಾನ
# ಪರ ಸ್ವತ ವನೆ
# ಸರ್ೀಧಚಛ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯ ಮತ್ತತ ಉಚಛ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದ

ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರ ಪದಚ್ಯಯ ತಿ
# ರಾಜ್ಯ ನಿರ್ದಧರ್ಕ ತತವ ಗಳು

ಐರಲ್ಯ ಂಡ್
# ರಾಜ್ಯ ಸಭೆಯ ಸದಸಯ ರುಗಳ ನ್ಯಮಕರಣ ಪರ ಕರ ಯೆ ಸಂವಿಧಾನ
# ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಚ್ಯನ್ಯವಣೆ
# ರ್ಕತ ಯುತ ಕಂದರ ಸಕಾಧರ
# ಕಂದರ ದ ಶೇಷಾಧಿಕಾರಿಗಳು ಕ್ಕನಡಾ ಸಂವಿಧಾನ
# ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರ ನೇಮಕ
# ಸಮವತಿಧ ಪಟ್ಟ್
# ಸಂಸತಿತ ನ ಜಂಟ್ಟ ಅಧಿವೇರ್ನ ಆಸ್ಟ್ ರೀಲಯಾ
# ವ್ಯಯ ಪಾರ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ
# ಸಂವಿಧಾನದ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಕಾನೂನ್ನ

ದಕಿ ಣ ಆಫ್ರರ ಕ
# ರಾಜ್ಯ ಸಭಾ ಚ್ಯನ್ಯವಣೆ
2.2.2) ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕು ಗಳು ಮತ್ತತ ಕತಧವಯ ಗಳು
ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕೂ ಗಳು
ಭಾರತ ಸಂವಿಧಾನದ ಭಾಗ 3 ರಲಿ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಕ್ಕರಿತ್ತ ವಿವರ

ನಿೀಡಲ್ಗುತತ ದೆ. ಈ ಹಕ್ಕು ಗಳನ್ನು ಜಾತಿ, ಬಣಣ , ಜ್ನ್ಯಂಗ, ಧ್ಮಧ ಅಥವ್ಯ ಲಂಗ
ಭೇದವಿಲಿ ದೆ ಭಾರತಿೀಯ ಪರ ಜೆಗಳೆಲಿ ರೂ ಅನ್ನರ್ವಿಸುತಾತ ರೆ. ಭಾರತ ಸಂವಿಧಾನವು
ಭಾರತಿೀಯ ಪರ ಜೆಗಳಿಗೆ 6 ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕು ಗಳನ್ನು (ವಿಧಿ 12 ರಿಂದ 35) ನಿೀಡಿದೆ.
ಅವಂದರೆ

Polity
1. ಸಮಾನತೆಯ ಹಕ್ಕೂ :- ಇದ್ದ ಎಲ್ಿ ಪರ ಜೆಗಳಿಗೂ ಈ ಹಕ್ಕು ಗಳನ್ನು ನಿೀಡುತತ ದೆ
(14 ರಿಂದ 18ನೇ ವಿಧಿ)
# ಕಾನೂನಿನ ಮಂದೆ ಎಲಿ ರೂ ಸಮಾನರು ಮತ್ತತ ಕಾನೂನಿನ ಸಮಾನ ರಕ್ಷಣೆ
# ಧ್ಮಧ, ಜ್ನ್ಯಂಗ, ಜಾತಿ, ಲಂಗ ಅಥವ್ಯ ಹುಟ್ಟ್ ದ ಸಿ ಳದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ

ರಾಜ್ಯ ದಂದ ತಾರತಮಯ ಆಗುವುದಕ್ಕು ನಿಷೇದ.
# ಸ್ವವಧಜಿನಿಕ ಸೇವಗಳಲಿ ಸಮಾನ ಅವಕಾರ್
# ಅಸಪ ೃರ್ಯ ತೆಯ ನಿಷೇದ
# ಮಿಲಟರಿ ಮತ್ತತ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಬ್ರರುದ್ದಗಳನ್ನು ಹೊರತ್ತ ಪಡಿಸಿ ಉಳಿದ ಬ್ರರುದ್ದಗಳ

ನಿಷೇದ
2. ಸ್ಥಾ ತಂತಿ ಯ ದ ಹಕ್ಕೂ :- (ವಿಧಿ 19 ರಿಂದ 22)
# ವ್ಯಕ್ ಮತ್ತತ ಅಭಿವಯ ಕತ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ .
# ಅಸತ ರಗಳಿಲಿ ದೆ ಶಾಂತಿಯುತವ್ಯಗಿ ಒಂದೆಡೆ ಸೇರುವ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ .
# ಸಂಘ ಮತ್ತತ ಸಂಸ್ಟಿ ಗಳನ್ನು ರಚಿಸುವ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ
# ಭಾರತದಾದಯ ಂತ ಚಲಸುವ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ
# ಭಾರತದ ಯಾವುರ್ದ ಭಾಗದಲಿ ವ್ಯಸಿಸುವ ಮತ್ತತ ಖಾಯಂ ನೆಲೆಸುವ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ
# ಯಾವುರ್ದ ವೃತಿತ ಯನ್ನು ನಡೆಸುವ, ಅಥವ್ಯ ಯಾವುರ್ದ ವ್ಯಣಿಜ್ಯ ಅಥವ್ಯ

ವಯ ವಹಾರದಲಿ ತೊಡಗುವ ಹಕ್ಕು .
3. ಶೇಷಣೆಯ ವಿರುದದ ಹಕ್ಕೂ :- (ವಿಧಿ 23 ರಿಂದ 24)
# ಮಾನವ ಜಿೀವಿಗಳ ಮಾರಾಟ ಮತ್ತತ ಅನೈತಿಕ ಕಾಯಧಗಳಿಗೆ ತಳುು ವುದರ

ನಿಷೇದ.
# 14 ವಷ್ಟಧಕು ಂತ ಕಡಿಮೆ ವಯಸಿಿ ನ ಮಕು ಳನ್ನು ಕಾಖಾಧನೆಗಳಲಿ ಗಣಿಗಳಲಿ

ಹಾಗೂ ಇನಿು ತರ ಹಾನಿಕಾರಕ ವೃತಿತ ಗಳಲಿ ತೊಡಗಿಸುವುದರ ಮೇಲೆ
ನಿಷೇದ.

Polity
4. ಧಾರ್ಮಲಕ ಸ್ಥಾ ತಂತಿ ಯ ದ ಹಕ್ಕೂ :- (ವಿಧಿ 25 ರಿಂದ 28)
# ಯಾವುರ್ದ ಧ್ಮಧವನ್ನು ಸಿವ ೀಕರಿಸುವ, ಆಚರಿಸುವ ಮತ್ತತ ಪರ ಚಾರ ಮಾಡುವ

ಹಕ್ಕು
# ಯಾವುರ್ದ ನಿದಧಷ್ಟಠ ಧ್ಮಧವನ್ನು ಪರ ಚಾರ ಮಾಡಲು ತೆರಿಗೆ ನಿೀಡುವಿಕ್ಕಯಿಂದ

ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ
# ಧಾಮಿಧಕ ವಿಷ್ಟಯಗಳ ನಿವಧಹಣೆಯ ಸ್ವವ ತಂತರ .
# ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸಂಸ್ಟಿ ಗಳಲಿ ಧಾಮಿಧಕ ಬೀದನೆ ಅಥವ್ಯ ಪೂಜಾ ಸಮಾರಂರ್ಗಳಲಿ

ಹಾಜ್ರಾಗುವಿಕ್ಕಯಿಂದ ವಿನ್ಯಯತಿ
5. ಸ್ಥೆಂಸೂ ೃತಿಕ ರ್ತ್ತತ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಹಕ್ಕೂ ಗಳು:- (ವಿಧಿ 29 - 30)
# ಅಲಪ ಸಂಖಾಯ ತರ ಭಾಷೆ, ಹಸ್ವತ ಕ್ಷರ ಮತ್ತತ ಸಂಸು ೃತಿಯ ರಕ್ಷಣೆ.
# ಅಲಪ ಸಂಖಾಯ ತರು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸಂಸ್ಟಿ ಗಳನ್ನು ಸ್ವಿ ಪಸುವ ಮತ್ತತ ನಿವಧಹಿಸುವ
ಹಕ್ಕು .
# ಸಕಾಧರಿ ಅಥವ್ಯ ಸಕಾಧರದಂದ ಧ್ನ ಸಹಾಯ ಪಡೆಯುವ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ

ಸಂಸ್ಟಿ ಗಳಲಿ ಧ್ಮಧ, ಜ್ನ್ಯಂಗ ಜಾತಿ ಅಥವ್ಯ ಭಾಷಾ ಅಧಾರದ ಮೇಲೆ ಪರ ವೇರ್
ನಿರಾಕರಿಸುವುದರ ಮೇಲೆ ನಿಷೇದ.
6. ಸಂವಿಧಾನಾತಮ ಕ ಪರಿಹಾರಗಳ ಹಕ್ಕೂ :- (ವಿಧಿ 32) ಈ ಹಕ್ಕು ಮೇಲನ ಎಲ್ಿ

ಹಕ್ಕು ಗಳು ಅನ್ನಷಾಿ ನಕ್ಕು ಸಂವಿಧಾನಿಕ ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಪಡೆಯುವ
ಅವಕಾರ್ವನ್ನು ಕಲಪ ಸಿಕಡುತತ ದೆ. ಮತ್ತತ ಡಾ/ಬ್ರ.ಆರ್.ಅಂಬೇಡು ರ 32
ವಿಧಿಯನ್ನು ಸಂವಿಧಾನದ ಆತಮ ಮತ್ತತ ಹೃದಯ ಎಂದ್ದ ಕರೆದರು.
ಮೂಲಭೂತ ಕತಲವಯ ಗಳು
ಸಂವಿಧಾನ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ (42ನೇ) ಕಾಯೆದ , 1976ರ ನಂತರ ಸಂವಿಧಾನದ 4ಎ

ಭಾಗದಲಿ ಪರ ಜೆಗಳ ಹತ್ತತ ಮೂಲಭೂತ ಕತಧವಯ ಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲ್ಗಿತ್ತತ . ಆದರೆ,
ನಂತರ 86ನೇ ಸಂವಿಧಾನದ (ತಿದ್ದದ ಪಡಿ) ಮಸೂದೆ, 2002ರ ಮೇರೆಗೆ 11 ನೇ

Polity
ಮೂಲಭೂತ ಕತಧವಯ ವನ್ನು ಸೇರಿಸಲ್ಗಿದೆ. ಅವುಗಳನ್ನು ಪಾಲಸುವುದ್ದ
ಭಾರತದ ಪರ ತಿಯೊಬಬ ನ್ಯಗರಿಕನ ಕತಧವಯ ವ್ಯಗಿದೆ. ಅವುಗಳೆಂದರೇ,
1) ಸಂವಿಧಾನಕ್ಕು ನಿಷೆಠ ತೊೀರಿಸುವುದ್ದ ಮತ್ತತ ಅದರ ಆದರ್ಧಗಳನ್ನು ಹಾಗೂ

ಸಂಸ್ಟಿ ಗಳನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಧ್ವ ಜ್ವನ್ನು ಮತ್ತತ ರಾಷ್ಟ್ ರ ಗಿೀತೆಯನ್ನು
ಗೌರವಿಸುವುದ್ದ.
2) ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ ಕಾು ಗಿ ರಾಷ್ಟ್ ೀಯ ಹೊೀರಾಟ ಮಾಡಲು ಪ್ರ ೀರಣೆ ನಿೀಡಿದ ಮಹಾನ್
ಆದರ್ಧಗಳನ್ನು ಪಾಲಸುವುದ್ದ.
3) ಭಾರತದ ಸ್ವವಧಭೌಮತವ , ಏಕತೆ ಮತ್ತತ ಸಮಗರ ತೆಯನ್ನು ಎತಿತ ಹಿಡಿಯುವುದ್ದ

ಮತ್ತತ ರಕಿ ಸುವುದ್ದ.
4) ರ್ದರ್ ರಕ್ಷಣೆ ಮಾಡುವುದ್ದ ಹಾಗೂ ಕರೆ ಕಟ್ಟ್ ಗ ರ್ದರ್ ರಕ್ಷಣೆಗೆ

ಮಂದಾಗುವುದ್ದ.
5) ಭಾಷೆ, ಧ್ಮಧ ಮತ್ತತ ಪಾರ ರ್ದಶಕ ಅಥವ್ಯ ವಿಭಾಗಿೀಯ ವಿಭಿನು ತೆಯನ್ನು ಮಿೀರಿ
ಭಾರತದ ಎಲ್ಿ ಜ್ನರಂದಗೆ ಸ್ವಮರಸಯ ಮತ್ತತ ಭಾತೃತವ ದ ಹುರುಪನ್ನು
ಹೆಚಿಿ ಸುವುದ್ದ ಹಾಗೂ ಮಹಿಳೆಯರ ಪರ ತಿಷ್ಟಠ ಗೆ ಭಂಗ ತರುವ ಆಚರಣೆಗಳನ್ನು
ಕೈಬ್ರಡುವುದ್ದ.
6) ನಮಮ ಸಮಿಮ ರ್ರ ಸಂಸು ೃತಿಯ ಮೌಲಯ ಮತ್ತತ ಶರ ೀಮಂತ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು

ರಕಿ ಸುವುದ್ದ.
7) ಅರಣಯ , ಸರೀವರಗಳು, ನದಗಳು ಮತ್ತತ ವನಯ ಪಾರ ಣಿಗಳಿಂದ ಕ್ಕಡಿರುವ

ಪಾರ ಕೃತಿಕ ಪರಿಸರವನ್ನು ರಕಿ ಸಿ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಮಾಡುವುದ್ದ ಹಾಗೂ ಜಿೀವಿಗಳ ಮೇಲೆ
ದಯೆ ಹೊಂದರುವುದ್ದ.
8) ವೈಜಾಾ ನಿಕ ಮನೀಭಾವನೆ, ಮಾನವಿೀಯತೆ, ಶೀಧ್ನ್ಯ ಹುರುಪು ಮತ್ತತ

ಸುಧಾರಣ ಭಾವನೆಯನ್ನು ಬೆಳಸುವುದ್ದ.
9) ಸ್ವವಧಜ್ನಿಕ ಆಸಿತ ಯನ್ನು ರಕಿ ಸುವುದ್ದ ಮತ್ತತ ಹಿಂಸ್ಟಯನ್ನು ತಯ ಜಿಸುವುದ್ದ.
10) ರ್ದರ್ವು ಸತತವ್ಯಗಿ ಮೇಲಮ ಟ್ ದ ಪರ ಯತು ಮತ್ತತ ಸ್ವಧ್ನೆಗೇರಲು ವೈಯಕತ ಕ

ಹಾಗೂ ಸ್ವಮೂಹಿಕ ಚಟುವಟ್ಟಕ್ಕಗಳ ಎಲ್ಿ ಕ್ಕಶ ೀತರ ಗಳಲ್ಲಿ ಉತು ೃಷ್ಟ್ ತೆಗಾಗಿ
ಪರ ಯತಿು ಸುವುದ್ದ.
11) 6 ರಿಂದ 14 ನೇ ವಯಸಿಿ ನ ನಡುವಿನ ಮಕು ಳಿಗೆ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಅವಕಾರ್ಗಳನ್ನು

ಕಲಪ ಸುವುದ್ದ.

Polity
2.3.3) ಭಾರತದ ಸಂಸತ್ತತ
ಭಾರತದ ಸಂಸತ್ತತ (Indian Parliament)
(ಭಾಗ-5, ಅನುಚ್ಛ ೇದ 79-122)
‘ಸಂಸತ್ತತ ’ ಎಂಬ ಪದವು ಇಂಗಿಿ ೀಷ್ಟನ ಪಾಲಧಮೆಂಟ್ ಪದದ ಕನು ಡ

ಅನ್ನವ್ಯದವ್ಯಗಿದೆ. ಪಾಲಧಮೆಂಟ್ ಎಂಬುದ್ದ ಮಾತನ್ಯಡು
ಎಂಬಥಧದ ’ಪಾರ್ಲಲ’ ಎಂಬ ಫ್ರ ಂಚ್ ಪದದಂದ ಹುಟ್ಟ್ ದೆ. ಭಾರತ ಸಂವಿಧಾನದ
79ನೇ ಅನ್ನಚ್ಿ ೀದವು ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ರಾಜ್ಯ ಸಭೆ ಮತ್ತತ ಲೀಕಸಭೆಯನ್ನು
ಒಳಗಂಡ ಒಂದ್ದ ಸಂಸತ್ತತ ಇರತಕು ದೆದ ಂದ್ದ ತಿಳಿಸುತತ ದೆ. ರಾಜ್ಯ ಸಭೆಯನ್ನು
ಮೇಲಮ ನೆ ಎಂದ್ದ, ಲೀಕಸಭೆಯನ್ನು ಕ್ಕಳಮನೆಯೆಂದ್ದ ಕರೆಯಲ್ಗುತತ ದೆ.
ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯು ಈ ಯಾವುರ್ದ ಸದನದ ಸದಸಯ ರಾಗಿರದದದ ರೂ ಸಂಸತಿತ ನ
ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗವ್ಯಗಿದದ ರೆ ಮತ್ತತ ಯಾವುರ್ದ ಸದನದ ಸದಸಯ ರಾಗಿರದದದ ರೂ
ಸಂಸತಿತ ನ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗವ್ಯಗಿದದ ರೆ ಮತ್ತತ ಸಭಾ ಕಾಯಧಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧ್ಪಟ್
ಕಾಯಧಗಳನ್ನು ನಿವಧಹಿಸುತಾತ ರೆ.
Image Source: www.shareyouressays.com
ಭಾರತದ ಸಂಸತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ಸಭೆ, ರಾಜ್ಯ ವಿಧಾನಸಭೆಗಳಿಂದ ಚ್ಯನ್ಯಯಿತರಾದ ರಾಜ್ಯ

ಪರ ತಿನಿಧಿಗಳನ್ನು ಒಳಗಂಡಿರುತತ ದೆ. ಲೀಕಸಭೆ ಸ್ವವಧತಿರ ಕ ವಯಸು
ಮತದಾನದ ಮೂಲಕ ಆಯೆು ಗಂಡ ಜ್ನಪರ ತಿನಿಧಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದರುತತ ದೆ.
ಲೀಕಸಭೆ ವಷ್ಟಧದಲಿ ಕನೆಯಪಕ್ಷ ಎರಡು ಬ್ದರಿಯಾದರೂ ಸಂಸತಿತ ನ
ಅಧಿವೇರ್ನಗಳನ್ನು ನಡೆಸುತತ ದೆ. ಮತ್ತತ ಆ ಎರಡೂ ಅನ್ನಕರ ಮ ಅಧಿವೇರ್ನಗಳ
ನಡುವಿನ ಅಂತರ ಆರು ತಿಂಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚಿಿ ರಬ್ದರದ್ದ. ಸದನದ ಸಭೆಯನ್ನು
ಕರೆಯುವ, ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯಿಂದಲೇ ಸಭೆಯ ಸಿ ಳ ಮತ್ತತ ಸಮಯ

Polity
ನಿಧ್ಧರಿಸಲಪ ಡುತತ ದೆ. ರಾಜ್ಯ ಸಭೆಯ ಅಯವಯ ಯ ಅಧಿವೇರ್ನವನ್ನು ಎರಡು
ಭಾಗವ್ಯಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಿದೆ. ಆದದ ರಿಂದ ರಾಜ್ಯ ಸಭೆ ಒಂದ್ದ ವಷ್ಟಧದಲಿ ನ್ಯಲುು
ಅಧಿವೇರ್ನಗಳು ನಡೆಯುತತ ವ.
ಸಂಸತಿತ ನ ಕಾಯಲಗಳು: ಲೀಕಸಭೆ ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ಸಭೆ ಕ್ಕಡಿ ಮಾಡುವ

ಕಾಯಧಗಳು ಈ ಕ್ಕಳಗಿನಂತಿವ.
ಶಾಸನವನುಿ ರಚಿಸುವುದು: ಶಾಸನಗಳ ಹಿಂದನ ರೂಪವನ್ನು ’ರ್ಸೂದೆ’

ಎಂದ್ದ ಕರೆಯುವರು. ಮಸೂದೆಯಲಿ ಎರಡು ಪರ ಕಾರಗಳಿವ.
1 ಸ್ವಮಾನಯ ಮಸೂದೆ
2 ಹಣಕಾಸಿನ ಮಸೂದೆ
ಸ್ಥಮಾನಯ ರ್ಸೂದೆ: ಸ್ವಮಾನಯ ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಯಾವುರ್ದ ಸದನದಲಿ

ಮಂಡಿಸಲು ಅವಕಾರ್ವಿದೆ. ಈ ಮಸೂದೆಯ ಬಗೆಗೆ ರಾಜ್ಯ ಸಭೆ ಮತ್ತತ ಲೀಕಸಭೆ
ಮಧ್ಯ ಬ್ರಕು ಟು್ ಉಂಟ್ಟದಾಗ ಜಂಟ್ಟ ಅಧಿೀವೇರ್ನ ಕರೆಯಲ್ಗುವುದ್ದ. ಈ ಜಂಟ್ಟ
ಅಧಿವೇರ್ನದ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷ ಸ್ವಿ ನ ’ಸಭಾಪತಿ’ ವಹಿಸಿರುತಾತ ರೆ. ಸ್ವಮಾನಯ
ಮಸೂದೆಯನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯವರು ಎರಡು ಬ್ದರಿ ಮರಳಿ ಕಳಿಸಬಹುದ್ದ.
ಅಲಿ ದೆ ಆ ಮಸೂದೆಗೆ ಸಹಿ ಹಾಕದೆ ಅದನ್ನು ತನು ಹತಿತ ರ ಇಟು್ ಕಳುು ವ
ಅಧಿಕಾರವಿದೆ. ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಸಹಿ ಹಾಕ್ಕವುದರಂದಗೆ ಮಸೂದೆ ಶಾಸನವ್ಯಗಿ
ರೂಪುಗಳುು ತತ ದೆ.
ಹಣಾಕಾಸಿನ ರ್ಸೂದೆ:
# ಹಣಕಾಸಿನ ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಮೊದಲು ಲೀಕಸಭೆಯಲಿ ಮಂಡಿಸಬೇಕ್ಕ. ಈ

ಹಣಕಾಸಿನ ಮಸೂದೆಗೆ ರಾಜ್ಯ ಸಭೆಯು 14 ದನಗಳೊಳಗಾಗಿ ತನು ಒಪಪ ಗೆ
ನಿೀಡಬೇಕ್ಕ. ನಿೀಡದದದ ರೆ ಅದ್ದ ಜಾರಿಗೆ ಎಂದ್ದ ತಿಳಿಯಲ್ಗುವುದ್ದ. ಅರ್ದ
ರಿೀತಿಯಾಗಿ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯು ಹಣಕಾಸಿನ ಮಸೂದೆಗೆ 14 ದನಗಳೊಳಗೆ
ಅನ್ನಮೊೀದನೆ ನಿೀಡಬೇಕ್ಕ. ಹಣಕಾಸಿನ ಮಸೂದೆಯನ್ನು ವ್ಯಪಾಸುಿ ಕಳಿಸಲು
ಅವಕಾರ್ವಿಲಿ .
# ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ, ಉಪರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯು ಚ್ಯನ್ಯವಣಾ ಕಾಯಧದಲಿ ಪಾಲೊ ಳುು ವರು.
# ಸುಗಿರ ೀವ್ಯಜೆಾ ಗಳನ್ನು ಒಪಪ ಗೆ ನಿೀಡುವುದ್ದ. ಸುಗಿರ ೀವ್ಯಜೆಾ ಜಾರಿಯಾದ ಆರು

ತಿಂಗಳಲಿ ಸಂಸತಿತ ನ ಅನ್ನಮೊೀದನೆ ಪಡೆಯಬೇಕ್ಕ.
# ಸಕಾಧರವನ್ನು ನಿಯಂತಿರ ಸುವುದ್ದ. ಸರಕಾರವನ್ನು ನಿಯಂತಿರ ಸಲು ಈ ಕ್ಕಳಗಿನ

ಮಾಗಧಗಳು ಇವ.

Polity
# ಪಿ ಶಿ ೇತತ ರ ವೇಳೆ: ಸಂಸತಿತ ನ ಸದನದ ಕಾಯಧಕಲ್ಪಗಳು ಆರಂರ್ವ್ಯದ
ತಕ್ಷಣ ಶುರುವ್ಯಗುವ ಅವಧಿಯನ್ನು ಅಂದರೆ ಮಂಜಾನೆ 11 ರಿಂದ ಮಧಾಯ ಹು 12ರ
ಅವಧಿಯನ್ನು ಪರ ಶು ೀತತ ರ ವೇಳೆ ಎನ್ನು ವರು.
# ಶೂನಯ ವೇಳೆ: ಪರ ಶು ೀತತ ರ ವೇಳೆಯ ಮಕಾತ ಯದ ನಂತರ ಊಟಕ್ಕು ಬ್ರಡುವ

ಮಧ್ಯ ದ ಅವಧಿ. ಮಧಾಯ ಹು 12 ರಿಂದ 1 ಗಂಟೆ
# ಗರ್ನ ಸ್ಟಳೆಯುವ ಗೊತ್ತತ ವಳಿ: ವಿಶೇಷ್ಟ ಅಪಘಾತ ಅಥವ್ಯ ನಷ್ಟ್

ಉಂಟ್ಟದಾಗ ಸದಸಯ ರ ಗಮನಹರಿಸುವುದಕಾು ಗಿ ತರುವ ಗತ್ತತ ವಳಿಯಾಗಿದೆ.
# ನ್ನಲುವಳಿ ಗೊತ್ತತ ವಳಿ: ದಡಡ ಪಮಾಣದ ಹಾನಿಯುಂಟ್ಟದಾಗ ಅದನ್ನು

ಚಚಿಧಸುವುದಕಾು ಗಿ ಈಗಾಗಲೇ ಪೂವಧನಿಧ್ಧರಿತ ಕಾಯಧಕರ ಮ ನಿಲಿ ಸಿ
ಅಪಘಾತದ ಬಗೆೊ ಚಚ್ಧ ಮಾಡುವುರ್ದ ನಿಲುವಳಿ ಗತ್ತತ ವಳಿಯಾಗಿದೆ.
# ಅವಿಶಾಾ ಸ ಗೊತ್ತತ ವಳಿ: ಸಕಾಧರದಲಿ ವಿಶಾವ ಸವಿಲಿ ಎಂದ್ದ ಲೀಕಸಭೆಯಲಿ

ಮಂಡಿಸುವ ಗತ್ತತ ವಳಿಯೇ ಅವಿಶಾವ ಸ ಗತ್ತತ ವಳಿ. ಇದಕ್ಕು 50 ಸದಸಯ ರು ಸಹಿ
ಹಾಕಬೇಕ್ಕ.
2.4.4) ಲೀಕಪಾಲ್ ಮತ್ತತ ಲೀಕಾಯುಕತ
ಲೇಕಪಾಲ್ ರ್ತ್ತತ ಲೇಕಾಯುಕತ
ರ್ದರ್ದಲಿ ಆಡಳಿತ ನಡೆಸುವ ಅಧಿಕಾರಿ ವಗಧವು ಜ್ನರಿಗೆ ಉತತ ಮವ್ಯದ ಆಡಳಿತ

ನಿೀಡುವ ಬದಲಗೆ ಜ್ನರನ್ನು ಶೀಷ್ಟಣೆ ಮಾಡುವ ಮತ್ತತ ಅವರಿಂದ ಲ್ರ್
ಪಡೆಯುವ ಸಂದರ್ಧಗಳು ಹೆಚಾಿ ಗುತತ ಬಂದದದ ರಿಂದ, ರ್ರ ಷ್ಟ್ ತೆಯನ್ನು
ತಡೆಯಲು ಹಾಗೂ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಮೇಲೆ ನಿಯಂತರ ಣ ಹೇರಿ ಸ್ವಮಾಜಿಕ ಮತ್ತತ
ಆರ್ಥಧಕ ಅಭಿವೃದಿ ಯನ್ನು ಸ್ವಧಿಸುವ ಉದೆದ ೀರ್ದಂದ ಹುಟ್ಟ್ ಕಂಡ ಸಂಸ್ಟಿ ಗಳೇ
"ಲೀಕಪಾಲ್ ಮತ್ತತ ಲೀಕಾಯುಕತ " ಸಂಸ್ಟಿ ಗಳು.
ಲೇಕಪಾಲ್:-
’ಲೀಕಪಾಲ್’ ಎಂಬ ಪದದ ಅಥಧ "ಒಂಬಡಿ ಮನ್’ ಎಂಬುದಾಗಿದೆ. ಇದ್ದ

ಸಿವ ೀಡನ್ ರ್ದರ್ದ ಪದವ್ಯಗಿದ್ದದ , ಈ ರ್ದರ್ದಲಿ ಜ್ನರ ಕ್ಕಂದ್ದಕರತೆಗಳನ್ನು
ನಿವ್ಯರಿಸಲು ಒಂಬಡಿ ಮನ್ ಗಳ ನೇಮಕ ಮಾಡಲ್ಗುತಿತ ತ್ತತ . ಅಂತಹ
ಒಂಬಡಿ ಮನ್ ಗಳ ಮಾದರಿಯಲೆಿ ೀ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನೇಮಕ ಮಾಡಬೇಕ್ಕಂಬ
ಉದೆದ ೀರ್ದಂದ ಭಾರತದಲಿ ಲೀಕಪಾಲ್ ಎಂಬ ಸಂಸ್ಟಿ ಯನ್ನು ಪಾರ ರಂಭಿಸಲು
ಸಕಾಧರ ಉದೆದ ೀಶಸಿತ್ತ.
ಒೆಂಬಡ್್ ರ್ನ್ಸ

Polity
ಸ್ವು ಯ ವಂಡಿಯನ್ ಒಂಬಡಿ ಮನ್ ಸಂಸ್ಟಿ ಯನ್ನು ಸಿವ ೀಡನ್ ರ್ದರ್ವು 1809 ರಲಿ ಸ್ವಿ ಪಸಿತ್ತ.
ಇದ್ದ ಅತಯ ಂತ ಹಳೆಯ ಪರ ಜಾಪರ ಭುತವ ಸಂಸ್ಟಿ ಯಾಗಿತ್ತತ . ಇದನ್ನು ಜ್ನರ
ಕ್ಕಂದ್ದಕರತೆಗಳನ್ನು ನಿವ್ಯರಿಸಲು ಪಾರ ರಂಭಿಸಲ್ಯಿತ್ತ. ಇದ್ದ ಕ್ಕಂದ್ದಕರತೆಗಳನ್ನು
ನಿವ್ಯರಿಸಲು ಸ್ವಿ ಪನೆಯಾದ ಮೊದಲ ಸಂಸ್ಟಿ ಯಾಗಿದೆ.
ಕರ ಮೇಣ ಒಂಬಡಿ ಮನ್ ಸಂಸ್ಟಿ ಯನ್ನು ಸ್ವು ಯ ವಂಡಿಯನ್ ರ್ದರ್ಗಳಾದ ಫ್ರನ್ ಲ್ಯ ಂಡ್,
ಡೆನ್ಯಮ ಕ್ಧ, ನ್ಯವಧಗಳಲಿ ಅಳವಡಿಸಿಕಳು ಲ್ಯಿತ್ತ. ನಂತರದ ದನಗಳಲಿ
ಪಾಲಧಮೆಂಟರಿ ಕಮಿೀಷ್ಟನರ್ ಫಾರ್ ಅಡಿಮ ನಿಸ್ಟ್ ರೀಷ್ಟನ್ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲಿ ಯುನೈಟೆಡ್
ಕಂಗ್ ಡಮ್ ಸ್ವು ಯ ವಂಡಿಯನ್ ಇನ್ಿ ಟ್ಟಟ್ಯಯ ಷ್ಟನ್ ಮಾದರಿಯಲಿ ಕ್ಕಂದ್ದ ಕರೆತೆಗಳನ್ನು
ನಿವ್ಯರಿಸುವ ಸಂಸ್ಟಿ ಯನ್ನು ಪಾರ ರಂಭಿಸಿತ್ತ. ಒಂಬಡಿ ಮನ್ ಮಾದರಿ ಸಂಸ್ಟಿ ಯನ್ನು
ಜ್ಗತಿತ ನ 110 ಕ್ಕು ಹೆಚ್ಯಿ ರ್ದರ್ಗಳಲಿ ಅಳವಡಿಸಿಕಳು ಲ್ಗಿದೆ. ಭಾರತದಲಿ
ಒಂಬಡಿ ಮನ್ ಮಾದರಿ ಸಂಸ್ಟಿ ಯನ್ನು "ಲೇಕಪಾಲ್ ಮತ್ತತ ಲೇಕಾಯುಕತ " ಎಂಬ
ಹೆಸರಿನಲಿ ಪಾರ ರಂಭಿಸಲ್ಗಿದೆ.
ಲೇಕಪಾಲ್ ಸಂಸ್ಟಾ ಸ್ಥಾ ಪನೆಯ ಹಿನಿ ರ್:-
ಕಂದರ ದ ಗೃಹಸಚಿವರಾಗಿದದ ಮೊರಾಜಿಧ ರ್ದಸ್ವಯಿ ಅವರ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷತೆಯಲಿ 1966

ರಲಿ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಸುಧಾರಣೆ ಮಾಡುವ ಉದೆದ ೀರ್ದಂದ ಮೊದಲ ಆಡಳಿತ
ಸುಧಾರಣಾ ಆಯೊೀಗವನ್ನು ನೇಮಿಸಿದರು. ಈ ಮೊದಲ ಆಡಳಿತ ಸುಧಾರಣಾ
ಆಯೊೀಗವು ತನು ವರದಯಲಿ ಆಡಳಿತದಲಿ ರ್ರ ಷಾ್ ಚಾರವನ್ನು
ಹೊೀಗಲ್ಡಿಸಲು ಸಿವ ೀಡನ್ ನಲಿ ರುವ ಒಂಬಡಿ ಮನ್ ಮಾದರಿಯ ಲೀಕಪಾಲ್
ಮತ್ತತ ಲೀಕಾಯುಕತ ರಚಿಸಬೇಕ್ಕಂದ್ದ ತನು ವರದಯಾದ ಪಾರ ಬಿ ಮ್ಿ ಆಫ್ ರಿೀ
ಡೆರ ಸ್ಟಲ್ ಆಫ್ ಸಿಟ್ಟಜ್ನ್ ಗೆರ ೀವಿನ್ಿ ನಲಿ ಶಫಾರಸುಿ ಮಾಡಿತ್ತ. ಈ ಶಫಾರಸಿಿ ನ
ಅನವ ಯ ಭಾರತದಲಿ ಲೀಕಪಾಲ್ ಮತ್ತತ ಲೀಕಾಯುಕತ ಗಳನ್ನು ಸ್ವಿ ಪಸಲು
ಸಕಾಧರ ಮಂದಾಯಿತ್ತ, ಹಾಗೂ ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಆಡಳಿತ ಸುಧಾರಣಾ
ವರದಯಲಿ ಲೀಕಪಾಲ್ ಮತ್ತತ ಲೀಕಾಯುಕತ ಗಳ ಕಾಯಧ ವ್ಯಯ ಪತ ಯ ಹಾಗೂ
ನೇಮಕಗಳ ಬಗೆೊ ಯೂ ಕ್ಕಡ ಶಫಾರಸುಿ ಮಾಡಿತ್ತ.
ಆಡಳಿತ ಸುಧಾರಣಾ ಆಯೊೀಗವು ಲೀಕಪಾಲ್ ಮತ್ತತ ಲೀಕಾಯುಕತ ಗಳು

ಹೊಂದರಬೇಕಾದ ಲಕ್ಷಣಗಳ ಬಗೆೊ ಯೂ ಕ್ಕಡ ತನು ವರದಯಲಿ ಸೂಚಿಸಿತ್ತ.
ಅಂತಹ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ನ್ಯವು ಈ ಕ್ಕಳಗಿನಂತೆ ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ.
1) ಲೀಕಪಾಲ್ ಮತ್ತತ ಲೀಕಾಯುಕತ ಗಳು ಸವ ತಂತರ ವ್ಯದ ಸಂಸ್ಟಿ ಗಳಾಗಿರಬೇಕ್ಕ.
2) ಇವು ಸವ ತಂತರ ವ್ಯಗಿ ರ್ರ ಷಾ್ ಚಾರದ ಬಗೆೊ ತನಿಖೆ ನಡೆಸಬೇಕ್ಕ.
3) ಇವರ ನೇಮಕವು ಯಾವುರ್ದ ರಿೀತಿಯಾದಂತಹ ರಾಜ್ಕೀಯದಂದ

ಕ್ಕಡಿರಬ್ದರದ್ದ.

Polity
4) ಹೆಚಿಿ ನ ಅಧಿಕಾರಗಳನ್ನು ಹೊಂದರಬೇಕ್ಕ.
5) ಈ ಸಂಸ್ಟಿ ಗಳಿಗೆ ನ್ಯಯ ಯಾಂಗದ ಹಸತ ಕ್ಕಿ ೀಪವಿರಬ್ದರದ್ದ.
6) ಎಲ್ಿ ತರಹದ ಸಂಸ್ಟಿ ಗಳನ್ನು ಕ್ಕಡ ಸವ ತಂತರ ವ್ಯಗಿ ವಿಚಾರಣೆಗೆ ಒಳಪಡಿಸುವ

ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದರಬೇಕ್ಕ.
7) ಸಕಾಧರವು ಈ ಸಂಸ್ಟಿ ಗಳನ್ನು ದ್ದರುಪಯೊೀಗ ಮಾಡಿಕಳು ದಂತೆ ರಚಿಸಬೇಕ್ಕ.
ವ್ಯಯ ಪ್ತತ :-
ಇದಂದ್ದ ಭಾರತ ಸಕಾಧರದ ಉನು ತ ಸ್ವಿ ನಗಳಲಿ ನಡೆಯುವ

ರ್ರ ಷಾ್ ಚಾರವನ್ನು ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸುವ ಭಾರತದ ಅತ್ತಯ ನು ತ ಸಂಸ್ಟಿ ಯಾಗಿದೆ.
ಲೀಕಪಾಲ್ ಸಂಸ್ಟಿ ಯ ಸ್ವಿ ಪನೆಯು ಭಾರತದಲಿ ಇನೂು ಕಾಯಧಗತಗಂಡಿಲಿ .
ಆದರೆ ಈ ಸಂಸ್ಟಿ ಯನ್ನು ಸ್ವಿ ಪಸಬೇಕ್ಕಂಬ ಅನೇಕ ಪರ ಯತು ಗಳು ಸ್ವಗಿವ. ಇದ್ದ
ಪರ ಧಾನಮಂತಿರ ಗಳನ್ನು ಒಳಗಂಡಂತೆ ಸಕಾಧರದ ಸಚಿವರನ್ನು ಕ್ಕಡ
ರ್ರ ಷಾ್ ಚಾರಕ್ಕು ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ವಿಚಾರಣೆಗೆ ಒಳಪಡಿಸುವ ಸಂಸ್ಟಿ ಯಾಗಿದೆ.
ಲೀಕಪಾಲರ ನೇಮಕ:- ಲೀಕಪಾಲರನ್ನು ನೇಮಿಸುವ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಆಡಳಿತ

ಸುಧಾರಣಾ ಆಯೊೀಗವು ವರದ ಮಾಡಿದ್ದದ , ಈ ವರದಯ ಅನವ ಯ ಲೀಕಪಾಲರ
ನೇಮಕವನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳು, ಭಾರತದ ಮಖ್ಯ ನ್ಯಯ ಯಮೂತಿಧಗಳು,
ಲೀಕಸಭೆಯ ಸಭಾಪತಿಗಳು, ರಾಜ್ಯ ಸಭೆಯ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರುಗಳೊಂದಗೆ
ಸಮಾಲೀಚಿಸಿ ನೇಮಕ ಮಾಡಬೇಕ್ಕ.
ಲೇಕಪಾಲ್ ಸಂಸ್ಟಾ ಯ ಸ್ಥಾ ಪನೆಯ ಪಿ ಯತಿ ಗಳು:-
ಭಾರತದಲಿ ಲೀಕಪಾಲ್ ಸಂಸ್ಟಿ ಯನ್ನು ಸ್ವಿ ಪಸಬೇಕ್ಕಂಬ ಪರ ಯತು ಗಳು

ಮಂದ್ದವರೆಯುತಾತ ಸ್ವಗಿವ. ಆದರೆ ಈ ಸಂಸ್ಟಿ ಗಳನ್ನು ಇದ್ದವರೆಗೂ ಸ್ವಿ ಪಸಲು
ಆಗಿಲಿ . ಇದಕ್ಕು ಕಾರಣ ಲೀಕಪಾಲ್ ಸ್ವಿ ಪನೆಗೆ ಮಂಡಿಸಿದ ಮಸೂದೆಗಳು
ಸಂಸತಿತ ನಲಿ ಅಂಗಿೀಕಾರವ್ಯಗಿಲಿ . ಪರ ಮಖ್ವ್ಯದ ಅಂರ್ಗಳನ್ನು ನ್ಯವು ಈ
ಕ್ಕಳಕಂಡಂತೆ ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ.
1) ಇಂದರಾಗಾಂಧಿಯವರು ಪರ ಧಾನಿಯಾಗಿದದ (ಮೇ, 1968 ರಲಿ ) ಸಂದರ್ಧದಲಿ

ಲೀಕಪಾಲ್ ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಮಂಡಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
2) ಇಂದರಾಗಾಂಧಿ ಸಕಾಧರದಲಿ ಏಪರ ೀಲ್, 1971 ರಲಿ ಮತೆತ ಮಂಡಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.

Polity
3) ಮೊರಾಜಿಧ ರ್ದಸ್ವಯಿ ನೇತೃತವ ದ ಸಕಾಧರ (ಜು. 1977 ರಲಿ ) ದಲಿ
ಮಂಡಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
4) ರಾಜಿೀವ್ ಗಾಂಧಿ ನೇತೃತವ ದ ಸಕಾಧರ (ಆಗಷ್್ , 1985 ರಲಿ ) ದಲಿ

5) ವಿ.ಪ. ಸಿಂಗ್ ನೇತೃತವ ದ ಸಕಾಧರ (ಡಿಸ್ಟಂಬರ್, 1989 ರಲಿ ) ದಲಿ

6) ರ್ದವೇಗೌಡ ನೇತೃತವ ದ ಸಕಾಧರ (ಡಿಸ್ಟಂಬರ್, 1996 ರಲಿ ) ದಲಿ

7) ವ್ಯಜ್ಪೇಯ ನೇತೃತವ ದ ಸಕಾಧರ (ಆ, 1998 ರಲಿ ) ದಲಿ ಮಂಡಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
8) ವ್ಯಜ್ಪೇಯ ನೇತೃತವ ದ ಸಕಾಧರ (ಆ, 2001 ರಲಿ ) ದಲಿ ಮಂಡಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
ಈ ಮಸೂದೆಯು ಒಂದಲಿ ಒಂದ್ದ ಕಾರಣದಂದ ಸಂಸತಿತ ನಲಿ ಅಂಗಿೀಕಾರ

ಪಡೆಯಲು ವಿಫಲವ್ಯಗಿದೆ. ಈ ಮೂಲಕ ಲೀಕಪಾಲ್ ಮಸೂದೆಯು
ಅಂಗಿೀಕಾರವ್ಯಗದೆ ಲೀಕಪಾಲ್ ಸಂಸ್ಟಿ ಯು ಭಾರತದಲಿ ಪಾರ ರಂರ್ವ್ಯಗಿಲಿ .
ಲೇಕಾಯುಕತ ರ್ಸೂದೆ - 2013
ರ್ದರ್ದಲಿ ನ ರ್ರ ಷಾ್ ಚಾರವನ್ನು ನಿಯಂತಿರ ಸಲು ಲೀಕಪಾಲ್ ಸ್ವಿ ಪನೆಗೆ ಅವಕಾರ್
ಕಲಪ ಸುವ ಲೀಕಪಾಲ್ ಮಸೂದೆ - 2013, ಸಂಸತಿತ ನ ಎರಡೂ ಸದನಗಳಲ್ಲಿ
ಅಂಗಿೀಕಾರವ್ಯಗಿ ಜ್ನೆವರಿ 1, 2014 ರಂದ್ದ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಅಂಕತ ಪಡೆಯಿತ್ತ.
ಲೀಕಪಾಲ್ ಮಸೂದೆ- 2011 ನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಲು ಸಂಸತಿತ ನ ಎರಡು
ಸದನಗಳಲ್ಲಿ ಅಂಗಿೀಕಾರವನ್ನು ಡಿಸ್ಟಂಬರ್ 2011 ರಲಿ ಪಡೆದತ್ತತ .
ಲೇಕಪಾಲ್ ರ್ಸೂದೆಯಲಿಿ ರುವ ಪಿ ಮುಖ ಅೆಂಶಗಳು:-
# ಲೀಕಪಾಲ್ ಸದಸಯ ರು ಯಾವುರ್ದ ರಾಜ್ಕೀಯ ಪಕ್ಷಕ್ಕು ಸೇರಿರಬ್ದರದ್ದ.
# ಸುಪರ ೀಂಕೀಟ್ಧ ಆರ್ದರ್ದಂತೆ ಲೀಕಪಾಲ್ ಸದಸಯ ರನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಮಾತರ

ವಜಾ ಮಾಡಬಹುದ್ದ.
# ಪರ ಧಾನಮಂತಿರ ಯನ್ನು ಲೀಕಪಾಲ ವ್ಯಯ ಪತ ಗೆ ತರುವುದ್ದ.

Polity
# ಸಕಾಧರದಂದ ನಿಧಿ ಪಡೆದ ಸೂಸೈಟ್ಟಗಳು, ಟರ ಸ್ಟ್ ಗಳು, ಲೀಕಪಾಲ್
ವ್ಯಯ ಪತ ಯಡಿ ತರಬೇಕ್ಕ.
# ಎಲ್ಿ ವಗಧದ ಅಧಿಕಾರಗಳು ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಕಾರಣಿಗಳು ಇದರ ವ್ಯಯ ಪತ ಗೆ ಬರಬೇಕ್ಕ.
# ಸಂಸತಿತ ನ 100 ಸದಸಯ ರ ಸಹಿಯುಳು ದೂರನ್ನು ಆಧ್ರಿಸಿ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳು

ಶಫಾರಸುಿ ಮಾಡಿದರೆ ಲೀಕಪಾಲ್ ಸದಸಯ ರ ಕ್ಕರಿತ ಸುಪರ ೀಂಕೀಟ್ಧ ತನಿಖೆ
ನಡೆಸಬಹುದ್ದ.
# ವಿಚಾರಣೆಗಾಗಿ ಸಿ.ಬ್ರ.ಐ ಪರ ತೆಯ ೀಕ ಬಣ ರಚನೆ, ಕಂದರ ಜಾಗೃತ ಆಯುಕತ ರ

ಶಫಾರಸಿಿ ನ ಮೇರೆಗೆ ಅದರ ನಿರ್ದಧರ್ಕರ ನೇಮಕ.
# ಪಾರ ಥಮಿಕ ತನಿಖೆ ವೇಳೆ ಆರೀಪತ ಅಧಿಕಾರಿ ಅಥವ್ಯ ಸಂಸ್ಟಿ ಯಿಂದ ವಿವರಣೆ
ಪಡೆಯಬೇಕಲಿ .
# ಲೀಕಪಾಲ್ ನಲಿ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರು ಮತ್ತತ ಗರಿಷ್ಟಠ ಎಂಟು ಜ್ನ ಸದಸಯ ರಿರುತಾತ ರೆ.
ಅವರಲಿ ಅಧ್ಧದಷ್ಟ್ ಜ್ನ ನ್ಯಯ ಯಾಂಗದ ಸದಸಯ ರಾಗಿರಬೇಕ್ಕ.
2.5.5) ಲೀಕಾಯುಕತ (Lokayukta)
ಕಂದರ ಮಟ್ ದಲಿ ಲೀಕಪಾಲ್ ಇದದ ಂತೆ ರಾಜ್ಯ ಮಟ್ ದಲಿ ರ್ರ ಷಾ್ ಚಾರವನ್ನು
ಹೊೀಗಲ್ಡಿಸಲು "ಲೀಕಾಯುಕತ " ವನ್ನು ಸ್ವಿ ಪಸಲು ಮೊದಲ ಆಡಳಿತ
ಸುಧಾರಣಾ ಆಯೊೀಗವು ಶಫಾರಸುಿ ಮಾಡಿತ್ತತ . ವಿವಿಧ್ ರಾಜ್ಯ ಗಳು ಈ ಶಫಾರಸಿಿ ನ
ಅನವ ಯ ಲೀಕಾಯುಕತ ಸಂಸ್ಟಿ ಯನ್ನು ಸ್ವಿ ಪಸಿದದ ವು.
ಮೊಟ್ ಮೊದಲ ಬ್ದರಿಗೆ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ ರ ಸಕಾಧರವು 1971 ರಲಿ ಲೀಕಾಯುಕತ

ಸಂಸ್ಟಿ ಯನ್ನು ಪಾರ ರಂಭಿಸಿತ್ತ. ಈ ಮೂಲಕ ರ್ದರ್ದಲಿ ಯೇ ಪರ ಥಮ ಬ್ದರಿಗೆ
ಲೀಕಾಯುಕತ ವನ್ನು ಸ್ವಿ ಪಸಿದ ರಾಜ್ಯ ವ್ಯಗಿ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ ರ ಹೊರಹೊಮಿಮ ತ್ತ.
ನಂತರ 1973 ರಲಿ ರಾಜ್ಸ್ವಿ ನ ಸಕಾಧರವು ಲೀಕಾಯುಕತ ವನ್ನು ಪಾರ ರಂಭಿಸಿತ್ತ.
ಅರ್ದ ರಿೀತಿ 1974 ರಲಿ ಬ್ರಹಾರ, 1975 ರಲಿ ಉತತ ರಪರ ರ್ದರ್, 1981 ರಲಿ ಮಧ್ಯ ಪರ ರ್ದರ್,
1983 ರಲಿ ಆಂಧ್ರ ಪರ ರ್ದರ್, ಹಿಮಾಚಲ ಪರ ರ್ದರ್, ಒರಿಸ್ವಿ , 1985 ರಲಿ ಕನ್ಯಧಟಕ,
1986 ರಲಿ ಗುಜ್ರಾತ್, 1995 ರಲಿ ಪಂಜಾಬ್, 1999 ರಲಿ ಕರಳ ಸಕಾಧರಗಳು
ಪಾರ ರಂಭಿಸಿದವು.
ಲೇಕಾಯುಕತ ರಚನೆ:-
ಆಡಳಿತ ಸುಧಾರಣಾ ಆಯೊೀಗವು ಲೀಕಪಾಲ್ ರಚನೆಯ ಬಗೆೊ ಯಾವುರ್ದ

ಶಫಾರಸಿ ನ್ನು ನಿೀಡಿರದ ಕಾರಣ ರ್ದರ್ದ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ರಾಜ್ಯ ಗಳು ಲೀಕಾಯುಕತ

Polity
ಕಾಯೆದ ಮೂಲಕ ತಮಮ ದೆ ಆದ ಲೀಕಾಯುಕತ ರಚನೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದದೆ. ಕ್ಕಲವು
ರಾಜ್ಯ ಗಳಲಿ ಲೀಕಾಯುಕತ ರಂದಗೆ ಉಪಲೀಕಾಯುಕತ ರಿದಾದ ರೆ.
ಲೀಕಾಯುಕತ ಹೊಂದರುವ ರಾಜ್ಯ ಗಳು ಕನ್ಯಧಟಕ, ಆಂಧ್
ಮಖ್ಯ ಲೀಕಾಯುಕತ ರನ್ನು ಹೊಂದರುವ ರಾಜ್ಯ ಗಳು ಉತತ ರಪರ ರ್ದರ್, ಬ್ರ
ಲೀಕಾಯುಕತ ರಿಗೆ ಲೀಕಪಾಲ್ ಎಂಬ ಹೆಸರು ನಿೀಡಿರುವ ರಾಜ್ಯ ಗಳು ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತತ
ನೇರ್ಕ:-
ಲೀಕಾಯುಕತ ಮತ್ತತ ಉಪಲೀಕಾಯುಕತ ರನ್ನು ಆ ರಾಜ್ಯ ದ ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರು

ನೇಮಕ ಮಾಡುತಾತ ರೆ.
ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರು ಇವರನ್ನು ನೇಮಕ ಮಾಡುವ ಸಂದರ್ಧದಲಿ ಆ ರಾಜ್ಯ ದ

ಹೈಕೀಟ್ಟಧನ ಮಖ್ಯ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರನ್ನು ಮತ್ತತ ಆ ರಾಜ್ಯ ದ ವಿಧಾನಸಭೆಯ
ವಿರೀಧ್ಪಕ್ಷದವರಂದಗೆ ಸಮಾಲೀಚಿಸಿ ನೇಮಕ ಮಾಡಬೇಕ್ಕ. ಆದರೆ ಕ್ಕಲವು
ರಾಜ್ಯ ಗಳಲಿ ಈ ವಿಧಾನದಲಿ ಸವ ಲಪ ವಯ ತಾಯ ಸಗಳಿವ.
ಕನ್ಯಧಟಕದಲಿ ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರು ವಿಧಾನಪರಿಷ್ಟತಿತ ನ ಸಭಾಪತಿಗಳನ್ನು ,

ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರನ್ನು , ವಿಧಾನಸಭೆಯ ಸಭಾಪತಿಗಳನ್ನು ಹಾಗೂ ವಿಧಾನಪರಿಷ್ಟತಿತ ನ
ವಿರೀಧ್ಪಕ್ಷದ ನ್ಯಯಕರಂದಗೂ ಕ್ಕಡ ಸಮಾಲೀಚಿಸಿ ನೇಮಕ
ಮಾಡುತಾತ ರೆ. ಆದರೆ ಆಂಧ್ರ ದಲಿ ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರು ವಿಧಾನಸಭೆಯ ವಿರೀಧ್ಪಕ್ಷದ
ನ್ಯಯಕರನ್ನು ಸಮಾಲೀಚಿಸುವಂತಿಲಿ .
ಅಧಿಕಾರವಧಿ:-
ಲೀಕಾಯುಕತ ರ ಅಧಿಕಾರವಧಿಯು ಕ್ಕಲವು ರಾಜ್ಯ ಗಳಲಿ ಐದ್ದ ವಷ್ಟಧಗಳು

ಅಥವ್ಯ 65 ವಷ್ಟಧಗಳು. ಇವುಗಳಲಿ ಯಾವುದ್ದ ಮೊದಲೀ ಅದ್ದ
ಅನವ ಯವ್ಯಗುತತ ದೆ. ಇವರನ್ನು 2 ನೇ ಬ್ದರಿಗೆ ಮರು ನೇಮಕ ಮಾಡಲು
ಅವಕಾರ್ವಿರುವುದಲಿ .
ಅಹಲತೆಗಳು:-
ಲೀಕಾಯುಕತ ರಾಗಿ ನೇಮಕವ್ಯಗಲು ಕನ್ಯಧಟಕ, ಆಂಧ್ರ ಪರ ರ್ದರ್, ಗುಜ್ರಾತ್,

ಒರಿಸ್ವಿ , ಉತತ ರಪರ ರ್ದರ್ಗಳಲಿ ನಿಗಧಿತವ್ಯದ ಅಹಧತೆಗಳನ್ನು ತಮಮ ಕಾಯೆದ ಯಲಿ
ಸೂಚಿಸಲ್ಗಿದೆ. ಆದರೆ ಬ್ರಹಾರ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ ರ ಮತ್ತತ ಕಾಯೆದ ಯಲಿ

Polity
ಸೂಚಿಸಲ್ಗಿದೆ. ಆದರೆ ಬ್ರಹಾರ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ ರ ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಸ್ವಿ ನಗಳಂತಹ
ರಾಜ್ಯ ಗಳಲಿ ಯಾವುರ್ದ ಅಹಧತೆಗಳನ್ನು ನಿಗಧಿಪಡಿಸಿಲಿ .
ಅಧಿಕಾರ ವ್ಯಯ ಪ್ತತ :-
ಪರ ತಿಯೊಂದ್ದ ರಾಜ್ಯ ವು ಕ್ಕಡ ಲೀಕಾಯುಕತ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ತಮಮ ಕಾಯೆದ

ಮೂಲಕ ನಮೂದಸಿದೆ. ಈ ಅಧಿಕಾರ ವ್ಯಯ ಪತ ಯು ಒಂದ್ದ ರಾಜ್ಯ ದಂದ
ಮತೊತ ಂದ್ದ ರಾಜ್ಯ ಕ್ಕು ಬದಲ್ಗುತಾತ ಸ್ವಗುತತ ದೆ. ಪರ ಮಖ್ ಲೀಕಾಯುಕತ
ಅಧಿಕಾರ ವ್ಯಯ ಪತ ಗಳು ಈ ಕ್ಕಳಕಂಡಂತಿವ.
1) ಹಿಮಾಚಲಪರ ರ್ದರ್, ಆಂಧ್ರ ಪರ ರ್ದರ್, ಗುಜ್ರಾತ್, ಮಧ್ಯ ಪರ ರ್ದರ್ಗಳಲಿ

ಮಖ್ಯ ಮಂತಿರ ಗಳನ್ನು ಕ್ಕಡ ತನಿಖೆ ಮಾಡುವ ವ್ಯಯ ಪತ ಯನ್ನು ಹೊಂದದದ ರೆ,
ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ ರ, ಬ್ರಹಾರ ಮತ್ತತ ಒರಿಸ್ವಿ ಗಳಲಿ ಮಖ್ಯ ಮಂತಿರ ಗಳನ್ನು ವಿಚಾರಣೆಗೆ
ಒಳಪಡಿಸುವ ಅಧಿಕಾರವಿಲಿ .
2) ಆಂಧ್ರ ಪರ ರ್ದರ್, ಉತತ ರಪರ ರ್ದರ್, ಹಿಮಾಚಲಪರ ರ್ದರ್, ಗುಜ್ರಾತ್, ಅಸ್ವಿ ಂಗಳಲಿ
ವಿಧಾನಸಭಾ ಸದಸಯ ರುಗಳು ಕ್ಕಡ ಲೀಕಾಯುಕತ ವ್ಯಯ ಪತ ಗೆ ಬರುತಾತ ರೆ.
3) ಎಲ್ಿ ರಾಜ್ಯ ಗಳಲ್ಲಿ ಸಚಿವರುಗಳು ಮತ್ತತ ಉನು ತ ನ್ಯಗರಿೀಕ ಸೇವಯ

ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಕ್ಕಡ ಲೀಕಾಯುಕತ ವ್ಯಯ ಪತ ಗೆ ಬರುತಾತ ರೆ. ಆದರೆ
ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ ರದಲಿ ಮಾಜಿ ಸಚಿವರುಗಳು ಕ್ಕಡ ಇದರ ವ್ಯಯ ಪತ ಗೆ ಬರುತಾತ ರೆ.
4) ಕ್ಕಲವು ರಾಜ್ಯ ಗಳಲಿ ಸಿ ಳಿೀಯ ಸಂಸ್ಟಿ ಗಳನ್ನು ಮತ್ತತ ಸೂಸೈಟ್ಟಗಳನ್ನು ಕ್ಕಡ

ಲೀಕಾಯುಕತ ರು ವಿಚಾರಣೆಗೆ ಒಳಪಡಿಸಬಹುದ್ದ.
ಲೇಕಾಯುಕತ ತನ್ನಖಾ ವಿಧಾನ:-
ಲೀಕಾಯುಕತ ರು ಮತ್ತತ ಉಪಲೀಕಾಯುಕತ ರು ನ್ಯಗರಿೀಕರಿಂದ ಆಡಳಿತದ

ದೀಷ್ಟದ ಬಗೆೊ ದೂರು ಪಡೆದ್ದ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸಬಹುದ್ದ. ಅಥವ್ಯ ಸವ
ಇಚ್ಛ ಯಿಂದಲ್ಲ ಕ್ಕಡ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸಬಹುದ್ದ. ಕನ್ಯಧಟಕ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ ರ,
ಉತತ ರಪರ ರ್ದರ್, ಅಸ್ವಿ ಂ, ಬ್ರಹಾರಗಳಂತಹ ರಾಜ್ಯ ಗಳಲಿ ರ್ರ ಷಾ್ ಚಾರಗಳನ್ನು
ಮಾತರ ಅಲಿ ದೆ ಜ್ನರ ಕ್ಕಂದ್ದಕರತೆಗಳನ್ನು ಕ್ಕಡ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸುವ
ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದದೆ. ಆದರೆ ಆಂಧ್ರ ಪರ ರ್ದರ್, ರಾಜ್ಸ್ವಿ ನ, ಗುಜ್ರಾತ್ ನಂತಹ
ರಾಜ್ಯ ಗಳಲಿ ಲೀಕಾಯುಕತ ರು ಸಕಾಧರದ ಕ್ಕಂದ್ದಕರತೆಗಳನ್ನು
ವಿಚಾರಿಸುವಂತಿಲಿ . ಕವಲ ರ್ರ ಷಾ್ ಚಾರದ ಬಗೆೊ ತನಿಖೆ ನಡೆಸಬೇಕ್ಕ.

Polity
ಕನಾಲಟಕದ ಲೇಕಾಯುಕತ
ಕನ್ಯಧಟಕದಲಿ 1984 ರಲಿ ಲೀಕಾಯುಕತ ಕಾಯೆದ ಯನ್ನು ತಂದ್ದ, 1985 ರಲಿ

ಸಂಸ್ಟಿ ಯನ್ನು ಬೆಂಗಳೂರಿನಲಿ ಸ್ವಿ ಪಸಲ್ಯಿತ್ತ. ಈ ಕಾಯೆದ ಯ ಅನವ ಯ ಲೀಕಾಯುಕತ
ಮತ್ತತ ಉಪಲೀಕಾಯುಕತ ರನ್ನು ನೇಮಕ ಮಾಡಲ್ಗುತತ ದೆ.
ಕನ್ಯಧಟಕ ಲೀಕಾಯುಕತ ಕಾಯೆದ ಅನವ ಯ ಮಖ್ಯ ಮಂತಿರ ಗಳು, ಸಚಿವರು, ವಿಧಾನಸಭೆ

ಮತ್ತತ ವಿಧಾನ ಪರಿಷ್ಟತಿತ ನ ಸದಸಯ ರು, ಸಕಾಧರಿ ನೌಕರರು ಹಾಗೂ ಸಿ ಳಿೀಯ ಸಂಸ್ಟಿ ಗಳು
ಕ್ಕಡ ಇದರ ವ್ಯಯ ಪತ ಗೆ ಬರುತತ ದೆ.
ಕನ್ಯಧಟಕದಲಿ ಲೀಕಾಯುಕತ ರ ಅವಧಿಯು ಐದ್ದ ವಷ್ಟಧಗಳಾಗಿರುತತ ದೆ.
ಲೀಕಾಯುಕತ ರು ಸುಪರ ೀಂ ಕೀಟ್ಟಧನ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರಾಗಿರಬೇಕ್ಕ. ಉಪಲೀಕಾಯುಕತ ರು

ಹೈಕೀಟ್ಟಧನ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರಾಗಿರಬೇಕ್ಕ. ಲೀಕಾಯುಕತ ವು ಕನ್ಯಧಟಕದಲಿ ಅತಯ ಂತ
ಉನು ತವ್ಯದ ರ್ರ ಷಾ್ ಚಾರ ತನಿಖಾ ಸಂಸ್ಟಿ ಯಾಗಿದೆ.
ಕನಾಲಟಕ ಲೇಕಾಯುಕತ :-
ಕನ್ಯಧಟಕ ಲೀಕಾಯುಕತ ಕಾಯೆದ 1984 ರ ಮೂಲಕ ಕನ್ಯಧಟಕ ಲೀಕಾಯುಕತ

ಸಂಸ್ಟಿ ಯನ್ನು ಸ್ವಿ ಪಸಲ್ಯಿತ್ತ. ಈ ಸಂಸ್ಟಿ ಯನ್ನು ಕನ್ಯಧಟಕದ ಅಂದನ
ಮಖ್ಯ ಮಂತಿರ ರಾಮಕೃಷ್ಟಣ ಹೆಗಡೆಯವರು ಸ್ವಿ ಪಸಿದರು. ಕನ್ಯಧಟಕ
ಲೀಕಾಯುಕತ ದಲಿ ಲೀಕಾಯುಕತ ರು, ಇಬಬ ರು ಉಪ ಲೀಕಾಯುಕತ ರ
ಹುದೆದ ಗಳಿವ. ಲೀಕಾಯುಕತ ರು ಮತ್ತತ ಉಪ ಲೀಕಾಯುಕತ ರನ್ನು ರಾಜ್ಯ ದ
ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರು ಮಖ್ಯ ಮಂತಿರ ನೇತೃತವ ದ ಸಮಿತಿಯ ಶಫಾರಸಿಿ ನ ಮೇರೆಗೆ ನೇಮಕ
ಮಾಡುವರು. ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರು ಪರ ಮಾಣ ವಚನ ಬೀಧಿಸುವರು.
ಕನಾಲಟಕ ಲೇಕಾಯುಕತ ರು
ಎ.ಡಿ ಕೌರ್ಲ್ 1986-1991
ರವಿೀಂದರ ನ್ಯಥ್ ಪೈನೆ 1991-1996
ಅಬುದ ಲ್ ಹಕೀಂ 1996-2001
ಎನ್. ವಂಕಟ್ಟಚಲ 2001-2006
ಸಂತೊೀಷ್ ಹೆಗೆಡ 2006-2010 ಜೂನ್
ಶವರಾಜ್ ಪಾಟ್ಟೀಲ್ ಜುಲೈ 2011 - ಸ್ಟಪ್್ ಂಬರ್ 2011

Polity
ವೈ. ಭಾಸು ರ್ ರಾವ್ 2013 ರ ಫ್ಬುರ ವರಿ - 2015 ರ ಡಿಸ್ಟಂಬರ್
2.6.6) ನಿೀತಿ ಆಯೊೀಗ.
ನ್ನೇತಿ ಆಯೇಗ
Image Source: pmindia.gov.in
ಮಾಚ್ಧ 15, 1950 ರಂದ್ದ ಸ್ವಿ ಪನೆಯಾಗಿದದ ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಯೊೀಜ್ನ್ಯ ಆಯೊೀಗವು
ರದ್ದದ ಗಂಡು "ನ್ನೇತಿ ಆಯೇಗ" ಅಸಿಿ ತವ ಕ್ಕು ಬಂದದೆ. ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಯೊೀಜ್ನ್ಯ
ಆಯೊೀಗವು ಭಾರತ ರ್ದರ್ದಲಿ 1951 ರಿಂದ 2012 ರವರೆಗೆ 12 ನೇ ಪಂಚವ್ಯಷ್ಟಧಕ
ಯೊೀಜ್ನೆಗಳಿಗೆ ಕರಡು ತಯಾರಿಸಿತ್ತ. ಸಂವಿಧಾನೇತರ ಸಂಸ್ಟಿ ಯಾಗಿದದ
ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಯೊೀಜ್ನ್ಯ ಆಯೊೀಗವು ಒಂದ್ದ ಸಲಹಾ ಸಮಿತಿಯಾಗಿತ್ತತ .
# ಭಾರತದ ಪರ ಧಾನಿಯಾದ ನರೇಂದರ ಮೊೀದಯವರು ಸ್ವವ ತಂತೊರ ಯ ೀತಿ ವದ

ಭಾಷ್ಟಣದಲಿ ಯೊೀಜ್ನ್ಯ ಆಯೊೀಗದ ಬದಲಗೆ ನಿೀತಿ ಆಯೊೀಗ ಸ್ವಿ ಪಸುವುದಾಗಿ
ಘೀಷ್ಟಸಿದರು.
# ಜ್ನೆವರಿ 1, 2015 ರಂದ್ದ ನಿೀತಿ ಆಯೊೀಗವು ಅಧಿಕೃತವ್ಯಗಿ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದತ್ತ.
# ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಯೊೀಜ್ನ್ಯ ಆಯೊೀಗದ ಬದಲಗೆ ನೂತನವ್ಯಗಿ ರಚಿಸಲ್ದ

ಆಯೊೀಗವೇ ನಿೀತಿ ಆಯೊೀಗವ್ಯಗಿದೆ.
# ನಿೀತಿ ಆಯೊೀಗದ ಪೂಣಧ ಹೆಸರು ಈ ರಿೀತಿಯಾಗಿದೆ:- ಭಾರತ ಪರಿವತಧನ್ಯ

ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಸಂಸ್ಟಿ (NITI - National Institution for Transforming India).
ನ್ನೇತಿ ಆಯೇಗ ಯೇಜನೆಯ ಉದೆದ ೇಶಗಳು:-
# ಕಂದರ ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ಸಕಾಧರಗಳ ಪಾರ ತಿನಿಧಿಕ ನಿೀತಿ ನಿರೂಪಣಾ ಸಂಸ್ಟಿ ಯಾಗಿ
ಕಾಯಧನಿವಧಹಿಸಲದೆ.
Polity
# ’ಬಲ್ಡಯ ರಾಜ್ಯ ಗಳಿಂದ ಬಲ್ಡಯ ರಾಷ್ಟ್ ರ’ ಎಂಬ ನಿೀತಿಯಡಿಯಲಿ ಒಕ್ಕು ಟ
ವಯ ವಸ್ಟಿ ಗೆ ಕಂದರ ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ಸಕಾಧರಗಳಿಗೆ ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಕಾಯಧ ಸೂಚಿ
ರೂಪಸಲು ಈ ನಿೀತಿ ಆಯೊೀಗವು ಮಾಗಧದರ್ಧನ ಮಾಡಲದೆ.
ಆಯೇಗದ ಸಂರಚನೆ:-
ಮಖ್ಯ ಸಿ ರು ಪರ ಧಾನಮಂತಿರ
ಉಪಾಧ್ಯ ಕ್ಷರು ರಾಜಿೀವ್ ಕ್ಕಮಾರ್
ಎಲ್ಿ ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಮಖ್ಯ ಮಂತಿರ ಗಳು ಮತ್ತತ ಕಂದಾರ ಡಳಿತ

ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿ
ಪರ ರ್ದರ್ಗಳ ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರು
ಖಾಯಂ ಆಧಾರದಲಿ ನೇಮಕ (5 ಪೂಣಾಧವಧಿ ಸದಸಯ ರು,

ಖಾಯಂ ಸದಸಯ ರು
ವಿವಿಧ್ ಕ್ಕಿ ೀತರ ಗಳ ಪರಿಣಿತರಾಗಿರುತಾತ ರೆ)
ಅರೆಕಾಲಕ ಸದಸಯ ರು ಇಬಬ ರು ಅರೆಕಾಲಕ ಸದಸಯ ರು, ಸೂಕತ ಸಂಸ್ಟಿ ಗಳ ತಜ್ಾ ರ ನೇಮಕ

Polity
ಪದನಿಮಿತತ ಸದಸಯ ರು ಕಂದರ ದ 4 ಸಚಿವರು ಪದನಿಮಿತತ ಸದಸಯ ರಾಗಿರುತಾತ ರೆ
ಅಧಿಕಾರೇತರ ಸದಸಯ ರು ಪರ ಧಾನಿಯಿಂದ ನ್ಯಮನಿರ್ದಧಶತ ಸದಸಯ ರು
ವಿಶೇಷ್ಟ ಆಹಾವ ನಿತರು ನಿದಧಷ್ಟ್ ವಲಯ ತಜ್ಾ ರು
ಮಖ್ಯ ಕಾಯಧನಿವಧಹಣಾ ಪರ ಧಾನಿಯಿಂದ ನೇಮಿಸಲ್ಗುವ ಕಾಯಧದಶಧ ಹುದೆದ ಗೆ

ಅಧಿಕಾರಿ ಸಮನ್ಯದ ಅಧಿಕಾರಿ.
ನ್ನೇತಿ ಆಯೇಗದ ಪಿ ಮುಖ ಉದೆದ ೇಶಗಳು:-
# ರಾಜ್ಯ ಗಳು ಮತ್ತತ ಕಂದರ ದ ಮಧ್ಯ ಆರ್ಥಧಕ ವಿಚಾರದಲಿ ಸಹಕಾರ

ವೃದಿ ಸುವುದ್ದ.
# ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತತ ಕಂದರ ಸಕಾಧರಗಳ ಪಾಲಗೆ ರ್ಥಂಕ್ ಟ್ಟಯ ಂಕ್ ಆಗಿ

ಕಾಯಧನಿವಧಹಣೆ.
# ಪರ ಮಖ್ ನಿೀತಿಗಳು: ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಮತ್ತತ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಪಾರ ಮಖ್ಯ ತೆಯ
ಆರ್ಥಧಕ ನಿೀತಿಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿ ಸಕಾಧರಗಳಿಗೆ ವ್ಯಯ ಹಾತಮ ಕ ಮತ್ತತ ತಾಂತಿರ ಕ
ಸಲಹೆ ನಿೀಡುವುದ್ದ.
# ದೀಘಧಕಾಲಕ ಯೊೀಜ್ನೆ ರೂಪಸಿ ನಿರಂತರವ್ಯಗಿ ಮೇಲವ ಚಾರಣೆ ನಡೆಸುವುದ್ದ.
# ಗಾರ ಮಮಟ್ ದಲಿ ಜಾರಿಗಳುು ವಂತೆ ಯೊೀಜ್ನೆ ರೂಪಸುವುದ್ದ.
# ರ್ದರ್ದ ಆರ್ಥಧಕತೆ ಮತ್ತತ ರ್ದರ ತೆಯನ್ನು ಗಮನದಲಿ ರಿಸಿಕಂಡು

ಯೊೀಜ್ನೆಗಳನ್ನು ರೂಪಸುವುದ್ದ.
# ದೀಘಧಕಾಲಕ ಯೊೀಜ್ನೆ ರೂಪಸಿ ನಿರಂತರವ್ಯಗಿ ಮೇಲವ ಚಾರಣೆ ನಡೆಸುವುದ್ದ.
# ಇತರೆ ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಮತ್ತತ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ರ್ಥಂಕ್ ಟ್ಟಯ ಂಕ್ ಸಂಸ್ಟಿ ಗಳು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ
ಮತ್ತತ ನಿೀತಿ ನಿರೂಪಣಾ ಸಂಶೀಧ್ನ್ಯ ಸಂಸ್ಟಿ ಗಳ ಸಂವಹನ ನಡೆಸುವುದ್ದ.
# ಯೊೀಜ್ನ್ಯ ಆಯೊೀಗದಂತೆ ಇದ್ದ ಎಲ್ಿ ರಾಜ್ಯ ಗಳಿಗೂ ಒಂರ್ದ ರಿೀತಿಯ ನಿೀತಿ

ರೂಪಸುವುದಲಿ . ಅಂದರೆ ಹೊಸ ಸಂಸ್ಟಿ ಯು ರ್ದರ್ದ ವಿವಿಧ್ತೆ ಮತ್ತತ
ಪರ ತೆಯ ೀಕತೆಯನ್ನು ಗಮನದಲಿ ಟು್ ಕಂಡು ಅದಕ್ಕು ತಕು ಂತೆ ನಿೀತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು
ಸಲಹೆ ಸೂಚನೆ ನಿೀಡುತತ ದೆ.

Polity
2.7.7) ಭಾರತ ಸಂವಿಧಾನದ ಪರಿಚಯ
ಪ್ತೇಠಿಕೆ
Image Source: madguylab
ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನವು ಭಾರತದ ಜ್ನರನ್ನು ಆಳುವ ಸರಕಾರದ ಮೂಲ

ರಚನೆಯನ್ನು ನಿದಧಷ್ಟ್ ಪಡಿಸುತತ ದೆ. ಈ ಸಂವಿಧಾನವು ಡಿಸ್ಟಂಬರ್ 9, 1947 ರಿಂದ
ನವಂಬರ್ 26, 1949 ರ ಮಧ್ಯ ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನ ರಚನ್ಯ ಸಭೆಯಿಂದ
ರಚನೆಗಂಡು, ಜನವರಿ 26, 1950 ರಂದ್ದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದತ್ತ. ಆದದ ರಿಂದ
ಭಾರತದಲಿ ಪರ ತಿವಷ್ಟಧ ಜ್ನವರಿ 26 ರಂದ್ದ ಗಣರಾಜ್ಯ ೀತಿ ವ ಆಚರಿಸಲ್ಗುತತ ದೆ.
444 ವಿಧಿಗಳನ್ನು 22 ಭಾಗಗಳಲಿ ಯೂ, 10 (ನಂತರ 12) ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದಗಳನೂು , 118

ತಿದ್ದದ ಪಡಿಗಳನೂು ಹೊಂದರುವ ಈ ಸಂವಿಧಾನ ಯಾವುರ್ದ ರ್ದರ್ದ ಲಖಿತ
ಸಂವಿಧಾನಕು ಂತ ದೀಘಧವ್ಯದ್ದದ್ದದ . ಈ ಸಂವಿಧಾನದ ಆಂಗಿ ಭಾಷೆಯ
ಆವೃತಿತ ಯು 1,17,369 ರ್ಬದ ಗಳನ್ನು ಹೊಂದದೆ. ಈ ಸಂವಿಧಾನವು
ರಚನೆಗಳು ಲು 2 ವಷಲ, 11 ತಿೆಂಗಳು, 18 ದಿನಗಳು ಬೇಕಾದವು. ಮತ್ತತ ಆಗಿನ
ಕಾಲದಲಿ ಅದಕ್ಕು ತಗುಲದ ವಚಿ 6.4 ಕೀಟ್ಟ ರೂಪಾಯಿಗಳು.
ಸಂವಿಧಾನದ ರ್ಹತಾ
ಸಂವಿಧಾನವು ರ್ದರ್ದ ಜ್ನರನ್ನು ಆಳುವ ಸರಕಾರದ ಮೂಲ ರಚನೆಯನ್ನು

ನಿದಧಷ್ಟ್ ಪಡಿಸುತತ ದೆ. ಅದ್ದ ಕಾಯಾಧಂಗ, ಶಾಸಕಾಂಗ ಮತ್ತತ ನ್ಯಯ ಯಾಂಗಗಳನ್ನು
ಸರಕಾರದ ಮೂರು ಮಖ್ಯ ಅಂಗಗಳಾಗಿ ಏಪಧಡಿಸುತತ ದೆ. ಸಂವಿಧಾನವು ಪರ ತಿ

Polity
ಅಂಗದ ಅಧಿಕಾರದ ವ್ಯಯ ಖೆಯ ಯನ್ನು ನಿೀಡುವದಲಿ ದೆ ಅವುಗಳ
ಜ್ವ್ಯಬ್ದದ ರಿಯನೂು ಖ್ಚಿತಗಳಿಸುತತ ದೆ. ವಿಭಿನು ಅಂಗಗಳ ನಡುವಿನ
ಸಂಬಂಧ್ವನೂು ಜ್ನತೆ ಹಾಗೂ ಸರಕಾರದ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧ್ವನೂು
ನಿಯಂತಿರ ಸುತತ ದೆ.
ಸಂವಿಧಾನವು ರ್ದರ್ದ ಎಲಿ ಕಾನೂನ್ನಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚಿಿ ನ ಸ್ವಿ ನವನ್ನು ಹೊಂದದೆ.

ಸರಕಾರವು ಮಾಡುವ ಪರ ತಿಯೊಂದ್ದ ಕಾನೂನ್ನ ಸಂವಿಧಾನಕ್ಕು
ಅನ್ನಗುಣವ್ಯಗಿರಬೇಕ್ಕ. ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನವು ರ್ದರ್ದ ಗುರಿಗಳು -
ಪರ ಜಾಪರ ಭುತವ , ಸಮಾಜ್ವ್ಯದ, ಜಾತಯ ತಿೀತತೆ ಮತ್ತತ ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಸಮಗರ ತೆ ಎಂದ್ದ
ಸಪ ಷ್ಟ್ ಪಡಿಸುತತ ದೆ. ಅದ್ದ ಪರ ಜೆಗಳ ಹಕ್ಕು ಗಳನ್ನು ಮತ್ತತ ಕತಧವಯ ಗಳನ್ನು
ಖ್ಚಿತವ್ಯಗಿ ವಿಧಿಸುತತ ದೆ.
ಸಂಪುಟ ಸರ್ಮತಿ
ಎರಡನೆಯ ಮಹಾಯುದಿ ವು ಮೇ 9, 1945 ರಂದ್ದ ಯೂರೀಪನಲಿ

ಮಕಾತ ಯಗಂಡಿತ್ತ. ಅರ್ದ ವಷ್ಟಧದ ಜುಲೈನಲಿ , ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಂಗ್‍ಡಮು ಲಿ
ಹೊಸ ಸರಕಾರವು ಅಧಿಕಾರಕ್ಕು ಬಂದತ್ತ. ಈ ಹೊಸ ಸರಕಾರವು ತನು ಭಾರತಿೀಯ
ಧೀರಣೆ (ಇಂಡಿಯನ್ ಪಾಲಸಿ)ಯನ್ನು ಘೀಷ್ಟಸಿ, ಸಂವಿಧಾನದ ಕರಡನ್ನು
ತಯಾರು ಮಾಡಲು ಸಮಿತಿಯನ್ನು ರಚಿಸಲು ನಿಧ್ಧರಿಸಿತ್ತ. ಮೂವರು ಬ್ರರ ಟ್ಟೀಷ್
ಮಂತಿರ ಗಳ ತಂಡರ್ಂದ್ದ, ಭಾರತದ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ ದ ಬಗೆೊ , ಪರಿಹಾರ ಹುಡುಕಲು
ಭಾರತಕ್ಕು ಬಂದತ್ತ. ಈ ತಂಡವನ್ನು 'ಸಂಪುಟ ಸಮಿತಿ' (Cabinet Mission) ಎಂದ್ದ
ಕರೆಯಲ್ಯಿತ್ತ.
ಸಂವಿಧಾನದ ರೂಪುರೇಷೆಗಳನ್ನು ಚಚಿಧಸಿದ ಈ ಸಮಿತಿಯು, ಕರಡು ಸಂವಿಧಾನ

ರಚನ್ಯ ಸಮಿತಿಯು ಅನ್ನಸರಿಸಬೇಕಾದ ಕಾಯಧವಿಧಾನದ ಕ್ಕಲವು ವಿವರಗಳನ್ನು
ಸಪ ಷ್ಟ್ ಪಡಿಸಿತ್ತ. ಬ್ರರ ಟ್ಟಷ್ ಭಾರತದ ಪಾರ ಂತಯ ಗಳ 296 ಸ್ವಿ ನಗಳಿಗೆ ಚ್ಯನ್ಯವಣೆಗಳು
1946 ರ ಜುಲೈ - ಅಗಸ್ಟ್ ಹೊತಿತ ಗೆ ಮಗಿದವು. ಆಗಸ್ಟ್ 15, 1947 ರಂದ್ದ ಭಾರತದ
ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ ದಂದಗೆ ಸಂವಿಧಾನ ರಚನ್ಯ ಸಮಿತಿಯು ಸಂಪೂಣಧವ್ಯಗಿ ಸ್ವವ ಯತತ
ಸಭೆಯಾಗಿ ಮಾಪಧಟ್ಟ್ ತ್ತ. ಈ ಸಮಿತಿಯು ಡಿಸ್ಟಂಬರ್ 9, 1946 ರಂದ್ದ ತನು
ಕ್ಕಲಸವನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿತ್ತ.
ಸಂವಿಧಾನ ರಚನಾ ಸಭೆ
ಭಾರತದ ಜ್ನತೆ ಪಾರ ಂತಿೀಯ ಸಭೆಗಳ ಸದಸಯ ರನ್ನು ಆರಿಸಿ, ಆ ಸಭೆಗಳು

ಸಂವಿಧಾನರಚನ್ಯ ಸಭೆಯ ಸದಸಯ ರನ್ನು ಆರಿಸಿದರು.
ಸಂವಿಧಾನ ರಚನ್ಯಸಭೆಯಲಿ ಭಾರತದ ವಿವಿಧ್ ಪರ ರ್ದರ್ಗಳಿಗೆ ಹಾಗೂ

ಸಮದಾಯಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ ಸದಸಯ ರು ಇದದ ರು. ಬೇರೆ ಬೇರೆ ರಾಜ್ಕೀಯ
ವಿಚಾರಧಾರೆಗಳನ್ನು ಪರ ತಿನಿಧಿಸುವ ಸದಸಯ ರೂ ಅಲಿ ಇದದ ರು. ಜ್ವ್ಯಹರಾ‍ಿ ಲ್
ನೆಹರೂ, ರಾಜಂದರ ಪರ ಸ್ವದ್, ಸದಾಧರ್ ಪಟೇಲ್, ಮೌಲ್ನ್ಯ ಅಬುಲ್ ಕಲಂ

Polity
ಆಝಾದ್ ಮತ್ತತ ಶಾಯ ಮ್ ಪರ ಸ್ವದ್ ಮಖ್ಜಿಧ ಇವರುಗಳು ಸಭೆಯ ಚಚ್ಧಗಳಲಿ
ಭಾಗವಹಿಸಿದ ಕ್ಕಲವು ಪರ ಮಖ್ ವಯ ಕತ ಗಳಾಗಿದದ ರು. ಪರಿಶಷ್ಟ್ ವಗಧಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ
ಮೂವತತ ಕ್ಕು ಹೆಚ್ಯಿ ಸದಸಯ ರಿದದ ರು ಆಂಗಿ ೀ-ಇಂಡಿಯನ್ ಸಮದಾಯವನ್ನು
ಫಾರ ಂಕ್ ಆಂಟನಿ ಅವರೂ ಪಾಸಿಧ ಜ್ನರನ್ನು ಎಚ್.ಪ. ಮೊೀದ ಅವರೂ
ಪರ ತಿನಿಧಿಸಿದದ ರು. ಆಂಗಿ -ಇಂಡಿಯನು ರ ಹೊರತಾದ ಎಲಿ ಕ್ಕರ ೈಸತ ರನ್ನು
ಪರ ತಿನಿಧಿಸಿದ ಖಾಯ ತ ಕ್ಕರ ೈಸತ ರಾದ ಹರೇಂದರ ಕ್ಕಮಾರ್ ಮಖ್ಜಿಧಯವರು
ಅಲಪ ಸಂಖಾಯ ತರ ಸಮಿತಿಯ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರಾಗಿ ಇದದ ರು.
ಸಂವಿಧಾನ ತಜ್ಾ ರಾದ ಅಲ್ಿ ಡಿ ಕೃಷ್ಟಣ ಸ್ವವ ಮಿ, ಬ್ರ.ಆರ್.ಅಂಬೇಡು ರ್ , ಬ್ರ.ಎನ್.

ರಾಜು ಮತ್ತತ ಕ್ಕ.ಎಂ. ಮನಿಿ ಯವರೂ ಸಭೆಯ ಸದಸಯ ರಾಗಿದದ ರು. ಸರೀಜಿನಿ
ನ್ಯಯುಡ ಮತ್ತತ ವಿಜ್ಯಲಕಿ ಮ ಪಂಡಿತ್ ಪರ ಮಖ್ ಮಹಿಳಾ ಸದಸಯ ರಾಗಿದದ ರು. ಡಾ.
ಸಚಿಿ ದಾನಂದ ಸಿನ್ಯಾ ರವರು ಸಂವಿಧಾನರಚನ್ಯಸಭೆಯ ತಾತು ಲಕ
ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರಾಗಿದದ ರು. ನಂತರ, ಡಾ.ರಾಜಂದರ ಪರ ಸ್ವದ್ ಅವರು ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರಾಗಿಯೂ
ಬ್ರ.ಆರ್.ಅಂಬೇಡು ರ್ ಅವರು ಕರಡು ಸಮಿತಿ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರಾಗಿಯೂ ಆಯೆು ಯಾದರು.
ಸಂವಿಧಾನ ರಚನ್ಯಸಭೆಯು ಎರಡು ವಷ್ಟಧ 11 ತಿಂಗಳು 18 ದನಗಳ ಕಾಲದ

ಅವಧಿಯಲಿ 166 ದನ ಸಮಾವೇರ್ಗಂಡಿತ್ತ. ಈ ಸಮಾವೇರ್ಗಳಿಗೆ
ಸ್ವವಧಜ್ನಿಕರಿಗೂ ಹಾಗು ಪತರ ಕತಧರಿಗೂ ಪರ ವೇರ್ವಿತ್ತತ .
ಸಂವಿಧಾನದ ರಚನಾ ಸಭೆಯ ಪಿ ಮುಖ ಸರ್ಮತಿಗಳು
ಸರ್ಮತಿಗಳು ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರು
1. ಕಂದರ ಅಧಿಕಾರಗಳ ಸಮಿತಿ ಜ್ವ್ಯಹರಲ್ಲ್ ನೆಹರು
2. ಅಲಪ ಸಂಖಾಯ ತರ ಮತ್ತತ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಸಮಿತಿ ಸದಾಧರ ವಲಿ ರ್ಭಾಯ್ ಪಟೇಲ್
3. ಪಾರ ಂತಿೀಯ ಸಂವಿಧಾನ ಸಮಿತಿ ಸದಾಧರ ವಲಿ ರ್ಭಾಯ್ ಪಟೇಲ್
4. ಕಂದರ ಸಂವಿಧಾನ ಸಮಿತಿ ಜ್ವ್ಯಹರ ಲ್ಲ್ ನೆಹರು
5. ಸಿಪ ೀರಿಂಗ್ ಸಮಿತಿ ಕ್ಕ.ಎಂ.ಮನಿಿ
6. ಕರಡು ಸಮಿತಿ ಡಾ.ಬ್ರ.ಆರ್.ಅಂಬೇಡು ರ್
7. ಬ್ದವುಟ ಸಮಿತಿ ಜೆ.ಬ್ರ.ಕೃಪಾಲನಿ
8. ಕಾಯಧ ವಿಧಾನ ನಿಯಮಗಳ ಸಮಿತಿ ಡಾ. ರಾಜಂದರ ಪರ ಸ್ವದ್

Polity
2.8.8) ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನದ ಪೀಠಿಕ್ಕ
ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನದ ಪ್ತೇಠಿಕೆ
ಭಾರತ ವ್ಯಸಿಗಳಾದ ನ್ಯವು, ಭಾರತವನುಿ ಸ್ಥವಲಭೌರ್, ಸಮಾಜವ್ಯದಿ,

ಜಾತ್ಯಯ ತಿೇತ, ಲೇಕತಂತಿಿ ಕ ಗಣತಂತಿ ವನ್ಯು ಗಿ ವಿಧಿಯುಕತ ವ್ಯಗಿ ಸ್ವಿ ಪಸಿ,
ಅದರ ಎಲ್ಿ ಪರ ಜೆಗಳಿಗೆ ಈ ಕ್ಕಳಗಿನ ಹಕ್ಕು ಗಳಾದ:
# ಸ್ವಮಾಜಿಕ, ಆರ್ಥಧಕ ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಕೀಯ ನ್ಯಯ ಯ
# ವಿಚಾರ, ಅಭಿವಯ ಕತ , ನಂಬ್ರಕ್ಕ, ರ್ಕತ ಮತ್ತತ ಆರಾಧ್ನೆಗಳಲಿ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ
# ಸ್ವಿ ನಮಾನ ಮತ್ತತ ಅವಕಾರ್ಗಳ ಸಮಾನತೆ; ಗಳನ್ನು ದರಕಸಿ,
# ವೈಯುಕತ ಕ ಘನತೆ ಮತ್ತತ ರ್ದರ್ದ ಒಗೊ ಟು್ ಮತ್ತತ ಐಕಯ ತೆಗೆ ಎಲಿ ರಲ್ಲಿ
ಭಾರ ತೃತವ ತೆಯನ್ನು ಪ್ರ ೀತಾು ಹಿಸಲು ನಿಧ್ಧರಿಸಿ
# ನಮಮ ಸಂವಿಧಾನ ರಚನ್ಯಸಭೆಯಲಿ ಈ 1949ರ ನವಂಬರ್ ಮಾಹೆಯ 26 ನೇ

ದನದಂದ್ದ, ನ್ಯವ್ಯಗಿ ನ್ಯವೇ ಈ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ಸಿವ ೀಕರಿಸಿ, ಶಾಸನವನ್ಯು ಗೆ
ವಿಧಿಸಿಕಳುು ತೆತ ೀವ.
ಪೀಠಿಕ್ಕಯು ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನದ ಒಂದ್ದ ಅಂಗವಲಿ ; ಏಕ್ಕಂದರೆ ಇದನ್ನು

ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದಲಿ ಪರ ಯೊೀಗಿಸಲು ಸ್ವಧ್ಯ ವಿಲಿ . ಹಾಗಿದದ ರೂ, ಸಂವಿಧಾನದಲಿ
ದವ ಂದವ ಇರುವಂತೆ ಕಂಡುಬರುವಲಿ ಪೀಠಿಕ್ಕಯನ್ನು ಉಪಯೊೀಗಿಸಿ ದವ ಂದವ
ನಿವ್ಯರಿಸಬಹುದಾದ ಕಾರಣ ಸರ್ೀಧಚಛ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯವು ಪೀಠಿಕ್ಕಯನ್ನು
ಸಂವಿಧಾನದ ಒಂದ್ದ ಅಂಗವ್ಯಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಿದೆ. ಇದಕ್ಕು ಉದಾಹರಣೆ,
'ಕರ್ವ್ಯನಂದ ಭಾರತಿ ಮತ್ತತ ಕರಳ ಸಕಾಧರ' ಪರ ಕರಣ. ಅದಾಗೂಯ ,
ಪೀಠಿಕ್ಕಯನ್ನು ಸಂವಿಧಾನದ ಲೇಖ್ನದಲಿ ದವ ಂದವ ಇದಾದ ಗ ಮಾತರ , ಮತತ ಷ್ಟ್
ಅಥಧವತಾತ ಗಿಸುವ ಸ್ವಧ್ನವನ್ಯು ಗಿ ಬಳಸಬಹುರ್ದ ಹೊರತ್ತ, ಹಕ್ಕು ಸ್ವಧಿಸುವ
ಸಂವಿಧಾನದ ಒಂದ್ದ ಪರ ತೆಯ ೀಕ ವಿಭಾಗವಂದ್ದ ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಗದ್ದ.
ಪೀಠಿಕ್ಕಯ ಮೂಲಪರ ತಿಯಲಿ "ಸ್ಥವಲಭೌರ್ ಪಿ ಜಾಪಿ ಭುತಾ ಗಣರಾಜಯ "

ಎಂದತ್ತತ . ಎರಡು ಹೆಚಿಿ ನ ಪದಗಳಾದ "ಸಮಾಜವ್ಯದಿ" ಮತ್ತತ "ಜಾತ್ಯಯ ತಿೇತ"
ಪದಗಳನ್ನು 1976 ರಲಿ ಸಂವಿಧಾನದ ೪೨ನೆ ತಿದ್ದದ ಪಡಿಯಲಿ ಸೇರಿಸಲ್ಯಿತ್ತ. ಆ
ಸಮಯದಲಿ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿ ಜಾರಿಯಲಿ ದದ ದದ ರಿಂದ, ಸಂವಿಧಾನಕ್ಕು ತಿದ್ದದ ಪಡಿ
ತರಲು ಸ್ವಧ್ಯ ವ ಎಂಬುದನ್ನು ಹಿಂದನ ಅನ್ನರ್ವದ ಆಧಾರದಲಿ ಪರಿಶೀಲಸಿ,
ಸದಾಧರ್ ಸವ ರಣ್ ಸಿಂಗ್ಅವರ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷತೆಯಲಿ ನ ಸಮಿತಿಯು ಈ
ತಿದ್ದದ ಪಡಿಯನ್ನು ಕಾಯಧಗತಗಳಿಸಬಹುದೆಂದ್ದ ಶಫಾರಸು ಮಾಡಿತ್ತ.
ಪ್ತೇಠಿಕೆಯ ರ್ಹತಾ

Polity
ಪೀಠಿಕ್ಕಯಲಿ ರುವ ಕ್ಕಲವು ವ್ಯಕಯ ಗಳು, ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನವು ರಚಿತವ್ಯಗಿರುವ
ಕ್ಕಲವು ಮೂಲಭೂತ ಮೌಲಯ ಗಳು ಮತ್ತತ ಸ್ವತಿವ ಕ ಸೂಚಿಗಳನ್ನು ಎತಿತ
ತೊೀರಿಸುತತ ದೆ. ಈ ಪೀಠಿಕ್ಕಯು ನಮಮ ಸಂವಿಧಾನದ ದಕ್ಕಿ ಚಿಯಂತೆ ಕ್ಕಲಸ
ಮಾಡುತತ ದೆ ಮತ್ತತ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರು ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ಇರ್ದ ದಾರಿಯಲಿ
ವ್ಯಯ ಖಾಯ ನಿಸಿ ಮನು ಡೆಸುತಾತ ರೆ. ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನದ ಪೀಠಿಕ್ಕಯಲಿ
ವಯ ಕತ ಪಡಿಸಿರುವ ಹಾಗು ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಮಾಡಲು ಸ್ವದಯ ವಿಲಿ ದ ಆರ್ಯಗಳನ್ನು
ಬಹಳಷ್ಟ್ ಸಂದರ್ಧಗಳಲಿ ಭಾರತದ ಸರ್ೀಧಚಛ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯ ಎತಿತ ಹಿಡಿದದೆ.
ಪೀಠಿಕ್ಕಯು ಸಂವಿಧಾನದ ಒಂದ್ದ ಭಾಗವ್ಯದರೂ ಅದನ್ನು ಅಥವ್ಯ ಅದರ
ಯಾವುರ್ದ ಅಂರ್ವನ್ನು ಕಾನೂನಿಗನ್ನಸ್ವರವ್ಯಗಿ ಜಾರಿ(ಹೇರು) ಮಾಡುವಂತಿಲಿ .
ಪ್ತೇಠಿಕೆಯ ಮೊದಲ ಪದಗಳು - "ನ್ಯವು, ಜ್ನರು" - ಭಾರತದಲಿ ಅಧಿಕಾರ

ಜ್ನಗಳ ಕೈನಲಿ ದೆ ಎಂಬ ಅಂರ್ದ ಪಾರ ಮಖ್ಯ ತೆಯನ್ನು ಹೇಳುತತ ದೆ. ಪೀಠಿಕ್ಕಯು,
ಭಾರತದ ಪರ ತಿಯೂಬಬ ನ್ಯಗರಿೀಕ ಹಾಗು ಸಕಾಧರ ಅನ್ನಸರಿಸಬೇಕಾದ ಮತ್ತತ
ಸ್ವಧಿಸಬೇಕಾದ ಬಹು ಮಖ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಧ್ಯ ೀಯಗಳನ್ನು ಬ್ರಡಿಸಿ ಹೇಳುತತ ದೆ.
ಅವುಗಳೆಂದರೆ ಸಮಾಜ್ವ್ಯದ, ಜಾತಿ ನಿರಪೇಕ್ಷತೆ ಮತ್ತತ ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಭಾವೈಕಯ ತೆ.
ಕನೆಯದಾಗಿ ಅದರಲಿ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ಅಂಗಿೀಕರಿಸಿದ ದನ್ಯಂಕ - ನವಂಬರ್
26 1949 ಎಂದ್ದ ಹೇಳುತತ ದೆ.
ಪ್ತೇಠಿಕೆಯ ಪದಗಳ ನ್ನರೂಪಣೆ
ಸ್ವವಧಭೌಮ:-
ಸ್ಥವಲಭೌರ್ ಎಂಬ ಪದದ ಅಥಧ ಪರಮಾಧಿಕಾರ ಅಥಾವ ಸವ ತಂತರ ಎಂದ್ದ.

ಭಾರತವು ಆಂತರಿಕವ್ಯಗಿ ಹಾಗೂ ಬ್ದಹಯ ವ್ಯಗಿ ಸ್ವವಧಭೌಮ. ಬ್ದಹಯ ವ್ಯಗಿ
ಯಾವುರ್ದ ವಿರ್ದಶೀ ರ್ಕತ ಯ ಅಧಿೀನದಲಿ ಭಾರತ ಇಲಿ ಹಾಗೂ ಆಂತರಿಕವ್ಯಗಿ
ಒಂದ್ದ ಮಕತ , ಜ್ನರಿಂದ ಆರಿಸಲಪ ಟ್ ಸರಕಾರ ಕಾನೂನ್ನ ಸುವಯ ವಸ್ಟಿ
ಕಾಪಾಡುತತ ದೆ.
ಸಮಾಜ್ವ್ಯದ:-
ಸಮಾಜವ್ಯದಿ ಪದವು ಪೀಠಿಕ್ಕಗೆ 1976 ರಲಿ 42 ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿಯಿಂದ

ಸೇರಿಸಲಪ ಟ್ಟ್ ತ್ತ. ಇದರ ಅಥಧ ಸ್ವಮಾಜಿಕ ಮತ್ತತ ಆರ್ಥಧಕ ಸಮಾನತೆ. ಸ್ವಮಾಜಿಕ
ಸಮಾನತೆಯ ಅಥಧ ಧ್ಮಧ, ಜಾತಿ, ಲಂಗ, ಭಾಷೆ ಇತಾಯ ದಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ
ತಾರತಮಯ ಮಾಡರ್ದ ಇರುವುದ್ದ. ಸ್ವಮಾಜಿಕ ಸಮಾನತೆಯ ಅಡಿಯಲಿ
ಎಲಿ ರಿಗೂ ಸಮಾನ ಸ್ವಿ ನಮಾನ ಮತ್ತತ ಅವಕಾರ್ಗಳಿವ. ಆರ್ಥಧಕ ಸಮಾನತೆಯ
ಅಥಧ ಭಾರತ ಸರಕಾರ ಎಲಿ ರಿಗೂ ಸಮಾನ ಆರ್ಥಧಕ ಅವಕಾರ್ಗಳನ್ನು ಹಾಗೂ
ಎಲಿ ರಿಗೂ ಯೊೀಗಯ ವ್ಯದ ಜಿೀವನಮಟ್ ವನ್ನು ಕಲಪ ಸಲು ಯತಿು ಸುತತ ದೆ. ಇದರ
ತತಾತ ವ ಥಧ ಒಂದ್ದ ಸುಖಿೀ ರಾಜ್ಯ ದ ನಿಮಾಧಣಕ್ಕು ಬದಿ ರಾಗುವುದಾಗಿದೆ.

Polity
ಭಾರತವು ಮಿರ್ರ ಅಥಧವಯ ವಸ್ಟಿ ಯನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕಂಡಿದೆ. ಸರಕಾರವು
ಸ್ವಮಾಜಿಕ ಸಮಾನತೆಯನ್ನು ಸ್ವಧಿಸಲು ಬಹಳಷ್ಟ್ ಕಾನೂನ್ನಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದೆ.
ಇವುಗಳಲಿ ಅಸಪ ೃರ್ಯ ತೆ ಮತ್ತತ ಜಿೀತಪದಿ ತಿ ನಿವ್ಯರಣೆ, ಸಮಾನ ರ್ತೆಯ ಮಸೂದೆ
ಮತ್ತತ ಬ್ದಲಕಾಮಿಧಕ ನಿಷೇಧ್ ಮಸೂದೆ ಸೇರಿವ.
ಜಾತಯ ತಿೀತ:-
ಜಾತಯ ತಿೇತ ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಪೀಠಿಕ್ಕಗೆ 1976 ರ 42 ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿಯ ಮೂಲಕ

ಸೇರಿಸಲ್ಯಿತ್ತ. ಇದರ ಅಥಧ ಎಲಿ ಧ್ಮಧಗಳ ಸಮಾನತೆ ಮತ್ತತ ಧಾಮಿಧಕ
ಸಹನೆ. ಭಾರತವು ಯಾವುರ್ದ ಅಧಿಕೃತ ಧ್ಮಧವನ್ನು ಹೊಂದಲಿ .
ಪರ ತಿಯೊಬಬ ರಿಗೂ ತಮಮ ಆಯೆು ಯ ಧ್ಮಧದ ಪರ ಚಾರವನ್ನು ಮಾಡುವ ಹಾಗೂ
ಆಚರಿಸುವ ಹಕು ದೆ. ಸರಕಾರವು ಯಾವುರ್ದ ಧ್ಮಧದ ಪರ ಅಥವ್ಯ ವಿರುದಿ
ನಿಲುವನ್ನು ತಳೆಯುವಂತಿಲಿ . ಎಲಿ ಪರ ಜೆಗಳು ತಮಮ ಧಾಮಿಧಕ ಭಾವನೆಗಳ
ಹೊರತಾಗಿಯೂ ಕಾನೂನಿನ ಕಣಿಣ ನಲಿ ಸಮಾನರಾಗಿದಾದ ರೆ. ಸರಕಾರಿೀ
ಅನ್ನದಾನಿತ ಶಾಲೆಗಳಲಿ ಯಾವುರ್ದ ಧ್ಮಧದ ಆಚಾರ-ಪರ ಚಾರ
ನಡೆಯುವಂತಿಲಿ . ಬಮಾಮ ಯಿ vs ಭಾರತ ಸರಕಾರ ದಾವಯಲಿ ಸರ್ೀಧಚಛ
ನ್ಯಯ ಯಾಲಯವು ಜಾತಯ ತಿೀತತೆಯು ಭಾರತ ಸಂವಿಧಾನದ ವಿನ್ಯಯ ಸದ ಒಂದ್ದ
ಸಮಗರ ಅಂಗ ಎಂದ್ದ ಭಾವಿಸಿದೆ.
ಪರ ಜಾಪರ ಭುತವ :-
ಪಿ ಜಾಪಿ ಭುತಾ ವ್ಯದ ಭಾರತ ರ್ದರ್ದ ಪರ ಜೆಗಳು ಕಂದರ , ರಾಜ್ಯ ಹಾಗೂ ಪಾರ ರ್ದಶಕ
ವಿಭಾಗಗಳಲಿ ತಮಮ ಸರಕಾರವನ್ನು ಸ್ವವಧತಿರ ಕ ಮತಾಧಿಕಾರದ ಪದಿ ತಿಯ
ಮೂಲಕ ಆರಿಸುತಾತ ರೆ. ಭಾರತದ ಎಲಿ ೧೮ ವಷ್ಟಧಗಳ ವಯೊೀಮಿತಿಯ
ಮೇಲರುವ ಕಾನೂನ್ನಬದಿ ಮತ ಚಲ್ಯಿಸುವ ಅಧಿಕಾರ ಹೊಂದರುವ
ಪರ ಜೆಗಳು ಧ್ಮಧ, ಜಾತಿ, ಮತ, ಲಂಗ ಅಥವ್ಯ ಶಕ್ಷಣ ಮಟ್ ದ ಭೇದವಿಲಿ ರ್ದ ಮತ
ಚಲ್ಯಿಸುವ ಹಕು ನ್ನು ಹೊಂದದಾದ ರೆ.
ಗಣತಂತರ :-
ಗಣತಂತಿ ವು ರಾಜ್ಪರ ಭುತವ ಕ್ಕು ವಿರುದದ ವ್ಯದದ್ದದ . ರಾಜ್ಪರ ಭುತವ ದಲಿ ಒಂದ್ದ
ರಾಜ್ಯ ದ ಮಖ್ಯ ಸತ ರು ವಂರ್ ಪಾರಂಪರೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಜಿೀವಮಾನದವರೆಗೆ
ಅಥವ್ಯ ಸಿಂಹಾಸನವನ್ನು ತಯ ಜಿಸುವವರೆಗೆ ನೇಮಿತಗಳುು ತಾತ ರೆ. ಪರ ಜಾಪರ ಭುತವ ದ
ಗಣತಂತರ ದಲಿ , ಆ ರಾಜ್ಯ ದ ಮಖ್ಯ ಸತ ನನ್ನು ಒಂದ್ದ ನಿದಧಷ್ಟ್ ಅವಧಿಗೆ ಮಾತರ
ಆರಿಸಲ್ಗುವುದ್ದ. ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯನ್ನು 5 ವಷ್ಟಧಗಳ ಒಂದ್ದ ನಿಧಿಧಷ್ಟ್ ಅವಧಿಗೆ
ಚ್ಯನ್ಯಯಿಸಲ್ಗುವುದ್ದ.
2.9.9) ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳು
ರಾಷ್ ಿ ಪತಿ

Polity
ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯು ರ್ದರ್ದ ಪರ ಥಮ ಪರ ಜೆಯಾಗಿರುತಾತ ರೆ. ಇವರು ಸಕಾಧರದ ನ್ಯಮ
ಮಾತರ ಮಖ್ಯ ಸಿ ರಾಗಿರುತಾತ ರೆ. ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯ ನೇಮಕ ಕ್ಕರಿತ್ತ 52 ನೇ ವಿಧಿಯು
ತಿಳಿಸುತತ ದೆ.
ರಾಷ್ ಿ ಪತಿಯ ಆಯ್ಕೂ :-
ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯು ಚ್ಯನ್ಯಯಿತ ಗಣದ ಸದಸಯ ರಿಂದ ಚ್ಯನ್ಯಯಿಸಲಪ ಡುತಾತ ರೆ.

ಅಂದರೇ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಪರೀಕ್ಷವ್ಯಗಿ ಚ್ಯನ್ಯವಣೆಯ ಮೂಲಕ ಆಯೆು ಯಾಗುತಾತ ರೆ.
ಇಅವರು ವಿಶೇಷ್ಟ ಮತದಾರ ವಗಧದಂದ ಆಯೆು ಯಾಗುತಾತ ರೆ. ಸಂಸತಿತ ನ ಉರ್ಯ
ಸದನಗಳ ಅಂದರೆ ಲೀಕಸಭೆ ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ಸಭೆಯ ಚ್ಯನ್ಯಯಿತ ಸದಸಯ ರು
ಹಾಗೂ ರಾಜ್ಯ ಗಳ ವಿಧಾನಸಭೆಗಳ ಚ್ಯನ್ಯಯಿತ ಸದಸಯ ರು, ದೆಹಲ ಮತ್ತತ
ಪಾಂಡಿಚೇರಿ ವಿಧಾನಸಭೆಗಳ ಚ್ಯನ್ಯಯಿತ ಸದಸಯ ರು ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯ ಆಯೆು ಯಲಿ
ವಿಶೇಷ್ಟ ಮತ ಹಾಕ್ಕತಾತ ರೆ.
ಸಂಸತಿತ ನ ಎರೆಡೂ ಸದನಗಳ ಹಾಗೂ ರಾಜ್ಯ ವಿಧಾನಸಭೆಗಳ ಮತ್ತತ ವಿಧಾನ

ಪರಿಷ್ಟತ್ತತ ಗಳ ನ್ಯಮನಿರ್ದಧಶತ ಸದಸಯ ರು ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಚ್ಯನ್ಯವಣೆಯಲಿ
ಭಾಗವಹಿಸುವಂತಿಲಿ .
ರಾಷ್ ಿ ಪತಿಯಾಗಲು ಇರುವ ಅಹಲತೆಗಳು:- (ಅನುಚ್ಚ ೇದ - 58)
# ಕನಿಷ್ಟಠ 35 ವಷ್ಟಧ ವಯಸ್ವಿ ಗಿರಬೇಕ್ಕ.
# ಭಾರತದ ನ್ಯಗರಿಕನ್ಯಗಿರಬೇಕ್ಕ.
# ಸಕಾಧರದಲಿ ಯಾವುರ್ದ ಲ್ರ್ದಾಯಕ ಹುದೆದ ಹೊಂದರಬ್ದರದ್ದ.
# ಕೀಟಧನಿಂದ ಶಕ್ಕಿ ಗೆ ಒಳಪಟ್ಟ್ ರಬ್ದರದ್ದ.
# ದವ್ಯಳಿಕೀರನ್ಯಗಿರಬ್ದರದ್ದ.
ರ್ತದಾರರು:- ವಿಧಾನಸಬೆಯ ಚ್ಯನ್ಯಯಿತ ಸದಸಯ ರು, ರಾಜ್ಯ ಸಭೆಯ ಮತ್ತತ

ಲೀಕಸಭೆಯ ಚ್ಯನ್ಯಯಿತ ಸದಸಯ ರು ಈ ಚ್ಯನ್ಯವಣೆಯಲಿ ಪಾರ ತಿನಿಧಿಕ
ಮತಕು ಂತ ಅಧಿಕ ಮತ ಪಡೆದ ವಯ ಕತ ಯನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯಾಗಿ ಆಯೆು
ಮಾಡುತಾತ ರೆ.
ರಾಷ್ ಿ ಪತಿಯವರ ಅಧಿಕಾರವಧಿ (ಅನುಚ್ಚ ೇದ - 56):- ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯವರು

ತಾವು ಪದವಿಯನ್ನು ವಹಿಸಿಕಂಡ ದನ್ಯಂಕದಂದ 5 ವಷ್ಟಧಗಳ ಅವಧಿಯವರೆಗೆ
ಕಾಯಧನಿವಧಹಿಸುತಾತ ರೆ. ಮರು ಚ್ಯನ್ಯವಣೆಗೆ ಅವರು ಅಹಧರಾಗಿದ್ದದ ಎಷ್ಟ್ ಸಲ
ಬೇಕಾದರು ಅವರು ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯಾಗಬಹುದಾಗಿದೆ.

Polity
ಪಿ ಮಾಣವಚನ (ಅನುಚ್ಚ ೇದ - 60):- ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯ ಪರ ಮಾಣವಚನವು
ಭಾರತದ ಮಖ್ಯ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರಿಂದ ಅಥವ್ಯ ಅವರ ಅನ್ನಪಸಿಿ ತಿಯಲಿ
ಸರ್ೀಧಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದ ಜಷ್ಟಠ ತಮ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರಿಂದ
ಬೀಧಿಸಲಪ ಡುತತ ದೆ.
ರಾಜಿನಾಮೆ:- ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯವರು ಯಾವುರ್ದ ವೇಳೆ ಉಪರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯವರಿಗೆ

ರಾಜಿೀನ್ಯಮೆ ಪತರ ದ ಮೂಲಕ ತಮಮ ಪದವಿಗೆ ರಾಜಿೀನ್ಯಮೆ ನಿೀಡಬಹುದಾಗಿದೆ.
ರಾಷ್ ಿ ಪತಿ ಪದಚ್ಯಯ ತಿ (ಅನುಚ್ಚ ೇದ - 61):- ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಸಂವಿಧಾನಕ್ಕು

ವಿರುದಿ ವ್ಯಗಿ ನಡೆದ್ದಕಂಡಾಗ ಅಧಿಕಾರದಂದ ವಜಾ ಮಾಡಲ್ಗುತತ ದೆ. ಈ
ವಿಧಾನಕ್ಕು "ರ್ಹಾಭಿಯೇಗ" (Impeachment) ಎಂದ್ದ ಕರೆಯಲ್ಗುತತ ದೆ.
# ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ವಿರುದಿ ವಜಾ ಮಾಡುವ ಸೂಚನ್ಯ ಪತರ ಕ್ಕು 50 ಸದಸಯ ರ ಸಹಿ ಬೇಕ್ಕ.
# ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗೆ 14 ದನ ಮಂಚಿತವ್ಯಗಿ ವಜಾ ಮಾಡುವ ನೀಟ್ಟಸ್ಟ ನಿೀಡಬೇಕ್ಕ.
# ವಜಾ ಮಾಡುವ ಮಸೂದೆ ಲೀಕಸಭೆ ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ಸಭೆಯಲಿ ಪರ ತೆಯ ೀಕವ್ಯಗಿ 2/3
ಬಹುಮತದಂದ ಪಾಸ್ವಗಬೇಕ್ಕ.
ವಿಶೇಷ ಅೆಂಶಗಳು:-
# ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯವರ ಮಾಸಿಕ ವೇತನ - 1,50,000
# ನಿವ್ಯಸ ಸಿ ಳ - ದೆಹಲಯಲಿ ರುವ ರಾಷ್ಟ್ ಪತಿ ರ್ವನ
# ಶಮಾಿ ದಲಿ ನ ರಾಜ್ರ್ವನ
# ಹೈದರಾಬ್ದದನಲಿ ರಾಜ್ರ್ವನ
ರಾಷ್ ಿ ಪತಿಗಳು
1 ಒಕ್ಕು ಟದ ಮಖ್ಯ ಸಿ ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ
ವಿಶೇಷ್ಟ ಮತದಾರರ ವಗಧ
2 ಚ್ಯನ್ಯಯಿಸುವವರು ಲೀಕಸಭೆಯ ಚ್ಯನ್ಯಯಿತ ಸದಸಯ ರು, ಮತದಾರರ

ರಾಜ್ಸಭೆ ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ವಿಧಾನ ಸಭೆಗಳ ಚ್ಯನ್ಯಯಿತ
ಸದಸಯ ರು
3 ಅಧಿಕಾರವಧಿ 5 ವಷ್ಟಧಗಳು

Polity
4 ವಸತಿ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ರ್ವನ
1. ರಕ್ಷಣಾ ಪಡೆಗಳ ಸರ್ೀಧಚಛ ದಂಡನ್ಯಯಕ
2. ಒಕ್ಕು ಟ ಸಕಾಧರದ ಎಲ್ಿ ಶಾಸಕಾಂಗ ಅಧಿಕಾರಗಳು
3. ಕಾಯೆದ ಯೊಂದಕ್ಕು ಸಮಮ ತಿ ನಿೀಡುವುದ್ದ.

ಅಧಿಕಾರಗಳು ಮತ್ತತ
5
ಕತಧವಯ ಗಳು 4. ಸಂಸತಿತ ನ ಜಂಟ್ಟ ಅಧಿವೇರ್ನವನ್ನು ಉದೆದ ೀಶಸಿ
ಮಾತನ್ಯಡಬಹುದ್ದ
5. ಪರ ತಿವಷ್ಟಧ ಅಧಿವೇರ್ನ ಇವರ ಭಾಷ್ಟಣದಂದಲೇ

ಆರಂರ್ವ್ಯಗುತತ ದೆ.
ತಿಂಗಳ ವೇತನ (ಅ)

6 (ಸ್ಟಪ್ ಂಬರ್ 2008 ರಿಂದ) 1,50,000 ರೂ. ಗಳು.
ಪಂಚಣಿ
ಭಾರತದ ರಾ
ಹೆಸರು ಅಧ್ಯ ಕ್ಷತೆ ಆರಂಭ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷತೆ ಅೆಂತಯ
1) ಡಾ. ರಾಜಂದರ ಪರ ಸ್ವದ್ ಜ್ನವರಿ 26, 1950 ಮೇ 13, 1962
2) ಡಾ. ಸವಧಪಲಿ ರಾಧಾಕೃಷ್ಟಣ ನ್ ಮೇ 13, 1962 ಮೇ 13, 1967
3) ಡಾ. ಜಾಕರ್ ಹುಸೇನ್ ಮೇ 13, 1967 ಮೇ 3, 1969
4) ವರಾಹಗಿರಿ ವಂಕಟ ಗಿರಿ ಮೇ 3, 1969 ಜುಲೈ 20, 1969
5) ಮಹಮಮ ದ್ ಹಿದಾಯತ್ತಲ್ಿ ಜುಲೈ 20, 1969 ಆಗಸ್ಟ್ 24, 1969
6) ವರಾಹಗಿರಿ ವಂಕಟ ಗಿರಿ ಆಗಸ್ಟ್ 24, 1969 ಆಗಸ್ಟ್ 24, 1974
7) ಫಕ್ಕರ ದದ ೀನ್ ಅಲ ಅಹಮ ದ್ ಆಗಸ್ಟ್ 24, 1974 ಫ್ಬರ ವರಿ 11, 1977
8) ಬ್ರ ಡಿ ಜ್ತಿತ ಫ್ಬರ ವರಿ 11, 1977 ಜುಲೈ 25, 1977
9) ನಿೀಲಂ ಸಂಜಿೀವ ರೆಡಿಡ ಜುಲೈ 25, 1977 ಜುಲೈ 25, 1982
10) ಗಾಯ ನಿ ಜೈಲ್ ಸಿಂಗ್ ಜುಲೈ 25, 1982 ಜುಲೈ 25, 1987

Polity
11) ರಾಮಸ್ವವ ಮಿ ವಂಕಟರಾಮನ್ ಜುಲೈ 25, 1987 ಜುಲೈ 25, 1992
12) ಡಾ. ಶಂಕರ ದಯಾಳ ರ್ಮಧ ಜುಲೈ 25, 1992 ಜುಲೈ 25, 1997
13) ಡಾ. ಕ್ಕ ಆರ್ ನ್ಯರಾಯಣನ್ ಜುಲೈ 25, 1997 ಜುಲೈ 25, 2002
14) ಡಾ. ಎ ಪ ಜೆ ಅಬುದ ಲ್ ಕಲಮ್ ಜುಲೈ 25, 2002 ಜುಲೈ 25, 2007
15) ಪರ ತಿಭಾ ಪಾಟ್ಟೀಲ್ ಜುಲೈ 25, 2007 ಜುಲೈ 25, 2012
16) ಪರ ಣಬ್ ಮಖ್ಜಿಧ ಜುಲೈ 25, 2012 ಜುಲೈ 25, 2017
17) ರಾಮನ್ಯಥ್ ಕೀವಿಂದ್ ಜುಲೈ 25, 2017 ಪರ ಸುತ ತ...
2.10.10) ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳ ಪರಿಚಯ.
ಡಾll ಬಾಬು ರಾಜೆಂದಿ ಪಿ ಸ್ಥದ್

Polity
Image Source: Flickr.com
#ಇವರು 1884 ಡಿಸ್ಟಂಬರ್ 3 ರಂದ್ದ ಜ್ರ್ ರ್ದಹಿ(ಬ್ರಹಾರ)ದಲಿ ಜ್ನಿಸಿದರು.
# ಅಧಿಕಾರವಧಿ:- ಮೇ12, 1952 ರಿಂದ ಮೇ12, 1962 ರವರೆಗೆ
# ಡಾll ಬ್ದಬು ರಾಜಂದರ ಪರ ಸ್ವದ್ ರವರು ಭಾರತದ ಮೊದಲ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳು.
# ಎರಡು ಬ್ದರಿ (1952 ಮತ್ತತ 1957ರ ಚ್ಯನ್ಯವಣೆ) ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳಾಗಿದದ ರು. 1950
ಜ್ನವರಿ 26 ರಂದ್ದ ಭಾರತವು ಗಣರಾಜ್ಯ ವ್ಯದಾಗ ಮೊದಲ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳಾಗಿ
ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕಂಡರು. ಒಟ್ಟ್ ರೆ 12 ವಷ್ಟಧಗಳ ಅವಧಿಯವರೆಗೆ ಭಾರತದ
ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳಾಗಿದದ ರು.
# 1954 ರಲಿ ಭಾರತದ ಅತ್ತಯ ನು ತ ನ್ಯಗರಿೀಕ ಪರ ರ್ಸಿತ ಗಳಾದ ಭಾರತರತು ,

ಪದಮ ವಿಭೂಷ್ಟಣ, ಪದಮ ಭೂಷ್ಟಣ, ಪದಮ ಶರ ೀ ಪರ ರ್ಸಿತ ಗಳನ್ನು ಸ್ವಿ ಪಸಿದರು.
# ಸಂವಿಧಾನ ರಚನ್ಯ ಸಭೆಯ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರಾಗಿದದ ರು. ಇವರು 1962ರಲಿ ಭಾರತ ರತು
ಪರ ರ್ಸಿತ ಪಡೆದವರು.
# ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಅಧಿಕಾರ ಸಿವ ೀಕರಿಸುವ ಮನು ಇವರು ಸ್ವವ ತಂತರ ಭಾರತದ ಮೊದಲ
ಕಾಯ ಬ್ರನೆಟ್ ನಲಿ ಆಹಾರ ಮತ್ತತ ವಯ ವಸ್ವಯ ಖಾತೆ ಸಚಿವರಾಗಿದದ ರು. ಇವರು
ಬರೆದ ಪುಸತ ಕ ’ಇಂಡಿಯಾ ಡಿವೈಡೆಡ್’, ಸತಾಯ ಗಹ ಅಟ್ ಚಂಪಾರಣಯ . ಇವರ
ಆತಮ ಕಥಾ ಎಂಬುದ್ದ ಆತಮ ಚರಿತೆರ ಯಾಗಿದೆ.
# ಇವರ ಜ್ನಮ ದನವ್ಯದ ಡಿಸ್ಟಂಬರ್ 3 ನ್ನು ವಕೀಲರ ದನವನ್ಯು ಗಿ

ಆಚರಿಸಲ್ಗುತತ ದೆ.
# ಮಹಾತಮ ಗಾಂಧಿೀಜಿಯವರನ್ನು ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಸತಾಯ ಗರ ಹವ್ಯದ

ಚಂಪಾರಣಯ ಸತಾಯ ಗರ ಹಕ್ಕು ಆಹಾವ ನಿಸಿದರು. 1942ರ ಕವ ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ
ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದದ ರು.
# ಇವರು 1963 ಫ್ಬರ ವರಿ 28 ರಂದ್ದ ಬ್ರಹಾರಿನಲಿ ನಿಧ್ನರಾದರು.

Polity
ಎಸ್. ರಾಧಾಕೃಷಣ ನ್ಸ
# 'ಸವಧಪಲಿ ರಾಧಾಕೃಷ್ಟಣ ನ್' ಜ್ನಿಸಿದ್ದದ ದಕಿ ಣ ಭಾರತದ ತಮಿಳುನ್ಯಡಿನ

'ತಿರುತತ ಣಿ' ಎಂಬಲಿ ಸ್ಟಪ್್ ಂಬರ್ 5, 1888ರಲಿ .
# ಅಧಿಕಾರವಧಿ:- ಮೇ 13, 1962 ರಿಂದ ಮೇ12,1967ವರೆಗೆ.
# ಇವರು ಮೊದಲ ಉಪರಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಹಾಗೂ 2ನೇ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯಾಗಿದದ ವರು.

Polity
# ಇವರು ಶಕ್ಷಣ ತಜ್ಾ ರು, ತತವ ಜಾಾ ನಿಗಳು, ಆಂಧ್ರ ಮತ್ತತ ಬನ್ಯರಸ್ಟ ಹಿಂದೂ ವಿರ್ವ
ವಿದಾಯ ನಿಲಯದಲಿ ಕ್ಕಲಪತಿಗಳಾಗಿದದ ರು.
# ಇವರು 1954ರಲಿ ಭಾರತ ರತು ಪರ ರ್ಸಿತ ಯನ್ನು , 1931ರಲಿ ನೈಟ್ ವುಡ್ ಪರ ರ್ಸಿತ
ಪಡೆದವರು.
# ಇವರ ಜ್ನಮ ದನದ ಅಂಗವ್ಯಗಿ ಸ್ಟ.5ರಂದ್ದ ಪರ ತಿ ವಷ್ಟಧ ಶಕ್ಷಕರ

ದನ್ಯಚರಣೆಯನ್ನು ಆಚರಿಸಲ್ಗುತತ ದೆ.
# 2014 ಸ್ಟಪ್ ಂಬರ್ 5ರಂದ್ದ ಶಕ್ಷಕರ ಗುರುವಂದನ್ಯ ದನವ್ಯಗಿ ಆಚರಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
# ಇವರ ಅಧಿಕಾರವಧಿಯಲಿ ಚಿೀನ್ಯ – ಭಾರತ(1962) ಯುದದ ದ ಫಲವ್ಯಗಿ

ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿ ಹೇರಲಗಿತ್ತತ .
# ಇವರು 1948ರಲಿ ರಚಿಸಲ್ದ ವಿರ್ವ ವಿದಾಯ ಲಯ ಆಯೊೀಗಕ್ಕು ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರಾಗಿದದ ರು.

ಇವರು ನಿೀಡಿದ ಶಫಾರಸಿಿ ನ ಮೇಲೆ ವಿರ್ವ ವಿದಾಯ ಲಯ ಧ್ನ ಸಹಾಯ
ಆಯೊೀಗ(ಯು.ಜಿ.ಸಿ)ವನ್ನು ಸ್ವಿ ಪಸಲ್ಯಿತ್ತ.
# ಇವರು ತತವ ಶಾಸತ ರವನ್ನು ಬೀಧಿಸುತಿತ ದದ ರು. ಮತ್ತತ ತತವ ಶಾಸತ ರಕ್ಕು ಸಂಬಂಧಿಸಿದ
ಪುಸತ ಕಗಳನ್ನು ಬರೆದದಾದ ರೆ.
# ಇವರು ರಷಾಯ ದ ರಾಯಭಾರಿಯಾಗಿ 1949 ರಿಂದ 1952ರವರೆಗೆ

ಕಾಯಧನಿವಧಹಿಸಿದಾದ ರೆ.
# ಇವರು ಬರೆದ ಪುಸತ ಕಗಳು:- The HinduView of Life, Indian Philosophy, Principles
of Upanishads, Religion Science and Culture, the philosophy of Rabindranath
Tagore.
# ಇವರು 1975 ಏಪರ ಲ್ 17 ರಂದ್ದ ನಿಧ್ನ ಹೊಂದದರು.
ಜಾಕೇರ್ ಹುಸೇನ್ಸ

Polity
# ಡಾ.ಜಾಕರ್ ಹುಸೇನ್ ಅವರುಫ್ಬರ ವರಿ 8, 1897 ರಂದ್ದ

ಆಂಧ್ರ ಪರ ರ್ದರ್ದ ಹೈದರಾಬ್ದದನಲಿ ಜ್ನಿಸಿದರು.
# ಅಧಿಕಾರವಧಿ:- ಮೇ13, 1967 ರಿಂದ ಮೇ 3, 1969ರವರೆಗೆ
# ಶಕ್ಷಣ ತಜ್ಾ ಜಾಕೀರ್ ಹುಸೇನ್ ರವರು ಮೊದಲ ಮಸಿಿ ಂ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಮತ್ತತ
ಉಪರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ.
# ಇವರು 1963ರಲಿ ಭಾರತ ರತು ಪರ ರ್ಸಿತ ಯನ್ನು ಪಡೆದವರು. ಮತ್ತತ 1954ರಲಿ

ಪದಮ ವಿಭೂಷ್ಟಣ ಪರ ರ್ಸಿತ ಪಡೆದದಾದ ರೆ.
# ಇವರು ಅಲಘರ್ ಮಸಿಿ ಂ ವಿ.ವಿಯ ಕ್ಕಲಪತಿಗಳಾಗಿದದ ರು. ಇವರು ಮೂರನೇ

ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳಾಗಿ ಕಾಯಧನಿವಧಹಿಸಿದವರು.
# ಅಧಿಕಾರದಲಿ ಇದಾದ ಗಲೇ ನಿಧ್ನರಾದ (ಮೇ.3, 1969) ಮೊದಲ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ.
# ಭಾರತದ ಎರಡನೇ ಉಪ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳಾಗಿ 1962 ರಿಂದ 1967ರ ವರೆಗೆ


Polity
# ಇವರು ಜ್ಮಿಯಾ ಮಿಲಯಾ ಇಸ್ವಿ ಮಿಯಾದ ಸಹ ಸಂಸ್ವಿ ಪಕರು. ಬ್ರಹಾರದ
ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರಾಗಿ ಕ್ಕಡ ಕಾಯಧನಿವಧಹಿಸಿದದ ರು.
# ಇವರು 1969 ಮೇ 3ರಂದ್ದ ನಿಧ್ನ ಹೊಂದದರು.
ವಿ.ವಿ.ಗಿರಿ(ಹಂಗಾರ್ಮ)

Polity
# 1969ರಲಿ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳಾಗಿದದ ಜಾಕೀರ್ ಹುಸೇನ್ ಅವರ ನಿಧ್ನರಾದ

ಹಿನೆು ಲೆಯಲಿ ಉಪರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳಾಗಿದದ ವಿ.ವಿ.ಗಿರಿ ಅವರು ಹಂಗಾಮಿ
ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳಾಗಿ ಕಾಯಧ ನಿವಧಹಿಸಿದರು.
# ಅಧಿಕಾರವಧಿ:- ಮೇ,3, 1969 ರಿಂದ ಜು,1969 ರವರೆಗೆ.
ರ್ಹಮ ರ್ಮ ದ್ ಹಿದಾಯುತ್ತಲ್ಲಿ

Polity
# ಇವರು ಭಾರತದ ಮೊಟ್ ಮೊದಲ ಮಸಿಿ ಂ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರು.
# ಇವರು 1905 ಡಿಸ್ಟಂಬರ್ 17ರಂದ್ದ ಜ್ನಿಸಿದರು.
# ಇವರು ಹಂಗಾಮಿ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳಾಗಿ ಕಾಯಧನಿವಧಹಿಸಿದ ಸುಪರ ೀಂಕೀಟ್ಧ ನ

ಮಖ್ಯ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರು.
# 6ನೇ ಉಪರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯಾಗಿ ಕಾಯಧನಿವಧಹಿಸಿದಾದ ರೆ.
# ಅಧಿಕಾರವಧಿ:- ಜುಲೈ.20, 1969 ರಿಂದ ಆ.24, 1969 ರವರೆಗೆ.
# ವಿ.ವಿ.ಗಿರಿ ಉಪರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳಾಗಿ ನಂತರ ಹಂಗಾಮಿ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳಾದ ನಂತರ

ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಹುದೆದ ಗೆ ಸಪ ಧಿಧಸಲು ಉಪರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಹುದೆದ ಗೆ ರಾಜಿೀನ್ಯಮೆ
ನಿೀಡಿದರು.
# ಆ ಸಂದರ್ಧದಲಿ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಮತ್ತತ ಉಪರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಎರಡೂ ಹುದೆದ

ಖಾಲಯಾದಾಗ ಸುಪರ ೀಂ ಕೀಟಧನ ಮಖ್ಯ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರಾಗಿದದ ಮಹಮಮ ದ್

Polity
ಹಿದಾಯತ್ ಉಲ್ಿ ಅವರು ಭಾರತದ ಹಂಗಾಮಿ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳಾಗಿ ಅಧಿಕಾರ
ವಹಿಸಿಕಂಡರು.
# ಭಾರತದ ಇತಿಹಾಸದಲಿ ಇರ್ದ ಮೊದಲ ಬ್ದರಿಗೆ ಸುಪರ ೀಂ ಕೀಟ್ಟಧನ ಮಖ್ಯ

ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರಬಬ ರು ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳಾಗಿ ಅಧಿಕಾರ ನಡೆಸಿದಾದ ರೆ.
# ಇವರು 1992 ಸ್ಟಪ್ ಂಬರ್ 18ರಂದ್ದ ನಿಧ್ನಹೊಂದದರು.
.ವಿ.ವಿ.ಗಿರಿ
# ಇವರು 1894 ಆಗಸ್ಟ್ 10ರಂದ್ದ ಒಡಿಸ್ವಿ ದ ಬ್ದಯ ರಾಹಂಪುರ್ ದಲಿ ಜ್ನಿಸಿದರು.

Polity
# ವರಾಹಗಿರಿ ವಂಕಟಗಿರಿಯವರು ಮೂಲತಃ ಒಡಿಸ್ವಿ ರಾಜ್ಯ ದವರು. ಇವರು
ಭಾರತದ 4ನೇ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳಾಗಿದದ ರು.
# ಇವರು ಮೊದಲ ಹಂಗಾಮಿ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳು ಮತ್ತತ ಮೂರನೇ

ಉಪರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳಾಗಿದಾದ ರೆ.
# ಇವರು ಹಂಗಾಮಿ ಮತ್ತತ ಪೂಣಾಧವಧಿಯ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳಾಗಿ

# 1975ರಲಿ ಭಾರತ ರತು ಪರ ರ್ಸಿತ ಪಡೆದದಾದ ರೆ.
# ಇವರು 1927ರಲಿ ಐ.ಎಲ್.ಒ ದವರು ನಡೆಸಿದ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಕಾಮಿಧಕರ

ಸಮೆಮ ೀಳನಕ್ಕು ಕಾಮಿಧಕರ ಪರವ್ಯಗಿ ಭಾರತಿೀಯ ನಿಯೊೀಗದಂದ ಪರ ತಿನಿಧಿಸಿದದ ರು.
# 2ನೇ ದ್ದಂಡು ಮೇಜಿನ ಸಮೆಮ ೀಳನ 1931ರಲಿ ಕಾಮಿಧಕರ ಪರವ್ಯಗಿ ಭಾರತದ

ಕಾಮಿಧಕರನ್ನು ಪರ ತಿನಿಧಿಸಿದದ ರು.
# ಭಾರತದ ಹಳೆಯ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಒಕ್ಕು ಟವ್ಯದ ಆಲ್ ಇಂಡಿಯಾ ಟೆರ ೀಡ್

ಯೂನಿಯನ್ ಕಾಂಗೆರ ಸ್ಟ ನ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರಾಗಿಯೂ ಕ್ಕಡ ಕಾಯಧನಿವಧಹಿಸಿದಾದ ರೆ.
# ಇವರು ಬರೆದ ಕೃತಿಗಳು:- Industrial Relations and a Labour Problems in Indian

Industry, My life and Times, Voice of Conscience.
# ಇವರು ಕನ್ಯಧಟಕದ ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರಾಗಿ 1965 ರಿಂದ 1967 ರವರೆಗೆ

# ಅನಿಬೆಸ್ಟಂಟ್ ಅವರು ಆರಂಭಿಸಿದ ಹೊೀಮ್ ರೂಲ್ ಚಳುವಳಿಗೆ

ಸೇಪಧಡೆಗಂಡಿದದ ರು.
# ಇವರ ಜಾಾ ಪಕಾಥಧ 1974ರಲಿ ಅಂಚ್ ಚಿೀಟ್ಟಯನ್ನು ಬ್ರಡುಗಡೆ ಮಾಡಲ್ಗಿದೆ.
# 1955ರಲಿ ಇವರ ಸಮ ರಣಾಥಧ ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಕಾಮಿಧಕರ ಸಂಸ್ಟಿ ಯನ್ನು ವಿ.ವಿ.ಗಿರಿ

ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಸಂಸ್ಟಿ ಎಂದ್ದ ಮರುನ್ಯಮಕರಣ ಮಾಡಲ್ಗಿದೆ.
# ಇವರು 1980 ಜೂನ್ 23ರಂದ್ದ ತಮಿಳುನ್ಯಡಿನಲಿ ನಿಧ್ನ ಹೊಂದದದ ರು.

Polity
ಫಕ್ಕಿ ದಿದ ನ್ಸ ಆಲಿ ಅಹರ್ದ್
# ಇವರು 1905 ಮೇ 13ರಂದ್ದ ದೆಹಲಯಲಿ ಜ್ನಿಸಿದರು.
# ಇವರು 2ನೇ ಮಸಿಿ ಂ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಹಾಗೂ ಅಧಿಕಾರದಲಿ ದಾದ ಗ ನಿಧ್ನರಾದ

ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ.
# ಭಾರತದ ಐದನೇ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ. ಇವರ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿ:- ಅಗಸ್ 24, 1974ರಿಂದ

ಫ್ಬರ ವರಿ 11, 1977ವರೆಗೆ.
# ಇವರ ಅಧಿಕಾರವಧಿಯಲಿ ಆಂತರಿಕ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿಯನ್ನು 1975 ಜೂನ್ 25

ರಂದ್ದ ಹೇರಲ್ಯಿತ್ತ.
# ಇವರು ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯಾಗುವ ಮನು ಇವರು ಕಂದರ ದಲಿ ಮಂತಿರ ಯಾಗಿ

ಕಾಯಧನಿವಧಹಿಸಿದವರು.
# ಇವರು 1977 ಫ್ಬರ ವರಿ 11ರಂದ್ದ ನಿಧ್ನಹೊಂದದರು.

Polity
ಬ್ರ.ಡಿ.ಜತಿತ
# ಇವರ ಪೂಣಧ ಹೆಸರು ಬಸಪಪ ದಾನಪಪ ಜ್ತಿತ .
# ಇವರು ಹಂಗಾಮಿ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯಾಗಿ ಕಾಯಧನಿವಧಹಿಸಿದ ಕನು ಡಿಗರು.
# ಇವರು 1913 ಸ್ಟಪ್ ಂಬರ್ 10ರಂದ್ದ ಕನ್ಯಧಟಕದಲಿ ಜ್ನಿಸಿದರು.
# ಇವರು ಬ್ರಜಾಪುರ ಜಿಲೆಿ ಯ ಸ್ವವಲಗಿ ಗಾರ ಮದವರು.
# ಇವರು 5ನೇ ಉಪರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯಾಗಿ ಕಾಯಧನಿವಧಹಿಸಿದವರು. ಮೈಸೂರು

ರಾಜ್ಯ ದ 5ನೇ ಮಖ್ಯ ಮಂತಿರ , ಪಾಂಡಿಚೇರಿಯ ಲೆಫ್ರ್ ನೆಂಟ್ ಗೌನಧರ್ ಆಗಿದದ ರು.
ಬಸವ ಸಮಿತಿಯ ಸಂಸ್ವಿ ಪಕ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರು.

Polity
# ಇವರು 1974 ರಿಂದ 1979ರವರೆಗೆ 5ನೇ ಉಪರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳಾಗಿ
# ಇವರು 2002 ಜೂನ್ 7ರಂದ್ದ ನಿಧ್ನಹೊಂದದರು.
ಎನ್ಸ. ಸಂಜಿೇವರೆಡಿಿ
# ಇವರು 1913 ಮೇ 19ರಂದ್ದ ಆಂಧ್ರ ಪರ ರ್ದರ್ದ ಅನಂತಪುರದಲಿ ಜ್ನಿಸಿದರು.
# ಅಧಿಕಾರವಧಿ:- ಜುಲೈ25, 1977 ರಿಂದ ಜುಲೈ24,1982 ವರೆಗೆ
# ಇವರು ಆಂಧ್ರ ಪರ ರ್ದರ್ವು ಪುನರ್ ರಚನೆಯಾದ ನಂತರ ಮೊದಲ ಮಖ್ಯ ಮಂತಿರ .
# ಇವರು ಭಾರತದ ಆರನೇ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯಾಗಿದದ ರು. ಇವರು ಅವಿರೀಧ್ವ್ಯಗಿ

ಆಯೆು ಯಾದವರು. ರ್ದರ್ದ ಮೊದಲ ಕಾಂಗೆರ ಸ್ಟಿ ೀತರ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳಾಗಿದಾದ ರೆ.
# ಅಲಪತ ಚಳುವಳಿಯ 8ನೇ ಕಾಯಧದಶಧ ಇವರು 1967ರಲಿ ಲೀಕಸಭಾ ಸಿಪ ೀಕರ್

ಆಗಿದದ ರು.
# ಇವರು ಕಂದರ ದ ಕಾಯ ಬ್ರನೆಟ್ ನಲಿ ವಿವಿಧ್ ಖಾತೆಯನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸಿದರು.

Polity
# ಇವರು ಮೂವರು ಪರ ಧಾನಮಂತಿರ (ಮೊರಾಜಿಧರ್ದಸ್ವಯಿ, ಚರಣ್ ಸಿಂಗ್,
ಇಂದರಾಗಾಂಧಿ)ಗಳ ಸಕಾಧರದಲಿ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳಾಗಿದದ ರು.
# ಇವರು ಬರೆದ ಪುಸತ ಕಗಳು – Without Fear of Favour : Reminiscences and

Reflections of a President
# ಇವರ ಜಾಾ ಪಾಕಾಥಧ ಅಂಚ್ ಇಲ್ಖೆಯು ವಿಶೇಷ್ಟ ಲಕೀಟೆಯನ್ನು ನಿೀಲಂ

ಸಂಜಿೀವರೆಡಿದ ಅವರ ಜ್ನಮ ರ್ತಮಾನೀತಿ ವ ಸಂದರ್ಧದಲಿ ಬ್ರಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತ್ತ.
# ಇವರು 1996 ಜೂನ್ 1ರಂದ್ದ ನಿಧ್ನಹೊಂದದರು.
ಗಾಯ ನ್ನ ಜಲ್ ಸಿೆಂಗ್
# ಇವರು 1916 ಮೇ 5ರಂದ್ದ ಪಂಜಾಬ್ರನ ಫ್ರರೀದ್ ಕೀಟ್ ನಲಿ ಜ್ನಿಸಿದರು.
# ಅಧಿಕಾರವಧಿ:- ಜುಲೈ25,1982 ರಿಂದ ಜುಲೈ24,1987ರವರೆಗೆ.
# ಇವರು ಭಾರತದ 7ನೇ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳಾಗಿದದ ವರು.

Polity
# 1984ರಲಿ ನಡೆದ “ಅಪರೇಷ್ಟನ್ ಬ್ಲಿ ಸ್ವ್ ರ್ ಕಾಯಾಧಚರಣೆ” ಸಂದರ್ಧದಲಿ
ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳಾಗಿದದ ವರು. ಹಾಗೂ ಇಂದರಾಗಾಂಧಿ ಹತೆಯ ಯಾದಾಗ
ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳಾಗಿದದ ರು.
# ಅಲಪತ ಚಳುವಳಿಯ 9ನೇ ಕಾಯಧದಶಧಯಾಗಿ ಕಾಯಧನಿವಧಹಿಸಿದದ ವರು.
# ಇವರು ಕಂದರ ದಲಿ ಗೃಹಮಂತಿರ ಗಳಾಗಿದದ ರು. ಹಾಗೂ ಪಂಜಾಬ್ರನ ಮಖ್ಯ

ಮಂತಿರ ಯಾಗಿದದ ರು.
# ಇವರು ಮೊಟ್ ಮೊದಲ ಸಿಖ್ ಧ್ಮಧದ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳು.
# 1984ರಲಿ ಸಿಖ್ ಹತಾಯ ಕಾಂಡವ್ಯದಾಗ ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಗಳಾಗಿದದ ರು.
# 1986ರಲಿ ಭಾರತಿೀಯ ಅಂಚ್ ಕಛೇರಿ (ತಿದ್ದದ ಪಡಿ) ಮಸೂದೆ – 1986ಕ್ಕು

ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಪಾಕ್ಕಟ್ ವಿಟೀ ಬಳಸಿದದ ರು.
# ಇವರು ಡಿಸ್ಟಂಬರ್25, 1994 ರಂದ್ದ ನಿಧ್ನ ಹೊಂದದರು.
ಆರ್.ವೆಂಕಟರಾರ್ನ್ಸ
# ಇವರು 1910 ಡಿಸ್ಟಂಬರ್ 4 ರಂದ್ದ ತಮಿಳುನ್ಯಡಿನ ತಂಜಾವ್ಯರಿನಲಿ ಜ್ನಿಸಿದರು.

Polity
# ಇವರು ಬ್ರರ ಟ್ಟೀಷ್ಟ ವಿರುದದ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ ಚಳುವಳಿಯಲಿ 1942ರಲಿ ಜೈಲು ಶಕ್ಕಿ
ಅನ್ನರ್ವಿಸಿದದ ವರು. ಇವರು ಭಾರತದ 8ನೇ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯಾಗಿ
ಕಾಯಧನಿವಧಹಿಸಿದರು.
# ಕಂದರ ರಕ್ಷಣಾ ಸಚಿವರಾಗಿ, ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರಾಗಿ ಹಾಗೂ 7ನೇ

ಉಪರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯಾಗಿ ಕಾಯಧನಿವಧಹಿಸಿದದ ರು.
# ಭಾರತದ ಸಮಿಮ ರ್ರ ಸರಕಾರದ ರಚನೆಗೆ ರೂವ್ಯರಿಯಾದರು.
# ಇವರು ಬರೆದ ಪುಸತ ಕ:- My Presidential year, Role of planning in Industrial

Development, The role of a Private Member of Parliament.
# ಇವರು ವಿರ್ವ ಸಂಸ್ಟಿ ಯ ಸ್ವಮನಯ ಸಭೆಗೆ 1953, 1955, 1956, 1958, 1959, 1960, 1961
ರಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದದ ರು.
# ಇವರು ಸಂವಿಧಾನ ರಚನ್ಯ ಸಭೆಯಲಿ ಸದಸಯ ರಾಗಿ ಕ್ಕಡ ಆಯೆು ಯಾಗಿದದ ರು.
# 1989ರಲಿ ಯಾವುರ್ದ ಪಕ್ಷವು ಸಪ ಷ್ಟ್ ಬಹುಮತ ಬರೆದ ಕಾರಣ ಕಂದರ ದಲಿ

ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ರಂಗ ಒಕ್ಕು ಟ ಸ್ವಿ ಪನೆಗೆ ಅವಕಾರ್ ಕಲಪ ಸಿದರು. ಈ ಮೂಲಕ
ಭಾರತದಲಿ ಮೊದಲ ಬ್ದರಿಗೆ ಸಮಿಮ ರ್ರ ಸಕಾಧರಕ್ಕು ಬುನ್ಯದ ಹಾಕದರು. ಆದದ ರಿಂದ
ಇವರನ್ನು ಭಾರತದ ಸಮಿಮ ರ್ರ ಹರಿಕಾರ ಎಂದ್ದ ಕರೆಯುತಾತ ರೆ.
# ಇವರು 2009 ಜ್ನವರಿ 27 ರಂದ್ದ ನಿಧ್ನರಾದರು.

Polity
ಶಂಕರ್ ದಯಾಳ್ ಶರ್ಲ
# ಶಂಕರ್ ದಯಾಳ್ ರ್ಮಾಧರವರು 1918 ಆಗಸ್ 19 ರಂದ್ದ ಮಧ್ಯ ಪರ ರ್ದರ್ದಲಿ

ಜ್ನಿಸಿದರು.
# ಇವರು ಭಾರತದ 9ನೇ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳಾಗಿದದ ರು ಹಾಗೂ 8ನೇ

ಉಪರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳಾಗಿದದ ರು.
# ಇವರು ಆಂಧ್ರ ಪರ ರ್ದರ್, ಪಂಜಾಬ್ ಹಾಗೂ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ ರಗಳ ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರಾಗಿ

# ಕಂದರ ಸಂಪಕಧ ಸಚಿವರಾಗಿ ಕಾಯಧ ನಿವಧಹಿಸಿದದ ವರು.
# ಇವರ ಅವಧಿಯಲಿ ಪ.ವಿ. ನರಸಿಂಹರಾವ್, ಅಟಲ್ ಬ್ರಹಾರಿ ವ್ಯಜ್ಪೇಯಿ,

ಎಚ್.ಡಿ. ರ್ದವೇಗೌಡ, ಐ.ಕ್ಕ. ಗುಜಾರ ಲ್ ಒಟು್ ನ್ಯಲುು ಮಂದ ಪರ ಧಾನಮಂತಿರ ಗಳು
Polity
# ಇವರು 1999 ಡಿಸ್ಟಂಬರ್ 26 ರಂದ್ದ ನಿಧ್ನರಾದರು.
# ಇವರ ಸಮಾಧಿ ಸಿ ಳವನ್ನು ಕಮಧಭೂಮಿ ಎಂದ್ದ ಕರೆಯುತಾತ ರೆ.

Polity
ಕೆ.ಆರ್.ನಾರಾಯಣನ್ಸ
# ಕ್ಕ.ಆರ್.ನ್ಯರಾಯಣನ್ ರವರು 1920 ಅಕ್ ೀಬರ್ 17ರಂದ್ದ ಕರಳದ

ಕೀಟ್ಟಯಂನಲಿ ಜ್ನಿಸಿದರು.
# ಇವರು ಭಾರತದ ಮೊದಲ ದಲತ ಹಾಗೂ ಮೊದಲ ಮಲೆಯಾಳಿ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ.
# ಇವರು ಭಾರತದ 10ನೇ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಇವರ ಅಧಿಕಾರವಧಿಯಲಿ ಕಾಗಿಧಲ್

ಯುದದ ವು 1999ರಲಿ ಜ್ರುಗಿತ್ತ.
# ಇವರು ಭಾರತದ ರಾಯಭಾರಿಯಾಗಿ ಥೈಲ್ಯ ಂಡ್, ಟಕಧ, ಚಿೀನ್ಯ ಹಾಗೂ

ಅಮೇರಿಕಾ ಸಂಯುಕತ ಸಂಸ್ವಿ ನದಲಿ ಕಾಯಧನಿವಧಹಿಸಿದಾದ ರೆ.
# ಇವರು ರಾಜಿೀವ್ ಗಾಂಧಿಯು ಸಚಿವ ಸಂಪುಟದಲಿ ರಾಜ್ಯ ಸಚಿವರಾಗಿ

# ಇವರ ಅವಧಿಯಲಿ ಭಾರತವು ಸುವಣಧ ಮಹೊೀತಿ ವವನ್ನು

ಆಚರಿಸಿಕಂಡಿತ್ತ. ಈ ಸಂದರ್ಧದಲಿ ಇವರು ಆಗಸ್ 14ರ ರಾತಿರ ಯಂದ್ದ
ಭಾರತದ ಸಂಸತ್ ನಲಿ ವಿಶೇಷ್ಟ ಅಧಿವೇರ್ನವನ್ನು ಉದೆದ ೀಶಸಿ ಭಾಷ್ಟಣ
ಮಾಡಿದರು.

Polity
# ಇವರು 2005 ನವಂಬರ್ 9 ರಂದ್ದ ನಿಧ್ನರಾದರು.
ಎ.ಪ್ತ.ಜೆ.ಅಬುದ ಲ್ ಕಲ್ಲೆಂ
# ಇವರು 1931 ಅಕ್ ೀಬರ್ 15ರಂದ್ದ ತಮಿಳುನ್ಯಡಿನ ರಾಮೇರ್ವ ರಂ ನಲಿ

ಜ್ನಿಸಿದರು.
# ಇವರು ಭಾರತದ ಕಿ ಪಣಿ ವಿಜಾಾ ನಿ ಎಂದ್ದ ಖಾಯ ತಿ ಪಡೆದವರು. ಕಲ್ಂರವರು

11ನೇ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯಾಗಿ ಕಾಯಧನಿವಧಹಿಸಿದರು.
#1998ರ ಪ್ೀಖಾರ ನ್ – 21 ಕಾಯಾಧಚರಣೆ (ಆಪರೇಷ್ಟನ್ ರ್ಕತ )ಯಲಿ ಪರ ಮಖ್

ಪಾತರ ವಹಿಸಿದವರು.
# 1997ರಲಿ ಭಾರತ ರತು ಪರ ರ್ಸಿತ , 1981ರಲಿ ಪದಮ ಭೂಷ್ಟಣ, 1990 ರಲಿ

ಪದಮ ವಿಭೂಷ್ಟಣ ಪರ ರ್ಸಿತ ಪಡೆದವರು.
# 2009ರಲಿ ಅಮೇರಿಕದ ಹೂವರ್ ಪರ ರ್ಸಿತ , ಕನ್ಯಧಟಕದಲಿ 2006ರಲಿ ಬಸವ

ಪರ ರ್ಸಿತ ಗಳನ್ನು ನಿೀಡಲ್ಗಿದೆ.
# ಇವರ ಕೃತಿಗಳು – Wings of Fire, Ignited Minds, You are Unique, India 2020,
Indomitable Spirit, Turning Points – A Journey through Challenges, Target 3 Billion,
Polity
My Journey – Transforming Dreams into Action, Governance for Growth in India,
Manifesto for change
# ಇವರು 2015 ಜುಲೈ 27ರಂದ್ದ ಮೇಘಾಲಯದ ಶೀಲ್ಿ ಂಗ್ ನ ಐ.ಐ.ಎಂ ನಲಿ

Creating Livable Planet earth ಉಪನ್ಯಯ ಸ ನಿೀಡುವ ಸಂದರ್ಧದಲಿ ನಿಧ್ನರಾದರು.
ಪಿ ತಿಭಾ ಪಾಟೇಲ್
# ಇವರು 1934 ಡಿಸ್ಟಂಬರ್ 19ರಲಿ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ ರದಲಿ ಜ್ನಿಸಿದರು.
# ಇವರು ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ.
# ರಾಜ್ಸ್ವಿ ನದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರು.
# ಅತಿಹೆಚ್ಯಿ ಸಂಖೆಯ ಯ ಕ್ಷಮದಾನ ನಿೀಡಿದಾದ ರೆ.
# ಇವರು ರಾಜ್ಯ ಸಭೆಯ ಸದಸಯ ರಾಗಿದದ ರು.

Polity
ಪಿ ಣಬ್ ಮುಖಜಿಲ
# ಇವರು 1935 ಡಿಸ್ಟಂಬರ್ 11ರಂದ್ದ ಪಶಿ ಮ ಬಂಗಾಳದಲಿ ಜ್ನಿಸಿದರು.
# ಅಧಿಕಾರವಧಿ:- ಜುಲೈ25,2012 ರಿಂದ ಜುಲೈ25,2017
# ಇವರು ಜ್.24, 2009ರಿಂದ ಜೂ.26, 2012ರವರೆಗೆ ಭಾರತದ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರಾಗಿ

ಕಾಯಧನಿವಧಹಿಸಿದದ ರು.
# ಇವರು ಕಂದರ ದಲಿ ರಕ್ಷಣಾ ಸಚಿವರಾಗಿ, ವಿರ್ದಶಾಂಗ ಸಚಿವರಾಗಿದದ ರು.
ರಾರ್ನಾಥ್ ಕೇವಿೆಂದ್

Polity
# ಜ್ನನ:- 1 ಅಕ್ ೀಬರ್ 1945
# ಅಧಿಕಾರವಧಿ:- ಜುಲೈ 25, 2017
2.11) LR08 - Polity

2.1.1) ಲೀಕಸಭೆಯ ಪರಿಚಯ
ಲೇಕಸಭೆ
ಲೀಕಸಭೆಯನ್ನು ಸಂಸತಿತ ನ ಕ್ಕಳಮನೆಯೆಂದ್ದ ಕರೆಯಲ್ಗುತತ ದೆ. ಲೀಕಸಭೆಯ

ಗರಿಷ್ಟಠ ಸದಸಯ ರ ಸಂಖೆಯ 552 ಆಗಿರುತತ ದೆ. ಅದಕು ಂತ ಹೆಚಿಿ ನ ಸಂಖೆಯ ಯ
ಸದಸಯ ರನ್ನು ಹೊಂದರಬ್ದರದ್ದ. ಇವರಲಿ ಈ ಕ್ಕಳಕಂಡಂತೆ ಪರ ತಿನಿಧಿಗಳನ್ನು
ಆಯೆು ಮಾಡಲ್ಗುವುದ್ದ. ಆಯಾ ರಾಜ್ಯ ಗಳಿಂದ ಲೀಕಸಭಾ ಸ್ವಿ ನಕ್ಕು
ಆಯೆು ಯಾದ ಸದಸಯ ರನ್ನು ಹೊಂದರುತಾತ ರೆ.
ಸದಸಯ ರ ಮಾಹಿತಿ
ರಾಜ್ಯ ಗಳಿಂದ ನೇಮಕವ್ಯಗುವ ಸದಸಯ ರು 530

Polity
ಕಂದಾರ ಡಳಿತ ಪರ ರ್ದರ್ದಂದ ನೇಮಕವ್ಯಗುವ ಸದಸಯ ರು 13
ಆಂಗಿ ೀ ಇಂಡಿಯನ್ ಸಮದಾಯದಂದ ನೇಮಕವ್ಯಗುವ ಸದಸಯ ರು 2
ಒಟು್ 545
ಲೇಕಸಭಾ ಚ್ಯನಾವಣೆ:-
ಲೀಕಸಭೆಗೆ ಚ್ಯನ್ಯವಣೆ ಸ್ವವಧತಿರ ಕ ವಯಸು ಮತದಾನದ ಮೂಲಕ

ನಡೆಯುತತ ದೆ. 18 ವಷ್ಟಧ ಮೇಲಪ ಟ್ ಭಾರತಿೀಯ ಪರ ಜೆಗಳು ಮತ
ಚಲ್ಯಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ.
ಸದಸಯ ರಾಗಲು ಇರಬೇಕಾದ ಅಹಲತೆಗಳು:-
# ಭಾರತಿೀಯ ಪರ ಜೆಯಾಗಿರಬೇಕ್ಕ.
# ಕನಿಷ್ಟಠ 25 ವಷ್ಟಧ ವಯಸ್ವಿ ಗಿರಬೇಕ್ಕ.
# ಸಕಾಧರದಲಿ ಲ್ರ್ದಾಯಕ ಹುದೆದ ಹೊಂದರಬ್ದರದ್ದ.
# ಕೀಟ್ಧ ನಿಂದ ಶಕ್ಕಿ ಗೆ ಒಳಗಾಗಿರಬ್ದರದ್ದ.
# ದವ್ಯಳಿಕೀರನ್ಯಗಿರಬ್ದರದ್ದ.
# ಮತಿರ್ರ ಮಣೆಗಂಡಿರಬ್ದರದ್ದ.
# ಚ್ಯನ್ಯವಣಾ ಆಯೊೀಗದ ನಿಷೇಧ್ಕ್ಕು ಒಳಗಾಗಿರಬ್ದರದ್ದ.
ಅಧಿಕಾರವಧಿ ರ್ತ್ತತ ಪಿ ಮಾಣ ವಚನ:-
ಲೀಕಸಭೆಯ ಸದಸಯ ರ ಅವಧಿ ಐದ್ದ ವಷ್ಟಧ, ಸತತವ್ಯಗಿ ಅಧಿವೇರ್ನಕ್ಕು 60

ದನಗಳು ಗೈರುಹಾಜ್ರಿದದ ರೆ ಅವರ ಸದಸಯ ತವ ರದಾದ ಗುವುದ್ದ.
99 ನೇ ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದದ ಮೇರೆಗೆ ಸದನದ ಪರ ತಿಯೊಬಬ ಸದಸಯ ನ್ನ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು

ಗೌರವಿಸಿ, ಪರ ತಿಜೆಾ ಸಿವ ೀಕರಿಸಬೇಕ್ಕ. ಪರ ತಿಜಾಾ ವಿಧಿ ಸಿವ ೀಕರಿಸದ ಸದಸಯ ನ್ನ ಸದನದಲಿ
ಹಾಜ್ರಾದರೆ ಹಾಗೂ ಚಲ್ಯಿಸದರೆ 104 ನೇ ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದದ ಪರ ಕಾರ ಪರ ತಿದನ 500
ರೂಪಾಯಿಯ ದಂಡ ತೆರಬೇಕಾಗುತತ ದೆ.

Polity
ಲೇಕಸಭೆಯ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರು:-
ಲೀಕಸಭೆಯ ಕಾಯಧಕಲ್ಪಗಳನ್ನು ಸುಗಮವ್ಯಗಿ ನಡೆಸಿಕಂಡು ಹೊೀಗುವ

ಮಖ್ಯ ಸಿ ನಿಗೆ ಸಭಾಪತಿ (Speaker) ಎನ್ನು ವರು. ಎಲಿ ರಾಜ್ಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳನ್ನು
ಒಂರ್ದ ತೆರನ್ಯಗಿ ನೀಡಿಕಂಡು ಹೊೀಗುವ ಜ್ವ್ಯಬ್ದದ ರಿಯು ಇವರದಾಗಿರುತತ ದೆ.
ಸಭಾಪತಿಯನ್ನು ಲೀಕಸಭಾ ಸದಸಯ ರು ಅವಿರೀಧ್ವ್ಯಗಿ ಇಲಿ ವೇ ಚ್ಯನ್ಯವಣೆಯ
ಮೂಲಕ ಆಯೆು ಮಾಡುತಾತ ರೆ. ಪರ ತಿ ಹೊಸ ಲೀಕಸಭೆಯು ತನು
ಸಭಾಪತಿಯನ್ನು ಆಯೆು ಮಾಡುತತ ದೆ.
ಸದನದಲಿ ಹಾಜ್ರಿದದ ಸದಸಯ ರ ಬಹುಮತದಂದ ಗತ್ತತ ವಳಿಯನ್ನು ಅಂಗಿೀಕರಿಸಿ

14 ದವಸ ಮಂಚಿತವ್ಯಗಿ ಅವರಿಗೆ ನೀಟ್ಟಸನ್ನು ಜಾರಿಗಳಿಸಿ, ಸಭಾಧ್ಯ ಕ್ಷರನ್ನು
ಹಾಗೂ ಉಪಸಭಾಧ್ಯ ಕ್ಷರನ್ನು ಅಧಿಕಾರದಂದ ಪದಚ್ಯಯ ತಗಳಿಸಬಹುದ್ದ.
ಸಭಾಪತಿ ಹಾಗೂ ಉಪಸಭಾಪತಿ ಸದನದಲಿ ಗೈರುಹಾಜ್ರಾದರೆ ಸದನದ

ಕಾಯಧಕಲ್ಪಗಳನ್ನು ಸುಸೂತರ ವ್ಯಗಿ ನಿವಧಹಿಸಲು ಆರು ಜ್ನರ ಪಟ್ಟ್ ಯನ್ನು
ಸಭಾಪತಿಗಳೇ ರಚಿಸುತಾತ ರೆ. ಅವರು ಕರ ಮವ್ಯಗಿ ನಿವಧಹಿಸುತಾತ ರೆ. ಈ ಪಟ್ಟ್ ಯಲಿ
ವಿರೀಧ್ ಪಕ್ಷದ ಸದಸಯ ರಿಗೂ ಅವಕಾರ್ ಕಲಪ ಸಿ ಕಡಲ್ಗುತತ ದೆ.
ಸಭಾಪತಿಯ ಅಧಿಕಾರ ರ್ತ್ತತ ಕಾಯಲಗಳು:-
# ಲೀಕಸಭೆಯ ಕಾಯಧಕಲ್ಪಗಳ ಮಖ್ಯ ಸಿ ನ್ಯಗಿ ಕಾಯಧನಿವಧಹಿಸುವುದ್ದ.
# ಸಭೆಯಲಿ ಯಾರು ಪರ ಶ್ನು ಮೊದಲು ಕಳಬೇಕ್ಕ, ಯಾವ ಭಾಷೆ ಬಳಸಬೇಕ್ಕ

ಎಂಬುದನ್ನು ನಿಧ್ಧರಿಸುತತ ದೆ.
# ಸಭೆಯಲಿ ಅನ್ನಚಿತವ್ಯಗಿ ವತಧನೆ ತೊೀರಿಸಿದ ಸದಸಯ ರನ್ನು ಸದನದಂದ

ಹೂರಗೆ ಹಾಕ್ಕವ ಅಧಿಕಾರವಿದೆ.
# ಲೀಕಸಭೆಯಲಿ ಮಂಡನೆಯಾಗುವ ಮಸೂದೆಗಳು ಹಣಕಾಸಿನ ಮಸೂದೆಯೊೀ

ಅಥವ್ಯ ಸ್ವಮಾನಯ ಮಸೂದೆಯೊೀ ಎಂಬುದನ್ನು ನಿಧ್ಧರಿಸುತಾತ ನೆ.
# ಜಂಟ್ಟ ಅಧಿೀವೇಷ್ಟನದ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷ ಸ್ವಿ ನವನ್ನು ವಹಿಸುವರು.
# ಲೀಕಸಭೆಯ ಸದಸಯ ರ ನ್ಯಯಕನ್ಯಗಿ ಅವರ ಹಕ್ಕು ಗಳನ್ನು ರಕಿ ಸುವ ಕಾಯಧ

# ಸಭಾಪತಿಯ ಅನ್ನಮತಿ ಇಲಿ ದೆ ಸದನದ ಆವರಣದಲಿ ಯಾವ ವಯ ಕತ ಯನ್ನು

ಬಂಧಿಸುವಂತಿಲಿ .
Polity
# ಸಭಾಪತಿ ಭಾರತಿೀಯ ಸಂಸದಕ ತಂಡದ ಪದನಿಮಿತತ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರಾಗಿ
ಕಾಯಧನಿವಧಹಿಸುತಾತ ರೆ.
# ಸದಸಯ ನ ಅಕರ ಮ ನಡುವಳಿಕ್ಕಗಾಗಿ ಆತನನ್ನು ಸದನದಂದ ಒಂದ್ದ ದನಕಾು ಗಿ

ಅಥವ್ಯ ಸವ ಲಪ ಅವಧಿಗಾಗಿ ಹೊರ ಕಳುಹಿಸುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಸಭಾಪತಿಯವರು
ಹೊಂದರುತಾತ ರೆ.
# ಪಕಾಿ ಂತರಕ್ಕು ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಸಭಾಪತಿ ಸದಸಯ ನಬಬ ನನ್ನು

ಅನಹಧಗಳಿಸುವ ಅಂತಿಮ ಅಧಿಕಾರ ಹೊಂದರುತಾತ ರೆ.
# ಭಾರತದ ಪರ ಪರ ಥಮ ಸಭಾಪತಿ = ಜಿ.ವಿ ಮಾವಳಂಕರ್
# ಭಾರತದ ಪರ ಥಮ ಕನು ಡಿಗ ಸಭಾಪತಿ = ಕ್ಕ.ಎಸ್ಟ ಹೆಗಡೆ
# ಭಾರತದ ಉಪಸಭಾಪತಿಯಾದ ಮೊದಲ ಕನು ಡಿಗ = ಎಸ್ಟ. ಮಲಿ ಕಾಜುಧನಯಯ
# ಸಭಾಪತಿಯನ್ನು ಬಹುಮತದ ಮೂಲಕ ವಜಾ ಮಾಡಬಹುದಾಗಿದೆ.
# ಪರ ಸುತ ತ ಲೀಕಸಭೆಯ ಸಭಾಪತಿ = ಸುಮಿತಾರ ಮಹಾಜ್ನ್ (2014 ರಿಂದ).
ಉಪ ಸಭಾಪತಿ:-
# ಸಭಾಪತಿಯ ಅನ್ನಪಸಿಿ ತಿಯಲಿ ಇವರು ಕಾಯಧನಿವಧಹಿಸುತಾತ ರೆ.
# ಇವರು ಬಜೆಟ್ ಸಮಿತಿಯ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರಾಗಿರುತಾತ ರೆ.
# ಇವರು ಸದನದ ಚಚ್ಧಯಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿ, ಒಬಬ ಸದಸಯ ನ್ಯಗಿ ಮತ

ಚಲ್ಯಿಸಬಹುದ್ದ. ಆದರೆ ಸಭಾಧ್ಯ ಕ್ಷನ್ಯಗಿ ಕಾಯಧ ನಿವಧಹಿಸುತಿತ ರುವ್ಯಗ ಇದಕ್ಕು
ಅವಕಾರ್ವಿಲಿ .
2.2.2) ಲೀಕಸಭೆಯ ಸಭಾಪತಿಗಳು
ಲೇಕಸಭೆಯ ಸಭಾಪತಿಗಳು
ಹೆಸರು ಅವಧಿ
ಜಿ.ವಿ ಮಾವಳಂಕರ್ 1952-1956
ಅನಂತರ್ಯನಮ್ ಅಯಯ ಂಗಾರ 1956-1962

Polity
ಸರದಾರ ಹುಕ್ಕಮ್ ಸಿಂಗ್ 1962-1967
ಎನ್. ಸಂಜಿೀವ್ ರೆಡಿಡ 1967-1969
ಜಿ.ಎನ್ ಧಿಲ್ಿ ನ್ 1969-1975
ಬ್ರ.ಆರ್. ರ್ಗತ್ 1976-1977
ಕ್ಕ.ಎಸ್ಟ. ಹೆಗಡೆ 1977-1980
ಬಲರಾಮ್ ಜಾಖ್ಡ್ 1980-1989
ರಬ್ರರಾಯ್ 1989-1991
ಶವರಾಜ್ ಪಾಟ್ಟೀಲ್ 1991-1996
ಪ.ಎ. ಸಂಗಾಮ 1996-1997
ಜಿ.ಎಂ.ಸಿ ಬ್ದಲಯೊೀಗಿ 1998-1999
ಜಿ.ಎಂ.ಸಿ ಬ್ದಲಯೊೀಗಿ 1999-2002
ಮನೀಹರ್ ಜ್ೀಶ 2002-2004
ಸೀಮನ್ಯಥ್ ಚಟಜಿಧ 2004-2009
ಮಿೀರಾ ಕ್ಕಮಾರ್ 2009-2014
ಸುಮಿತಾರ ಮಹಾಜ್ನ್ 2014 ರಿಂದ- ಪರ ಸುತ ತ
2.3.3) ಲೀಕಸಭಾ ಸ್ವಿ ನಗಳ ಹಂಚಿಕ್ಕ
ಲೇಕಸಭಾ ಸ್ಥಾ ನಗಳ ಹಂಚಿಕೆ
ರಾಜಯ ಗಳು ಒಟ್ಟ್ ಸ್ಥಾ ನಗಳು
1) ಉತತ ರಪರ ರ್ದರ್ 80
2) ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ ರ 48
3) ಆಂಧ್ರ ಪರ ರ್ದರ್ 25

Polity
4) ತಮಿಳುನ್ಯಡು 39
5) ಬ್ರಹಾರ 40
6) ಪಶಿ ಮ ಬಂಗಾಳ 42
7) ಕನ್ಯ೯ಟಕ 28
8) ಮಧ್ಯ ಪರ ರ್ದರ್ 29
9) ಗುಜ್ರಾತ 26
10) ಒರಿಸ್ವಿ 21
11) ರಾಜ್ಸ್ವಿ ನ 25
12) ಕರಳ 20
13) ಪಂಜಾಬ್ 13
14) ಅಸ್ವಿ ಂ 14
15) ಜಾಖ್೯ಂಂಡ್ 14
16) ಹರಿಯಾಣ 10
17)ಛತಿತ ಸ್ಟ ಗಢ 11
18) ಜ್ಮಮ ಮತ್ತತ ಕಾಶಮ ೀರ 06
19) ಉತತ ರಾಖಂಡ 05
20) ಹಿಮಾಚಲಪರ ರ್ದರ್ 04
21) ಅರುಣಾಚಲ ಪರ ರ್ದರ್ 02
22) ಗೀವ್ಯ 02
23) ಮಣಿಪುರ 02
24) ಮೇಘಾಲಯ 02

Polity
25) ಮಿಜ್ೀರಾಂ 01
26) ನ್ಯಗಾಲ್ಯ ಂಡ್ 01
27) ಸಿಕು ಂ 01
28) ತಿರ ಪುರ 01
29) ತೆಲಂಗಾಣ 17
ಕೆಂದಾಿ ಡ್ಳಿತ ಪಿ ದೇಶಗಳು
1) ದೆಹಲ 07
2) ಪಾಂಡಿಚೇರಿ 01
3) ಅಂಡಮಾನ್ ಮತ್ತತ ನಿಕೀಬ್ದರ್ 01
4) ದಾದರ ಮತ್ತತ ನಗರ ಹವೇಲ 01
5) ದಾಮನ ಮತ್ತತ ದಯು 01
6) ಲಕ್ಷದವ ೀಪ 01
7) ಚಂಡಿೀಗಡ 01
ನ್ಯಮಕರಣ ಸದಸಯ ರು 02
ಒಟ್ಟ್ ಲೇಕಸಭಾ ಸದಸಯ ರು= 545
2.4.4) ರಾಜ್ಯ ಸಭೆ
ರಾಜಯ ಸಭೆ (Council of State)
ಸಂವಿಧಾನದ 80 ನೇ ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದವು ರಾಜ್ಯ ಸಭೆಯ ರಚನೆಯ ಬಗೆೊ ನಮಗೆ

ತಿಳಿಸುತತ ದೆ. ಸ್ವಹಿತಯ , ವಿಜಾಾ ನ, ಕಲೆ ಮತ್ತತ ಸಮಾಜ್ಸೇವ ಕ್ಕಿ ೀತರ ಗಳಲಿ ವಿಶೇಷ್ಟ
ಜಾಾ ನವುಳು , ಅನ್ನರ್ವ ಪಡೆದರುವ ವಯ ಕತ ಗಳನ್ನು ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯವರಿಂದ
12 ಸದಸಯ ರನ್ನು ನ್ಯಮ ನಿರ್ದಧರ್ನ ಮಾಡುತಾತ ರೆ. ರಾಜ್ಸಭೆಯು ರಾಜ್ಯ ಗಳನ್ನು
ಪರ ತಿನಿಧಿಸುತತ ದೆ. ಇದಕ್ಕು ಮೇಲಮ ನೆ ಎಂತಲ್ಲ ಕರೆಯುತಾತ ರೆ.

Polity
ಸದಸಯ ರ ಆಯ್ಕೂ ವಿಧಾನ :
# 84(ಎ) ವಿಧಿಯನವ ಯ ಭಾರತದ ಪೌರನ್ಯಗಿರಬೇಕ್ಕ.
# 84(ಬ್ರ) ವಿಧಿಯನವ ಯ 30 ವಷ್ಟಧಗಳಾಗಿರಬೇಕ್ಕ.
# 1951 ರ ಪರ ಜಾಪರ ತಿನಿಧಿಯ ಕಾಯೆದ 3ನೇ ಸ್ಟಕ್ಷನ್ ಅನವ ಯ ಸಂಬಂಧ್ಪಟ್ ರಾಜ್ಯ ದ

ಲೀಕಸಭಾ ಕ್ಕಿ ೀತರ ದಲಿ ಮತದಾರನ್ಯಗಿರಬೇಕ್ಕ.
# ಸಂವಿಧಾನದ 102ನೇ ವಿಧಿಯಲಿ ತಿಳಿಸಿರುವ ನಿಯಮಗಳು ಅನವ ಯ.
# ಕಾಲ ಕಾಲಕ್ಕು ಲೀಕಸಭೆಯ ಗತ್ತತ ಮಾಡಿದ ಇನಿು ತರ ಅಹಧತೆಗಳನ್ನು

ಹೊಂದರಬೇಕ್ಕ.
ರಾಜಯ ಸಭೆಯ ರಚನೆ:-
ರಾಜ್ಯ ಸಭೆಯ ಒಟು್ ಸದಸಯ ರ ಸಂಖೆಯ 250. ಇದರಲಿ 238 ಸದಸಯ ರನ್ನು ರಾಜ್ಯ
ವಿಧಾನಸಭೆಗಳ ಚ್ಯನ್ಯಯಿತ ಸದಸಯ ರು ಆಯೆು ಮಾಡುತಾತ ರೆ. ಇನ್ನು ಳಿದ 12
ಸದಸಯ ರನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳು ಕಲೆ, ಸ್ವಹಿತಯ , ವಿಜಾಾ ನ ಅಥವ್ಯ ಸಮಾಜ್
ಸೇವಯಲಿ ಮಹತತ ರ ಕ್ಕಲಸ ಮಾಡಿದ ಗಣಯ ರನ್ನು ನ್ಯಮಕರಣ ಮಾಡುವುದರ
ಮೂಲಕ ತ್ತಂಬುತಾತ ರೆ.
ರಾಜಯ ಸಭಾ ಸದಸಯ ರ ಅವಧಿ :-
# ಸಂವಿಧಾನವು 83(1) ವಿಧಿ ಪರ ಕಾರ, ರಾಜ್ಯ ಸಭೆಯನ್ನು ವಿಸಜಿಧಸುವಂತಿಲಿ .
# ಈ ಸದನದ ಸದಸಯ ರು 6 ವಷ್ಟಧಗಳ ಅವಧಿಗೆ ಚ್ಯನ್ಯಯಿತರಾಗುತಾತ ರೆ.
# 6 ವಷ್ಟಧ ಮಗಿದ ನಂತರ 1.3ರಷ್ಟ್ ಸದಸಯ ರು ನಿವೃತತ ಆದಾಗ ಪರ ತಿ ಎರಡು

ವಷ್ಟಧಕು ಮೆಮ ಚ್ಯನ್ಯವಣೆ ನಡೆಯುತತ ದೆ.
ರಾಜಯ ಸಭೆಯ ಅವಶಯ ಕತೆ :-
# ಕಾನೂನ್ನ ರಚಿಸುವ್ಯಗ ಅಥವ್ಯ ಸದನದ ನ್ನರಿತ ಮತ್ತತ ಅನ್ನರ್ವ ವಯ ಕತ ಗಳು

ತಮಮ ಸಲಹೆ ಮತ್ತತ ಮಾಗಧದರ್ಧನ ಕಡುವುದ್ದ.
Polity
# ಸಂಸತಿತ ನಲಿ ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಹಿತಾಸಕತ ಗಳನ್ನು ರಕಿ ಸಿ, ಅವುಗಳ ಬಗೆೊ ಚಚಿಧಸುವುದ್ದ.
# ಲೀಕಸಭೆ ಅಧಿವೇರ್ನದಲಿ ಇಲಿ ದದಾದ ಗ ವಿಸಜ್ಧನೆಯಾದಾಗ ಕ್ಕಲವು

ಕತಧವಯ ಗಳನ್ನು ನಿವಧಹಿಸುವುದ್ದ.
# ಉಪರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳು ರಾಜ್ಯ ಸಭೆಯ ಪದ ನಿಮಿತತ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರಾಗಿರುತಾತ ರೆ.

ಉಪಾಧ್ಯ ಕ್ಷರನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಸಭೆಯ ಸದಸಯ ರಲೆಿ ೀ ಯಾರಾದರಬಬ ರನ್ನು
ಆರಿಸಲ್ಗುತತ ದೆ.
ರಾಜಯ ಸಭೆಯ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರು ರ್ತ್ತತ ಉಪಾಧ್ಯ ಕ್ಷರು:-
ಭಾರತದ ಉಪರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯವರು ರಾಜ್ಯ ಸಭೆಯ ಪದನಿಮಿತತ

ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರಾಗಿರುತಾತ ರೆ. ಈ ಸಭೆಯ ಸದಸಯ ರಲಿ ಒಬಬ ರನ್ನು ಉಪಾಧ್ಯ ಕ್ಷರೆಂದ್ದ ಆಯೆು
ಮಾಡಲ್ಗುವುದ್ದ. ಉಪರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯು ರಾಜ್ಯ ಸಭೆಯ ಕಾಯಾಧಧ್ಯ ಕ್ಷರಾಗಿ
ಕಾಯಧನಿವಧಹಿಸಬೇಕ್ಕಂದ್ದ 89 ನೇ ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದವು ಸೂಚಿಸುತತ ದೆ.
ಉಪರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯವರ ಅನ್ನಪಸಿಿ ತಿಯಲಿ ಉಪಾಧ್ಯ ಕ್ಷರು ರಾಜ್ಯ ಸಭೆಯ
ಅಧ್ಯ ಕ್ಷತೆಯನ್ನು ವಹಿಸಿಕಳುು ವರು. ರಾಜ್ಯ ಸಭೆಯ ಅಧಿಕಾರಿಯಾಗಿ
ಉಪರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯವರು ಲೀಕಸಭೆಯ ಸಭಾಧ್ಯ ಕ್ಷರಿಗಿರುವಂತಹ ಪರ ಕಾಯಧ
ಮತ್ತತ ಅಧಿಕಾರಗಳನ್ನು ಹೊಂದರುತಾತ ರೆ. ರಾಜ್ಯ ಸಭೆಯ ಈಗಿನ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರು
ಹಮಿೀದ್ ಅನ್ಯಿ ರಿಯಾಗಿದಾದ ರೆ.
2.5.5) ರಾಜ್ಯ ಸಭೆಯ ಸ್ವಿ ನಗಳ ಹಂಚಿಕ್ಕ
ರಾಜಯ ಸಭೆಯ ಸ್ಥಾ ನಗಳ ಹಂಚಿಕೆ
ರಾಜಯ ಗಳು ಒಟ್ಟ್ ಸ್ಥಾ ನಗಳು
1) ಉತತ ರಪರ ರ್ದರ್ 31
2) ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ ರ 19
3) ಆಂಧ್ರ ಪರ ರ್ದರ್ 11
4) ತಮಿಳುನ್ಯಡು 18
5) ಬ್ರಹಾರ 16
6) ಪಶಿ ಮ ಬಂಗಾಳ 16

Polity
7) ಕನ್ಯ೯ಟಕ 12
8) ಮಧ್ಯ ಪರ ರ್ದರ್ 11
9) ಗುಜ್ರಾತ 11
10) ಒರಿಸ್ವಿ 10
11) ರಾಜ್ಸ್ವಿ ನ 10
12) ಕರಳ 09
13) ಪಂಜಾಬ್ 07
14) ಅಸ್ವಿ ಂ 07
15) ಜಾಖ್೯ಂಂಡ್ 06
16) ಹರಿಯಾಣ 05
17) ಛತಿತ ಸ್ಟ ಗಢ 05
18) ಜ್ಮಮ ಮತ್ತತ ಕಾಶಮ ೀರ 04
19) ಉತತ ರಾಖಂಡ 03
20) ಹಿಮಾಚಲಪರ ರ್ದರ್ 03
21) ಅರುಣಾಚಲ ಪರ ರ್ದರ್ 01
22) ಗೀವ್ಯ 01
23) ಮಣಿಪುರ 01
24) ಮೇಘಾಲಯ 01
25) ಮಿಜ್ೀರಾಂ 01
26) ನ್ಯಗಾಲ್ಯ ಂಡ್ 01
27) ಸಿಕು ಂ 01

Polity
28) ತಿರ ಪುರ 01
29) ತೆಲಂಗಾಣ 07
ಕೆಂದಾಿ ಡ್ಳಿತ ಪಿ ದೇಶಗಳು
1) ದೆಹಲ 03
2) ಪಾಂಡಿಚೇರಿ 01
3) ಅಂಡಮಾನ್ ಮತ್ತತ ನಿಕೀಬ್ದರ್ ......
4) ದಾದರ ಮತ್ತತ ನಗರ ಹವೇಲ ......
5) ದಾಮನ ಮತ್ತತ ದಯು ......
6) ಲಕ್ಷದವ ೀಪ ......
7)ಚಂಡಿೀಗಡ ......
ನ್ಯಮಕರಣ ಸದಸಯ ರು 12
ಒಟ್ಟ್ ರಾಜಯ ಸಭಾ ಸದಸಯ ರು= 245
2.6) LR13 - Polity

2.1.1) ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನದ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ
ಸಂವಿಧಾನದ ತಿದುದ ಪಡಿ
# ಸಂವಿಧಾನದ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ವಿಧಿ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ದಕಿ ಣ ಆಫ್ರರ ಕಾರ್ದರ್ದಂದ

ಎರವಲು ಪಡೆಯಲ್ಗಿದೆ.
# ಭಾರತ ಸಂವಿಧಾನದ ಮೊದಲ ತಿದ್ದದ ಪಡಿಯನ್ನು 1951ರಲಿ ಮಾಡಲ್ಯಿತ್ತ.
# ಭಾರತ ಸಂವಿಧಾನದ ಮಿನಿ ಸಂವಿಧಾನವಂದ್ದ42ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿಯನ್ನು

ಕರೆಯುತಾತ ರೆ.
# ಭಾರತ ಸಂವಿಧಾನದ 44ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಮೂಲಕ 1978 ರಲಿ ಆಸಿತ ಹಕು ನ್ನು
ತೆಗೆದ್ದಹಾಕಲ್ಗಿದೆ.

Polity
# 1951ರಲಿ ಶಂಕರಿೀಪರ ಸ್ವದ್ ವಿರುದಿ ಭಾರತ ಸಕಾಧರವು ಮೂಲಭೂತ
ಹಕ್ಕು ಗಳನ್ನು ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಮಾಡಬ್ದರದೆಂದ್ದ ತಿೀಪುಧ ನಿೀಡಿತ್ತ.
# ಸಿವ ಟಜ ಲೆಧಂಡಿನ ರ್ದರ್ದಲಿ ಸಂವಿಧಾನದ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಮಾಡಲು ಜ್ನರ

ಅಭಿಪಾರ ಯ ಪಡೆಯುತಾತ ರೆ.
ಸಂವಿಧಾನದ 20 ನೇ ಭಾಗದಲಿ ನಮೂದಸಲಪ ಟ್ಟ್ ರುವ 368 ನೇ ವಿಧಿಯು

ಸಂವಿಧಾನ ತಿಡುಡ ಪಡಿ ಮಾಡುವ ಸಂಸತಿತ ನ ಅಧಿಕಾರಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸುತತ ದೆ.
ಬದಲ್ದ ಮತ್ತತ ಅಗತಯ ಗಳಿಗನ್ನಸ್ವರವ್ಯಗಿ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಮಾಡಿ
ಹೊಂದಾಣಿಕ್ಕ ಮಾಡಿಕಳು ಲು ಅವಕಾರ್ ನಿೀಡಿದದ ರೂ, ಸಂವಿಧಾನದ ಮೂಲ
ರಚನೆಗೆ ಯಾವುರ್ದ ರಿೀತಿಯಾಗಿ ಅಪಾಯ ತರುವಂತಿಲಿ .
ತಿದುದ ಪಡಿ ಕಾಯ೯ವಿಧಾನ
# ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಸಂಸತಿತ ನ (ಲೀಕಸಭೆಯಲ್ಿ ಗಲ ಅಥವ್ಯ

ರಾಜ್ಯ ಸಭೆಯಲ್ಿ ಗಲ) ಮಂಡಿಸಬಹುದ್ದ. ಆದರೆ ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಶಾಸಕಾಂಗದಲಿ
ಮಂಡಿಸುವಂತಿಲಿ .
# ಮಂತಿರ ಯಾಗಲ/ ಸಂಸದರಾಗಲ ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಮಂಡಿಸಬಹುದ್ದ. ಇದಕಾು ಗಿ

ರಾಷಾ್ ರಧ್ಯ ಕ್ಷರ ಪೂವಧ ಅನ್ನಮತಿಯ ಅಗತಯ ವಿಲಿ .
# ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಮಸೂದೆಗೆ ಸಂಸತಿತ ನ ಪರ ತಿ ಸದನದಲಿ ಒಟು್ ಸದಸಯ ರ ವಿಶೇಷ್ಟ

ಬಹುಮತ (ಶೇ 50 ಕು ಂತ ಹೆಚ್ಯಿ )ದಂದಗೆ ಅಂಗಿೀಕೃತವ್ಯಗಬೇಕ್ಕ. ಹಾಗೂ
ಹಾಜ್ರಿರುವ 2/3 ರಷ್ಟ್ ಬಹುಮತ ಮತ್ತತ ಮತ ಚಲ್ಯಿಸಬೇಕ್ಕ.
# ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಒಂದ್ದ ಸದನವು ಅಂಗಿೀಕರಿಸಿ, ಇನು ಂದ್ದ ಸದನವು

ಅಂಗಿೀಕರಿಸದೆ ತಿರಸು ರಿಸಿದರೆ ಸಂಸತಿತ ನ ಜಂಟ್ಟ ಅಧಿವೇರ್ನ ಕರೆಯುವಂತಿಲಿ .
# ಸಂಸತಿತ ನ ಎರಡೂ ಸದನಗಳಿಂದ ಅಂಗಿೀಕರಿಸಲಪ ಟ್ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ

ಮಸೂದೆಯನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯ ಅನ್ನಮೊೀದನೆಗೆ ಕಳುಹಿಸಿದಾಗ
ತಿರಸು ರಿಸುವುದಾಗಲ, ಮರು ಪರಿಶೀಲನೆಗೆ ಕಳುಹಿಸುವುದಾಗಲ ಮಾಡುವಂತಿಲಿ .
ಕಡಾಡ ಯವ್ಯಗಿ ತಮಮ ಅನ್ನಮೊೀದನೆಯನ್ನು ನಿೀಡಬೇಕ್ಕ. ನಂತರ
ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಮಾಡಲು ಸ್ವಧ್ಯ ವ್ಯಗುವುದ್ದ.
ತಿದುದ ಪಡಿ ವಿಧಾನಗಳು

Polity
1) ಸಂಸತಿತ ನ ಸರಳ ಬಹುರ್ತದ ಮೂಲಕ ತಿದುದ ಪಡಿ
# ಹೊಸ ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಸ್ವಿ ಪನೆ/ಸೇಪ೯ಡೆ
# ಹೊಸ ರಾಜ್ಯ ಗಳ ರಚನೆ, ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಗಡಿಗಳ ಬದಲ್ವಣೆ, ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಹೆಸರು

ಬದಲ್ವಣೆ
# ರಾಜ್ಯ ವಿಧಾನ ಪರಿಷ್ಟತ್ತತ ಗಳ ರಚನೆ/ ರದದ ತಿ
# ಎರಡನೇ ಅನ್ನಸೂಚಿಯಲಿ ನ ವಿಷ್ಟಯಗಳು
# ಸಂಸತಿತ ನ ಕೀರಂ/ ಕನಿಷ್ಟ್ ಹಾಜ್ರಾತಿ
# ಸಂಸತಿತ ನ ಸದಸಯ ರ ವೇತನ ಮತ್ತತ ರ್ತೆಯ
# ಸಂಸತಿತ ನ ಇಂಗಿಿ ಷ್ ಭಾಷೆಯ ಬಳಕ್ಕ
# ಪೌರತವ
# ಸಂಸತಿತ ನ ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಶಾಸಕಾಂಗಗಳ ಚ್ಯನ್ಯವಣೆಗಳು
# 5ಮತ್ತತ 6 ನೇ ಅನ್ನಸೂಚಿಯಲಿ ನ ವಿಷ್ಟಯಗಳು
2) ಸಂವಿಧಾನದ 368 ನೇ ವಿಧಿಯನಾ ಯ ತಿದುದ ಪಡಿ
(1) ಸಂಸತಿತ ನ ವಿಶೇಷ್ಟ ಬಹುಮತದ ಮೂಲಕ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ :- ಇದರಲಿ ರುವ ಪರ ಮಖ್
ವಿಷ್ಟಯಗಳು
I) ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕು ಗಳು
II) ರಾಜ್ಯ ನಿರ್ದಧರ್ಕ ತತವ ಗಳು
(2) ಸಂಸತಿತ ನ ಬಹುಮತ ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ಶಾಸಕಾಂಗಗಳ ½ ರಷ್ಟ್ ಅನ್ನಮೊೀಧ್ನೆ

ಮೂಲಕ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ.
I) ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಚ್ಯನ್ಯವಣೆ
II) ಕಂದರ ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ಕಾಯಾಧಂಗಾಧಿಕಾರಿಗಳ ವ್ಯಯ ಪತ
III) ಸರ್ೀಧಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯ ಮತ್ತತ ಉಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಗಳ ರಚನೆ ಮತ್ತತ
ಅಧಿಕಾರ
Polity
IV) 7 ನೇ ಅನ್ನಸೂಚಿಯಲಿ ನ ವಿಷ್ಟಯ
V) ಸಂಸತಿತ ನಲಿ ರಾಜ್ಯ ಗಳಿಗೆ ಪಾರ ತಿನಿಧ್ಯ ತೆ
VI) ಸಂವಿಧಾನ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಸಂಸತಿತ ನ ಅಧಿಕಾರಗಳು.
2.2.2) ಸಂವಿಧಾನದ ಪರ ಮಖ್ ತಿದ್ದದ ಪಡಿಗಳು (1 ರಿಂದ 10)
ಸಂವಿಧಾನದ ಪಿ ಮುಖ ತಿದುದ ಪಡಿಗಳು
ಕಿ . ತಿದುದ ಪಡಿಯ
ವಷಲ ತಿದುದ ಪಡಿಯಾದ ವಿಷಯ
ಸಂ ಸಂಖ್ಯಯ
ಇದ್ದ ಸಂವಿಧಾನಕ್ಕು 9ನೇ ಅನ್ನಸೂಚಿ ಸೇಪಧಡೆಯಾಗಿದೆ.

ಸಮಾನತೆಯ ಹಕು ನ 15ನೇ ವಿಧಿಗೆ (4)ನೇ ಉಪವಿಧಿಯನ್ನು
01 1951 1ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಹಾಗೂ 19ನೇ ವಿಧಿಯ (2)ನೇ ಉಪವಿಧಿಗೆ ಕ್ಕಲ ಪದಗಳನ್ನು
ಸೇಪಧಡಿಸಲ್ಗಿದೆ ಹಾಗೂ ಆಸಿತ ಹಕು ನ 31ನೇ ವಿಧಿಗೆ ಎ
ಮತ್ತತ ಬ್ರ ಉಪವಿಧಿಗಳನ್ನು ಸೇಪಧಡಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
81ನೇ ವಿಧಿಗೆ ಬದಲ್ವಣೆ ತಂದ್ದ ಲೀಕಸಭೆಗೆ
02 1953 2ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಚ್ಯನ್ಯಯಿತಗಳು ಲು ನಿಗದಪಡಿಸಿದದ 7.5ಲಕ್ಷ ಮತದಾರರ
ಸಂಖೆಯ ಹಾಗೂ 500 ಪರ ತಿನಿಧಿಗಳ ಸಂಖೆಯ ದಾಟಬ್ದರದ್ದ.
7ನೇ ಅನ್ನಸೂಚಿಯ ಸಮವತಿಧ ಪಟ್ಟ್ ಯ ಆಹಾರ ಧಾನಯ ಗಳ

ಉತಾಪ ದನೆ, ದನಗಳ ಮೇವು, ಕಚಾಿ ಹತಿತ , ಸ್ಟಣಬು ಉತಾಪ ದನೆ
03 1954 3ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ
ಮತ್ತತ ನಿಯಂತರ ಣದ ಮೇಲೆ ಕಾನೂನ್ನ ರಚಿಸುವ ಅಧಿಕಾರ
ಕಂದರ ಸಂಸತಿತ ಗೆ ಪಾರ ಪತ ವ್ಯಯಿತ್ತ.
ಇದ್ದ ಆಸಿತ ಹಕು ಗೆ ಸಂಬಂಧ್ಪಟ್ಟ್ ದೆ. 31 ಮತ್ತತ 31ಎ ವಿಧಿಗಳನ್ನು

04 1955 4ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಮಾಡಲ್ಗಿದೆ. ಮತ್ತತ 9ನೇ ಅನ್ನಸೂಚಿಯನ್ನು
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಮಾಡಲ್ಗಿದೆ.
ಸಂವಿಧಾನದ 3ನೇ ವಿಧಿಯಲಿ ಕ್ಕಲವು ಬದಲ್ವಣೆಗಳ ಮೂಲಕ

ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಪುನರ್ ರಚನೆ ಬಗೆೊ ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಅಭಿಪಾರ ಯವನ್ನು
ರಾಷ್ಟ್ ರ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರು ಕಳಿದಾಗ ನಿಗದತ ಸಮಯಕ್ಕು ತಮಮ
ಅಭಿಪಾರ ಯಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸಬೇಕ್ಕ.
ಮಸೂದೆಯು ಅಂತರರಾಜ್ಯ ಮಾರಾಟಗಳ ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಕಂದರ

06 1956 6ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಪಟ್ಟ್ ಗೆ ಸೇರಿಸಲ್ಗಿದೆ. 269 ಮತ್ತತ 286 ನೇ ವಿಧಿಗಳಿಗೂ ಹಲವು
ಬದಲ್ವಣೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಲ್ಗಿದೆ.
07 1956 7ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಸಂವಿಧಾನದ 1, 81, 82, 131, 153, 158, 168, 170, 171, 216, 231,
240, 350(2) ಹಾಗೂ 371ನೇ ವಿಧಿಗಳನ್ನು ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಮಾಡಿ

Polity
ಹಲವು ಉಪವಿಧಿಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ಸಮಗರ ಬದಲ್ವಣೆ
ಮಾಡಲ್ಗಿದೆ.
08 1959 8ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಸಂವಿಧಾನದ 334ನೇ ವಿಧಿಯನ್ನು ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಮಾಡಲ್ಗಿದೆ.
ಪಾಕಸ್ವತ ನ ಮತ್ತತ ಭಾರತ ರ್ದರ್ಗಳ ಮಧ್ಯ ನಡೆದ

09 1960 9ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಒಪಪ ಂದದ ಪರ ಕಾರ ಹಲವು ಪರ ರ್ದರ್ಗಳನ್ನು ಭಾರತಕ್ಕು
ಬ್ರಟು್ ಕಡಲು ಒಂದನೇ ಸೂಚಿಯಲಿ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ
ತರಲ್ಗಿದೆ.
10ನೇ ದಾದಾರ , ನಗರ ಹವೇಲಗಳನ್ನು ಕಂದಾರ ಡಳಿತ

10 1961
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಪರ ರ್ದರ್ಗಳಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲು 240ನೇ ವಿಧಿ ಮತ್ತತ 1ನೇ
ಅನ್ನಸೂಚಿಯಲಿ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಮಾಡಲ್ಗಿದೆ.
2.3.3) ಸಂವಿಧಾನದ ಪರ ಮಖ್ ತಿದ್ದದ ಪಡಿಗಳು (11 ರಿಂದ 21)
ಸಂವಿಧಾನದ ಪಿ ಮುಖ ತಿದುದ ಪಡಿಗಳು
ತಿದುದ ಪಡಿಯ
ಕಿ .ಸಂ. ವಷಲ ತಿದುದ ಪಡಿಯಾದ ವಿಷಯಗಳು
ಸಂಖ್ಯಯ
ಉಪರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯನ್ನು ಜಂಟ್ಟ ಅಧಿವೇರ್ನದಲಿ

ಆಯೆು ಮಾಡುವುದನ್ನು ಕೈಬ್ರಟು್ ಸಂಸತಿತ ನ ಎರಡು
11ನೇ ಸದನಗಳ ಸದಸಯ ರು ಚ್ಯನ್ಯಯಿಸಬೇಕ್ಕಂಬ
11 1961
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ನಿಯಮವನ್ನು 66ನೇ ವಿಧಿಗೆ ಮತ್ತತ 71(B) ಉಪವಿಧಿ
ಅನವ ಯ ಸ್ವಕಷ್ಟ್ ಆಧಾರಗಳಿಲಿ ದೆ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ
ಚ್ಯನ್ಯವಣೆ ಪರ ಶ್ನು ಮಾಡುವಂತಿಲಿ .
12ನೇ ಗೀವ್ಯ, ದಮನ್ ಮತ್ತತ ದೀವ್ ಗಳು ಭಾರತದ
12 1962
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಕಂದಾರ ಡಳಿತ ಪರ ರ್ದರ್ಗಳಾದವು.
13ನೇ ನ್ಯಗಾಲ್ಯ ಂಡ್ ರಾಜ್ಯ ಕ್ಕು ವಿಶೇಷ್ಟ ನಿಯಮಗಳನ್ನು

13 1962
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ನಿೀಡುವ ಬಗೆೊ ಸಂವಿಧಾನದ 370ನೇ ವಿಧಿಗೆ A
ಉಪವಿಧಿಯನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
14ನೇ ಪದ್ದಚೇರಿ, ಕಾರೈಕಲ್, ಮಾಹೆ ಮತ್ತತ ಯಾನಂ

14 1962
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಪರ ರ್ದರ್ಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟ್ ಗೆ ಸೇರಿಸಿ ಪುದ್ದಚೇರಿಯನ್ನು
ಕಂದಾರ ಡಳಿತ ಪರ ರ್ದರ್ವಂದ್ದ ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಗಿದೆ.
15ನೇ 217ನೇ ವಿಧಿಯಲಿ ತಿದ್ದದ ಪಡಿಯನ್ನು ತಂದ್ದ

15 1963
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಹೈಕೀಟ್ಟಧನ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರ ನಿವೃತಿತ ವಯಸಿ ನ್ನು 60
ರಿಂದ 62ಕ್ಕು ಹೆಚಿಿ ಸಿದೆ.

Polity
16ನೇ 13ನೇ ವಿಧಿಯಲಿ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಮಾಡಿ ವ್ಯಕ್
16 1963
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ ದ ಮೇಲೆ ಕ್ಕಲವು ನಿಬಧಂಧ್ಗಳನ್ನು ಹೇರುವ
ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಸಂಸತಿತ ಗೆ ನಿೀಡಲ್ಗಿದೆ.
31ನೇ A ವಿಧಿಯಲಿ ರುವ 'ಎಸ್ಟ್ ೀಟ್ ' ಎಂಬ ಪದವನ್ನು

17ನೇ ಪುನರ್ ವ್ಯಯ ಖಾಯ ನ ಮಾಡಿ ಭೂ ಸುಧಾರಣೆ ಕಾಯೆದ
17 1964
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಅನವ ಯ ಜ್ಮಿೀನನ್ನು ವರ್ಪಡಿಸಿಕಂಡರೆ ಅದಕ್ಕು
ಮಾರುಕಟೆ್ ಬೆಲೆ ನಿೀಡುವಂತೆ ಸೂಚಿಸಿದೆ.
ಕಂದಾರ ಡಳಿತ ಪರ ರ್ದರ್ಗಳು ಭಾರತದ ಒಕ್ಕು ಟದ

18ನೇ ಭಾಗವಂದ್ದ ತಿಳಿಸುವುದ್ದ. ಕಂದಾರ ಡಳಿತಕ್ಕು ಒಳಪಟ್
18 1966
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಪರ ರ್ದರ್ಗಳನ್ನು ಒಂದ್ದಗೂಡಿಸಿ ರಾಜ್ಯ ಗಳನ್ನು
ರಚಿಸುವುದಕ್ಕು ಅವಕಾರ್ ನಿೀಡುತತ ದೆ.
324ನೇ ವಿಧಿಗೆ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ತಂದ್ದ ಚ್ಯನ್ಯವಣಾ

ವಿಚಾರಣಾ ಮಂಡಳಿಗಳನ್ನು ರದ್ದದ ಗಳಿಸಿ
ಚ್ಯನ್ಯವಣೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಿವ್ಯದಗಳನ್ನು
19ನೇ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸುವ ಅಧಿಕಾರ ವ್ಯಯ ಪತ ಯನ್ನು ಶ್ನರ ೀಷ್ಟಠ
19 1966
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಗಳಿಗೆ ನಿೀಡಲ್ಯಿತ್ತ. ಮತ್ತತ
ಚ್ಯನ್ಯವಣಾ ವಿವ್ಯದಗಳನ್ನು ಬಗೆಹರಿಸಲು
ಚ್ಯನ್ಯವಣಾ ಆಯೊೀಗ ನಿಯಮಿಸುತಿತ ದದ ಚ್ಯನ್ಯವಣಾ
ನ್ಯಯ ಯಮಂಡಳಿಗಳನ್ನು ರದ್ದದ ಗಳಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
20ನೇ ಜಿಲ್ಿ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರ ನೇಮಕ ಮತ್ತತ ವಗಾಧವಣೆಯು

20 1966
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಆಯಾ ರಾಜ್ಯ ದ ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರಿಗೆ ಸೇರಿದ್ದದ ಎಂಬುದ್ದ
ಈ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ.
21ನೇ ಸಿಂಧಿ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಸಂವಿಧಾನದ 8ನೇ

21 1967
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಅನ್ನಸೂಚಿಯಲಿ ಅಧಿಕೃತ ಭಾಷೆಯಾಗಿ
ಅಂಗಿೀಕರಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
2.4.4) ಸಂವಿಧಾನದ ತಿದ್ದದ ಪಡಿಗಳು 22 ರಿಂದ 33
ಸಂವಿಧಾನದ ತಿದುದ ಪಡಿಗಳು
ಕಿ .ಸಂ. ವಷಲ ತಿದುದ ಪಡಿಯಾದ ವಿಷಯಗಳು
ಸಂಖ್ಯಯ
ಅಸಿ ೀಂ ನಿಂದ ಬೇಪಧಡಿಸಿ ಮೇಘಾಲಯ ಎಂಬ

22ನೇ ರಾಜ್ಯ ವನ್ನು ರಚಿಸಲು 244ನೇ ವಿಧಿ ಅಳವಡಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
22 1969
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ 275ನೇ ವಿಧಿಗೆ 1A ಮತ್ತತ 371ಕ್ಕು B ಉಪವಿಧಿಗಳನ್ನು
ಅಳವಡಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.

Polity
333ನೇ ವಿಧಿಗೆ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ತಂದ್ದ ರಾಜ್ಯ ವಿಧಾನಸಭೆಗೆ ಓವಧ
23ನೇ
23 1970 ಆಂಗಿ ೀ ಇಂಡಿಯನ್ ಜ್ನ್ಯಂಗದವರನ್ನು ಮಾತರ
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ
ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರು ನ್ಯಮಕರಣ ಮಾಡುವಂತೆ ಮಾಡಲ್ಯಿತ್ತ.
ಗೀಲಖ್ನ್ಯಥ್ ವಿರುದಿ ಪಂಜಾಬ್ ಮೊಕದದ ಮೆಯಲಿ

24ನೇ ಉಂಟ್ಟಗಿದದ ಸಮಸ್ಟಯ ಯನ್ನು ಬಗೆಹರಿಸಲು ಮೂಲಭೂತ
24 1971
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಹಕ್ಕು ಗಳನ್ನು ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಮಾಡುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಸಂಸತಿತ ಗೆ
ಕಡಲ್ಯಿತ್ತ.
31ನೇ ವಿಧಿಗೆ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಮಾಡಿ ಪರಿಹಾರ ಎಂಬ ಪದವನ್ನು

25ನೇ
25 1971 ತೆಗೆದ್ದಹಾಕ ಹಣ ಅಥವ್ಯ ಮೊತತ ಎಂಬ ಪದಗಳನ್ನು
ಸೇರಿಸಿದೆ.
291ನೇ ವಿಧಿ ಪರ ವಿಾ ಪಸ್ಟಧ ಮತ್ತತ 362ನೇ ಪರ ವೈಲೆಸ್ಟ ಅನವ ಯ

26ನೇ ಮಾಜಿ ರಾಜ್ಕಾರಣಿಗಳಿಗೆ(ರಾಜ್ ಮಹಾರಾಜ್ರಿಗೆ) ನಿೀಡುತಿತ ದದ
26 1971
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ರಾಜ್ಧ್ನ ಹಾಗೂ ಇತರೆ ಸೌಲರ್ಯ ಗಳನ್ನು ಈ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ
ಮಸೂದೆ ರದ್ದದ ಪಡಿಸಿತ್ತ.
239A ಮತ್ತತ 240ನೇ ವಿಧಿಗೆ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ತಂದ್ದ 239B ಮತ್ತತ

27ನೇ 270A ಉಪವಿಧಿಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲ್ಯಿತ್ತ. ಮಿಜ್ೀರಾಮ್
27 1971
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಮತ್ತತ ಅರುಣಾಚಲ ಪರ ರ್ದರ್ಗಳನ್ನು ಹೊಸ ಕಂದಾರ ಡಳಿತ
ಪರ ರ್ದರ್ಗಳನ್ಯು ಗಿ ರಚಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
ಐಸಿಎಸ್ಟ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ರಕ್ಷಣೆ ನಿೀಡಿದದ 314ನೇ ವಿಧಿಯನ್ನು

28ನೇ
28 1972 ರದ್ದದ ಪಡಿಸಿ. ಹೊಸದಾಗಿ 312A ಉಪ ವಿಧಿ
ಅಳವಡಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
29ನೇ 9ನೇ ಅನ್ನಸೂಚಿಯಲಿ 1969 ಮತ್ತತ 1971 ಕರಳದ ಎರಡು

29 1972
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಭೂ ಸುಧಾರಣೆ ಕಾಯೆದ ಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
30ನೇ ಇದರ ಪರ ಮಖ್ ಉದೆದ ೀರ್ ಕಾನೂನ್ನ ಆಯೊೀಗ ಮಾಡಿದ

30 1972
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಶಫಾರಸಿ ನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರುವುದ್ದ.
ಸಂವಿಧಾನದ 81, 330 ಮತ್ತತ 332ನೇ ವಿಧಿಗಳನ್ನು ತಿದ್ದದ ಪಡಿ

31ನೇ
31 1973 ಮಾಡಲ್ಗಿದೆ. ಲೀಕಸಭಾ ಸದಸಯ ರ ಸಂಖೆಯ ಯನ್ನು
525ರಿಂದ 545ಕ್ಕು ಹೆಚಿಿ ಸಲ್ಯಿತ್ತ.
32ನೇ ಸಂವಿಧಾನದ 317ನೇ ವಿಧಿಗೆ D ಮತ್ತತ E ಎಂಬ

32 1974
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಪರಿಚ್ಛ ೀದಗಳನ್ನು ಹೊಸದಾಗಿ ಸೇರಿಸಲ್ಗಿದೆ.

Polity
101ನೇ ವಿಧಿ ಅನವ ಯ ಸಂಸತ್ ಸದಸಯ ರು ಮತ್ತತ 190ನೇ ವಿಧಿ
ಅನವ ಯ ರಾಜ್ಯ ಶಾಸನಸಭೆ ಸದಸಯ ರು ರಾಜಿೀನ್ಯಮೆ ನಿೀಡಿದರೆ
33ನೇ
33 1974 ತಕ್ಷಣ ಜಾರಿಗೆ ಬರುತಿತ ತ್ತತ . ಅದಕ್ಕು ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ತಂದ್ದ
ಸಭಾಪತಿಗಳು ರಾಜಿೀನ್ಯಮೆ ಪರ ಕರಣವನ್ನು ಸ್ವಕಷ್ಟ್
ಪರಿಶೀಲಸಿ ನಿಣಧಯಿಸುವಂತೆ ಮಾಡಲ್ಯಿತ್ತ.
ಕಿ .ಸಂ ವಷಲ ತಿದುದ ಪಡಿಯಾದ ವಿಷಯಗಳು
ಸಂಖ್ಯಯ
ಆಂಧ್ರ ಪರ ರ್ದರ್, ಕನ್ಯಧಟಕ, ಹಿಮಾಚಲ ಪರ ರ್ದರ್, ರಾಜ್ಸ್ವಿ ನ,

ಬ್ರಹಾರ, ಗುಜ್ರಾತ್, ಹರಿಯಾಣ, ಕರಳ , ಮಧ್ಯ ಪರ ರ್ದರ್,
34ನೇ
34 1974 ಪಂಜಾಬ್, ತಮಿಳುನ್ಯಡು ಮತ್ತತ ತಿರ ಪುರಾ ರಾಜ್ಯ ಗಳಲಿ
ಅಂಗಿೀಕರಿಸಲಪ ಟ್ಟ್ ರುವ ಭೂ ಸುಧಾರಣಾ ಕಾಯೆದ ಗಳನ್ನು 9ನೇ
ಅನ್ನಸೂಚಿಯಲಿ ಸೇರಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
80 ಮತ್ತತ 81ನೇ ವಿಧಿಗಳನ್ನು ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಮಾಡುವುದರ

35ನೇ ಜ್ತೆಗೆ 2(A) ವಿಧಿಯನ್ನು ಮತ್ತತ 10ನೇ ಅನ್ನಸೂಚಿಯನ್ನು
35 1975
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಸೇರಿಸಲ್ಯಿತ್ತ. ಇದರ ಅನ್ನಸ್ವರವ್ಯಗಿ ಭಾರತದ
ಒಕ್ಕು ಟದಲಿ ಸಿಕು ಂ ರಾಜ್ಯ ಕ್ಕು ಸ್ವಿ ನಮಾನ ನಿೀಡಲ್ಯಿತ್ತ.
2A ವಿಧಿ ಹಾಗೂ 10ನೇ ಅನ್ನಸೂಚಿಯನ್ನು ರದ್ದದ ಪಡಿಸಿ

ಸಿಕು ಂನ್ನು ಭಾರತದ ಒಕ್ಕು ಟದ 22ನೇ ರಾಜ್ಯ ವಂದ್ದ
36ನೇ
36 1975 ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಯಿತ್ತ. 371 F ಪರ ಕಾರ ಸಿಕು ಂ ರಾಜ್ಯ ದ
ವಿಧಾನಸಭೆಯು 31ಕ್ಕು ಕಡಿಮೆ ಇಲಿ ದಷ್ಟ್ ಸದಸಯ ರನ್ನು
ಒಳಗಂಡಿರತಕು ದ್ದದ .
239 A ಮತ್ತತ 240ನೇ ವಿಧಿಗಳನ್ನು ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಮಾಡಿ

37ನೇ
37 1975 ಅರುಣಾಚಲ ಪರ ರ್ದರ್ದಲಿ ವಿಧಾನಸಭೆ ಮತ್ತತ
ಮಂತಿರ ಮಂಡಲವನ್ನು ರಚಿಸಲು ಅವಕಾರ್ ನಿೀಡಿತ್ತತ .
ರಾಷಾ್ ರಧ್ಯ ಕ್ಷರು ,ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರು ಘೀಷ್ಟಸುವ ಸುಗಿರ ೀವ್ಯಜೆಾ

38ನೇ ಅಥವ್ಯ ತ್ತತ್ತಧ ಪರಿಸಿಿ ತಿಗಳನ್ನು ಯಾವುರ್ದ
38 1975
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದಲಿ ಪರ ಶು ಸದಂತೆ 44ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಮೂಲಕ
ಇದನ್ನು ರದ್ದದ ಪಡಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
39ನೇ 71ನೇ ವಿಧಿಗೆ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ 329A ವಿಧಿ ಅಳವಡಿಸಿತ್ತ. ಇದರನವ ಯ

39 1975
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ, ಉಪರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ, ಪರ ಧಾನಿ ಮತ್ತತ ಸಭಾಪತಿಗಳ

Polity
ಚ್ಯನ್ಯವಣೆಯ ಕರ ಮಬದಿ ತೆಯ ಪರ ಶ್ನು ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದಲಿ
ಪರ ಶು ಸದಂತೆ ಪರ ತಿಬಂಧಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
ಕಂದರ ಹಾಗೂ ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಭೂ ಸುಧಾರಣೆ ಹಾಗೂ ಇತರ

40ನೇ
40 1976 ಕಾಯೆದ ಗಳನ್ನು 9ನೇ ಅನ್ನಸೂಚಿಗೆ 125ರಿಂದ 188 ರವರೆಗಿನ
ಅಂರ್ಗಳನ್ನು ಸೇಪಧಡಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
316ನೇ ವಿಧಿಗೆ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ತಂದ್ದ ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಲೀಕಾಸೇವ್ಯ

41ನೇ
41 1976 ಆಯೊೀಗಗಳ ಛೇಮಧನ್ ಮತ್ತತ ಸದಸಯ ರ ನಿವೃತಿತ
ವಯಸಿ ನ್ನು 60ರಿಂದ 62ಕ್ಕು ಹೆಚಿಿ ಸಲ್ಗಿದೆ.
ಇದ್ದ ಅತಯ ಂತ ವ್ಯಯ ಪಕವ್ಯದ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ. ಇದನ್ನು ಪುಟ್

ಸಂವಿಧಾನ ಎನ್ನು ವರು.
1. ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯವರು ಕಾಯ ಬ್ರನೆಟ್ ನ ಸಲಹೆ ಮೇರೆಗೆ

ನಡೆಯಬೇಕ್ಕಂದ್ದ ಕಡಾಡ ಯಗಳಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
2. ಸಂವಿಧಾನದ ತಿದ್ದದ ಪಡಿಗಳನ್ನು ನ್ಯಯ ಯಾಂಗದ

ಪರಶೀಲನೆಯ ವ್ಯಯ ಪತ ಯಿಂದ ಹೊರಗಿಡಲ್ಯಿತ್ತ.
42ನೇ
42 1976 3. ಸಂವಿಧಾನದ ಪರ ಸ್ವತ ವನೆಗೆ ಸಮಾಜ್ವ್ಯದ, ಜಾತಾಯ ತಿೀತ
ಮತ್ತತ ಸಮಗರ ತೆ ಎಂಬ ಮೂರು ಹೊಸ ಪದಗಳನ್ನು
ಸೇರಿಸಲ್ಗಿದೆ.
4. ಮೂಲಭೂತ ಕತಧವಯ ಗಳನ್ನು ಭಾಗ 4A ಎಂಬ ಹೊಸ

ಭಾಗವನ್ನು ಸೇರಿಸಲ್ಗಿದೆ.
5. ಲೀಕಸಭೆ ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ಗಳ ವಿಧಾನಸಭೆಗಳ

ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯನ್ನು 5 ವಷ್ಟಧದಂದ 6 ವಷ್ಟಧಕ್ಕು
ಹೆಚಿಿ ಸಲ್ಯಿತ್ತ.
ಸಂಖ್ಯಯ
ಸರ್ೀಧಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯ ಮತ್ತತ ಉಚಿ

43ನೇ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಗಳಿಗೆ ಮೊದಲದದ ನ್ಯಯ ಯಿಕ
43 1977
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ವಿಮಶಾಧಧಿಕಾರವನ್ನು ಹಾಗೂ ರಿಟ್ಿ ಹೊರಡಿಸುವ
ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಮರಳಿ ನಿೀಡಲ್ಯಿತ್ತ.

Polity
42ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿಯಲಿ ನ ಕ್ಕಲವು ದೀಷ್ಟಗಳನ್ನು
ಬಗೆಹರಿಸಲು ಜ್ನತಾ ಸಕಾಧರವು 44 ನೇ
ತಿದ್ದದ ಪಡಿಯನ್ನು ಪಾಸು ಮಾಡಿತ್ತ.
44ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿಯ ಮಖಾಯ ಂರ್ಗಳು :
1. ಕಾಯ ಬ್ರನೆಟ್ ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಮೊದಲ ಬ್ದರಿಗೆ

ಸಂವಿಧಾನದ 352 ನೇ ವಿಧಿಗೆ ಸೇರಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
2. ಲೀಕಸಭೆ ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ಗಳ ವಿಧಾನಸಭೆಗಳ

ಅಧಿಕಾರ ಅವಧಿಯನ್ನು ಮೊದಲನಂತೆ 5ವಷ್ಟಧಕ್ಕು
ಇಳಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
3. ಆಸಿತ ಹಕು ನ್ನು ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಪಟ್ಟ್ ಯಿಂದ

44ನೇ ತೆಗೆದ್ದಹಾಕಲ್ಗಿದೆ. ಮತ್ತತ ಆಸಿತ ಹಕ್ಕು ಕವಲ
44 1978
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಶಾಸನಿೀಯ ಹಕಾು ಗಿದೆ.
4. ಸಂಸತ್ತತ ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ಗಳ ವಿಧಾನಸಭೆಗಳನ್ನು

ನಡೆಸಲು ಅಗತಯ ವ್ಯದ ಕೀರಂ ಜಾರಿಗೆ ತರಲ್ಯಿತ್ತ.
5. ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ತ್ತತ್ತಧ ಪರಿಸಿಿ ತಿ ಘೀಷ್ಟಣೆಗೆ

ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ 'ಆಂತರಿಕ ಗಲಭೆ' ಪದದ ಬದಲ್ಗಿ
'ಸರ್ಸತ ರ ದಂಗೆ' ಎನ್ನು ವ ಪದವನ್ನು ಸೇರಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
6. ಕ್ಕಲವು ಸಚಿವ ಸಂಪುಟದ ಲಖಿತ ಶಪಾರಸಿಿ ನ ಮೇರೆಗೆ

ಮಾತರ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯವರು ತ್ತತ್ತಧ ಪರಿಸಿಿ ತಿ
ಘೀಷ್ಟಸುವಂತೆ ಮಾಡಲ್ಯಿತ್ತ.
7. ಸಂವಿಧಾನದ 20 ಮತ್ತತ 21ನೇ ಪರಿಚ್ಛ ೀದಗಳು

ನಿೀಡಿರುವ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕು ಗಳನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ
ತ್ತತ್ತಧ ಪರಿಸಿಿ ತಿಯಲಿ ಅಮಾನತ್ತಗಳಿಸುವಂತಿಲಿ .
ರಾಜ್ಯ ವಿಧಾನಸಭೆ ಮತ್ತತ ಲೀಕಸಭೆಗಳಲಿ ಪರಿಶಷ್ಟ್

45ನೇ ಜಾತಿ ಮತ್ತತ ಜ್ನ್ಯಂಗದವರಿಗೆ ಮಿೀಸಲ್ತಿಯ
45 1980
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಅವಧಿಯನ್ನು ಮತೆತ 10 (1990) ವಷ್ಟಧಗಳ ಕಾಲ
ವಿಸಿತ ರಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
46ನೇ 269, 286 ಮತ್ತತ 366ನೇ ವಿಧಿಗಳಿಗೆ ಮತ್ತತ ಕಂದರ ಪಟ್ಟ್ ಗೆ

46 1982
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಕ್ಕಲವು ಬದಲ್ವಣೆ ತಂದ್ದ ಮಾರಾಟ ತೆರಿಗೆಯಲಿ
ಏಕರೂಪತೆ ಕಾಯುದ ಕಳು ಲು ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ತರಲ್ಯಿತ್ತ.
47ನೇ ಹಲವು ರಾಜ್ಯ ಗಳು ಅಂಗಿೀಕರಿಸಿದ ಭೂ ಸುಧಾರಣಾ
47 1984
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಕಾಯೆದ ಗಳನ್ನು 9ನೇ ಅನ್ನಸೂಚಿಗೆ ಸೇರಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.

Polity
244ನೇ ವಿಧಿ ಹಾಗೂ 5 ಮತ್ತತ 6ನೇ ಅನ್ನಸೂಚಿಗೆ
48 1984 48ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ತಂದ್ದ ಮೇಘಾಲಯ, ಮಿಜ್ೀರಾಂಗಳಂತೆ
ತಿರ ಪುರಾದಲ್ಲಿ ಜಿಲ್ಿ ಮಂಡಲಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಈ
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಅವಕಾರ್ ನಿೀಡಿತ್ತ.
244ನೇ ವಿಧಿ ಮತ್ತತ 5, 6ನೇ ಅನ್ನಸೂಚಿಗಳನ್ನು

49ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಮಾಡಲ್ಯಿತ್ತ. ಮೇಘಾಲಯ ಪದಕ್ಕು
49 1984
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಬದಲ್ಗಿ ಮೇಘಾಲಯ ಮತ್ತತ ತಿರ ಪುರಾ ಎಂಬ
ಪದಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
33ನೇ ವಿಧಿಗೆ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ತಂದ್ದ ಬೇಹುಗಾರಿಕ್ಕ,

50ನೇ ದೂರಸಂಪಕಧ ಸೇನ್ಯಪಡೆಯಲಿ ಸೇವ
50 1984
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಸಲಿ ಸುತಿತ ರುವವರ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕು ಗಳನ್ನು ಕ್ಕರಿತ್ತ
ಸಂಸತ್ ನಿಧ್ಧರಿಸುವ ಅಧಿಕಾರ ಪಡೆಯಿತ್ತ.
ಸಂಖ್ಯಯ
330, 332ನೇ ವಿಧಿಗಳಲಿ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ತಂದ್ದ ಮೇಘಾಲಯ,

ನ್ಯಗಾಲ್ಯ ಂಡ್, ಅರುಣಾಚಲ ಪರ ರ್ದರ್, ಮಿಜ್ೀರಾಮ್
ಗಳಲಿ ಪರಿಶಷ್ಟ್ ಜ್ನ್ಯಂಗದವರಿಗೆ ಲೀಕಸಭೆಯಲಿ
ಹಾಗೂ ನ್ಯಗಾಲ್ಯ ಂಡ್, ಮೇಘಾಲಯ ವಿಧಾನಸಭೆಗಳಲಿ
ಪರಿಶಷ್ಟ್ ಜ್ನ್ಯಂಗದವರಿಗೆ ಮಿೀಸಲ್ತಿ ಸೌಲರ್ಯ ಒದಗಿಸಲು
ಕರ ಮ ಕೈಗಳು ಲ್ಯಿತ್ತ.
101, 102, 190, 191 ವಿಧಿಗಳಿಗೆ 10ನೇ ಅನ್ನಸೂಚಿಯನ್ನು

ಸಂವಿಧಾನಕ್ಕು ಅಳವಡಿಸಿ ಪಕಾಿ ಂತರದಲಿ ತೊಡಗುವ
ಸಂಸತ್ ಶಾಸನ ಸಭೆಗಳ ಸದಸಯ ರ ಸದಸಯ ತವ ಪದಿ ತಿ
ಘೀಷ್ಟಸುವ ಅಧಿಕಾರ ನಿೀಡಿತ್ತ.
371G ವಿಧಿ ಸೇಪಧಡಿಸಿ ಮಿಜ್ೀರಾಂಗೆ ರಾಜ್ಯ ದ ಸ್ವಿ ನಮಾನ

ಕಲಪ ಸಲ್ಯಿತ್ತ.
125, 221ನೇ ವಿಧಿಗೆ ಬದಲ್ವಣೆ ತಂದ್ದ ಸರ್ೀಧಚಿ

54 1986 54ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯ ಹಾಗೂ ಉಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಗಳ
ನ್ಯಯ ಯಮೂತಿಧಗಳ ವೇತನದಲಿ ಹೆಚಿ ಳ ಮಾಡಲ್ಯಿತ್ತ.

Polity
371 ನೇ ವಿಧಿಗೆ H ಉಪವಿಧಿಯನ್ನು ಸೇಪಧಡಿಸಿ
55 1986 55ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಅರುಣಾಚಲ ಪರ ರ್ದರ್ವನ್ನು ರಾಜ್ಯ ವಂದ್ದ
ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಯಿತ್ತ. ವಿಧಾನಸಭೆಯ ಗಾತರ 30.
371 ನೇ ವಿಧಿಗೆ I (ಐ) ಉಪವಿಧಿಯನ್ನು ಸೇಪಧಡಿಸಿ

ಗೀವ್ಯ ರಾಜ್ಯ ವಂದ್ದ ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಗಿದೆ.
ಆದರೆ ವಿಧಾನಸಭೆಯ ಸದಸಯ ರ ಸಂಖೆಯ 30ಕಿ ಂತ
ಕಡಿಮೆ ಇರಬ್ದರದ್ದ ಎಂದ್ದ ನಿಧ್ಧರಿಸಿತ್ತ.
332 ನೇ ವಿಧಿಗಳ (3A) ಹೊಸ ಉಪವಿಧಿ ಅಳವಡಿಸಿ

ಅರುಣಾಚಲ ಪರ ರ್ದರ್, ಮೇಘಾಲಯ, ಮಿಜ್ೀರಾಂ
57 1987 57ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಮತ್ತತ ನ್ಯಗಾಲ್ಯ ಂಡ್ ಪರಿಶಷ್ಟ್ ಬುಡಕಟು್
ಜ್ನ್ಯಂಗದವರಿಗೆ ಕ್ಕಲ ಸ್ವಿ ನಗಳನ್ನು ಮಿೀಸಲಡಲು
ಅವಕಾರ್ ಕಲಪ ಸಿತ್ತ.
58 1988 58ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ 394 A ವಿಧಿ ಸೇರಿಸಿ ಭಾರತ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ಹಿಂದ
ಭಾಷೆಗೆ ಭಾಷಾಂತರಿಸಿ ಪರ ಕಟ್ಟಸಲು ಅವಕಾರ್ ನಿೀಡಿತ್ತ.
ಆಂತರಿಕ ಗಲಭೆಯಿಂದ ರಾಷ್ಟ್ ರದ ಸಮಗರ ತೆಗೆ

ಗಂಡಾಂತರ ಒದಗಿದೆ ಎಂದ್ದ 352, 356 359 ವಿಧಿಗೆ
59 1988 59ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ತಂದ್ದ 359A ಹೊಸ ವಿಧಿ ಅಳವಡಿಸಿ
ಪಂಜಾಬ್ ರಾಜ್ಯ ಕ್ಕು ಮಾತರ ಅನವ ಯಿಸುವಂತೆ
ರಾಷಾ್ ರಧ್ಯ ಕ್ಷರು ಆಳಿವ ಕ್ಕ ಅವಕಾರ್ ನಿೀಡಿತ್ತ.
274ನೇ ವಿಧಿಯಲಿ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ತಂದ್ದ ವೃತಿತ ತೆರಿಗೆ

60 1988 60ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಮಿತಿಯನ್ನು 250 ರೂ.ಗಳಿಂದ 2500 ರೂ.ಗಳಿಗೆ
ಹೆಚಿಿ ಸಲ್ಯಿತ್ತ.
61 1989 61ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ 326ನೇ ವಿಧಿಗೆ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಮಾಡಿ ಮತದಾನದ
ವಯಸಿ ನ್ನು 21 ರಿಂದ 18ಕ್ಕು ಇಳಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
334ನೇ ವಿಧಿಗೆ ಬದಲ್ವಣೆ ತಂದ್ದ ಸಂಸತಿತ ನ ಹಾಗೂ

62 1989 62ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ರಾಜ್ಯ ಶಾಸನ ಸಭೆಗಳ ಪರಿಶಷ್ಟ್ ಜಾತಿ/ಪಂಗಡದವರ
ಮಿೀಸಲ್ತಿಯನ್ನು ಮತೆತ 10 ವಷ್ಟಧ (2000) ರವರೆಗೆ
ವಿಸತ ರಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
ತಿದುದ ಪಡಿಗಳ
ಸಂಖ್ಯಯ

Polity
59 ನೇ ಸಂವಿಧಾನದ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಕಾಯೆದ ಯ ಹಲವು
63 1989 63ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಹಾಗೂ 359A ವಿಧಿಯನ್ನು
ರದ್ದದ ಗಳಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
ಪಂಜಾಬ್ ರಾಜ್ಯ ದಲಿ ರಾಷಾ್ ರಧ್ಯ ಕ್ಷರ ಆಡಳಿತವನ್ನು 6

64 1990 64ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ತಿಂಗಳ ಕಾಲ ಮತೆತ ವಿಸತ ರಿಸಲು 356ನೇ ವಿಧಿಯಲಿ ಕ್ಕಲವು
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ತರಲ್ಯಿತ್ತ.
ಪರಿಶಷ್ಟ್ ಜಾತಿ ಹಾಗೂ ವಗಧಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ವಿಶೇಷ್ಟ

65 1990 65ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಅಧಿಕಾರಿಯ ಬದಲು ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಆಯೊೀಗವನ್ನು ರಚಿಸಲು
338 ನೇ ವಿಧಿಯಲಿ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ತರಲ್ಯಿತ್ತ.
ವಿವಿಧ್ ರಾಜ್ಯ ಗಳು ಜಾರಿಗೆ ತಂದ ಭೂ ಸುಧಾರಣಾ

66 1990 66ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಕಾಯೆದ ಗಳನ್ನು 203ನೇ ಎಂಟ್ಟರ ಯಿಂದ 257 ಎಂಟ್ಟರ ಗಳನ್ನು
9ನೇ ಅನ್ನಸೂಚಿಯಲಿ ಸೇರಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
356ನೇ ವಿಧಿಯಲಿ ಬದಲ್ವಣೆ ತಂದ್ದ ಪಂಜಾಬ್ರನಲಿ

ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಮತೆತ 6ತಿಂಗಳ ವರೆಗೆ ವಿಸತ ರಿಸಿತ್ತ.
ಮತೆತ ಪಂಜಾಬ್ರನಲಿ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯವರ ಆಡಳಿತವನ್ನು 4

ವಷ್ಟಧದಂದ 5 ವಷ್ಟಧದ ವರೆಗೆ ವಿಸತ ರಿಸಿದರು.
ದೆಹಲಯಲಿ ವಿಧಾನಸಭೆಗೆ ಅವಕಾರ್ ಕಲಪ ಸಲು 239A ಹೊಸ

ವಿಧಿಗಳನ್ನು 3ನೇ ಭಾಗದಲಿ ಸೇಪಧಡಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
ಪಾಂಡಿಚ್ರಿ, ದೆಹಲ ಶಾಸನ ಸಭೆಗಳ ಸದಸಯ ರುಗಳು

70 1992 70ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳನ್ನು ಚ್ಯನ್ಯಯಿಸುವ ಅವಕಾರ್ವನ್ನು
ನಿೀಡಲ್ಯಿತ್ತ.
ಸಂವಿಧಾನದ 8ನೇ ಅನ್ನಸೂಚಿಗೆ ಕಂಕಣಿ , ನೇಪಾಳಿ ಮತ್ತತ

ಮಣಿಪುರಿ ಭಾಷೆಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
332 ನೇ ವಿಧಿಗೆ (3B) ಉಪವಿಧಿಯನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿ ತಿರ ಪುರಾ

72 1992 72ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ವಿಧಾನಸಭೆಯಲಿ ಪರಿಶಷ್ಟ್ ಬುಡಕಟು್ ಜ್ನ್ಯಂಗದವರಿಗೆ
ಮಿೀಸಲಡುವ ಅವಕಾರ್ ನಿೀಡಿತ್ತ.
ಗಾರ ಮಾಡಳಿತಕ್ಕು ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಹೊಸ ಪಂಚಾಯತಿ

ರಾಜ್ ರಾಜ್ಯ ಕಾಯೆದ ಯನ್ನು 11ನೇ ಅನ್ನಸೂಚಿಗೆ ಸೇರಿಸಿ
243ನೇ ವಿಧಿಗೆ 243A ಯಿಂದ 224 O(ಓ) ವರೆಗೆ
ಉಪವಿಧಿಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.

Polity
ನಗರಾಡಳಿತಕ್ಕು ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಸಂವಿಧಾನದ 9 ಭಾಗಕ್ಕು
74 1993 74ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಹೊಸ A ಸೇರಿಸಿ, 243 (P) ಯಿಂದ 243 (2G) ಉಪವಿಧಿಗಳನ್ನು
12 ಅನ್ನಸೂಚಿಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
323B (2)ನೇ ವಿಧಿಯಲಿ ಕ್ಕಲವು ಬದಲ್ವಣೆ ತಂದ್ದ,

ಜ್ಮಿೀನ್ನದಾರ ಹಾಗೂ ಬ್ದಡಿಗೆ ನಿಯಮವನ್ನು ಹಾಗೂ
ಗೇಣಿದಾರರ ಪರ ಕರಣಗಳ ವಿಲೇವ್ಯರಿಗೆ ನ್ಯಯ ಯಮಂಡಳಿ
ಸ್ವಿ ಪಸುವ ಅವಕಾರ್ ಕಲಪ ಸಲ್ಯಿತ್ತ.
237A 9ನೇ ಅನ್ನಸೂಚಿಗೆ ಸೇರಿಸಲ್ಯಿತ್ತ. ಇದ್ದ

76 1994 76ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ತಮಿಳುನ್ಯಡಿನ 69% ರಷ್ಟ್ ಮಿೀಸಲ್ತಿಯನ್ನು ಪರ ಶು ಸಿದಂತೆ
ಮಾಡಲ್ಯಿತ್ತ.
ಸಂಖ್ಯಯ
ಸಂವಿಧಾನದ 16ನೇ ವಿಧಿಗೆ (4A) ಉಪವಿಧಿಯನ್ನು

77ನೇ ಸೇರಿಸಲ್ಗಿದೆ. ಈ ತಿದ್ದದ ಪಡಿಯ ಅನವ ಯ ಪರಿಶಷ್ಟ್ ಜಾತಿ
77 1995
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ /ಪರಿಶಷ್ಟ್ ಜ್ನ್ಯಂಗದವರಿಗೆ ಬಡಿತ ಯಲ್ಲಿ ಮಿೀಸಲ್ತಿ
ನಿಯಮ ಅನ್ನಸರಿಸಲು ಅನ್ನವು ಮಾಡಿತ್ತ.
ಕನ್ಯಧಟಕ, ತಮಿಳುನ್ಯಡು, ಬ್ರಹಾರ, ಪಶಿ ಮ ಬಂಗಾಳ,

78ನೇ ಕರಳ, ರಾಜ್ಸ್ವಿ ನ ಮತ್ತತ ಒರಿಸ್ವಿ ರಾಜ್ಯ ಗಳು ತಂದ ಭೂ
78 1995
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಸುಧಾರಣೆ ಕಾಯೆದ ಗಳನ್ನು 9ನೇ ಅನ್ನಸೂಚಿಗೆ
ಸೇರಿಸಲ್ಯಿತ್ತ. 258 ರಿಂದ 284 ಎಂಟ್ಟರ ಗಳು.
334ನೇ ವಿಧಿಗೆ ಬದಲ್ವಣೆ ತಂದ್ದ ಪರಿಶಷ್ಟ್ ಜಾತಿ/ ಪಂಗಡ

79ನೇ ಆಂಗಿ ೀ ಇಂಡಿಯನ್ ರವರಿಗೆ ಸಂಸತ್ತತ ಹಾಗೂ ರಾಜ್ಯ
79 1999
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಶಾಸನ ಸಭೆಗಳ ಮಿೀಸಲ್ತಿಯನ್ನು ಮತೆತ 10 ವಷ್ಟಧಗಳವರೆಗೆ
ವಿಸತ ರಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
80ನೇ ತೆರಿಗೆ ಹಂಚಿಕ್ಕ ದೀಷ್ಟ ನಿವ್ಯರಿಸಲು 269, 270ನೇ ವಿಧಿಗೆ ಕ್ಕಲ

80 2000
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಬದಲ್ವಣೆ ತಂದ್ದ 272 ವಿಧಿಯನ್ನು ರದ್ದದ ಗಳಿಸಿತ್ತ.
81ನೇ 9/ಜೂನ್/2000 ರಂದ್ದ 16ನೇ ವಿಧಿಗೆ (4B) ಉಪವಿಧಿಯನ್ನು

81 2000 ಅಳವಡಿಸಿ ಖಾಲ ಹುದೆದ ಗಳ ಮಿೀಸಲು ಇತಿ 50% ರಷ್ಟ್ ನ್ನು
ಮಿೀರದಂತೆ ನೀಡಿಕಳುು ವುದ್ದ ಹಾಗೂ ಹಿಂದನ ವಷ್ಟಧ

Polity
ರ್ತಿಧಯಾಗಿ ಖಾಲ ಉಳಿದ ಹುದೆದ ಗೆ ಇದನ್ನು
ಅನವ ಯಿಸಕ್ಕಡದ್ದ.
8 ಸ್ಟಪ್್ ಂಬರ್ 2000 ರಂದ್ದ 335ನೇ ವಿಧಿಗೆ ಬದಲ್ವಣೆ ತಂದ್ದ

82ನೇ ಪರಿಶಷ್ಟ್ ಜಾತಿ /ಪಂಗಡದವರಿಗೆ ವೈದಯ ಕೀಯ ಹಾಗೂ
82 2000
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ವಿದಾಯ ಭಾಯ ಸಕ್ಕು ಸೇರಲು ಅಹಧತಾ
ಅಂಕಗಳನ್ನು ಸಡಿಲಸಲು ಅವಕಾರ್ ಮಾಡಿಕಡಲ್ಗಿದೆ.
8/9/2005ರಂದ್ದ ಪಂಚಾಯತ್ ಸಂಸ್ಟಿ ಗಳಲಿ ಪರಿಶಷ್ಟ್ ಜಾತಿ

83ನೇ /ಪಂಗಡದವರಿಗೆ ಮಿೀಸಲಡಬೇಕ್ಕಂಬ 243ನೇ (D) ವಿಧಿಯು
83 2000
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಅರುಣಾಚಲ ಪರ ರ್ದರ್ಕ್ಕು ಅನವ ಯಿಸುವಂತಿಲಿ ವಂದ್ದ 243(M)
ವಿಧಿಗೆ ಹೊಸದಾಗಿ (B.A) ಉಪವಿಧಿ ಸೇರಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
84ನೇ ಜಾಖ್ಧಂಡ, ಛತಿತ ೀಸಗಡ್ ಮತ್ತತ ಉತತ ರಾಂಚಲ ರಾಜ್ಯ ಗಳ

84 2000
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ರಚನೆ.
ಪರಿಶಷ್ಟ್ ಜಾತಿ /ಪಂಗಡದವರಿಗೆ ಮಿೀಸಲು ನಿಯಮವನ್ನು

ಸೇವಗೆ ಸೇರುವ ವೇಳೆಯಲಿ ಮಾತರ ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕ್ಕ ಹೊರತ್ತ
85ನೇ
85 2000 ಬಡಿತ ಗೆ ಅಲಿ ಸಕಾಧರ ನೌಕರರಿಗೆ ಬಡಿತ ನಿೀಡುವ್ಯಗ ಸೇವ್ಯ
ಜಷ್ಟಠ ತೆ ಆದಯ ತೆ ನಿೀಡುವ ನಿಯಮವನ್ನು ತಿದ್ದದ ಪಡಿ
ಮಸೂದೆ ಒಳಗಂಡಿದೆ.
6 ರಿಂದ 14 ವಷ್ಟಧದವರೆಗಿನ ಪಾರ ಥಮಿಕ ಶಕ್ಷಣವನ್ನು

ಪಡೆಯುವುದ್ದ ಮೂಲಭೂತ ಹಕು ನ್ಯು ಗಿ ಮಾಡಲ್ಯಿತ್ತ.
86ನೇ
86 2002 ಇದನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದ್ದ ತಂದೆ ತಾಯಿ ಪ್ೀಷ್ಟಕರ
ಕತಧವಯ ವ್ಯಗಿದೆ. ಇದಕ್ಕು ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ '21A' ವಿಧಿಯನ್ನು
ಸೇರಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
2.10.10) ಸಂವಿಧಾನದ ತಿದ್ದದ ಪಡಿಗಳ 87 ರಿಂದ 98
ಕಿ .ಸಂ ವಷಲ ತಿದುದ ಪಡಿಯಾದ ವಿಷಯ
ಸಂಖ್ಯಯ
ಈ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಮೂಲಕ 81, 82, 170 ಮತ್ತತ 330ನೇ ವಿಧಿಗಳಲಿ

87ನೇ ಬದಲ್ವಣೆ ಮಾಡಲ್ಯಿತ್ತ. ಈ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಕಾಯೆದ ಯು
87 2003
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ 2001ನೇ ಜ್ನಗಣತಿಯನ್ನು ಆಧ್ರಿಸಿ ಮತಕ್ಕಿ ೀತರ ಗಳ ಮರು
ಹೊಂದಾಣಿಕ್ಕ ಮಾಡಬೇಕ್ಕ ಎಂದ್ದ ಹೇಳುತತ ದೆ.

Polity
ಈ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಕಾಯೆದ ಯ ಮೂಲಕ 268(A) ವಿಧಿಯನ್ನು
88ನೇ ಸಂವಿಧಾನಕ್ಕು ಸೇರಿಸಲ್ಯಿತ್ತ. ಇದರ ಪರ ಕಾರ ಕಂದರ
88 2003
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಸಕಾಧರ ವಿಧಿಸುವ ಸೇವ್ಯ ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಕಂದರ ಹಾಗೂ ರಾಜ್ಯ
ಸಕಾಧರಗಳು ವಸೂಲ ಮಾಡಿ ಹಂಚಿಕಳುು ತತ ವ.
ಪರಿಶಷ್ಟ್ ಜಾತಿ /ಪಂಗಡದವರಿಗೆ ಪರ ತೆಯ ೀಕವ್ಯಗಿ ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ

ಆಯೊೀಗಗಳ ಸ್ವಿ ಪನೆಗೆ ಅವಕಾರ್ ಮಾಡಲ್ಯಿತ್ತ.
89ನೇ
89 2003 ಆಯೊೀಗ ಒಬಬ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷ ಮತ್ತತ ಉಪಾಧ್ಯ ಕ್ಷ ಹಾಗೂ ಮೂರು
ಇತರೆ ಸದಸಯ ರನ್ನು ಒಳಗಂಡಿರುತತ ದೆ. ಇವರನೆು ಲ್ಿ
ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯವರು ನೇಮಿಸುತಾತ ರೆ.
332ನೇ ವಿಧಿಯಲಿ ಬದಲ್ವಣೆ ತಂದದೆ ಹಾಗೂ ಅಸಿ ೀಂ

90ನೇ ರಾಜ್ಯ ದ ವಿಧಾನಸಭೆಯಲಿ ಬೀಡೀಲ್ಯ ಂಡ್ ಜಿಲೆಿ ಯಲಿ
90 2003
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಪರಿಶಷ್ಟ್ ಪಂಗಡ ಹಾಗೂ ಇತರ ಪರ ತಿನಿಧ್ಯ ತೆಯ ಬಗೆಗೆ
ಈ ತಿದ್ದದ ಪಡಿಯು ಕಂದರ ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ಗಳ

91ನೇ ಮಂತಿರ ಮಂಡಲಗಳ ಗಾತರ ವನ್ನು ಸಿೀಮಿತಗಳಿಸಿತ್ತ.
91 2003
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಲೀಕಸಭೆ ಶೇ.15ಕ್ಕು ಮಿೀರಬ್ದರದ್ದ. ಹಾಗೂ ರಾಜ್ಯ
ವಿಧಾನಸಭೆ ಸದಸಯ ರ ಸಂಖೆಯ ಶೇ.15ಕ್ಕು ಮಿೀರಬ್ದರದ್ದ.
8ನೇ ಅನ್ನಸೂಚಿಗೆ ಬೀಡೀ, ಡೀಗಿರ , ಮೈರ್ಥಲ ಮತ್ತತ

92ನೇ
92 2003 ಸಂತಾಲ ಎಂಬ ಹೊಸ ಭಾಷೆಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲ್ಗಿದೆ.
ಭಾಷೆಗಳ ಸಂಖೆಯ 22ಕ್ಕು ಏರಿತ್ತ.
ಪರಿಶಷ್ಟ್ ಜಾತಿ /ಪಂಗಡ ಜ್ತೆಗೆ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸ್ವಮಾಜಿಕವ್ಯಗಿ

93ನೇ ಹಿಂದ್ದಳಿದ ವಗಧದವರಿಗೆ ಅನ್ನದಾನಿತ ಹಾಗೂ
93 2005
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಅನ್ನದಾನರಹಿರ ಖಾಸ್ವಗಿ ಶಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಟಿ ಗಳಲಿ ಮಿೀಸಲ್ತಿ
ಅವಕಾರ್ ಮಾಡಿಕಟ್ಟ್ ದೆ.
ಛತಿತ ೀಸಗಡ ಮತ್ತತ ಜಾಖ್ಧಂಡ್ ರಾಜ್ಯ ಗಳಲಿ ಬುಡಕಟು್

94ನೇ
94 2006 ಜ್ನ್ಯಂಗದ ಕಲ್ಯ ಣಕಾು ಗಿ ಒಬಬ ಮಂತಿರ ಯನ್ನು ನೇಮಿಸಲು
ಅವಕಾರ್ ನಿೀಡಿದೆ ..
ಪರಿಶಷ್ಟ್ ಜಾತಿ ಮತ್ತತ ಪಂಗಡ ವಗಧದವರಿಗೆ ಮತ್ತತ ಆಂಗಿ ೀ

95ನೇ
95 2010 ಇಂಡಿಯನ್ ರಿಗೆ ಮಿೀಸಲ್ತಿ ಅವಧಿಯನ್ನು ಹತ್ತತ ವಷ್ಟಧದ
ಕಾಲ ವಿಸತ ರಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
96ನೇ
96 2011 'ಒರಿಯಾ ' ಎಂಬ ಪದಕ್ಕು ಬದಲ್ಗಿ 'ಒಡಿಯಾ' ಪದ ಸೇಪಧಡೆ.

Polity
ಸಹಕಾರ ಸಂಘಗಳನ್ನು ಉತೆತ ೀಜಿಸುವ ಉದೆದ ೀರ್ದಂದ
243ZH ದಂದ 243 ZT ವರೆಗಿನ ವಿಧಿಗಳನ್ನು
97ನೇ ಸೇರಿಸಲ್ಗಿದೆ.
97 2012
19(1)(C)ನಲಿ ರುವಂತಹ ಯೂನಿಯನ್ ಪದದ ನಂತರ
ಕೀ-ಆಪರೇಟ್ಟವ್ ಸಸೈಟ್ಟಸ್ಟ ಎಂಬ ಪದ
98ನೇ ಸಂವಿಧಾನದ 371-J ಎಂಬ ಹೊಸ ವಿಧಿಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟ್ ಸಿ

98 2013
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಹೈದಾರ ಬ್ದದ್ - ಕನ್ಯಧಟಕ ಪರ ರ್ದರ್ಕ್ಕು ವಿಶೇಷ್ಟ ಸವಲತ್ತತ
ಕಲಪ ಸಲ್ಗಿದೆ.
2.11.11) ಸಂವಿಧಾನದ ತಿದ್ದದ ಪಡಿಗಳ 87 ರಿಂದ 101
ಕಿ .ಸಂ ವಷಲ ತಿದುದ ಪಡಿಯಾದ ವಿಷಯ
ಸಂಖ್ಯಯ
ಈ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಮೂಲಕ 81, 82, 170 ಮತ್ತತ 330ನೇ ವಿಧಿಗಳಲಿ

87ನೇ ಬದಲ್ವಣೆ ಮಾಡಲ್ಯಿತ್ತ. ಈ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಕಾಯೆದ ಯು
87 2003
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ 2001ನೇ ಜ್ನಗಣತಿಯನ್ನು ಆಧ್ರಿಸಿ ಮತಕ್ಕಿ ೀತರ ಗಳ ಮರು
ಹೊಂದಾಣಿಕ್ಕ ಮಾಡಬೇಕ್ಕ ಎಂದ್ದ ಹೇಳುತತ ದೆ.
ಈ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಕಾಯೆದ ಯ ಮೂಲಕ 268(A) ವಿಧಿಯನ್ನು

88ನೇ ಸಂವಿಧಾನಕ್ಕು ಸೇರಿಸಲ್ಯಿತ್ತ. ಇದರ ಪರ ಕಾರ ಕಂದರ
88 2003
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಸಕಾಧರ ವಿಧಿಸುವ ಸೇವ್ಯ ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಕಂದರ ಹಾಗೂ ರಾಜ್ಯ
ಸಕಾಧರಗಳು ವಸೂಲ ಮಾಡಿ ಹಂಚಿಕಳುು ತತ ವ.
ಪರಿಶಷ್ಟ್ ಜಾತಿ /ಪಂಗಡದವರಿಗೆ ಪರ ತೆಯ ೀಕವ್ಯಗಿ ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ

ಆಯೊೀಗಗಳ ಸ್ವಿ ಪನೆಗೆ ಅವಕಾರ್ ಮಾಡಲ್ಯಿತ್ತ.
89ನೇ
89 2003 ಆಯೊೀಗ ಒಬಬ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷ ಮತ್ತತ ಉಪಾಧ್ಯ ಕ್ಷ ಹಾಗೂ ಮೂರು
ಇತರೆ ಸದಸಯ ರನ್ನು ಒಳಗಂಡಿರುತತ ದೆ. ಇವರನೆು ಲ್ಿ
ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯವರು ನೇಮಿಸುತಾತ ರೆ.
332ನೇ ವಿಧಿಯಲಿ ಬದಲ್ವಣೆ ತಂದದೆ ಹಾಗೂ ಅಸಿ ೀಂ

90ನೇ ರಾಜ್ಯ ದ ವಿಧಾನಸಭೆಯಲಿ ಬೀಡೀಲ್ಯ ಂಡ್ ಜಿಲೆಿ ಯಲಿ
90 2003
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಪರಿಶಷ್ಟ್ ಪಂಗಡ ಹಾಗೂ ಇತರ ಪರ ತಿನಿಧ್ಯ ತೆಯ ಬಗೆಗೆ
91ನೇ ಈ ತಿದ್ದದ ಪಡಿಯು ಕಂದರ ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ಗಳ

91 2003
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಮಂತಿರ ಮಂಡಲಗಳ ಗಾತರ ವನ್ನು ಸಿೀಮಿತಗಳಿಸಿತ್ತ.

Polity
ಲೀಕಸಭೆ ಶೇ.15ಕ್ಕು ಮಿೀರಬ್ದರದ್ದ. ಹಾಗೂ ರಾಜ್ಯ
ವಿಧಾನಸಭೆ ಸದಸಯ ರ ಸಂಖೆಯ ಶೇ.15ಕ್ಕು ಮಿೀರಬ್ದರದ್ದ.
8ನೇ ಅನ್ನಸೂಚಿಗೆ ಬೀಡೀ, ಡೀಗಿರ , ಮೈರ್ಥಲ ಮತ್ತತ

92ನೇ
92 2003 ಸಂತಾಲ ಎಂಬ ಹೊಸ ಭಾಷೆಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲ್ಗಿದೆ.
ಭಾಷೆಗಳ ಸಂಖೆಯ 22ಕ್ಕು ಏರಿತ್ತ.
ಪರಿಶಷ್ಟ್ ಜಾತಿ /ಪಂಗಡ ಜ್ತೆಗೆ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸ್ವಮಾಜಿಕವ್ಯಗಿ

93ನೇ ಹಿಂದ್ದಳಿದ ವಗಧದವರಿಗೆ ಅನ್ನದಾನಿತ ಹಾಗೂ
93 2005
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಅನ್ನದಾನರಹಿರ ಖಾಸ್ವಗಿ ಶಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಟಿ ಗಳಲಿ ಮಿೀಸಲ್ತಿ
ಅವಕಾರ್ ಮಾಡಿಕಟ್ಟ್ ದೆ.
ಛತಿತ ೀಸಗಡ ಮತ್ತತ ಜಾಖ್ಧಂಡ್ ರಾಜ್ಯ ಗಳಲಿ ಬುಡಕಟು್

94ನೇ
94 2006 ಜ್ನ್ಯಂಗದ ಕಲ್ಯ ಣಕಾು ಗಿ ಒಬಬ ಮಂತಿರ ಯನ್ನು ನೇಮಿಸಲು
ಅವಕಾರ್ ನಿೀಡಿದೆ ..
ಪರಿಶಷ್ಟ್ ಜಾತಿ ಮತ್ತತ ಪಂಗಡ ವಗಧದವರಿಗೆ ಮತ್ತತ ಆಂಗಿ ೀ

95ನೇ
95 2010 ಇಂಡಿಯನ್ ರಿಗೆ ಮಿೀಸಲ್ತಿ ಅವಧಿಯನ್ನು ಹತ್ತತ ವಷ್ಟಧದ
ಕಾಲ ವಿಸತ ರಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
96ನೇ
96 2011 'ಒರಿಯಾ ' ಎಂಬ ಪದಕ್ಕು ಬದಲ್ಗಿ 'ಒಡಿಯಾ' ಪದ ಸೇಪಧಡೆ.
ಸಹಕಾರ ಸಂಘಗಳನ್ನು ಉತೆತ ೀಜಿಸುವ ಉದೆದ ೀರ್ದಂದ

243ZH ದಂದ 243 ZT ವರೆಗಿನ ವಿಧಿಗಳನ್ನು
97ನೇ ಸೇರಿಸಲ್ಗಿದೆ.
97 2012
19(1)(C)ನಲಿ ರುವಂತಹ ಯೂನಿಯನ್ ಪದದ ನಂತರ
ಕೀ-ಆಪರೇಟ್ಟವ್ ಸಸೈಟ್ಟಸ್ಟ ಎಂಬ ಪದ
98ನೇ ಸಂವಿಧಾನದ 371-J ಎಂಬ ಹೊಸ ವಿಧಿಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟ್ ಸಿ

98 2013
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಹೈದಾರ ಬ್ದದ್ - ಕನ್ಯಧಟಕ ಪರ ರ್ದರ್ಕ್ಕು ವಿಶೇಷ್ಟ ಸವಲತ್ತತ
ಕಲಪ ಸಲ್ಗಿದೆ.
ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ನ್ಯಯ ಯಾಂಗ ನೇಮಕಾತಿ ಆಯೊೀಗದ

ತಿಪಡಿಯನ್ನು ಏಪರ ೀಲ್ 13, 2015 ರಂದ್ದ
ಮಾಡಲ್ಯಿತ್ತ.
ಸುಪರ ೀಂಕೀಟ್ಧ 2015 ರ ಅಕ್ ೀಬರ್ 16 ರಂದ್ದ
ಇದನ್ನು ರದ್ದದ ಮಾಡಿದೆ. ಮತ್ತತ ಕಲಜ ಯಂ
ಅಸಿಿ ತವ ವನ್ನು ಎತಿತ ಹಿಡಿದದೆ.

Polity
ಭಾರತ - ಬ್ದಂಗಾಿ ಭೂ ವಿನಿಮಯ ಒಪಪ ಂದ
100
100ನೇ ಭಾರತದ ಭೂ ಪರ ರ್ದರ್ಗಳು ಬ್ದಂಗಾಿ ರ್ದರ್ಕ್ಕು
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಸೇರಲಪ ಟ್ಟ್ ದ್ದದ , ಬ್ದಂಗಾಿ ದ ಭೂ ಪರ ರ್ದರ್ಗಳು ಭಾರತಕ್ಕು
ಸೇರಲಪ ಟ್ಟ್ ದದ ವು. ಇವುಗಳನ್ನು ಎರಡೂ ರಾಷ್ಟ್ ರಗಳು
ವಿನಿಮಯ ಮಾಡಿಕಂಡಿವ.
ಜಿ.ಎಸ್ಟ.ಟ್ಟ ಕಾಯೆದ .
101 2016
101ನೇ 2017 ಜುಲೈ 1 ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದದೆ. ಎದ್ದ ಏಕರೂಪದ
ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಕಾಯೆದ ಯಾಗಿ ರ್ದಶಾಯ ದಯ ಂತ ಹೊರಹೊಮಮ ಲದೆ.
ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳು 2016 ಸ್ಟಪ್್ ಂಬರ್ 8 ರಂದ್ದ ಸಹಿ
ಹಾಕದರು.
ಸಂವಿಧಾನದ ಭಾಗಗಳು
(Constitution's Parts)
ಕಿ .ಸಂ ಭಾಗಗಳು ಭಾಗಗಳ ವಿವರಣೆ
01 ಭಾಗ-1 ಒಕ್ಕು ಟ(ಸಂಘ) ಮತ್ತತ ಅದರ ಭೂ ಪರ ರ್ದರ್ (ರಾಜ್ಯ ಕ್ಕಿ ೀತರ )
02 ಭಾಗ-2 ಪೌರತವ
03 ಭಾಗ-3 ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕು ಗಳು
04 ಭಾಗ-4 ರಾಜ್ಯ ನಿೀತಿಯ ನಿರ್ದಧರ್ಕ ತತವ ಗಳು
05 ಭಾಗ-4A ಮೂಲಭೂತ ಕತಧವಯ ಗಳು
06 ಭಾಗ-5 ಕಂದರ ಸಕಾಧರ
07 ಭಾಗ-6 ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಸಕಾಧರ
08 ಭಾಗ-7 1956ರಲಿ ರದ್ದದ ಗಳಿಸಲ್ಗಿದೆ.

Polity
09 ಭಾಗ-8 ಕಂದಾರ ಡಳಿತ ಪರ ರ್ದರ್ಗಳು
10 ಭಾಗ-9 ಪಂಚಾಯತ್ ರಾಜ್ ಸಂಸ್ಟಿ ಗಳು
11 ಭಾಗ-9A ಪೌರಸಭೆಗಳು (ಮನಿಸಿಪಾಲಟ್ಟಗಳು)
12 ಭಾಗ-9B ಸಹಕಾರಿ ಸಸೈಟ್ಟಗಳು
13 ಭಾಗ-10 ಬುಡಕಟು್ ಮತ್ತತ ಅನ್ನಸೂಚಿತ ಪರ ರ್ದರ್ಗಳು
14 ಭಾಗ-11 ಕಂದರ ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧ್ಗಳು
15 ಭಾಗ-12 ಹಣಕಾಸು ಸವ ತ್ತತ , ದಾವಗಳು ಮತ್ತತ ಕರಾರುಗಳು
16 ಭಾಗ-13 ಭಾರತ ರ್ದರ್ದಳಗೆ ವ್ಯಣಿಜ್ಯ , ವ್ಯಯ ಪಾರ ಮತ್ತತ ಸಂಪಕಧ
17 ಭಾಗ-14 ಕಂದರ ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಆಡಳಿತ ಸೇವಗಳು
18 ಭಾಗ-14A ನ್ಯಯ ಯಮಂಡಳಿಗಳು (ಟ್ಟರ ಬುಯ ನಲೊ ಳು)
19 ಭಾಗ-15 ಚ್ಯನ್ಯವಣೆಗಳು
20 ಭಾಗ-16 ಕ್ಕಲವು ವಗಧಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಿಶೇಷ್ಟ ನಿಯಮಗಳು
21 ಭಾಗ-17 ಅಧಿಕೃತ ಭಾಷೆ
22 ಭಾಗ-18 ತ್ತತ್ತಧ ಪರಿಸಿಿ ತಿಯ ನಿಯಮಗಳು
23 ಭಾಗ-19 ಮಿಸಲೇನಿಯಸ್ಟ (ಸಂಕೀಣಧ)
24 ಭಾಗ-20 ಸಂವಿಧಾನಕ್ಕು ತಿದ್ದದ ಪಡಿ
25 ಭಾಗ-21 ತಾತಾು ಲಕ, ಮಧ್ಯ ಕಾಲೀನ ಮತ್ತತ ವಿಶೇಷ್ಟ ನಿಯಮಗಳು
ಸಂಕಿ ಪತ ಶೀಷ್ಟಧಕ್ಕ, ಕಮೆನೆಿ ಮ ಂಟ್ ಮತ್ತತ ಹಿಂದಯಲಿ ಸಂವಿಧಾನದ

26 ಭಾಗ-22
ಪರ ಕಟಣೆ ಮತ್ತತ ರದ್ದದ ಪಡಿಸುವಿಕ್ಕ.

Polity
2.2.2) ಸಂವಿಧಾನದ ವಿಧಿಗಳು (1 ರಿಂದ 22)
ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನದಲಿಿ ರುವ ವಿಧಿಗಳು (Articles)
ಅನುಚ್ಛ ೇದಗಳು ವಿವರಣೆ
ಭಾಗ-1 ಒಕ್ಕೂ ಟ (ಸಂಘ) ರ್ತ್ತತ ಸಂಘ ಕೆಷ ೇತಿ
ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದ 1 ಒಕ್ಕು ಟ (ರಾಜ್ಯ ದ) ಹೆಸರು ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ಕ್ಕಿ ೀತರ
ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದ 2 ಹೊಸ ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಸೇಪಧಡೆ ಅಥವ್ಯ ಸ್ವಿ ಪನೆ
ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದ 2A ನಿರಸಗಳಿಸಲ್ಗಿದೆ
ನೂತನ ರಾಜ್ಯ ಗಳ ರಚನೆ ಹಾಗೂ ಈಗಿರುವ ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಪರ ರ್ದರ್ಗಳ

ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದ 3
,ಸರಹದ್ದದ ಗಳ ಅಥವ್ಯ ಹೆಸರುಗಳ ಬದಲ್ವಣೆ
2ನೇ ಮತ್ತತ 3ನೇ ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದಗಳ ಮೇರೆಗೆ ಮಾಡಲ್ದ ಕಾನೂನ್ನಗಳು 1ನೇ

ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದ 4 ಮತ್ತತ 4ನೇ ಅನ್ನಸೂಚಿಗಳ ತಿದ್ದದ ಪಡಿಯ ಬಗೆೊ ಹಾಗೂ ಪಾರ ಸಂಗಿಕ, ಪೂರಕ
ಮತ್ತತ ಅನ್ನಷಂಗಿಕ ವಿಷ್ಟಯಗಳ ಬಗೆೊ ಉಪಬಂಧ್ಗಳನ್ನು ಕಲಪ ಸುವುದ್ದ.
ಭಾಗ-2 ನಾಗರಿೇಕತಾ (ಪೌರತಾ )
ಅನ್ನಚ್ಿ ೀದ 5 ಸಂವಿಧಾನದ ಪಾರ ರಂರ್ದಲಿ ನ್ಯಗರಿೀಕತವ
ಪಾಕಸ್ವತ ನದಂದ ಭಾರತಕ್ಕು ವಲಸ್ಟ ಬಂದರುವ ಕ್ಕಲವು ವಯ ಕತ ಗಳ ನ್ಯಗರಿೀಕತವ ದ

ಹಕ್ಕು ಗಳು
ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದ 7 ಪಾಕಸ್ವತ ನಕ್ಕು ವಲಸ್ಟ ಹೊೀದ ಕ್ಕಲವು ವಯ ಕತ ಗಳ ನ್ಯಗರಿೀಕತವ ದ ಹಕ್ಕು ಗಳು
ಭಾರತದ ಹೊರಗೆ ವ್ಯಸಿಸುತಿತ ರುವ, ಭಾರತಿೀಯ ಮೂಲದ ಕ್ಕಲವು ವಯ ಕತ ಗಳಿಗೆ

ನ್ಯಗರಿೀಕತವ ದ ಹಕ್ಕು ಗಳು.
ಸವ ಇಚ್ಛ ಯಿಂದ ವಿರ್ದಶ ರಾಜ್ಯ ದ ನ್ಯಗರಿೀಕತವ ವನ್ನು ಪಡೆದವರು ಭಾರತದ

ನ್ಯಗರಿೀಕರಲಿ
ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದ 10 ನ್ಯಗರಿೀಕತವ ದ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಮಂದ್ದವರೆಯುವಿಕ್ಕ
ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದ 11 ಸಂಸತ್ತತ ನ್ಯಗರಿೀಕತವ ದ ಹಕು ನ್ನು ಕಾನೂನಿನ ಮೂಲಕ ವಿನಿಯಮಿಸುವುದ್ದ.
ಭಾಗ-3 ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕೂ ಗಳು

Polity
ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದ 12 ಪರಿಭಾಷೆ
ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕು ಗಳಿಗೆ ಅಸಂಗತವ್ಯದ ಅಥವ್ಯ ಅವುಗಳನ್ನು

ಅಲಪ ೀಕರಿಸುವಂಥ ಕಾನೂನ್ನಗಳು
ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದ 14 ಕಾನೂನಿನ ಮಂದೆ ಸವಧರಿಗೂ ಸಮಾನರು
ಧ್ಮಧ, ಜ್ನ್ಯಂಗ, ಜಾತಿ, ಲಂಗ ಅಥವ್ಯ ಜ್ನಮ ಸಿ ಳದ ಆಧಾರಗಳ ಮೇಲೆ

ತಾರತಮಯ ದ ನಿಷೇಧ್.
ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದ 16 ಸ್ವವಧಜ್ನಿಕ ವಿಚಾರಗಳಲಿ ಸಮಾನ್ಯವಕಾರ್
ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದ 16(1) ಉದಯ ೀಗ ವಿಷ್ಟಯದಲಿ ಸಮಾನತೆ
ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದ 17 ಅಸಪ ೃರ್ಯ ತಾ ನಿಮೂಧಲನೆ
ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದ 18 ಬ್ರರುದ್ದಗಳ ರದದ ತಿ
ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದ 19 ವ್ಯಕ್ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ ಮಂತಾದವುಗಳ ಬಗೆೊ ಕ್ಕಲವು ಹಕ್ಕು ಗಳ ಸಂರಕ್ಷಣೆ
19(1)(A) ವ್ಯಕ್ ಮತ್ತತ ಅಭಿವಯ ಕತ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ
19(1)(B) ಸಭೆ ಸೇರುವ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ
19(1)(D) ಸಂಚಾರ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ
19(1)(E) ವ್ಯಸ ಮಾಡುವ ನೆಲೆಸುವ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ
ಅಪರಾಧ್ಗಳ ಬಗೆೊ ಅಪರಾಧಿಯೆಂದ್ದ ನಿಣಧಯಿಸುವ ಸಂಬಂಧ್ದಲಿ

ಸಂರಕ್ಷಣೆ
20(2) ಇಮಮ ಡಿ ವಿಪತ್ತತ
20(3) ಸವ ಯಂ ಅಪರಾಧ್ನೆಯ ವಿರುದಿ ನಿಷೇಧ್
ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದ 21 ಜಿೀವ ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತತ ವಯ ಕತ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ ದ ರಕ್ಷಣೆ
21(A) ವಿದಾಯ ಭಾಯ ಸದ ಹಕ್ಕು
ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದ 22 ಕ್ಕಲವು ಸಂದರ್ಧಗಳಲಿ ದಸತ ಗಿರಿಯಿಂದ ಮತ್ತತ ಸ್ವಿ ನಬದಿ ತೆಯಿಂದ ಸಂರಕ್ಷಣೆ

Polity
ಭಾಗ-03 ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕೂ ಗಳು
ಶೇಷಣೆಯ ವಿರುದಧ ದ ಹಕ್ಕೂ ಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 23 : ಮಾನವ ದ್ದವಯ ಧವಹಾರ ಮತ್ತತ ಬಲ್ತಾು ರದ ದ್ದಡಿಮೆಯ

ನಿಷೇಧ್.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 24 : ಕಾಖಾಧನೆ ಮಂತಾದವುಗಳಲಿ ಮಕು ಳ ನಿಯೊೀಜ್ನೆಗೆ ನಿಷೇಧ್
ಧಾರ್ಮಲಕ ಸ್ಥಾ ತಂತಿ ಯ ದ ಹಕ್ಕೂ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 25 : ಅಂತಃಸ್ವಕಿ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ ಮತ್ತತ ಧ್ಮಧದ ಅಬ್ದಧಿತ

ಅವಲಂಬನೆ, ಪರ ಚಾರ ಮತ್ತತ ಆಚರಣೆ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 26 : ಧಾಮಿಧಕ ವಯ ವಹಾರಗಳನ್ನು ನಿವಧಹಿಸಲು ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ .
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 27 : ನಿದಧಷ್ಟ್ ಧ್ಮಧದ ಉನು ತಿಗಾಗಿ ತೆರಿಗೆಗಳನ್ನು ಸಂದಾಯದ ಬಗೆೊ

ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ .
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 28 : ಕ್ಕಲವು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸಂಸ್ಟಿ ಗಳಲಿ ನಡೆಯುವ ಧಾಮಿಧಕ ಶಕ್ಷಣದಲಿ

ಅಥವ್ಯ ಧಾಮಿಧಕ ಉಪಾಸನೆಯಲಿ ಹಾಜ್ರಾಗುವ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ .
ಸ್ಥೆಂಸೂ ೃತಿಕ ರ್ತ್ತತ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಹಕ್ಕೂ ಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 29 : ಅಲಪ ಸಂಖಾಯ ತರ ಹಿತಾಸಕತ ಗಳ ಸಂರಕ್ಷಣೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 30 : ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸಂಸ್ಟಿ ಗಳನ್ನು ಸ್ವಿ ಪಸುವುದಕ್ಕು ಹಾಗೂ ಅವುಗಳ

ಆಡಳಿತ ನಡೆಸುವುದಕ್ಕು ಅಲಪ ಸಂಖಾಯ ತರ ಹಕ್ಕು ,
ಕ್ಕಲವು ಕಾನೂನ್ನಗಳನ್ನು ಉಳಿಸುವುದ್ದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 31 : ಸವ ತಿತ ನ ಹಕ್ಕು
ಸಂವಿಧಾನಾತಮ ಕ ಪರಿಹಾರೇಪಾಯಗಳ ಹಕ್ಕೂ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 32 : ಈ ಭಾಗದಂದ ಪರ ದತತ ವ್ಯಗಿರುವ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಜಾರಿಗಾಗಿ

ಪರಿಹಾರೀಪಾಯಗಳು (ರಿಟ್ ಗಳು)
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 33 : ಪರ ದತತ ವ್ಯದ ಹಕ್ಕು ಗಳನ್ನು ಸರ್ಸತ ರ ಬಲಗಳ ಮಂತಾದವುಗಳಿಗೆ

ಅನವ ಯಿಸುವಲಿ ಅವುಗಳನ್ನು ಮಾಪಧಡಿಸಲು ಸಂಸತಿತ ಗಿರುವ ಅಧಿಕಾರ.

Polity
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 34 : ಯಾವುರ್ದ ಪರ ರ್ದರ್ದಲಿ ಲಷ್ಟು ರಿ ಕಾನೂನ್ನ ಜಾರಿಯಲಿ ರುವ್ಯಗ
ಈ ಭಾಗದಂದ ಪರ ದತತ ವ್ಯದ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಮೇಲೆ ನಿಬಧಂಧ್.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 35 : ಈ ಭಾಗದ ಉಪಬಂಧ್ಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರುವುದಕಾು ಗಿ ಕಾನೂನ್ನ

ರಚನೆ.
ಭಾಗ-4 ರಾಜಯ ನ್ನೇತಿ ನ್ನದೇಲಶಕ ತತಾ ಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 36 : ಪರಿಭಾಷೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 37 : ರಾಜ್ಯ ನಿರ್ದಧರ್ಕ ತತವ ಗಳುನೂು ಅನವ ಯಿಸುವುದ್ದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 38 : ಜ್ನರ ಕಲ್ಯ ಣಕಾು ಗಿ ರಾಜ್ಯ ವು ಸ್ವಮಾಜಿಕ ವಯ ವಸ್ಟಿ ಯನ್ನು

ರ್ದರ ಗಳಿಸುವುದ್ದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 39 : ರಾಜ್ಯ ವು ಅನ್ನಸರಿಸಬೇಕಾದ ಕ್ಕಲವು ನಿೀತಿಯ ತತವ ಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 40 : ಗಾರ ಮ ಪಂಚಾಯಿತಿಗಳ ಸಂಘಟನೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 41 : ಶಕ್ಷಣ ಪಡೆಯುವ, ಕ್ಕಲಸ ಮಾಡುವ ಮತ್ತತ ಸಕಾಧರದ ಸಹಾಯ

ಪಡೆಯುವ ಹಕ್ಕು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 42 : ಕ್ಕಲಸ ಮಾಡಲು ನ್ಯಯ ಯಯುತ ಮತ್ತತ ದಯಾಪರ

ಪರಿಸಿಿ ತಿಗಳಿರುವಂತೆ ಮತ್ತತ ಪರ ಸೂತಿ ಪರ ಯೊೀಜ್ನ ದರೆಯುವಂತೆ
ಉಪಬಂಧಿಸುವುದ್ದ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 43 : ಕ್ಕಲಸಗಾರರಿಗೆ ಜಿೀವನ ನಿವಧಹಣಾ ಮಜೂರಿ, ಇತಾಯ ದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 44 : ನ್ಯಗರಿಕರಿಗೆ ಏಕರೂಪದ ಸಿವಿಲ್ ಸಂಹಿತೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 45 : ಆರು ವಷ್ಟಧದಳಗಿನ ಮಕು ಳಿಗೆ ಉಚಿತ ಮತ್ತತ ಕಡಾಡ ಯ

ಶಕ್ಷಣದ ಅವಕಾರ್
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 46 : ಅನ್ನಸೂಚಿತ ಜಾತಿ, ಬುಡಕಟು್ ಮತ್ತತ ಇತರ ದ್ದಬಧಲ

ವಗಧಗಳ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಮತ್ತತ ಆರ್ಥಧಕ ಹಿತಾಸಕತ ಗಳ ಸಂವಧ್ಧನೆ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 47 : ಪೌಷ್ಟ್ ಕತೆಯ ಮಟ್ ಮತ್ತತ ಜಿೀವನ ಮಟ್ ವನ್ನು ಹೆಚಿಿ ಸುವುದ್ದ
ಹಾಗೂ ಸ್ವವಧಜ್ನಿಕ ಆರೀಗಯ ವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವುದ್ದ ರಾಜ್ಯ ದ ಕತಧವಯ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 48 : ಕೃಷ್ಟ ಮತ್ತತ ಪಶುಸಂಗೀಪನೆಯ ಸಂಘಟನೆ.

Polity
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 49 : ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಮಹತವ ವುಳು ಸ್ವಮ ರಕಗಳ ,ಸಿ ಳಗಳ ಮತ್ತತ ವಸುತ ಗಳ
ಸಂರಕ್ಷಣೆ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 50 : ನ್ಯಯ ಯಾಂಗವನ್ನು ಕಾಯಾಧಂಗದಂದ ಪರ ತೆಯ ೀಕಸುವುದ್ದ.
2.4.4) ಸಂವಿಧಾನದ ವಿಧಿಗಳು (51 ರಿಂದ 88).
ಭಾಗ-4A ಮೂಲಭೂತ ಕತಲವಯ ಗಳು.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 51ಎ : ಮೂಲಭೂತ ಕತಧವಯ ಗಳು
ಭಾಗ-5 ಒಕ್ಕೂ ಟ ಕಾಯಾಲೆಂಗ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 52 : ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 53 : ಒಕ್ಕು ಟದ ಕಾಯಾಧಂಗದ ಅಧಿಕಾರ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 54 : ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯ ಚ್ಯನ್ಯವಣೆ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 55 : ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯ ಚ್ಯನ್ಯವಣಾ ವಿಧಾನ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 56 : ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 57 : ಮರುಚ್ಯನ್ಯವಣೆಗೆ ಅಹಧತೆ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 58 : ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯಾಗಿ ಚ್ಯನ್ಯಯಿತನ್ಯಗಲು ಅಹಧತೆಗಳು.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 59 : ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯ ಪದದ ಷ್ಟರತ್ತತ ಗಳು.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 60 : ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯಿಂದ ಪರ ಮಾಣವಚನ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 61 : ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯವರ ಮಹಾಭಿಯೊೀಗದ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 62 : ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯ ಸ್ವಿ ನ ಖಾಲಯಾದಲಿ ಅದನ್ನು ರ್ತಿಧ ಮಾಡಲು

ಚ್ಯನ್ಯವಣೆಯ ನಡೆಸುವ ಕಾಲ.
ಉಪರಾಷ್ ಿ ಪತಿ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 64 : ಉಪರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯು ಪದನಿಮಿತತ ರಾಜ್ಯ ಸಭೆಯ

ಸಭಾಪತಿಯಾಗಿರತಕು ದ್ದದ .

Polity
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 65 : ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯ ಗೈರುಹಾಜ್ರಾದರೆ ಉಪರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯು
ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯಾಗಿ ಕಾಯಧ ನಡೆಸುವುದ್ದ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 66 : ಉಪರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯ ಚ್ಯನ್ಯವಣೆ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 67 : ಉಪರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 68 : ಉಪರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯ ಸ್ವಿ ನವು ಖಾಲಯಾದಲಿ ಅದನ್ನು ರ್ತಿಧ

ಮಾಡಲು ಚ್ಯನ್ಯವಣೆ ನಡೆಸುವ ಕಾಲ ಮತ್ತತ ಆಕಸಿಮ ಕ ಖಾಲ ಸ್ವಿ ನವನ್ನು ರ್ತಿಧ
ಮಾಡಲು ಚ್ಯನ್ಯಯಿತನ್ಯದ ವಯ ಕತ ಯ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 69 : ಉಪರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯಾಗಿಯಿಂದ ಪರ ಮಾಣವಚನ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 70 : ಇತರ ಸಂದರ್ಧಗಳಲಿ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯ ಪರ ಕಾಯಧಗಳ

ನಿವಧಹಣೆ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 71 : ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಮತ್ತತ ಉಪರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯ ಚ್ಯನ್ಯವಣೆಗೆ

ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಿಷ್ಟಯಗಳು.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 72 : ಕ್ಕಲವು ಪರ ಕರಣಗಳಲಿ ಕ್ಷಮಾದಾನ ನಿೀಡಲು ಶಕ್ಕಿ ಗಳನ್ನು

ಅಮಾನತಿತ ನಲಡಲು, ಮಾಫ್ರ ಅಥವ್ಯ ಪರಿವತಧನೆ ಮಾಡಲು ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯ
ಅಧಿಕಾರ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 73 : ಕಂದರ ಕಾಯಾಧಂಗದ ಅಧಿಕಾರ ವ್ಯಯ ಪತ .
ಮಂತಿಿ ಮಂಡ್ಲ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 74 : ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗೆ ನೆರವು ಮತ್ತತ ಸಲಹೆಗಳನ್ನು ನಿೀಡಲು

ಮಂತಿರ ಮಂಡಲ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 74(1) : ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯವರಿಗೆ ನೆರವು ಮತ್ತತ ಸಲಹೆ ಪರ ಧಾನ ಮಂತಿರ

ನೇತೃತವ ದಲಿ ಸಲಹೆ ನಿೀಡಬಹುದ್ದ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 75 : ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯವರು ಪರ ಧಾನಮಂತಿರ ಯವರನ್ನು ನೇಮಕ

ಮಾಡತಕು ದ್ದದ .
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 75(2) : ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯವರು ಇರುವ ಪಯಧಂತ ಪದವಿ ಧಾರಣೆ

ಮಾಡತಕು ದ್ದದ .

Polity
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 75(3) : ಮಂತಿರ ಮಂಡಲವು ಲೀಕಸಭೆಗೆ ಸ್ವಮೂಹಿಕ
ಜ್ವ್ಯಬ್ದದ ರಿಯಾಗಿರತಕು ದ್ದದ .
ಭಾರತದ ಅಟಾನ್ನಲ ಜನರಲ್
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 76 : ಭಾರತದ ಅಟ್ಟನಿಧ ಜ್ನರಲ್.
ಸಕಾಲರಿ ವಯ ವಹಾರ ನಡ್ವಳಿಕೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 77 : ಭಾರತ ಸಕಾಧರದ ವಯ ವಹಾರ ನಡವಳಿಕ್ಕ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 78 : ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗೆ ಮಾಹಿತಿ ಇತಾಯ ದಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ವಿಚಾರದಲಿ

ಪರ ಧಾನಮಂತಿರ ಯ ಕತಧವಯ ಗಳು.
ಸಂಸತ್ತತ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 79 : ಸಂಸತಿತ ನ ರಚನೆ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 80 : ರಾಜ್ಯ ಸಭೆಯ ರಚನೆ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 81 : ಲೀಕಸಭೆಯ ರಚನೆ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 82 : ಪರ ತಿಸಲದ ಜ್ನಗಣತಿಯ ತರುವ್ಯಯ ಮರು ಹೊಂದಾಣಿಕ್ಕ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 83 : ಸಂಸತಿತ ನ ಸದನಗಳ ಅವಧಿ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 84 : ಸಂಸತಿತ ನ ಸದಸಯ ತವ ಕ್ಕು ಅಹಧತೆ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 85 : ಸಂಸತಿತ ನ ಅಧಿವೇರ್ನಗಳು, ಅಧಿವೇರ್ನದ ಮಕಾತ ಯ ಮತ್ತತ

ವಿಸಜ್ಧನೆ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 86 : ಸದನಗಳನ್ನು ಸಂಬೀಧಿಸಿ ಭಾಷ್ಟಣ ಮಾಡಲು ಮತ್ತತ

ಸದನಗಳಿಗೆ ಸಂರ್ದರ್ಗಳನ್ನು ಕಳುಹಿಸಲು ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯವರಿಗಿರುವ ಹಕ್ಕು .
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 87 : ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯವರಿಂದ ವಿಶೇಷ್ಟ ಭಾಷ್ಟಣ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 88 : ಸದನಗಳ ಸಂದರ್ಧದಲಿ ಮಂತಿರ ಗಳ ಮತ್ತತ ಅಟ್ಟನಿಧ ಜ್ನರಲ್

ನ ಹಕ್ಕು ಗಳು.

Polity
ಭಾಗ- 5 ಒಕ್ಕೂ ಟ ಕಾಯಾಲೆಂಗ (ಕೆಂದಿ ಸಕಾಲರ)
ಸಂಸತಿತ ನ ಅಧಿಕಾರಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 89 : ರಾಜ್ಯ ಸಭೆಯ ಸಭಾಪತಿ ಮತ್ತತ ಉಪಸಭಾಪತಿ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 90 : ಉಪಸಭಾಪತಿಯು ಪದವನ್ನು ಖಾಲ ಮಾಡುವುದ್ದ ಮತ್ತತ

ಪದಕ್ಕು ರಾಜಿೀನ್ಯಮೆ ನಿೀಡುವುದ್ದ ಮತ್ತತ ಪದದಂದ ಅವನನ್ನು
ತೆಗೆದ್ದಹಾಕ್ಕವುದ್ದ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 91 : ಸಭಾಪತಿಯಾಗಿ ಕಾಯಧನಿವಧಹಿಸಲು ಅಥವ್ಯ ಸಭಾಪತಿಯ

ಪದದ ಕತಧವಯ ಗಳನ್ನು ನೆರವೇರಿಸಲು ಉಪಸಭಾಪತಿಯ ಅಥವ್ಯ ಇತರ ವಯ ಕತ ಯ
ಅಧಿಕಾರ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 92 : ಸಭಾಪತಿ ಅಥವ್ಯ ಉಪಸಭಾಪತಿಯನ್ನು ಪದದಂದ

ತೆಗೆದ್ದಹಾಕ್ಕವ ನಿಣಧಯವು ಪಯಾಧಲೀಚನೆಯಲಿ ರುವ್ಯಗ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷತೆ
ವಹಿಸತಕ್ಕು ದಲಿ .
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 93 : ಲೀಕಸಭೆಯ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷ ಮತ್ತತ ಉಪಾಧ್ಯ ಕ್ಷ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 94 : ಲೀಕಸಭೆಯ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷನ ಮತ್ತತ ಉಪಾಧ್ಯ ಕ್ಷನ ಪದಗಳನ್ನು ಖಾಲ

ಮಾಡುವುದ್ದ, ಅವುಗಳಿಗೆ ರಾಜಿೀನ್ಯಮೆ ನಿೀಡುವುದ್ದ ಮತ್ತತ ಆ ಪದಗಳಿಂದ
ಅವರನ್ನು ತೆಗೆದ್ದಹಾಕ್ಕವುದ್ದ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 95 : ಅಧ್ಯ ಕ್ಷನ್ಯಗಿ ಕಾಯಧನಿವಧಹಿಸಲು ಅಥವ್ಯ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷ

ಕತಧವಯ ಗಳನ್ನು ನೆರೆವೇರಿಸಲು ಉಪಾಧ್ಯ ಕ್ಷನ ಅಥವ್ಯ ಇತರ ವಯ ಕತ ಯ ಅಧಿಕಾರ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 96 : ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರನ್ನು ಅಥವ್ಯ ಉಪಾಧ್ಯ ಕ್ಷರನ್ನು ಪದದಂದ

ತೆಗೆದ್ದಹಾಕ್ಕವ ನಿಣಧಯವು ಪಯಾಧಲೀಚನೆಯಲಿ ರುವ್ಯಗ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷತೆ
ವಹಿಸತಕ್ಕು ದಲಿ .
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 97 : ಸಭಾಪತಿಯ ಮತ್ತತ ಉಪಸಭಾಪತಿಯ ಹಾಗೂ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷನ ಮತ್ತತ

ಉಪಾಧ್ಯ ಕ್ಷನ ವೇತನಗಳು ಮತ್ತತ ರ್ತೆಯ ಗಳು.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 98 : ಸಂಸತಿತ ನ ಸಚಿವ್ಯಲಯ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 99 : ಸದಸಯ ರಿಂದ ಪರ ಮಾಣವಚನ ಅಥವ್ಯ ದೃಢೀಕರಣ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 100 : ಸದನಗಳಲಿ ಮತದಾನ, ಖಾಲಸ್ವಿ ನಗಳು ಏನೇ ಇದಾದ ಗೂಯ

ಕಾಯಧನಿವಧಹಿಸಲು ಸದನಗಳ ಅಧಿಕಾರ

Polity
ಸದಸಯ ರ ಅನಹಲತೆಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 101 : ಸ್ವಿ ನಗಳನ್ನು ಖಾಲ ಮಾಡುವುದ್ದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 102 : ಸದಸಯ ತವ ಕ್ಕು ಅನಹಧತೆಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 103 : ಸದಸಯ ರ ಅನಹಧತೆಗಳನ್ನು ಕ್ಕರಿತ ಪರ ಶ್ನು ಗಳ ತಿೀಮಾಧನ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 104 : 99ನೇ ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದದ ಪರ ಮಾಣವಚನ ಮತ್ತತ ದೃಢೀಕರಣ

ಮಾಡುವುದಕ್ಕು ಮಂಚ್ ಅಥವ್ಯ ಅಹಧತೆ ಇಲಿ ದರುವ್ಯಗ ಅಥವ್ಯ ಅನಹಧತೆ
ಉಂಟ್ಟದಾಗ ಸದಸಯ ನ್ಯಗಿ ಕ್ಕಳಿತರೆ ಮತ್ತತ ಮತ ಕಟ್ ರೆ ದಂಡ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 105 : ಸಂಸತಿತ ನ ಸದನಗಳ ಮತ್ತತ ಅವುಗಳ ಸದಸಯ ರು ಮತ್ತತ

ಸಮಿತಿಗಳ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು, ವಿಶೇಷಾಧಿಕಾರಗಳು, ಇತಾಯ ದ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 106 : ಸದಸಯ ರ ವೇತನಗಳು ಮತ್ತತ ರ್ತೆಯ ಗಳು.
ವಿಧಾಯೇ ಪಿ ಕಿ ಯ್ಕ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 107 : ವಿಧೇಯಕಗಳ ಮಂಡನೆಗೆ ಮತ್ತತ ಅಂಗಿೀಕಾರಕ್ಕು ಸಂಬಂಧಿಸಿದ

ಉಪಬಂಧ್ಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 108 : ಕ್ಕಲವು ಸಂದರ್ಧಗಳಲಿ ಉರ್ಯ ಸದನಗಳ ಜಂಟ್ಟ ಉಪವೇರ್ನ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 109 : ಧ್ನ ವಿಧೇಯಕಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ವಿಶೇಷ್ಟ ಪರ ಕರ ಯೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 110 : 'ಧ್ನ ವಿಧೇಯಕಗಳು' ಎಂಬುದರ ಪರಿಭಾಷೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 111 : ವಿಧೇಯಕಗಳಿಗೆ ಅನ್ನಮತಿ
ಹಣಕಾಸು ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಪಿ ಕಿ ಯ್ಕ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 112 : ವ್ಯಷ್ಟಧಕ ಹಣಕಾಸು ವಿವರ ಪತರ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 113 : ಅಂದಾಜುಗಳ ಬಗೆೊ ಸಂಸತಿತ ನಲಿ ಪರ ಕರ ಯೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 114 : ಧ್ನ ವಿನಿಯೊೀಗ ವಿಧೇಯಕಗಳು

Polity
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 115 : ಪೂರಕ, ಅಧಿಕ ಅಥವ್ಯ ಹೆಚಿಿ ನ ಅನ್ನದಾನಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 116 : ಲೇಖಾನ್ನದಾನಗಳು, ಪತಿತ ನ ಅನ್ನದಾನಗಳು ಮತ್ತತ

ಅಸ್ವಧಾರಣ ಅನ್ನದಾನಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ 117 : ಹಣಕಾಸು ವಿಧೇಯಕಗಳ ಬಗೆೊ ವಿಶೇಷ್ಟ ಉಪಬಂಧ್ಗಳು
ಭಾಗ-5 ಒಕ್ಕೂ ಟ ಕಾಯಾಲೆಂಗ
ಸ್ಥಮಾನಯ ಪಿ ಕಿ ಯ್ಕ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-118 : ಪರ ಕರ ಯಾ ನಿಯಮಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-119 : ಸಂಸತಿತ ನಲಿ ಹಣಕಾಸು ವಯ ವಹಾರಕ್ಕು ಸಂಬಂಧಿಸಿದ

ಪರ ಕರ ಯೆಯನ್ನು ಕಾನೂನಿನ ಮೂಲಕ ವಿನಿಮಯಗಳಿಸುವುದ್ದ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-120 : ಸಂಸತಿತ ನಲಿ ಉಪಯೊೀಗಿಸುವ ಭಾಷೆ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-121 : ಸಂಸತಿತ ನಲಿ ಚಚ್ಧಯ ಮೇಲೆ ನಿಬಧಂಧ್.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-122 : ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಗಳು ಸಂಸತಿತ ನ ವಯ ವಹಾರಗಳ ಬಗೆೊ ವಿಚಾರಣೆ

ನಡೆಸದರುವುದ್ದ.
ರಾಷ್ ಿ ಪತಿಯ ವಿಧಾಯೇ ಅಧಿಕಾರಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-123 : ಸಂಸತಿತ ನ ವಿರಾಮ ಕಾಲದಲಿ ಅಧಾಯ ರ್ದರ್ಗಳನ್ನು

ಹೊರಡಿಸಲು ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯ ಅಧಿಕಾರ.
ಒಕ್ಕೂ ಟದ ನಾಯ ಯಾೆಂಗ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-124 : ಭಾರತದ ಸರ್ೀಧಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದ ಸ್ವಿ ಪನೆ ಮತ್ತತ ರಚನೆ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-124(2) : ಸರ್ೀಧಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರ ನೇಮಕಾತಿ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-124(3) : ಸರ್ೀಧಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರ ಅಹಧತೆಗಳು.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-124(4) : ಸರ್ೀಧಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರ ಪದಚ್ಯಯ ತಿ.

Polity
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-125 : ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರ ವೇತನಗಳು, ಇತಾಯ ದ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-126 : ಕಾಯಾಧಥಧ ಮಖ್ಯ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ನ ನೇಮಕಾತಿ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-127 : ಅಡ್ ಹಾಕ್ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರ ನೇಮಕಾತಿ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-128 : ಸರ್ೀಧಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದ ಉಪವೇರ್ನಗಳಲಿ ನಿವೃತತ

ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರ ಹಾಜ್ರಾತಿ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-129 : ಸರ್ೀಧಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯವು ಅಭಿಲೇಖ್

ನ್ಯಯ ಯಾಲಯವ್ಯಗಿರತಕ್ಕು ದ್ದ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-130 : ಸರ್ೀಧಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದ ಕಾಯಧಸ್ವಿ ನ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-131 : ಸರ್ೀಧಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದ ಮೂಲ ಅಧಿಕಾರ ವ್ಯಯ ಪತ .
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-132 : ಕ್ಕಲವು ಪರ ಕರಣಗಳಲಿ ಉಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಗಳಿಂದ ಬರುವ

ಅಪೀಲುಗಳ ವಿರುದಿ ಸರ್ೀಧಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದ ಅಪೀಲು ಅಧಿಕಾರ ವ್ಯಯ ಪತ .
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-133 : ಸಿವಿಲ್ ವಿಷ್ಟಯಗಳ ಸಂಬಂಧ್ದಲಿ ಉಚಿ

ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಗಳಿಂದ ಬರುವ ಅಪೀಲುಗಳ ಬಗೆೊ ಸರ್ೀಧಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದ
ಅಪೀಲು ಅಧಿಕಾರ ವ್ಯಯ ಪತ .
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-134 : ಕರ ಮಿನಲ್ ವಿಷ್ಟಯಗಳ ಸಂಬಂಧ್ದಲಿ ಸರ್ೀಧಚಿ

ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದ ಅಪೀಲು ಅಧಿಕಾರ ವ್ಯಯ ಪತ .
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-135 : ಅಸಿತ ತವ ದಲಿ ರುವ ಕಾನೂನಿನ ಮೇರೆಗೆ ಫ್ಡರಲ್

ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದ ಅಧಿಕಾರ ವ್ಯಯ ಪತ ಯನ್ನು ಮತ್ತತ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಸರ್ೀಧಚಿ
ನ್ಯಯ ಯಾಲಯ ಚಲ್ಯಿಸುವುದ್ದ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-136 : ಅಪೀಲು ಸಲಿ ಸಲು ಸರ್ೀಧಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದಂದ ವಿಶೇಷ್ಟ

ಅನ್ನಮತಿ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-137 : ಸರ್ೀಧಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯವು ತಿೀಪುಧಗಳನ್ನು ಅಥವ್ಯ

ಆರ್ದರ್ಗಳನ್ನು ಪುನರಾವಲೀಕನ ಮಾಡುವುದ್ದ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-138 : ಸರ್ೀಧಚಛ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದ ಅಧಿಕಾರ ವ್ಯಯ ಪತ ಯ ವಿಸತ ರಣೆ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-139 : ಸರ್ೀಧಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಕ್ಕು ಕ್ಕಲವು ರಿಟ್ ಗಳನ್ನು

ಹೊರಡಿಸುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ನಿೀಡುವುದ್ದ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-139(A) : ಕ್ಕಲವು ಪರ ಕರಣಗಳು ವಗಾಧವಣೆ.

Polity
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-140 : ಸರ್ೀಧಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದ ಪೂರಕ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-141 : ಸರ್ೀಧಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯವು ಘೀಷ್ಟಸಿದ ಕಾನೂನಿಗೆ ಎಲ್ಿ

ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಗಳು ಬದಿ ವ್ಯಗಿರುವುದ್ದ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-142 : ಸರ್ೀಧಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದ ಡಿಕರ ಗಳ ಮತ್ತತ ಆರ್ದರ್ಗಳ ಜಾರಿ

ಮತ್ತತ ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುವಿಕ್ಕ ಇತಾಯ ದಗಳ ಬಗೆೊ ಆರ್ದರ್ಗಳು.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-143 : ಸರ್ೀಧಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದಡನೆ ಸಮಾಲೀಚಿಸಲು

ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯ ಅಧಿಕಾರ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-144 : ನ್ಯಗರಿಕ ಮತ್ತತ ನ್ಯಯ ಯಿಕ ಪಾರ ಧಿಕಾರಿಗಳು ಸರ್ೀಧಚಿ

ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಕ್ಕು ಸಹಾಯಕರಾಗಿ ಕ್ಕಲಸ ಮಾಡುವುದ್ದ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-145 : ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದ ನಿಯಮಗಳು, ಇತಾಯ ದ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-146 : ಸರ್ೀಧಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತತ ನೌಕರರು

ಹಾಗೂ ವಚಿ ಗಳು.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-147 : ಅಥಧ ವಿವರಣೆ.
ಭಾರತದ ರ್ಕೂ ನ್ನಯಂತಿ ಣ ರ್ತ್ತತ ರ್ಹಾ ರ್ಕೂ ಪರಿಶೇಧ್ಕ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-148 : ಭಾರತದ ಲೆಕು ನಿಯಂತರ ಕ ಮತ್ತತ ಲೆಕು ಪರಿಶೀಧ್ಕ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-149 : ಲೆಕು ನಿಯಂತರ ಕ ಮತ್ತತ ಮಹಾ ಲೆಕು ಪರಿಶೀಧ್ಕರ

ಕತಧವಯ ಗಳು ಮತ್ತತ ಅಧಿಕಾರಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-150 : ಒಕ್ಕು ಟ ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಲೆಕು ಗಳ ಸವ ರೂಪ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-151 : ಲೆಕು ಪರಿಶೀಧ್ನ್ಯ ವರದಗಳು
ಭಾಗ-6 ರಾಜಯ ಸಕಾಲರ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-152 : ಪರಿಭಾಷೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-153 : ರಾಜ್ಯ ಗಳ ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-154 : ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಕಾಯಾಧಂಗ ಅಧಿಕಾರ

Polity
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-155 : ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರ ನೇಮಕಾತಿ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-156 : ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರ ಪದಾವಧಿ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-157 : ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರಾಗಿ ನೇಮಕಗಳು ಲು ಅಹಧತೆಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-158 : ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರ ಪದದ ಷ್ಟರತ್ತತ ಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-159 : ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರಿಂದ ಪರ ಮಾಣವಚನ ಅಥವ್ಯ ದೃಢೀಕರಣ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-160 : ಕ್ಕಲವು ಆಕಸಿಮ ಕ ಸಂದರ್ಧಗಳಲಿ ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರ ಪರ ಕಾಯಧಗಳ

ನಿವಧಹಣೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-161 : ಕ್ಕಲವು ಪರ ಕರಣಗಳಲಿ ಕ್ಷಮಾದಾನ, ಮಂತಾದವುಗಳನ್ನು

ಮಾಡಲು, ಶಕ್ಕಿ ಯ ಆರ್ದರ್ಗಳನ್ನು ಅಮಾನತಿತ ನಲಿ ಡಲು ಮಾಫ್ರ ಮಾಡಲು
ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರ ಅಧಿಕಾರ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-162 : ರಾಜ್ಯ ದ ಕಾಯಾಧಂಗ ಅಧಿಕಾರದ ವ್ಯಯ ಪ
ಮಂತಿಿ ಮಂಡ್ಲ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-163 : ರಾಜ್ಯ ಪಾಲನಿಗೆ ನೆರವು ಮತ್ತತ ಸಲಹೆ ನಿೀಡಲು

ಮಂತಿರ ಮಂಡಲ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-164 : ಮಂತಿರ ಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಇತರ ಉಪಬಂಧ್ಗಳು
ರಾಜಯ ದ ಅಡ್ಾ ೇಕಟ್ ಜನರಲ್
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-165 : ರಾಜ್ಯ ದ ಅಡವ ೀಕಟ್ ಜ್ನರಲ್
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-166 : ರಾಜ್ಯ ಸಕಾಧರದ ವಯ ವಹಾರ ನಡವಳಿಕ್ಕ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-167 : ರಾಜ್ಯ ಪಾಲನಿಗೆ ಮಾಹಿತಿ ಇತಾಯ ದಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವ

ವಿಚಾರದಲಿ ಮಖ್ಯ ಮಂತಿರ ಯ ಕತಧವಯ ಗಳು
ರಾಜಯ ವಿಧಾನಮಂಡ್ಲ

Polity
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-168 : ರಾಜ್ಯ ಗಳ ವಿಧಾನಮಂಡಲಗಳ ರಚನೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-169 : ರಾಜ್ಯ ಗಳಲಿ ವಿಧಾನಪರಿಷ್ಟತತ ನ್ನು ರದ್ದದ ಗಳಿಸುವುದ್ದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-170 : ವಿಧಾನಸಭೆಗಳ ರಚನೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-171 : ವಿಧಾನಪರಿಷ್ಟತ್ತತ ಗಳ ರಚನೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-172 : ರಾಜ್ಯ ವಿಧಾನ ಮಂಡಲಗಳ ಅವಧಿ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-173 : ರಾಜ್ಯ ವಿಧಾನ ಮಂಡಲದ ಸದಸಯ ತವ ಕ್ಕು ಅಹಧತೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-174 : ರಾಜ್ಯ ವಿಧಾನಮಂಡಲದ ಅಧಿವೇರ್ನಗಳು ಅಧಿವೇರ್ನದ

ಮಕಾತ ಯ ಮತ್ತತ ವಿಸಜ್ಧನೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-175 : ಸದನಗಳನ್ನು ಸಂಬೀಧಿಸಿ ಭಾಷ್ಟಣ ಮಾಡಲು ಮತ್ತತ

ಅವುಗಳಿಗೆ ಸಂರ್ದರ್ಗಳನ್ನು ಕಳುಹಿಸಲು ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರಿಗೆ ಇರುವ ಹಕ್ಕು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-176 : ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರಿಂದ ವಿಶೇಷ್ಟ ಭಾಷ್ಟಣ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-177 : ಸದನಗಳ ಸಂದರ್ಧದಲಿ ಮಂತಿರ ಗಳ ಮತ್ತತ ಅಡವ ೀಕಟ್

ಜ್ನರಲ್ ಹಕ್ಕು ಗಳು
ಭಾಗ-6 ರಾಜಯ ಗಳ ಸಕಾಲರ
ರಾಜಯ ದ ವಿಧಾನಮಂಡ್ಲದ ಅಧಿಕಾರಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-178 : ವಿಧಾನಸಭೆಯ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷ ಮತ್ತತ ಉಪಾಧ್ಯ ಕ್ಷ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-179 : ಅಧ್ಯ ಕ್ಷ ಮತ್ತತ ಉಪಾಧ್ಯ ಕ್ಷನ ಸ್ವಿ ನಗಳನ್ನು ಖಾಲ
ಮಾಡುವುದ್ದ, ಅವುಗಳಿಗೆ ರಾಜಿೀನ್ಯಮೆ ನಿೀಡುವುದ್ದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-180 : ಅಧ್ಯ ಕ್ಷನ್ಯಗಿ ಕಾಯಧನಿವಧಹಿಸಲು ಅಥವ್ಯ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷ ಪದದ

ಕತಧವಯ ಗಳನ್ನು ನೆರವೇರಿಸಲು ಉಪಾಧ್ಯ ಕ್ಷನ ಅಧಿಕಾರ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-181 : ಅಧ್ಯ ಕ್ಷನ್ಯು ಗಲ , ಉಪಾಧ್ಯ ಕ್ಷನ್ಯು ಗಲ ಪದದಂದ

ತೆಗೆದ್ದಹಾಕ್ಕವ ನಿಣಧಯವು ಪಯಾಧಯ ಆಲೀಚನೆಯಲಿ ರುವ್ಯಗ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷತೆ
ವಹಿಸತಕು ದ್ದದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-182 : ವಿಧಾನ ಪರಿಷ್ಟತಿತ ನ ಸಭಾಪತಿ ಮತ್ತತ ಉಪ ಸಭಾಪತಿ

Polity
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-183 : ಸಭಾಪತಿಯು ಮತ್ತತ ಉಪಸಭಾಪತಿಯು ಪದಗಳನ್ನು ಖಾಲ
ಮಾಡುವುದ್ದ, ಪದಗಳಿಗೆ ರಾಜಿೀನ್ಯಮೆ ನಿೀಡುವುದ್ದ ಮತ್ತತ ಪದಗಳಿಂದ ಅವರನ್ನು
ತೆಗೆದ್ದಹಾಕ್ಕವುದ್ದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-184 : ಸಭಾಪತಿಯ ಪದದ ಕತಧವಯ ಗಳನ್ನು ನೆರವೇರಿಸಲು

ಉಪಸಭಾಪತಿಯ ಅಥವ್ಯ ಇತರ ವಯ ಕತ ಯ ಅಧಿಕಾರ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-185 : ಸಭಾಪತಿಯನ್ನು ಅಥವ್ಯ , ಉಪಸಭಾಪತಿ ಯನ್ನು ಪದದಂದ

ತೆಗೆದ್ದಹಾಕ್ಕವ ನಿಣಧಯವು ಪಯಾಧಯ ಆಲೀಚನೆಯಲಿ ರುವ್ಯಗ
ಅವನ್ನ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷತೆ ವಹಿಸತಕ್ಕು ದಲಿ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-186 : ಅಧ್ಯ ಕ್ಷನ್ನ, ಉಪಾಧ್ಯ ಕ್ಷ, ಸಭಾಪತಿ ಮತ್ತತ ಉಪಸಭಾಪತಿಯ

ವೇತನಗಳು ಮತ್ತತ ರ್ತಯ ಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-187 : ರಾಜ್ಯ ವಿಧಾನಮಂಡಲದ ಸಚಿವ್ಯಲಯ
ವಯ ವಹಾರ ನಡ್ವಳಿಕೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-188 : ಸದಸಯ ರಿಂದ ಪರ ಮಾಣವಚನ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-189 : ಸದನಗಳಲಿ ಮತದಾನ, ಖಾಲ ಸ್ವಿ ನಗಳು ಏನೇ ಇದಾಯ ಗೂಯ
ಕಾಯಧನಿವಧಹಿಸಲು ಸದನಗಳ ಅಧಿಕಾರ ಮತ್ತತ ಕೀರಂ
ಸದಸಯ ರ ಅನಹಲತೆಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-190 : ಸ್ವಿ ನಗಳನ್ನು ಖಾಲ ಮಾಡುವುದ್ದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-191 : ಸದಸಯ ತವ ಕ್ಕು ಅನಹಧತೆಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-192 : ಸದಸಯ ರ ಅನಹಧತೆಗಳ ಕ್ಕರಿತ್ತ ಪರ ಶ್ನು ಗಳ ತಿೀಮಾಧನ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-193 : 188ನೇ ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದದ ಮೇರೆಗೆ ಪರ ಮಾಣವಚನ ಮಾಡುವುದಕ್ಕು

ಮಂಚ್ ಅಥವ್ಯ ಅಹಧತೆ ಇಲಿ ದರುವ್ಯಗ ಅಥವ್ಯ ಅನಹಧತೆ ಉಂಟ್ಟದಾಗ
ಸದಸಯ ನ್ಯಗಿ ಕ್ಕಳಿತರೆ ಮತ್ತತ ಮತ ಕಟ್ ರೆ ದಂಡ
ರಾಜಯ ದ ವಿಧಾನಮಂಡ್ಲಗಳ ರ್ತ್ತತ ಅವುಗಳ ಸದಸಯ ರ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು,

ವಿಶೇಷಾಧಿಕಾರಿಗಳು ರ್ತ್ತತ ಉನುಮ ಕತ ಗಳು
Polity
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-194 : ವಿಧಾನ ಮಂಡಲದ ಸದನಗಳ ಮತ್ತತ ಅದರ ಸದಸಯ ರ ಮತ್ತತ
ಸಮಿತಿಗಳ ಅಧಿಕಾರಗಳು ವಿಶೇಷ್ಟ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಇತಾಯ ದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-195 : ಸದಸಯ ರ ವೇತನಗಳು ಮತ್ತತ ರ್ತೆಯ ಗಳು
ವಿಧಾಯದ ಪಿ ಕಿ ಯ್ಕ ಬಗ್ಗೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-196 : ವಿಧೇಯಕಗಳ ಮಂಡನೆಗೆ ಮತ್ತತ ಅಂಗಿೀಕಾರಕ್ಕು ಸಂಬಂಧಿಸಿದ

ಉಪಬಂಧ್ಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-197 : ಧ್ನವಿಧೇಯಕಗಳಲಿ ದ ಇತರ ವಿಧೇಯಕಗಳಿಗೆ

ಸಂಬಂಧ್ಪಟ್ ಂತೆ ವಿಧಾನಪರಿಷ್ಟತ್ತತ ಅಧಿಕಾರಗಳ ಬಗೆೊ ನಿಬಧಂಧ್
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-198 : ಧ್ನವಿಧೇಯಕಗಳಿಕ್ಕ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ವಿಶೇಷ್ಟ ಪರ ಕರ ಯೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-199 : ಧ್ನವಿಧೇಯಕಗಳು ಎಂಬುದರ ಪರಿಭಾಷೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-200 : ಧ್ನವಿಧೇಯಕಗಳಿಗೆ ಅನ್ನಮತಿ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-201 : ಪಯಾಧಲೀಚನೆಗಾಗಿ ಕಾಯಿದ ರಿಸಿದ ವಿಧೇಯಕಗಳು
ಹಣಕಾಸು ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಪಿ ಕಿ ಯ್ಕ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-202 : ವ್ಯಷ್ಟಧಕ ಹಣಕಾಸು ವಿವರಣೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-203 : ಅಂದಾಜುಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧ್ಪಟ್ ಂತೆ ವಿಧಾನ ಮಂಡಲದಲಿ

ಪರ ಕರ ಯೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-204 : ಧ್ನವಿನಿಯೊೀಗ ವಿಧೇಯಕಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-205 : ಪೂರಕ, ಅಧಿಕ ಅಥವ್ಯ ಹೆಚಿಿ ನ ಅನ್ನದಾನಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-206 : ಲೇಖಾನ್ನದಾನಗಳು, ಪತಿತ ನ ಅನ್ನದಾನಗಳು ಮತ್ತತ

ಅಸ್ವಧಾರಣ ಅನ್ನದಾನಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-207 : ಹಣಕಾಸು ವಿಧೇಯಕಗಳ ಬಗೆೊ ವಿಶೇಷ್ಟ ಉಪಬಂಧ್ಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-208 : ಪರ ಕರ ಯಾ ನಿಯಮಗಳು

Polity
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-209 : ರಾಜ್ಯ ದ ವಿಧಾನಮಂಡಲದಲಿ ಹಣಕಾಸು ವಯ ವಹಾರಕ್ಕು
ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪರ ಕರ ಯೆಯನ್ನು ಕಾನೂನಿನ ಮೂಲಕ ವಿನಿಮಯಗಳಿಸುವುದ್ದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-210 : ವಿಧಾನಮಂಡಲದಲಿ ಉಪಯೊೀಗಿಸಬೇಕಾದ ಭಾಷೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-211 : ವಿಧಾನಮಂಡಲದಲಿ ಚಚ್ಧಯ ಮೇಲೆ ನಿಬಧಂಧ್
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-212 : ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಗಳು ವಿಧಾನಮಂಡಲದ ವಯ ವಹರಣೆಗಳ ಬಗೆೊ

ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸದರುವುದ್ದ
ರಾಜಯ ಪಾಲರ ಸುಗಿಿ ೇವ್ಯಜೆೆ ಅಧಿಕಾರ
ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದ-213 : ವಿಧಾನಮಂಡಲದ ವಿರಾಮ ಕಾಲದಲಿ ಅಧಾಯ ರ್ದರ್ಗಳನ್ನು

ಹೊರಡಿಸಲು ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರ ಅಧಿಕಾರ
ರಾಜಯ ಗಳಲಿಿ ನ ಉಚಚ ನಾಯ ಯಾಲಯಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-214 : ರಾಜ್ಯ ಗಳಿಗಾಗಿ ಉಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-215 : ಉಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಗಳು ಅಭಿಲೇಖ್

ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಗಳಾಗಿರತಕ್ಕು ದ್ದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-216 : ಉಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಗಳ ರಚನೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-217 : ಉಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಗಳ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರ ನೇಮಕ ಮತ್ತತ

ಷ್ಟರತ್ತತ ಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-218 : ಸರ್ೀಧಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಕ್ಕು ಸಂಬಂಧ್ಪಟ್ ಕ್ಕಲವು

ಉಪಬಂಧ್ಗಳನ್ನು ಉಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಗಳಿಗೆ ಅನವ ಯಿಸುವುದ್ದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-219 : ಉಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಗಳ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರಿಂದ ಪರ ಮಾಣವಚನ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-220 : ಖಾಯಂ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರಾಗಿದದ ವನ್ನ ತರುವ್ಯಯ

ನ್ಯಯ ಯಾವ್ಯದ ವೃತಿತ ಯನ್ನು ನಡೆಸುವುದರ ಮೇಲೆ ನಿಬಧಂಧ್
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-221 : ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರ ವೇತನಗಳು, ಇತಾಯ ದ

Polity
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-222 : ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ನನ್ನು ಒಂದ್ದ ಉಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದಂದ
ಇನು ಂದ್ದ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಕ್ಕು ವಗಾಧಯಿಸುವುದ್ದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-223 : ಕಾಯಾಧಥಧ ಮಖ್ಯ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರ ನೇಮಕ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-224 : ಅಡಿಷ್ಟನಲ್ ಮತ್ತತ ಕಾತಾಧಥಧ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರ ನೇಮಕಾತಿ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-225 : ಅಸಿತ ತವ ದಲಿ ರುವ ಉಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಗಳ ಅಧಿಕಾರ ವ್ಯಯ ಪತ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-226 : ಕ್ಕಲವು ರಿಟೊ ಳನ್ನು ಹೊರಡಿಸಲು ಉಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಗಳ

ಅಧಿಕಾರ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-227 : ಎಲ್ಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಗಳ ಮೇಲೆ ಉಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದ

ಅಧಿಕಾರ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-228 : ಉಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಕ್ಕು ಕ್ಕಲವು ಪರ ಕರಣಗಳ ವಗಾಧವಣೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-229 : ಉಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಗಳ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತತ ನೌಕರರು

ಹಾಗೂ ವಚಿ ಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-230 : ಉಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಗಳ ಅಧಿಕಾರ ವ್ಯಯ ಪತ ಯನ್ನು ಒಕ್ಕು ಟ

ರಾಜ್ಯ ಕ್ಕಿ ೀತರ ಗಳಿಗೆ ವಿಸತ ರಿಸುವುದ್ದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-231 : ಎರಡು ಅಥವ್ಯ ಹೆಚ್ಯಿ ರಾಜ್ಯ ಗಳಿಗೆ ಒಂರ್ದ

ಉಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯವನ್ನು ಸ್ವಿ ಪಸುವುದ್ದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-232 : (ತೆಗೆದ್ದ ಹಾಕಲ್ಗಿದೆ)
ಅಧಿೇನ ನಾಯ ಯಾಲಯಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-233 : ಜಿಲ್ಿ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರ ನೇಮಕಾತಿ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-234 : ನ್ಯಯ ಯಿಕ ಸೇವಗೆ ಜಿಲ್ಿ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರಲಿ ದ ಇತರ ವಯ ಕತ ಗಳ

ನೌಕರಿ ರ್ತಿಧ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-235 : ಅಧಿೀನ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಗಳ ಮೇಲೆ ಅಧಿೀನ ಅಥವ್ಯ

ನಿಯಂತರ ಣ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-236 : ಅಥಧ ವಿವರಣೆ

Polity
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-237 : ಕ್ಕಲವು ದಜೆಧ ಅಥವ್ಯ ದಜೆಧಗಳ ಮಾಯ ಜಿಸ್ಟ್ ರೀಟರುಗಳಿಗೆ ಈ
ಆಧಾಯ ಯದ ಉಪಬಂಧ್ಗಳ ಅನವ ಯ
ಭಾಗ-7 ಮೊದಲನೆಯ ಅನುಸೂಚಿ "ಬ್ರ" ಭಾಗದಲಿಿ ರುವ ರಾಜಯ ಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-238 : (ತೆಗೆದ್ದಹಾಕಲ್ಗಿದೆ)
ಭಾಗ-8 ಕೆಂದಾಿ ಡ್ಳಿತ ಪಿ ದೇಶಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-239 : ಒಕ್ಕು ಟ ಕಾಯಧಕ್ಕಿ ೀತರ ಗಳ ಆಡಳಿತ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-240 : ಕ್ಕಲವು ಒಕ್ಕು ಟ ರಾಜ್ಯ ಕ್ಕಿ ೀತರ ಗಳಾಗಿ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು
ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯ ಅಧಿಕಾರ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-241 : ಒಕ್ಕು ಟ ರಾಜ್ಯ ಕ್ಕಿ ೀತರ ಗಳಿಗೆ ಉಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-242 : ತೆಗಯಲ್ಗಿದೆ
ಭಾಗ-9 ಪಂಚಾಯತಿಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243 : ಪರಿಭಾಷೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243A : ಗಾರ ಮಸಭೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243B : ಪಂಚಾಯಿತಿಗಳ ರಚನೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243C : ಪಂಚಾಯಿತಿಗಳ ಅಂಗ ರಚನೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243D : ಸ್ವಿ ನಗಳ ಮಿೀಸಲ್ತಿ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243E : ಪಂಚಾಯಿತಿಗಳ ಅವಧಿ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243F : ಸದಸಯ ತವ ಕ್ಕು ಅನಹಧತೆಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243G : ಪಂಚಾಯಿತಿಗಳ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು, ಪಾರ ಧಿಕಾರ ಮತ್ತತ

ಜ್ವ್ಯಬ್ದದ ರಿಗಳು

Polity
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243J : ಪಂಚಾಯಿತಿಗಳ ಲೆಕು ಪತರ ಗಳ ಶೀಧ್ನೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243K : ಪಂಚಾಯಿತಿಗಳ ಚ್ಯನ್ಯವಣೆಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243L : ಕಂದಾರ ಡಳಿತ ಪರ ರ್ದರ್ಗಳಿಗೆ ಅನವ ಯ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243M : ಕ್ಕಲವು ಪರ ರ್ದರ್ಗಳಿಗೆ ಈ ಭಾಗವು ಅನವ ಯವ್ಯಗದರುವುದ್ದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243N : ಜಾರಿಯಲಿ ರುವ ಕಾನೂನ್ನಗಳನ್ನು ಮತ್ತತ ಅಸಿತ ತವ ದಲಿ ರುವ

ಪಂಚಾಯಿತಿಗಳನ್ನು ಮಂದ್ದವರೆಸುವುದ್ದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243O : ಚ್ಯನ್ಯವಣಾ ವಿಷ್ಟಯಗಳಲಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯವು ಮಧ್ಯ

ಪರ ವೇಶಸುವುದರ ಮೇಲೆ ನಿಷೇಧ್
ಭಾಗ-9A ಪುರಸಭೆಗಳು / ನಗರಪಾಲಿಕೆಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243P : ಪರಿಭಾಷೆಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243Q : ಪುರಸಭೆಗಳ ರಚನೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243R : ಪುರಸಭೆಗಳ ಅಂಗರಚನೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243S : ವಿಭಾಗ ಸಮಿತಿಗಳು ಇತಾಯ ದಗಳ ರಚನೆ ಮತ್ತತ ಸವ ರೂಪ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243T : ಸ್ವಿ ನಗಳ ಮಿೀಸಲ್ತಿ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243U : ಪೌರಸಭೆಗಳ ಅವಧಿ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243V : ಸದಸಯ ತವ ಕ್ಕು ಅನಹಧತೆಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243W : ಪೌರಸಭೆಗಳ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು, ಪಾರ ಧಿಕಾರ ಮತ್ತತ

ಜ್ವ್ಯಬ್ದದ ರಿಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243X : ತೆರಿಗೆಗಳನ್ನು ವಿಧಿಸಲು ಪೌರಸಭೆಗಳ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತತ

ಅವುಗಳ ನಿಧಿಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243Y : ಹಣಕಾಸು ಆಯೊೀಗ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243Z : ಪೌರಸಭೆಗಳ ಲೆಕು ಪತರ ಗಳ ಪರಿಶೀಧ್ನೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243ZA : ಪೌರಸಭೆಗಳಿಗೆ ಚ್ಯನ್ಯವಣೆಗಳು

Polity
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243ZB : ಕಂದಾರ ಡಳಿತ ಪರ ರ್ದರ್ಗಳಿಗೆ ಅನವ ಯ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243ZC : ಕ್ಕಲವು ನಿಶಿ ತ ಪರ ರ್ದರ್ಗಳಿಗೆ ಅನವ ಯವ್ಯಗದರುವುದ್ದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243ZD : ಜಿಲ್ಿ ಯೊೀಜ್ನ್ಯ ಸಮಿತಿ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243ZE : ಮಹಾನಗರ ಪರ ರ್ದರ್ದ ಯೊೀಜ್ನ್ಯ ಸಮಿತಿ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243ZF : ಜಾರಿಯಲಿ ರುವ ಕಾನೂನ್ನಗಳನ್ನು ಮತ್ತತ ಪೌರಸಭೆಗಳನ್ನು

ಮಂದ್ದವರೆಸುವುದ್ದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243ZG : ಚ್ಯನ್ಯವಣಾ ವಿಷ್ಟಯಗಳಲಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಗಳ

ಹಸತ ಕ್ಕಿ ೀಪಕ್ಕು ಪರ ತಿಬಂಧ್
ಭಾಗ-9B ಸಹಕಾರಿ ಸಂಘಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243ZH : ವ್ಯಯ ಖೆಯ ಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243ZI : ಸಹಕಾರಿ ಸಸೈಟ್ಟಗಳ ಸ್ವಿ ಪನೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243ZJ : ನಿರ್ದಧರ್ಕ ಮಂಡಳಿ ಮತ್ತತ ಅದರ ಪದಾಧಿಕಾರಿಗಳ ಸಂಖೆಯ

ಮತ್ತತ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243ZK : ನಿರ್ದಧರ್ನ ಮಂಡಳಿ ಸದಸಯ ರ ಚ್ಯನ್ಯವಣೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243ZL : ಅವಧಿಪೂಣಧ ರದದ ತಿ ಮತ್ತತ ಮಂಡಳಿಯನ್ನು

ತಟಸಿ ಗಳಿಸುವುದ್ದ ಹಾಗೂ ಮಧ್ಯ ಂತರ ನಿವಧಹಣೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243ZM : ಸಹಕಾರಿ ಸಸೈಟ್ಟಗಳ ಲೆಕು ಪತರ ಗಳ ಪರಿಶೀಧ್ನೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243ZN : ಸ್ವಮಾನಯ ಸಭೆಯನ್ನು ಕರೆಯುವುದ್ದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243ZO : ಸದಸಯ ನ ಮಾಹಿತಿ ಪಡೆಯುವ ಅಧಿಕಾರ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243ZP : ತೆರಿಗೆ ಮರುಪಾವತಿ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243ZQ : ಉಲಿ ಂಘನೆ ಮತ್ತತ ದಂಡಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243ZR : ಬಹುರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸಸೈಟ್ಟಗಳಿಗೆ ಅನವ ಯ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243ZS : ಕಂದಾರ ಡಳಿತ ಪರ ರ್ದರ್ಗಳಿಗೆ ಅನವ ಯ

Polity
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-243ZT : ಅಸಿತ ತವ ದಲಿ ರುವ ಕಾನೂನ್ನಗಳ ಮಂದ್ದವರಿಕ್ಕ
ಭಾಗ-10 ಪರಿಶಿಷ್ ರ್ತ್ತತ ಬುಡ್ಕಟ್ಟ್ ಪಿ ದೇಶಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-244 : ಅನ್ನಸೂಚಿತ ಪರ ರ್ದರ್ಗಳ ಹಾಗೂ ಬುಡಕಟು್ ಪರ ರ್ದರ್ಗಳ

ಆಡಳಿತ
ಭಾಗ-11 ಕೆಂದಿ ರ್ತ್ತತ ರಾಜಯ ಗಳ ನಡುವಣ ಸಂಬಂಧ್ಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-245 : ಸಂಸತ್ತತ ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ವಿಧಾನ ಮಂಡಲಗಳು ಮಾಡಿದ

ಕಾನೂನ್ನಗಳ ವಸುತ ವಿಷ್ಟಯ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-246 : ಸಂಸತ್ತತ ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ವಿಧಾನಮಂಡಲಗಳು ಮಾಡಿದ

ಕಾನೂನ್ನಗಳ ವಸುತ ವಿಷ್ಟಯ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-247 : ಕ್ಕಲವು ಹೆಚಿಿ ನ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಗಳ ಸ್ವಿ ಪನೆಗಾಗಿ

ಉಪಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಉಳಿಕ್ಕ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ -248 : ಕಾನೂನ್ನ ರಚನೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಉಳಿದ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-249 : ರಾಜ್ಯ ಪಟ್ಟ್ ಯಲಿ ನ ವಿಷ್ಟಯಕ್ಕು ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ

ಹಿತ ದೃಷ್ಟ್ ಯಿಂದ ಕಾನೂನ್ನ ರಚಿಸಲು ಸಂಸತಿತ ನ ಅಧಿಕಾರ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-250 : ತ್ತತ್ತಧ ಪರಿಸಿಿ ತಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಉದಘ ೀಷ್ಟಣೆಯು

ಜಾರಿಯಲಿ ರುವ್ಯಗ ರಾಜ್ಯ ಪಟ್ಟ್ ಯಲಿ ರುವ ಯಾವುರ್ದ ವಿಷ್ಟಯಕ್ಕು
ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಕಾನೂನ್ನ ರಚಿಸಲು ಸಂಸತಿತ ನ ಅಧಿಕಾರ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-251 : 249 & 250ನೇ ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದಗಳ ಮೇರೆಗೆ ಸಂಸತ್ತತ ಮಾಡಿದ
ಕಾನೂನ್ನಗಳ ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ವಿಧಾನ ಮಂಡಲಗಳು ಮಾಡಿದ ಕಾನೂನ್ನಗಳ
ನಡುವಣ ಅಸ್ವಂಗತಯ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-252 : ಎರಡು ಅಥವ್ಯ ಹೆಚ್ಯಿ ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಸಮಮ ತಿಯಿಂದ ಆ

ರಾಜ್ಯ ಗಳಿಗಾಗಿ ಕಾನೂನ್ನ ರಚಿಸಲು ಸಂಸತಿತ ಗಿರುವ ಅಧಿಕಾರ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-253 : ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಒಪಪ ಂದಗಳನ್ನು ಆಚರಣೆಗೆ ತರಲು

ಕಾನೂನ್ನ ರಚನೆ

Polity
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-254 : ಸಂಸತ್ತತ ಮಾಡಿದ ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ಗಳ ವಿಧಾನ ಮಂಡಲಗಳು
ಮಾಡಿದ ಕಾನೂನ್ನಗಳ ನಡುವಣ ಅಸ್ವಂಗಯ ತ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-255 : ಶಫಾರಸುಿ ಗಳು ಮತ್ತತ ಪೂವಧ ಮಂಜೂರಾತಿಗಳಿಗೆ

ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಅವರ್ಯ ಕತೆಗಳನ್ನು ಕವಲ ಪರ ಕರ ಯೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ
ವಿಷ್ಟಯಗಳೆಂಬಂತೆ ಪರಿಗಣಿಸುವುದ್ದ
ಆಡ್ಳಿತ ಸಂಬಂಧ್ಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-256 : ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಮತ್ತತ ಒಕ್ಕು ಟದ ಬ್ದಧ್ಯ ತೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-257 : ಕ್ಕಲವು ಸಂದರ್ಧದಲಿ ರಾಜ್ಯ ದ ಮೇಲೆ ಒಕ್ಕು ಟದ ನಿಯಂತರ ಣ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-258 : ಕ್ಕಲವು ಸಂದರ್ಧಗಳಲಿ ರಾಜ್ಯ ಕ್ಕು ಅಧಿಕಾರ ಇತಾಯ ದ ಪರ ಧಾನ

ಮಾಡಲು ಒಕ್ಕು ಟದ ಅಧಿಕಾರ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-260 : ಭಾರತದ ಹೊರಗಿನ ರಾಜ್ಯ ಕ್ಕಿ ೀತರ ಗಳ ಸಂಬಂಧ್ದಲಿ ಒಕ್ಕು ಟದ

ಅಧಿಕಾರ ವ್ಯಯ ಪತ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-261 : ಸ್ವವಧಜ್ನಿಕ ಕಾಯಧಗಳು, ದಾಖ್ಲೆಗಳು ಮತ್ತತ ನ್ಯಯ ಯಿಕ

ವಯ ವಹರಣೆಗಳು
ಜಲ ಸಂಬಂಧ್ ವಿವ್ಯದಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-262 : ಅಂತಾರಾಜ್ಯ ನದ ಅಥವ್ಯ ನದ ಕಣಿವಗಳ ಜ್ಲ ಸಂಬಂಧ್

ವಿವ್ಯದಗಳಲಿ ನ್ಯಯ ಯ ನಿಣಧಯ
ರಾಜಯ ಗಳ ನಡುವ ಸರ್ನಾ ಯ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-263 : ಅಂತಾರಾಜ್ಯ ಪರಿಷ್ಟತಿತ ಗೆ ಸಂಬಂಧ್ಪಟ್ ಉಪ ಬಂಧ್ಗಳು
ಭಾಗ-12 ಹಣಕಾಸು, ಸಾ ತ್ತತ , ಕರಾರುಗಳು ರ್ತ್ತತ ದಾವಗಳು

Polity
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-265 : ಕಾನೂನಿನ ಅಧಿಕಾರದ ಮೂಲಕವಲಿ ದೆ ತೆರಿಗೆಗಳನ್ನು

ವಿಧಿಸದರುವುದ್ದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-266 : ಭಾರತ ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಸಂಚಿತ ನಿಧಿಗಳು ಮತ್ತತ ಸಕಾಧರಿ

ಲೆಕು ಪತರ ಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-267 : ಸ್ವದಲ್ವ ರು ನಿಧಿ
ಕೆಂದಿ ಹಾಗೂ ರಾಜಯ ಗಳ ನಡುವಿನ ರಾಜಸಾ ಗಳ ಹಂಚಿಕೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-268 : ಒಕ್ಕು ಟವು ವಿಧಿಸಿದ ಆದರೆ ರಾಜ್ಯ ಗಳು ಸಂಗರ ಹಿಸಿದ ಮತ್ತತ
ವಿನಿಯೊೀಗಿಸಿದ ಸುಂಕಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-269 : ಒಕ್ಕು ಟವು ವಿಧಿಸಿ ಸಂಗರ ಹಿಸಿದ ತೆರಿಗೆಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಗಳಿಗೆ
ಹಂಚಿಕ್ಕ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-270 : ಒಕ್ಕು ಟವು ವಿಧಿಸಿದ ಮತ್ತತ ಒಕ್ಕು ಟದ ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ಗಳ

ನಡುವ ಹಂಚಿಕ್ಕಯಾದ ತೆರಿಗೆಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-271 : ಒಕ್ಕು ಟದ ಉದೆದ ೀರ್ಗಳಿಗಾಗಿ ಕ್ಕಲವು ಸುಂಕಗಳ ಮತ್ತತ ತೆರಿಗೆಗಳ

ಮೇಲೆ ಅಧಿಕಾರ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-272 : ಕಂದರ ವಿಧಿಸಿದ ಮತ್ತತ ಸಂಗರ ಹಿಸಿದ ಹಾಗೂ ಕಂದರ ಮತ್ತತ
ರಾಜ್ಯ ಗಳ ನಡುವ ಹಂಚಬಹುದಾದ ತೆರಿಗೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-273 : ಸ್ಟಣಬು ಮತ್ತತ ಸ್ಟಣಬ್ರನ ಉತಪ ನು ಗಳ ಮೇಲೆ ರಫ್ತತ ಸುಂಕಕ್ಕು

ಬದಲ್ಗಿ ಅನ್ನದಾನ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-274 : ರಾಜ್ಯ ಗಳು ಹಿತಾಸಕತ ಯ ಹೊಂದರುವ ತೆರಿಗೆ ಸಂಬಂಧ್ವ್ಯದ

ವಿಧೇಯಕಗಳಿಗೆ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯ ಪೂವಧ ಶಫಾರಸುಿ ಅಗತಯ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-275 : ಒಕ್ಕು ಟದಂದ ಕ್ಕಲವು ರಾಜ್ಯ ಗಳಿಗೆ ಅನ್ನದಾನ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-276 : ವೃತಿತ ಗಳ, ವ್ಯಯ ಪಾರಗಳ, ಮತ್ತತ ಉದಯ ೀಗಗಳ ಮೇಲನ ತೆರಿಗೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-277 : ಉಳಿಸುವಿಕ್ಕಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-278 : (ತೆಗೆಯಲ್ಗಿದೆ)

Polity
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-279 : ನಿವವ ಳ ಉತಪ ತಿತ ಗಳು ಮಂತಾದವುಗಳ ಲೆಕು ಹಾಕ್ಕವುದ್ದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-280 : ಹಣಕಾಸು ಆಯೊೀಗ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-281 : ಹಣಕಾಸು ಆಯೊೀಗದ ಶಫಾರಸುಿ ಗಳು
ಸಂಕೇಣಲ ಹಣಕಾಸು ಉಪಬಂಧ್ಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-282 : ಕಂದರ ವು ಅಥವ್ಯ ರಾಜ್ಯ ವು ತನು ರಾಜ್ಸವ ಗಳಿಂದ

ರ್ರಿಸಬಹುದಾದ ವಚಿ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-283 : ಸಂಚಿತ ನಿಧಿಗಳ ಸ್ವದಲ್ವ ರು ನಿಧಿಗಳ ಮತ್ತತ ಸಕಾಧರಿ

ಲೆಕು ಗಳಿಗೆ ಜ್ಮೆಯಾದ ಹಣಗಳ ಅಭಿರಕ್ಕಿ ಇತಾಯ ದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-284 : ಲೀಕಾನೌಕರರು ಅಥವ್ಯ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಗಳು ಸಿವ ೀಕರಿಸಿದ

ದಾವಗಾರರು ಠೇವಣಿಗಳ ಮತ್ತತ ಇತರ ಹಣದ ಅಭಿರಕ್ಕಿ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-285 : ಒಕ್ಕು ಟದ ಸವ ತಿತ ನ ರಾಜ್ಯ ದ ತೆರಿಗೆಯಿಂದ ವಿನ್ಯಯಿತಿ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-286 : ಸರಕ್ಕಗಳ ಮಾರಾಟ ಅಥವ್ಯ ಖ್ರಿೀದಯ ಮೇಲೆ ತೆರಿಗೆಯನ್ನು

ವಿಧಿಸುವುದರ ಮೇಲೆ ನಿಬಧಂಧ್
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-287 : ವಿದ್ದಯ ಚಛ ಕತ ಯ ಮೇಲನ ತೆರಿಗೆಗಳ ಮೇಲನ ರಿಯಾಯಿತಿ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-288 : ಕ್ಕಲವು ಸಂದರ್ಧಗಳಲಿ ನಿೀರಿನ ಅಥವ್ಯ ವಿದ್ದಯ ಚಛ ಕತ ಯ ಬಗೆೊ

ರಾಜ್ಯ ಗಳ ತೆರಿಗೆ ನಿಧಾಧರಣೆಯಿಂದ ರಿಯಾಯಿತಿ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-289 : ಒಕ್ಕು ಟದ ತೆರಿಗೆಯಿಂದ ರಾಜ್ಯ ದ ಸವ ತ್ತತ ಮತ್ತತ ಆದಾಯಕ್ಕು

ವಿನ್ಯಯತಿ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-290 : ಕ್ಕಲವು ವಚಿ ಗಳಿಗೆ ಮತ್ತತ ನಿವೃತಿತ ವೇತನಗಳಿಗೆ

ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಹೊಂದಾಣಿಕ್ಕ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-291 : ತೆಗೆದ್ದಹಾಕಲ್ಗಿದೆ
ಭಾಗ-12 ಹಣಕಾಸು, ಸಾ ತ್ತತ , ಕರಾರುಗಳು ರ್ತ್ತತ ದಾವಗಳು
ಸ್ಥಲ ತೆಗ್ಗದುಕಳುು ವುದು

Polity
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-292 : ಭಾರತ ಸಕಾಧರವು ಸ್ವಲ ತೆಗೆದ್ದಕಳುು ವುದ್ದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-293 : ರಾಜ್ಯ ಗಳು ಸ್ವಲ ತೆಗೆದ್ದಕಳುು ವುದ್ದ
ಸಾ ತ್ತತ , ಕರಾರುಗಳು, ಹಕ್ಕೂ ಗಳು, ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಗಳು ರ್ತ್ತತ ದಾವಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-294 : ಕ್ಕಲವು ಸಂದರ್ಧಗಳಲಿ ಸವ ತ್ತತ , ಆಸಿತ , ಹಕ್ಕು , ಹೊಣೆಗಾರಿಕ್ಕ

ಮತ್ತತ ಬ್ದಧ್ಯ ತೆ -ಇವುಗಳಿಗೆ ಉತತ ರಾಧಿಕಾರ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-295 : ಇತರ ಸಂದರ್ಧಗಳಲಿ ಸವ ತ್ತತ , ಆಸಿತ , ಹಕ್ಕು , ಹೊಣೆಗಾರಿಕ್ಕ

ಮತ್ತತ ಬ್ದಧ್ಯ ತೆ -ಇವುಗಳಿಗೆ ಉತತ ರಾಧಿಕಾರ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-296 : ರಾಜ್ಗಾಮಿತವ ಅಥವ್ಯ ರದದ ಯಾತಿ ಅಥವ್ಯ ಸ್ವವ ಮಿ ರಹಿತತೆ -

ಇವುಗಳಿಂದ ಒದಗಿ ಬರುವ ಸವ ತ್ತತ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-297 : ಬೆಲೆಬ್ದಳುವ ವಸುತ ಗಳು ಮತ್ತತ ಅನನಯ ಆರ್ಥಧಕ ವಲಯದ

ಸಂಪನೂಮ ಲಗಳು ಒಕ್ಕು ಟದಲಿ ನಿಹಿತವ್ಯಗತಕು ದ್ದದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-298 : ವ್ಯಯ ಪಾರ ನಡೆಸಲು ಅಧಿಕಾರ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-299 : ಕರಾರುಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-300 : ದಾವಗಳು ಮತ್ತತ ವಯ ವಹಾರಗಳು
ಸಾ ತಿತ ನ ಹಕ್ಕೂ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-300A : ಕಾನೂನಿನ ಅಧಿಕಾರವಿಲಿ ದೆ ವಯ ಕತ ಗಳ ಸವ ತತ ನ್ನು

ಕಸಿದ್ದಕಳು ತಕು ದದ ಲಿ
ಭಾಗ-13 ಭಾರತದ ರಾಜಯ ಕೆಷ ೇತಿ ದೊಳಗ್ಗ ವ್ಯಯ ಪಾರ, ವ್ಯಣಿಜಯ ರ್ತ್ತತ
ಸಂಪಕಲ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-301 : ವ್ಯಯ ಪಾರ, ವ್ಯಣಿಜ್ಯ ಮತ್ತತ ಸಂಪಕಧ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-302 : ವ್ಯಯ ಪಾರ, ವ್ಯಣಿಜ್ಯ ಮತ್ತತ ಸಂಪಕಧದ ಮೇಲೆ

ನಿಬಧಂಧ್ಗಳನ್ನು ವಿಧಿಸಲು ಸಂಸತಿತ ನ ಅಧಿಕಾರ

Polity
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-303 : ವ್ಯಯ ಪಾರ ಮತ್ತತ ವ್ಯಣಿಜ್ಯ ದ ಬಗೆೊ ಒಕ್ಕು ಟದ ಹಾಗೂ
ರಾಜ್ಯ ಗಳ ವಿಧಾಯಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಮೇಲೆ ನಿಬಧಂಧ್ಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-304 : ರಾಜ್ಯ ಗಳ ನಡುವ ವ್ಯಯ ಪಾರ, ವ್ಯಣಿಜ್ಯ ಮತ್ತತ ಸಂಪಕಧ

ಇವುಗಳ ಮೇಲೆ ನಿಬಧಂಧ್
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-305 : ಅಸಿತ ತವ ದಲಿ ರುವ ಕಾನೂನ್ನಗಳ ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ದ ಏಕಸೌವ ಮಯ ದ

ಬಗೆೊ ಉಪಬಂಧಿಸುವ ಕಾನೂನ್ನಗಳ ಉಳಿಸುವಿಕ್ಕ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-307 : 301 ರಿಂದ 304ರವರೆಗಿನ ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದಗಳ ಉದೆದ ೀರ್ಗಳನ್ನು

ಕಾಯಧಗತಗಳಿಸುವುದಕಾು ಗಿ ಪಾರ ಧಿಕಾರಿಯ ನೇಮಕ
ಭಾಗ-14 ಕೆಂದಿ ರ್ತ್ತತ ರಾಜಯ ಗಳ ಅಧಿೇನದಲಿಿ ನ ನಾಗರಿಕ ಸೇವಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-309 : ಒಕ್ಕು ಟಕ್ಕು ಅಥವ್ಯ ರಾಜ್ಯ ಕ್ಕು ಸೇವ ಸಲಿ ಸುವ ವಯ ಕತ ಗಳ ನೌಕರಿ
ರ್ತಿಧ ಮತ್ತತ ಸೇವ್ಯ ಷ್ಟರತ್ತತ ಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-310 : ಒಕ್ಕು ಟಕ್ಕು ಅಥವ್ಯ ರಾಜ್ಯ ಕ್ಕು ಸೇವ ಸಲಿ ಸಿರುವ ವಯ ಕತ ಗಳ
ಪದಾವಧಿ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-311 : ಕಂದರ ದ ಅಥವ್ಯ ರಾಜ್ಯ ದ ಅಧಿೀನದಲಿ ಸಿವಿಲ್ ಸ್ವಿ ನಗಳಲಿ

ನಿಯೊೀಜಿತರಾಗಿರುವ ವಯ ಕತ ಗಳನ್ನು ವಜಾ ಮಾಡುವುದ್ದ ಅಥವ್ಯ ದಜೆಧಯಿಂದ
ಇಳಿಸುವುದ್ದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-312 : ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಸೇವಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-313 : ಮಧ್ಯ ಕಾಲೀನ ಉಪಬಂಧ್ಗಳು
ಭಾಗ-14 ಕೆಂದಿ ರ್ತ್ತತ ರಾಜಯ ಗಳ ಅಧಿೇನದಲಿಿ ನ ನಾಗರಿಕ ಸೇವಗಳು
ಲೇಕಸೇವ್ಯ ಆಯೇಗ

Polity
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-315 : ಒಕ್ಕು ಟಕ್ಕು ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ಗಳಿಗೆ ಲೀಕಸೇವ್ಯ ಆಯೊೀಗಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-316 : ಸದಸಯ ರ ನೇಮಕಾತಿ ಮತ್ತತ ಪದಾವಧಿ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-317 : ಲೀಕಸೇವ್ಯ ಸದಸಯ ರನ್ನು ತೆಗೆದ್ದಹಾಕ್ಕವುದ್ದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-318 : ಆಯೊೀಗದ ಸದಸಯ ರ ಮತ್ತತ ಸಿಬಬ ಂದಯ ಸೇವ್ಯ ಷ್ಟರತ್ತತ ಗಳ

ಬಗೆೊ ಯೂ ವಿನಿಮಯಗಳನ್ನು ಮಾಡಲು ಅಧಿಕಾರ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-319 : ಆಯೊೀಗದ ಸದಸಯ ರು ಹಾಗೆ ಸದಸಯ ರಾಗಿರುವುದ್ದ

ನಿಂತ್ತಹೊೀದ ಮೇಲೆ ಪದಗಳನ್ನು ಧಾರಣ ಮಾಡುವ ಬಗೆೊ ನಿಷೇಧ್
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-320 : ಲೀಕಸೇವ್ಯ ಆಯೊೀಗದ ಸೇವಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-321 : ಲೀಕಸೇವ್ಯ ಆಯೊೀಗದ ಪರ ಕಾಯಧಗಳನ್ನು ವಿಸತ ರಿಸುವ

ಅಧಿಕಾರ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-322 : ಲೀಕಸೇವ್ಯ ಆಯೊೀಗದ ವಚಿ ಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-323 : ಲೀಕಸೇವ್ಯ ಆಯೊೀಗಗಳ ವರದಗಳು
ಭಾಗ-14A ನಾಯ ಯಾಧಿಕರಣಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-323A : ಆಡಳಿತ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿಕರಣಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-323B : ಇತರ ವಿಷ್ಟಯಗಳಿಗಾಗಿ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿಕರಣಗಳು
ಭಾಗ-15. ಚ್ಯನಾವಣೆಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-324 : ಚ್ಯನ್ಯವಣೆಗಳ ಅಧಿೀಕ್ಷಣೆ, ನಿರ್ದಧರ್ನ ಮತ್ತತ ನಿಯಂತರ ಣವು

ಚ್ಯನ್ಯವಣಾ ಆಯೊೀಗದಲಿ ನಿಹಿತವ್ಯಗಿರುವುದ್ದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-325 : ಧ್ಮಧ, ಮೂಲವಂರ್, ಜಾತಿ ಅಥವ್ಯ ಲಂಗದ ಆಧಾರಗಳ

ಮೇಲೆ ಯಾರೇ ವಯ ಕತ ಯು ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟ್ ಯಲಿ ಸೇರಲು ಅಹಧನ್ಯಗಿರುವುದ್ದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-326 : ಲೀಕಸಭೆಯ ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ಗಳ ವಿಧಾನಸಭೆಗಳ

ಚ್ಯನ್ಯವಣೆಗಳು ವಯಸು ಮತಾಧಿಕಾರದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ನಡೆಯುವುದ್ದ

Polity
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-327 : ವಿಧಾನ ಮಂಡಲಗಳ ಚ್ಯನ್ಯವಣೆಗಳ ಬಗೆೊ ಉಪಬಂಧ್ವನ್ನು
ಮಾಡಲು ಸಂಸತಿತ ನ ಅಧಿಕಾರ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-328 : ರಾಜ್ಯ ದ ವಿಧಾನ ಮಂಡಲದ ಚ್ಯನ್ಯವಣೆಗಳ ಬಗೆೊ

ಉಪಬಂಧ್ವನ್ನು ಮಾಡಲು ವಿಧಾನ ಮಂಡಲದ ಅಧಿಕಾರ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-329 : ಚ್ಯನ್ಯವಣಾ ವಿಷ್ಟಯಗಳಲಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಗಳ ಹಸತ ಕ್ಕಿ ೀಪಕ್ಕು

ನಿಷೇಧ್
ಭಾಗ-16 ಕೆಲವು ವಗಲಗಳಿಗ್ಗ ವಿಶೇಷ ಸಂವಿಧಾನಾತಮ ಕ ಉಪಬಂಧ್ಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-330 : ಅನ್ನಸೂಚಿತ ಜಾತಿಗಳಿಗೆ ಮತ್ತತ ಅನ್ನಸೂಚಿತ

ಬುಡಕಟು್ ಗಳಿಗೆ ಲೀಕಸಭೆಯಲಿ ಸ್ವಿ ನಗಳನ್ನು ಮಿೀಸಲಡುವುದ್ದ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-331 : ಲೀಕಸಭೆಯಲಿ ಆಂಗಿ ೀ ಇಂಡಿಯನ್ ಸಮದಾಯಕ್ಕು

ಪಾರ ತಿನಿಧ್ಯ .
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-332 : ರಾಜ್ಯ ಗಳ ವಿಧಾನಸಭೆಗಳಲಿ ಅನ್ನಸೂಚಿತ ಜಾತಿಗಳಿಗೆ ಮತ್ತತ

ಅನ್ನಸೂಚಿತ ಬುಡಕಟು್ ಗಳಿಗೆ ಸ್ವಿ ನಗಳನ್ನು ಮಿೀಸಲರಿಸುವುದ್ದ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-333 : ರಾಜ್ಯ ಗಳ ವಿಧಾನ ಸಭೆಗಳಲಿ ಆಂಗಿ ೀ - ಇಂಡಿಯನ್

ಸಮದಾಯಕ್ಕು ಪಾರ ತಿನಿಧ್ಯ .
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-334 : ಸ್ವಿ ನಗಳನ್ನು ಮಿೀಸಲಡುವುದ್ದ ಮತ್ತತ ವಿಶೇಷ್ಟ ಪಾರ ತಿನಿಧ್ಯ

ಇವು ಐವತ್ತತ ವಷ್ಟಧಗಳ ನಂತರ ನಿಂತ್ತ ಹೊೀಗುವುದ್ದ.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-335 : ಸೇವಗಳಿಗೆ ಮತ್ತತ ಹುದೆದ ಗಳಿಗೆ ಅನ್ನಸೂಚಿತ ಜಾತಿಗಳ ಮತ್ತತ

ಅನ್ನಸೂಚಿತ ಬುಡಕಟು್ ಗಳ ಕ್ಕಿ ೀಮ್ ಗಳು.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-336 : ಕ್ಕಲವು ಸೇವಗಳಲಿ ಆಂಗಿ ೀ-ಇಂಡಿಯನ್ ಸಮದಾಯಕ್ಕು

ವಿಶೇಷ್ಟ ಉಪಬಂಧ್.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-337 : ಆಂಗಿ ೀ - ಇಂಡಿಯನ್ ಸಮದಾಯದ ಪರ ಯೊೀಜ್ನಕಾು ಗಿ

ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಅನ್ನದಾನಗಳ ಬಗೆೊ ವಿಶೇಷ್ಟ ಉಪಬಂಧ್.
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-338 : ಅನ್ನಸೂಚಿತ ಜಾತಿಗಳ ಮತ್ತತ ಅನ್ನಸೂಚಿತ ಬುಡಕಟು್ ಗಳ

ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಆಯೊೀಗ .
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-339 : ಅನ್ನಸೂಚಿತ ಪರ ರ್ದರ್ಗಳ ಆಡಳಿತದ ಮತ್ತತ ಅನ್ನಸೂಚಿತ

ಬುಡಕಟು್ ಗಳ ಕಲ್ಯ ಣದ ಸಂಬಂಧ್ದಲಿ ಒಕ್ಕು ಟದ ನಿಯಂತರ ಣ.
Polity
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-340 : ಹಿಂದ್ದಳಿದ ವಗಧಗಳ ಸಿಿ ತಿಗತಿಗಳ ಅನೆವ ೀಷ್ಟಣೆ
ಮಾಡುವುದಕಾು ಗಿ ಆಯೊೀಗದ ನೇಮಕಾತಿ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-341 : ಅನ್ನಸೂಚಿತ ಜಾತಿಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-342 : ಅನ್ನಸೂಚಿತ ಬುಡಕಟು್ ಗಳು
ಭಾಗ-17 ಅಧಿಕೃತ ಭಾಷೆಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-343 : ಒಕ್ಕು ಟದ ರಾಜ್ಭಾಷೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-344 : ರಾಜ್ಭಾಷೆಯ ಬಗೆೊ ಆಯೊೀಗ ಮತ್ತತ ಸಂಸತ್ ಸಮಿತಿ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-345 : ರಾಜ್ಯ ದ ರಾಜ್ಭಾಷೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-346 : ರಾಜ್ಯ -ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಅಥವ್ಯ ರಾಜ್ಯ -ಒಕ್ಕು ಟಗಳ ನಡುವ

ಸಂಪಕಧಕಾು ಗಿ ರಾಜ್ಭಾಷೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-347 : ಒಂದ್ದ ರಾಜ್ಯ ದ ಜ್ನ ಸಮದಾಯದ ಒಂದ್ದ ವಿಭಾಗದವರು

ಮಾತನ್ಯಡುವ ಭಾಷೆಗೆ ಸಂಬಂಧ್ಪಟ್ ವಿಶೇಷ್ಟ ಉಪಬಂಧ್
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-348 : ಸರ್ೀಧಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದಲಿ ಮತ್ತತ

ಉಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಗಳಲಿ ಅಧಿನಿಯಮಗಳು, ವಿಧೇಯಕಗಳು
ಮಂತಾದವುಗಳಿಗೆ ಉಪಯೊೀಗಿಸುವ ಭಾಷೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-349 : ಭಾಷೆಗೆ ಸಂಬಂಧ್ಪಟ್ ಕ್ಕಲವು ಕಾನೂನ್ನಗಳನ್ನು

ಅಧಿನಿಯಮಿಸುವುದಕಾು ಗಿ ವಿಶೇಷ್ಟ ಪರ ಕರ ಯೆ
ವಿಶೇಷ ನ್ನದೇಲಶನಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-350 : ಕ್ಕಂದ್ದಕರತೆಗಳನ್ನು ನಿವ್ಯರಣೆ ಕೀರಿ ಸಲಿ ಸುವ

ಮನವಿಗಳಲಿ ಉಪಯೊೀಗಿಸಬೇಕಾದ ಭಾಷೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-351 : ಹಿಂದ ಭಾಷೆಯ ಅಭಿವೃದಿ ಗಾಗಿ ನಿರ್ದಧರ್ನ
ಭಾಗ-18 ತ್ತತ್ತಲ ಪರಿಸಿಾ ತಿಯ ಉಪಬಂಧ್ಗಳು

Polity
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-352 : ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ತ್ತತ್ತಧ ಪರಿಸಿಿ ತಿಯ ಘೀಷ್ಟಣೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-353 : ತ್ತತ್ತಧ ಪರಿಸಿಿ ತಿಯ ಘೀಷ್ಟಣೆಯ ಪರಿಣಾಮ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-354 : ತ್ತತ್ತಧ ಪರಿಸಿಿ ತಿಯ ಉದಘ ೀಷ್ಟಣೆಯು ಜಾರಿಯಲಿ ರುವ್ಯಗ

ರಾಜ್ಸವ ಗಳ ಹಂಚಿಕ್ಕಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಉಪಬಂಧ್ಗಳ ಅನವ ಯ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-355 : ಬ್ದಹಯ ಆಕರ ಮಣ ಮತ್ತತ ಆಂತರಿಕ ಗಲಭೆಯಿಂದ.

ರಾಜ್ಯ ಗಳನ್ನು ಸಂರಕಿ ಸುವುದ್ದ ಒಕ್ಕು ಟದ ಕತಧವಯ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-356 : ರಾಜ್ಯ ತ್ತತ್ತಧ ಪರಿಸಿಿ ತಿ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-357 : 356ನೇ ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದದ ಮೇರೆಗೆ ಹೊರಡಿಸದ ಉದಘ ೀಷ್ಟಣೆಯ

ಮೇರೆಗೆ ವಿಧಾಯಿೀ ಅಧಿಕಾರಗಳ ಚಲ್ವಣೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-358 : ತ್ತತ್ತಧ ಪರಿಸಿಿ ತಿಗಳಲಿ 19ನೇ ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದದ ಉಪಬಂಧ್ಗಳ

ಅಮಾನತ್ತ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-359 : ತ್ತತ್ತಧ ಪರಿಸಿಿ ತಿ ಕಾಲದಲಿ ಮೂರನೆಯ ಭಾಗದಂದ

ಪರ ದತತ ವ್ಯದ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಜಾರಿಗೆ ಅಮಾನತ್ತ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-360 : ಆರ್ಥಧಕ ತ್ತತ್ತಧ ಪರಿಸಿಿ ತಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಉಪಬಂಧ್ಗಳು
ಭಾಗ-19 ಸಂಕೇಣಲ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-361 : ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗೆ ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರಿಗೆ ಹಾಗೂ ರಾಜ್ಪರ ಮಖ್ರಿಗೆ
ಸಂರಕ್ಷಣೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-362 : ತೆಗೆದ್ದಹಾಕಲ್ಗಿದೆ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-363 : ಕ್ಕಲವು ಕೌಲುಗಳ, ಒಪಪ ಂದಗಳಿಂದ ಉದಭ ವಿಸುವ

ವಿವ್ಯದಗಳಲಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಗಳ ಹಸತ ಕ್ಕಿ ೀಪಕ್ಕು ಪರ ತಿಷೇಧ್
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-363A : ರ್ದಶಯ ರಾಜ್ಯ ಗಳ ರಾಜ್ರಿಗೆ ಕಟ್ಟ್ ರುವ ಮನು ಣೆಯು ನಿಂತ್ತ
ಹೊೀಗುವುದ್ದ ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಧ್ನವನ್ನು ರದ್ದದ ಗಳಿಸುವುದ್ದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-364 : ದಡಡ ಬಂದರುಗಳ ಮತ್ತತ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದ ಣಗಳ ಬಗೆೊ

ವಿಶೇಷ್ಟ ಉಪಬಂಧ್ಗಳು

Polity
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-365 : ಒಕ್ಕು ಟವು ನಿೀಡಿದ ನಿರ್ದಧರ್ನಗಳನ್ನು ಪಾಲಸಲು ಅಥವ್ಯ
ಕಾಯಧಗತಗಳಿಸುವ ತಪಪ ದ್ದದರ ಪರಿಣಾಮ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-366 : ಪರಿಭಾಷೆಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-367 : ಅಥಧವಿವರಣೆ
ಭಾಗ-20 ಸಂವಿಧಾನದ ತಿದುದ ಪಡಿಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-368 : ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಮಾಡಲು ಸಂಸತಿತ ನ ಅಧಿಕಾರ

ಮತ್ತತ ಅದಕಾು ಗಿ ಪರ ಕರ ಯೆ
2.15.15) ಸಂವಿಧಾನದ ವಿಧಿಗಳು (343 ರಿಂದ 368).
ಭಾಗ-21 ತ್ಯತ್ಯೂ ಲಿಕ, ರ್ಧ್ಯ ಕಾಲಿಕ ರ್ತ್ತತ ವಿಶೇಷ ಉಪಬಂಧ್ಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-369 : ರಾಜ್ಯ ಪಟ್ಟ್ ಯಲಿ ನ ಕ್ಕಲವು ವಿಷ್ಟಯಗಳ ಬಗೆೊ , ಅವು ಸಮವತಿಧ
ಪಟ್ಟ್ ಯಲಿ ನ ವಿಷ್ಟಯಗಳಾಗಿದದ ರೆ ಹೇಗೀ ಹಾಗೆ ಕಾನೂನ್ನಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು
ಸಂಸತಿತ ನ ತಾತಾು ಲಕ ಅಧಿಕಾರ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-370 : ಜ್ಮಮ -ಕಾಶಮ ೀರ ರಾಜ್ಯ ದ ಬಗೆೊ ತಾತಾು ಲಕ ಉಪಬಂಧ್ಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-371 : ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ ರ ಮತ್ತತ ಗುಜ್ರಾತ್ ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಬಗೆೊ ವಿಶೇಷ್ಟ

ಉಪಬಂಧ್
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-371A : ನ್ಯಗಾಲ್ಯ ಂಡ್ ರಾಜ್ಯ ದ ಬಗೆೊ ವಿಶೇಷ್ಟ ಉಪಬಂಧ್
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-371B : ಅಸಿ ೀಂ ರಾಜ್ಯ ದ ಬಗೆೊ ವಿಶೇಷ್ಟ ಉಪಬಂಧ್
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-371C : ಮಣಿಪುರ ರಾಜ್ಯ ದ ಬಗೆೊ ವಿಶೇಷ್ಟ ಉಪಬಂಧ್
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-371D : ಆಂಧ್ರ ಪರ ರ್ದರ್ ರಾಜ್ಯ ದ ಬಗೆೊ ವಿಶೇಷ್ಟ ಉಪಬಂಧ್
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-371F : ಸಿಕು ಂ ರಾಜ್ಯ ದ ಬಗೆೊ ವಿಶೇಷ್ಟ ಉಪಬಂಧ್
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-371G : ಮಿಜ್ೀರಾಮ್ ರಾಜ್ಯ ದ ಬಗೆೊ ವಿಶೇಷ್ಟ ಉಪಬಂಧ್
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-371H : ಅರುಣಾಚಲ ಪರ ರ್ದರ್ ರಾಜ್ಯ ದ ಬಗೆೊ ವಿಶೇಷ್ಟ ಉಪಬಂಧ್
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-371I : ಗೀವ್ಯ ರಾಜ್ಯ ದ ಬಗೆೊ ವಿಶೇಷ್ಟ ಉಪಬಂಧ್

Polity
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-371J : ಜಾಖ್ಧಂಡ್ ರಾಜ್ಯ ದ ಬಗೆೊ ವಿಶೇಷ್ಟ ಉಪಬಂಧ್
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-371K : ಛತಿತ ೀಸಘ ಡ್ ರಾಜ್ಯ ದ ಬಗೆೊ ವಿಶೇಷ್ಟ ಉಪಬಂಧ್
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-371L : ಉತತ ರಾಂಚಲ ರಾಜ್ಯ ದ ಬಗೆೊ ವಿಶೇಷ್ಟ ಉಪಬಂಧ್
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-372 : ಅಸಿತ ತವ ದಲಿ ರುವ ಕಾನೂನ್ನಗಳ ಮಂದ್ದವರಿಕ್ಕ ಮತ್ತತ

ಅವುಗಳ ಅಳವಡಿಕ್ಕ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-372A : ಕಾನೂನ್ನಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕಳು ಲು ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಅಧಿಕಾರ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-373 : ಪರ ತಿಬಂಧ್ಕ ಸ್ವಿ ನಬದಿ ತೆಯಲಿ ರುವ ವಯ ಕತ ಗಳ ಬಗೆೊ ಕ್ಕಲವು

ಸಂದರ್ಧಗಳಲಿ ಆರ್ದರ್ವನ್ನು ಮಾಡಲು ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಅಧಿಕಾರ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-374 : ಫ್ಡರಲ್ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದ ನ್ಯಯ ಧಿೀರ್ರ ಬಗೆೊ ಮತ್ತತ ಫ್ಡರಲ್
ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದಲಿ ಇತಯ ಥಧದಲಿ ರುವ ವಯ ವಹಾರಣೆಗಳ ಬಗೆೊ ಉಪಬಂಧ್ಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-375 : ಸಂವಿಧಾನದ ಉಪಬಂಧ್ಗಳಿಗೆ ಒಳಪಟು್ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಗಳು,

ಪಾರ ಧಿಕಾರಗಳು ಮತ್ತತ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಕಾಯಧನಿವಧಹಿಸುವುದನ್ನು
ಮಂದ್ದವರೆಸುವುದ್ದ
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-376 : ಉಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರ ಬಗೆೊ ಉಪಬಂಧ್ಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-377 : ಭಾರತದ ಲೆಕು ನಿಯಂತರ ಕ ಮತ್ತತ ಮಹಾ ಲೆಕು ಪರಿಶೀಧ್ಕನ

ಬಗೆೊ ಉಪಬಂಧ್ಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-378 : ಲೀಕಸೇವ್ಯ ಆಯೊೀಗಗಳ ಬಗೆೊ ಉಪಬಂಧ್ಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-379-391 : (ತೆಗೆದ್ದ ಹಾಕಲ್ಗಿದೆ)
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-392 : ತೊಂದರೆಗಳನ್ನು ನಿವ್ಯರಿಸಲು ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯ ಅಧಿಕಾರ
ಭಾಗ-22 ಚಿಕೂ ಹೆಸರು, ಪಾಿ ರಂಭ ರ್ತ್ತತ ನ್ನರಸನಗಳು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-393 : ಚಿಕು ಹೆಸರು
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-394 : ಪಾರ ರಂರ್
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-394A : ಹಿಂದ ಭಾಷೆಯಲಿ ಅಧಿಕೃತ ಪಠ್ಯ

Polity
ಅನುಚ್ಛ ೇದ-395 : ನಿರಸನಗಳು
2.16) LR28 - Polity

2.1.1) ತ್ತತ್ತಧ ಪರಿಸಿಿ ತಿ ಭಾಗ - 1
ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನದ 18 ನೇ ಭಾಗದಲಿ 352 ರಿಂದ 360 ನೇ ವಿಧಿಯವರೆಗೆ

ಮೂರು ವಿಧ್ದ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿ ಬಗೆೊ ವಿವರಿಸಿದೆ. ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ಗಳು ಕಂದರ
ಸಕಾಧರವು ರಾಷ್ಟ್ ರದಲಿ ಅನಪೇಕಿ ತ ಘಟನೆಗಳು ಅಪಯಾಕಾರಿ ಘಟನೆಗಳನ್ನು
ನಿಯಂತಿರ ಸಲು ಬಳಸುವ ಸ್ವಧ್ನಗಳಾಗಿವ..ರ್ದರ್ದ ಸ್ವವಧಭೌಮ,ಏಕತೆ, ರ್ದರ ತೆ,
ಸಂವಿಧಾನ ಬ್ರಕು ಟು್ ಉಂಟ್ಟದಾಗ, ಪರ ಜಾಪರ ಭುತವ ವಯ ವಸ್ಟಿ ಗೆ ಧ್ಕ್ಕು ಒದಗಿದಾಗ
ಅವುಗಳನ್ನು ನಿವ್ಯರಿಸಲು ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ಯನ್ನು ಬಳಸಿ ರ್ದರ್ದಲಿ ಶಾಂತಿ
ಕಾಪಾಡಲ್ಗುತತ ದೆ.
ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿ ಎಂದರೆ ತಕ್ಷಣ ಉದಭ ವಿಸುವ ಒಂದ್ದ ಕಠಿಣ ಬ್ರಕು ಟ್ಟ್ ನ ಪರಿಸಿಿ ತಿ
ಮತ್ತತ ಅದ್ದ ತ್ತತ್ತಧಕರ ಮವನ್ನು ಆಗರ ಹ ಪೂವಧಕವ್ಯಗಿ ಕಳುತತ ದೆ.
ಭಾರತದಲಿಿ ಮೂರು ವಿಧ್ದ ತ್ತತ್ತಲಪರಿಸಿಾ ಗಳು
ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನವು 3 ವಿಧ್ದ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿಗೆ ಅವಕಾರ್ ಕಲಪ ಸಿದೆ
1) ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿ(352 ನೇ ವಿಧಿ)
2) ರಾಜ್ಯ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿ(356 ನೇ ವಿಧಿ)
3) ಹಣಕಾಸು ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿ(360 ನೇ ವಿಧಿ)
1) ರಾಷ್ಟ್ ಿ ೇಯ ತ್ತತ್ತಲಪರಿಸಿಾ ತಿ (352 ನೇ ವಿಧಿ):-
ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳು ಕಂದರ ಕಾಯ ಬ್ರನೆಟ್ ನ ಅನ್ನಮತಿ ಮೇರೆಗೆ ರ್ದರ್ಕ್ಕು ಅಥವ್ಯ ರ್ದರ್ದ
ಯಾವುರ್ದ ಭಾಗದ ಮೇಲೆ ಹೊರಗಿನ ಆಕರ ಮಣ ಅಥವ್ಯ ಅಂತರಿಕ ಗಲಭೆಯಿಂದ
ಹಾನಿ ಉಂಟ್ಟಗುವುದೆಂದ್ದ ಕಂಡು ಬಂದರೆ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳು 352 ನೇ ವಿಧಿ ಅನವ ಯ
ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ತ್ತತ್ತಧ ಪರಿಸಿಿ ತಿ ಘೀಷ್ಟಸಬಹುದ್ದ.
ಯುದದ ಅಥವ್ಯ ಆಂತರಿಕ ಗಲಭೆ ಉಂಟ್ಟಗುವ ಮೊದಲೇ ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ತ್ತತ್ತಧ

ಪರಿಸಿಿ ತಿಯನ್ನು ಜಾರಿ ಮಾಡಬಹುದ್ದ.
ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿಯ ಅವಕಾರ್ದ ದ್ದರುಪಯೊೀಗ
# ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿಯ ಸಂವಿಧಾನ್ಯತಮ ಕ ಅವಕಾರ್ವನ್ನು ಕಂದರ

ಸಕಾಧರವು ದ್ದರುಪಯೊೀಗ ಮಾಡಿಕಳುು ವ ಅವಕಾರ್ ಹೆಚಾಿ ದವು. ರ್ದರ್ದಲಿ
Polity
ಆಂತರಿಕ ಗಲಭೆ ಎಂಬ ನೆಪವನ್ನು ನಿೀಡಿ 1975 ರಲಿ ಅಂದನ
ಪರ ಧಾನಮಂತಿರ ಗಳಾದ ಇಂದರಾಗಾಂಧಿಯವರು ಅಂದನ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳಾದ
ಫಕ್ಕರ ದದ ೀನ್ ಅಲ ಅಹಮಮ ದ್ ಗೆ ಶಫಾರಸುಿ ಮಾಡಿ ರ್ದರ್ಕ್ಕು ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ
ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿಯು ಜಾರಿಯಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿದರು.
# ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿಯ ದ್ದರುಪಯೊೀಗವನ್ನು ತಡೆಯಲು ಮಂದನ

ದನಗಳಲಿ ಸಂಸತಿತ ನಲಿ ತ್ತತ್ತಧ ಪರಿಸಿಿ ತಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಅನೇಕ
ತಿದ್ದದ ಪಡಿಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿಗಳನ್ನು ದ್ದಬಧಳಕ್ಕ ಮಾಡುವುದನ್ನು
ತಪಪ ಸಲು ಅನೇಕ ಬದಲ್ವಣೆಗಳನ್ನು ಹಾಗೂ ನಿಬಧಂಧ್ಗಳನ್ನು ಹೇರಲ್ಯಿತ್ತ.
ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ತಂದ ಬದಲ್ವಣೆಗಳು
# ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿಯ ದ್ದರಪಯೊೀಗವನ್ನು ತಡೆಯಲು 1977 ರಲಿ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕು

ಬಂದ ಜ್ನತಾ ಸಕಾಧರವು 1978 ರಲಿ 44 ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿಯಲಿ ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ
ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಹಲವು ಬದಲ್ವಣೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ
ನಿರ್ಧಂದಗಳನ್ನು ಹೇರಿತ್ತ ಈ ಮೂಲಕ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿ ಯನ್ನು ಹೇರುವ
ಸಂದರ್ಧದಲಿ 44 ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿಯ ಅಂರ್ಗಳನ್ನು ಅನ್ನಸರಿಸಬೇಕಾದ
ಅನಿವ್ಯಯಧತೆ ಬಂದದೆ.
# ಭಾರತ ರ್ದರ್ಕ್ಕು ಅಥವ್ಯ ರ್ದರ್ದ ಯಾವುರ್ದ ಭಾಗದ ರ್ದರ ತೆಗೆ ಯುದದ ದಂದ
ಅಪಾಯವಿದೆ ಎಂದ್ದ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯವರಿಗೆ ಮನವರಿಕ್ಕ ಯಾದರೆ ರ್ದರ್ದಾದಯ ಂತ
ಅಥವ್ಯ ರ್ದರ್ದ ಯಾವುರ್ದ ಭಾಗದಲಿ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿಯನ್ನು ಹೇರಬಹುದ್ದ. 352
ನೇ ವಿಧಿಯಲಿ ದದ internal disturbance ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ತೆಗೆದ್ದ ಹಾಕ Armed
rebellion (ರ್ಸ್ವತ ರಸತ ರ ದಂಗೆ) ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಸೇರಿಸಲ್ಯಿತ್ತ ಈ ಬದಲ್ವಣೆಯು
ಜೂನ್ 20,1979 ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದತ್ತ. ಇದರಿಂದ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ಯನ್ನು
ಹೇರುವುದ್ದ ಕಂದರ ಕ್ಕು ಕಠಿಣವ್ಯಯಿತ್ತ.
# ಕಂದರ ಸಕಾಧರವು 1988 ರಲಿ 59 ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಮಾಡಿ ಪಂಜಾಬ್ರಗೆ

ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿಯನ್ನು ಹೇರಲು ಮತೆತ ಆಂತರಿಕ ಗಲಭೆ ಎಂಬ
ಪದವನ್ನು 352 ನೇ ವಿಧಿಯಲಿ ಸೇಪಧಡೆ ಮಾಡಲ್ಯಿತ್ತ. ಇದರಿಂದ
ಪಂಜಾಬ್ರನಲಿ ರಾಷ್ಟ್ ರದ ಐಕಯ ತೆಗೆ ಧ್ಕ್ಕು ಯನ್ನು ತಡೆಯಲ್ಯಿತ್ತ.
# ಆಂತರಿಕ ಗಲಭೆ ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಸೇಪಧಡೆ ಮಾಡುವುದರ ಮೂಲಕ

ಮತೊತ ಮೆಮ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ಯನ್ನು ದ್ದರುಪಯೊೀಗ ಮಾಡಿಕಳುು ವ ಅವಕಾರ್
ಹೆಚಾಿ ದ್ದದರಿಂದ ಆಗ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕು ಬಂದ ಎನ್.ಡಿ.ಎ ಸಕಾಧರವು 63 ನೇ
ತಿದ್ದದ ಪಡಿಯ ಮೂಲಕ ಆಂತರಿಕ ಗಲಭೆ ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ತೆಗೆದ್ದ
ಹಾಕಲ್ಯಿತ್ತ. ಇಂತಹ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಮಸೂದೆಯು 1989 ಡಿಸ್ಟಂಬರ್ 29 ರಂದ್ದ
ಸಂಸತಿತ ನಲಿ ಒಪಪ ಗೆ ಪಡೆಯಿತ್ತ.

Polity
# ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿಯ ಸಮಯದಲಿ ಸಂಸತಿತ ನ ಕಲ್ಪಗಳನ್ನು
ಪರ ಕಟ್ಟಸುವ ಹಕು ನ್ನು ರದ್ದದ ಮಾಡಲ್ಗುವುದ್ದ.
# ತ್ತತ್ತಧ ಪರಿಸಿಿ ತಿ ಜಾರಿಗಳಿಸಿದ ಒಂದ್ದ ತಿಂಗಳ ಒಳಗಾಗಿ ಸಂಸತಿತ ನಲಿ

ಅಂಗಿೀಕಾರವ್ಯಗಬೇಕ್ಕ ಎಂದ್ದ ನಿಗಧಿಪಡಿಸಲ್ಯಿತ್ತ. ತ್ತತ್ತಧ ಪರಿಸಿಿ ತಿ ಹೇರುವ
ಗತ್ತತ ವಳಿಯು ಪರ ತಿ ಸದನದಲಿ ಒಟು್ ಸದಸಯ ರ ಬಹುಮತದಂದ ಹಾಗೂ
ಹಾಜ್ರಿರುವ ಸದಸಯ ರ 2/3 ರಷ್ಟ್ ಮತಗಳಿಂದ ಅಂಗಿೀಕಾರವ್ಯಗಬೇಕ್ಕ. ಪರ ತಿ 6
ತಿಂಗಳಿಗಮೆಮ ಇರ್ದ ರಿೀತಿ ಅಂಗಿೀಕಾರ ಪಡೆಯಬೇಕ್ಕ. ಒಂದ್ದ ವೇಳೆ ತ್ತತ್ತಧ
ಪರಿಸಿಿ ತಿಯನ್ನು ಘೀಷ್ಟಸಿದ ನಂತರ ಲೀಕಸಭೆ ವಿಸಜ್ಧನೆಯಾದರೆ ಆರು
ತಿಂಗಳಿಗೆ ಪಡೆಯುವ ಅನ್ನಮತಿಯನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಸಭೆಯಿಂದಲ್ಲ ಪಡೆಯಬಹುದ್ದ.
ಹೊಸ ಲೀಕಸಭೆಯ ಆಸಿಿ ತವ ಕ್ಕು ಬಂದ ನಂತರ 30 ದನಗಳ ಒಳಗಾಗಿ
ಅನ್ನಮತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಬೇಕ್ಕ.
# ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿ ರದ್ದದ ಗಳಿಸಲು ಲೀಕಸಭೆ ಒಟು್ ಸದಸಯ ರಲಿ

1/10 ರಷ್ಟ್ ಸದಸಯ ರು ಲಖಿತ ರೂಪದಲಿ ನೀಟ್ಟೀಸ್ಟ ನ್ನು ಅಧಿವೇರ್ನದ
ಸಮಯದಲಿ ಸಿಪ ೀಕರ್ ಗೆ ಅಥವ್ಯ ಅಧಿವೇರ್ನವನ್ನು ಮಂದೂಡಿದಾಗ
ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳಿಗೆ ನಿೀಡಬಹುದ್ದ. ಈ ನೀಟ್ಟಸ್ಟ ತಲುಪದ 14 ದನಗಳ ಒಳಗಾಗಿ
ಲೀಕಸಭೆಯ ವಿಶೇಷ್ಟ ಅಧಿವೇರ್ನ ಕರೆಯಬೇಕ್ಕ. ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿ
ರದ್ದದ ಗಳಿಸಬಹುದೆಂದ್ದ ಅಲಪ ಬಹುಮತದಂದ ಲೀಕಸಭೆ ಅಂಗಿೀಕರಿಸಿದರೆ
ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿ ರದಾದ ಗುತತ ದೆ.
# ಹೇಬ್ರಯಸ್ಟ ಕಾಪಧಸ್ಟ ಸವ ರೂಪದ ರಿಟ್ ಅಜಿಧಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗಳಿಸಲು

ಹೈಕೀಟ್ಧ ಗೆ ಇರುವ ಹಕ್ಕು ಗಳನ್ನು ವಜಾಮಾಡಲ್ಗುವುದ್ದ.
ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ಯನ್ನು ಹೇರಿದ ಪರಿಣಾಮಗಳು
# ವಿಧಿ :352 ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿ ಉದಘ ೀಷ್ಟಣೆಯ ಪರಿಣಾಮ
ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿಯನ್ನು ಹೇರಿದ ಮೇಲೆ ಇದರಿಂದ ರ್ದರ್ ಮತ್ತತ

ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಮೇಲೆ ಉಂಟ್ಟಗುವ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಮೂರು ರಿೀತಿಯಲಿ
ವಿಂಗಡಿಸಬಹುದ್ದ.
I) ಕಂದರ ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ದ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧ್
II) ಲೀಕಸಭೆಗಳ ಮತ್ತತ ವಿಧಾನಸಭೆಗಳ ಅಧಿಕಾರವಧಿ
III) ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ

Polity
I) ಕೆಂದಿ ರ್ತ್ತತ ರಾಜಯ ದ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧ್
1. a) ಕಾಯಾಧಂಗಿೀಯ ಸಂಬಂಧ್
ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದ ಸಂದರ್ಧದಲಿ ರಾಜ್ಯ ಸಕಾಧರಗಳು

ಯಾವ ರಿೀತಿ ಕಾಯಾಧಂಗ ನಡೆಸಬೇಕ್ಕಂಬುದನ್ನು ಕಂದರ ಕಾಯಾಧಂಗವು
ನಿರ್ದಧಶಸುತತ ದೆ. ಕಂದರ ಕಾಯಾಧಂಗದ ನಿರ್ದಧರ್ನದಂತೆ ರಾಜ್ಯ ಸಕಾಧರಗಳು
ಕಾಯಧ ನಿವಧಹಿಸುತತ ವ.
1. b) ಶಾಸಕಾಂಗಿೀಯ ಸಂಬಂಧ್
ಸಂಸತ್ತತ ಒಕ್ಕು ಟದಲಿ ರುವಂತಹ ವಿಷ್ಟಯಗಳಲಿ ದೆ ಇತರ ವಿಷ್ಟಯಗಳಿಗೂ ಕ್ಕಡ

ಕಾನೂನ್ನಗಳನ್ನು ಮಾಡುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದರುತತ ದೆ.
250 ನೇ ವಿಧಿ ಪರ ಕಾರ ರಾಜ್ಯ ಪಟ್ಟ್ ಯಲಿ ರುವ ಯಾವುರ್ದ ವಿಷ್ಟಯದ ಬಗೆೊ ಕಾನೂನ್ನ
ಮಾಡುವ ಅಧಿಕಾರವು ಸಂಸತಿತ ಗೆ ಇದೆ. ಸಂಸತ್ತತ ಅಧಿವೇರ್ನ ಇಲಿ ದದಾದ ಗ
ರಾಜ್ಯ ಪಟ್ಟ್ ಯಲಿ ರುವ ಯಾವುರ್ದ ವಿಷ್ಟಯದ ಬಗೆೊ ಸುಗಿರ ೀವ್ಯಜೆಾ ಹೊರಡಿಸಲು
ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗೆ ಅಧಿಕಾರವಿದೆ.
ಈ ಸಂದರ್ಧದಲಿ ಸಂಯುಕತ ಪದದ ತಿ ವಯ ವಸ್ಟಿ ರದಾದ ಗಿ ಏಕೀಕೃತ ಪದದ ತಿ ಜಾರಿಗೆ

ಬರುತತ ದೆ. ರಾಜ್ಯ ಶಾಸಕಾಂಗಗಳು ಆಸಿಿ ತವ ದಲಿ ದದ ರೂ ಅವುಗಳು ಸಂಸತಿತ ನ
ಅಧಿೀನದಲಿ ರುತತ ವ.
1. c) ಹಣಕಾಸಿನ ಸಂಬಂಧ್
ವಿಧಿ: 354 ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿಯ ಉದಘ ೀಷ್ಟಣೆಯು ಜಾರಿಯಲಿ ರುವ್ಯಗ ರಾಜ್ಸವ ಗಳ

ಹಂಚಿಕ್ಕಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಉಪಬಂಧ್ಗಳ ಅನವ ಯ
ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿ ಘೀಷ್ಟಣೆಯಾದ ನಂತರ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳು ಕಂದರ ಮತ್ತತ

ರಾಜ್ಯ ಗಳ ನಡುವ ಸಂವಿಧಾನ್ಯತಮ ಕ ಹಂಚಿಕ್ಕಯಾಗುವ ಆದಾಯವನ್ನು
ಬದಲ್ಯಿಸಬಹುದ್ದ. ಕಂದರ ದಂದ ರಾಜ್ಯ ಗಳಿಗೆ ಹೊೀಗುವ ಆದಾಯವನ್ನು
ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳು ಕಡಿತಗಳಿಸಬಹುದ್ದ ಅಥವ್ಯ ವಜಾಗಳಿಸಬಹುದ್ದ. ಇಂತಹ
ಮಾಪಾಧಡುಗಳು ಆ ಆರ್ಥಧಕ ವಷ್ಟಧಕ್ಕು ಮಾತರ ಸಿೀಮಿತವ್ಯಗಿರುತತ ವ. ಇಂತಹ
ಮಾಪಾಧಡುಗಳು ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿ ನಿಂತ ನಂತರವ್ಯ ಕ್ಕಡ ಆ ಆರ್ಥಧಕ
ವಷ್ಟಧದವರೆಗೆ ಮಂದ್ದವರೆಯುತತ ದೆ. ಈ ವಿಷ್ಟಯವನ್ನು ಸಂಸತಿತ ನ ಎರಡು
ಸದನಗಳ ಮಂದೆ ತರಬೇಕಾಗುತತ ದೆ ಎಂದ್ದ ಸಂವಿಧಾನದ 354 ನೇ ವಿಧಿ
II) ಲೇಕಸಭೆಗಳ ರ್ತ್ತತ ವಿಧಾನಸಭೆಗಳ ಅಧಿಕಾರವಧಿ

Polity
ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿ ಜಾರಿ ಇದಾದ ಗ 5 ವಷ್ಟಧದ ಲೀಕಸಭಾ ಅವಧಿಯನ್ನು
ಒಂದ್ದ ವಷ್ಟಧದವರೆಗೆ ಹೆಚಿಿ ಸಬಹುದಾಗಿದೆ. 5 ನೇ ಲೀಕಸಭಾ ಅವಧಿಯನ್ನು
ಎರಡು ಬ್ದರಿ(1971-77) ಮಂದೂಡಿ ಒಂದ್ದ ವಷ್ಟಧಗಳ ಕಾಲ ಲೀಕಸಭಾ
ಅವಧಿಯನ್ನು ಹೆಚಿಿ ಸಲ್ಯಿತ್ತ.
ವಿಧಾನಸಭೆಯ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ ರತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿ ಜಾರಿ ಇರುವ

ಸಂದರ್ಧದಲಿ ಒಂದ್ದ ವಷ್ಟಧಗಳ ಕಾಲ ಹೆಚಿಿ ಸಬಹುದಾಗಿದೆ. ಅಂದರೆ 5 ವಷ್ಟಧಗಳ
ಕಾಲದ ಅವಧಿಯನ್ನು ಆರು ವಷ್ಟಧಕ್ಕು ಹೆಚಿಿ ಸಬಹುದ್ದ.
III) ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕೂ ಗಳ ಮೇರ್ ಪರಿಣಾರ್
ಭಾರತದಲಿ ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿ ಹೇರಿದಾಗ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕು ಗಳನ್ನು

ವಜಾಗಳಿಸಲ್ಗುವುದ್ದ. ಸಂವಿಧಾನದ 358 ಮತ್ತತ 359 ನೇ ವಿಧಿಯು ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ
ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿಯಿಂದ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕು ಗಳಿಗೆ ಆಗುವ ಪರಿಣಾಮದ ಬಗೆೊ
ತಿಳಿಸುತತ ದೆ. 358 ನೇ ವಿಧಿಯು ಸಂವಿಧಾನದ 19 ನೇ ವಿಧಿಯಲಿ ಒದಗಿಸಿರುವ
ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ ದ ಹಕು ನ್ನು ವಜಾಗಳಿಸುವುದರ ಬಗೆೊ ವಿವರಿಸಿದರೆ 359 ನೇ ವಿಧಿಯು
ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕು ಗಳಾದ ಸಂವಿಧಾನದ 20 ಮತ್ತತ 21 ನೇ ವಿಧಿಯನ್ನು
ಹೊರತ್ತಪಡಿಸಿ ಉಳಿದೆಲ್ಿ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕು ಗಳನ್ನು ವಜಾಗಳಿಸುವುದರ
ಬಗೆೊ ತಿಳಿಸುತತ ದೆ.
ಸ್ಥಾ ತಂತಿ ಯ ದ ಹಕೂ ನುಿ ವಜಾಗೊಳಿಸುವುದು
ವಿಧಿ: 358 ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿಗಳಲಿ 19 ನೇ ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದದ ಉಪಬಂಧ್ಗಳ ಅಮಾನತ್ತ
ಭಾರತದಲಿ ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿ ಜಾರಿಯಲಿ ದಾದ ಗ ಸಂವಿಧಾನದ 19 ನೇ

ವಿಧಿಯಲಿ ಒದಗಿಸಿರುವ ಮೂಲಭೂತ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ ದ ಹಕು ನ್ನು
ವಜಾಗಳಿಸಲ್ಗುತತ ದೆ. ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನವು 19 ನೇ ವಿಧಿಯಲಿ ಆರು ವಿಧ್ದ
ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ ವನ್ನು ನಿೀಡಲ್ಗಿದೆ.
ವ್ಯಕ್ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ , ಸಭೆ ಸೇರುವ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ , ಸಂಘ ಕಟು್ ವ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ
, ಸಂಚರಿಸುವ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ , ವ್ಯಸಿಸುವ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ , ವೃತಿತ ಮಾಡುವ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ ದ
ಮೇಲೆ ನಿಬಧಂಧ್ವನ್ನು ಹೇರಲ್ಗುತತ ದೆ. ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿ ಅಂತಯ ಗಂಡ ನಂತರ
ಈ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ ವು ಜಾರಿಗೆ ಬರುತತ ವ.
ಇತರೆ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕೂ ಗಳನುಿ ವಜಾಗೊಳಿಸುವ ಅವಕಾಶ

Polity
ವಿಧಿ: 359 ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿಗಳಲಿ ಮೂರನೆಯ ಭಾಗದಂದ ಪರ ದತತ ವ್ಯದ ಹಕ್ಕು ಗಳ
ಜಾರಿಯ ಅಮಾನತ್ತ
ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿ ಜಾರಿಯಲಿ ದದ ಸಂದರ್ಧದಲಿ ಸಂವಿಧಾನದ 20

ಮತ್ತತ 21 ನೇ ವಿಧಿಗಳನ್ನು ಹೊರತ್ತಪಡಿಸಿ ಉಳಿದೆಲ್ಿ ಮೂಲಭೂತ
ಹಕ್ಕು ಗಳನ್ನು ಅಮಾನತ್ತ ಗಳಿಸಲ್ಗುತತ ದೆ. 21 ನೇ ವಿಧಿಯು ಜಿೀವಿಸುವ
ಹಕಾು ಗಿದ್ದದ . ಪರ ತಿಯೊಬಬ ರಿಗೂ ಜಿೀವಿಸುವ ಹಕು ದ್ದದ , ಇದನ್ನು ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿಯ
ಸಂದರ್ಧದಲಿ ಕಸಿದ್ದಕಳು ಲ್ಗುವುದಲಿ ಉಳಿದೆಲ್ಿ ಮೂಲಭೂತ
ಹಕ್ಕು ಗಳನ್ನು ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿ ಸಂದರ್ಧದಲಿ ಕಸಿದ್ದಕಳು ಲ್ಗುತತ ದೆ.
ಕೆಂದಿ ವು ರಾಜಯ ಗಳಲಿಿ ಆೆಂತರಿಕ ಗಲಭೆ ನ್ನಯಂತಿಿ ಸುವ ಅಧಿಕಾರ
ವಿಧಿ: 355 ಬ್ದಹಯ ಆಕರ ಮಣ ಮತ್ತತ ಆಂತರಿಕ ಗಲಭೆಯಿಂದ ರಾಜ್ಯ ಗಳನ್ನು

ಸಂರಕಿ ಸುವುದ್ದ ಒಕ್ಕು ಟದ ಕತಧವಯ
ಭಾರತದ ಒಕ್ಕು ಟದ ರಾಜ್ಯ ಗಳಲಿ ರುವ ಜ್ನರ ಹಿತರಕ್ಷಣೆ ಕಾಪಾಡುವುದ್ದ

ಒಕ್ಕು ಟದ ಕತಧವಯ ವ್ಯಗಿದೆ. ಈ ಉದೆದ ೀರ್ದಂದ ರಾಜ್ಯ ಗಳಲಿ ಅಹಿತಕರ
ಘಟನೆಗಳು, ಕೀಮ ಗಲಭೆಗಳು, ಮತಿೀಯ ಸ್ವಮರಸಯ ವನ್ನು ಕದಡುವ
ಕಾಯಧಗಳು, ಸಂವಿಧಾನ ವಿರೀಧಿ ಚಟುವಟ್ಟಕ್ಕಗಳು ನಡೆದರೆ ಅಂತಹ
ಸಂದರ್ಧದಲಿ ಕಂದರ ಸಕಾಧರವು ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಮೇಲೆ 355 ನೇ ವಿಧಿ ಅನವ ಯ
ಎಚಿ ರಿಕ್ಕಗಳನ್ನು ನಿೀಡುತತ ದೆ. ಈ ಮೂಲಕ ರಾಜ್ಯ ಗಳಲಿ ಶಾಂತಿ ನೆಲೆಸಲು
ಎಚಿ ರಿಕ್ಕಯನ್ನು ನಿೀಡುತತ ದೆ.
ಭಾರತದಲಿಿ ರಾಷ್ಟ್ ಿ ೇಯ ತ್ತತ್ತಲಪರಿಸಿಾ ತಿ
ಭಾರತದಲಿ ಮೂರು ಬ್ದರಿ ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿಗಳನ್ನು ಹೇರಲ್ಗಿದೆ.
1) ಭಾರತ – ಚಿೀನ್ಯ ಯುದದ ದ ಸಂದರ್ಧದಲಿ (ಅಕ್ ೀಬರ್ 26, 1962 ರಿಂದ

ಜ್ನೇವರಿ 10,1968 ರವರೆಗೆ)
2) ಭಾರತ – ಪಾಕ್ ಯುದದ ದ ಸಂದರ್ಧ (ಡಿಸ್ಟಂಬರ್ 3,1971 ರಿಂದ ಮಾಚ್ಧ 27,

1977 ರವರೆಗೆ)
3) ಆಂತರಿಕ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿ (ಜೂನ್ 26, 1975 ರಿಂದ ಮಾಚ್ಧ 21, 1977 ರವರೆಗೆ)

Polity
1) ಭಾರತ – ಚಿೇನಾ ಯುದದ ದ ಸಂದಭಲದಲಿಿ (ಅಕ್ ೇಬರ್ 26, 1962 ರಿೆಂದ
ಜನೇವರಿ 10,1968 ರವರೆಗ್ಗ)
ಭಾರತದಲಿ 352 ನೇ ವಿಧಿ ಅನವ ಯ 2 ಬ್ದರಿ ಬ್ದಹಯ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿಯನ್ನು

ಹೇರಲ್ಗಿದೆ. 1962 ರಲಿ ಚಿೀನ್ಯ ರ್ದರ್ವು ಭಾರತದ ಉತತ ರ ಗಡಿ ಪರ ರ್ದರ್ದ(NFFA)
ಮೇಲೆ ಆಕರ ಮಣ ಮಾಡಿದಾಗ ಪರ ಧಾನ ಮಂತಿರ ಜ್ವ್ಯಹರ್ ಲ್ಲ್ ನೆಹರುರವರ
ನೇತೃತವ ದ ಕಂದರ ದ ಮಂತಿರ ಮಂಡಲದ ಸಲಹೆ ಮೇರೆಗೆ ಅಂದನ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ
ಎಸ್ಟ.ರಾಧಾಕೃಷ್ಟಣ ನ್ ರವರು ಅಕ್ ೀಬರ್ 26, 1962 ರಲಿ ಮೊದಲು ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ
ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿಯನ್ನು ಘೀಷ್ಟಸಿದರು.
ಈ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿಯು 5 ವಷ್ಟಧ 2 ತಿಂಗಳು 15 ದನಗಳ ಕಾಲ ಜಾರಿಯಲಿ ದ್ದದ

ಜ್ನೇವರಿ 10,1968 ರಲಿ ರದ್ದದ ಮಾಡಲ್ಯಿತ್ತ.
2) ಭಾರತ – ಪಾಕ್ ಯುದದ ದ ಸಂದಭಲ (ಡಿಸ್ಟೆಂಬರ್ 3,1971 ರಿೆಂದ ಮಾರ್ಚಲ

27, 1977 ರವರೆಗ್ಗ)
ಭಾರತ ಮತ್ತತ ಪಾಕಸ್ವತ ನದ ನಡುವ ಯುದದ ಪಾರ ರಂರ್ವ್ಯದಾಗ ಡಿಸ್ಟಂಬರ್

3,1971ರಲಿ ಭಾರತ ಅಂದನ ಪರ ಧಾನಿಗಳಾದ ಇಂದರಾಗಾಂಧಿಯವರ ಸಲಹೆ
ಮೇರೆಗೆ ಅಂದನ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳಾದ ವಿ.ವಿ.ಗಿರಿಯವರು 2 ನೇ ಬ್ದರಿಗೆ ಭಾರತದಲಿ
ಬ್ದಹಯ ತ್ತತ್ತಧ ಪರಿಸಿಿ ತಿಯನ್ನು ಹೇರಿದರು ಈ ತ್ತತ್ತಧ ಪರಿಸಿಿ ತಿಯನ್ನು ಮಾಚ್ಧ
27, 1977 ರಲಿ ರದ್ದದ ಮಾಡಲ್ಯಿತ್ತ.
3) ಆೆಂತರಿಕ ತ್ತತ್ತಲಪರಿಸಿಾ ತಿ (ಜೂನ್ಸ 26, 1975 ರಿೆಂದ ಮಾರ್ಚಲ 21, 1977

ರವರೆಗ್ಗ)
ಭಾರತದ ಪರ ಧಾನಿಯಾಗಿದದ ಇಂದರಾಗಾಂಧಿಯವರು ಆಂತರಿಕ

ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿಯನ್ನು ರ್ದರ್ದಾದಯ ಂತ ಜಾರಿಗಳಿಸಿದರು. ಈ ತ್ತತ್ತಧ
ಪರಿಸಿಿ ತಿಯನ್ನು 352 ನೇ ವಿಧಿ ಅನವ ಯ ಸ್ಟ್ ೀಟ್ ಆಫ್ ಎಮಜೆಧನಿಿ (STATE OF
EMERGENCY) ಎಂದ್ದ ಕರೆಯುತಾತ ರೆ. ಇದಂದ್ದ ರ್ದರ್ದ ಅತಯ ಂತ ವಿವ್ಯದಾತಮ ಕ
ಅವಧಿಯಾಗಿದೆ.

Polity
2.2.2) ತ್ತತ್ತಧ ಪರಿಸಿಿ ತಿ ಭಾಗ - 2
2) ರಾಜಯ ತ್ತತ್ತಲಪರಿಸಿಾ ತಿ(356 ನೇ ವಿಧಿ)
ವಿಧಿ: 356 ರಾಜ್ಯ ಗಳಲಿ ಸಂವಿಧಾನ್ಯತಮ ಕ ವಯ ವಸ್ಟಿ ಯು ವಿಫಲವ್ಯದ

ಸಂದರ್ಧದಲಿ ಉಪಬಂದಗಳು
ಸಂವಿಧಾನದ 356 ನೇ ವಿಧಿಯು ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತ ಅಥವ್ಯ ರಾಜ್ಯ

ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿ ಅವಕಾರ್ ಕಲಪ ಸಿದೆ. ರಾಜ್ಯ ಗಳಲಿ ಸಂವಿಧಾನ್ಯತಮ ಕ ಬ್ರಕು ಟು್
ಉಂಟ್ಟಗಿ ಸಂವಿಧಾನ ಬ್ದಹಿರ ಚಟುವಟ್ಟಕ್ಕಗಳು ಹೆಚಾಿ ದ ಸಂದರ್ಧದಲಿ
ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಆ ರಾಜ್ಯ ದ ಮೇಲೆ ಹೇರಲ್ಗುತತ ದೆ.
ಭಾರತ ರ್ದರ್ದಲಿ ಇದ್ದವರೆಗೂ ನೂರಾರು ಬ್ದರಿ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತವನ್ನು

ಜಾರಿಗಳಿಸಲ್ಗಿದೆ. 356 ನೇ ವಿಧಿ ಪರ ಕಾರ ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರ ವರದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ
ಅಥವ್ಯ ಇತರ ಕಾರಣಕಾು ಗಿ ರಾಜ್ಯ ಸಕಾಧರ ಸಂವಿಧಾನದ ನಿಯಮಗಳ
ಅನ್ನಸ್ವರವ್ಯಗಿ ಅಧಿಕಾರ ನಡೆಸರ್ದ ಇದಾದ ಗ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತ
ಘೀಷ್ಟಸಬಹುದ್ದ. ಇದನ್ನು ರಾಜ್ಯ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿ ಅಥವ್ಯ “ಸಂವಿಧಾನ ಕ್ಕಸಿತ”
ಎಂದ್ದ ಕರೆಯುತಾತ ರೆ.
ರಾಜಯ ತ್ತತ್ತಲಪರಿಸಿಾ ತಿ ಹೇರುವ ವಿಧಾನಗಳು
ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಯಾವುದಾದರೂ ರಾಜ್ಯ ದಲಿ ಹೇರಬೇಕಾದ ಸಂದರ್ಧ

ಬಂದರೆ ಈ ಕ್ಕಳಗಿನ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಪಾಲಸಬೇಕ್ಕ.
# ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಯಾವುದಾದರೂ ರಾಜ್ಯ ದಲಿ ಘೀಷ್ಟಸಬೇಕಾದರೆ

ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರು ರಾಜ್ಯ ದಲಿ ಸಂವಿಧಾನದ ಬ್ರಕು ಟು್ ಉಂಟ್ಟಗಿದೆಯೇ ಎಂದ್ದ
ಶಫಾರಸುಿ ಮಾಡಬೇಕ್ಕ.
# ರಾಜ್ಯ ದಲಿ ಸಂವಿಧಾನ ಬ್ರಕು ಟು್ ಉಂಟ್ಟಗಿದೆಯೇ ಎಂದ್ದ ಕಂದರ ಕ್ಕು

ಮನವರಿಕ್ಕಯಾದರೂ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತಕ್ಕು ಶಫಾರಸುಿ ಮಾಡುತತ ದೆ.
# ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಯಾವುದಾದರೂ ರಾಜ್ಯ ಕ್ಕು ಘೀಷ್ಟಸಿದ

ಸಂದರ್ಧದಲಿ ಎರಡು ತಿಂಗಳಲಿ ಸಂಸತಿತ ನ ಉರ್ಯ ಸದನಗಳಲಿ ಅಲಪ
ಬಹುಮತದಂದ ಅಂಗಿೀಕಾರವ್ಯಗಬೇಕ್ಕ. ಇಲಿ ದದದ ರೆ ಅದ್ದ ರದಾದ ಗುತತ ದೆ.
ಸಂಸತಿತ ನಲಿ ಅಂಗಿೀಕಾರವ್ಯಗದೆ
# ಎರಡು ಬ್ದರಿ ಹೊಸ ಘೀಷ್ಟಣೆಗಳ ಮೂಲಕ ಒರಿಸ್ವಿ (1971) ಮತ್ತತ

ಬ್ರಹಾರ(1972) ದಲಿ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಹೇರಲ್ಯಿತ್ತ,

Polity
# 1976 ರಲಿ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದ 42ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿಯು ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಒಂದ್ದ
ವಷ್ಟಧಕು ಮೆಮ ಸಂಸತಿತ ನ ಅಂಗಿೀಕಾರವನ್ನು ಪಡೆಯಬೇಕ್ಕಂದ್ದ ಗರಿಷ್ಟಠ ಮೂರು
ವಷ್ಟಧಗಳ ಕಾಲ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತವು ಆರು ತಿಂಗಳಿಗಮೆಮ ಸಂಸತಿತ ನ ಅನ್ನಮತಿ
ಪಡೆಯಬೇಕತ್ತತ .
# 1978 ರ 44 ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿಯಲಿ ಮತೆತ ಸಂಸತಿತ ನಲಿ ಮತೆತ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತವು
ಮಂದ್ದವರೆಯಲು ಸಂಸತಿತ ನಲಿ ಆರು ತಿಂಗಳಿಗಮೆಮ ಅಂಗಿೀಕಾರ
ಪಡೆಯಬೇಕ್ಕಂದ್ದ ಅವಕಾರ್ ಕಲಪ ಸಲ್ಯಿತ್ತ. ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತವು ಮೂರು
ವಷ್ಟಧಗಳ ಕಾಲ ಜಾರಿಗಳಿಸಲು ಅವಕಾರ್ವಿದದ ರೂ ಎರಡು ಸಂದರ್ಧಗಳನ್ನು
ಹೊರತ್ತಪಡಿಸಿ ಉಳಿದ ಸಂದರ್ಧಗಳಲಿ ಮೂರುವಷ್ಟಧದವರೆಗೆ
ವಿಸತ ರಿಸುವಂತಿಲಿ .
ಅೆಂತಹ ಎರಡು ಸಂದಭಲಗಳೆೆಂದರೆ
# ರ್ದಶಾದಯ ಂತ ಅಥವ್ಯ ರ್ದರ್ದ ಯಾವುರ್ದ ಭಾಗದಲಿ ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ತ್ತತ್ತಧ ಪರಿಸಿಿ ತಿ

ಜಾರಿಯಲಿ ದಾದ ಗ
# ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತವಿರುವ ರಾಜ್ಯ ದಲಿ ತಕ್ಷಣ ಚ್ಯನ್ಯವಣೆಯನ್ನು ನಡೆಸಲು

ಸ್ವಧ್ಯ ವಿಲಿ ವಂದ್ದ ಚ್ಯನ್ಯವಣಾ ಆಯೊೀಗ ಧೃಡಿೀಕರಿಸಿದ ಸಂದರ್ಧದಲಿ ಒಂದ್ದ
ವಷ್ಟಧಕು ಂತ ಹೆಚ್ಯಿ ಅವಧಿಯವರೆಗೆ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿ ಜಾರಿಗಳಿಸಬಹುದ್ದ
ಇವರಡು ಸಂದರ್ಧಗಳಲಿ ದದದ ರೆ ಒಂದ್ದ ವಷ್ಟಧಕು ಂತ ಹೆಚ್ಯಿ ಅವಧಿಗೆ
ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿಗಳನ್ನು ವಿಸತ ರಿಸುವಂತಿಲಿ .
ರಾಷ್ ಿ ಪತಿ ಆಡ್ಳಿತದ ಬಗ್ಗೆ ನಾಯ ಯಾಲಯದಲಿಿ ಪಿ ಶ್ನಿ
ಸಂವಿಧಾನದ 38 ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿಯಲಿ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತವನ್ನು

ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದಲಿ ಪರ ಶು ಸದಂತೆ ಮಾಡಲ್ಯಿತ್ತ. ಇಂತಹ ನಿಷೇಧ್ವನ್ನು 1978
ರ 44 ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿಯಲಿ ತೆಗೆದ್ದಹಾಕ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತವನ್ನು
ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದಲಿ ಪರ ಶು ಸಲು ಅವಕಾರ್ ಕಲಪ ಸಲ್ಯಿತ್ತ. ಇದರ ಅನವ ಯ
ಕಾಂಗೆರ ೀಸ್ಟ ಸಕಾಧರವು 1980 ರಲಿ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕು ಬಂದಾಗ 9 ರಾಜ್ಯ ಸಕಾಧರಗಳನ್ನು
ವಜಾ ಮಾಡಿದ ಸಂದರ್ಧದಲಿ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತದ ಘೀಷ್ಟಣೆಯನ್ನು
ಪರ ಶು ಸಲ್ಯಿತ್ತ. ಈ ಸಂದರ್ಧದಲಿ ಉತತ ರಪರ ರ್ದರ್ವು ಅಲಹಾಬ್ದದ್
ಹೈಕೀಟ್ಧ ನಲಿ ಪರ ಶು ಸಿತ್ತ.
ಮಧ್ಯ ಪರ ರ್ದರ್ದಲ್ಲಿ ಕ್ಕಡ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತದ ಬಗೆೊ ಪರ ಶು ಸಿತ್ತ. ಈ

ಸಂದರ್ಧದಲಿ ಮಧ್ಯ ಪರ ರ್ದರ್ದ ಹೈಕೀಟ್ಧ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಘೀಷ್ಟಣೆಯು ಅಸಿಂಧು
ಎಂದ್ದ ತಿೀಪುಧನಿೀಡಿತ್ತ. ಆದರೆ ಸುಪರ ೀಂಕೀಟ್ಧ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತ
Polity
ಘೀಷ್ಟಸಿದದ ನ್ನು ಎತಿತ ಹಿಡಿಯಿತ್ತ. ಅರ್ದ ರಿೀತಿ ಕನ್ಯಧಟಕದಂದ ಬಮಾಮ ಯಿ
ಸಕಾಧರವನ್ನು ವಜಾ ಮಾಡಿ 1989 ಏಪರ ೀಲ್ 21 ರಂದ್ದ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತ
ಹೇರಲ್ಯಿತ್ತ. ಇದನ್ನು ಸುಪರ ೀಂಕೀಟ್ಧ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತದ
ಘೀಷ್ಟಣೆಯನ್ನು ಸಂವಿಧಾನ ಬ್ದಹಿರ ಎಂದ್ದ ಘೀಷ್ಟಸಿತ್ತ. ಅನೇಕ ರಾಜ್ಯ ಗಳು
ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತದ ಬಗೆೊ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದಲಿ ಪರ ಶು ಸುತಾತ ಬಂದವ.
ರಾಜಯ ತ್ತತ್ತಲಪರಿಸಿಾ ತಿ ಪರಿಣಾರ್ಗಳು
# ರಾಜ್ಯ ದಲಿ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಘೀಷ್ಟಸಿದ ನಮತ ರ ರಾಜ್ಯ ದ

ಆಡಳಿತದಲಿ ಅನೇಕ ಬದಲ್ವಣೆಯನ್ನು ತರಲ್ಗುತತ ದೆ.
# ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತ ಘೀಷ್ಟಸಿದ ಮೇಲೆ ರಾಜ್ಯ ಮಂತಿರ ಮಂಡಲವು

ವಜಾಗಳುು ತತ ದೆ.
# ರಾಜ್ಯ ದ ಆಡಳಿತವನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ನಿವಧಹಿಸುವುದರಿಂದ ಇದನ್ನು “ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ

ಆಡಳಿತ” ಎಂದ್ದ ಕರೆಯುತಾತ ರೆ.
# ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳು ನವದೆಹಲಯಲಿ ಇರುವುದರಿಂದ ಇದನ್ನು ನವದೆಹಲ ಆಡಳಿತ

ಎಂದ್ದ ಕರೆಯುತಾತ ರೆ.
# ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳ ಪರವ್ಯಗಿ ರಾಜ್ಯ ದ ಆಡಳಿತವನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರು

ನಿವಧಹಿಸುವುದರಿಂದ ಇದನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರ ಆಡಳಿತ ಎಂದ್ದ ಕರೆಯಲ್ಗುತತ ದೆ.
# ನವದೆಹಲಯಲಿ ನಡೆಯುವ ಯೊೀಜ್ನ್ಯ ಆಯೊೀಗದ ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಅಭಿವೃದಿ

ಮಂಡಳಿೀಯ, ಹಣಕಾಸು ಆಯೊೀಗದ ಸಭೆ, ಮಖ್ಯ ಮಂತಿರ ಗಳ ಸಭೆಯಲಿ
ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರು ರಾಜ್ಯ ವನ್ನು ಪರ ತಿನಿಧಿಸುತಾತ ರೆ. ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತದ
ಸಂದರ್ಧದಲಿ ಮಂತಿರ ಮಂಡಲದ ಬದಲ್ಗಿ ಸಲಹೆಗಾರರನ್ನು ನೇಮಕ
ಮಾಡಿಕಳು ಲ್ಗುತತ ದೆ.
# ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಾಗ ರಾಜ್ಯ ವಿಧಾನ ಸಭೆಯನ್ನು

ವಿಸಜಿಧಸಬಹುದ್ದ ಅಥವ್ಯ ಅಮಾನತಿತ ನಲಿ ಇಡಬಹುದ್ದ.
# ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತ ಜಾರಿಯಲಿ ದಾದ ಗ ಸಂಸತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ಕ್ಕು ಸಂಬಂಧಿಸಿದ

ಕಾನೂನ್ನಗಳನ್ನು ಹೊರಡಿಸುತತ ದೆ.
# ರಾಜ್ಯ ದ ಬಜೆಟ್ ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಒಪಪ ಗೆಯನ್ನು ನಿೀಡುತತ ದೆ. ರಾಜ್ಯ ದ ಬಜೆಟ್

ನ್ನು ರಾಜ್ಯ ದ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ತಯಾರಿಸುತಾತ ರೆ. ಅದನ್ನು ಲೀಕಸಭೆಯಲಿ
ಮಂಡಿಸುತಾತ ರೆ. ಲೀಕಸಭೆ ಅಧಿವೇರ್ನ ಇಲಿ ದದಾದ ಗ ರಾಜ್ಯ ದ ಸಂಚಿತ
ನಿಧಿಯಿಂದ ಹಣವನ್ನು ಖ್ಚ್ಯಧ ಮಾಡಲು ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಜೆಾ

Polity
ಹೊರಡಿಸಬೇಕಾಗುತತ ದೆ. ಮತೆತ ಸದನವು ಸೇರಿದಾಗ ತನು ಒಪಪ ಗೆಯನ್ನು
ಪಡೆಯಬೇಕಾಗುತತ ದೆ.
# ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತವು ಜಾರಿಯಲಿ ದಾದ ಗ ಸಂಸತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ದ ಶಾಸಕಾಂಗಿೀಯ

ಮಸೂದೆಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗಳಿಸುತತ ದೆ.
# ರಾಜ್ಯ ದ ಮಖ್ಯ ಕಾಯಧದಶಧಗಳು ಹಾಗೂ ಇತರ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರಿಗೆ

ಆಡಳಿತ ನಡೆಸಲು ಸಹಕಾರಿಯಾಗುತಾತ ರೆ.
# ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಾಗ ಹೈಕೀಟ್ಟಧನ ವಯ ವಹಾರಗಳ ಮೇಲೆ

ಯಾವುರ್ದ ರಿೀತಿಯಾದಂತಹ ಪರಿಣಾಮ ಬ್ರೀರುವುದಲಿ .
ದೇಶದಲಿಿ ವಿವಿಧ್ ರಾಜಯ ಗಳಲಿಿ ರಾಷ್ ಿ ಪತಿ ಆಡ್ಳಿತ
# ಭಾರತದ ಸವ ತಂತರ ಯ ಬಂದ ನಂತರ ಹಲವ್ಯರು ಬ್ದರಿ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತವನ್ನು

ರ್ದರ್ದ ವಿವಿಧ್ ರಾಜ್ಯ ಗಳಲಿ ಹೇರಲ್ಗಿದೆ. ಅನೇಕ ರಾಜ್ಕೀಯ ಹಾಗೂ ವೈಯಕತ ಕ
ಹಿತಾಸಕತ ಗಳನ್ನು ಆಧ್ರಿಸಿ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಹೇರಿರುವ ಉದಾಹರಣೆಗಳು
ಬಹಳಷ್ಟ್ ವ. ಇದರಿಂದ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತವು ಅನೇಕ ಚಚ್ಧ ಮತ್ತತ ವಿಮಶ್ನಧಗೆ
ಒಳಗಾಗಿದೆ.
# ಭಾರತದಲಿ ಮೊಟ್ ಮೊದಲ ಬ್ದರಿಗೆ ಜುಲೈ 20,1951 ರಂದ್ದ ಪಂಜಾಬ್ ರಾಜ್ಯ ದ

ಮೇಲೆ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಹೇರಲ್ಯಿತ್ತ. ಇದ್ದ ರ್ದರ್ದಲೆಿ ೀ ಮೊದಲ
ಬ್ದರಿಗೆ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆದಳಿತವನ್ನು ಹೇರಲಪ ಟ್ ರಾಜ್ಯ ವ್ಯಗಿದೆ. ಇದನ್ನು 1952
ಏಪರ ೀಲ್ 17 ರವರೆಗೂ ಮಂದ್ದವರಿಸಲ್ಯಿತ್ತ. ನಂತರ ಅನೇಕ ರಾಜ್ಯ ಗಳಿಗೆ
ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಹೇರಲ್ಗಿದೆ.
# ಇತಿತ ೀಚ್ಗೆ ಜ್ನೇವರಿ 19,2009 ರಲಿ ಜಾಖ್ಧಂಡ್ ನಲಿ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತವನ್ನು
ಹೇರಲ್ಗಿದೆ.
ಕನಾಲಟಕ ರಾಜಯ ದಲಿಿ ರಾಷ್ ಿ ಪತಿ ಆಡ್ಳಿತ
ಕನ್ಯಧಟಕದಲಿ ಆರು ಬ್ದರಿ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಹೇರಲ್ಗಿದೆ.
# 19/03/1971 ರಿಂದ 20/03/1972 (ಆಗ ವಿರೇಂದರ ಪಾಟ್ಟೀಲ್ ಅವರು

ಮಖ್ಯ ಮಂತಿರ ಯಾಗಿದದ ರು)
# 31/12/1977 ರಿಂದ 28/02/1978 (ಆಗ ರ್ದವರಾಜ್ ಅರಸ್ಟ ಅವರು

Polity
# 21/04/1989 ರಿಂದ 30/11/1989 (ಆಗ ಎಸ್ಟ.ಆರ್.ಬಮಾಮ ಯಿ ಅವರು
# 10/10/1990 ರಿಂದ 17/10/1990 (ಆಗ ವಿರೇಂದರ ಪಾಟ್ಟೀಲ್ ಅವರು

# 09/10/2007 ರಿಂದ 11/11/2007 (ಆಗ ಎಚ್.ಡಿ.ಕ್ಕಮಾರಸ್ವವ ಮಿ ಅವರು

# 20/11/2007 ರಿಂದ 29/05/2008 (ಆಗ ಬ್ರ.ಎಸ್ಟ.ಯಡಿಯೂರಪಪ ಅವರು

ರಾಜಯ ಗಳ ಮೇರ್ ರಾಷ್ ಿ ಪತಿ ಆಡ್ಳಿತದ ಇತಿರ್ಮತಿಗಳು
# ಕಂದರ ಸಕಾಧರವು ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಮೇಲೆ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಹಲವು ಬ್ದರಿ

ಹೇರಿದೆ. ಇದರಿಂದ ಅನೇಕ ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಮೇಲೆ ಒತಾತ ಯ ಪೂವಧಕವ್ಯಗಿ ಹೇರಲ್ಗಿದೆ.
ಇದರಿಂದ ರಾಜ್ಯ ಗಳು ತಮಮ ಸ್ವವ ಯತತ ತೆಯನ್ನು ಕಳೆದ್ದ ಕಂಡಿದೆ. ಕಂದರ ವು
ರಾಜ್ಯ ದ ಆಡಳಿತದಲಿ ಹಸತ ಕ್ಕಿ ೀಪ ಮಾಡಿದಂತಾಗುತತ ದೆ.
# ರಾಜ್ಕೀಯ ಕಾರಣಗಳು ಅಥವ್ಯ ವೈಯಕತ ಕ ಕಾರಣಗಳಿಂದ ಕ್ಕಲರ್ಮೆಮ

ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತ ಹೇರಿರುವುದ್ದ ಒಕ್ಕು ಟ ವಯ ವಸ್ಟಿ ಯಲಿ ಕಂದರ ದ ಪಾರ ಬಲಯ
ಸೂಚಿಸುತತ ದೆ. ಆದರೆ ಈ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಸಮಪಧಕವ್ಯಗಿ
ಬಳಕ್ಕಯಾದರೆ ರಾಜ್ಯ ಗಳಲಿ ನಡೆಯುತಿತ ರುವ ಅಶಸುತ , ಕೀಮಗಲಭೆ,
ಜಾತಾಯ ತಿೀತ ತತವ ಕ್ಕು ಧ್ಕ್ಕು ಉಂಟ್ಟಗುವಂತಹ ಘಟನೆಗಳನ್ನು ಹಾಗೂ ಸಂವಿಧಾನ
ಬ್ದಹಿರ ಘಟನೆಗಳನ್ನು ನಿಯಂತಿರ ಸಬಹುದ್ದ.
ವಿಧಿ: 358 ತ್ತತ್ತಲಪರಿಸಿಾ ಗಳಲಿಿ 19 ನೇ ಅನುಚ್ಛ ೇದದ ಉಪಬಂಧ್ಗಳ

ಅಮಾನತ್ತ
ಭಾರತ ಅಥವ್ಯ ರಾಜ್ಯ ಕ್ಕಿ ೀತರ ದ ಯಾವುರ್ದ ಭಾಗದ ರ್ದರ ತೆಗೆ ಯುದದ ದಂದ ಅಥವ್ಯ
ಬ್ದಹಯ ಆಕರ ಮಣದಂದ ಭಿೀತಿಯುಂಟ್ಟಗಿದೆ ಎಂದ್ದ ಘೀಷ್ಟಸುವ
ಉದಘ ೀಷ್ಟಣೆಯು ಜಾರಿಯಲಿ ರುವ್ಯಗ ಯಾವ ಕಾನೂನನ್ನು ರಚಿಸಲು ಅಥವ್ಯ
ಯಾವ ಕಾಯಾಧಂಗ ಕರ ಮವನ್ನು ಕೈಗಳು ಲು ರಾಜ್ಯ ವು 3 ನೇ ಭಾಗದಲಿ
ಒಳಗಂಡಿರುವ ಉಪಬಂಧ್ಗಳಿಲಿ ದದದ ರೆ. ಸಕ್ಷಮವ್ಯಗುತಿತ ದೆಯೊೀ, ಅಂತಹ
ಕಾನೂನ್ನ ರಚಿಸಲು ಅಥವ್ಯ ಅಂತಹ ಕಾಯಾಧಂಗ ಕರ ಮವನ್ನು ಕೈಗಳು ಲು. ಆ
ಭಾಗದಲಿ ಪರಿಭಾಷ್ಟಸಿದ ರಾಜ್ಯ ದ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು 19 ನೇ ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದದಲಿ
ಇರುವುದ್ದ ಯಾವುದೂ ನಿಬಧಂಧಿಸತಕು ದದ ಲಿ . ಹಾಗೇ ರಚಿಸಿದ ಯಾವುರ್ದ

Polity
ಕಾನೂನ್ನ ಉದಘ ೀಷ್ಟಣೆಯು ಜಾರಿಯಲಿ ರುವುದ್ದ ನಿಂತ್ತಹೊೀದ ಕ್ಕಡಲೇ ಆ
ಕಾನೂನ್ನ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗುವುದ್ದ. ನಿಂತ್ತ ಹೊೀಗುವುದಕ್ಕು ಮಂಚ್
ಮಾಡಿದ ಅಥವ್ಯ ಮಾಡರ್ದ ಬ್ರಟ್ ಕಾಯಧವನ್ನು ಹೊರತ್ತಪಡಿಸಿ ಇತರೆ
ವಿಷ್ಟಯಗಳಲಿ ಸಕ್ಷಮವ್ಯಗಿಲಿ ದರುವುದರ ಮಟ್ಟ್ ಗೆ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿರುವುದ್ದ
ನಿಂತ್ತಹೊೀಗತಕು ದದ ಲಿ .
ಪರಂತ್ತ: ಭಾರತದ ರಾಜ್ಯ ಕ್ಕಿ ೀತರ ಯಾವುರ್ದ ಭಾಗದಲಿ ಮಾತರ ವೇ,ತ್ತತ್ತಧ

ಪರಿಸಿಿ ತಿಯ ಅಂತಹ ಉದಘ ೀಷ್ಟಣೆಯು ಜಾರಿಯಲಿ ರುವಲಿ , ಯಾವ ರಾಜ್ಯ ದಲಿ
ಅಥವ್ಯ ಒಕ್ಕು ಟ ರಾಜ್ಯ ಕ್ಕಿ ೀತರ ದಲಿ ಅಥವ್ಯ ಅದರ ಯಾವುರ್ದ ಭಾಗದಲಿ ತ್ತತ್ತಧ
ಪರಿಸಿಿ ತಿಯ ಘೀಷ್ಟಣೆಯು ಜಾರಿಯಲಿ ರುವುದಲಿ ರ್ೀ, ಆ ಯಾವುರ್ದ ರಾಜ್ಯ ಕ್ಕು
ಅಥವ್ಯ ಒಕ್ಕು ಟ ರಾಜ್ಯ ಕ್ಕು ಅಥವ್ಯ ಅದರ ಯಾವುರ್ದ ಭಾಗಕ್ಕು ಸಂಬಂಧ್ಪಟ್ ಂತೆ
ಭಾರತದ ಯಾವ ರಾಜ್ಯ ಕ್ಕಿ ೀತರ ದ ಭಾಗದಲಿ ತ್ತತ್ತಧ ಪರಿಸಿಿ ತಿಯ ಘೀಷ್ಟಣೆಯು
ಜಾರಿಯಲಿ ರುವುದೀ, ಆ ರಾಜ್ಯ ಕ್ಕಿ ೀತರ ದಲಿ ಅಥವ್ಯ ಅದಕ್ಕು ಸಂಬಂಧ್ಪಟ್ ಂತೆ
ನಡೆಯುವ ಚಟುವಟ್ಟಕ್ಕಗಳ ಕಾರಣದಂದ ಭಾರತದ ಅಥವ್ಯ ಅದರ ರಾಜ್ಯ ಕ್ಕಿ ೀತರ ದ
ಯಾವುರ್ದ ಭಾಗದ ರ್ದರ ತೆಗೆ ಭಿೀತಿಯುಂಟ್ಟಗಿದದ ರೆ, ಅಥವ್ಯ
ಭಿೀತಿಯುಂಟ್ಟಗುವುದರ ಮಟ್ಟ್ ಗೆ ಈ ಅನ್ನಚ್ಛ ೀದದ ಮೇರೆಗೆ ಅಂತಹ ಯಾವುರ್ದ
ಕಾನೂನನ್ನು ರಚಿಸಬಹುದ್ದ ಅಥವ್ಯ ಕಾಯಾಧಂಗ ಕರ ಮವನ್ನು
ಕೈಗಳು ಬಹುದ್ದ.
ಎ) ಯಾವ ಕಾನೂನನ್ನು ರಚಿಸಿದಾಗ ಅದ್ದ ಜಾರಿಯಲಿ ರುವ ತ್ತತ್ತಧ ಪರಿಸಿಿ ತಿ

ಉದಘ ೀಷ್ಟಣೆಗೆ ಸಂಬಂಧ್ಪಟ್ ಕಾನೂನ್ಯಗಿದೆ ಎಂಬ ಒಕು ಣೆಯನ್ನು
ಒಳಗಂಡಿರುವುದಲಿ ರ್ೀ ಯಾವುರ್ದ ಕಾನೂನಿಗೆ ಅಥವ್ಯ
ಬ್ರ) ಅಂತಹ ಒಕು ಣೆ ಒಳಗಂಡಿರುವ ಕಾನೂನಿನ ಮೇರೆಗಲಿ ರ್ದ ಅನಯ ಥಾ

ಕೈಗಂಡ ಯಾವುರ್ದ ಕಾಯಾಧಂಗ ಕರ ಮಕ್ಕು ಅನವ ಯಿಸತಕು ದದ ಲಿ .
ವಿಧಿ: 359 ತ್ತತ್ತಲ ಪರಿಸಿಾ ತಿಗಳಲಿಿ ಮೂರನೆಯ ಭಾಗದಿೆಂದ ಪಿ ದತತ ವ್ಯದ

ಹಕ್ಕೂ ಗಳ ಜಾರಿಯ ಅಮಾನತ್ತ
ತ್ತತ್ತಧ ಪರಿಸಿಿ ತಿಯ ಉದಘ ೀಷ್ಟಣೆಯು ಜಾರಿಯಲಿ ರುವಲಿ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳ

ಆರ್ದರ್ದ ಮೂಲಕ ಭಾಗ 3 ರಿಂದ ಪದವತಾತ ದ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಪೈಕ (20 ಮತ್ತತ 21ನೇ
ವಿಧಿಯನ್ನು ಹೊರತ್ತಪಡಿಸಿ) ಆರ್ದರ್ದಲಿ ನಮೂದಸಿರುವಂತಹ, ಹಕ್ಕು ಗಳನ್ನು
ಜಾರಿಗಳಿಸುವುದಕಾು ಗಿ ಯಾವುರ್ದ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯವನ್ನು ಕೀರುವ ಹಕ್ಕು ಮತ್ತತ
ಹಾಗೆ ನಮೂದಸಿದ ಹಕು ನ್ನು ಜಾರಿಗಳಿಸುವುದಕಾು ಗಿ ಯಾವುರ್ದ
ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದಲಿ ಇತಯ ಥಧದಲಿ ರುವ ಎಲಿ ವಯ ವಹರಣೆಗಳೂ ಉದಘ ೀಷ್ಟಣೆಯು
ಜಾರಿಯಲಿ ರುವ ಅವಧಿವರೆಗೆ ಆ ಆರ್ದರ್ದಲಿ ನಿದಧಷ್ಟ್ ಪಡಿಸಬಹುದಾದಂತಹ
ಇನೂು ಕಡಿಮೆ ಅವಧಿವರೆಗೆ ಅಮಾನತಿತ ನಲಿ ಡಬೇಕ್ಕಂದ್ದ ಘೀಷ್ಟಸಬಹುದ್ದ.

Polity
(1ಎ) ಭಾಗ 3 ರಲಿ ಪದವತಾತ ದ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಪೈಕ ಯಾವುರ್ದ ಹಕು ನ್ನು (ವಿಧಿ 20 ಮತ್ತತ
21 ನ್ನು ಹೊರತ್ತಪಡಿಸಿ) ನಮೂದಸಿ, 1 ನೇ ಉಪಖಂಡದ ಮೇರೆಗೆ ಮಾಡಿದ
ಆರ್ದರ್ವು ಜಾರಿಯಲಿ ರುವ್ಯಗ ಆ ಹಕು ನ್ನು ಪರ ಧಾನ ಮಾಡುವ ಆ ಭಾಗದಲಿ ರುವ
ಯಾವುದ್ದ ಆ ಭಾಗದಲಿ ಒಳಗಂಡಿರುವ ಉಪಬಂಧ್ಗಳಿಲಿ ದದದ ರೆ, ಯಾವ
ಕಾನೂನನ್ನು ರಚಿಸಲು ಅಥವ್ಯ ಕಾಯಾಧಂಗ ಕರ ಮವನ್ನು ಕೈಗಳು ಲು ರಾಜ್ಯ ವು
ಸಕ್ಷಮವ್ಯಗಿರುತತ ದೀ ಅಂತಹ ಕಾನೂನನ್ನು ರಚಿಸಲು ಅಥವ್ಯ ಕಾಯಾಧಂಗ
ಕರ ಮ ಕೈಗಳು ಲು ಆ ಭಾಗದಲಿ ಪರಿಭಾಷ್ಟಸುವ ಆ ರಾಜ್ಯ ದ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು
ನಿಬಧಂಧಿಸತಕು ದದ ಲಿ . ಆದರೆ ಹಾಗೆ ಮಾಡಲ್ದ ಯಾವುರ್ದ ಕಾನೂನ್ನ ಹಿಂದೆ
ಹೇಳಿದ ಆರ್ದರ್ವು ಜಾರಿಯಲಿ ರುವುದ್ದ ನಿಂತ್ತ ಹೊೀದ ಕ್ಕಡಲೇ ಆ ಕಾನೂನ್ನ
ಹಾಗೆ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗುವುದ್ದ ನಿಂತ್ತ ಹೊೀಗುವುದಕ್ಕು ಮಂಚ್ ಮಾಡಿದ
ಅಥವ್ಯ ಮಾಡರ್ದ ಬ್ರಟ್ ಕಾಯಧಗಳನ್ನು ಹೊರತ್ತಪಡಿಸಿ ಇತರೆ ವಿಷ್ಟಯಗಳಲಿ
ಸಕ್ಷಮವ್ಯಗಿರುವ ಮಟ್ಟ್ ಗೆ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿರುವುದ್ದ ನಿಂತ್ತ ಹೊೀಗತಕು ದ್ದದ .
1 ನೇ ಉಪಖಂಡದ ಮೇಲೆ ಮಾಡಿದ ಪರ ತಿಯೊಂದ್ದ ಆರ್ದರ್ವನೂು ಕ್ಕಡ ಅದ್ದ

ಮಾಡಿದ ತರುವ್ಯಯ ಅದನ್ನು ಬೇಗನೆ ಸಂಸತಿತ ನ ಮಂದೆ ಇಡತಕು ದ್ದದ
559(ಎ) ಪಂಜಾಬ್ ರಾಜ್ಯ ಕ್ಕು ಈ ಭಾಗದ ಅನವ ಯ 1989 ನೇ ಇಸವಿಯ ಸಂವಿಧಾನದ

63ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿಯ ಅಧಿನಿಯಮ 3ನೇ ಪರ ಕರಣದಮೆತ 1990 ಜ್ನೇವರಿ 6 ರಿಂದ
ಜಾರಿಗೆ ಬರುವಂತೆ ನಿರಸನಗಳಿಸಲ್ಗಿದೆ.
3) ಹಣಕಾಸು ತ್ತತ್ತಲಪರಿಸಿಾ ತಿ (360 ನೇ ವಿಧಿ)
ವಿಧಿ: 360 ಹಣಕಾಸಿನ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಉಪಬಂಧ್ಗಳು
# ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯ ದೃಷ್ಟ್ ಯಲಿ ರ್ದರ್ದಲಿ ಆರ್ಥಧಕತೆಯು ಹದಗೆಟ್ಟ್ ದೆ ಎಂದ್ದ

ಕಂಡು ಬಂದರೆ ಅಂತಹ ಸಂದರ್ಧದಲಿ ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳು 360 ನೇ ವಿಧಿ ಅನವ ಯ
ಅರ್ಥಧಕ ತ್ತತ್ತಧ ಪರಿಸಿಿ ತಿಯನ್ನು ಹೇರಬಹುದಾಗಿದೆ. ಆರ್ಥಧಕ ತ್ತತ್ತಧ
ಪರಿಸಿಿ ತಿಯನ್ನು ಘೀಷ್ಟಸಿದ ನಂತರ ಎರಡು ತಿಂಗಳೊಳಗಾಗಿ ಸಂಸತಿತ ನ ಎರಡೂ
ಸದನಗಳಲಿ ಅಂಗಿೀಕಾರ ಪಡೆಯಬೇಕ್ಕ ರ್ದರ್ದಲಿ ಕಪುಪ ಹಣದ ಬಳಕ್ಕ ಹೆಚಾಿ ದರೆ
ಆರ್ಥಧಕ ಹಣದ್ದಬಬ ರ ಉಂಟ್ಟದರೆ ಹಣದ ಮೌಲಯ ಕ್ಕಸಿತವ್ಯದರೆ ಹಣಕಾಸಿನ
ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿ ಹೇರಬಹುದ್ದ
# ಭಾರತದಲಿ ಇದ್ದವರೆಗೂ ಒಮೆಮ ಯೂ ಕ್ಕಡ ಆರ್ಥಧಕ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿಯನ್ನು

ಹೇರಲ್ಗಿಲಿ ,
ಹಣಕಾಸು ತ್ತತ್ತಲಪರಿಸಿಾ ತಿಯ ಪರಿಣಾರ್ಗಳು

Polity
# ರ್ದರ್ದಲಿ ಆರ್ಥಧಕ ತ್ತತ್ತಧಪರಿಸಿಿ ತಿ ಹೇರಿದಾಗ ರಾಜ್ಯ ಗಳು ಕ್ಕಲವು ಆರ್ಥಧಕ
ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಪಾಲಸುವಂತೆ ಕಂದರ ಸಕಾಧರವು ಆರ್ದರ್ ನಿೀಡುತತ ದೆ
# ರಾಜ್ಯ ಶಾಸಕಾಂಗಗಳು ಅಂಗಿೀಕರಿಸಿದ ಎಲ್ಿ ಹಣಕಾಸು ಮಸೂದೆಗಳನ್ನು

ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಅಂಗಿೀಕಾರಕ್ಕು ಕಳುಹಿಸುವಂತೆ ಕಂದರ ಸಕಾಧರ ಆರ್ದರ್ ನಿೀಡಬಲಿ ದ್ದ.
# ರ್ದರ್ದ ಕ್ಕಲವು ವಗಧಗಳ ಅಥವ್ಯ ಎಲ್ಿ ವಗಧಗಳ ಕಂದರ ಹಾಗೂ ರಾಜ್ಯ ಗಳ

ಸಿಬಬ ಂದಗಳ ಮತ್ತತ ಸುಪರ ೀಂಕೀಟ್ಧ ಹಾಗೂ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರುಗಳ ವೇತನ ಮತ್ತತ
ರ್ತೆಯ ಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವಂತೆ ಕಂದರ ನಿರ್ದಧರ್ನ ಮಾಡುವ ಅಧಿಕಾರ
ಹೊಂದದೆ
# ತ್ತತ್ತಧ ಪರಿಸಿಿ ತಿ ಸಂದರ್ಧದಲಿ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕು ಗಳನ್ನು ವಜಾಗಳಿಸುವ

ವಿಧಾನವನ್ನು ಜ್ಮಧನಿಯ ವೈಮರ್ ಸಂವಿಧಾನದಂದ ಎರವಲು
ಪಡೆಯಲ್ಗಿದೆ. ತ್ತತ್ತಧ ಪರಿಸಿಿ ತಿಯ ಸಂದರ್ಧದಲಿ 358, 359 ನೇ ವಿಧಿಯನವ ಯ
ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕು ಗಳನ್ನು ತಾತಾು ಲಕವ್ಯಗಿ ವಜಾಗಳಿಸಲ್ಗುತತ ದೆ.
2.3.3) ಕಂದರ ೀಯ ಜಾಗೃತ ಆಯೊೀಗ
ಕೆಂದಿಿ ೇಯ ಜಾಗೃತ ಆಯೇಗ
ಸ್ಥಾ ಪನೆ:- 1963 ರ್ರ ಷಾ್ ಚಾರದ ಬಗೆೊ ಅಧ್ಯ ಯನ ಮಾಡಲು ಕ್ಕ. ಸಂತಾನಮ್ ರವರ
ಅಧ್ಯ ಕ್ಷತೆಯಲಿ ನ್ಯಲುು ಜ್ನ ಸದಸಯ ರ ರ್ರ ಷಾ್ ಚಾರ ಅಧ್ಯ ಯನ ಸಮಿತಿ ನೇಮಕ
ಮಾಡಿತ್ತ. ಈ ಸಮಿತಿಯು ರ್ದರ್ದಾದಯ ಂತ ಸಮಿೀಕ್ಕಿ ಮಾಡಿ ರ್ರ ಷಾ್ ಚಾರ
ನಿಮೂಧಲನೆಗೆ ಕಂದರ ಯ ಜಾಗೃತ ಆಯೊೀಗ ಸ್ವಿ ಪಸಬೇಕ್ಕಂದ್ದ 1964 ರಲಿ
ಶಫಾರಸುಿ ಮಾಡಿತ್ತ. ಈ ಶಫಾರಸಿಿ ನ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಫ್ಬುರ ವರಿ 1964 ರಲಿ
ಕಂದರ ಜಾಗೃತಿ ಆಯೊೀಗ ಕಂದರ ಸಕಾಧರವು ಕಾಯಾಧಂಗಿೀಯ ಘೀಷ್ಟಣೆ
ಮೂಲಕ ಸ್ವಿ ಪಸಿತ್ತ. ಕಂದರ ಯ ಜಾಗೃತಿ ದಳದ ಮೊದಲ ಮಖ್ಯ ಸಿ ರಾಗಿ
ನ್ಯಯ ಯಮೂತಿಧ ನಿಟ್ಯ್ ರು ಶರ ೀನಿವ್ಯಸರಾಯರು ನೇಮಕಗಂಡರು.
ಕಂದರ ಯ ಜಾಗೃತಿ ಆಯೊೀಗದ ಸ್ವಿ ನಮಾನ:- ಇದ್ದ ಯಾವುರ್ದ ಕಾಯಾಧಂಗಿೀಯ

ಸಂಸ್ಟಿ ಯು ನಿಯಂತರ ಣಕು ಳಗಾಗದ ಮಕತ ವ್ಯಗಿ ನಿರ್ಧಯವ್ಯಗಿ ಕಾಯಧ
ನಿವಧಹಿಸುವ ಸಂಸ್ಟಿ ಯಾಗಿದೆ. ಇದಂದ್ದ ಸ್ವವ ಯತತ ತ ಸಂಸ್ಟಿ ಯಾಗಿದೆ. ಈ
ಸಂಸ್ಟಿ ಯು ಮೊದಲು ಕಾಯಾಧಂಗಿೀಯ ಘೀಷ್ಟಣೆ ಮೂಲಕ ಸ್ವಿ ಪನೆಯಾಯಿತ್ತ.
2003 ಸ್ಟಪ್್ ಂಬರ್ 11 ರಂದ್ದ ಸಂಸತಿತ ನ ಎರಡು ಸದನಗಳು ಮಸೂದೆಯನ್ನು
ಅಂಗಿೀಕರಿಸಿ ಸ್ವವ ಯತತ ತೆ ನಿೀಡಿದೆ.
ಸಂರಚನೆ:-
ಕಂದರ ೀಯ ಜಾಗೃತದಳವು ಬಹು ಸದಸಯ ರನು ಳಗಂಡ ಸಂಸ್ಟಿ ಯಾಗಿದೆ. ಇದ್ದ
1) ಕಂದರ ಯ ಜಾಗೃತದಳದ ಮಖ್ಯ ಆಯುಕತ ರು (ಮಖ್ಯ ಸಿ ರು)

Polity
2) ಕಂದರ ಯ ಜಾಗೃತದ ಆಯುಕತ ರು (2 ಕು ಂತ ಹೆಚ್ಯಿ ಸಂಖೆಯ ಇರಬಹುದ್ದ) -
ಸದಸಯ ರು.
ನೇರ್ಕ ವಿಧಾನ:- ಸಮಿತಿಯಿಂದ ಶಫಾರಸ್ವಿ ದ ಕಂದರ ಯ ಜಾಗೄತ ಆಯೊೀಗ

ಮಖ್ಯ ಸಿ ರು ಹಾಗೂ ಸದಸಯ ರನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳು ತಮಮ ಸಹಿ ಹಾಗೂ
ಮದೆರ ಯೊಂದಗೆ ಅರ್ದರ್ದಂದಗೆ ನೇಮಕ ಮಾಡುತಾತ ರೆ. ಕಂದರ ಯ
ಜಾಗೃತದಳದ ಮಖ್ಯ ಸಿ ರನ್ನು ಹಾಗೂ ಸದಸಯ ರನ್ನು ಪರ ಧಾನಿ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷತೆಯಲಿ
ಕಂದರ ಗೃಹ ಸಚಿವರು ಹಾಗೂ ಲೀಕಸಭೆಯ ವಿರೀಧ್ ಪಕ್ಷದ
ನ್ಯಯಕರನು ಳಗಂಡ ಮೂರು ಸದಸಯ ರ ಸಮಿತಿಯಿಂದ ಶಫಾರಸುಿ
ಕೆಂದಿ ಕಛೇರಿ :- ಕಂದರ ೀಯ ಜಾಗೃತ ಆಯೊೀಗದ ಕಂದರ ಕಛೇರಿ

ನವದೆಹಲಯಲಿ ದೆ.
ಅಧಿಕಾರವಧಿ :- ಅಧಿಕಾರವಧಿಯು 4 ವಷ್ಟಧಗಳು ಅಥವ್ಯ 65 ವಷ್ಟಧ

ತ್ತಂಬುವವರೆಗೆ ಯಾವುದ್ದ ಮೊದಲೀ ಅದ್ದ ಅವರ ಅಧಿಕಾರವಧಿಯಾಗಿರುತತ ದೆ.
ಕೆಂದಿಿ ಯ ಜಾಗೃತ ಆಯೇಗದ ಮೊದಲ ಮುಖಯ ಸಾ - ನ್ನಟ್ಟ್ ರು

ಶಿಿ ೇನ್ನವ್ಯಸರಾಯರು (1903 - ಆ.12. 2004):- ಕಂದರ ಯ ಜಾಗೃತ ಆಯೊೀಗದ
ಮೊದಲ ಮಖ್ಯ ಸಿ ರು ಇವರು ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯ ದ ಹೈಕೀಟ್ಟಧನ ಮಖ್ಯ
ನ್ಯಯ ಯಮೂತಿಧಗಳಾಗಿದದ ರು. ಮಹಾತಮ ಗಾಂಧಿಯವರ ಆತಮ ಚರಿತೆರ ಯನ್ನು ಕನು ಡ
ಭಾಷೆಗೆ ತಜುಧಮೆ ಮಾಡಿದಾದ ರೆ. ಇವರು ಗಾಂಧಿೀಜಿಯೊಂದಗೆ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ
ಹೊೀರಾಟದಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದದ ರು. ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯ ದ ರಾಜ್ಯ ಪಲ್ರಾಗಿಯೂ
ಕ್ಕಡ ಕಾಯಧ ನಿವಧಹಿಸಿದಾದ ರೆ. ಇವರು ಕನ್ಯಧಟಕದ ಅಡವ ೀಕಟ್ ಜ್ನರಲ್
ಆಗಿಯೂ ಕ್ಕಡ ಕಾಯಧ ನಿವಧಹಿಸಿದಾದ ರೆ. ಕನ್ಯಧಟಕದ ತ್ತಮಕ್ಕರು ಜಿಲೆಿ ಯ
ನಿಟ್ಯ್ ರು ಗಾರ ಮದವರು.
ನಿಬಂಧ್ನೆಗಳು:- ಆಯೊೀಗದ ಮಖ್ಯ ಸಿ ರು ಹಾಗೂ ಸದಸಯ ರನ್ನು ನೇಮಕವ್ಯದ

ನಂತರ ಯಾವುರ್ದ ಕಂದರ ಸಕಾಧರದ ಅಥವ್ಯ ರಾಜ್ಯ ಸಕಾಧರದ ಹುದೆದ
ಅಲಂಕರಿಸುವಂತಿಲಿ .
ಹುದೆದ ಯಿಂದ ತೆಗೆದ್ದ ಹಾಕ್ಕವುದ್ದ
ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳು ಈ ಕ್ಕಳಗಿನ ಸಂದರ್ಧದಲಿ ಆಯೊೀಗದ ಮಖ್ಯ ಆಯುಕತ ರು

ಹಾಗೂ ಆಯುಕತ ರನ್ನು ವಜಾಗಳಿಸಬಹುದ್ದ.
1) ಅಸಮಥಧರೆಂದ್ದ ಕಂಡುಬಂದಾಗ

Polity
2) ಯಾವುದಾದರೂ ಅಪರಾಧ್ಕ್ಕು ಶಕ್ಕಿ ಯಾದಾಗ
3) ಕಂದರ ಸಕಾಧರದ ಅಭಿಪಾರ ಯದಂತೆ ನೈತಿಕ ಮೌಲಯ ಕಳೆದ್ದಕಂಡಿದಾದ ರೆಂದ್ದ

ಕಂಡು ಬಂದರೆ,
4) ಇವರು ಅಧಿಕಾರವಧಿಯಲಿ ಬೇರೆ ಕಛೇರಿಯಲಿ ವೃತಿತ ಮಾಡುತಿತ ದಾದ ಗ
5) ಮಾನಸಿಕ ಅಸವ ಸಿ ನ್ಯಗಿದ್ದದ ಕಾಯಧನಿವಧಹಿಸಲು ಅಸಮಥಧರೆಂದ್ದ ಕಂಡು

ಬಂದರೆ
6) ಕಛೇರಿ ಕಾಯಧದಲಿ ಹಣಕಾಸು ದ್ದಬಧಳಕ್ಕ ಅಥವ್ಯ ಪೂವಧಗರ ಹ ಪೀಡಿತರಾಗಿ

ಕಾಯಧನಿವಧಹಿಸಿದದ ರೆ.
7) ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗಳ ದೃಷ್ಟ್ ಯಲಿ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರು ಅಥವ್ಯ ಆಯುಕತ ರು ಅಸಮಥಧರೆಂದ್ದ

ಕಂಡುಬಂದಲಿ ಹುದೆದ ಯಿಂದ ವಜಾಗಳಿಸಬಹುದ್ದ.
8) ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರು ಹಾಗೂ ಆಯುಕತ ರು ದ್ದನಧಡತೆ ಕಂಡು ಬಂದಲಿ ಹುದೆದ ಯಿಂದ

ವಜಾಗಳಿಸಬಹುದ್ದ.
ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯವರು ಆಯೊೀಗದ ಮಖ್ಯ ಆಯುಕತ ರು ಹಾಗೂ ಆಯುಕತ ರು ಕಂದರ

ಸಕಾಧರದಂದಗೆ ಲ್ರ್ದಾಯಕ ಒಪಪ ಂದದಂತಹ ದ್ದನಧಡತೆ ಹಾಗೂ
ಅಸಮಥಧತೆ ಬಗೆೊ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸಲು ಸುಪರ ೀಂ ಕೀಟ್ಟಧಗೆ ಸೂಚಿಸುತಾತ ರೆ. ಅದರ
ವಿಚಾರಣೆ ವರದಯ ಶಫಾರಸುಿ ಹಾಗೂ ಕಾರಣಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ
ವಜಾಮಾಡುತಾತ ರೆ.
ಸಂಬಳ ಹಾಗೂ ಸವಲತ್ತತ ಗಳು:- ಕಂದರ ಜಾಗೃತ ಆಯೊೀಗ ಮಖ್ಯ ಆಯುಕತ ರ

ಸಂಬಳ ಹಾಗೂ ಸವಲತ್ತತ ಗಳು ಯು.ಪ.ಎಸ್ಟ.ಸಿ ಮಖ್ಯ ಸಿ ರ ಸಂಬಳ ಹಾಗೂ
ಸವಲತ್ತತ ಗಳು ಸಮಾನವ್ಯಗಿರುತತ ವ. ಆಯುಕತ ರ ಸಂಬಳವು ಯು.ಪ.ಎಸ್ಟ.ಸಿ ಯ
ಸದಸಯ ರ ಸಂಬಳ ಹಾಗೂ ಸವಲತ್ತತ ಗಳನ್ನು ಹೊೀಲುತತ ದೆ. ಈ ಸಂಬಳ ಹಾಗೂ
ಸವಲತ್ತತ ಗಳು ನೇಮಕವ್ಯದ ನಂತರ ಸಕಾಧರ ದ್ದರಪಯೊೀಗ ಮಾಡಿಕಳು ದಂತೆ
ನಂತರ ಬದಲ್ಗುವುದಲಿ .
ಕಂದರ ಜಾಗೃತ ಆಯೊೀಗದ ಕಾಯಧಗಳು:-
1) ಇದ್ದ ಕಂದರ ಸಕಾಧರ ವಿವಿಧ್ ಇಲ್ಖೆ ಅಥವ್ಯ ಸಂಸ್ಟಿ ಗಳಲಿ ನಡೆಯುವ

ರ್ರ ಷಾ್ ಚಾರದ ಬಗೆೊ ಸಿ.ಬ್ರ.ಐ ಹಾಗೂ ಕಂದರ ಜಾಗೃತ ಇಲ್ಖೆಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಂದ
ತನಿಖೆ ನಡೆಸುವುದಾಗಿದ್ದದ , ಇದ್ದ ಕಂದರ ಸಕಾಧರದ ವಿವಿಧ್ ಸಂಸ್ಟಿ ಅಥವ್ಯ
ಇಲ್ಖೆಗೆ ಯೊೀಜ್ನೆ ಕಾಯಧರೂಪ ಪರಿಶೀಲನೆ ಸುಧಾರಣೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ
ಜಾಗೃತಿ ವಹಿಸಲು ಸಲಹೆ ನಿೀಡುತದೆ.

Polity
2) 1988 ರ ರ್ರ ಷಾ್ ಚಾರ ನಿಮೂಧಲನ ಕಾಯೆದ ಅನವ ಯ ಅಪರಾಧ್ವಸಗಿದ ಕಂದರ
ಸಕಾಧರದ ಯಾವುರ್ದ ಅಧಿಕಾರಿ ಅಥವ್ಯ ಸೇವಕನ ಮೇಲೆ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸಲು
ಕಂದರ ಸಕಾಧರವು ಸೂಚಿಸಿದರೆ ಅಂತಹ ತನಿಖೆ, ವಿಚಾರಣೆಯನ್ನು ಕ್ಕ.ಜಾ
ಆಯೊೀಗ ದೆಹಲ ವಿಶೇಷ್ಟ ಪ್ೀಲಸ್ಟ ಪಡೆ ಮೂಲಕ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸಲ್ಗುತತ ದೆ.
3) 1988 ರ ರ್ರ ಷಾ್ ಚಾರ ಕಾಯೆದ ಅನವ ಯ ದಾಖ್ಲ್ದ ಅಜಿಧಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಸಿ

ತವ ರಿತವ್ಯಗಿ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸುತತ ದೆ.
4) ದೆಹಲ ಪ್ೀಲಸ್ಟ ಪಡೆಯು ನಡೆಸಿದೆ ವಿಚಾರಣೆಯ ಪರ ಗತಿಯನ್ನು

ಪರಿಶೀಲಸುತತ ದೆ.
5) ರ್ದರ್ದ ಬಹುದಡಡ
2.4.4) ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಆಯೊೀಗ
ರಾಷ್ಟ್ ಿ ೇಯ ಮಾನವ ಹಕ್ಕೂ ಗಳ ಆಯೇಗ (National Human Rights

Commission)
ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಆಯೊೀಗವು ಸಂವಿಧಾನ್ಯತಮ ಕ ಆಯೊೀಗವ್ಯಗಿದೆ.

ಒಂದ್ದ ಶಾಸನಿೀಯ ಆಯೊೀಗವ್ಯಗಿದೆ. ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಕಾಯೆದ 1993
ರ ಅಡಿಯಲಿ ಈ ಆಯೊೀಗವನ್ನು ಸ್ವಿ ಪಸಲ್ಗಿದೆ. ಈ ಆಯೊೀಗವು ಭಾರತದಲಿ
ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಕಾವಲು ನ್ಯಯಿ ಇದದ ಂತೆ. ಈ ಆಯೊೀಗವು ಭಾರತ
ಸಂವಿಧಾನವು ತನು ಪರ ಜೆಗಳಿಗೆ ನಿೀಡಿರುವ ಜಿೀವಿಸುವ ಹಕ್ಕು , ಸ್ವವ ತಂತರ ದ ಹಕ್ಕು ,
ಸಮಾನತೆಯ ಹಕ್ಕು ಮಂತಾದವುಗಳನ್ನು ರಕಿ ಸುತತ ದೆ. ಅಲಿ ದೆ ಈ ಆಯೊೀಗವು
ಭಾರತದಲಿ ಆಸಿತ ತವ ದಲಿ ರುವ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯಗಳ ಮೂಲಕ
ಅನ್ನಷಾ್ ನಗಳಿಸಬಹುದಾದ ಹಕ್ಕು ಗಳನ್ನು ಕ್ಕಡ ರಕಿ ಸುತತ ದೆ.
ರಚನೆ: ಬಹುಸದಸಯ ಸಂಸ್ಟಿ ಯಾದ ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಆಯೊೀಗವು

ಒಬಬ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷ ಮತ್ತತ 4 ಮಂದ ಇತರೆ ಸದಸಯ ರನ್ನು ಒಳಗಂಡಿದೆ.
ಅಹಲತೆಗಳು: ಸರ್ೀಧಚಛ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದ ನಿವೃತತ ಮಖ್ಯ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರನ್ನು

ಆಯೊೀಗದ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರಾಗಿ ನೇಮಕ ಮಾಡಲ್ಗುತತ ದೆ. ಒಬಬ ಸದಸಯ ನ್ನ ಸರ್ೀಧಚಛ
ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದಲಿ ಸೇವ ಸಲಿ ಸುತಿತ ರುವ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ನ್ಯಗಿರಬೇಕ್ಕ ಅಥವ್ಯ
ಸರ್ೀಧಚಛ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದ ನಿವೃತತ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ನ್ಯಗಿರಬೇಕ್ಕ. ಇನು ಬಬ
ಸದಸಯ ರು ಸೇವಯಲಿ ರುವ ಅಥವ್ಯ ನಿವೃತತ ಉಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದ ಮಖ್ಯ
ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ನ್ಯಗಿರಬೇಕ್ಕ. ಉಳಿದ ಇಬಬ ರು ಸದಸಯ ರು ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳಿಗೆ
ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಜಾಾ ನ ಅಥವ್ಯ ಪಾರ ಯೊೀಗಿಕ ಅನ್ನರ್ವವುಳು ವರಾಗಿರಬೇಕ್ಕ. ಈ
ಪೂಣಾಧವಧಿ ಸದಸಯ ರ ಜ್ತೆಗೆ ಆಯೊೀಗವು ಮೂವರು ಪದನಿಮಿತತ
ಸದಸಯ ರುಗಳನ್ನು ಹೊಂದರುತತ ದೆ. ಅವರುಗಳೆಂದರೆ ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಅಲಪ ಸಂಖಾಯ ತ
Polity
ಆಯೊೀಗ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರು, ಪರಿಶಷ್ಟ್ ಜಾತಿ ಮತ್ತತ ವಗಧಗಳ ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಆಯೊೀಗದ
ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರು, ಮಹಿಳಾ ಆಯೊೀಗದ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರು.
ನೇರ್ಕಾತಿ:- ಆಯೊೀಗದ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರು ಮತ್ತತ ಸದಸಯ ರನ್ನು ಸಲಹಾ ಸಮಿತಿಯ

ಶಫಾರಸಿಿ ನ ಮೇರೆಗೆ ರಾಷಾ್ ರಧ್ಯ ಕ್ಷರು ನೇಮಿಸುತಾತ ರೆ. ಪರ ಧಾನಮಂತಿರ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷತೆಯ
ಸಲಹಾ ಸಮಿತಿಯು ಲೀಕಸಭಾಧ್ಯ ಕ್ಷ, ರಾಜ್ಯ ಸಭೆಯ ಉಪಸಭಾಪತಿ, ಸಂಸತಿತ ನ
ಉರ್ಯ ಸದನಗಳಲಿ ನ ವಿರೀಧ್ ಪಕ್ಷಗಳ ನ್ಯಯಕರು ಹಾಗೂ ಕಂದರ ಗೃಹ
ಸಚಿವರು ಇವರುಗಳನ್ನು ಸದಸಯ ರನ್ಯು ಗಿ ಹೊಂದರುತತ ದೆ.
ಸುಪರ ೀಂಕೀಟ್ಧ ಮಖ್ಯ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರಂದಗೆ ಸಮಾಲೀಚನೆ ನಡೆಸಿದ

ನಂತರವೇ ಸೇವಯಲಿ ರುವ ಸುಪರ ೀಂಕೀಟ್ಧ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ ಅಥವ್ಯ
ಹೈಕೀಟ್ಧ ಮಖ್ಯ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರನ್ನು ಆಯೊೀಗಕ್ಕು ನೇಮಿಸಲ್ಗುತತ ದೆ.
ಅಧಿಕಾರವ್ಯಧಿ:- ಆಯೊೀಗದ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರು ಮತ್ತತ ಸದಸಯ ರ ಅಧಿಕಾರವಧಿ 5

ವಷ್ಟಧಗಳು. ಆದರೆ ಅವಧಿ ಮಗಿಯುವುದಕು ಂತ ಮಂಚಿತವ್ಯಗಿ 70 ವಷ್ಟಧಗಳು
ತ್ತಂಬ್ರದರೆ ಹುದೆದ ಯಿಂದ ನಿವೃತಿತ ಹೊಂದಬೇಕಾಗುತತ ದೆ. ಅಧಿಕಾರವಧಿಯ
ನಂತರ ಆಯೊೀಗದ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರು ಮತ್ತತ ಸದಸಯ ರನ್ನು ಕಂದರ ಅಥವ್ಯ ರಾಜ್ಯ
ಸಕಾಧರದ ಯಾವುರ್ದ ಹುದೆದ ಗೆ ನೇಮಕ ಮಾಡುವಂತಿಲಿ
ಪದಚ್ಯಯ ತಿ
ಆಯೊೀಗದ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರು ಮತ್ತತ ಸದಸಯ ರನ್ನು ರಾಷಾ್ ರಧ್ಯ ಕ್ಷರು ಈ ಕ್ಕಳಗಿನ
ಸಂದರ್ಧಗಳಲಿ ಪದಚ್ಯಯ ತಿಗಳಿಸಬಹುದ್ದ
# ದವ್ಯಳಿಯಾಗಿದಾದ ರೆಂದ್ದ ತಿೀಮಾಧನಿಸಲಪ ಟ್ ರೆ ಅಥವ್ಯ
# ಅಧಿಕಾರವಧಿಯಲಿ ವೇತನ ಪಡೆಯುವ ಇತರೆ ಹುದೆದ ಯಲಿ ದದ ರೆ ಅಥವ್ಯ
# ಮಾನಸಿಕ ಅಥವ್ಯ ದೈಹಿಕ ದೌಬಧಲಯ ದಂದಾಗಿ ಹುದೆದ ಯಲಿ

ಮಂದ್ದವರೆಯಲು ಸ್ವಧ್ಯ ವಿಲಿ ದದದ ರೆ ಅಥವ್ಯ
ಅಪರಾಧ್ಕಾು ಗಿ ಸ್ಟರೆವ್ಯಸವನ್ನು ವಿಧಿಸಿದದ ರೆ, ಅಲಿ ದೆ ಆಯೊೀಗದ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರು

ಹಾಗೂ ಸದಸಯ ರನ್ನು ಸ್ವಬ್ರೀತಾದ ದ್ದವಧತಧನೆ ಅಥವ್ಯ ಅಸಮಥಧತೆಯ
ಆಧಾರದ ಮೇಲೆಯೂ ರಾಷಾ್ ರಧ್ಯ ಕ್ಷರು ಪದಚ್ಯಯ ತಿಗಳಿಸಬಹುದ್ದ. ಆದರೆ ಈ
ಸಂಬಂಧ್ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸುವಂತೆ ರಾಷಾ್ ರಧ್ಯ ಕ್ಷರು ಸರ್ೀಧಚಛ

Polity
ನ್ಯಯ ಯಾಲಯವನ್ನು ಕಳಿಕಳು ಬೇಕಾಗುತತ ದೆ. ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸಿದ ನಂತರ
ಆಪಾದನೆಗೆ ಒಳಗಾಗಿರುವವರನ್ನು ವಜಾ ಮಾಡಬಹುದೆಂದ್ದ ಸರ್ೀಧಚಛ
ನ್ಯಯ ಯಾಲಯವು ಸಲಹೆ ನಿೀಡಿದರೆ, ರಾಷಾ್ ರಧ್ಯ ಕ್ಷರು ಆಯೊೀಗದ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರು
ಅಥವ್ಯ ಸದಸಯ ರನ್ನು ಪದಚ್ಯಯ ತಿಗಳಿಸಬಹುದ್ದ.
ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರು ಅಥವ್ಯ ಸದಸಯ ರ ವೇತನ, ರ್ತೆಯ ಮತ್ತತ ಇತರೆ ಸೇವ್ಯ ನಿಯಮಗಳನ್ನು
ಕಂದರ ಸಕಾಧರ ನಿಧ್ಧರಿಸುತತ ದೆ. ಆದರೆ ನೇಮಕದ ನಂತರ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರು ಅಥವ್ಯ
ಸದಸಯ ರಿಗೆ ಪರ ತಿಕ್ಕಲವ್ಯಗುವಂತೆ ಸೇವ್ಯ ನಿಯಮಗಳನ್ನು
ಬದಲ್ಯಿಸುವಂತಿಲಿ . ಆಯೊೀಗದ ಕಾಯಧನಿವಧಹಣೆಯಲಿ ಸ್ವವ ಯತತ ತೆ
ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ ಮತ್ತತ ನಿಷ್ಟಪ ಕ್ಷಪಾತತೆಯನ್ನು ಕಾಯುದ ಕಳುು ವ ಸಲುವ್ಯಗಿ ಈ ಎಲಿ
ನಿಯಮಗಳನ್ನು ರೂಪಸಲ್ಗಿದೆ.
ರಾಷ್ಟ್ ಿ ೇಯ ಮಾನವ ಹಕ್ಕೂ ಗಳ ಆಯೇಗದ ಕಾಯಲಗಳು
1) ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಸಂವಿಧಾನ್ಯತಮ ಕ ಮತ್ತತ ಇತರ ಕಾನೂನ್ನ ಬದದ

ರಕ್ಷಣೀಪಾಯಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಸುವುದ್ದ ಮತ್ತತ ಅವುಗಳನ್ನು
ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಅನ್ನಷಾಠ ನಗಳಿಸಲು ತೆಗೆದ್ದಕಳು ಬೇಕಾದ ಕರ ಮಗಳನ್ನು
ಕ್ಕರಿತ್ತ ಶಫಾರಸುಿ ಮಾಡುವುದ್ದ.
2) ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಉಲಿ ಂಘನೆ ಪರ ಕರಣಗಳನ್ನು ಅಥವ್ಯ ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳ

ಉಲಿ ಂಘನೆ ತಡೆಗಟು್ ವುದನ್ನು ಸ್ವವಧಜ್ನಿಕ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ನಿಲಧಕಿ ಸಿದ
ಪರ ಕರಣಗಳನ್ನು ವಿಚಾರಣೆಗೆ ಒಳಪಡಿಸುವುದ್ದ. ಆಯೊೀಗವು ಇಂತಹ
ವಿಚಾರಣೆಗಳನ್ನು ಸವ ಪ್ರ ೀರಣೆಯಿಂದ ಅಥವ್ಯ ದೂರಿನ ಮೇರೆಗೆ ನಡೆಸಬಹುದ್ದ.
3) ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದಲಿ ಬ್ದಕ ಉಳಿದರುವ ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಉಲಿ ಂಘನೆಯ

ಅಪಾದನೆಗಳನು ಳಗಂಡ ಪರ ಕರಣಗಳ ಕಾಯಧ ಕಲ್ಪಗಳಲಿ ಮಧ್ಯ
ಪರ ವೇಶಸುವುದ್ದ.
4) ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳನ್ನು ಅನ್ನರ್ವಿಸಲು ಅಡಿಡ ಯಾಗುವ ರ್ಯೊೀತಾಪ ದನೆ ಮತ್ತತ

ಇತರೆ ಚಟುವಟ್ಟಕ್ಕಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಸುವುದ್ದ ಮತ್ತತ ಪರಿಹಾರ ಕರ ಮಗಳನ್ನು
ಶಫಾರಸುಿ ಮಾಡುವುದ್ದ.
5) ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಒಪಪ ಂದಗಳನ್ನು

ಅಧ್ಯ ಯನ ಮಾಡುವುದ್ದ ಹಾಗೂ ಅವುಗಳ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಅನ್ನಷಾಠ ನಕ್ಕು
ಶಫಾರಸು ಮಾಡುವುದ್ದ.

Polity
6) ಜೈಲು ವ್ಯಸಿಗಳ ಜಿೀವನ ಸಿಿ ತಿಯನ್ನು ಅಧ್ಯ ಯನ ಮಾಡಲು ಜೈಲುಗಳು ಮತ್ತತ
ಸ್ಟರೆಮನೆಗಳಿಗೆ ಭೇಟ್ಟ ನಿೀಡುವುದ್ದ ಹಾಗೂ ಉತತ ಮಗಳಿಸಲು ಶಫಾರಸುಗಳನ್ನು
ಮಾಡುವುದ್ದ.
7) ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಕ್ಕಿ ೀತರ ದಲಿ ಸಂಶೀಧ್ನೆ ಕೈಗಳುು ವುದ್ದ ಮತ್ತತ

ಪ್ರ ೀತಾಿ ಹಿಸುವುದ್ದ.
8) ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸ್ವಹಿತಯ ವನ್ನು ಪರ ಚಾರ ಮಾಡುವುದ್ದ.
9) ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳ ರಕ್ಷಣೀಪಾಯಗಳ ಬಗೆಗೆ ಜ್ನರಲಿ ಅರಿವು

ಮೂಡಿಸುವುದ್ದ.
10) ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳನ್ನು ಪ್ರ ೀತಾಿ ಹಿಸಲು ಅವರ್ಯ ಕ ಎಂದ್ದ ಪರಿಗಣಿಸುವ
ಯಾವುರ್ದ ಕತಧವಯ ನಿವಧಹಿಸುವುದ್ದ.
ಆಯೊೀಗದ ಪರ ಧಾನ ಕಛೇರಿಯು ದೆಹಲಯಲಿ ದೆ. ಆಯೊೀಗವು ಭಾರತದ ಇತರೆ

ಸಿ ಳಗಳಲಿ ಯೂ ತನು ಕಛೇರಿಯನ್ನು ಸ್ವಿ ಪಸಬಹುದ್ದ. ಆಯೊೀಗವು ತನು
ನಿಯಮಾವಳಿಗಳನ್ನು ತಾನೇ ನಿಯಂತಿರ ಸುವ ಅಧಿಕಾರ ಹೊಂದರುತತ ದೆ. ಒಂದ್ದ
ಸಿವಿಲ್ ಕೀಟ್ಧ ಗೆ ಇರುವ ಎಲಿ ಅಧಿಕಾರಗಳನ್ನು ಆಯೊೀಗವು ಹೊಂದದೆ. ಇದರ
ಕಾಯಧ ಕಲ್ಪಗಳು ನ್ಯಯ ಯಿಕ ಸವ ರೂಪವನ್ನು ಹೊಂದವ. ಇದ್ದ ಕಂದರ ಮತ್ತತ
ರಾಜ್ಯ ಸಕಾಧರಗಳಿಂದ ಯಾವುರ್ದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಅಥವ್ಯ ವರದಗಳನ್ನು
ತರಿಸಿಕಳು ಬಹುದ್ದ.
ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಉಲಿ ಂಘನೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ದೂರುಗಳ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸಲು

ಆಯೊೀಗವು ತನು ರ್ದ ಆದ ಸಿಬಬ ಂದಯನ್ನು ಹೊಂದದೆ. ಕಂದರ ಸಕಾಧರ ಅಥವ್ಯ
ರಾಜ್ಯ ಸಕಾಧರದ ಯಾವುರ್ದ ಅಧಿಕಾರಿ ಅಥವ್ಯ ವಿಚಾರಣಾ ನಿಯೊೀಗಿಯ
ಸೇವಯನ್ನು ಬಳಸಿಕಳುು ವ ಅಧಿಕಾರ ಆಯೊೀಗಕ್ಕು ಇದೆ. ಆಯೊೀಗವು ಮಾನವ
ಹಕ್ಕು ಗಳ ಉಲಿ ಂಘನೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಪರ ಥಮ ಮಾಹಿತಿ ಹೊಂದರುವ
ಸಕಾಧರೇತರ ಸಂಘ ಸಂಸ್ಟಿ ಗಳೊಂದಗೆ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಸಹಕಾರವನ್ನು
ಏಪಧಡಿಸಿಕಂಡಿದೆ.
ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಉಲಿ ಂಘನೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಆರೀಪವನ್ನು ಘಟನೆ ನಡೆದದೆ

ಎನು ಲ್ದ ದನ್ಯಂಕದಂದ ಒಂದ್ದ ವಷ್ಟಧದಳಗೆ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸುವ ಅಧಿಕಾರ
ಆಯೊೀಗಕು ದೆ.
ವಿಚಾರಣೆ ಪೂಣಧಗಂಡ ನಂತರ ಆಯೊೀಗವು ಈ ಕ್ಕಳಗಿನ ಯಾವುರ್ದ

ಕರ ಮಗಳನ್ನು ತೆಗೆದ್ದಕಳು ಬಹುದ್ದ.

Polity
1) ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಉಲಿ ಂಘನೆಗೆ ಕಾರಣವ್ಯದ ವಯ ಕತ ಗಳ ವಿರುದದ ಕಾನೂನ್ನ
ಕರ ಮ ಜ್ರುಗಿಸುವಂತೆ ಸಂಬಂಧ್ಪಟ್ ಸಕಾಧರಕ್ಕು ಅಥವ್ಯ ಪಾರ ಧಿಕಾರಕ್ಕು ಶಫಾರಸು
ಮಾಡಬಹುದ್ದ.
2) ಬಲಪಶುಗಳಿಗೆ ತಕ್ಷಣ ತಾತಾು ಲಕ ಪರಿಹಾರ ನಿೀಡುವಂತೆ ಸಂಬಂಧ್ಪಟ್

ಸಕಾಧರಕ್ಕು ಅಥವ್ಯ ಪಾರ ಧಿಕಾರಕ್ಕು ಶಫಾರಸು ಮಾಡಬಹುದ್ದ.
3) ಅಗತಯ ನಿರ್ದಧರ್ನಗಳನ್ನು ಆರ್ದರ್ಗಳನ್ನು ಅಥವ್ಯ ವಿಶೇಷ್ಟ ಆಜೆಾ ಗಳನ್ನು

ನಿೀಡುವಂತೆ ಸುಪರ ೀಂಕೀಟ್ಧ ಅಥವ್ಯ ಸಂಬಂಧ್ಪಟ್ ಹೈಕೀಟ್ಧ ಗಳನ್ನು
ಆಯೊೀಗವು ಕಳಿಕಳು ಬಹುದ್ದ.
ಸಕಾಧರಕ್ಕು ಅಥವ್ಯ ಸಂಬಂಧ್ಪಟ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಕರ ಮ ಜ್ರುಗಿಸುವಂತೆ

ಶಫಾರಸು ಮಾಡುವುದ್ದ ಆಯೊೀಗದ ಪರ ಧಾನ ಕಾಯಧ ಎಂದ್ದ ಈ ಮೇಲನ
ಚಚ್ಧಯಿಂದ ತಿಳಿದ್ದಬರುತತ ದೆ. ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳನ್ನು ಉಲಿ ಂಘಿಸುವವರನ್ನು
ಶಕಿ ಸುವ ಅಥವ್ಯ ನಂದವರಿಗೆ ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಅಧಿಕಾರ
ಆಯೊೀಗಕ್ಕು ಇರುವುದಲಿ . ಆಯೊೀಗದ ಶಫಾರಸುಗಳಿಗೆ ಸಕಾಧರ ಅಥವ್ಯ
ಸಂಬಂಧ್ಪಟ್ ಪಾರ ಧಿಕಾರವು ಬದದ ವ್ಯಗಿರಬೇಕ್ಕಂಬ ನಿಯಮವಿಲಿ . ಆದರೆ
ಆಯೊೀಗದ ಶಫಾರಸಿಗನ್ನಗುಣವ್ಯಗಿ ತೆಗೆದ್ದಕಳು ಲ್ದ ಕರ ಮವನ್ನು ಸಕಾಧರವು
ಒಂದ್ದ ತಿಂಗಳೊಳಗಾಗಿ ಆಯೊೀಗದ ಗಮನಕ್ಕು ತರಬೇಕ್ಕ.
ಸರ್ಸತ ರ ಪಡೆಗಳಿಂದ ಉಂಟ್ಟಗುವ ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಉಲಿ ಂಘನೆಗೆ

ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಆಯೊೀಗವು ಸಿೀಮಿತ ಪಾತರ , ಅಧಿಕಾರ ಮತ್ತತ ವ್ಯಯ ಪತ ಯನ್ನು
ಹೊಂದದೆ. ಈ ವಿಷ್ಟಯಕ್ಕು ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಆಯೊೀಗವು ಕಂದರ ಸಕಾಧರದಂದ
ಒಂದ್ದ ವರದಯನ್ನು ಕಳಬಹುದ್ದ ಮತ್ತತ ಶಫಾರಸು ಮಾಡಬಹುದ್ದ. ಈ
ಸಿಫಾರಸುಗಳಿಗನ್ನಗುಣವ್ಯಗಿ ತೆಗೆದ್ದಕಳು ಲ್ದ ಕರ ಮಗಳನ್ನು ಕ್ಕರಿತ್ತ
ಆಯೊೀಗಕ್ಕು ಕಂದರ ಸಕಾಧರವು 3 ತಿಂಗಳೊಳಗೆ ಮಾಹಿತಿ ನಿೀಡಬೇಕ್ಕ.
ಆಯೊೀಗವು ತನು ವ್ಯಷ್ಟಧಕ ಅಥವ್ಯ ವಿಶೇಷ್ಟ ವರದಗಳನ್ನು ಕಂದರ ಸಕಾಧರಕ್ಕು

ಹಾಗೂ ಸಂಬಂಧ್ಪಟ್ ರಾಜ್ಯ ಸಕಾಧರಗಳಿಗೆ ಸಲಿ ಸುತತ ದೆ. ಈ ವರದಗಳನ್ನು
ಸಂಸತ್ತತ ಹಾಗೂ ಸಂಬಂಧ್ಪಟ್ ರಾಜ್ಯ ಶಾಸಕಾಂಗಗಳ ಮಂದೆ ಚಚ್ಧಗಾಗಿ
ಮಂಡಿಸಲ್ಗುತತ ದೆ. ಈ ವರದಯೊಂದಗೆ ಆಯೊೀಗದ ಶಫಾರಸಿಿ ನನವ ಯ
ತೆಗೆದ್ದಕಳು ಲ್ದ ಕರ ಯಾ ವರದಯನ್ನು ಸಲಿ ಸಲ್ಗುತತ ದೆ. ಅಲಿ ದೆ ಕ್ಕಲವು
ಶಫಾರಸುಗಳನ್ನು ಒಪಪ ಕಳು ದದದ ಲಿ ಆದಕ್ಕು ಕಾರಣಗಳನ್ನು ಕರ ಯಾ ವರದಯಲಿ
ನಿೀಡಲ್ಗಿರುತತ ದೆ.
ರಾಜಯ ಮಾನವ ಹಕ್ಕೂ ಗಳ ಆಯೇಗ (State Human Rights Commission)

Polity
ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಕಾಯೆದ 1993, ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳ
ಆಯೊೀಗದ ಸ್ವಿ ಪನೆಯ ಜ್ತೆಗೆ ರಾಜ್ಯ ಮಟ್ ದಲಿ ರಾಜ್ಯ ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳ
ಆಯೊೀಗದ ಸ್ವಿ ಪನೆಗೂ ಅವಕಾರ್ ಮಾಡಿಕಡುತತ ದೆ. ಆದದ ರಿಂದ ರಾಜ್ಯ ಮಾನವ
ಹಕ್ಕು ಗಳ ಆಯೊೀಗವನ್ನು ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಕಾಯೆದ 1993 ರ
ಅಡಿಯಲಿ ಸ್ವಿ ಪಸಲ್ಗಿದೆ. ಈ ಆಯೊೀಗವು ಭಾರತ ಸಂವಿಧಾನದ ಏಳನೇ
ಅನ್ನಸೂಚಿಯಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ರಾಜ್ಯ ಪಟ್ಟ್ ಮತ್ತತ ಸಮವತಿಧ ಪಟ್ಟ್ ಯಲಿ ರುವ
ವಿಷ್ಟಯಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಉಲಿ ಂಘನೆಯಾದರೆ ಮಾತರ
ಅಂತಹ ಪರ ಕರಣಗಳ ಬಗೆಗೆ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸುತತ ದೆ. ಒಂದ್ದ ವೇಳೆ ಅಂತಹ
ಯಾವುರ್ದ ಪರ ಕರಣದ ಬಗೆಗೆ ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಆಯೊೀಗ ಅಥವ್ಯ
ಇತರೆ ಯಾವುರ್ದ ಶಾಸನ್ಯತಮ ಕ ಆಯೊೀಗ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸುತಿತ ದದ ರೆ ರಾಜ್ಯ ಮಾನವ
ಹಕ್ಕು ಗಳ ಆಯೊೀಗ ಅಂತಹ ಪರ ಕರಣದ ವಿಚಾರಣೆಯನ್ನು ಕೈಗೆತಿತ ಕಳುು ವುದಲಿ .
ರಚನೆ:- ರಾಜ್ಯ ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಆಯೊೀಗವು ಒಬಬ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷ ಮತ್ತತ ಇಬಬ ರು
ಸದಸಯ ರನ್ನು ಒಳಗಂಡಿದೆ. ಉಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದ ನಿವೃತಿತ ಮಖ್ಯ
ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರನ್ನು ಆಯೊೀಗದ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರನ್ಯು ಗಿ ನೇಮಕ ಮಾಡಲ್ಗುತತ ದೆ.
ಒಬಬ ಸದಸಯ ರು ಉಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದ ಸೇವಯಲಿ ರುವ ಅಥವ್ಯ ನಿವೃತಿತ

ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ನ್ಯಗಿರಬೇಕ್ಕ ಅಥವ್ಯ ರಾಜ್ಯ ದ ಯಾವುರ್ದ ಜಿಲ್ಿ
ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದಲಿ ಏಳು ವಷ್ಟಧಗಳ ಕಾಲ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರಾಗಿ ಕಾಯಧ
ನಿವಧಹಿಸಿದ ಅನ್ನರ್ವವುಳು ವರಾಗಿರಬೇಕ್ಕ. ಮತೊತಬಬ ಸದಸಯ ನ್ನ ಮಾನವ
ಹಕ್ಕು ಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಜಾಾ ನ ಅಥವ್ಯ ಪಾರ ಯೊೀಗಿಕ
ಅನ್ನರ್ವವುಳು ವನ್ಯಗಿರಬೇಕ್ಕ.
ನೇರ್ಕಾತಿ:- ಆಯೊೀಗದ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರನ್ನು ಮತ್ತತ ಸದಸಯ ರನ್ನು ಸಲಹಾ ಸಮಿತಿಯ

ಶಫಾರಸಿನ ಮೇರೆಗೆ ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರು ನೇಮಿಸುತಾತ ರೆ. ಮಖ್ಯ ಮಂತಿರ ಯ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷತೆಯ
ಸಲಹಾ ಸಮಿತಿಯು ವಿಧಾನಸಭೆಯ ಸಭಾಧ್ಯ ಕ್ಷ, ರಾಜ್ಯ ದ ಗೃಹಮಂತಿರ ಮತ್ತತ
ವಿಧಾನಪರಿಷ್ಟತ್ತತ ಹೊಂದದದ ರೆ, ವಿಧಾನಪರಿಷ್ಟತಿತ ನ ಸಭಾಪತಿ ಮತ್ತತ ವಿರೀಧ್
ಪಕ್ಷದ ನ್ಯಯಕರು ಸಲಹಾ ಸಮಿತಿಯ ಸದಸಯ ರಾಗಿರುತಾತ ರೆ. ಆದರೆ ಸಂಬಂಧ್ಪಟ್
ರಾಜ್ಯ ದ ಉಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದ ಮಖ್ಯ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರಂದಗೆ ಸಮಾಲೀಚನೆ
ನಡೆಸಿದ ನಂತರವೇ ಸೇವಯಲಿ ರುವ ಉಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರನ್ನು
ಅಥವ್ಯ ಸೇವಯಲಿ ರುವ ಜಿಲ್ಿ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀರ್ರನ್ನು ಆಯೊೀಗದ ಸದಸಯ ರನ್ಯು ಗಿ
ನೇಮಕ ಮಾಡಲ್ಗುತತ ದೆ.

Polity
ಅಧಿಕಾರವಧಿ:- ಆಯೊೀಗದ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರು ಮತ್ತತ ಸದಸಯ ರ ಅಧಿಕಾರವಧಿ 5
ವಷ್ಟಧಗಳು ಆದರೆ ಅವಧಿ ಮಗಿಯುವುದಕು ಂತ ಮಂಚಿತವ್ಯಗಿ 70 ವಷ್ಟಧಗಳು
ತ್ತಂಬ್ರದರೆ ಹುದೆದ ಯಿಂದ ನಿವೃತಿತ ಹೊಂದಬೇಕಾಗುತತ ದೆ. ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯ
ನಂತರ ಆಯೊೀಗದ ಆಧ್ಯ ಕ್ಷರು ಮತ್ತತ ಸದಸಯ ರನ್ನು ಕಂದರ ಅಥವ್ಯ ರಾಜ್ಯ
ಸಕಾಧರದ ಯಾವುರ್ದ ಹುದೆದ ಗೆ ನೇಮಕ ಮಾಡುವಂತಿಲಿ .
ಪದಚ್ಯಯ ತಿ:- ರಾಜ್ಯ ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಆಯೊೀಗದ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರು ಮತ್ತತ ಸದಸಯ ರನ್ನು
ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರು ನೇಮಿಸುತಾತ ರೆ. ಆದರೆ ಅವರನ್ನು ಪದಚ್ಯಯ ತಿಗಳಿಸುವ ಅಧಿಕಾರ
ರಾಷಾ್ ರಧ್ಯ ಕ್ಷರಿಗೆ ಮಾತರ ಇರುತತ ದೆ. ರಾಷಾ್ ರಧ್ಯ ಕ್ಷರು ಆಯೊೀಗದ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರು ಮತ್ತತ
ಸದಸಯ ರನ್ನು ಈ ಕ್ಕಳಗಿನ ಸಂದರ್ಧಗಳಲಿ ಪದಚ್ಯಯ ತಿಗಳಿಸಬಹುದ್ದ.
1) ಅಧಿಕಾರವಧಿಯಲಿ ವೇತನ ಪಡೆಯುವ ಇತರೆ ಹುದೆದ ಯಲಿ ದದ ರೆ ಅಥವ್ಯ
2) ಮಾನಸಿಕ ಅಥವ್ಯ ದೈಹಿಕ ದೌಬಧಲಯ ದಂದಾಗಿ ಹುದೆದ ಯಲಿ

ಮಂದ್ದವರೆಯಲು ಸ್ವಧ್ಯ ವಿಲಿ ದದದ ರೆ ಅಥವ್ಯ
3) ಮಾನಸಿಕ ಅಸವ ಸಿ ತೆಯಿಂದ ಬಳಲುತಿತ ದಾದ ರೆ ಎಂದ್ದ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದಂದ

ಘೀಷ್ಟಸಲಪ ಟ್ ರೆ ಅಥವ್ಯ
4) ದವ್ಯಳಿಯಾಗಿದಾದ ರೆಂದ್ದ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದಂದ ತಿೀಮಾಧನಿಸಲಪ ಟ್ ರೆ ಅಥವ್ಯ
5) ಅಪರಾಧ್ಕಾು ಗಿ ಸ್ಟರೆವ್ಯಸವನ್ನು ವಿಧಿಸಿದದ ರೆ.
ಅಲಿ ದೆ ಆಯೊೀಗದ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರು ಹಾಗೂ ಸದಸಯ ರನ್ನು ಸ್ವಬ್ರೀತಾದ ದ್ದವಧತಧನೆ

ಅಥವ್ಯ ಅಸಮಥಧತೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆಯೂ ರಾಷಾ್ ರಧ್ಯ ಕ್ಷರು
ಪದಚ್ಯಯ ತಿಗಳಿಸಬಹುದ್ದ. ಆದರೆ ಈ ಸಂಬಂಧ್ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸುವಂತೆ
ರಾಷಾ್ ರಧ್ಯ ಕ್ಷರು ಸರ್ೀಧಚಛ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯವನ್ನು ಕಳಿಕಳು ಬೇಕಾಗುತತ ದೆ.
ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸಿದ ನಂತರ ಆಪಾದನೆಗೆ ಒಳಗಾಗಿರುವವರನ್ನು ವಜಾ
ಮಾಡಬಹುದೆಂದ್ದ ಸರ್ೀಧಚಛ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯವ್ಯ ಸಲಹೆ ನಿೀಡಿದರೆ
ರಾಷಾ್ ರಧ್ಯ ಕ್ಷರು ಆಯೊೀಗದ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರು ಅಥವ್ಯ ಸದಸಯ ರನ್ನು
ಪದಚ್ಯಯ ತಿಗಳಿಸಬಹುದ್ದ.
ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರು ಅಥವ್ಯ ಸದಸಯ ರ ವೇತನ, ರ್ತೆಯ ಮತ್ತತ ಇತರ ಸೇವ್ಯ ನಿಯಮಗಳನ್ನು
ರಾಜ್ಯ ಸಕಾಧರ ನಿಧ್ಧರಿಸುತತ ದೆ. ಆದರೆ ನೇಮಕದ ನಂತರ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರು ಮತ್ತತ
ಸದಸಯ ರಿಗೆ ಪರ ತಿಕ್ಕಲವ್ಯಗುವಂತೆ ಸೇವ್ಯ ನಿಯಮಗಳನ್ನು
ಬದಲ್ಯಿಸುವಂತಿಲಿ . ಆಯೊೀಗದ ಕಾಯಧ ನಿವಧಹಣೆಯಲಿ ಸ್ವವ ಯತತ ತೆ,
ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ ಮತ್ತತ ನಿಷ್ಟಪ ಕ್ಷಪಾತತೆಯನ್ನು ಕಾಯುದ ಕಳುು ವ ಸಲುವ್ಯಗಿ ಈ ಎಲಿ
ನಿಯಮಗಳನ್ನು ರೂಪಸಲ್ಗಿದೆ.

Polity
ಆಯೇಗದ ಕಾಯಲಗಳು:-

2) ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಉಲಿ ಂಘನೆ ಪರ ಕರಣಗಳನ್ನು ಅಥವ್ಯ ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳ

ಉಲಿ ಂಘನೆ ತಡೆಗಟು್ ವುದನ್ನು ಸ್ವವಧಜ್ನಿಕ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ನಿಲಧಕಿ ಸಿದ
ಪರ ಕರಣಗಳನ್ನು ವಿಚಾರಣೆಗೆ ಒಳಪಡಿಸುವುದ್ದ. ಆಯೊೀಗವು ಇಂತಹ
ವಿಚಾರಣೆಗಳನ್ನು ಸವ ಪ್ರ ೀರಣೆಯಿಂದ ಅಥವ್ಯ ದೂರಿನ ಮೇರೆಗೆ ನಡೆಸಬಹುದ್ದ.
3) ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಸಂವಿಧಾನ್ಯತಮ ಕ ಮತ್ತತ ಇತರ ಕಾನೂನ್ನಬದಿ

ರಕ್ಷಣೀಪಾಯಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಸುವುದ್ದ ಮತ್ತತ ಅವುಗಳನ್ನು
ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಅನ್ನಷಾಠ ನಗಳಿಸಲು ತೆಗೆದ್ದಕಳು ಬೇಕಾದ ಕರ ಮಗಳನ್ನು
ಕ್ಕರಿತ್ತ ಶಫಾರಸು ಮಾಡುವುದ್ದ.
4) ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದಲಿ ಬ್ದಕ ಉಳಿದರುವ ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಉಲಿ ಂಘನೆಯ

ಆಪಾದನೆಗಳನು ಳಗಂಡ ಪರ ಕರಣಗಳ ಕಾಯಧ ಕಲ್ಪಗಳಲಿ ಮಧ್ಯ
ಪರ ವೇಶಸಬಹುದ್ದ.
5) ಜೈಲುವ್ಯಸಿಗಳ ಜಿೀವನ ಸಿಿ ತಿಯನ್ನು ಅಧ್ಯ ಯನ ಮಾಡಲು ಜೈಲುಗಳಿಗೆ ಭೇಟ್ಟ

ನಿೀಡುವುದ್ದ ಹಾಗೂ ಅವರ ಜಿೀವನ ಸಿಿ ತಿಯನ್ನು ಉತತ ಮಗಳಿಸಲು
ಶಫಾರಸುಗಳನ್ನು ಮಾಡುವುದ್ದ.
6) ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳನ್ನು ಅನ್ನರ್ವಿಸಲು ಅಡಿಡ ಯಾಗುವ ರ್ಯೊೀತಾಪ ದನೆ ಮತ್ತತ

ಇತರೆ ಚಟುವಟ್ಟಕ್ಕಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಸುವುದ್ದ ಮತ್ತತ ಪರಿಹಾರ ಕರ ಮಗಳನ್ನು
ಶಫಾರಸು ಮಾಡುವುದ್ದ.
7) ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಕ್ಕಿ ೀತರ ದಲಿ ಸಂಶೀಧ್ನೆ ಕೈಗಳುು ವುದ್ದ ಮತ್ತತ

ಪ್ರ ೀತಾಿ ಹಿಸುವುದ್ದ.
8) ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸ್ವಹಿತಯ ವನ್ನು ಪರ ಚಾರ ಮಾಡುವುದ್ದ.
9) ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳ ರಕ್ಷಣೀಪಾಯಗಳ ಬಗೆಗೆ ಜ್ನರಲಿ ಅರಿವು

ಮೂಡಿಸುವುದ್ದ.


Polity
ಆಯೊೀಗವು ತನು ನಿಯಮಾವಳಿಗಳನ್ನು ತಾನೇ ನಿಯಂತಿರ ಸುವ ಅಧಿಕಾರ
ಹೊಂದರುತತ ದೆ. ಒಂದ್ದ ಸಿವಿಲ್ ಕೀಟ್ಧ ಗೆ ಇರುವ ಎಲಿ ಅಧಿಕಾರಗಳನ್ನು
ಆಯೊೀಗವು ಹೊಂದದೆ. ಇತರ ಕಾಯಧ ಕಲ್ಪಗಳ ನ್ಯಯ ಯಿಕ ಸವ ರೂಪವನ್ನು
ಹೊಂದವ. ಆಯೊೀಗವು ರಾಜ್ಯ ಸಕಾಧರದಂದ ಯಾವುರ್ದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು
ಅಥವ್ಯ ವರದಗಳನ್ನು ತರಿಸಿಕಳು ಬಹುದ್ದ.
ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಉಲಿ ಂಘನೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ದೂರುಗಳ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸಲು

ಆಯೊೀಗವು ತನು ರ್ದ ಆದ ಸಿಬಬ ಂದಯನ್ನು ಹೊಂದದೆ. ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳ
ಉಲಿ ಂಘನೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಆರೀಪವನ್ನು ಘಟನೆ ನಡೆದದೆ ಎನು ಲ್ದ
ದನ್ಯಂಕದಂದ ಒಂದ್ದ ವಷ್ಟಧದಳಗೆ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸುವ ಅಧಿಕಾರ
ಆಯೊೀಗಕು ದೆ. ವಿಚಾರಣೆ ಪೂಣಧಗಂಡ ನಂತರ ಆಯೊೀಗವು ಈ ಕ್ಕಳಗಿನ
ಯಾವುರ್ದ ಕರ ಮಗಳನ್ನು ತೆಗೆದ್ದಕಳು ಬಹುದ್ದ.
1) ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಉಲಿ ಂಘನೆಗೆ ಕಾರಣವ್ಯದ ವಯ ಕತ ಗಳ ವಿರುದದ ಕಾನೂನ್ನ

ಕರ ಮ ಜ್ರುಗಿಸುವಂತೆ ಸಂಬಂಧ್ಪಟ್ ಸಕಾಧರಕ್ಕು ಅಥವ್ಯ ಪಾರ ಧಿಕಾರಕ್ಕು ಶಫಾರಸು
ಮಾಡಬಹುದ್ದ.
2) ಸಂತರ ಸತ ರಿಗೆ ತಕ್ಷಣ ತಾತಾು ಲಕ ಪರಿಹಾರ ನಿೀಡುವಂತೆ ರಾಜ್ಯ ಸಕಾಧರಕ್ಕು ಅಥವ್ಯ

ಪಾರ ಧಿಕಾರಕ್ಕು ಶಫಾರಸುಿ ಮಾಡಬಹುದ್ದ.
3) ಅಗತಯ ನಿರ್ದಧರ್ನಗಳನ್ನು , ಆರ್ದರ್ಗಳನ್ನು ಅಥವ್ಯ ವಿಶೇಷ್ಟ ಆಜೆಾ ಗಳನ್ನು

ನಿೀಡುವಂತೆ ಸರ್ೀಧಚಿ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯವನ್ನು ಅಥವ್ಯ ರಾಜ್ಯ ದ ಉಚಛ
ನ್ಯಯ ಯಾಲಯವನ್ನು ಕಳಿಕಳು ಬಹುದ್ದ.
ಸಕಾಧರಕ್ಕು ಅಥವ್ಯ ಸಂಬಂಧ್ಪಟ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಕರ ಮ ಜ್ರುಗಿಸುವಂತೆ

ಶಫಾರಸು ಮಾಡುವುದ್ದ ಆಯೊೀಗದ ಪರ ಧಾನ ಕಾಯಧ ಎಂದ್ದ ಈ ಮೇಲನ
ಚಚ್ಧಯಿಂದ ತಿಳಿದ್ದ ಬರುತತ ದೆ. ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗಳನ್ನು ಉಲಿ ಂಘಿಸುವವರನ್ನು
ಶಕಿ ಸುವ ಅಥವ್ಯ ನಂದವರಿಗೆ ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಅಧಿಕಾರ
ಆಯೊೀಗಕ್ಕು ಇರುವುದಲಿ . ಆಯೊೀಗದ ಶಫಾರಸುಗಳಿಗೆ ಸಕಾಧರ ಅಥವ್ಯ
ಸಂಬಂಧ್ಪಟ್ ಪಾರ ಧಿಕಾರವು ಬದಿ ವ್ಯಗಿರಬೇಕ್ಕಂಬ ನಿಯಮವಿಲಿ . ಆದರೆ
ಆಯೊೀಗದ ಶಫಾರಸಿಗನ್ನಗುಣವ್ಯಗಿ ತೆಗೆದ್ದಕಳು ಬೇಕಾದ ಕರ ಮವನ್ನು ರಾಜ್ಯ
ಸಕಾಧರವು ಒಂದ್ದ ತಿಂಗಳೊಳಗಾಗಿ ಆಯೊೀಗದ ಗಮನಕ್ಕು ತರಬೇಕ್ಕ.
ಆಯೊೀಗವು ತನು ವ್ಯಷ್ಟಧಕ ಅಥವ್ಯ ವಿಶೇಷ್ಟ ವರದಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಸಕಾಧರಕ್ಕು

ಸಲಿ ಸುತತ ದೆ. ಈ ವರದಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಶಾಸಕಾಂಗದ ಮಂದೆ ಚಚ್ಧಗಾಗಿ
ಮಂಡಿಸಲ್ಗುತತ ದೆ. ಈ ವರದಯೊಂದಗೆ ಆಯೊೀಗದ ಶಫಾರಸಿನನವ ಯ
ತೆಗೆದ್ದಕಳು ಲ್ದ ಕರ ಯಾ ವರದಯನ್ನು ಸಲಿ ಸಲ್ಗುತತ ದೆ. ಅಲಿ ದೆ ಕ್ಕಲವು
ಶಫಾರಸುಿ ಗಳನ್ನು ಒಪಪ ಕಳು ದದದ ಲಿ ಅದಕ್ಕು ಕಾರಣಗಳನ್ನು ಕರ ಯಾ
ವರದಯಲಿ ನಿೀಡಲ್ಗಿರುತತ ದೆ.

Polity
2.5.5) ಅಲಪ ಸಂಖಾಯ ತರ ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಆಯೊೀಗ
ಅಲಪ ಸಂಖಾಯ ತರ ರಾಷ್ಟ್ ಿ ೇಯ ಆಯೇಗ
1992 ರಲಿ ಸಂಸತ್ತತ ಅಲಪ ಸಂಖಾಯ ತರ ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಆಯೊೀಗ ಕಾಯೆದ ಯನ್ನು
ರೂಪಸಿತ್ತ. ಈ ಕಾಯೆದ ಯನವ ಯ 1993 ರಲಿ ಅಲಪ ಸಂಖಾಯ ತರ ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ
ಆಯೊೀಗವನ್ನು ಸ್ವಿ ಪಸಲ್ಯಿತ್ತ. ಇದ್ದ ರಾಷ್ಟ್ ರದಲೆಿ ೀ ಪರ ಥಮ ಶಾಸನ್ಯತಮ ಕ
ಆಯೊೀಗವ್ಯಗಿದೆ. ಸದಾಧರ್ ಅಲಖಾನ್ ರವರು ಅಲಪ ಸಂಖಾಯ ತರ ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ
ಆಯೊೀಗದ ಪರ ಥಮ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರಾಗಿದದ ರು. ಸಂವಿಧಾನದಲಿ ಕಂದರ ದ ಕಾನೂನಿನಲಿ
ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಕಾನೂನ್ನಗಳಲಿ ಹಾಗೂ ಸಕಾಧರದ ನಿೀತಿಗಳಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಅಲಪ
ಸಂಖಾಯ ತರ ಹಿತಾಸಕತ ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ರಕ್ಷಣೀಪಾಯಗಳನ್ನು
ಅನ್ನಷಾಠ ನಗಳಿಸುವಂತೆ ಸಕಾಧರಕ್ಕು ಸಲಹೆ ನಿೀಡುವುದ್ದ ಈ ಆಯೊೀಗದ
ಪರ ಮಖ್ ಜ್ವ್ಯಬ್ದದ ರಿಯಾಗಿದೆ.
ರಚನೆ:-
ಅಲಪ ಸಂಖಾಯ ತರ ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಆಯೊೀಗವು ಒಬಬ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷ, ಒಬಬ ಉಪಾಧ್ಯ ಕ್ಷ
ಹಾಗೂ 5 ಮಂದ ಸದಸಯ ರನ್ನು ಒಳಗಂಡಿರುತತ ದೆ. ಇವರೆಲಿ ರನ್ನು ಕಂದರ
ಸಕಾಧರ ನೇಮಿಸುತತ ದೆ. ಇವರು ಸಮಥಧರು, ಪಾರ ಮಾಣಿಕರು ಆಗಿರಬೇಕ್ಕ.
ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರನು ಳಗಂಡು ಆಯೊೀಗದ 5 ಮಂದ ಸದಸಯ ರು ಅಲಪ ಸಂಖಾಯ ತ
ಸಮದಾಯಗಳಿಗೆ ಸೇರಿರಬೇಕ್ಕ.
ಆಯೇಗದ ಕಾಯಲಗಳು:-
ಆಯೊೀಗವು ಈ ಕ್ಕಳಗಿನ ಕಾಯಧಗಳನ್ನು ನಿವಧಹಿಸುತತ ದೆ.
1) ಅಲಪ ಸಂಖಾಯ ತರ ಸ್ವಮಾಜಿಕ, ಆರ್ಥಧಕ ಹಾಗೂ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಅಭಿವೃದಿ ಗೆ

ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಸಂಶೀಧ್ನೆ ಕೈಗಳುು ವುದ್ದ.
2) ಕಂದರ ಹಾಗೂ ರಾಜ್ಯ ಸಕಾಧರಗಳು ಅಲಪ ಸಂಖಾಯ ತರ ಅಭಿವೃದಿ ಯನ್ನು

ಎಷ್ಟ್ ರಮಟ್ಟ್ ಗೆ ಸ್ವಧಿಸಿದೆ ಎಂಬುದರ ಮೌಲಯ ಮಾಪನ ಮಾಡುವುದ್ದ.
3) ಅಲಪ ಸಂಖಾಯ ತರಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಯಾವುರ್ದ ವಿಷ್ಟಯದ ಬಗೆಗೆ ಅದರಲಿ ಯೂ

ನಿದಧಷ್ಟ್ ವ್ಯಗಿ ಅವರು ಎದ್ದರಿಸುತಿತ ರುವ ಸಮಸ್ಟಯ ಗಳ ಬಗೆಗೆ ಕಂದರ ಸಕಾಧರಕ್ಕು
ನಿಯತಕಾಲಕ ಅಥವ್ಯ ವಿಶೇಷ್ಟ ವರದಗಳನ್ನು ಸಲಿ ಸುವುದ್ದ.

Polity
4) ಅಲಪ ಸಂಖಾಯ ತರ ವಿರುದದ ಮಾಡಲ್ಗುವ ತಾರತಮಯ ಗಳಿಂದ ಉಂಟ್ಟಗುವ
ಸಮಸ್ಟಯ ಗಳ ಬಗೆಗೆ ಅಧ್ಯ ಯನ ನಡೆಸುವುದ್ದ ಮತ್ತತ ಈ ರಿೀತಿಯ ತಾರತಮಯ ಗಳನ್ನು
ನಿವ್ಯರಿಸಲು ತೆಗೆದ್ದಕಳು ಬೇಕಾದ ಕರ ಮಗಳ ಬಗೆಗೆ ಸಕಾಧರಕ್ಕು ಶಫಾರಸು
ಮಾಡುವುದ್ದ.
5) ಕಂದರ ಹಾಗೂ ರಾಜ್ಯ ಗಳಲಿ ಅಲಪ ಸಂಖಾಯ ತರ ಅಭಿವೃದಿ ಯನ್ನು ಎಷ್ಟ್ ರ

ಮಟ್ಟ್ ಗೆ ಸ್ವಧಿಸಲ್ಗಿದೆ. ಎಂಬುದನ್ನು ಮೌಲಯ ಮಾಪನ ಮಾಡುವುದ್ದ.
6) ಅಲಪ ಸಂಖಾಯ ತರ ಹಿತಾಸಕತ ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ರಕ್ಷಣೀಪಾಯಗಳನ್ನು ಹೇಗೆ

ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಅನ್ನಷಾ್ ನಗಳಿಸಬೇಕ್ಕ ಎಂಬುದರ ಬಗೆಗೆ ಕಂದರ
ಸಕಾಧರಕ್ಕು ಹಾಗೂ ರಾಜ್ಯ ಸಕಾಧರಗಳಿಗೆ ಸಲಹೆ ಹಾಗೂ ಶಫಾರಸುಗಳನ್ನು
ನಿೀಡುವುದ್ದ.
7) ಸಂವಿಧಾನ, ಸಂಸತ್ತತ ಹಾಗೂ ರಾಜ್ಯ ಶಾಸಕಾಂಗಗಳಿಂದ ರೂಪಸಲ್ದ

ಕಾನೂನ್ನಗಳು ಅಲಪ ಸಂಖಾಯ ತರಿಗೆ ಒದಗಿಸಿರುವ ರಕ್ಷಣೀಪಾಯಗಳು ಹೇಗೆ
ಕಾಯಧನಿವಧಹಿಸುತತ ವ ಎಂಬುದರ ಬಗೆಗೆ ಮೇಲವ ಚಾರಣೆ ನಡೆಸುವುದ್ದ.
8) ಅಲಪ ಸಂಖಾಯ ತರ ಹಕ್ಕು ಮತ್ತತ ರಕ್ಷಣೀಪಾಯಗಳಿಗೆ ಧ್ಕ್ಕು ಯಾದರೆ ಅಂತಹ

ಪರ ಕರಣಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸುವುದ್ದ ಹಾಗೂ ಸೂಕತ
ಪಾರ ಧಿಕಾರಗಳ ಗಮನಕ್ಕು ತರುವುದ್ದ.
9) ಅಲಪ ಸಂಖಾಯ ತರಿಗಾಗಿ ಸಂಸತ್ತತ ಹಾಗೂ ರಾಜ್ಯ ಶಾಸಕಾಂಗಗಳಿಂದ

ರೂಪಸಲಪ ಟ್ ಕಾನೂನ್ನಗಳು ನಿೀಡಿರುವ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಎಲಿ
ವಿಷ್ಟಯಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಸುವುದ್ದ ಮತ್ತತ ಅವುಗಳು ಹೇಗೆ ಕಾಯಧನಿವಧಹಿಸುತಿತ ವ
ಎಂಬುದನ್ನು ಮೌಲಯ ಮಾಪನ ಮಾಡುವುದ್ದ.
10) ಅಲಪ ಸಂಖಾಯ ತರ ರಕ್ಷಣೆ, ಅಭಿವೃದಿ ಹಾಗೂ ಪರ ಗತಿಯನ್ನು ಸ್ವಧಿಸಲು ಕಂದರ

ಸಕಾಧರವು ವಹಿಸುವ ಇತರೆ ಯಾವುರ್ದ ಕಾಯಧನಿವಧಹಿಸುವುದ್ದ.
ಆಯೇಗದ ವರದಿ:-
ಆಯೊೀಗವು ರಾಷಾ್ ರಧ್ಯ ಕ್ಷರಿಗೆ ವ್ಯಷ್ಟಧಕ ವರದಯನ್ನು ಒಪಪ ಸುತತ ದೆ.

ರಾಷಾ್ ರಧ್ಯ ಕ್ಷರು ಈ ವರದಯನ್ನು ಸಂಸತಿತ ನಲಿ ಮಂಡಿಸುವಂತೆ
ನೀಡಿಕಳುು ತಾತ ರೆ. ಈ ವರದಯು ಆಯೊೀಗದ ಶಫಾರಸುಿ ಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ
ಸಕಾಧರ ತೆಗೆದ್ದಕಂಡ ಕರ ಮಗಳ ಹಾಗೂ ಸಕಾಧರ ಯಾವುರ್ದ ಶಫಾರಸುಿ ಗಳನ್ನು
ಒಪಪ ಕಳು ದದದ ಲಿ ಅದಕ್ಕು ಕಾರಣ ವಿವರಿಸುವ ಪತರ ವನ್ನು ಹೊಂದರುತತ ದೆ.

Polity
ಕೆಂದಿ ಮಾಹಿತಿ ಆಯೇಗ:-
ಕಂದರ ಸಕಾಧರವು ಒಂದ್ದ ರಾಜ್ಯ ಪತರ ವನ್ನು ಹೊರಡಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ ಕಂದರ

ಮಾಹಿತಿ ಆಯೊೀಗವನ್ನು ಸ್ವಿ ಪಸಿದೆ. ಕಂದರ ಮಾಹಿತಿ ಆಯೊೀಗವು
ಮಂತಿರ ಮಂಡಲದ ಸಲಹೆಯ ಮೇರೆಗೆ ರಾಷಾ್ ರಧ್ಯ ಕ್ಷರಿಂದ ನೇಮಿಸಲಪ ಟ್ ಒಬಬ
ಮಖ್ಯ ಮಾಹಿತಿ ಆಯುಕತ ಮತ್ತತ 10 ಮಂದಗಿಂತ ಹೆಚಿಿ ಲಿ ದ ಸಂಖೆಯ ಯ ಇತರೆ
ಆಯುಕತ ರನ್ನು ಒಳಗಂಡಿರುತತ ದೆ. ರಾಷಾ್ ರಧ್ಯ ಕ್ಷರ ಸಮಮ ಖ್ದಲಿ ಇವರು
ಪರ ತಿಜಾಾ ವಿಧಿ ಸಿವ ೀಕರಿಸುತಾತ ರೆ. ಆಯೊೀಗದ ಪರ ಧಾನ ಕಛೇರಿ ನವದೆಹಲಯಲಿ ದ್ದದ ,
ಕಂದರ ಸಕಾಧರದ ಅನ್ನಮೊೀದನೆಯೊಂದಗೆ ರ್ದರ್ದ ಇತರೆ ಭಾಗಗಳಲಿ
ಆಯೊೀಗದ ಇತರೆ ಕಛೇರಿಗಳನ್ನು ಸ್ವಿ ಪಸಬಹುದ್ದ.
ಅಹಲತೆಗಳು
ಕಾನೂನ್ನ, ವಿಜಾಾ ನ ಮತ್ತತ ತಂತರ ಜಾಾ ನ, ಸಮಾಜ್ಸೇವ, ನಿವಧಹಣಾ ಶಾಸತ ರ,

ಪತಿರ ಕೀದಯ ಮ, ಸಮೂಹ ಮಾಧ್ಯ ಮ ಅಥವ್ಯ ಆಡಳಿತ ಮಂತಾದ ಕ್ಕಿ ೀತರ ಗಳಲಿ
ಅಪಾರ ಜಾಾ ನ, ಪರಿಣಿತಿ ಮತ್ತತ ಅನ್ನರ್ವವುಳು ಸ್ವವಧಜ್ನಿಕ ಜಿೀವನದಲಿ
ಪರ ಖಾಯ ತಿ ಹೊಂದದ ವಯ ಕತ ಗಳನ್ನು ಮಖ್ಯ ಮಾಹಿತಿ ಆಯುಕತ ರು ಹಾಗೂ ಇತರೆ
ಮಾಹಿತಿ ಆಯುಕತ ರನ್ಯು ಗಿ ನೇಮಿಸಲ್ಗುತತ ದೆ. ಮಖ್ಯ ಆಯುಕತ ರು ಹಾಗೂ ಇತರೆ
ಆಯುಕತ ರು, ಸಂಸತ್ ಸದಸಯ ರು ಅಥವ್ಯ ಯಾವುರ್ದ ರಾಜ್ಯ ಅಥವ್ಯ ಕಂದಾರ ಡಳಿತ
ಪರ ರ್ದರ್ದ ಶಾಸಕಾಂಗದ ಸದಸಯ ರಾಗಿರುವಂತಿಲಿ . ಇತರೆ ಯಾವುರ್ದ ಲ್ರ್ದಾಯಕ
ಹುದೆದ ಯನ್ನು ಹೊಂದರಕ್ಕಡದ್ದ ಅಥವ್ಯ ಯಾವುರ್ದ ರಾಜ್ಕೀಯ ಪಕ್ಷದಂದಗೆ
ಸಂಪಕಧ ಹೊಂದರುವಂತಿಲಿ .
ನೇರ್ಕಾತಿ ಸರ್ಮತಿ
ರಾಷಾ್ ರಧ್ಯ ಕ್ಷರು ನೇಮಕಾತಿ ಸಮಿತಿಯ ಶಫಾರಸಿನ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಇವರನ್ನು

ನೇಮಿಸುತಾತ ರೆ. ಪರ ಧಾನ ಮಂತಿರ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷತೆಯ ಈ ನೇಮಕಾತಿ ಸಮಿತಿಯಲಿ
ಲೀಕಸಭೆಯ ವಿರೀಧ್ ಪಕ್ಷದ ನ್ಯಯಕರು ಮತ್ತತ ಪರ ಧಾನಿಯಿಂದ
ನ್ಯಮಕರಣಗಂಡ ಒಬಬ ಕಂದರ ಸಂಪುಟ ದಜೆಧ ಮಂತಿರ ಸದಸಯ ರಾಗಿರುತಾತ ರೆ.
ಮುಖಯ ಮಾಹಿತಿ ಆಯುಕತ ರ ಅಧಿಕಾರವಧಿ ರ್ತ್ತತ ಇತರೆ ಸೇವ್ಯ

ನ್ನಯರ್ಗಳು:-
ಮಖ್ಯ ಮಾಹಿತಿ ಆಯುಕತ ರು 5 ವಷ್ಟಧಗಳ ಅವಧಿ ಅಥವ್ಯ 65 ವಷ್ಟಧ ವಯಸುಿ

ಯಾವುದ್ದ ಮೊದಲ್ಗುತತ ದೆಯೊೀ ಅಲಿ ಯವರೆಗೆ ಅಧಿಕಾರದಲಿ ರುತಾತ ರೆ. ಇವರು

Polity
ಮರು ನೇಮಕಾತಿಗೆ ಅಹಧರಾಗಿರುವುದಲಿ . ಇವರ ವೇತನ ಮಖ್ಯ ಚ್ಯನ್ಯವಣಾ
ಆಯುಕತ ರ ವೇತನಕ್ಕು ಸಮನ್ಯಗಿರುತತ ದೆ. ಇವರಿಗೆ ಅನ್ಯನ್ನಕ್ಕಲವ್ಯಗುವಂತೆ
ಅಧಿಕಾರವಧಿಯಲಿ ಸೇವ್ಯ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಬದಲ್ಯಿಸುವಂತಿಲಿ
ಇತರೆ ಮಾಹಿತಿ ಆಯುಕತ ರ ವೇತನ ರ್ತ್ತತ ಇತರೆ ಸೇವ್ಯ ನ್ನಯರ್ಗಳು:-
ಇತರೆ ಮಾಹಿತಿ ಆಯುಕತ ರು 5 ವಷ್ಟಧಗಳ ಅವಧಿ ಅಥವ್ಯ 65 ವಷ್ಟಧ ವಯಸುಿ

ಯಾವುದೂ ಮೊದಲ್ಗುತತ ದೆಯೊೀ ಅಲಿ ಯವರೆಗೆ ಅಧಿಕಾರದಲಿ ರುತಾತ ರೆ. ಇವರು
ಮಾಹಿತಿ ಆಯುಕತ ರಾಗಿ ಮರು ನೇಮಕಗಳುು ವ ಅಹಧತೆ ಹೊಂದರುವುದಲಿ .
ಇವರ ವೇತನ ಚ್ಯನ್ಯವಣಾ ಆಯುಕತ ರ ವೇತನಕ್ಕು ಸಮನ್ಯಗಿರುತತ ದೆ.
ಅಧಿಕಾರವಧಿಯಲಿ ಸೇವ್ಯ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಇವರಿಗೆ ಅನ್ಯನ್ನಕ್ಕಲವ್ಯಗುವಂತೆ
ಬದಲ್ಯಿಸುವಂತಿಲಿ ಮಾಹಿತಿ ಆಯೊೀಗದ ಆಯುಕತ ರು, ಮಖ್ಯ ಆಯುಕತ ರ
ಹುದೆದ ಗೆ ನೇಮಕಗಳು ಲು ಅಹಧರಾಗಿರುತಾತ ರೆ.
ರಾಜಯ ಮಾಹಿತಿ ಆಯೇಗ:-
ರಾಜ್ಯ ಸಕಾಧರದಂದ ಹೊರಡಿಸಲಪ ಡುವ ಒಂದ್ದ ರಾಜ್ಯ ಪತರ ದ ಮೂಲಕ ರಾಜ್ಯ

ಮಾಹಿತಿ ಆಯೊೀಗವನ್ನು ರಚಿಸಲ್ಗುತತ ದೆ. ಈ ಆಯೊೀಗವು ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರಿಂದ
ನೇಮಿಸಲಪ ಡುವ ಒಬಬ , ಮಖ್ಯ ಮಾಹಿತಿ ಆಯುಕತ ಮತ್ತತ ಹತ್ತತ ಮಂದಗಿಂತ
ಹೆಚಿಿ ಲಿ ದ ಇತರೆ ಮಾಹಿತಿ ಆಯುಕತ ರುಗಳಿಂದ ಕ್ಕಡಿರುತತ ದೆ. ಮಖ್ಯ ಮಾಹಿತಿ
ಆಯುಕತ ಮತ್ತತ ಇತರೆ ಆಯುಕತ ರು ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರ ಸಮಮ ಖ್ದಲಿ ಪರ ತಿಜಾಾ ವಿಧಿ
ಸಿವ ೀಕರಿಸುತಾತ ರೆ.
ರಾಜ್ಯ ಸಕಾಧರವು ನಿದಧಷ್ಟ್ ಪಡಿಸುವ ಸಿ ಳದಲಿ ಈ ಆಯೊೀಗದ ಕಂದರ

ಕಛೇರಿಯನ್ನು ಸ್ವಿ ಪಸಲ್ಗುತತ ದೆ. ರಾಜ್ಯ ಸಕಾಧರದ ಅನ್ನಮೊೀದನೆಯೊಂದಗೆ
ಆಯೊೀಗದ ಇತರ ಕಛೇರಿಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯ ದ ಇತರ ಭಾಗಗಳಲಿ ಸ್ವಿ ಪಸಬಹುದ್ದ.
ನೇರ್ಕಾತಿ:-
ರಾಜ್ಯ ಮಾಹಿತಿ ಆಯೊೀಗದ ಮಖ್ಯ ಆಯುಕತ ರನ್ನು ಮತ್ತತ ಇತರೆ ಆಯುಕತ ರನ್ನು
ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರು ನೇಮಕಾತಿ ಸಮಿತಿಯ ಸಲಹೆ ಮೇರೆಗೆ ನೇಮಿಸುತಾತ ರೆ.
ಮಖ್ಯ ಮಂತಿರ ಯು ನೇಮಕಾತಿ ಸಮಿತಿಯ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರಾಗಿರುತಾತ ರೆ. ವಿಧಾನ ಸಭೆಯ
ವಿರೀಧ್ ಪಕ್ಷದ ನ್ಯಯಕ ಮತ್ತತ ಮಖ್ಯ ಮಂತಿರ ಯಿಂದ ನ್ಯಮಕರಣಗಂಡ
ಒಬಬ ಸಂಪುಟ ದಜೆಧಯ ಸಚಿವರು ನೇಮಕಾತಿ ಸಮಿತಿಯ ಸದಸಯ ರಾಗಿರುತಾತ ರೆ.

Polity
ಅಹಲತೆಗಳು:-
ಕಂದರ ಮಾಹಿತಿ ಆಯೊೀಗದ ಮಖ್ಯ ಆಯುಕತ ಮತ್ತತ ಇತರೆ ಆಯುಕತ ರಿಗೆ

ಇರಬೇಕಾದ ಅಹಧತೆಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಮಾಹಿತಿ ಆಯೊೀಗದ ಮಖ್ಯ ಆಯುಕತ ಮತ್ತತ
ಇತರೆ ಆಯುಕತ ರಿಗೂ ನಿಗದಪಡಿಸಲ್ಗಿದೆ.
ವೇತನ:-
ರಾಜ್ಯ ಮಖ್ಯ ಮಾಹಿತಿ ಆಯುಕತ ನ ವೇತನ ಒಬಬ ಚ್ಯನ್ಯವಣಾ ಆಯುಕತ ರ ವೇತನಕ್ಕು

ಸಮನ್ಯಗಿರುತತ ದೆ. ಇತರೆ ಮಾಹಿತಿ ಆಯುಕತ ರ ವೇತನ, ರಾಜ್ಯ ಸಕಾಧರದ ಮಖ್ಯ
ಕಾಯಧದಶಧಯ ವೇತನಕ್ಕು ಸಮನ್ಯಗಿರುತತ ದೆ.
ಮಾಹಿತಿ ಆಯೇಗದ ಅಧಿಕಾರ ಹಾಗೂ ಕಾಯಲಗಳು
1) ಕಂದರ ಮಾಹಿತಿ ಆಯೊೀಗ ಅಥವ್ಯ ರಾಜ್ಯ ಮಾಹಿತಿ ಆಯೊೀಗವು ಯಾವುರ್ದ

ವಯ ಕತ ಯಿಂದ ಈ ಕ್ಕಳಗಿನ ವಿಷ್ಟಯಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ದೂರುಗಳನ್ನು
ಸಿವ ೀಕರಿಸುತತ ದೆ.
A) ಮಾಹಿತಿ ಪಡೆಯಲು ವಿಧಿಸಲಪ ಟ್ ಶುಲು ದ್ದಬ್ದರಿ ಎನಿಸಿದರೆ.
B) ಮಾಹಿತಿ ನಿೀಡಬೇಕ್ಕಂಬ ತನು ವಿನಂತಿಗೆ, ನಿದಧಷ್ಟ್ ಪಡಿಸಿದ ಸಮಯದ

ಮಿತಿಯೊಳಗೆ ಯಾವುರ್ದ ಪರ ತಿಕರ ಯೆ ಬ್ದರದದದ ರೆ.
C) ತನು ವಿನಂತಿಯ ಮೇರೆಗೆ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ನಿೀಡದದದ ರೆ.
D) ನಿೀಡಲ್ಗಿರುವ ಮಾಹಿತಿ ಅಪೂಣಧ ಅಥವ್ಯ ಸುಳುು ಎನಿಸಿದರೆ.
E) ಮಾಹಿತಿ ಕಾಯೆದ ಯಡಿಯಲಿ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುವುದಕ್ಕು ಸಂಬಂಧಿಸಿದ

ಯಾವುರ್ದ ದೂರು.
2) ಆಯೊೀಗವು ತನು ಕಾಯಧಕ್ಕು ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಿಧಾನಗಳು ಹಾಗೂ

ನಿಯಮಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿಕಳುು ವ ಅಧಿಕಾರ ಹೊಂದದೆ.
3) ವಿಚಾರಣೆ ಹಾಗೂ ತನಿಖೆ ನಡೆಸುವ ಅಧಿಕಾರ.
ಮಾಹಿತಿ ಹಕು ನ ಕಾಯೆದ ಯಡಿಯಲಿ ಮಾಹಿತಿ ಪಡೆಯುವುದಕ್ಕು ಸಂಬಂಧಿಸಿದ

ಯಾವುರ್ದ ವಿಷ್ಟಯದ ವಿಚಾರಣೆ ಹಾಗೂ ದೂರುಗಳನ್ನು ಕ್ಕರಿತ್ತ ತನಿಖೆ ನಡೆಸುವ
ಅಧಿಕಾರ ಆಯೊೀಗಕ್ಕು ಇದೆ. ವಿಚಾರಣೆ ಹಾಗೂ ತನಿಖೆ ನಡೆಸುವ ಸಂದರ್ಧದಲಿ

Polity
ಒಂದ್ದ ಸಿವಿಲ್ ಕೀಟ್ಧ ಚಲ್ಯಿಸುವ ಎಲಿ ಅಧಿಕಾರಗಳನ್ನು ಮಾಹಿತಿ
ಆಯೊೀಗ ಚಲ್ಯಿಸುತತ ದೆ. ಅವುಗಳೆಂದರೆ
A) ಯಾವುರ್ದ ವಯ ಕತ ಗೆ ಮೌಖಿಕ ಅಥವ್ಯ ಲಖಿತ ಸ್ವಕ್ಷಯ ಗಳನ್ನು ನಿೀಡುವಂತೆ

ಅಜಾಾ ಪಸಬಹುದ್ದ.
B) ಯಾವುರ್ದ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯ ಅಥವ್ಯ ಕಛೇರಿಯಿಂದ ಯಾವುರ್ದ ಸ್ವವಧಜ್ನಿಕ

ದಾಖ್ಲೆಗಳನ್ನು ತರಿಸಿಕಳು ಬಹುದ್ದ
C) ಸ್ವಕ್ಷಯ ಅಥವ್ಯ ದಾಖ್ಲೆಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಸಲು ಸಮನ್ಿ ನಿೀಡಬಹುದ್ದ.
D) ಯಾವುರ್ದ ವಯ ಕತ ಗೆ ತನು ಮಂದೆ ಹಾಜ್ರಾಗುವಂತೆ ಸಮನ್ಿ ನಿೀಡಬಹುದ್ದ.
E) ದಾಖ್ಲೆ ಹಾಗೂ ಸ್ವಕ್ಷಯ ಗಳನ್ನು ಪರಿೀಕಿ ಸುವಂತೆ ಆಜಾಾ ಪಸುವುದ್ದ.
ಆಯೇಗದ ವರದಿ
ಮಾಹಿತಿ ಹಕ್ಕು ಕಾಯೆದ ಯ ಉಪಬಂಧ್ಗಳ ಅನ್ನಷಾ್ ನದ ಬಗೆಗೆ ಕಂದರ ಮಾಹಿತಿ

ಆಯೊೀಗವು ವಷ್ಟಧದ ಕನೆಯಲಿ ಕಂದರ ಸಕಾಧರಕ್ಕು ವ್ಯಷ್ಟಧಕ ವರದ
ಸಲಿ ಸುತಿತ ದೆ. ರಾಜ್ಯ ಮಾಹಿತಿ ಆಯೊೀಗವು ತನು ವರದಯನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಸಕಾಧರಕ್ಕು
ಸಲಿ ಸುತತ ದೆ. ಕಂದರ ಸಕಾಧರವು ಕಂದರ ಮಾಹಿತಿ ಆಯೊೀಗದ ವರದಯನ್ನು
ಸಂಸತಿತ ನ ಮಂದೆ ಇಡುತತ ದೆ. ರಾಜ್ಯ ಸಕಾಧರವು ರಾಜ್ಯ ಮಾಹಿತಿ ಆಯೊೀಗದ
ವರದಯನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಶಾಸಕಾಂಗದ ಮಂದೆ ಇಡುತತ ದೆ.
2.6.6) ಕಂದರ ಜಾಗೃತ ದಳ
ಕೆಂದಿ ಜಾಗೃತ ದಳ (Central Vigilance Commission)
ಕಂದರ ಜಾಗೃತ ಆಯೊೀಗವು ಕಂದರ ಸಕಾಧರದಲಿ ರ್ರ ಷಾ್ ಚಾರವನ್ನು

ತಡೆಗಟು್ ವ ಪರ ಧಾನ ನಿಯೊೀಗಿಯಾಗಿದೆ. 1964 ರಲಿ ಕಂದರ ಸಕಾಧರದ ಒಂದ್ದ
ಕಾಯಾಧಂಗಿೀಯ ನಿಣಧಯದ ಮೂಲಕ ಕಂದರ ಜಾಗೃತ ಆಯೊೀಗವನ್ನು
ಸ್ವಿ ಪಸಲ್ಯಿತ್ತ. ರ್ರ ಷಾ್ ಚಾರ ತಡೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸಂತಾನಮ್ ಸಮಿತಿಯ
ಶಫಾರಸಿನ ಮೇರೆಗೆ ಈ ಆಯೊೀಗವನ್ನು ಸ್ವಿ ಪಸಲ್ಯಿತ್ತ. ಹಿೀಗೆ ಮೂಲತಃ
ಕಂದರ ಜಾಗೃತ ಆಯೊೀಗವು ಸಂವಿಧಾನ್ಯತಮ ಕ ಸಂಸ್ಟಿ ಯಾಗಲ ಅಥವ್ಯ
ಶಾಸನಿೀಯ ಸಂಸ್ಟಿ ಯಾಗಲೀ ಅಲಿ . ಸಂಸತ್ತತ 2003 ರಲಿ ಒಂದ್ದ ಕಾಯೆದ ಯನ್ನು
ರೂಪಸುವುದರ ಮೂಲಕ ಕಂದರ ಜಾಗೃತ ಆಯೊೀಗಕ್ಕು ಶಾಸನ್ಯತಮ ಕ ಸ್ವಿ ನ
ನಿೀಡಿತ್ತ. ಈ ಕಾಯೆದ ಯನ್ನು ಕಂದರ ಜಾಗೃತ ಆಯೊೀಗ ಕಾಯೆದ 2003 ಎಂದ್ದ
ಕರೆಯಲ್ಗುತತ ದೆ.

Polity
ರಚನೆ:-
ಕಂದರ ಜಾಗೃತ ಆಯೊೀಗವು ಬಹುಸದಸಯ ಸಂಸ್ಟಿ ಯಾಗಿದ್ದದ , ಒಬಬ ಕಂದರ ಜಾಗೃತ

ಆಯುಕತ ರನ್ನು ಮತ್ತತ ಮೂವರಿಗಿಂತ ಹೆಚಿಿ ಲಿ ದ ಇತರೆ ಜಾಗೃತ ಆಯುಕತ ರನ್ನು
ಒಳಗಂಡಿರುತತ ದೆ.
ನೇರ್ಕಾತಿ:-
ತಿರ ದಸಯ ಸಮಿತಿಯ ಶಫಾರಸಿನ ಮೇರೆಗೆ ರಾಷಾ್ ರಧ್ಯ ಕ್ಷರು ಜಾಗೃತ ಆಯೊೀಗದ
ಸದಸಯ ರನ್ನು ನೇಮಿಸುತಾತ ರೆ. ಪರ ದಾನಮಂತಿರ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷತೆಯ ಈ ಸಮಿತಿಯು ಕಂದರ
ಗೃಹ ಸಚಿವರು ಹಾಗೂ ಲೀಕಸಭೆಯ ವಿರೀಧ್ ಪಕ್ಷದ ನ್ಯಯಕನನ್ನು
ಸದಸಯ ರನ್ಯು ಗಿ ಒಳಗಂಡಿರುತತ ದೆ.
ಅಧಿಕಾರವಧಿ:-
ಜಾಗೃತ ಆಯೊೀಗದ ಸದಸಯ ರು 4 ವಷ್ಟಧಗಳ ಅವಧಿಗೆ ಅಥವ್ಯ 65 ವಷ್ಟಧ

ವಯಸ್ವಿ ಗುವವರೆಗೆ ಯಾವುದ್ದ ಮೊದಲ್ಗುತತ ದೆಯೊೀ ಅಲಿ ಯವರೆಗೆ
ಅಧಿಕಾರದಲಿ ಮಂದ್ದವರಿಯುತಾತ ರೆ. ತಮಮ ಅವಧಿ ಪೂರೈಸಿದ ನಂತರ ಇವರು
ಕಂದರ ಅಥವ್ಯ ರಾಜ್ಯ ಸಕಾಧರದ ಯಾವುರ್ದ ಹುದೆದ ಗೆ ನೇಮಕಗಳು ಲು
ಅಹಧರಾಗಿರುವುದಲಿ .
ಪದಚ್ಯಯ ತಿ:-
ಕಂದರ ಜಾಗೃತ ಆಯುಕತ ರು ಅಥವ್ಯ ಇತರೆ ಜಾಗೃತ ಆಯುಕತ ರು

ದವ್ಯಳಿಯಾಗಿದದ ರೆಂದ್ದ ತಿೀಮಾಧನಿಸಲಪ ಟ್ ರೆ ಅಥವ್ಯ ತಮಮ
ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯಲಿ ವೇತನ ಪಡೆಯುವ ಇತರೆ ಹುದೆದ ಯಲಿ ದದ ರೆ ಅಥವ್ಯ ದೈಹಿಕ
ಅಥವ್ಯ ಮಾನಸಿಕ ಅಸವ ಸಿ ತೆಯ ಕಾರಣದಂದ ಸೇವಯಲಿ ಮಂದ್ದವರಿಯಲು
ಯೊೀಗಯ ರಲಿ ಎಂದ್ದ ರಾಷಾ್ ರಧ್ಯ ಕ್ಷರು ಪದಚ್ಯಯ ತಿಗಳಿಸಬಹುದ್ದ.
ಈ ಮೇಲೆ ವಿವರಿಸಿದ ಕಾರಣಗಳಲಿ ದೆ. ಸ್ವಬ್ರೀತಾದ ದ್ದನಧಡತೆ ಅಥವ್ಯ

ಅಸಮಥಧತೆಯ ಆಪಾದನೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆಯೂ ರಾಷಾ್ ರಧ್ಯ ಕ್ಷರು ಕಂದರ
ಜಾಗೃತ ಆಯುಕತ ರು ಅಥವ್ಯ ಇತರೆ ಯಾವುರ್ದ ಜಾಗೃತ ಆಯುಕತ ರನ್ನು
ಪದಚ್ಯಯ ತಿಗಳಿಸಬಹುದ್ದ. ಆದರೆ ಈ ಪರ ಕರಣಗಳಲಿ ರಾಷಾ್ ರಧ್ಯ ಕ್ಷರು
ವಿಷ್ಟಯವನ್ನು ಸುಪರ ೀಂಕೀಟ್ಧ ವಿಚಾರಣೆಗೆ ಒಪಪ ಸಬೇಕ್ಕ. ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸಿದ
Polity
ನಂತರ ಸುಪರ ೀಂಕೀಟ್ಧ ಪದಚ್ಯಯ ತಿಗೆ ನಿೀಡಲ್ದ ಕಾರಣವನ್ನು
(ಆಪಾದನೆಯನ್ನು ) ಎತಿತ ಹಿಡಿದ್ದ, ಪದಚ್ಯಯ ತಿಗಳಿಸಬಹುದ್ದ ಎಂದ್ದ ಸಲಹೆ
ನಿೀಡಿದರೆ ರಾಷಾ್ ರಧ್ಯ ಕ್ಷರು ಪದಚ್ಯಯ ತಿಗಳಿಸಬಹುದ್ದ.
ವೇತನ ರ್ತ್ತತ ಇತರೆ ಸೇವ್ಯ ನ್ನಯರ್ಗಳು:-
ಇವರ ವೇತನ, ರ್ತೆಯ ಮತ್ತತ ಇತರೆ ಸೇವ್ಯ ನಿಯಮಗಳು ಕಂದರ ಲೀಕಸೇವ್ಯ

ಆಯೊೀಗದ ಸದಸಯ ರ ವೇತನ ರ್ತೆಯ ಮತ್ತತ ಇಅತರೆ ಸೇವ್ಯ ನಿಯಮಗಳನ್ನು
ಹೊೀಲುತತ ದೆ. ನೇಮಕಾತಿಯ ನಂತರ ಇವುಗಳನ್ನು ಅವರಿಗೆ
ಅನ್ಯನ್ನಕ್ಕಲವ್ಯಗುವಂತೆ ಬದಲ್ಯಿಸುವಂತಿಲಿ .
ಕಾಯಲಗಳು:-
1) ಕಂದರ ಜಾಗೃತ ಆಯೊೀಗವು ಈ ಕ್ಕಳಗಿನ ಕಾಯಧಗಳನ್ನು ನಿವಧಹಿಸುತತ ದೆ.
2) ರ್ರ ಷಾ್ ಚಾರ ವಿರೀಧಿ ಚಟುವಟ್ಟಕ್ಕಗಳನ್ನು ನಿಯಂತಿರ ಸಲು ಆಡಳಿತದ ವಿವಿಧ್

ಇಲ್ಖೆಗಳಿಂದ ವರದಯನ್ನು ಅಂಕ ಅಂರ್ಗಳನ್ನು ಮತ್ತತ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು
ಸಂಗರ ಹಿಸುತತ ದೆ.
3) ವಿವಿಧ್ ಮಂತಾರ ಲಯಗಳಲಿ ರುವ ಜಾಗೃತ ಆಡಳಿತ ಮೇಲವ ಚಾರಣೆ

ನಡೆಸುವುದ್ದ.
4) ಕಂದರ ಸಕಾಧರದ ನೌಕರನ್ನ ರ್ರ ಷಾ್ ಚಾರ ತಡೆ ಕಾಯೆದ , 1998 ರ ಅಡಿಯಲಿ
ರ್ರ ಷಾ್ ಚಾರದ ಆರೀಪವನ್ನು ಎದ್ದರಿಸುತಿತ ದದ ರೆ ಆಯೊೀಗವು ಅದರ ವಿಚಾರಣೆ
ನಡೆಸುತತ ದೆ.
5) ರ್ರ ಷಾ್ ಚಾರ ತಡೆ ಕಾಯೆದ , 1988 ರ ಅಡಿಯಲಿ ಎದ್ದರಿಸುತಿತ ರುವ ಆಪಾದನೆಗಳ
ಬಗೆಗೆ ಡೆಲಿ ಸ್ಟಪ ಷ್ಟಲ್ ಪ್ಲೀಸ್ಟ ಎಸ್ವ್ ಬ್ರಿ ಷ್ ಮೆಂಟ್ ನಡೆಸುವ ವಿಚಾರಣೆಗಳ
ಪರ ಗತಿಯನ್ನು ಪರಿಶೀಲಸುವುದ್ದ.
6) ಡೆಲಿ ಸ್ಟಪ ಷ್ಟಲ್ ಪ್ಲೀಸ್ಟ ಎಸ್ವ್ ಬ್ರಿ ಷ್ ಮೆಂಟ್ ಕಾಯೆದ , 1946 ರ ಅಡಿಯಲಿ
ವಹಿಸಲ್ದ ಜ್ವ್ಯಬ್ದದ ರಿಯನ್ನು ನಿವಧಹಿಸುವಂತೆ ಡೆಲಿ ಸ್ಟಪ ಷ್ಟಲ್ ಪ್ಲೀಸ್ಟ
ಎಸ್ವ್ ಬ್ರಿ ಷ್ ಮೆಂಟ್ ಗೆ ನಿರ್ದಧರ್ನಗಳನ್ನು ನಿೀಡುವುದ್ದ.
ಕಂದರ ಜಾಗೃತ ಆಯೊೀಗವು ತನು ವ್ಯಷ್ಟಧಕ ವರದಯನ್ನು ಗೃಹ ಇಲ್ಖೆಗೆ

ಸಲಿ ಸುತತ ದೆ. ಗೃಹ ಇಲ್ಖೆಯು ಈ ವರದಯನ್ನು ಸಂಸತಿತ ನಲಿ ಮಂಡಿಸುತತ ದೆ.
ಕಂದರ ಜಾಗೃತ ಆಯೊೀಗವು ಒಂದ್ದ ಸಲಹಾತಮ ಕ ಸಂಸ್ಟಿ ಯಾಗಿದ್ದದ , ಇದರ

Polity
ವರದಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಕರ ಮ ಕೈಗಳುು ವುದ್ದ, ಬ್ರಡುವುದ್ದ ಕಂದರ ಸಕಾಧರದ
ವಿವೇಚನೆಗೆ ಸೇರಿದ ವಿಚಾರ.
ರಾಷ್ಟ್ ಿ ೇಯ ರ್ಹಿಳಾ ಆಯೇಗ (National Commission For Women)
ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಮಹಿಳಾ ಆಯೊೀಗ ಕಾಯೆದ 1990 ರ ಅಡಿಯಲಿ ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಮಹಿಳಾ
ಆಯೊೀಗವನ್ನು ಸ್ವಿ ಪಸಲ್ಯಿತ್ತ. ಮಹಿಳೆಯರ ಸಂವಿಧಾನ್ಯತಮ ಕ ಮತ್ತತ
ಕಾನೂನ್ನಬದಿ ರಕ್ಷಣೀಪಾಯಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಸುವುದ್ದ. ಮಹಿಳೆಯರ ಕ್ಕಂದ್ದ
ಕರತೆಗಳನ್ನು ನಿವ್ಯರಿಸಲು ಸಹಾಯಕವ್ಯಗುವ ಶಾಸನಿೀಯ ಪರಿಹಾರ
ಕರ ಮಗಳನ್ನು ಶಫಾರಸು ಮಾಡುವುದ್ದ ಮತ್ತತ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಎಲಿ
ನಿೀತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಸಕಾಧರಕ್ಕು ಸಲಹೆ ನಿೀಡುವುದ್ದ ಈ ಆಯೊೀಗದ ಪರ ಮಖ್
ಜ್ವ್ಯಬ್ದದ ರಿಗಳಾಗಿವ. 31/01/1992 ರಂದ್ದ ಜ್ಯಂತಿ ಪಟ್ಟು ಯಕ್ ಅವರ
ಅಧ್ಯ ಕ್ಷತೆಯಲಿ ಪರ ಥಮ ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಮಹಿಳಾ ಆಯೊೀಗವನ್ನು ರಚಿಸಲ್ಯಿತ್ತ.
ರಚನೆ:-
ರಾಷ್ಟ್ ಿ ೇಯ ರ್ಹಿಳಾ ಆಯೇಗವು.
a) ಕಂದರ ಸಕಾಧರದಂದ ನೇಮಿಸಲಪ ಟ್ ಒಬಬ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರನ್ನು ಹೊಂದರುತತ ದೆ.
b) ಕಂದರ ಸಕಾಧರದಂದ ನೇಮಿಸಲಪ ಟ್ ಐದ್ದ ಮಂದ ಸದಸಯ ರನ್ನು

ಒಳಗಂಡಿರುತತ ದೆ. ಈ ಸದಸಯ ರುಗಳು ಸಮಥಧರೂ, ಪಾರ ಮಾಣಿಕರೂ ಹಾಗೂ
ಕಾನೂನ್ನ ಅಥವ್ಯ ಶಾಸನ, ಕಾಮಿಧಕ ಸಂಘಟನೆ, ಮಹಿಳಾ ಸಂಘಟನೆಗಳು,
ಆಡಳಿತ, ಆರ್ಥಧಕ ಅಭಿವೃದಿ , ಆರೀಗಯ , ಶಕ್ಷಣ ಅಥವ್ಯ ಸಮಾಜ್ ಕಲ್ಯ ಣ
ಮಂತಾದ ಕ್ಕಿ ೀತರ ಗಳಲಿ ಅನ್ನರ್ವವುಳು ವರಾಗಿರುತಾತ ರೆ.
c) ಕಂದರ ಸಕಾಧರದಂದ ನೇಮಿಸಲಪ ಟ್ ಒಬಬ ಸದಸಯ ಕಾಯಧದಶಧಯನ್ನು

ಹೊಂದರುತತ ದೆ. ಸದಸಯ ಕಾಯಧದಶಧಯು ನಿವಧಹಣಾ ಕ್ಕಿ ೀತರ ದಲಿ ಅಥವ್ಯ
ಸ್ವಮಾಜಿಕ ಚಳುವಳಿಯಲಿ ಪರಿಣಿತನ್ಯಗಿರುತಾತ ನೆ. ಅಥವ್ಯ ಸೂಕತ ಅನ್ನರ್ವವುಳು
ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಸೇವಗಳ ಸದಸಯ ನ್ಯಗಿರುತಾತ ನೆ.
ರಾಷ್ಟ್ ಿ ೇಯ ರ್ಹಿಳಾ ಆಯೇಗದ ಕಾಯಲಗಳು
ರಾಷ್ಟ್ ರೀಯ ಮಹಿಳಾ ಆಯೊೀಗವು ಈ ಕ್ಕಳಗಿನ ಕಾಯಧಗಳನ್ನು ನಿವಧಹಿಸುತತ ದೆ.

Polity
1) ಕಂದರ ಹಾಗೂ ರಾಜ್ಯ ಗಳಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಅಭಿವೃದಿ ಎಷ್ಟ್ ರ ಮಟ್ಟ್ ಗೆ
ಸ್ವಧ್ಯ ವ್ಯಗಿದೆ. ಎಂಬುದನ್ನು ಪರಿಶೀಲಸುವುದ್ದ.
2) ಕಂದರ ಸಕಾಧರ ಮಹಿಳಾ ಆಯೊೀಗಕ್ಕು ಒಪಪ ಸುವ ಯಾವುರ್ದ ವಿಷ್ಟಯದ ಬಗೆಗೆ

ಗಮನ ನಿೀಡುವುದ್ದ.
3) ಮಹಿಳೆಯರನ್ನು ಬಂಧಿಸಿರುವ ಸ್ಟರೆಮನೆ, ರಿಮಾಯ ಂಡ್ ಹೊೀಮ್ ಹಾಗೂ ಇತರೆ

ಸಿ ಳಗಳನ್ನು ಪರಿವಿೀಕಿ ಸುವುದ್ದ ಅಥವ್ಯ ಸಂಬಂಧ್ಪಟ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಸೂಕತ
ಪರಿಹಾರ ಕರ ಮ ತೆಗೆದ್ದಕಳುು ವಂತೆ ಸೂಚಿಸುವುದ್ದ.
4) ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಯಾವುರ್ದ ವಿಷ್ಟಯ. ಅದರಲಿ ಯೂ

ನಿದಧಷ್ಟ್ ವ್ಯಗಿ ಮಹಿಳೆಯರು ಎದ್ದರಿಸುತಿತ ರುವ ಸಮಸ್ಟಯ ಗಳು ಮತ್ತತ
ಸವ್ಯಲುಗಳನ್ನು ಕ್ಕರಿತ್ತ ಸಕಾಧರಕ್ಕು ನಿಯತಕಾಲಕವ್ಯಗಿ ವರದಗಳನ್ನು
ಸಲಿ ಸುವುದ್ದ.
5) ಮಹಿಳೆಯರ ಸಿಿ ತಿಗತಿಗಳನ್ನು ಉತತ ಮಪಡಿಸಲು ಅಂತಹ

ರಕಶ ಣೀಪಾಯಗಳನ್ನು ಹೇಗೆ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಅನ್ನಷಾ್ ನಗಳಿಸಬೇಕ್ಕ
ಎಂಬುದರ ಬಗೆಗೆ ಕಂದರ ಹಾಗೂ ರಾಜ್ಯ ಸಕಾಧರಗಳಿಗೆ ಸಲಹೆ ನಿೀಡುವುದ್ದ.
6) ಈ ರಕ್ಷಣೀಪಾಯಗಳು ಹೇಗೆ ಕಾಯಧ ನಿವಧಹಿಸುತತ ವ ಎಂಬುದರ ಬಗೆಗೆ

ಕಂದರ ಸಕಾಧರಕ್ಕು ವ್ಯಷ್ಟಧಕವ್ಯಗಿ ಅಥವ್ಯ ಸೂಕತ ವನಿಸಿದಾಗ ವರದಗಳನ್ನು
ನಿೀಡುವುದ್ದ.
7) ಸಂವಿಧಾನ ಮತ್ತತ ಇತರೆ ಕಾನೂನ್ನಗಳ ಅಡಿಯಲಿ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ

ನಿೀಡಲ್ಗಿರುವ ರಕ್ಷಣೀಪಾಯಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಎಲ್ಿ ವಿಷ್ಟಯಗಳನ್ನು
ಪರಿಶೀಲಸುವುದ್ದ ಮತ್ತತ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸುವುದ್ದ.
8) ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಪರ ಸುತ ತ ಆಸಿತ ತವ ದಲಿ ರುವ ಸಂವಿಧಾನದ

ಉಪಬಂಧ್ಗಳು ಮತ್ತತ ಇತರೆ ಕಾನೂನ್ನಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಸುವುದ್ದ ಮತ್ತತ ಈ
ಕಾನೂನ್ನಗಳಲಿ ರುವ ಲೀಪದೀಷ್ಟಗಳನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಲು, ಅವುಗಳಿಗೆ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ
ತರುವಂತೆ ಶಫಾರಸು ಮಾಡುವುದ್ದ.
9) ಈ ಕ್ಕಳಗಿನ ವಿಷ್ಟಯಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ದೂರುಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಸುವುದ್ದ.
1. ಮಹಿಳಾ ಹಕ್ಕು ಗಳ ನಿರಾಕರಣೆ

2. ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ರಕ್ಷಣೆ ನಿೀಡಲು ಮತ್ತತ ಸಮಾನತೆ ಹಾಗೂ ಅಭಿವೃದಿ ಯನ್ನು
ಸ್ವಧಿಸಲು ರೂಪಸಲ್ದ ಕಾನೂನ್ನಗಳನ್ನು ಅನ್ನಷಾ್ ನಗಳಿಸದರುವುದ್ದ.
3. ಮಹಿಳೆಯರ ಕಲ್ಯ ಣಕ್ಕು ನೆರವ್ಯಗುವ, ಮಹಿಳೆಯರ ಸಮಸ್ಟಯ ಗಳಿಗೆ ಪರಿಹಾರ
ನಿೀಡಬಲಿ , ಮಹಿಳೆಯರ ಕಷ್ಟ್ ಕಾಪಧಣಯ ಗಳನ್ನು ನಿೀಗಿಸಬಲಿ ನಿೀತಿ

Polity
ನಿಧಾಧರಗಳು, ಮಾಗಧದಶಧ ಸೂತರ ಗಳು ಹಾಗೂ ಸೂಚನೆಗಳನ್ನು
ಸಂಬಂಧ್ಪಟ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು/ ಪಾರ ಧಿಕಾರಿಗಳು ಪಾಲಸದದದ ರೆ.
10) ಮಹಿಳೆಯರ ವಿರುದದ ನಡೆಯುವ ತಾರತಮಯ ಮತ್ತತ ದೌಜ್ಧನಯ ಗಳಿಂದ

ಉಂಟ್ಟಗುವ ನಿದಧಷ್ಟ್ ಸಮಸ್ಟಯ ಗಳನ್ನು ಕ್ಕರಿತ್ತ ವಿಶೇಷ್ಟವ್ಯಗಿ ಅಧ್ಯ ಯನ
ಮಾಡಲು ಅಥವ್ಯ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸಲು ಅಗತಯ ಕರ ಮಗಳನ್ನು ಕೈಗಳುು ವುದ್ದ.
11) ಎಲ್ಿ ಕ್ಕಿ ೀತರ ಗಳಲಿ ಯೂ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಹೇಗೆ ಪಾರ ತಿನಿಧ್ಯ ತೆ ನಿೀಡಬಹುದ್ದ
ಎಂಬ ವಿಷ್ಟಯದ ಬಗೆಗೆ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸಂಶೀಧ್ನೆ ಕೈಗಳುು ವುದ್ದ.
2.7.7) ಪಕಾಿ ಂತರ ನಿಷೇಧ್ ಕಾನೂನ್ನ
ಪಕಾಷ ೆಂತರ ನ್ನಷೇದ ಕಾನೂನು (Anti – Defection Law)
ಪಕಾಿ ಂತರವು ಭಾರತದ ರಾಜ್ಕೀಯ ವಯ ವಸ್ಟಿ ಯಲಿ ಒಂದ್ದ ಪಡುಗಾಗಿ

ಪರಿಣಮಿಸಿದೆ. ಶಾಸನ ಸಭೆಯ ಸದಸಯ ರು ತಮಮ ಪಕ್ಷವನ್ನು ತಯ ಜಿಸಿ ಬೇರೆ ಪಕ್ಷವನ್ನು
ಸೇರುವುದಕ್ಕು ಪಕಾಿ ಂತರ ಎಂದ್ದ ಕರೆಯುತಾತ ರೆ. ಪಕ್ಷಗಳಲಿ ಕಂಡುಬರುವ
ಗುಂಪುಗಾರಿಕ್ಕ, ಕಚಾಿ ಟ, ವೈಯಕತ ಕ ಪರ ತಿಷೆಠ , ನ್ಯಯಕರ ನಡುವಿನ
ಭಿನ್ಯು ಭಿಪಾರ ಯ, ಹಣ ಹಾಗೂ ಅಧಿಕಾರದ ಆಮಿಷ್ಟಗಳು ಪಕಾಿ ಂತರಕ್ಕು
ಕಾರಣಗಳಾಗಿವ. 1950 ರಿಂದ 1977 ರವರೆಗೆ ಹಲವು ಬ್ದರಿ ರಾಜ್ಯ ಸಕಾಧರಗಳು
ಪಕಾಿ ಂತರ ಪಡುಗಿನಿಂದ ಅಧಿಕಾರ ಕಳೆದ್ದಕಂಡವು. ಭಾರತದ ರಾಜ್ಕಾರಣದಲಿ
1967 ರ ನಮತ ರ ಬ್ರಹಾರ ಒಂದರಲೆಿ ೀ ಸುಮಾರು 200 ಪಕಾಿ ಂತರಗಳಾದವು.
ನವಂಬರ್ 22, 1967 ರಲಿ ಪಂಜಾಬ್ರನಲಿ ಸದಾಧರ್ ಗಿಲ್ ಮಖಂಡತವ ದಲಿ 19

ಶಾಸಕರು ಪಕಾಿ ಂತರ ಮಾಡಿದದ ರಿಂದ ಕಾಂಗೆರ ೀಸ್ಟಿ ೀತರ ಸಕಾಧರ
ಪದಚ್ಯಯ ತಿಗಂಡಿತ್ತ. ಕನ್ಯಧಟಕದಲಿ 1981 ರಲಿ ಇಬಬ ರು ಶಾಸನ ಸಭೆಯ
ಸದಸಯ ರು ಜ್ನತಾ ಪಕ್ಷದಂದ ಕಾಂಗೆರ ೀಸ್ಟ ಗೆ ಪಕಾಿ ಂತರ ಮಾಡಿದರು.
ಪಕಾಿ ಂತರದ ದ್ದಷ್ಟ್ ರಿಣಾಮಗಳು : ಪಕಾಿ ಂತರವು ರಾಜ್ಕೀಯ ಅಸಿಿ ರತೆ,

ರಾಜ್ಯ ಗಳಲಿ ಸಮಿಮ ರ್ರ ಸಕಾಧರಗಳ ರಚನೆ, ಮಖ್ಯ ಮಂತಿರ ಹುದೆದ ಯ ಅಪಮೌಲಯ ,
ಕ್ಕದ್ದರೆ ವ್ಯಯ ಪಾರ ಮಂತಿರ ಮಂಡಲದ ಗಾತರ ದ ವಿಸತ ರಣೆ, ರಾಜ್ಕೀಯ ಮೌಲಯ ಗಳ
ಅವನತಿ, ಅಲಪ ಮತ ಸಕಾಧರ ರಚನೆ ಮಂತಾದ ದ್ದಷ್ಟ್ ರಿಣಾಮಗಳಿಗೆ ಎಡೆಮಾಡಿ
ಕಡುತತ ದೆ.
ಈ ಮೇಲನ ದ್ದಷ್ಟ್ ರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಉಂಟು ಮಾಡುವ ಪಕಾಿ ಂತರ ಪಡುಗನ್ನು

ತಡೆಗಟ್ ಲು ಸಂವಿಧಾನದ 52 ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿಯ ಮೂಲಕ 1985 ರಲಿ ರಾಜಿೀವ್
ಗಾಂಧಿ ನೇತೃತವ ದ ಕಾಂಗೆರ ಸ್ಟ ಸಕಾಧರವು “ಪಕಾಿ ಂತರ ನಿಷೇಧ್ ಕಾನೂನನ್ನು ಜಾರಿಗೆ
ತಂದತ್ತ. ಪಕಾಿ ಂತರ ನಿಷೇಧ್ ಕಾನೂನಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಿವರಗಳನ್ನು
ಸಂವಿಧಾನದ 10 ನೇ ಅನ್ನಸೂಚಿಯಲಿ ಕಾಣಬಹುದ್ದ. ಈ ಕಾಯೆದ ಯು ಪಕಾಿ ಂತರ

Polity
ಮಾಡುವ ಸಂಸತ್ ಹಾಗೂ ರಾಜ್ಯ ಶಾಸನ ಸಭೆಗಳ ಸದಸಯ ರನ್ನು ಶಾಸಕಾಂಗದ
ಸದಸಯ ತವ ದಂದ ಅನಹಧಗಳಿಸುತತ ದೆ.
ಪಕಾಿ ಂತರ ನಿಷೇಧ್ ಕಾನೂನ್ನ 101, 102, 190 ಮತ್ತತ 191 ನೇ ವಿಧಿಗಳಲಿ
ಬದಲ್ವಣೆ ತಂದತ್ತ. ಸಂವಿಧಾನದ 91 ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಕಾಯೆದ ಯ ಮೂಲಕ
ಪಕಾಿ ಂತರ ನಿಷೇಧ್ ಕಾನೂನಿಗೆ 2003 ರಲಿ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ
ತರಲ್ಯಿತ್ತ.ತಿದ್ದದ ಪಡಿಗಂಡ ಪಕಾಿ ಂತರ ನಿಷೇಧ್ ಕಾನೂನಿನ ನಿಯಮಗಳು ಈ
ಕ್ಕಳಗಿನಂತಿವ.
1) ಅನಹಲತೆ
10 ನೇ ಅನ್ನಸೂಚಿಯು ಪಕಾಿ ಂತರ ಮಾಡಿದ ಸಂಸತ್ ಮತ್ತತ ರಾಜ್ಯ ಶಾಸನ ಸಭೆಗಳ
ಸದಸಯ ರನ್ನು ಸದಸಯ ತವ ದಂದ ಅನಹಧಗಳಿಸಲು ಅವಕಾರ್ ನಿೀಡುತತ ದೆ.
ಅನಹಧತೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ 10 ನೇ ಅನ್ನಸೂಚಿಯು ಈ ಕ್ಕಳಗಿನ ನಿಯಮಗಳನ್ನು
ಒಳಗಂಡಿದೆ.
# ರಾಜ್ಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳ ಸದಸಯ ರು
ಯಾವುರ್ದ ರಾಜ್ಕೀಯ ಪಕ್ಷಕ್ಕು ಸೇರಿದ ಶಾಸನ ಸಭೆಯ ಸದಸಯ ರನ್ನು ಈ ಕ್ಕಳಗಿನ

ಸಂದರ್ಧದಲಿ ಪಕಾಿ ಂತರ ನಿಷೇಧ್ ಕಾನೂನಿನ ಪರ ಕಾರ ಸದಸಯ ತವ ದಂದ
ಅನಹಧಗಳಿಸಲ್ಗುತತ ದೆ.
ತಾನ್ನ ಆಯೆು ಯಾದ ರಾಜ್ಕೀಯ ಪಕ್ಷದ ಸದಸಯ ತವ ಕ್ಕು ಸವ ಯಂ ಇಚ್ಛ ಯಿಂದ

ರಾಜಿೀನ್ಯಮೆ ಸಲಿ ಸಿದರೆ ಅಥವ್ಯ ತನು ಪಕ್ಷದ ಪೂವ್ಯಧನ್ನಮತಿ ಇಲಿ ದೆ ಪಕ್ಷದ
ನಿರ್ದಧರ್ನಕ್ಕು ವಿರುದದ ವ್ಯಗಿ ಶಾಸನ ಸಭೆಯಲಿ ಮತ ಚಲ್ಯಿಸಿದರೆ ಅಥವ್ಯ ಮತ
ಚಲ್ಯಿಸಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದರೆ ಮತ್ತತ ಇಂತಹ ವತಧನೆಯನ್ನು ಪಕ್ಷವು 15
ದನಗಳಲಿ ಮನಿು ಸದದದ ರೆ
ಒಂದ್ದ ಪಕ್ಷದ ಟ್ಟಕ್ಕಟ್ ನಿಂದ ಚ್ಯನ್ಯಯಿತನ್ಯದ ವಯ ಕತ ಆ ಪಕ್ಷದಲಿ ಯೇ

ಮಂದ್ದವರೆಯಬೇಕ್ಕ ಮತ್ತತ ಪಕ್ಷದ ನಿರ್ದಧರ್ನಗಳಿಗೆ ವಿಧೇಯತೆ
ತೊೀರಿಸಬೇಕ್ಕಂದ್ದ ಈ ನಿಯಮ ಸಪ ಷ್ಟ್ ಪಡಿಸುತತ ದೆ.
# ಸವ ತಂತರ ಅರ್ಯ ರ್ಥಧಗಳು
ಸವ ತಂತರ ಅರ್ಯ ರ್ಥಧಯಾಗಿ ಶಾಸನ ಸಭೆಗೆ ಆಯೆು ಯಾದ ಸದಸಯ ನ್ನ. ಚ್ಯನ್ಯವಣೆಯ
ನಂತರ ಯಾವುರ್ದ ಪಕ್ಷವನ್ನು ಸೇರಿದರೆ ಅವನ ಶಾಸನ ಸಭೆಯ ಸದಸಯ ತವ ವನ್ನು
ಅನಹಧಗಳಿಸುತತ ದೆ.
# ನ್ಯಮಕರಣಗಂಡ ಸದಸಯ ರು
ನ್ಯಮಕರಣಗಂಡ ಸದಸಯ ರು ನ್ಯಮಕರಣಗಂಡ 6 ತಿಂಗಳ ನಂತರ

ಯಾವುದಾದರೂ ರಾಜ್ಕೀಯ ಪಕ್ಷವನ್ನು ಸೇರಿದರೆ, ಅವನ ಶಾಸನ ಸಭೆಯ
Polity
ಸದಸಯ ತವ ಅನೂಜಿಧತವ್ಯಗುತತ ದೆ. ನ್ಯಮಕರಣಗಂಡ 6 ತಿಂಗಳೊಳಗೆ ಯಾವುರ್ದ
ರಾಜ್ಕೀಯ ಪಕ್ಷ ಸೇರಿದರೆ ಅವನನ್ನು ಸದಸಯ ತವ ದಂದ ಅನಹಧಗಳಿಸುವಂತಿಲಿ .
2) ಅಪವ್ಯದಗಳು
ಈ ಕ್ಕಳಗಿನ ಸಂದರ್ಧಗಳಲಿ ಪಕಾಿ ಂತರ ನಿಷೇಧ್ ಕಾನೂನ್ನ

ಅನವ ಯವ್ಯಗುವುದಲಿ . ಆದದ ರಿಂದ ಒಬಬ ವಯ ಕತ ಯನ್ನು ಶಾಸನ ಸಭೆಯ
ಸದಸಯ ತವ ದಂದ ಅನಹಧಗಳಿಸಲು ಸ್ವಧ್ಯ ವಿಲಿ
ಒಂದ್ದ ಪಕ್ಷವು ಇನು ಂದ್ದ ಪಕ್ಷದಂದಗೆ ವಿಲೀನವ್ಯದಾಗ ಆ ಪಕ್ಷದ ಸದಸಯ ತನು

ಪಕ್ಷದಂದ ಹೊರನಡೆದರೆ ಅವನಿಗೆ ಪಕಾಿ ಂತರ ಕಾಯೆದ ಅನವ ಯಿಸುವುದಲಿ . ಆದರೆ
ಮೂರನೇ ಎರಡಕ್ಕು ಕಡಿಮೆ ಇಲಿ ದಷ್ಟ್ ಪಕ್ಷದ ಶಾಸಕಾಂಗದ ಸದಸಯ ರು ವಿಲೀನಕ್ಕು
ಒಪಪ ಗೆ ಕಡಬೇಕ್ಕ.
ಲೀಕಸಭಾಧ್ಯ ಕ್ಷ ಮತ್ತತ ಉಪಸಭಾಧ್ಯ ಕ್ಷ, ರಾಜ್ಯ ಸಭೆಯ ಸಭಾಪತಿ ಮತ್ತತ ಉಪ

ಸಭಾಪತಿ, ವಿಧಾನ ಸಭಾಧ್ಯ ಕ್ಷ ಮತ್ತತ ಉಪ ಸಭಾಧ್ಯ ಕ್ಷ, ವಿಧಾನ ಪರಿಷ್ಟತಿತ ನ
ಸಭಾಪತಿ ಮತ್ತತ ಉಪ ಸಭಾಪತಿಗಳಿಗೆ ಪಕಾಿ ಂತರ ನಿಷೇಧ್ ಕಾನೂನ್ನ
ಅನವ ಯಿಸುವುದಲಿ . ಆದದ ರಿಂದ ಈ ಸ್ವಿ ನಗಳಿಗೆ ಆಯೆು ಯಾದ ಸದಸಯ ನ್ನ ಸವ
ಇಚ್ಿ ಯಿಂದ ತನು ಪಕ್ಷದ ಸದಸಯ ತವ ವನ್ನು ತಯ ಜಿಸಬಹುದ್ದ ಅಥವ್ಯ ಅವಧಿ
ಮಗಿದ ಮೇಲೆ ಪುನಃ ತನು ಪಕ್ಷದ ಸದಸಯ ನ್ಯಗಬಹುದ್ದ.
3) ಒಡ್ಕಲಿ ಅದು ಪಕಾಷ ೆಂತರ
ಯಾವುರ್ದ ಒಂದ್ದ ಪಕ್ಷದ 1/3 ರಷ್ಟ್ ಸದಸಯ ರು ಪಕ್ಷವನ್ನು ತಯ ಜಿಸಿದರೆ ಅದ್ದ ಒಡಕ
ವಿನಹ ಪಕಾಿ ಂತರವಲಿ ಎಂಬುದಾಗಿ 10 ನೇ ಅನ್ನಸೂಚಿಯ 3 ನೇ ಪಾಯ ರಾ
ಹೇಳುತಿತ ತ್ತತ . ಆದರೆ 91 ನೇ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಕಾಯೆದ ಯ ಮೂಲಕ 10 ನೇ ಅನ್ನಸೂಚಿಯ
3 ನೇ ಪಾಯ ರಾ ತೆಗೆದ್ದಹಾಕಲ್ಗಿದೆ. ಆದದ ರಿಂದ ಪರ ಸುತ ತ 1/3 ರಷ್ಟ್ ಸದಸಯ ರು
ಪಕ್ಷವನ್ನು ತಯ ಜಿಸಿದರೆ ಅದನ್ನು ಪಕಾಿ ಂತರವಂದ್ದ ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಗುತತ ದೆ.
4) ನ್ನಧಾಲರ ತೆಗ್ಗದುಕಳುು ವ ಅಧಿಕಾರ
ಪಕಾಿ ಂತರದಂದ ಉಂಟ್ಟಗಬಹುದಾದ ಅನಹಧತೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಯಾವುರ್ದ

ವಿಷ್ಟಯದ ಬಗೆಗೆ ನಿಧಾಧರ ತೆಗೆದ್ದಕಳುು ವ ಅಧಿಕಾರ ಶಾಸನ ಸಭೆಗಳ
ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರುಗಳಿಗೆ ಇರುತತ ದೆ. ಆದದ ರಿಂದ ಪಕಾಿ ಂತರ ನಿಷೇಧ್ ಕಾನೂನಿನ ಅನವ ಯ
ಶಾಸನ ಸಭೆಯ ಸದಸಯ ರ ಸದಸಯ ತವ ವನ್ನು ಅನಹಧಗಳಿಸುವ ಅಧಿಕಾರ ಶಾಸನ
ಸಭೆಯ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರುಗಳಿಗೆ ಇರುತತ ದೆ. ಮೂಲತಃ ಸದಸಯ ರ ಅನಹಧತೆಗೆ
ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಶಾಸನ ಸಭೆಗಳ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರ ನಿಣಧಯವೇ ಅಂತಿಮವ್ಯಗಿತ್ತತ ಮತ್ತತ
ಇವರ ನಿಣಧಯವನ್ನು ಯಾವುರ್ದ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದಲಿ ಪರ ಶು ಸುವಂತಿರಲಲಿ .
ಆದರೆ ಕಹಿಟ ಹೊಲಿ ಹಾನ್ ಪರ ಕರಣ (1993) ದಲಿ ಸುಪರ ೀಂಕೀಟ್ಧ ಇದನ್ನು
ಸಂವಿಧಾನ ಬ್ದಹಿರ ಎಂದ್ದ ಘೀಷ್ಟಸಿತ್ತ. ಈ ನಿಯಮ ಸುಪರ ೀಂಕೀಟ್ಧ ಮತ್ತತ

Polity
ಹೈಕೀಟ್ಧ ಗಳ ವ್ಯಯ ಪತ ಯನ್ನು ನಿಬಧಂಧಿಸುತತ ದೆ ಎಂಬುರ್ದ ಸುಪರ ೀಂಕೀಟ್ಧ
ಈ ಘೀಷ್ಟಣೆಗೆ ಕಾರಣ 10 ನೇ ಅನ್ನಸೂಚಿಯ ಅಡಿಯಲಿ ಪಕಾಿ ಂತರಕ್ಕು
ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ನಿಣಧಯ ತೆಗೆದ್ದಕಳುು ವ್ಯಗ ಶಾಸನ ಸಭೆಯ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷನ
ನಿಣಧಯವ್ಯ ಕ್ಕಡ ನ್ಯಯ ಯಿಕ ವಿಮಶ್ನಧಯ ವ್ಯಯ ಪತ ಗೆ ಒಳಪಡುತತ ದೆ ಎಂಬುದಾಗಿ
ಸುಪರ ೀಂಕೀಟ್ಧ ಕಹಿಟ ಹೊಲಿ ಹಾನ್ ಪರ ಕರಣದಲಿ ತಿೀಪುಧ ನಿೀಡಿತ್ತ.
5) ಮಂತಿಿ ಮಂಡ್ಲದ ಗಾತಿ ದ ಮೇರ್ ರ್ಮತಿ
2004 ರಲಿ ಪಕಾಿ ಂತರ ನಿಷೇಧ್ ಕಾನೂನಿನ ತರಲ್ದ 91 ನೇ ಸಂವಿಧಾನ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ
ಕಾಯೆದ ಯು ಕಂದರ ಹಾಗೂ ರಾಜ್ಯ ಮಂತಿರ ಮಂಡಲದ ಗಾತರ ದ ಮೇಲೆ
ಮಿತಿಯನ್ನು ವಿಧಿಸಿತ್ತ. ಅದರ ಪರ ಕಾರ ಕಂದರ ಮಂತಿರ ಮಂಡಲದ ಸದಸಯ ರ ಸಂಖೆಯ
ಪರ ಧಾನಿಯನು ಳಗಂಡಂತೆ ಲೀಕಸಭಾ ಸದಸಯ ರ ಒಟು್ ಸಂಖೆಯ ಯ ಶೇಕಡಾ
15 ನ್ನು ಮಿೀರುವಂತಿಲಿ . ಆದರೆ ರಾಜ್ಯ ರ್ಂದರ ಮಂತಿರ ಮಂಡಲದ ಸದಸಯ ರ
ಸಂಖೆಯ ಮಖ್ಯ ಮಂತಿರ ಯನು ಳಗಂಡಂತೆ 12 ಮಂದಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ
ಇರುವಂತಿಲಿ .
6) ಲ್ಲಭದಾಯಕ ಹುದೆದ ಗಳ ಮೇರ್ ನ್ನಷೇಧ್
ಪಕಾಿ ಂತರ ನಿಷೇಧ್ ಕಾನೂನಿನಡಿಯಲಿ ಶಾಸನ ಸಭೆಯ ಸದಸಯ ತವ ದಂದ

ಅನಹಧಗಂಡ ಶಾಸನ ಸಭೆಯ ಸದಸಯ ರು ಮಂತಿರ ಪದವಿ ಅಥವ್ಯ ಕಂದರ
ಅಥವ್ಯ ರಾಜ್ಯ ಸಕಾಧರದ ಯಾವುರ್ದ ಲ್ರ್ದಾಯಕ ಹುದೆದ ಯನ್ನು
ಒಪಪ ಕಳುು ವಂತಿಲಿ .
7) ನ್ನಯರ್ಗಳನುಿ ರೂಪ್ತಸುವ ಅಧಿಕಾರ
10 ನೇ ಅನ್ನಸೂಚಿಯಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಉಪಬಂಧ್ಗಳನ್ನು ಅನ್ನಷಾ್ ನ

ಗಳಿಸಲು ಅವರ್ಯ ಕವ್ಯದ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ರೂಪಸುವ ಅಧಿಕಾರ ಶಾಸನ ಸಭೆಗಳ
ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರುಗಳಿಗೆ ಇದೆ. ಅಂತಹ ನಿಯಮಗಳನ್ನು 30 ದನಗಳ ಕಾಲ ಶಾಸನ ಸಭೆಯ
ಮಂದೆ ಇಡಬೇಕ್ಕ. ಶಾಸನ ಸಭೆಯು ಅಂತಹ ನಿಯಮಗಳನ್ನು
ಅನ್ನಮೊೀದಸಬಹುದ್ದ ಅಥವ್ಯ ಅನ್ನಮೊೀದಸದೆ ಇರಬಹುದ್ದ ಅಥವ್ಯ
ಮಾಪಾಧಡು ಮಾಡಬಹುದ್ದ. ಸದನದ ಯಾವುರ್ದ ಸದಸಯ ನಿಂದ ದೂರು
ಸಿವ ೀಕರಿಸಿದರೆ ಮಾತರ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷನ್ನ ಪರ ಕರಣಗಳನ್ನು ಕೈಗೆತಿತ ಕಳು ಬಹುದ್ದ. ಅಂತಿಮ
ನಿಣಧಯವನ್ನು ತೆಗೆದ್ದಕಳುು ವುದಕು ಂತ ಮಂಚಿತವ್ಯಗಿ ಸಭಾಧ್ಯ ಕ್ಷನ್ನ, ಯಾವ
ಸದಸಯ ನ ವಿರುದಿ ವ್ಯಗಿ ಪಕಾಿ ಂತರ ಮಾಡಿದಾದ ನೆ ಎಂದ್ದ ದೂರು
ನಿೀಡಲ್ಗಿದೆಯೊೀ ಆ ಸದಸಯ ನಿಗೆ ವಿವರಣೆ ನಿೀಡಲು ಅವಕಾರ್ ನಿೀಡಬೇಕ್ಕ.
ಅಧ್ಯ ಕ್ಷನ್ನ ವಿಷ್ಟಯವನ್ನು ವಿಚಾರಣೆಗಾಗಿ ಸೌಲರ್ಯ ಸಮಿತಿಗೆ ಒಪಪ ಸಬಹುದ್ದ
ಆದದ ರಿಂದ ಪಕಾಿ ಂತರ ಪರ ಕರಣ ಶೀಘರ ವ್ಯಗಿ ಇತಯ ಥಧಗಳುು ವ ವಿಷ್ಟಯವಲಿ .
ವಿರ್ಶ್ನಲ

Polity
ಪಕಾಿ ಂತರ ನಿಷೇಧ್ ಕಾನೂನ್ನ ಕ್ಕಲವು ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ ತನು ರ್ದ ಆದ ಪಾರ ಮಖ್ಯ ತೆ
ಹೊಂದದೆ. ಮೊದಲನೆಯದಾಗಿ ಈ ಕಾಯೆದ ರಾಜ್ಕೀಯ ಆಸಿತ ರತೆಯನ್ನು
ನಿವ್ಯರಿಸುತತ ದೆ. ಎರಡನೆಯದಾಗಿ ಮಂತಿರ ಮಂಡಲದ ಗಾತರ ವನ್ನು
ಮಿತಿಗಳಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ ಸ್ವವಧಜ್ನಿಕ ಹಣದ ಅಪವಯ ಯವನ್ನು
ನಿಯಂತಿರ ಸುತತ ದೆ. ಮೂರನೆಯದಾಗಿ ಈ ಕಾಯೆದ ಅಲಪ ಮತ ಸಕಾಧರದ
ರಚನೆಯನ್ನು ತಡೆಗಟು್ ತತ ದೆ. ನ್ಯಲು ನೆಯದಾಗಿ ಕ್ಕದ್ದರೆ ವ್ಯಯ ಪಾರ ಅಥವ್ಯ
ಶಾಸಕರ ಮಾರಾಟವನ್ನು ನಿಯಂತಿರ ಸುವುದರ ಮೂಲಕ ರಾಜ್ಕೀಯ ಮೌಲಯ ಗಳು
ಅಪಮೌಲಯ ಗಳು ದಂತೆ ನಿಯಂತಿರ ಸುತತ ದೆ.
ಆದರೆ ಈ ಕಾಯೆದ ಕ್ಕಲವು ನೂಯ ನತೆಗಳಿಂದ ಕ್ಕಡಿದೆ. ಈ ಕಾಯೆದ ಯು ಆಯೆು ಯಾದ

6 ತಿಂಗಳೊಳಗೆ ಒಂದ್ದ ರಾಜ್ಕೀಯ ಪಕ್ಷವನ್ನು ಸೇರುವ ಅವಕಾರ್ವನ್ನು ಒಬಬ
ಸವ ತಂತರ ಅರ್ಯ ರ್ಥಧಗೆ ನಿೀಡುತತ ದೆ. ಇದ್ದ ಸಮಥಧನಿೀಯವಲಿ , ರಾಜ್ಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳ
ವಿಲೀನವು ಈ ಕಾಯೆದ ಯ ವ್ಯಯ ಪತ ಗೆ ಒಳಪಡುವುದಲಿ . ಆದದ ರಿಂದ ಪಕ್ಷಗಳ
ವಿಲೀನದ ಹೆಸರಿನಲಿ ಪಕಾಿ ಂತರ ಸಂರ್ವಿಸುವ ಸ್ವಧ್ಯ ತೆ ಇರುತತ ದೆ. ಪಕಾಿ ಂತರಕ್ಕು
ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ನಿಣಧಯವನ್ನು ತೆಗೆದ್ದಕಳುು ವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಈ ಕಾಯೆದ
ಸದನದ ಅಧ್ಯ ಕ್ಷರುಗಳಿಗೆ ನಿೀಡಿದೆ. ಆದರೆ ಸಭಾಧ್ಯ ಕ್ಷರು ಪಕ್ಷಪಾತ ಮಾಡಬಹುದ್ದ.
ಅದದ ರಿಂದ ಪಕಾಿ ಂತರ ವಿಷ್ಟಯಕ್ಕು ರಾಜ್ಕೀಯ ಬಣಣ ಬರುವ ಸ್ವಧ್ಯ ತೆ ಇರುವುದ್ದ.


ಸಂವಿಧಾನ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ಸಂವಿಧಾನ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

2019

ALL RIGHT RESERVED © MADGUY LABS 2019

ಭಾರತ ಸಂವಿಧಾನದ ಮೂಲಗಳು

ಸಂವಿಧಾನದ ಅಂತಿಮ ರೂಪವು ಅನೇಕ ಇತರ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಂವಿಧಾನಗಳ ಬೇರೆ

ಬ್ರಿ ಟನ್ನಿ ನ ಸಂವಿಧಾನ

# ಸರಕಾರದ ಸಂಸದೀಯ ಸವ ರೂಪ

# ಲೀಕಸಭಾಧ್ಯ ಕ್ಷ ಮತತ ವರ ಪಾತರ

# ಶಾಸನೆ ರಚನೆಯ ವಿಧಾನ

# ನ್ಯಯ ಯ ನಿಧ್ಧರಿಸುವ ಕಾಯಧವಿಧಾನ

ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕತ ಸಂಸ್ಥಾ ನದ ಸಂವಿಧಾನ

# ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕು ಗಳು

# ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಒಕ್ಕು ಟದ ಸಕಾಧರದ ಮಾದರಿ

# ನ್ಯಯ ಯಾಂಗದ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ ತೆ ಮತ್ತತ ಶಾಸಕಾಂಗದ ನಿಧಾಧರಗಳನ್ನು

# ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಗೆ ಮಹಾಸೇನ್ಯಧಿಪತಿಯ ಪಟ್

# ನ್ಯಯ ಯ ನಿಧ್ಧರಿಸುವ ಕಾಯಧವಿಧಾನ

ಐರ್ಲೆಂಡ್ ದೇಶದ ಸಂವಿಧಾನ

# ಸಕಾಧರಿ ಕಾಯಧನಿೀತಿಯ ಸ್ವಂವಿಧಾನಿಕ ತಾಕೀತ್ತ

ಫ್ರಿ ನ್ಸ್ ದೇಶದ ಸಂವಿಧಾನ

# ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ , ಸಮಾನತೆ ಮತ್ತತ ಭಾರ ತೃತವ ಆದರ್ಧಗಳು

ಕೆನಡಾ ದೇಶದ ಸಂವಿಧಾನ

Website: https://madguy.co/ Join MadGuy Unlimited for Unlimited

# ಕಂದರ ಸಕಾಧರಕ್ಕು ರಾಜ್ಯ ಸಕಾಧರದ ಮೇಲುಳಿದ ರ್ಕತ ಗಳು

ಆಸ್ಟ್ ಿ ೇಲಿಯ ದೇಶದ ಸಂವಿಧಾನ

# ಪರ ಸುತ ತ ವಿಷ್ಟಯಗಳ ಪಟ್ಟ್

# ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಮಧ್ಯ ಅನಿರ್ಧಂದತ ವ್ಯಯ ಪರ - ವಹಿವ್ಯಟ್ಟಗೆ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ

ಸೇವಿಯಟ್ ಒಕ್ಕೂ ಟದ ಸಂವಿಧಾನ

# ಮೂಲಭೂತ ಕತಧವಯ ಗಳು

# ಸ್ವಮಾಜಿಕ ನ್ಯಯ ಯದ ಧ್ಯ ೀಯಗಳು

# ಸಕಾಧರಿ ಕಾಯಧನಿೀತಿಯ ತಾಕೀತ್ತಗಳು

ಜಪಾನ್ಸ ದೇಶದ ಸಂವಿಧಾನ

# ಸುಪರ ೀಂ ಕೀಟ್ಟಧನ ನ್ಯಯ ಯಾಧಿೀಕರಣ ಸಲಹೆ, ಕಾನೂನಿನಿಂದ ರಚಿಸಿದ

ಜರ್ಲನ್ನ ದೇಶದ ಸಂವಿಧಾನ

# ತ್ತತ್ತಧ ಪರಿಸಿಿ ತಿಯ ಏಪಾಧಡು

ಸಂವಿಧಾನದ ಮೂಲಗಳು/ ಎರವಲುಗಳು (Sources of Our Constitution)

# ಲೀಕಸಭಾ ಸದಸಯ ರ ಜ್ವ್ಯಬ್ದದ ರಿಗಳು ಮತ್ತತ ಮಂತಿರ ಮಂಡಲ

# ಕಾನೂನ್ನ ಮಾಡುವ ವಿಧಾನಗಳು

Website: https://madguy.co/ Join MadGuy Unlimited for Unlimited

# ನ್ಯಯ ಯಿಕ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ

# ಉಪರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿಯ ಕಾಯಧಗಳು

# ಸರ್ೀಧಚಛ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯ ಮತ್ತತ ಉಚಛ ನ್ಯಯ ಯಾಲಯದ

# ರಾಜ್ಯ ನಿರ್ದಧರ್ಕ ತತವ ಗಳು

# ರಾಷ್ಟ್ ರಪತಿ ಚ್ಯನ್ಯವಣೆ

# ರ್ಕತ ಯುತ ಕಂದರ ಸಕಾಧರ

# ಕಂದರ ದ ಶೇಷಾಧಿಕಾರಿಗಳು ಕ್ಕನಡಾ ಸಂವಿಧಾನ

# ರಾಜ್ಯ ಪಾಲರ ನೇಮಕ

# ಸಂಸತಿತ ನ ಜಂಟ್ಟ ಅಧಿವೇರ್ನ ಆಸ್ಟ್ ರೀಲಯಾ

# ವ್ಯಯ ಪಾರ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ

# ಸಂವಿಧಾನದ ತಿದ್ದದ ಪಡಿ ಕಾನೂನ್ನ

ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕೂ ಗಳು

ಭಾರತ ಸಂವಿಧಾನದ ಭಾಗ 3 ರಲಿ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕು ಗಳ ಕ್ಕರಿತ್ತ ವಿವರ

Website: https://madguy.co/ Join MadGuy Unlimited for Unlimited

# ಕಾನೂನಿನ ಮಂದೆ ಎಲಿ ರೂ ಸಮಾನರು ಮತ್ತತ ಕಾನೂನಿನ ಸಮಾನ ರಕ್ಷಣೆ

# ಧ್ಮಧ, ಜ್ನ್ಯಂಗ, ಜಾತಿ, ಲಂಗ ಅಥವ್ಯ ಹುಟ್ಟ್ ದ ಸಿ ಳದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ

# ಸ್ವವಧಜಿನಿಕ ಸೇವಗಳಲಿ ಸಮಾನ ಅವಕಾರ್

# ಅಸಪ ೃರ್ಯ ತೆಯ ನಿಷೇದ

# ಮಿಲಟರಿ ಮತ್ತತ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಬ್ರರುದ್ದಗಳನ್ನು ಹೊರತ್ತ ಪಡಿಸಿ ಉಳಿದ ಬ್ರರುದ್ದಗಳ

2. ಸ್ಥಾ ತಂತಿ ಯ ದ ಹಕ್ಕೂ :- (ವಿಧಿ 19 ರಿಂದ 22)

# ವ್ಯಕ್ ಮತ್ತತ ಅಭಿವಯ ಕತ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ .

# ಅಸತ ರಗಳಿಲಿ ದೆ ಶಾಂತಿಯುತವ್ಯಗಿ ಒಂದೆಡೆ ಸೇರುವ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ .

# ಸಂಘ ಮತ್ತತ ಸಂಸ್ಟಿ ಗಳನ್ನು ರಚಿಸುವ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ

# ಭಾರತದಾದಯ ಂತ ಚಲಸುವ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ

# ಭಾರತದ ಯಾವುರ್ದ ಭಾಗದಲಿ ವ್ಯಸಿಸುವ ಮತ್ತತ ಖಾಯಂ ನೆಲೆಸುವ ಸ್ವವ ತಂತರ ಯ

# ಯಾವುರ್ದ ವೃತಿತ ಯನ್ನು ನಡೆಸುವ, ಅಥವ್ಯ ಯಾವುರ್ದ ವ್ಯಣಿಜ್ಯ ಅಥವ್ಯ

3. ಶೇಷಣೆಯ ವಿರುದದ ಹಕ್ಕೂ :- (ವಿಧಿ 23 ರಿಂದ 24)