See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

net/publication/358751304

Xu hướng Shoppertainment và cơ hội cho các nhà bán lẻ kết nối người tiêu
dùng tại Việt Nam

Article · February 2022

CITATIONS READS

0 201

1 author:

Chanh Nguyen
Industrial University of Ho Chi Minh
12 PUBLICATIONS   0 CITATIONS   

SEE PROFILE

Some of the authors of this publication are also working on these related projects:

Electronic evidence View project

All content following this page was uploaded by Chanh Nguyen on 24 February 2022.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

Soá 26 thaùng 09/2021 (780) - Naêm thöù 54
ECONOMY AND FORECAST REVIEW
CÔ QUAN NGOÂN LUAÄN
CUÛA BOÄ KEÁ HOAÏCH VAØ ÑAÀU TÖ
Toång Bieân taäp
ThS. NGUYEÃN LEÄ THUÛY
Phoù Toång Bieân taäp
ThS. ÑOÃ THÒ PHÖÔNG LAN
Hoäi ñoàng Bieân taäp
TS. CAO VIEÁT SINH
PGS, TS. LEÂ QUOÁC LYÙ
PGS, TS. BUØI TAÁT THAÉNG
TS. NGUYEÃN ÑÌNH CUNG
PGS, TS. NGUYEÃN HOÀNG SÔN
GS, TS. TRAÀN THOÏ ÑAÏT
PGS, TS. TRAÀN ÑÌNH THIEÂN
PGS, TS. NGUYEÃN ÑÌNH THOÏ
PGS, TS. NGUYEÃN TIEÁN DUÕNG
TS. VÖÔNG QUAÂN HOAØNG
Toøa soaïn vaø trò söï
65 Vaên Mieáu - Ñoáng Ña - Haø Noäi
Tel: 080.43174 / 080.44474
Fax: 024.3747.3357
Email: kinhtedubao@ mpi.gov.vn
Taïp chí ñieän töû
http://kinhtevadubao.vn
Quaûng caùo vaø phaùt haønh
Tel: 080.48310 / 0983 720 868
Qua maïng löôùi Böu ñieän Vieät Nam
Giaáy pheùp xuaát baûn: 115/GP-BTTTT
In taïi: Coâng ty CP in Coâng ñoaøn Vieät Nam
Giaù 25.000 ñoàng
Economy and Forecast Review
MUÏC LUÏC
TÖØ CHÍNH SAÙCH ÑEÁN CUOÄC SOÁNG
Buøi Thò Hoaøng Lan: Hoaøn thieän chính saùch phaùt trieån ñoâ thò ôû Vieät Nam................................ 3
PHAÂN TÍCH - NHAÄN ÑÒNH - DÖÏ BAÙO
Nguyeãn Thò Höông Giang: Nhöõng vaán ñeà ñaët ra hieän nay ñoái vôùi thu huùt FDI vaøo Vieät Nam.....7
NGHIEÂN CÖÙU - TRAO ÑOÅI
Voõ Huy Huøng: Thöïc traïng doanh nghieäp ruùt lui khoûi thò tröôøng qua soá lieäu doanh nghieäp 8 thaùng
ñaàu naêm 2021....................................................................................................................................11
Voõ Höõu Phöôùc: Naâng cao chaát löôïng xaây döïng noâng thoân môùi ôû nöôùc ta giai ñoaïn 2021-2025.........15
Traàn Vaên Thaønh: Chuyeån ñoåi soá trong lónh vöïc noâng nghieäp: Thöïc traïng vaø giaûi phaùp......... 19
Nguyeãn Thò Mai, Hoaøng Thò Taâm, Traàn Ngoïc Trang: Chuyeån ñoåi soá trong giaùo duïc - ñaøo taïo
ôû Vieät Nam hieän nay.......................................................................................................................23
Phaïm Ngoïc Phong, Nguyeãn Thò AÙnh Ngoïc, Nguyeãn Thò Dieãm: Ñeå du lòch Vieät Nam vöôït qua
thaùch thöùc mang teân “ñaïi dòch Covid-19”......................................................................................26
Nguyeãn Thò Thanh Hoa: Moät soá giaûi phaùp veà truyeàn thoâng cuûa doanh nghieäp trong ñaïi dòch
Covid-19................................................................................................................................... 30
Phaïm Thò Kim Thanh, Phaïm Hoàng Hoa, Nguyeãn Hoaøi Long, Ñinh Vaân Oanh: Marketing
töông taùc trong boái caûnh coâng ngheä soá..................................................................................... 33
Leâ Thò Thuyø Linh, Nguyeãn Thaønh Minh Chaùnh: Xu höôùng Shoppertainment vaø cô hoäi cho
caùc nhaø baùn leû keát noái ngöôøi tieâu duøng taïi Vieät Nam............................................................... 37
Nhöõ Thò Hoàng: Ñoâi ñieàu caàn baøn veà Chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam VAS 06 - Thueâ taøi saûn.......41
Nguyeãn Thò Thanh Nhaøn: Cô hoäi vaø thaùch thöùc cuûa Caùch maïng coâng nghieäp 4.0 ñoái vôùi
coâng taùc keá toaùn hieän nay........................................................................................................ 44
Laõ Thò Thu, Leâ Thò Loan: Ñònh höôùng thieát keá tieâu chuaån trong kieåm toaùn hoaït ñoäng......... 47
Ngoâ Ñöùc Phöôùc: Caùc giaûi phaùp ñoái vôùi heä thoáng caûng haøng khoâng nhaèm phaùt trieån chuoãi
dòch vuï logistics cho vaän taûi haøng hoùa haøng khoâng.................................................................. 51
Taï Vieät Anh: Phaùt trieån doanh nghieäp vuøng Ñoàng baèng soâng Cöûu Long:
Thöïc traïng vaø giaûi phaùp............................................................................................................ 54
Nguyeãn Thò Thu Huyeàn, Nguyeãn Thò Thu Hieàn: Naâng cao hieäu quaû kinh doanh taïi Coâng ty
Coå phaàn Cheá taïo bôm Haûi Döông............................................................................................. 59
NHÌN RA THEÁ GIÔÙI
Nguyeãn Thò Thanh An: Taêng cöôøng hôïp taùc giöõa tröôøng ñaïi hoïc vaø doanh nghieäp trong
chuyeån giao coâng ngheä: Kinh nghieäm moät soá nöôùc vaø gôïi yù cho Vieät Nam............................. 62
KINH TEÁ NGAØNH - LAÕNH THOÅ
Nguyeãn Thanh Tuaán, Traàn Höõu Uyeån: Giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû thoaùt nöôùc, giaûm tình
traïng uùng ngaäp taïi TP. Hoà Chí Minh........................................................................................ 66
Nguyeãn Lan Höông: Phaùt trieån keát caáu haï taàng giao thoâng treân ñòa baøn TP. Hoà Chí Minh:
Thöïc traïng vaø giaûi phaùp............................................................................................................ 70
Nguyeãn Thò Haïnh Vaân: Moät soá giaûi phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû ñaàu tö voán ngaân saùch
nhaø nöôùc ôû tænh Baéc Giang...................................................................................................74
Traàn Thanh Tuøng, Taï Thò Ñoaøn: Phaùt trieån du lòch coäng ñoàng nhaèm taïo sinh keá beàn vöõng ôû
tænh Hoøa Bình........................................................................................................................... 78
Nguyeãn Höõu Lôïi, Nguyeãn Thò Hoaøi Phöông: Phaùt trieån caùc khu kinh teá, khu coâng nghieäp
taïi tænh Thöøa Thieân Hueá........................................................................................................... 82
Leâ Thò Thanh Huyeàn, Ñoã Vaên Nhaân: Moät soá giaûi phaùp naâng cao giaù trò haøng noâng saûn
xuaát khaåu chuû löïc ôû tænh Ñaék Noâng hieän nay........................................................................... 85
Ñoã Vaên Nhaân: Noâng nghieäp öùng duïng coâng ngheä cao gaén vôùi cheá bieán cuûa tænh Kon Tum:
Thöïc traïng vaø ñònh höôùng phaùt trieån ñeán naêm 2030................................................................. 89
Buøi Ngoïc Hieàn, Ñoã Minh Quaân: Chuyeån ñoåi soá ngaønh noâng nghieäp tænh Ñoàng Thaùp............ 93
Nguyeãn Haèng: Ñaék Laék ñaåy maïnh thu huùt ñaàu tö vaøo khu coâng nghieäp................................. 97
CHUYEÂN ÑEÀ: THÒ TRÖÔØNG TRAÙI PHIEÁU
 12 naêm thò tröôøng traùi phieáu chính phuû chuyeân bieät: Khaúng ñònh 3 vai troø truï coät taïi Vieät Nam.....99
Töôøng Vi: Loä trình xaây thò tröôøng traùi phieáu doanh nghieäp Vieät Nam................................... 103
1
 Issue 26 September 2021 (780) - 54th year
ECONOMY AND FORECAST REVIEW
PRESS OFFICE OF
MINISTRY OF PLANNING AND INVESTMENT
Editor-in-Chief
MSc. NGUYEN LE THUY
Deputy Editor-in-Chief
MA. DO THI PHUONG LAN
Editorial Board
Dr. CAO VIET SINH
Assoc. Prof. Dr. LE QUOC LY
Assoc. Prof. Dr. BUI TAT THANG
Dr. NGUYEN DINH CUNG
Assoc. Prof. Dr. NGUYEN HONG SON
Prof. Dr. TRAN THO DAT
Assoc. Prof. Dr. TRAN DINH THIEN
Assoc. Prof. Dr. NGUYEN DINH THO
Assoc. Prof. Dr. NGUYEN TIEN DUNG
Dr. VUONG QUAN HOANG
Editorial Board Office
65 Van Mieu Street
Dongda District - Ha Noi
Tel: 080.43174 / 080.44474
Fax: 024.3747.3357
Email: kinhtedubao@ mpi.gov.vn
Electronic magazine
http://kinhtevadubao.vn
Advertisement & Issue
Tel: 080.48310 / 0983 720 868
Released via VNPost
Publishing license: 115/GP-BTTTT
Printed at Cong Doan Vietnam printing JSC
Price 25.000 VND
2 Kinh teá vaø Döï baùo
IN THIS ISSUE
FROM POLICY TO PRACTICE
Bui Thi Hoang Lan: Finalization of policy on urban development in Vietnam........................ 3
ANALYSIS - ASSESSMENT - FORECAST
Nguyen Thi Huong Giang: Current issuses in attracting FDI into Vietnam............................. 7
RESEARCH - DISCUSSION
Vo Huy Hung: Situation of enterprises withdrawing from the market through business data
in the first 8 months of 2021..................................................................................................... 11
Vo Huu Phuoc: Improving the quality of new rural construction in our country for the period
of 2021-2025 ............................................................................................................................ 15
Tran Van Thanh: Digital transformation of agriculture: Current situation and solutions....... 19
Nguyen Thi Mai, Hoang Thi Tam, Tran Ngoc Trang: Digital transformation of education
- training in Vietnam today...................................................................................................... 23
Pham Ngoc Phong, Nguyen Thi Anh Ngoc, Nguyen Thi Diem: To overcome the challenge
of Covid-19 pandemic in Vietnam’s tourism............................................................................ 26
Nguyen Thi Thanh Hoa: Some solutions to the communication in enterprises during the
Covid-19 pandemic.................................................................................................................. 30
Pham Thi Kim Thanh, Pham Hong Hoa, Nguyen Hoai Long, Dinh Van Oanh: Interactive
marketing in the context of digital technology......................................................................... 33
Le Thi Thuy Linh, Nguyen Thanh Minh Chanh: The trend of Shoppertainment and opportunities
for retailers to connect consumers in Vietnam......................................................................................37
Nhu Thi Hong: Some discussion about VAS 06 - Leases........................................................ 41
Nguyen Thi Thanh Nhan: Opportunities and challenges of the Fourth industrial revolution to
accounting................................................................................................................................ 44
La Thi Thu, Le Thi Loan: Orientation to design standards in operational audit.................... 47
Ngo Duc Phuoc: Solutions for the airport system to develop logistics service chains in air
cargo transport.......................................................................................................................... 51
Ta Viet Anh: To boost businesses in the Mekong Delta: Situation and solutions................... 54
Nguyen Thi Thu Huyen, Nguyen Thi Thu Hien: Improving business efficiency of Hai Duong
Pump Manufacturing Joint Stock Company...................................................................................59
WORLD OUTLOOK
Nguyen Thi Thanh An: Strengthening cooperation between universities and enterprises in
technology transfer: Experiences of some countries and suggestions for Vietnam................. 62
SECTORAL - REGIONAL ECONOMY
Nguyen Thanh Tuan, Tran Huu Uyen: Solutions to improve drainage efficiency and reduce
flooding in Ho Chi Minh City................................................................................................... 66
Nguyen Lan Huong: Developing transport infrastructure in Ho Chi Minh City:
Situation and solutions.............................................................................................................. 70
Nguyen Thi Hanh Van: Some solutions for improving the efficiency of investment from state
budget in Bac Giang province.................................................................................................. 74
Tran Thanh Tung, Ta Thi Doan: Expand community-based tourism to create sustainable
livelihoods in Hoa Binh province............................................................................................. 78
Nguyen Huu Loi, Nguyen Thi Hoai Phuong: Developing economic zones and industrial
zones in Thua Thien Hue province.......................................................................................... 82
Le Thi Thanh Huyen, Do Van Nhan: Several solutions for improving the current export
value of main agricultural products in Dak Nong province...................................................... 85
Do Van Nhan: Hi-tech agriculture in association with processing in Kon Tum province:
Current situation and development orientation to 2030........................................................... 89
Bui Ngoc Hien, Do Minh Quan: Digital transformation of agriculture sector in Dong Thap
province.................................................................................................................................... 93
Nguyen Hang: Dak Lak promotes investment attraction in industrial parks........................... 97
SPECIAL PAGES ABOUT BOND MARKET
 12 years of specialized government bond market: Affirmation of three key roles in Vietnam.....99
Tuong Vi: Roadmap to develop the corporate bond market in Vietnam................................103
 TÖØ CHÍNH SAÙCH ÑEÁN CUOÄC SOÁNG

Hoaøn thieän chính saùch

phaùt trieån ñoâ thò ôû Vieät Nam
BUØI THÒ HOAØNG LAN*

Nhöõng naêm qua, ñoâ thò hoùa coù xu höôùng taêng nhanh ôû khu vöïc caùc ñoâ thò lôùn,
lan toûa vaø phaân boá ñoàng ñeàu hôn treân phaïm vi caû nöôùc, töøng böôùc gaén keát
vôùi quaù trình coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa. Söï phaùt trieån ñoâ thò laø moät trong
nhöõng nhaân toá then choát quyeát ñònh thaønh coâng cuûa quaù trình chuyeån dòch cô
caáu kinh teá, naâng cao naêng suaát vaø phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa caùc vuøng
vaø treân caû nöôùc. Baøi vieát phaân tích thöïc traïng phaùt trieån ñoâ thò ôû Vieät Nam,
qua ñoù ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp nhaèm hoaøn thieän chính saùch phaùt trieån ñoâ
thò trong giai ñoaïn tôùi.

THÖÏC TRAÏNG PHAÙT TRIEÅN ÑOÂ
THÒ ÔÛ VIEÄT NAM
Keát quaû ñaït ñöôïc
Ñoâ thò hoùa, phaùt trieån ñoâ thò vaø phaùt
trieån kinh teá ñoâ thò ñoùng vai troø quan
troïng trong quaù trình phaùt trieån cuûa moãi
quoác gia, trong ñoù coù Vieät Nam. Ñoâ thò
hoùa gaén keát chaët cheõ vôùi quaù trình coâng
nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa vaø quaù trình
phaùt trieån noâng nghieäp, noâng daân vaø
noâng thoân. Nhaän thöùc ñöôïc vai troø vaø
taàm quan troïng cuûa phaùt trieån ñoâ thò,
Ñaûng ta luoân coù söï quan taâm vaø ñaõ coù
nhöõng chuû tröông, chính saùch lôùn ñöôïc
neâu trong caùc vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaûng
toaøn quoác, nhaát laø töø Ñaïi hoäi VI ñeán
nay. Beân caïnh vieäc ra ñôøi cuûa Luaät
Quy hoaïch vaø Luaät Kieán truùc, nhieàu
vaên baûn quy phaïm phaùp luaät lieân quan
ñeán ñoâ thò ñaõ ñöôïc ban haønh. Moät soá
chieán löôïc quan troïng coù noäi dung lieân
quan ñeán ñoâ thò ñaõ ñöôïc Thuû töôùng
Chính phuû pheâ duyeät, nhö: Chieán löôïc
phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi giai ñoaïn
2011-2020; Chieán löôïc quoác gia veà
bieán ñoåi khí haäu; Chieán löôïc quoác gia
veà taêng tröôûng xanh thôøi kyø 2011-2020
vaø taàm nhìn ñeán naêm 2050… Boä Xaây
döïng cuõng ñaõ taäp trung nghieân cöùu
ñieàu chænh Chieán löôïc phaùt trieån ñoâ thò
quoác gia; xaây döïng Chöông trình phaùt
trieån ñoâ thò quoác gia giai ñoaïn 2021-
2030; trieån khai Keá hoaïch phaùt trieån
ñoâ thò taêng tröôûng xanh; trieån khai Ñeà
*
TS., Khoa Moâi tröôøng, bieán ñoåi khí haäu vaø ñoâ thò - Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá Quoác daân
aùn Phaùt trieån caùc ñoâ thò Vieät Nam öùng phoù vôùi bieán
ñoåi khí haäu nhaèm loàng gheùp nhöõng noäi dung veà öùng
phoù vôùi bieán ñoåi khí haäu vaøo caùc vaên baûn quy phaïm
phaùp luaät, cuõng nhö vaøo caùc ñònh höôùng quy hoaïch
heä thoáng ñoâ thò quoác gia ñeán naêm 2025 vaø quy hoaïch
chung caùc ñoâ thò; ñieàu chænh vaø ban haønh quy chuaån
kyõ thuaät quoác gia veà quy hoaïch xaây döïng...
Nhìn chung, caùc ñònh höôùng, chieán löôïc, chöông
trình, keá hoaïch phaùt trieån ñoâ thò, haï taàng kyõ thuaät ñoâ
thò ñöôïc xaây döïng, ñieàu chænh theo höôùng phuø hôïp vôùi
thöïc tieãn vaø ñaùp öùng caùc yeâu caàu phaùt trieån. Nhieàu ñoà
aùn quy hoaïch ñoâ thò ñöôïc laäp, 100% soá ñoâ thò coù quy
hoaïch chung. Ñaây laø nhöõng ñònh höôùng toát cho caùc ñoâ
thò phaùt trieån trong töông lai, ñoàng thôøi laøm cô sôû cho
vieäc laäp caùc ñoà aùn quy hoaïch phaân khu (chieám khoaûng
70%) vaø quy hoaïch chi tieát (chieám khoaûng 35% toång
soá dieän tích ñaát xaây döïng ñoâ thò). Beân caïnh ñoâ thò, khu
vöïc noâng thoân cuõng ñöôïc quan taâm ñaùng keå, treân 99%
soá xaõ coù quy hoaïch xaây döïng noâng thoân môùi (Nguyeãn
Toá Laêng, 2021).
Nhôø ñoù, heä thoáng ñoâ thò Vieät Nam ñaõ phaùt trieån
nhanh choùng. Neáu nhö naêm 1999, caû nöôùc chæ coù 629
ñoâ thò (möùc ñoä ñoâ thò hoùa laø 23,7%) thì ñeán cuoái naêm
2018, toång soá ñoâ thò ñaõ laø 819 (möùc ñoä ñoâ thò hoùa laø
38,4%). Naêm 2019, Boä Xaây döïng ñaõ toå chöùc thaåm ñònh
vaø coâng nhaän naâng loaïi cho 20 ñoâ thò, ñöa heä thoáng ñoâ
thò toaøn quoác leân 835 ñoâ thò, vôùi tyû leä ñoâ thò hoùa taêng
leân 39,2%. Naêm 2020, tyû leä ñoâ thò hoùa öôùc ñaït khoaûng
40% vôùi 862 ñoâ thò (Baûng).
Chaát löôïng nhieàu ñoâ thò ñöôïc naâng cao nhanh
choùng, töø nhaø ôû ñeán heä thoáng haï taàng kyõ thuaät vaø dòch
vuï xaõ hoäi. Nhieàu khoâng gian xanh ñöôïc môû roäng; caùc
khu thöông maïi, dòch vuï vaø giaûi trí ñöôïc xaây döïng.
Nhieàu tuyeán giao thoâng ñöôïc xaây döïng môùi vaø naâng
caáp (ñöôøng cao toác, ñöôøng treân cao hay caùc tuyeán

Economy and Forecast Review 3

TÖØ CHÍNH SAÙCH ÑEÁN CUOÄC SOÁNG
BAÛNG: MÖÙC ÑOÄ ÑOÂ THÒ HOÙA VAØ SOÁ LÖÔÏNG ÑOÂ THÒ ÔÛ VIEÄT NAM
Naêm 1979 1989 1999 2009
Tyû leä ñoâ thò hoùa (%) 19,2 22,0 23,7 29,6
Soá ñoâ thò 629 752
taøu ñieän ngaàm). Tyû leä ngöôøi daân ñoâ thò ñöôïc cung
caáp nöôùc saïch qua heä thoáng caáp nöôùc taäp trung ñaït
khoaûng 88%; tyû leä thaát thoaùt, thaát thu nöôùc saïch giaûm
coøn khoaûng 20%. Tyû leä thu gom vaø xöû lyù raùc thaûi
taïi ñoâ thò ñaït khoaûng 86%. Dieän tích bình quaân saøn
nhaø ôû toaøn quoác ñaït 24,25 m2/ngöôøi. Chaát löôïng caùc
coâng trình xaây döïng veà cô baûn ñöôïc baûo ñaûm, ñaùp
öùng ñöôïc nhu caàu cuûa ngöôøi daân ñoâ thò (Nguyeãn Toá
Laêng, 2021).
Hieän nay, ñoâ thò hoùa dieãn ra maïnh nhaát ôû 3 vuøng
troïng ñieåm phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi ôû mieàn Baéc
(Haø Noäi, Quaûng Ninh, Haûi Phoøng…), mieàn Trung (Ñaø
Naüng, Nha Trang, Bình Ñònh…) vaø mieàn Nam (TP. Hoà
Chí Minh, Bình Döông, Vuõng Taøu…). Tyû leä chuyeån
dòch cô caáu kinh teá gaén vôùi quaù trình ñoâ thò hoùa theå
hieän roõ neùt qua tyû troïng coâng nghieäp - xaây döïng ngaøy
caøng lôùn. Boä maët caùc ñoâ thò ñaõ coù nhöõng thay ñoåi lôùn:
vaên minh, hieän ñaïi vaø xanh, saïch, ñeïp hôn. Ñoâ thò
hoùa ñaõ môû ra nhieàu cô hoäi vieäc laøm, taêng thu nhaäp
vaø naâng cao ñôøi soáng vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa ngöôøi
daân, taïo hieäu öùng thuùc ñaåy phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi
treân phaïm vi caùc tænh, caùc vuøng vaø caû nöôùc. Nhieàu ñoâ
thò môùi, khu ñoâ thò cuõ ñöôïc caûi taïo, naâng caáp haï taàng
cô sôû: ñöôøng saù, ñieän nöôùc, cô sôû giaùo duïc, y teá, veä
sinh moâi tröôøng…
Taêng tröôûng kinh teá khu vöïc ñoâ thò trung bình ñaït
12%-15%/naêm, cao hôn töø 2 ñeán 2,5 laàn so vôùi maët
baèng chung cuûa caû nöôùc. Caùc ñoâ thò, ñaëc bieät laø caùc
ñoâ thò lôùn laø nôi thu huùt caùc doanh nhaân, quy tuï caùc
doanh nghieäp, cô sôû saûn xuaát, kinh doanh cuûa caû nöôùc
vaø laø nguoàn ñoùng goùp ngaân saùch lôùn nhaát nöôùc. Theo
Boä Xaây döïng (2021), khu vöïc ñoâ thò ñoùng goùp khoaûng
70% GDP caû nöôùc, chieám tyû troïng chi phoái trong thu
ngaân saùch, xuaát khaåu, saûn xuaát coâng nghieäp. Rieâng
TP. Hoà Chí Minh vaø TP. Haø Noäi chieám 42,4% toång
noäp ngaân saùch caû nöôùc naêm 2020.
Nhöõng haïn cheá, toàn taïi
Beân caïnh nhöõng thaønh coâng ñaït ñöôïc, coâng taùc quy
hoaïch, quaûn lyù vaø phaùt trieån heä thoáng ñoâ thò ôû Vieät
Nam coøn moät soá haïn cheá, nhö sau:
Moät laø, cho ñeán nay, chöa coù nghò quyeát chuyeân ñeà
coù tính toång theå, toaøn dieän veà ñoâ thò hoùa, phaùt trieån
ñoâ thò vaø kinh teá ñoâ thò. Chính saùch vaø heä thoáng cô
sôû phaùp lyù coøn choàng cheùo, nhieàu vaên baûn quy phaïm
phaùp luaät chöa thoáng nhaát ôû moät soá noäi dung. Vieäc
phoái hôïp giöõa caùc boä, ngaønh, ñòa phöông trong lónh
vöïc quaûn lyù xaây döïng coù luùc chöa thöôøng xuyeân, kòp
thôøi. Tröôùc naêm 2019, coù nhieàu loaïi quy hoaïch ôû caáp
tænh, thaønh phoá ñöôïc laäp, moãi loaïi do moät boä, ngaønh
4 Kinh teá vaø Döï baùo
2015 2016 2017 2018 2019 2020
35,7 36,6 37,5 38,4 39,2 40,0
787 802 813 819 835 862
Nguoàn: Toång hôïp töø Boä Xaây döïng
quaûn lyù, nhö: Quy hoaïch phaùt trieån kinh
teá - xaõ hoäi do Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö
quaûn lyù; Quy hoaïch xaây döïng vuøng, quy
hoaïch xaây döïng caùc khu chöùc naêng ñaëc
thuø, quy hoaïch xaây döïng noâng thoân vaø
quy hoaïch ñoâ thò do Boä Xaây döïng quaûn
lyù; Quy hoaïch vaø keá hoaïch söû duïng ñaát
ñoâ thò vaø noâng thoân do Boä Taøi nguyeân
vaø Moâi tröôøng quaûn lyù; Vieäc quaûn lyù
caùc lónh vöïc khaùc do caùc boä, ngaønh khaùc
quaûn lyù. Ñieàu naøy ñaõ ñöôïc khaéc phuïc
sau khi Luaät Quy hoaïch ra ñôøi, tuy vaäy,
vieäc aùp duïng caùc quy ñònh cuûa Luaät Quy
hoaïch vaøo thöïc tieãn vaãn coøn khoù khaên
(Nguyeãn Toá Laêng, 2021).
Hôn nöõa, nhieàu chöông trình, ñònh
höôùng ñaõ ñöôïc ban haønh, nhöng hieäu
löïc phaùp lyù chöa cao, cuõng nhö chöa coù
caùc höôùng daãn cuï theå veà toå chöùc thöïc
hieän vaø vieäc phaân boå nguoàn löïc ñeå
trieån khai. Moät soá vaên baûn höôùng daãn
thöïc hieän, hoaøn thieän heä thoáng theå cheá
coøn ban haønh chaäm so vôùi tieán ñoä, aûnh
höôûng ñeán quaù trình trieån khai thi haønh
caùc luaät chuyeân ngaønh. Caùc quy ñònh,
chính saùch öu ñaõi ñeå khuyeán khích, huy
ñoäng nguoàn löïc phaùt trieån chöa roõ raøng
vaø chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa thöïc
teá. Khung phaùp lyù chöa coù quy ñònh veà
vaán ñeà huy ñoäng, khai thaùc vaø söû duïng
caùc nguoàn löïc cho phaùt trieån ñoâ thò, ñaëc
bieät laø phaùt trieån khoâng gian vaø ñaát ñai
ñoâ thò.
Hai laø, ñoâ thò hoùa nhanh ñaõ daãn ñeán
moät soá baát caäp. Quaù trình ñoâ thò hoùa vaø
phaùt trieån ñoâ thò ñaõ laøm cho daân soá ñoâ
thò taêng nhanh, trong khi keát caáu haï taàng
khoâng ñaùp öùng ñaày ñuû, taïo neân söùc eùp
quaù taûi ngaøy caøng lôùn. Caùc doøng dòch cö
töø noâng thoân vaøo ñoâ thò ngaøy caøng taêng
vaø raát khoù kieåm soaùt. Söùc eùp daân soá ñoâ
thò voán ñaõ quaù taûi laïi caøng quaù taûi hôn
(veà ñaát ñai, keát caáu haï taàng, coâng taùc quy
hoaïch vaø quaûn lyù ñoâ thò...). Töø ñoù, taïo ra
caùc khu nhaø oå chuoät, nhaø treân keânh raïch,
nhaø taïm, nhaát laø caùc ñoâ thò lôùn nhö ôû TP.
Hoà Chí Minh, Haø Noäi, Haûi Phoøng, Caàn
Thô. Khoaûng caùch möùc soáng giöõa khu
vöïc ñoâ thò vaø khu vöïc noâng thoân ngaøy
caøng cheânh leäch; teä naïn xaõ hoäi khu vöïc
ñoâ thò ngaøy caøng phöùc taïp. Quaù trình ñoâ
thò hoùa taïi nhieàu khu vöïc ñang dieãn ra
theo chieàu höôùng môû roäng laõnh thoå sang
khu vöïc noâng thoân. Ñaây laø moät vaán ñeà
böùc xuùc, taïo ra thaùch thöùc lôùn veà an ninh
löông thöïc, thöïc phaåm vaø chaát löôïng
soáng cuûa ñoâ thò.
Maët khaùc, ñoâ thò hoùa khoâng ñoàng ñeàu
giöõa caùc vuøng, mieàn. Tyû leä ñoâ thò hoùa
cuûa Vieät Nam coøn thaáp so vôùi möùc trung
bình cuûa caùc nöôùc trong khu vöïc ASEAN
vaø bình quaân cuûa theá giôùi. Quaù trình ñoâ
thò hoùa phaùt trieån theo chieàu roäng laø chuû
yeáu vôùi maät ñoä thaáp vaø phaân taùn, gaây
laõng phí veà ñaát ñai, haïn cheá tích tuï kinh
teá (Anh Minh, 2021).
OÂ nhieãm moâi tröôøng taïi caùc ñoâ thò
lôùn ngaøy caøng gia taêng vaø dieãn bieán
nghieâm troïng. Phaùt trieån kinh teá ñoâ thò
coøn phaân taùn, thieáu keát noái, tính kinh
teá nhôø tích tuï yeáu, hieäu quaû coøn thaáp.
Trong khi ñoù, thò tröôøng baát ñoäng saûn
chöa ñöôïc kieåm soaùt coù hieäu quaû, chöa
gaén vôùi chieán löôïc phaùt trieån nhaø ôû moät
caùch haøi hoøa, hôïp lyù; phaùt trieån nhaø ôû
cho ngöôøi ngheøo, nhaø ôû cho ngöôøi coù
thu nhaäp thaáp vaø caùc ñoái töôïng chính
saùch coøn nhieàu haïn cheá, chöa ñöôïc
quan taâm ñuùng möùc…
Ba laø, moät soá ñòa phöông chöa thöïc
söï quan taâm, quyeát lieät trong trieån khai
coâng taùc quy hoaïch vaø quaûn lyù phaùt
trieån ñoâ thò. Naêng löïc quaûn lyù vaø phaùt
trieån ñoâ thò nhìn chung chöa ñaùp öùng
ñöôïc yeâu caàu cuûa phaùt trieån ñoâ thò beàn
vöõng. Taïi moät soá ñòa phöông, vieäc thöïc
hieän caùc coâng taùc, nhieäm vuï cuûa Chính
phuû giao chöa toát, vaãn coøn tình traïng
chaäm, muoän; chaát löôïng tham möu chöa
cao; moät soá caùn boä, coâng chöùc, vieân
chöùc chöa coù nhaän thöùc thaät söï ñaày
ñuû veà phaùt trieån ñoâ thò beàn vöõng. Tình
traïng vi phaïm traät töï xaây döïng vaãn xaûy
ra ôû moät soá ñòa baøn trong caû nöôùc. Vieäc
xöû lyù, khaéc phuïc caùc sai phaïm chöa kòp
thôøi, döùt ñieåm. Vieäc baùm saùt, theo doõi,
xöû lyù vöôùng maéc phaùt sinh töø thöïc tieãn
coøn haïn cheá, chöa quyeát lieät.
Boán laø, kinh phí daønh cho coâng taùc
quy hoaïch, ñaàu tö haï taàng kyõ thuaät ñoâ
thò coøn haïn cheá, chuû yeáu phuï thuoäc vaøo
nguoàn ngaân saùch nhaø nöôùc, chöa ña daïng
hoùa, xaõ hoäi hoùa ñöôïc caùc nguoàn löïc ñeå
thöïc hieän. Vieäc huy ñoäng caùc nguoàn löïc
cho phaùt trieån ñoâ thò khoâng ñuû ñeå thöïc
hieän caùc keá hoaïch, quy hoaïch hieän haønh
moät caùch hieäu quaû. Nhieàu döï aùn bò keùo
Economy and Forecast Review
daøi thôøi gian thöïc hieän gaây laõng phí nhieàu nguoàn taøi
nguyeân cuûa ñaát nöôùc. Moät soá coâng trình xaây döïng söû
duïng voán ngoaøi ngaân saùch nhaø nöôùc do tö nhaân quaûn lyù
coù chaát löôïng coøn thaáp.
MOÄT SOÁ KIEÁN NGHÒ
Nghò quyeát Ñaïi hoäi ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù XIII
cuûa Ñaûng ñaõ ñeà ra muïc tieâu tyû leä ñoâ thò hoùa ñeán naêm
2025 ñaït 45%, ñeán naêm 2030 ñaït khoaûng 50%. Baùo
caùo chính trò cuûa Ñaïi hoäi ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù
XIII cuûa Ñaûng cuõng xaùc ñònh caùc nhieäm vuï: taäp trung
xaây döïng keát caáu haï taàng vaø phaùt trieån ñoâ thò; phaùt
trieån heä thoáng keát caáu haï taàng noâng nghieäp, noâng
thoân; keát noái noâng thoân vôùi ñoâ thò; xaây döïng chieán
löôïc, hoaøn thieän theå cheá phaùt trieån ñoâ thò vaø kinh teá ñoâ
thò laøm ñoäng löïc phaùt trieån töøng vuøng vaø ñòa phöông;
taêng cöôøng quaûn lyù ñoâ thò, phaùt trieån caùc ñoâ thò veä tinh,
haïn cheá xu höôùng taäp trung quaù möùc vaøo caùc ñoâ thò
lôùn. Xaây döïng ñoâ thò hieän ñaïi, vaên minh, ña daïng veà
loaïi hình, coù baûn saéc ñaëc tröng veà kieán truùc, vaên hoùa ôû
töøng ñòa phöông.
Ñeå thöïc hieän ñöôïc muïc tieâu treân vaø trieån khai caùc
chuû tröông veà ñoâ thò hoùa, phaùt trieån ñoâ thò moät caùch
hieäu quaû vaø beàn vöõng, ñieàu quan troïng nhaát laø caàn
hoaøn thieän khung chính saùch phaùt trieån ñoâ thò. Ñeå laøm
ñöôïc ñieàu ñoù, taùc giaû kieán nghò thöïc hieän moät soá giaûi
phaùp sau:
Thöù nhaát, tieáp tuïc raø soaùt, hoaøn thieän heä thoáng
caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät, cô cheá chính saùch
veà phaùt trieån ñoâ thò. Sôùm ban haønh Ñeà aùn “Ñoâ thò
hoùa, phaùt trieån ñoâ thò vaø phaùt trieån kinh teá ñoâ thò Vieät
Nam ñeán naêm 2030, taàm nhìn ñeán naêm 2045”. Hoaøn
thieän theå cheá, coâng cuï quaûn lyù, xaây döïng moâ hình
chính quyeàn ñoâ thò gaén vôùi quaûn trò ñoâ thò hieäu quaû,
naâng cao naêng löïc caïnh tranh vaø chaát löôïng phaùt trieån
ñoâ thò caû veà kinh teá - xaõ hoäi, keát caáu haï taàng, kieán
truùc, nhaø ôû, chaát löôïng soáng cuûa ngöôøi daân. Chính
saùch thuùc ñaåy phaùt trieån ñoâ thò caàn baûo ñaûm haøi hoøa,
phuø hôïp vôùi tieàm naêng, lôïi theá cuûa töøng vuøng, töøng
ñòa phöông.
Maët khaùc, caàn xaây döïng theå cheá, haønh lang phaùp
lyù veà quy hoaïch, ñaàu tö, xaây döïng, quaûn lyù, giaùm saùt,
vaän haønh ñoâ thò höôùng tôùi muïc tieâu phaùt trieån ñoâ thò
taêng tröôûng xanh, giaûm thieåu oâ nhieãm, öùng phoù bieán
ñoåi khí haäu.
Thöù hai, boå sung heä thoáng caùc tieâu chí, tieâu chuaån
veà quy hoaïch ñoâ thò, ñoâ thò taêng tröôûng xanh; heä thoáng
theo doõi, ñaùnh giaù quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån;
ban haønh caùc höôùng daãn xaây döïng quy cheá quaûn lyù,
vaän haønh, kieåm soaùt quaù trình phaùt trieån ñoâ thò ñeå coäng
ñoàng coù theå tham gia cuøng xaây döïng.
Raø soaùt, nghieân cöùu vaø ban haønh heä thoáng quy
chuaån quoác gia, tieâu chuaån kinh teá kyõ thuaät vaø caùc
höôùng daãn kyõ thuaät veà phaùt trieån ñoâ thò ñeå quaûn lyù vaø
aùp duïng, baûo ñaûm keát noái ñoàng boä, thoáng nhaát, baûo
ñaûm tính lieân thoâng xuyeân suoát veà kyõ thuaät vaø cô sôû döõ
lieäu giöõa caùc heä thoáng vaø lónh vöïc quaûn lyù nhaø nöôùc,
5
TÖØ CHÍNH SAÙCH ÑEÁN CUOÄC SOÁNG

nhö: quy hoaïch ñoâ thò, xaây döïng, ñaát ñai, giao thoâng,
daân cö… Ñònh höôùng ñoàng boä hoùa vôùi caùc tieâu chuaån
vaø chuaån möïc quoác teá theo töøng caáp ñoä phuø hôïp vôùi
thöïc tieãn ñieàu kieän phaùt trieån trong nöôùc. Ban haønh
caùc quy ñònh veà quyeàn vaø traùch nhieäm baûo maät, baûo
ñaûm an toaøn döõ lieäu ñoâ thò.
Thöù ba, ñaåy maïnh aùp duïng coâng ngheä thoâng minh
trong quy hoaïch vaø quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò. Phaùt trieån
öùng duïng thoâng minh hoã trôï ra quyeát ñònh trong coâng
taùc laäp, thaåm ñònh, coâng boá coâng khai quy hoaïch ñoâ
thò. Phaùt trieån heä thoáng cung caáp thoâng tin quy hoaïch
vaø tieáp nhaän yù kieán goùp yù, phaûn hoài cuûa coäng ñoàng,
thoâng minh hoùa quaûn lyù, giaùm saùt thöïc hieän quy hoaïch
ñoâ thò. Ñaàu tö, phaùt trieån haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò; phaùt
trieån haï taàng coâng ngheä thoâng tin vaø vieãn thoâng; hình
thaønh caùc tieän ích dòch vuï coâng coäng thoâng minh nhanh
goïn, thuaän tieän, tieän lôïi cho ngöôøi daân.
Hình thaønh, keát noái lieân thoâng, duy trì vaø vaän haønh
heä thoáng döõ lieäu khoâng gian ñoâ thò soá hoùa vaø cô sôû döõ
lieäu ñoâ thò quoác gia. Xaây döïng vaø phaùt trieån heä thoáng
cô sôû döõ lieäu ñoâ thò vaø heä thoáng döõ lieäu khoâng gian ñoâ
thò theo taàng baäc, töøng böôùc hoaøn thieän theo caáp ñoä ñoâ
thò, vuøng vaø quoác gia. Naâng cao naêng löïc baûo veä an
ninh, an toaøn thoâng tin, xöû lyù söï coá.
Thöù tö, huy ñoäng moïi nguoàn löïc, öu tieân ñaàu tö
kinh phí cho vieäc xaây döïng ñoâ thò. Ña daïng hoùa caùc
nguoàn voán ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc, aùp duïng caùc
moâ hình ñoái taùc coâng tö (PPP) vaø caùc moâ hình ñaàu tö
khaùc ñeå ñaàu tö chieàu saâu xaây döïng cô sôû vaät chaát kyõ
thuaät, caùc cô sôû ñaøo taïo, nghieân cöùu, hieän ñaïi hoùa thieát
bò caùc phoøng thí nghieäm, ñaàu tö haï taàng kyõ thuaät ñoâ
thò, trang thieát bò phuïc vuï quaûn lyù ñoâ thò. Ñaåy maïnh,
thu huùt caùc nguoàn voán hoã trôï kyõ thuaät, hôïp taùc quoác teá
ñeå phaùt trieån nghieân cöùu öùng duïng coù hieäu quaû coâng
ngheä giaûi phaùp phaùt trieån ñoâ thò. Ban haønh caùc cô cheá,
chính saùch öu tieân, öu ñaõi veà thueá, tín duïng, ñaát ñai
vaø caùc öu ñaõi khaùc ñeå khuyeán khích thu
huùt caùc thaønh phaàn tham gia phaùt trieån
ñoâ thò.
Thöù naêm, tích cöïc thuùc ñaåy hôïp taùc
quoác teá, trao ñoåi chuyeån giao coâng ngheä
veà phaùt trieån ñoâ thò beàn vöõng. Taêng
cöôøng hôïp taùc, trao ñoåi thoâng tin veà phaùt
trieån ñoâ thò vôùi caùc quoác gia, toå chöùc
quoác teá. Tranh thuû söï giuùp ñôõ cuûa caùc
toå chöùc quoác teá trong hôïp taùc thöïc hieän
caùc ñeà taøi, döï aùn nghieân cöùu nhaèm phaùt
trieån nguoàn nhaân löïc cuõng nhö tieáp caän
coâng ngheä tieân tieán ñeå xaây döïng ñoâ thò.
Nghieân cöùu, xaây döïng caùc caên cöù phaùp
lyù vaø ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå Vieät Nam
cam keát vaø tham gia tích cöïc trong caùc
hoaït ñoäng cuûa Coäng ñoàng ASEAN vaø
quoác teá veà phaùt trieån ñoâ thò. Tham gia
caùc dieãn ñaøn quoác teá veà phaùt trieån ñoâ thò
ñeå kòp thôøi naém baét caùc xu höôùng môùi
cuûa theá giôùi trong vieäc ñaùnh giaù, phaùt
trieån ñoâ thò.
Thöù saùu, taêng cöôøng kieåm tra, thanh
tra vieäc thöïc hieän chính saùch, chöông
trình veà trieån khai xaây döïng ñoâ thò ôû caùc
ñòa phöông ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soùt
vaø ñieàu chænh nhöõng noäi dung, hoaït ñoäng
khoâng phuø hôïp.
Xaây döïng cô cheá minh baïch ñaùnh giaù
giaù trò ñaát ñai, baát ñoäng saûn. Taïo ñieàu
kieän ñeå caùc thaønh phaàn kinh teá tham gia
thò tröôøng baát ñoäng saûn theo cô cheá thò
tröôøng; ñoàng thôøi, coù giaûi phaùp kieåm
soaùt, ñieàu tieát baûo ñaûm thò tröôøng baát
ñoäng saûn phaùt trieån oån ñònh, coâng khai,
minh baïch.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

1. UÛy ban Thöôøng vuï Quoác hoäi (2016). Nghò quyeát soá 1210/2016/UBTVQH13, ngaøy 25/5/2016
veà phaân loaïi ñoâ thò
2. Boä Xaây döïng (2021). Baùo caùo ñaùnh giaù tình hình thöïc hieän nhieäm vuï 5 naêm (2016-2020), ñònh
höôùng muïc tieâu, nhieäm vuï, giaûi phaùp thöïc hieän 5 naêm (2021-2025) vaø naêm 2021
3. Vuõ Troïng Laâm, Nguyeãn Thò Dieãm Haèng (2021). Phaùt trieån ñoâ thò ôû Vieät Nam höôùng tôùi muïc
tieâu ñeán naêm 2030, taàm nhìn ñeán naêm 2045, truy caäp töø https://www.tapchicongsan.org.vn/web/
guest/tin-tieu-diem/-/asset_publisher/s5L7xhQiJeKe/content/phat-trien-do-thi-o-viet-nam-huong-
toi-muc-tieu-den-nam-2030-tam-nhin-den-nam-2045
4. Nguyeãn Toá Laêng (2021). Nhaän dieän vaán ñeà ñoâ thò vaø quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò khi ñaát nöôùc
daàn trôû thaønh nöôùc coâng nghieäp theo höôùng hieän ñaïi (kyø 2), truy caäp töø https://tapchicongsan.org.
vn/web/guest/media-story/-/asset_publisher/V8hhp4dK31Gf/content/nhan-dien-van-de-do-thi-
va-quan-ly-phat-trien-do-thi-khi-dat-nuoc-dan-tro-thanh-nuoc-cong-nghiep-theo-huong-hien-dai
5. Anh Minh (2021). Khaéc phuïc haïn cheá, xaây döïng taàm nhìn phaùt trieån ñoâ thò ñeán naêm 2045,
truy caäp töø http://baochinhphu.vn/Kinh-te/Khac-phuc-han-che-xay-dung-tam-nhin-phat-trien-do-
thi-den-nam-2045/435066.vgp
6. Nguyeãn Thò Tuyeát Vaân (2020). Hoaøn thieän chính saùch phaùt trieån ñoâ thò thoâng minh ôû Vieät
Nam hieän nay, truy caäp töø https://www.quanlynhanuoc.vn/2020/08/04/hoan-thien-chinh-sach-phat-
trien-do-thi-thong-minh-o-viet-nam-hien-nay/

6 Kinh teá vaø Döï baùo

 PHAÂN TÍCH - NHAÄN ÑÒNH - DÖÏ BAÙO

Nhöõng vaán ñeà ñaët ra hieän nay

ñoái vôùi thu huùt FDI vaøo Vieät Nam
NGUYEÃN THÒ HÖÔNG GIANG*

Sau hôn ba thaäp nieân môû cöûa, Vieät Nam ñaõ ñaït ñöôïc khoâng ít thaønh töïu trong
thu huùt voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi (FDI). Nguoàn voán FDI ñoùng goùp lôùn
trong taêng tröôûng kinh teá (GDP), voán ñaàu tö, xuaát - nhaäp khaåu, thu ngaân saùch
ñòa phöông vaø taïo vieäc laøm. Thu huùt voán FDI laø moät chuû tröông lôùn, ñuùng ñaén
cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc, goùp phaàn thöïc hieän nhieàu muïc tieâu phaùt trieån kinh
teá - xaõ hoäi quan troïng cuûa ñaát nöôùc. Tuy nhieân, so vôùi nhöõng chính saùch öu
ñaõi ñöôïc höôûng, ñoùng goùp cuûa khu vöïc FDI ñoái vôùi neàn kinh teá vaãn chöa töông
xöùng. Ñaëc bieät, trong boái caûnh ñaïi dòch Covid-19 hieän nay, thu huùt FDI vaøo
Vieät Nam ñang ñaët ra nhieàu vaán ñeà caàn ñöôïc giaûi quyeát.

THÖÏC TRAÏNG THU HUÙT FDI VAØO
VIEÄT NAM
Keát quaû ñaït ñöôïc
Töø khi Luaät Ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi
Vieät Nam naêm 1987 ra ñôøi, Vieät Nam ñaõ
ñaït ñöôïc nhieàu keát quaû tích cöïc trong môû
cöûa ñoái vôùi FDI vaø caùc caûi caùch trong
nöôùc khaùc ñeå taän duïng vaø söû duïng coù
hieäu quaû nguoàn voán töø nöôùc ngoaøi chaûy
vaøo Vieät Nam.
Cuïc Ñaàu tö nöôùc ngoaøi, Boä Keá hoaïch
vaø Ñaàu tö cho bieát, tính luõy keá ñeán ngaøy
20/12/2020, caû nöôùc coù 33.070 döï aùn coøn
hieäu löïc, vôùi toång voán ñaêng kyù laø 384 tyû
USD; voán thöïc hieän luõy keá cuûa caùc döï aùn
FDI öôùc ñaït 231,86 tyû USD, baèng 60,4%
toång voán ñaàu tö ñaêng kyù coøn hieäu löïc.
Theo lónh vöïc ñaàu tö, caùc doanh
nghieäp (DN) FDI ñaõ ñaàu tö vaøo 19/21
ngaønh trong heä thoáng phaân ngaønh kinh
teá quoác daân, trong ñoù, lónh vöïc coâng
nghieäp cheá bieán, cheá taïo chieám tyû troïng
cao nhaát vôùi khoaûng 58% toång voán ñaàu
tö; tieáp theo laø caùc lónh vöïc kinh doanh
baát ñoäng saûn (chieám 16%); saûn xuaát,
phaân phoái ñieän (hôn 7%).
Theo ñòa phöông, FDI ñaõ coù maët ôû taát
caû 63 tænh, thaønh phoá; trong ñoù, TP. Hoà
Chí Minh laø ñòa phöông daãn ñaàu thu huùt
FDI vôùi 9.952 döï aùn coøn hieäu löïc vaø 48,2
tyû USD voán ñaêng kyù, tieáp theo laø Haø Noäi,
Bình Döông.
Theo ñoái taùc ñaàu tö, ñeán thôøi ñieåm
20/12/2020, coù 139 quoác gia, vuøng laõnh
*
TS., Khoa Kinh teá - Luaät, Tröôøng Ñaïi hoïc Thöông maïi
thoå coù döï aùn ñaàu tö coøn hieäu löïc taïi Vieät Nam. Trong
ñoù, ñöùng ñaàu laø Haøn Quoác vôùi toång voán ñaêng kyù gaàn
70,6 tyû USD; thöù hai laø Nhaät Baûn (60,3 tyû USD). Caùc
nöôùc, vuøng laõnh thoå tieáp theo laø Singapore, Ñaøi Loan,
Hoàng Koâng, British Virgin Islands, Trung Quoác.
Nhö vaäy, khu vöïc FDI coù vai troø ngaøy caøng lôùn
trong neàn kinh teá Vieät Nam. Ñaây laø khu vöïc kinh teá coù
toác ñoä taêng tröôûng nhanh nhaát cuûa neàn kinh teá trong 5
naêm gaàn ñaây.
Soá lieäu cuûa Toång cuïc Thoáng keâ cho thaáy, tyû troïng
GDP cuûa khu vöïc FDI ñaõ taêng töø möùc 15,4% naêm 2011
leân khoaûng 19% GDP naêm 2019, trong khi tyû troïng cuûa
khu vöïc DN nhaø nöôùc (DNNN) giaûm daàn (töø möùc 29%
xuoáng gaàn 27% trong cuøng giai ñoaïn) vaø cuûa khu vöïc
kinh teá ngoaøi nhaø nöôùc gaàn nhö khoâng ñoåi, dao ñoäng
trong khoaûng 43% GDP [6].
Ñieåm ñaùng löu yù laø taêng tröôûng GDP vaø xuaát sieâu
phuï thuoäc nhieàu vaøo FDI, thaäm chí laø moät vaøi taäp ñoaøn
xuyeân quoác gia (MNC), nhö: Samsung Electronics
(Haøn Quoác), Formosa (Ñaøi Loan). Rieâng Samsung
Electronics ñaõ coù aûnh höôûng raát lôùn, ñoâi khi laø quyeát
ñònh maãu hình taêng tröôûng GDP theo quyù vaø xuaát khaåu
cuûa Vieät Nam, nhaát laø nhieàu quyù töø naêm 2018 ñeán
nay. Ñaëc bieät, moät soá ñòa phöông coù möùc taêng tröôûng
saûn löôïng coâng nghieäp raát cao (treân 50% ôû moät soá thôøi
ñieåm cuûa Haø Tónh, Thanh Hoùa) cuõng laø nhôø söï ñoùng
goùp vöôït troäi cuûa caùc MNC lôùn treân ñòa baøn (ñieån hình
nhö: Taäp ñoaøn Formosa vaø Coâng ty TNHH Loïc hoùa
daàu Nghi Sôn).
Nhöõng vaán ñeà ñaët ra trong boái caûnh ñaïi dòch
Covid-19
Ñaïi dòch Covid-19 ñaõ aûnh höôûng tröïc tieáp tôùi neàn
kinh teá, trong ñoù coù noâng nghieäp, coâng nghieäp, xaây
döïng, thöông maïi, dòch vuï. Do ñoù, khi khu vöïc saûn
xuaát bò aûnh höôûng, hoaït ñoäng ñaàu tö seõ ngay laäp töùc bò

Economy and Forecast Review 7

PHAÂN TÍCH - NHAÄN ÑÒNH - DÖÏ BAÙO
Việt Nam được đánh giá là điểm đến an toàn, hấp dẫn đối với các nhà đầu tư nước ngoài
taùc ñoäng, laøm giaûm ñaàu tö cuûa toaøn neàn kinh teá trong
ngaén haïn vaø daøi haïn, ñaëc bieät laø ñaàu tö cuûa khu vöïc
FDI vaø khu vöïc ngoaøi nhaø nöôùc. Theo Cuïc Ñaàu tö
nöôùc ngoaøi, tính ñeán ngaøy 20/8/2021, toång voán ñaêng
kyù caáp môùi, ñieàu chænh vaø goùp voán, mua coå phaàn cuûa
nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaït 19,12 tyû USD. Cuï theå, coù
1.135 döï aùn môùi ñöôïc caáp giaáy chöùng nhaän ñaêng kyù
ñaàu tö, giaûm gaàn 37% veà soá löôïng, nhöng toång voán
ñaêng kyù ñaït gaàn 11,33 tyû USD, taêng 16,3%. Toång voán
ñaêng kyù taêng theâm cuõng ñaït gaàn 5 tyû USD, taêng 2,3%.
Ngöôïc laïi, voán goùp, mua coå phaàn cuûa nhaø ñaàu tö nöôùc
ngoaøi vaøo caùc DN Vieät Nam giaûm hôn 43%, chæ coøn
2,8 tyû USD [2].
Beân caïnh aûnh höôûng cuûa ñaïi dòch Covid-19, trong
thu huùt vaø quaûn lyù FDI vaøo Vieät Nam vaãn ñang toàn taïi
nhieàu vaán ñeà, cuï theå laø:
Thöù nhaát, Vieät Nam chöa coù ñaày ñuû caùc quy taéc,
tieâu chuaån phuø hôïp vaø cuï theå, coøn thieáu caùc cheá taøi
höõu hieäu trong thu huùt vaø quaûn lyù FDI vaøo Vieät Nam.
Chính vì theá, nhieàu DN FDI lôïi duïng, gaây ra tình traïng
oâ nhieãm moâi tröôøng, ruûi ro maát an ninh naêng löôïng, an
ninh taøi chính. Caùc döï aùn haï taàng, nhaát laø cuûa Trung
Quoác ñöôïc thöïc hieän vôùi hình thöùc toång thaàu (EPC),
tieàm aån nhieàu ruûi ro ñoái vôùi nôï nöôùc ngoaøi vaø an ninh
naêng löôïng cuûa Vieät Nam.
Xeùt veà khía caïnh xaõ hoäi, vaán ñeà lao ñoäng cuûa Trung
Quoác theo sau caùc döï aùn cuûa quoác gia naøy cuõng ngaøy
caøng trôû neân phöùc taïp.
Thöù hai, chöa nhìn nhaän roõ baûn chaát cuûa FDI vaøo
Vieät Nam. Möùc taùc ñoäng lan toûa leân neàn kinh teá cuûa
8 Kinh teá vaø Döï baùo
khu vöïc FDI vaãn coøn raát yeáu. Möùc ñoùng
goùp cuûa caùc DN FDI cho vieäc naâng cao
naêng löïc coâng nghieäp Vieät Nam vaãn coøn
raát thaáp. Caùc moái lieân keát giöõa khoái DN
FDI vaø DN trong nöôùc yeáu, do caû coâng
nghieäp hoã trôï laãn caùc DN trong nöôùc
vaãn coøn yeáu keùm, khoâng ñaùp öùng nhu
caàu vaø chuaån möïc cung öùng dòch vuï cuûa
caùc DN FDI, nhaát laø caùc MNC. Keát quaû
khaûo saùt 13.580 DN chaâu AÙ cuûa JETRO
(2020) cho thaáy, tyû troïng linh phuï kieän,
vaät lieäu maø caùc DN Nhaät Baûn mua ôû
Vieät Nam chæ chieám 36,3%, trong ñoù töø
DN Vieät Nam chæ chieám 13,6% toång giaù
trò thu mua.
Thöù ba, vieäc troán thueá, chuyeån giaù
trong khu vöïc FDI thôøi gian daøi cuõng
gaây toån thaát cho ngaân saùch nhaø nöôùc
noùi rieâng vaø an ninh taøi chính noùi chung;
ñoàng thôøi, gaây caïnh tranh khoâng bình
ñaúng trong neàn kinh teá.
Tình traïng DN FDI keâ khai, baùo loã
ngaøy caøng phoå bieán. Ñieàu baát hôïp lyù laø
maëc duø thua loã lieân tuïc vaø loã lôùn, nhöng
caùc DN naøy vaãn môû roäng quy moâ saûn
xuaát, kinh doanh. TS. Ñoaøn Xuaân Tieân,
Phoù Toång Kieåm toaùn nhaø nöôùc, nhaän
ñònh, tình traïng DN FDI keâ khai, baùo
loã ngaøy caøng phoå bieán, chieám khoaûng
50% toång soá DN FDI ñang hoaït ñoäng
taïi Vieät Nam. Beân caïnh ñoù laø caùc haønh
vi “chuyeån giaù”; chuyeån giao maùy moùc
ñaõ laïc haäu khi vaøo ñaàu tö… Taïi TP. Hoà
Chí Minh, gaàn 60% trong soá hôn 3.500
DN FDI thöôøng xuyeân keâ khai loã lieân
tuïc trong nhieàu naêm. Ñieån hình nhaát laø
vuï Coca-Cola Vieät Nam bò truy thu, xöû
phaït veà thueá hôn 821 tyû ñoàng vaøo cuoái
naêm 2019. Ñaây ñöôïc xem laø DN FDI
ñöùng ñaàu danh saùch nghi aùn chuyeån giaù
taïi Vieät Nam vaø Cuïc Thueá TP. Hoà Chí
Minh ñaõ xeáp DN naøy ôû vò trí soá 1 trong
danh saùch DN coù nghi vaán chuyeån giaù.
Keå töø khi vaøo Vieät Nam töø naêm 1995
ñeán nay, Coca-Cola baùo loã tôùi hôn 20
naêm lieân tieáp [7].
Thöù tö, chöa nhìn nhaän vai troø quan
troïng cuûa coâng taùc xuùc tieán ñaàu tö, thaåm
ñònh ñaàu tö, kieåm tra kieåm soaùt vaø xöû lyù
vi phaïm trong FDI. Nhöõng coâng taùc naøy
ñang thöïc söï chöa ñöôïc laøm toát, do thieáu
nguoàn löïc.
Thöù naêm, chöa coù söï lieân keát, phoái
hôïp giöõa FDI vaø ñaàu tö trong nöôùc. Ñaây
laø 2 maûng quan troïng cuûa coâng taùc ñaàu
tö, phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc, nhöng
chöa thaáy söï phoái hôïp, haäu thuaãn. Ñoái
vôùi nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi, caùc nguoàn
löïc giaù reû trong nöôùc, nhö: lao ñoäng,
ñaát ñai, taøi nguyeân, öu ñaõi chính saùch
ñöôïc khai thaùc ñeå thu lôïi nhuaän. Ñoái
vôùi khu vöïc kinh teá trong nöôùc, vieäc keát
noái vôùi khu vöïc FDI seõ tieáp nhaän ñöôïc
voán ñaàu tö, coâng ngheä hieän ñaïi, kinh
nghieäm quaûn lyù tieân tieán, thöông hieäu
maïnh vaø maïng löôùi kinh doanh môû roäng
treân toaøn caàu. Ñaây laø caùch thöùc ñeå khu
vöïc kinh teá trong nöôùc nhanh choùng caûi
thieän naêng löïc saûn xuaát, kinh doanh ñeå
baét kòp vôùi trình ñoä phaùt trieån cuûa khu
vöïc FDI.
Moät soá DN FDI coù möùc lôïi nhuaän
raát cao, nhöng ñoùng thueá thaáp, laøm cho
DN trong nöôùc gaëp khoù khaên khi caïnh
tranh. Caùc DN nhoû vaø vöøa trong nöôùc coù
raát ít cô hoäi trôû thaønh ñoái taùc cung caáp
linh kieän, phuï kieän cho caùc DN FDI, neân
vieäc tieáp thu coâng ngheä saûn xuaát vaø kinh
nghieäm quaûn lyù cuõng môø nhaït…
NHÖÕNG GIAÛI PHAÙP CAÀN THÖÏC
HIEÄN TRONG THÔØI GIAN TÔÙI
Ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà ñaët ra hieän
nay ñoái vôùi thu huùt FDI vaøo Vieät Nam
trong boái caûnh ñaïi dòch Covid-19 dieãn
bieán phöùc taïp, beân caïnh vieäc sôùm tieâm
vaéc xin toaøn daân, kieåm soaùt ñöôïc dòch
Economy and Forecast Review
beänh, phuïc hoài chuoãi cung öùng…, chuùng ta caàn löu yù
thöïc hieän caùc giaûi phaùp sau:
Moät laø, xaây döïng theå cheá, chính saùch öu ñaõi vöôït
troäi, caïnh tranh quoác teá taïo ñieàu kieän kinh doanh thuaän
lôïi thu huùt caùc döï aùn lôùn, troïng ñieåm quoác gia, döï aùn
coâng ngheä cao... thu huùt caùc nhaø ñaàu tö chieán löôïc, caùc
taäp ñoaøn ña quoác gia ñaàu tö, ñaët truï sôû vaø thaønh laäp
caùc trung taâm R&D, trung taâm ñoåi môùi saùng taïo taïi
Vieät Nam.
Hieän nay, vieäc ñieàu chænh, ñoåi môùi chính saùch thu
huùt FDI caàn ñöôïc thöïc hieän theo höôùng giaûm caùc taùc
ñoäng tieâu cöïc vaø taêng caùc lôïi ích tieàm taøng cuûa khu
vöïc naøy ñoái vôùi neàn kinh teá, tính ñeán nhieàu hôn boái
caûnh môùi (ñaïi dòch Covid-19 dieãn bieán phöùc taïp, chieán
tranh thöông maïi Myõ - Trung, caùc FTA theá heä môùi) -
laø cô hoäi ñeå Vieät Nam choïn loïc nhöõng döï aùn FDI theo
höôùng öu tieân. Chính saùch thueá vaø taøi chính lieân quan
caàn tính tôùi caùc yeáu toá neâu treân. Ñaëc bieät, Vieät Nam
caàn tieáp tuïc caûi thieän moâi tröôøng ñaàu tö, kinh doanh,
taïo thuaän lôïi vaø hoã trôï DN vöôït qua nhöõng taùc ñoäng
cuûa dòch beänh Covid-19. Thu huùt FDI phaûi baûo ñaûm
haøi hoøa giöõa taêng tröôûng xuaát khaåu vôùi ñaàu tö phaùt
trieån saûn phaåm, dòch vuï coù giaù trò gia taêng vaø söû duïng
nguoàn nguyeân lieäu noäi ñòa.
Tính luõy keá ñeán ngaøy 20/12/2020,
caû nöôùc coù 33.070 döï aùn coøn hieäu
löïc, vôùi toång voán ñaêng kyù laø 384 tyû
USD; voán thöïc hieän luõy keá cuûa caùc
döï aùn FDI öôùc ñaït 231,86 tyû USD,
baèng 60,4% toång voán ñaàu tö ñaêng
kyù coøn hieäu löïc.
Hai laø , trieå n khai coù hieä u quaû Nghò quyeá t soá
50-NQ/TW, ngaøy 20/8/2019 cuûa Boä Chính trò veà ñònh
höôùng hoaøn thieän theå cheá, chính saùch, naâng cao chaát
löôïng, hieäu quaû hôïp taùc ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeán naêm
2030. Taêng cöôøng lieân keát giöõa ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø
ñaàu tö trong nöôùc, khuyeán khích chuyeån giao coâng
ngheä vaø quaûn trò cho DN Vieät Nam.
Ñaëc bieät, ñeå naâng cao taùc ñoäng tích cöïc vaø taïo
moái lieân keát chaët cheõ vôùi kinh teá ñòa phöông, vieäc
môøi goïi ñöôïc caùc MNC ñaàu tö vaøo Vieät Nam laø raát
caàn thieát. Ñoái vôùi caùc ñòa phöông keùm phaùt trieån,
xa caùc cöïc taêng tröôûng, caùc coâng ty naøy coù vai troø
raát quan troïng trong vieäc taïo döïng maïng löôùi coâng
nghieäp hoã trôï, lieân keát kinh doanh ñòa phöông, caû
nöôùc vaø khu vöïc. Tuy vaäy, caàn tính tôùi ñieàu kieän
hoã trôï ôû ñòa phöông, söï tham gia cuûa DN con nöôùc
ngoaøi, maø caùc MNC keùo theo vaø caùc cam keát, nhaát
laø trong chuyeån giao coâng ngheä töø khu vöïc naøy cuõng
nhö caùc cheá taøi keøm theo, traùnh hieän töôïng caùc DN
FDI khai thaùc nhöõng tieàm naêng, lôïi ích ñuû roài chuyeån
sang nöôùc khaùc.
Nhaèm taêng tính lieân keát kinh doanh, qua ñoù taïo ra
caùc taùc ñoäng tích cöïc, töø caùc DN FDI ñeán caùc DN trong
9
PHAÂN TÍCH - NHAÄN ÑÒNH - DÖÏ BAÙO

nöôùc, ngoaøi söï hoã trôï hieäu quaû, phuø hôïp cuûa Nhaø nöôùc,
caùc DN trong nöôùc caàn naâng cao chaát löôïng nhaân löïc,
chuaån möïc quaûn trò, kinh doanh ñeå coù theå lieân keát vaø
thu huùt voán töø caùc DN FDI. ÔÛ ñaây, vai troø cuûa Nhaø
nöôùc raát quan troïng trong taïo laäp caùc moái lieân keát kinh
doanh vaø haïn cheá caùc khieám khuyeát cuûa thò tröôøng,
nhaát laø phaùt trieån coâng nghieäp hoã trôï. Ñieàu coát yeáu laø
taïo döïng caùc coâng cuï lieân keát hieäu quaû thoâng qua xaây
döïng chính saùch lieân keát ngaønh, öôm taïo DN vaø qua ñoù
naâng cao naêng löïc caïnh tranh.
Taïi TP. Hoà Chí Minh, gaàn 60% trong
soá hôn 3.500 DN FDI thöôøng xuyeân keâ
khai loã lieân tuïc trong nhieàu naêm. Ñieån
hình nhaát laø vuï Coca-Cola Vieät Nam
bò truy thu, xöû phaït veà thueá hôn 821 tyû
ñoàng vaøo cuoái naêm 2019. Ñaây ñöôïc xem
laø DN FDI ñöùng ñaàu danh saùch nghi aùn
chuyeån giaù taïi Vieät Nam.
Ba laø, naâng cao hieäu löïc, hieäu quaû quaûn lyù nhaø
nöôùc veà FDI; ñaëc bieät taêng cöôøng coâng taùc kieåm tra,
thanh tra, kieåm toaùn ñeå baûo ñaûm caùc DN FDI söû duïng
ñuùng, hieäu quaû nguoàn löïc, cuõng nhö baûo ñaûm cam
keát ñaàu tö. Taêng cöôøng vaø ñoåi môùi coâng taùc kieåm tra,
giaùm saùt theo höôùng taïo ñieàu kieän cho DN hoaït ñoäng
coù hieäu quaû; phoái hôïp giöõa caùc cô quan quaûn lyù nhaø
nöôùc ñeå traùnh choàng cheùo trong thanh tra, kieåm tra;
taêng cöôøng haäu kieåm vôùi caùc döï aùn FDI sau khi ñöôïc
caáp pheùp.
Boán laø, caùc cô quan xuùc tieán ñaàu tö chuû ñoäng laøm
vieäc vôùi nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ coù keá hoaïch ñaàu tö
taïi Vieät Nam ñeå trao ñoåi, ñònh höôùng vaø thoáng nhaát sô
boä veà thuû tuïc ñaàu tö, khoâng ñeå caùc nhaø ñaàu tö ñôïi cho
ñeán khi dòch beänh ñöôïc xöû lyù döùt ñieåm môùi tieán haønh
thuû tuïc.
Beân caïnh ñoù, chuû ñoäng, saùng taïo taän
duïng söï chuyeån dòch FDI töø Trung Quoác
sang Vieät Nam döôùi taùc ñoäng cuûa ñaïi
dòch Covid-19, chieán tranh thöông maïi
Myõ - Trung, chieán löôïc Nam tieán môùi
cuûa caùc nöôùc Baéc AÙ ñeå thu huùt vaøo caùc
lónh vöïc öu tieân. Caàn chuû ñoäng quaûng
baù, môøi goïi caùc taäp ñoaøn ña quoác gia,
caùc coâng ty vaø thöông hieäu teân tuoåi ñaàu
tö vaøo Vieät Nam; ñaëc bieät laø töø caùc khu
vöïc coù theá maïnh veà coâng ngheä, voán, kyõ
naêng quaûn lyù, nhö: Myõ, EU, Nhaät Baûn.
Ngoaøi ra, Vieät Nam caàn taäp trung
chuaån bò maët baèng, nhaát laø taïi caùc khu
coâng nghieäp, cuøng vôùi söï ñoàng boä veà
haï taàng giao thoâng, khaû naêng cung caáp
ñieän, nöôùc, thoâng tin lieân laïc… ñeå saün
saøng ñoùn döï aùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi.
Naêm laø, chính saùch choáng chuyeån
giaù caàn tieáp tuïc ñöôïc hoaøn thieän, tính
ñeán ñaày ñuû caùc yeáu toá chuoãi giaù trò,
maïng löôùi saûn xuaát, thaønh töïu coâng
ngheä 4.0 vaø möùc öu ñaõi ôû caùc nöôùc khu
vöïc vaø toaøn caàu...; söûa ñoåi moät soá quy
ñònh veà quaûn lyù thueá vôùi DN coù giao
dòch lieân keát; taêng möùc phaït vaø hình
thöùc phaït ñoái vôùi haønh vi chuyeån giaù
ñeå baûo ñaûm tính nghieâm minh cuûa phaùp
luaät; xaây döïng, hoaøn thieän heä thoáng cô
sôû döõ lieäu, thoâng tin quoác gia veà döï aùn
ñaàu tö vaø DN FDI.
Ngoaøi ra, ñeå traùnh bò kieän tuïng quoác
teá vôùi DN FDI trong boái caûnh thöïc hieän
caùc FTA theá heä môùi, caàn nghieân cöùu
chuyeân saâu caùc cô cheá, chính saùch (keå
caû taøi khoùa) phuø hôïp, ñuû ñeå haïn cheá caùc
döï aùn FDI coù theå gaây nguy haïi ñoái vôùi an
ninh kinh teá, an ninh naêng löôïng, an ninh
quoác gia, ñe doïa gaây phaùt thaûi, oâ nhieãm
ra moâi tröôøng.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

1. Boä Chính trò (2019). Nghò quyeát soá 50-NQ/TW, ngaøy 20/8/2019 veà ñònh höôùng hoaøn thieän theå
cheá, chính saùch, naâng cao chaát löôïng, hieäu quaû hôïp taùc ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeán naêm 2030
2. Cuïc Ñaàu tö nöôùc ngoaøi, Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö (2020-2021). Baùo caùo tình hình thu huùt ñaàu
tö nöôùc ngoaøi naêm 2020; tình hình thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi 8 thaùng ñaàu naêm 2021
3. JETRO (2020). Thöïc traïng hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp Nhaät Baûn ñang ñaàu tö ôû Vieät Nam
4. Nhoùm Ngaân haøng Theá giôùi vaø Toå chöùc Taøi chính quoác teá (2018). Baùo caùo khuyeán nghò Chieán
löôïc FDI theá heä môùi vaø taàm nhìn chieán löôïc 2020-2030
5. Traàn Vaên Duõng (2020). Thu huùt voán FDI vaøo Vieät Nam vaø nhöõng vaán ñeà ñaët ra hieän nay, truy
caäp töø https://tapchitaichinh.vn/su-kien-noi-bat/thu-hut-nguon-von-fdi-vao-viet-nam-va-nhung-
van-de-dat-ra-hien-nay-330589.html
6. Nguyeãn Maïi (2020). Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi 2019, döï baùo 2020 vaø daøi haïn, truy caäp töø
https://baodautu.vn/dau-tu-truc-tiep-nuoc-ngoai-2019-du-bao-2020-va-daihan-d113916.html
7. Nguyeân Nga (2020). DN FDI chuyeån giaù ngaøy caøng nhieàu, truy caäp töø https://thanhnien.vn/
tai-chinh-kinh-doanh/doanh-nghiep-fdi-chuyen-gia-ngay-cang-nhieu-1239765.html

10 Kinh teá vaø Döï baùo

 NGHIEÂN CÖÙU - TRAO ÑOÅI

Thöïc traïng doanh nghieäp

ruùt lui khoûi thò tröôøng qua soá lieäu
doanh nghieäp 8 thaùng ñaàu naêm 2021
VOÕ HUY HUØNG*

Laøn soùng dòch Covid-19 thöù 4 dieãn bieán heát söùc phöùc taïp vôùi quy moâ laây lan
roäng taïi nhieàu ñòa phöông treân caû nöôùc ñang ñaåy caùc doanh nghieäp vaøo tình
theá heát söùc khoù khaên. Soá doanh nghieäp ñoái maët vôùi nguy cô taïm ngöøng hoaït
ñoäng, thaäm chí laø ñoùng cöûa, phaù saûn ñang coù xu höôùng ngaøy caøng gia taêng. Baøi
vieát ñeà caäp thöïc traïng ruùt lui khoûi thò tröôøng cuûa doanh nghieäp trong 8 thaùng
ñaàu naêm 2021, ñoàng thôøi khuyeán nghò moät soá giaûi phaùp ñeå doanh nghieäp taùi cô
caáu laïi hoaït ñoäng, taêng khaû naêng thích nghi vaø sôùm phuïc hoài trong boái caûnh
ñaïi dòch keùo daøi.

THÖÏC TRAÏNG RUÙT LUI KHOÛI THÒ
TRÖÔØNG CUÛA DOANH NGHIEÄP 8
THAÙNG NAÊM 2021
Doanh nghieäp ruùt lui khoûi thò
tröôøng gia taêng
Töø ñaàu naêm 2020, dòch beänh
Covid-19 ñaõ gaây taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán
kinh teá - xaõ hoäi cuûa caùc quoác gia treân
theá giôùi, trong ñoù coù Vieät Nam. Vôùi tinh
thaàn ñoàng haønh cuøng doanh nghieäp, thôøi
gian qua, Chính phuû, Thuû töôùng Chính
phuû ñaõ kòp thôøi ban haønh nhieàu chính
saùch, giaûi phaùp hoã trôï thaùo gôõ khoù khaên
cho hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh cuûa
doanh nghieäp, goùp phaàn duy trì taêng
tröôûng GDP döông naêm 2020 vaø 6 thaùng
ñaàu naêm 2021 ñaït 5,64%. Tuy nhieân,
hieän nay tình hình dòch beänh Covid-19
vaãn ñang dieãn bieán heát söùc phöùc taïp,
toác ñoä laây lan raát nhanh (nhaát laø ñôït
dòch buøng phaùt trong thaùng 7/2021), aûnh
höôûng tröïc tieáp ñeán hoaït ñoäng saûn xuaát,
kinh doanh. Caùc doanh nghieäp ñang
tieáp tuïc phaûi ñoái maët vôùi nhieàu khoù
khaên, thaùch thöùc, trong khi caùc nguoàn
löïc döï tröõ ñang caïn daàn, thò tröôøng chöa
coù daáu hieäu phuïc hoài hoaëc ñang phuïc
hoài raát chaäm.
Söï buøng phaùt maïnh cuûa laøn soùng
Covid-19 laàn thöù tö cuøng vôùi caùc
ñôït phong toûa, giaõn caùch lieân tieáp vaø
nghieâm ngaët nhaát keå töø khi dòch beänh
*
Cuïc Quaûn lyù ñaêng kyù kinh doanh - Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö
xaûy ra ñaõ khieán caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh
trong nhieàu lónh vöïc bò aûnh höôûng naëng neà; nhieàu
nhaø maùy saûn xuaát, ñaëc bieät laø ôû khu vöïc phía Nam
phaûi taïm ngöøng hoaït ñoäng trong thôøi gian phong toûa;
hoaït ñoäng vaän taûi haøng hoùa vaø chuoãi cung öùng cho
saûn xuaát cuõng bò giaùn ñoaïn... Neáu nhö tình hình ñaêng
kyù doanh nghieäp nöûa ñaàu naêm 2021 vaãn coøn coù ñieåm
saùng, thì sang ñeán thaùng 8 naêm 2021, soá lieäu veà tình
hình doanh nghieäp gia nhaäp vaø ruùt lui khoûi thò tröôøng
laïi cho thaáy, nhöõng dieãn bieán phöùc taïp cuûa dòch beänh
trong ñôït buøng phaùt thöù 4 ñaõ gaây ra nhöõng taùc ñoäng
tieâu cöïc lôùn ñeán tình hình saûn xuaát, kinh doanh vaø
phaùt trieån cuûa caùc doanh nghieäp.
Soá lieäu cuûa Cuïc Quaûn lyù ñaêng kyù kinh doanh cho
thaáy, soá doanh nghieäp thaønh laäp môùi trong 8 thaùng
ñaàu naêm 2021 laø 81.584 doanh nghieäp, giaûm 8% so
vôùi cuøng kyø naêm 2020. Ñaây laø laàn thöù 2 soá doanh
nghieäp thaønh laäp môùi trong 8 thaùng ñaàu naêm coù söï
giaûm suùt trong giai ñoaïn 2016-2021. Tröôùc ñoù, naêm
2020 coù möùc giaûm 2% so vôùi naêm 2019. Trong khi
ñoù, trung bình 8 thaùng ñaàu naêm giai ñoaïn 2016-
2020, tyû leä doanh nghieäp thaønh laäp môùi taêng 8%.
Cuøng xu höôùng ñoù, soá voán ñaêng kyù thaønh laäp trong
8 thaùng ñaàu naêm 2021 ñaït 1.133.369 tyû ñoàng, giaûm
7,5% so vôùi cuøng kyø naêm 2020. Ñaây laø laàn ñaàu tieân
trong 8 thaùng giai ñoaïn 2016-2021, soá voán ñaêng kyù
thaønh laäp coù söï giaûm suùt.
Beân caïnh ñoù, döôùi taùc ñoäng cuûa dòch beänh, soá doanh
nghieäp ruùt lui khoûi thò tröôøng trong 8 thaùng ñaàu naêm
2021 tieáp tuïc coù söï gia taêng, vôùi 85.508 doanh nghieäp,
taêng 24,2% so vôùi cuøng kyø naêm 2020. Trong ñoù, coù
43.165 doanh nghieäp taïm ngöøng kinh doanh, chieám
ñeán 50,5% toång soá doanh nghieäp ruùt lui khoûi thò tröôøng

Economy and Forecast Review 11

NGHIEÂN CÖÙU - TRAO ÑOÅI
Trong 8 tháng đầu năm 2021, hơn 85.000 doanh nghiệp đã phải rút lui khỏi thị trường
trong 8 thaùng ñaàu naêm 2021. Trung bình moãi thaùng
coù 10.689 doanh nghieäp ruùt lui khoûi thò tröôøng. Tính
rieâng TP. Hoà Chí Minh, trong 8 thaùng ñaàu naêm 2021
coù 24.010 doanh nghieäp ruùt lui khoûi thò tröôøng (chieám
28,1% soá doanh nghieäp ruùt lui cuûa caû nöôùc), taêng 6,6%
so vôùi cuøng kyø naêm 2020. Söï gia taêng veà doanh nghieäp
ruùt lui chuû yeáu ñeán töø söï gia taêng soá doanh nghieäp taïm
ngöøng kinh doanh coù thôøi haïn (12.621 doanh nghieäp,
taêng 20,2%).
Treân thöïc teá, doanh nghieäp ruùt lui khoûi thò tröôøng
bao goàm: doanh nghieäp taïm ngöøng kinh doanh; doanh
nghieäp ñang thöïc hieän thuû tuïc giaûi theå vaø doanh nghieäp
ñaõ giaûi theå. Trong ñoù, tình traïng taïm ngöøng kinh doanh
vaø giaûi theå doanh nghieäp coù moät soá ñieåm khaùc bieät cô
baûn, nhö sau:
Moät laø, giaûi theå doanh nghieäp daãn ñeán söï chaám
döùt toàn taïi cuûa doanh nghieäp, doanh nghieäp phaûi tieán
haønh thanh lyù taøi saûn, thöïc hieän vieäc thanh toaùn toaøn
boä caùc khoaûn nôï vaø nghóa vuï taøi saûn khaùc cuûa doanh
nghieäp. Ñaây laø ñieàu kieän tieân quyeát vaø ñaëc tröng cuûa
giaûi theå doanh nghieäp nhaèm baûo veä quyeàn vaø lôïi ích
cuûa caùc chuû theå lieân quan ñeán taøi chính doanh nghieäp.
Ñaây cuõng laø tieâu chí phaân bieät giaûi theå vôùi taïm ngöøng
kinh doanh.
Trong khi ñoù, taïm ngöøng kinh doanh laø tình
traïng doanh nghieäp taïm ngöøng hoaït ñoäng saûn xuaát,
kinh doanh trong moät thôøi gian nhaát ñònh vaø phaûi
thoâng baùo baèng vaên baûn cho cô quan ñaêng kyù kinh
doanh. Ñaây ñöôïc coi laø thôøi ñieåm ñeå doanh nghieäp
12
nghe ngoùng, xem xeùt dieãn bieán cuûa thò
tröôøng hoaëc tìm kieám nhöõng yù töôûng,
cô hoäi môùi. Sau khoaûng thôøi gian ñoù,
doanh nghieäp tieáp tuïc quay trôû laïi hoaït
ñoäng nhö bình thöôøng. Ngöôïc laïi, neáu
nhaän thaáy khoâng theå vöôït qua ñöôïc khoù
khaên, doanh nghieäp seõ giaûi theå, chaám
döùt toàn taïi.
Hai laø, theo quy ñònh cuûa phaùp luaät
hieän haønh, coù 2 loaïi tröôøng hôïp giaûi theå
doanh nghieäp. Ñoù laø töï nguyeän giaûi theå
vaø baét buoäc bò giaûi theå. Tröôøng hôïp töï
nguyeän giaûi theå baét nguoàn töø yù chí cuûa
chuû sôû höõu doanh nghieäp, hoï coù quyeàn
quyeát ñònh vieäc giaûi theå doanh nghieäp.
Ngoaøi ra, doanh nghieäp seõ phaûi giaûi theå
baét buoäc trong tröôøng hôïp khoâng ñaùp
öùng ñöôïc caùc ñieàu kieän ñeå tieáp tuïc kinh
doanh hay vi phaïm caùc quy ñònh cuûa
phaùp luaät. Trong khi ñoù, taïm ngöøng kinh
doanh hoaøn toaøn do doanh nghieäp toaøn
quyeàn quyeát ñònh.
Ba laø, ñeå thöïc hieän thuû tuïc giaûi theå
töï nguyeän, doanh nghieäp phaûi traûi qua 2
böôùc goàm: (1) Thoâng baùo vieäc giaûi theå
doanh nghieäp tôùi Phoøng Ñaêng kyù kinh
doanh nôi doanh nghieäp ñaët truï sôû chính;
(2) Sau khi thanh toaùn heát caùc khoaûn nôï,
nghóa vuï taøi chính, doanh nghieäp noäp
Kinh teá vaø Döï baùo
hoà sô ñaêng kyù giaûi theå ñeán Phoøng Ñaêng
kyù kinh doanh nôi doanh nghieäp ñaët truï
sôû chính. Do ñoù, thuû tuïc giaûi theå doanh
nghieäp ñöôïc coi laø phöùc taïp hôn so vôùi
taïm ngöøng kinh doanh.
Moät soá ñieåm ñaùng chuù yù veà tình hình
doanh nghieäp ruùt lui khoûi thò tröôøng
Phaân tích soá lieäu doanh nghieäp ruùt lui
khoûi thò tröôøng trong thôøi gian qua, coù
theå nhaän thaáy moät soá ñieåm ñaùng chuù yù
nhö sau:
(i) AÛnh höôûng cuûa dòch Covid-19 laø
nguyeân nhaân chính daãn ñeán vieäc doanh
nghieäp ruùt lui khoûi thò tröôøng
Keå töø khi dòch beänh Covid-19 buøng
phaùt, soá doanh nghieäp ruùt lui khoûi thò
tröôøng ñaõ coù söï gia taêng ñaùng keå. Cuï
theå, trong 8 thaùng ñaàu naêm 2020, soá
doanh nghieäp ruùt lui khoûi thò tröôøng
taêng 22,2% so vôùi cuøng kyø naêm 2019;
8 thaùng ñaàu naêm 2021 taêng 24,2% so
vôùi cuøng kyø naêm 2020. Ñaùng chuù yù, con
soá 85.508 doanh nghieäp ruùt lui khoûi thò
tröôøng trong 8 thaùng ñaàu naêm 2021 laø
möùc cao nhaát trong 8 thaùng ñaàu naêm töø
tröôùc ñeán nay.
Ñeå coù caùi nhìn roõ hôn veà nguyeân
nhaân daãn ñeán vieäc doanh nghieäp phaûi
ruùt lui khoûi thò tröôøng, Cuïc Quaûn lyù
ñaêng kyù kinh doanh ñaõ tieán haønh thöïc
hieän khaûo saùt ngaãu nhieân hôn 1.800
doanh nghieäp ruùt lui khoûi thò tröôøng
trong thaùng 6/2020 baèng hình thöùc
baûng hoûi tröïc tuyeán treân Coång Thoâng
tin quoác gia veà ñaêng kyù doanh nghieäp
vaø göûi maãu phieáu tröïc tieáp ñeán doanh
nghieäp thoâng qua Phoøng Ñaêng kyù kinh
doanh caùc tænh/thaønh phoá.
Keát quaû khaûo saùt cho thaáy, dòch beänh
Covid-19 laø nguyeân nhaân chính daãn ñeán
doanh nghieäp ruùt lui khoûi thò tröôøng, vôùi
68,5% doanh nghieäp traû lôøi khaûo saùt;
30,2% doanh nghieäp taïm ngöøng, giaûi theå
ñeå taùi cô caáu doanh nghieäp, tìm höôùng
ñi môùi; 8,9% taïm ngöøng, giaûi theå do haïn
cheá veà naêng löïc quaûn trò, tính ñoåi môùi
saùng taïo, naêng suaát lao ñoäng; 4,6% laø
do khoâng ñaùp öùng ñöôïc ñieàu kieän kinh
doanh; 4,5% do tính chaát ngaønh, ngheà;
11,2% laø do nhöõng khoù khaên khaùc.
Nhöõng khoù khaên doanh nghieäp gaëp
phaûi bao goàm:
- Coù 86,9% doanh nghieäp khoâng coù
khaùch haøng do taùc ñoäng cuûa dòch beänh;
nhieàu tröôøng hôïp cho bieát, bò giaùn ñoaïn,
ngöng treä hoaït ñoäng, thaäm chí döøng
hoaït ñoäng do tình hình dòch vaø ñöùng
tröôùc bôø vöïc phaù saûn bôûi thò tröôøng giaûm
Economy and Forecast Review
caàu ñoät ngoät, daãn tôùi giaûm maïnh doanh thu, cuõng nhö
vaáp phaûi nhöõng ruûi ro veà thu hoài nôï vaø maát khaû naêng
thanh toaùn;
- 62% doanh nghieäp phaûn hoài khoù tieáp caän voán vay,
vì khoâng coù taøi saûn theá chaáp vaø coù 40,9% doanh nghieäp
cho raèng, quy trình vay voán phöùc taïp;
- Caùc doanh nghieäp tham gia khaûo saùt ñeàu gaëp
khoù khaên trong thanh toaùn caùc khoaûn thueá, phí vaø
caùc chi phí khaùc, trong ñoù noåi baät laø chi phí thueâ nhaø
xöôûng, vaên phoøng, ñòa ñieåm kinh doanh (63,5%);
thanh toaùn löông/baûo hieåm xaõ hoäi/baûo hieåm y teá/
baûo hieåm thaát nghieäp (chieám 45,6%) vaø thanh toaùn
thueá (40,5%);
- Nhieàu doanh nghieäp ñang gaëp khoù khaên trong vieäc
aùp duïng coâng ngheä thoâng tin vaøo saûn xuaát, kinh doanh,
bôûi moâ hình kinh doanh cuõ, khoâng ñaùp öùng ñöôïc nhu
caàu saûn phaåm/dòch vuï môùi cuûa thò tröôøng (chieám 45%).
Beân caïnh ñoù, coù 41,9% doanh nghieäp khoù khaên veà taøi
chính cho vieäc chuyeån ñoåi soá;
- Dòch beänh cuõng laøm taêng giaù nguyeân lieäu, haøng
hoùa ñaàu vaøo trong nöôùc vaø töø nöôùc ngoaøi, daãn ñeán
khan hieám nguyeân vaät lieäu vaø chi phí saûn xuaát.
Caùc soá lieäu treân cho thaáy, dòch beänh Covid-19 ñaõ vaø
ñang aûnh höôûng raát lôùn ñeán hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh
doanh cuûa doanh nghieäp.
(ii) Doanh nghieäp taïm ngöøng kinh doanh trong
ngaén haïn chieám tyû troïng lôùn trong toång soá doanh
nghieäp ruùt lui khoûi thò tröôøng
Trong soá doanh nghieäp ruùt lui khoûi thò tröôøng, coù
43.165 doanh nghieäp taïm ngöøng kinh doanh, chieám
ñeán 50,5% toång soá doanh nghieäp ruùt lui khoûi thò tröôøng
8 thaùng ñaàu naêm 2021, taêng 25,9% so vôùi cuøng kyø naêm
2020. Coù theå thaáy, ñôït buøng phaùt dòch Covid-19 laàn thöù
4 töø ngaøy 27/4/2021 ñeán nay ñaõ aûnh höôûng ñeán hoaït
ñoäng kinh teá - xaõ hoäi taïi nhieàu ñòa phöông. Trong boái
caûnh dòch beänh dieãn bieán phöùc taïp, nhieàu ñòa phöông
phaûi thöïc hieän caùc bieän phaùp giaõn caùch xaõ hoäi, thì
vieäc soá löôïng doanh nghieäp taïm ngöøng kinh doanh coù
söï gia taêng laø ñieàu deã hieåu. Ñieån hình laø TP. Hoà Chí
Minh, trong 8 thaùng ñaàu naêm 2021, ñaõ coù 12.621 doanh
nghieäp taïm ngöøng kinh doanh coù thôøi haïn, chieám
29,2% caû nöôùc.
Beân caïnh ñoù, phaàn lôùn doanh nghieäp taïm ngöøng
kinh doanh laø nhöõng ñôn vò môùi thaønh laäp döôùi 5 naêm,
quy moâ nhoû, neân söùc choáng chòu thaáp, trong khi phaûi
lieân tieáp chòu taùc ñoäng töø nhöõng ñôït buøng phaùt dòch thôøi
gian qua. Trong boái caûnh khoù khaên ñoù, nhieàu doanh
nghieäp thöôøng choïn caùch taïm ngöøng kinh doanh ñeå
caàm cöï, keùo daøi thôøi gian toàn taïi vaø quay laïi thò tröôøng
khi coù cô hoäi, chöa “ñoùng cöûa” doanh nghieäp hoaøn
toaøn ôû thôøi ñieåm naøy.
Maët khaùc, theo soá lieäu veà tình hình ñaêng kyù doanh
nghieäp 8 thaùng ñaàu naêm 2021, coù theå nhaän thaáy, xu
höôùng thanh loïc maïnh meõ tieáp tuïc dieãn ra ôû caùc ngaønh
ngheà cho thaáy, lónh vöïc coù soá doanh nghieäp ñaêng kyù
taïm ngöøng kinh doanh lôùn nhaát cuõng laø nhöõng ngaønh
ngheà coù soá doanh nghieäp quay trôû laïi hoaït ñoäng cao
nhaát. Ñieàu naøy cuõng cho thaáy, khuûng hoaûng, khoù khaên
13
NGHIEÂN CÖÙU - TRAO ÑOÅI
hay caùc yeáu toá tieâu cöïc cuõng laø cô hoäi cho caùc doanh
nghieäp töï laøm môùi mình, tìm ra nhöõng höôùng ñi môùi
phuø hôïp vôùi nhu caàu thò tröôøng ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån
maïnh meõ hôn.
(iii) Doanh nghieäp caàn thay ñoåi maïnh meõ ñeå thích
öùng vôùi nghòch caûnh vaø sôùm phuïc hoài
Soá lieäu doanh nghieäp gia nhaäp vaø quay trôû laïi thò
tröôøng taêng trong giai ñoaïn ñaàu naêm 2021 cho thaáy,
tín hieäu tích cöïc. Tuy nhieân, nhöõng taùc ñoäng cuûa dòch
beänh tôùi neàn kinh teá trong thôøi gian qua vaãn coøn dai
daúng, phaûn aùnh qua vieäc soá doanh nghieäp ruùt lui khoûi
thò tröôøng tieáp tuïc taêng, ñaëc bieät laø nhoùm doanh nghieäp
coù quy moâ nhoû. Maëc duø Chính phuû Vieät Nam ñaõ nhanh
choùng thöïc hieän caùc giaûi phaùp maïnh (tröôùc heát laø haïn
cheá söï laây lan cuûa dòch beänh, sau ñoù ñeå phaùt trieån
kinh teá), nhöng sau moät naêm chòu taùc ñoäng cuûa dòch
Covid-19, söùc löïc cuûa raát nhieàu doanh nghieäp trong
nöôùc ñaõ bò baøo moøn, khoâng theå truï vöõng, daãn ñeán vieäc
phaûi ruùt lui khoûi thò tröôøng.
Coù nhieàu nguyeân nhaân daãn ñeán quyeát ñònh ruùt lui
cuûa doanh nghieäp, do dòch Covid-19, do ñaàu ra ñöùt
gaõy, do chi phí hoaït ñoäng taêng quaù cao, hay coù theå
do thay ñoåi ngaønh ngheà, chieán löôïc kinh doanh... Cho
duø laø nguyeân nhaân naøo, thì ñaây cuõng laø dòp ñeå caùc
doanh nghieäp töï laøm môùi mình, tìm ra nhöõng höôùng
ñi môùi phuø hôïp vôùi nhu caàu thò tröôøng ñeå toàn taïi vaø
phaùt trieån maïnh meõ hôn, bôûi ruûi ro luoân song haønh
cuøng cô hoäi.
KHUYEÁN NGHÒ GIAÛI PHAÙP
Coù theå noùi, caùc chính saùch hoã trôï cuûa Nhaø nöôùc
chæ coù theå giaûm bôùt nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc töø dòch
Covid-19, nhöng khoâng theå quyeát ñònh ñöôïc söï toàn
vong cuûa doanh nghieäp. Vieät Nam coù ñeán 97% doanh
nghieäp nhoû vaø vöøa, söùc chòu ñöïng keùm, deã toån thöông.
Trong boái caûnh theá giôùi ñang böôùc vaøo cuoäc Caùch
maïng coâng nghieäp 4.0, neàn kinh teá Vieät Nam laïi laø
moät neàn kinh teá naêng ñoäng, khoâng ngöøng phaùt trieån
nhö hieän nay, thì söùc eùp ñoái vôùi doanh nghieäp caøng lôùn,
tính caïnh tranh, thanh loïc caøng theå hieän roõ reät. Vì vaäy,
ngay luùc naøy, caùc doanh nghieäp caàn phaûi töï mình ñöa
ra caùc phöông thuoác ñeå vöôït qua côn baïo beänh. Caùc
giaûi phaùp ñeà xuaát bao goàm:
Thöù nhaát, caùc doanh nghieäp caàn ñoåi môùi toå chöùc
saûn xuaát, ñoåi môùi coâng ngheä ñeå taêng hieäu quaû, taêng
naêng löïc caïnh tranh; thöïc hieän tieát kieäm, caét giaûm chi
phí, giaûm giaù thaønh saûn phaåm; ña daïng hoùa nguoàn
nguyeân lieäu ñaàu vaøo; taêng cöôøng lieân keát thoâng qua
caùc chuoãi cung öùng vaø maïng löôùi caùc hieäp hoäi doanh
nghieäp, ngaønh haøng vaø ñòa phöông.
Thöù hai, taäp trung ñaàu tö cho nghieân cöùu phaùt
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
Cuïc Quaûn lyù ñaêng kyù kinh doanh (2021). Tình hình ñaêng kyù doanh nghieäp thaùng 8 vaø 8 thaùng
ñaàu naêm 2021
14
trieån, gaén ñoåi môùi saùng taïo vôùi caùc caáu
phaàn khaùc cuûa chieán löôïc, nhö: saûn
xuaát, kinh doanh, chuù troïng khaâu quaûng
caùo, taøi chính, logistics, nhaân söï…
Thöù ba, taäp trung khai thaùc thò
tröôøng noäi ñòa tieàm naêng vôùi gaàn 100
trieäu daân; thöïc hieän chuyeån ñoåi soá, ñaàu
tö mua saém thieát bò, ñoåi môùi coâng ngheä,
kyõ thuaät tieân tieán; hieän ñaïi hoùa heä thoáng
quaûn trò vaø quy trình hoaït ñoäng cuûa
doanh nghieäp.
Thöù tö, thay theá caùc hình thöùc,
phöông thöùc kinh doanh, caùc söï kieän baùn
haøng theo kieåu truyeàn thoáng baèng caùc
giaûi phaùp coâng ngheä môùi ñeå khaùch haøng
deã daøng tieáp caän thoâng tin, kinh doanh
treân caùc saøn giao dòch ñieän töû.
Thöù naêm, caùc doanh nghieäp caàn ña
daïng hoùa caùc hình thöùc huy ñoäng voán,
nhö: xaây döïng keá hoaïch huy ñoäng voán
töø caùc nhaø ñaàu tö, huy ñoäng voán töø voán
goùp ban ñaàu; huy ñoäng voán töø lôïi nhuaän
khoâng chia, maø duøng ñeå taùi ñaàu tö; huy
ñoäng voán töø phaùt haønh coå phieáu thoâng
qua thò tröôøng chöùng khoaùn; huy ñoäng
baèng tín duïng ngaân haøng thoâng qua hôïp
ñoàng voán vôùi ngaân haøng thöông maïi;
huy ñoäng baèng tín duïng thöông maïi
vaø huy ñoäng voán thoâng qua phaùt haønh
traùi phieáu doanh nghieäp. Ñoái vôùi doanh
nghieäp nhoû vaø vöøa, caàn tìm kieám nguoàn
voán duy trì hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh
doanh thoâng qua Quyõ Phaùt trieån doanh
nghieäp nhoû vaø vöøa, Quyõ baûo laõnh tín
duïng, ngaân haøng thöông maïi qua caùc
goùi saûn phaåm daønh rieâng cho doanh
nghieäp nhoû vaø vöøa.
Thöïc teá cho thaáy, caùc chính saùch
hoã trôï töø Chính phuû laø raát quan troïng
vaø caàn thieát ñeå doanh nghieäp caàm cöï
trong giai ñoaïn khoù khaên vaø duy trì hoaït
ñoäng, nhöng söï saùng taïo vaø khaû naêng
thích öùng cuûa moãi doanh nghieäp, moãi
ngaønh ngheà môùi coù tính quyeát ñònh cho
söï soáng coøn cuûa doanh nghieäp. Khuûng
hoaûng vaø khoù khaên thöôøng laø ñieàu kieän
toát cho nhöõng thay ñoåi tích cöïc vaø saùng
taïo ñeå naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng.
Chính doanh nghieäp phaûi laø ngöôøi thaày
thuoác toát nhaát ñeå töï giuùp mình naâng cao
söùc ñeà khaùng vaø vöôït qua ñöôïc ñaïi dòch
Covid-19.
Kinh teá vaø Döï baùo
Naâng cao chaát löôïng
xaây döïng noâng thoân môùi
ôû nöôùc ta giai ñoaïn 2021-2025
VOÕ HÖÕU PHÖÔÙC*

Trong 10 naêm qua (2010-2020), Chöông trình Muïc tieâu quoác gia xaây döïng
noâng thoân môùi (NTM) (sau ñaây goïi taét laø Chöông trình xaây döïng NTM) ñaõ
trôû thaønh moät phong traøo soâi noåi, roäng khaép treân caû nöôùc vaø ñaõ ñaït ñöôïc
nhieàu thaønh töïu ñaùng keå, taïo neân böôùc ngoaët lôùn trong phaùt trieån noâng thoân
nöôùc ta. Tuy nhieân, beân caïnh caùc thaønh quaû ñaït ñöôïc, quaù trình xaây döïng
NTM coøn boäc loä nhieàu toàn taïi, haïn cheá. Vì vaäy, caàn coù nhieàu giaûi phaùp ñoàng
boä trong thôøi gian tôùi nhaèm naâng cao chaát löôïng xaây döïng NTM ôû nöôùc ta.

KEÁT QUAÛ THÖÏC HIEÄN CHÖÔNG
TRÌNH MUÏC TIEÂU QUOÁC GIA XAÂY
DÖÏNG NTM
Tôø trình cuûa Chính phuû veà chuû tröông
ñaàu tö Chöông trình muïc tieâu quoác gia
xaây döïng NTM giai ñoaïn 2021-2025 vaøo
chieàu ngaøy 23/7/2021 taïi Kyø hoïp thöù
nhaát, Quoác hoäi khoùa XV cho bieát, vôùi
söï chæ ñaïo quyeát lieät, söï vaøo cuoäc maïnh
meõ, ñoàng boä cuûa caû heä thoáng chính trò vaø
söï tham gia tích cöïc cuûa coäng ñoàng daân
cö, Chöông trình xaây döïng NTM ñaõ trôû
thaønh moät phong traøo soâi noåi, roäng khaép
treân caû nöôùc.
Sau 10 naêm (2010-2020) trieån khai,
Chöông trình xaây döïng NTM ñaõ ñaït ñöôïc
nhöõng keát quaû quan troïng, theo nhö ñaùnh
giaù cuûa Laõnh ñaïo Ñaûng vaø Nhaø nöôùc laø
“to lôùn, toaøn dieän vaø mang tính lòch söû”.
Ñeán heát naêm 2020, Chöông trình xaây
döïng NTM ñaõ hoaøn thaønh vöôït 12,4% soá
xaõ ñaït chuaån NTM so vôùi muïc tieâu; ñeán
thaùng 7/2021, caû nöôùc ñaõ coù 64,6% soá
xaõ ñaït chuaån NTM; coù 194 ñôn vò caáp
huyeän (chieám 29%) thuoäc 51 tænh, thaønh
phoá ñaït chuaån NTM; coù 12 tænh, thaønh
phoá ñaõ coù 100% soá xaõ ñaït chuaån NTM,
trong ñoù coù 4 tænh ñaõ ñöôïc coâng nhaän tænh
hoaøn thaønh nhieäm vuï xaây döïng NTM.
Thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi khu vöïc
noâng thoân naêm 2020 ñaït 41,7 trieäu ñoàng/
ngöôøi/naêm, gaáp 1,7 laàn so vôùi naêm 2015
vaø gaáp 3,25 laàn so vôùi naêm 2010; tyû leä
*
TS., Hoïc vieän Chính trò Khu vöïc II
hoä ngheøo ña chieàu khu vöïc noâng thoân naêm 2020 coøn
khoaûng 7,1%, giaûm 4,7% so vôùi naêm 2016…
Beân caïnh ñoù, Chöông trình moãi xaõ moät saûn phaåm
(OCOP) maëc duø môùi ñöôïc trieån khai trong thôøi gian
ngaén (töø thaùng 5/2018), song ñaõ ñaït ñöôïc nhieàu keát
quaû tích cöïc. Nhaän thöùc cuûa xaõ hoäi vaø caáp uûy, chính
quyeàn caùc caáp vaø coäng ñoàng doanh nghieäp, hôïp taùc xaõ
veà vò trí cuûa Chöông trình OCOP trong phaùt trieån kinh
teá noâng thoân cuõng ñaõ ñöôïc naâng cao. Ñeán nay, caû nöôùc
coù 61/63 tænh ñaõ pheâ duyeät, trieån khai ñeà aùn/keá hoaïch
Chöông trình OCOP; coù 32 tænh, thaønh phoá ñaùnh giaù,
phaân haïng vaø ñaõ coù 1.711 saûn phaåm OCOP ñöôïc coâng
nhaän, 986 chuû theå tham gia Chöông trình OCOP.
Theo Ban Chæ ñaïo Trung öông caùc chöông trình
muïc tieâu quoác gia (2019), Chöông trình xaây döïng
NTM cuõng ñaõ goùp phaàn taêng söï haøi loøng vôùi cuoäc
soáng cuûa cö daân noâng thoân, taïo neàn taûng oån ñònh
chính trò - xaõ hoäi thoâng qua taêng thu nhaäp vaø giaûm
ngheøo noâng thoân. Khaûo saùt cuûa Chöông trình Khoa
hoïc coâng ngheä phuïc vuï xaây döïng NTM vaø Vieän
Chính saùch vaø Chieán löôïc phaùt trieån noâng nghieäp
noâng thoân (IPSARD) vaøo naêm 2019 taïi 12 tænh treân
caû nöôùc cho thaáy, tyû leä hoä haøi loøng vôùi cuoäc soáng ôû
noâng thoân taêng leân töø 50,4% naêm 2012 leân 79,3%
naêm 2018. Taïi caùc xaõ ñaït chuaån NTM, tyû leä hoä haøi
loøng vôùi cuoäc soáng noâng thoân cao hôn vaø taêng maïnh
hôn cuøng vôùi taêng tröôûng maïnh veà thu nhaäp. Ñoàng
thôøi, nhoùm xaõ ñaït chuaån NTM coù toác ñoä giaûm ngheøo
nhanh hôn nhoùm xaõ chöa ñaït chuaån.
Ñoàng thôøi, dieän maïo noâng thoân khôûi saéc, haï taàng
noâng thoân thay ñoåi roõ reät, nhaän thöùc veà NTM ñöôïc
taêng cöôøng. Sau giai ñoaïn ñaàu (2010-2015) coøn chaäp
chöõng khôûi ñoäng, giai ñoaïn 2 cuûa Chöông trình xaây
döïng NTM (2016-2019) ñaõ taäp trung xöû lyù nhieàu hôn

Economy and Forecast Review 15

NGHIEÂN CÖÙU - TRAO ÑOÅI
Diện mạo nông thôn mới tại huyện Thường Tín, TP. Hà Nội
caùc vaán ñeà veà haï taàng vaø sinh keá cuûa ngöôøi daân noâng
thoân. Chöông trình xaây döïng NTM ñaõ huy ñoäng ñöôïc
söï vaøo cuoäc cuûa caû heä thoáng chính trò vaø quan troïng
nhaát laø söï ñoàng loøng, höôûng öùng cuûa ngöôøi daân. Cuõng
theo keát quaû khaûo saùt cuûa Chöông trình Khoa hoïc
coâng ngheä phuïc vuï xaây döïng NTM vaø IPSARD vaøo
naêm 2019 cho thaáy, 84,8% soá hoä noâng thoân haøi loøng
veà caùc coâng trình haï taàng trong xaây döïng NTM. Taâm
lyù troâng chôø, yû laïi vaøo söï hoã trôï cuûa Nhaø nöôùc giaûm roõ
reät: soá lieäu ñieàu tra cho thaáy, khoaûng 80%-90% soá hoä
nhaän thöùc roõ veà chuû tröông, nguyeân lyù, noäi dung xaây
döïng NTM.
Beân caïnh ñoù, Chöông trình xaây döïng NTM ñaõ
goùp phaàn chuyeån ñoåi cô caáu kinh teá noâng thoân vaø cô
caáu laïi ngaønh noâng nghieäp. Tyû troïng lao ñoäng noâng
nghieäp trong toång lao ñoäng xaõ hoäi ñaõ giaûm maïnh töø
48,2% xuoáng coøn 38,1% trong giai ñoaïn 2010-2018.
Ngoaøi ra, Chöông trình xaây döïng NTM ñaõ coù ñoùng
goùp tích cöïc ñoái vôùi thuùc ñaåy lieân keát saûn xuaát ôû noâng
thoân. Taïi caùc xaõ ñaït chuaån NTM, tyû leä hoä ñi thueâ ñaát
töø hoä khaùc laø 37,7%; trong khi taïi caùc xaõ chöa ñaït
chuaån, tyû leä naøy chæ laø 25,3%. Tyû leä hoä saün saøng goùp
ñaát canh taùc cuøng hoä khaùc taïi caùc xaõ ñaït chuaån NTM
laø 47,6%; trong khi taïi caùc xaõ chöa ñaït chuaån NTM
chæ laø 40,1%. Ñaõ xuaát hieän nhieàu moâ hình ñoåi môùi
toå chöùc saûn xuaát theo höôùng phaùt trieån kinh teá hôïp
taùc, lieân keát chuoãi giaù trò. Moät trong nhöõng neùt ñaëc
saéc cuûa Chöông trình xaây döïng NTM laø vieäc trieån
khai Chöông trình OCOP, taäp trung phaùt trieån kinh teá
noâng thoân thoâng qua vieäc phaùt trieån caùc saûn phaåm ñòa
phöông, chæ daãn ñòa lyù giuùp quaûng baù thöông hieäu caùc
maët haøng noâng saûn ñòa phöông.
Ngoaøi ra, ngaøy caøng xuaát hieän nhieàu ñieån hình tieâu
bieåu, caùch laøm saùng taïo ôû taát caû caùc lónh vöïc kinh teá,
16
xaõ hoäi, moâi tröôøng trong xaây döïng NTM,
nhö: Caùc moâ hình chuyeån ñoåi cô caáu saûn
xuaát maïnh meõ hieäu quaû ôû Sôn La, Ninh
Bình, Quaûng Nam, An Giang, Ñoàng
Thaùp; Ñoåi môùi toå chöùc saûn xuaát, ñaåy
maïnh tích tuï, taäp trung ñaát ñai ôû Haø Nam,
Baéc Giang; Chöông trình OCOP cuûa caùc
tænh Quaûng Ninh, Baéc Kaïn, Beán Tre;
Phaùt huy toát truyeàn thoáng vaên hoùa vaø söï
tham gia cuûa coäng ñoàng daân cö trong xaây
döïng NTM vôùi moâ hình saùng taïo veà  khu
daân cö kieåu maãu, vöôøn maãu ôû Haø Tónh,
Haø Giang, Hoøa Bình - nhöõng tænh coù baøi
hoïc raát saâu saéc veà Quyõ phaùt trieån coäng
ñoàng. Xaây döïng NTM gaén vôùi toân taïo,
giöõ gìn caûnh quan, moâi tröôøng, xaây döïng
caùc moâ hình NTM kieåu maãu saùng - xanh
- saïch - ñeïp, nhö: Haø Noäi, Nam Ñònh,
Haø Tónh, Laøo Cai… vaø raát nhieàu caùc moâ
hình tieâu bieåu ôû khaép caùc tænh, thaønh phoá
trong caû nöôùc.
MOÄT SOÁ HAÏN CHEÁ, TOÀN TAÏI
Beân caïnh thaønh quaû ñaït ñöôïc,
Chöông trình xaây döïng NTM trong
nhöõng naêm qua vaãn coøn moät soá toàn taïi,
haïn cheá nhö sau:
Thöù nhaát, phaùt trieån noâng thoân chöa
gaén keát vôùi ñoâ thò, cheânh leäch thu nhaäp
giöõa noâng thoân vaø thaønh thò ngaøy caøng
cao, sinh keá cö daân noâng thoân thieáu beàn
vöõng. Ngay keå caû caùc xaõ, huyeän ven ñoâ
cuõng raát luùng tuùng khi xaây döïng NTM
do chöa roõ ñònh höôùng keát noái vôùi phaùt
trieån ñoâ thò. Theo Ban Chæ ñaïo Trung
öông caùc chöông trình muïc tieâu quoác
gia (2019), khoaûng caùch tuyeät ñoái veà
thu nhaäp giöõa noâng thoân vaø ñoâ thò ngaøy
caøng taêng leân, töø 12,7 trieäu/ngöôøi/naêm
2010 leân 31,6 trieäu ñoàng/ngöôøi/naêm
2018. Thu nhaäp cuûa cö daân noâng thoân
coù xu höôùng ngaøy caøng phuï thuoäc vaøo
nguoàn tieàn cuûa con caùi/ngöôøi thaân töø ñoâ
thò göûi veà. Khoaûng 50% khaùc bieät veà
thu nhaäp giöõa xaõ ñaït chuaån NTM vaø xaõ
chöa ñaït chuaån chuû yeáu laø nhôø nguoàn
tieàn töø caùc lao ñoäng di cö hoaëc ngöôøi
thaân göûi veà. Tyû leä hoä noâng thoân nhaän hoã
trôï töø con caùi taïi caùc xaõ ñaït chuaån NTM
laø 30,1%, trong khi taïi caùc xaõ chöa ñaït
chuaån chæ laø 25,2%. Tyû leä hoä ngheøo ôû
noâng thoân cao gaáp 4 laàn ñoâ thò.
Thöù hai, quaù trình xaây döïng NTM
chöa gaén chaët vôùi cô caáu laïi ngaønh noâng
nghieäp. Maëc duø ñaõ coù nhieàu noã löïc, öu
tieân cho phaùt trieån haï taàng trong xaây
döïng NTM, nhöng haï taàng giao thoâng,
Kinh teá vaø Döï baùo
thuûy lôïi, ñieän nhieàu nôi coøn yeáu keùm,
chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu phaùt trieån saûn
xuaát noâng nghieäp haøng hoùa quy moâ lôùn.
Ñaàu tö xaõ hoäi cho noâng nghieäp thaáp, chæ
khoaûng 3 tyû USD/naêm, trong ñoù 50% laø
ngaân saùch nhaø nöôùc, chæ coù 16,7% laø cuûa
doanh nghieäp. Lieân keát yeáu giöõa ngöôøi
saûn xuaát vaø doanh nghieäp yeáu. Cuï theå,
trong moâ hình caùnh ñoàng lôùn, tyû leä dieän
tích ñöôïc kyù hôïp ñoàng bao tieâu saûn phaåm
tröôùc khi saûn xuaát chæ ôû möùc döôùi 30%
vaø tyû leä naøy thaáp nhaát ôû nhöõng vuøng saûn
xuaát noâng nghieäp chính, nhö: Ñoàng baèng
soâng Hoàng, Taây Nguyeân, Ñoàng baèng
soâng Cöûu Long (Chöông trình Khoa
hoïc coâng ngheä phuïc vuï xaây döïng NTM,
IPSARD, 2019.
Thöù ba, vai troø chuû theå cuûa ngöôøi
daân chöa ñöôïc theå hieän roõ, thieáu chuû
ñoäng, thieáu söï gaén keát trong thoân,
xoùm..., ñoàng thôøi, xaây döïng NTM chöa
trôû thaønh vieäc laøm thöôøng xuyeân, gaén
vôùi nhöõng nhu caàu thieát thöïc cuûa ngöôøi
daân. Keát quaû ñieàu tra cuûa Chöông trình
Khoa hoïc coâng ngheä phuïc vuï xaây döïng
NTM, IPSARD (2019) cho thaáy, chæ coù
68,1% soá hoä cho bieát mình coù quyeàn
tham gia yù kieán vaøo quy hoaïch, keá
hoaïch, ñeà aùn NTM cuûa ñòa phöông; chæ
coù 55% soá hoä cho bieát mình coù quyeàn
tham gia yù kieán löïa choïn coâng trình, döï
aùn; 66,9% soá hoä cho bieát mình coù quyeàn
giaùm saùt quaù trình thöïc hieän caùc döï aùn
NTM… Coù nhöõng tröôøng hôïp ngöôøi ñòa
phöông ñöôïc phoûng vaán khoâng bieát
raèng, xaõ mình ñaõ ñaït chuaån NTM.
Thöù tö, chaát löôïng ñaït chuaån vaø coâng
taùc duy trì beàn vöõng keát quaû sau ñaït
chuaån xaây döïng NTM cuûa moät soá ñòa
phöông ñang ñaët ra nhieàu thaùch thöùc.
Ví duï nhö taïi Ñoàng Thaùp, theo UBND
tænh Ñoàng Thaùp (2021), qua ñaùnh giaù coù
86/97 xaõ duy trì ñaït 19/19 tieâu chí, 8 xaõ
duy trì 18/19 tieâu chí, 1 xaõ duy trì 17/19
tieâu chí vaø 2 xaõ duy trì 16/19 tieâu chí.
Vieäc duy trì vaø giöõ vöõng caùc tieâu chí ñaõ
ñaït ñang laø thaùch thöùc khoâng nhoû ñoái
vôùi caùc ñòa phöông. Caùc tieâu chí veà haï
taàng, nhö: Giao thoâng; Thuûy lôïi; Tröôøng
hoïc; Ñieän; Chôï noâng thoân… neáu khoâng
duy tu, baûo trì, baûo döôõng thöôøng xuyeân,
theo thôøi gian, quaù trình söû duïng seõ laøm
hao moøn, hö hoûng trong khi nguoàn löïc
caùc xaõ, huyeän ñeå duy tu, söûa chöõa coøn
haïn cheá. Coøn ñoái vôùi nhöõng tieâu chí coøn
laïi, nhö: Thu nhaäp; Hoä ngheøo; Vaên hoùa;
Quoác phoøng vaø an ninh, Moâi tröôøng; Heä
thoáng chính trò... luoân thay ñoåi vaø phuï
Economy and Forecast Review
thuoäc nhieàu vaøo yeáu toá khaùch quan, cuõng nhö yù thöùc
cuûa ngöôøi daân.
Thöù naêm, tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng noâng thoân
coù xu höôùng gia taêng; öùng phoù ruûi ro, bieán ñoåi khí haäu
coøn haïn cheá. Nhöõng naêm gaàn ñaây, caùc khu, cuïm coâng
nghieäp taïi caùc vuøng noâng thoân lieân tieáp moïc leân vöøa
giuùp chuyeån ñoåi cô caáu kinh teá, giaûi quyeát vieäc laøm,
vöøa taêng thu nhaäp vaø naâng cao chaát löôïng cuoäc soáng
cuûa ngöôøi daân. Tuy nhieân, hoaït ñoäng saûn xuaát noâng
nghieäp cuøng vôùi nhöõng hoaït ñoäng dòch vuï, sinh hoaït
ñaõ laøm gia taêng tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng khu vöïc
noâng thoân. Vieäc xaû nöôùc, raùc thaûi, voû bao bì thuoác baûo
veä thöïc vaät ra moâi tröôøng dieãn ra ôû nhieàu nôi. Tình
traïng raùc thaûi traøn ngaäp caùc con ñöôøng, traøn xuoáng
ruoäng, ao, hoà vaø “bao vaây” caû caùc khu daân cö laø hình
aûnh vaãn coøn toàn taïi ôû moät soá vuøng queâ. Beân caïnh ñoù,
nhaän thöùc cuûa ngöôøi daân khu vöïc noâng thoân veà vaán ñeà
moâi tröôøng coøn chöa cao. Ñaëc bieät, trong hoaït ñoäng
quaûn lyù, baûo veä moâi tröôøng, nhaän thöùc cuûa nhieàu caáp
chính quyeàn, cô quan quaûn lyù, toå chöùc, caù nhaân coù traùch
nhieäm veà nhieäm vuï baûo veä moâi tröôøng chöa ñaày ñuû,
chöa thaáy roõ ñöôïc nguy cô oâ nhieãm moâi tröôøng khu vöïc
noâng thoân seõ coù taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán ñôøi soáng kinh teá
- xaõ hoäi, trong ñoù coù söùc khoûe ngöôøi daân, neân tình traïng
naøy vaãn chöa ñöôïc giaûi quyeát trieät ñeå vaø trôû thaønh vaán
ñeà böùc xuùc ôû nhieàu ñòa phöông.
MOÄT SOÁ ÑEÀ XUAÁT
Nhaèm naâng cao chaát löôïng xaây döïng NTM ôû nöôùc
ta trong giai ñoaïn 2021-2025, theo taùc giaû, caàn thöïc
hieän moät soá giaûi phaùp sau:
Moät laø, chuù troïng naâng cao hieäu quaû cô caáu laïi
ngaønh noâng nghieäp, phaùt trieån kinh teá noâng thoân (naâng
cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa hôïp taùc xaõ noâng nghieäp
gaén vôùi lieân keát theo chuoãi giaù trò; hoã trôï caùc doanh
nghieäp khôûi nghieäp, saùng taïo trong cô caáu laïi ngaønh
noâng nghieäp vaø phaùt trieån kinh teá noâng thoân; trieån khai
maïnh meõ Chöông trình OCOP, phaùt trieån du lòch noâng
thoân…); thuùc ñaåy chuyeån ñoåi soá trong xaây döïng NTM;
naâng cao chaát löôïng coâng taùc baûo veä moâi tröôøng, chaát
löôïng hoaït ñoäng vaên hoùa gaén vôùi baûo toàn vaø phaùt huy
caùc giaù trò vaên hoùa truyeàn thoáng; thuùc ñaåy bình ñaúng
giôùi; caûi thieän tình traïng dinh döôõng cho treû em vaø
naâng cao chaát löôïng khaùm chöõa beänh cho ngöôøi daân
noâng thoân…
Hai laø, naâng cao naêng löïc cuûa coäng ñoàng, chuyeån
ñoåi tö duy cuûa ngöôøi daân trong xaây döïng NTM baèng
nhöõng chöông trình cuï theå. Theo ñoù, taêng cöôøng lieân
keát “4 nhaø” (Nhaø noâng - Nhaø doanh nghieäp - Nhaø
Khoa hoïc - Nhaø nöôùc), coi ñaây laø “chìa khoaù” ñeå phaùt
trieån neàn noâng nghieäp hieän ñaïi, taïo löïc ñaåy ñeå ñöa
loä trình xaây döïng NTM tieán nhanh hôn, vöõng chaéc
hôn. Ñoàng thôøi, chuû ñoäng ban haønh moät soá cô cheá,
chính saùch nhaèm taïo haønh lang phaùp lyù phuïc vuï cho
Chöông trình xaây döïng NTM ñaït hieäu quaû, thuùc ñaåy
lieân keát maïnh meõ “4 nhaø” trong noâng nghieäp, nhö: quy
ñònh quaûn lyù, söû duïng voán ñaàu tö thuoäc lónh vöïc khoa
17
NGHIEÂN CÖÙU - TRAO ÑOÅI

hoïc vaø coâng ngheä; hoã trôï laõi suaát ñaàu tö phaùt trieån
saûn xuaát, kinh doanh saûn phaåm noâng nghieäp; khuyeán
khích phaùt trieån saûn xuaát haøng hoùa noâng nghieäp taäp
trung; chính saùch ñaëc thuø khuyeán khích doanh nghieäp
ñaàu tö vaøo noâng nghieäp… Ñoàng thôøi, chæ ñaïo caùc ñòa
phöông xaây döïng quy hoaïch vuøng saûn xuaát taäp trung,
gaén vôùi xaây döïng thöông hieäu caùc saûn phaåm chuû löïc
cuûa ñòa phöông.
Xaùc ñònh noâng daân laø chuû theå, song cuõng caàn phaûi
luoân ñoàng haønh cuøng ngöôøi daân trong taát caû caùc khaâu,
töø nghieân cöùu gioáng ñeán xaây döïng caùc vuøng saûn xuaát,
cheá bieán, tieâu thuï saûn phaåm… Ñaây chính laø caùch thöùc
phuø hôïp ñeå taïo ñoäng cô, ñoäng löïc thöïc hieän cuoäc caùch
maïng trong noâng nghieäp, noâng thoân vaø noâng daân vôùi
vai troø toaøn xaõ hoäi chung söùc xaây döïng NTM.
Ba laø, ñeå khaéc phuïc nhöõng toàn taïi, yeáu keùm, ngaên
chaën tình traïng maát veä sinh trong thu gom, xöû lyù raùc
thaûi noâng thoân; caûi thieän naâng cao chaát löôïng moâi
tröôøng, goùp phaàn xaây döïng NTM, caàn ñaåy maïnh tuyeân
truyeàn naâng cao nhaän thöùc vaø traùch nhieäm cuûa ngöôøi
daân, coäng ñoàng trong giöõ gìn veä sinh moâi tröôøng noâng
thoân. Veà laâu daøi, caùc hoä gia ñình caàn ñaêng kyù saûn xuaát
trong caùc khu chaên nuoâi taäp trung, ñöa caùc trang traïi
ra ngoaøi ñoàng theo quy hoaïch; xaây döïng vaø söû duïng
loaïi nhaø tieâu hai ngaên, hay nhaø tieâu töï hoaïi hôïp veä
sinh. Trong saûn xuaát noâng nghieäp, caàn tuyeân truyeàn
vaø höôùng daãn ngöôøi daân haïn cheá söû duïng thuoác baûo
veä thöïc vaät, thu gom voû bao ñuùng nôi quy ñònh ñeå xöû
lyù. Taêng cöôøng söû duïng phaân xanh, phaân höõu cô taïi
choã keát hôïp vôùi phaân hoùa hoïc, khoâng duøng phaân töôi
boùn tröïc tieáp cho caây troàng. Veà phía chính quyeàn ñòa
phöông, caàn quy hoaïch, xaây döïng heä thoáng haï taàng ñeå
giaûi quyeát vaán ñeà veä sinh moâi tröôøng noâng thoân, nhö:
laøm raõnh thoaùt nöôùc trong khu daân cö; xaây döïng nôi
xöû lyù vaø chöùa raùc thaûi thuaän tieän cho ngöôøi daân; xaây
döïng caùc khu chaên nuoâi taäp trung ñuùng tieâu chuaån; quy
hoaïch ñeå daàn ñöa chaên nuoâi ra khoûi khu daân cö; höôùng
daãn thaønh laäp vaø hoã trôï hoaït ñoäng dòch vuï veä sinh moâi
tröôøng trong noâng thoân.
Boán laø, caàn raø soaùt, ñaùnh giaù trong quaûn lyù vaø giaùm
saùt, ño löôøng töø Boä tieâu chí ñaùnh giaù keát quaû cuûa giai
ñoaïn 2010-2020, nhö: Caùc tieâu chí chöa thöïc söï phuø
hôïp vôùi moät soá vuøng, mieàn do ñaëc thuø
veà ñieàu kieän töï nhieân vaø kinh teá - xaõ hoäi;
Nhieàu tieâu chí chöa ñöôïc tích hôïp vôùi caùc
muïc tieâu phaùt trieån beàn vöõng theo Quyeát
ñònh soá 622/QÑ-TTg, ngaøy 10/5/2017
cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà vieäc ban
haønh Keá hoaïch haønh ñoäng Quoác gia
thöïc hieän Chöông trình nghò söï 2030 vì
söï phaùt trieån beàn vöõng; Chöa coù tieâu chí
ñaùnh giaù yeáu toá con ngöôøi - chuû theå xaây
döïng NTM; Chöa laøm toát coâng taùc haäu
kieåm sau coâng nhaän, daãn tôùi vieäc duy trì
beàn vöõng keát quaû sau ñaït chuaån coøn haïn
cheá; nhieàu coâng trình cô sôû haï taàng sau
ñaït chuaån xuoáng caáp do chöa ñöôïc quan
taâm, duy tu baûo döôõng thöôøng xuyeân gaây
thaát thoaùt laõng phí…
Ñoàng thôøi, caùc tieâu chí ñaùnh giaù caàn
linh hoaït, saùt vôùi thöïc tieãn ñeå ñaûm baûo
tính khaû thi, traùnh quaù söùc vôùi nhieàu ñòa
phöông. Caàn höôùng nhieàu hôn ñeán nhu
caàu cuûa ngöôøi daân, ñöa yeáu toá ño löôøng
söï haøi loøng cuûa ngöôøi daân thaønh tieâu chí
ñaùnh giaù, ñöôïc xem xeùt ñònh kyø, chöù
khoâng chæ xeùt khi coâng nhaän ñòa phöông
ñaït chuaån NTM, ñaëc bieät laø caùc tieâu chí
khoâng beàn vöõng, nhö tieâu chí veà thu nhaäp
vaø moâi tröôøng.
Naêm laø, chuù troïng xaây döïng nguoàn
nhaân löïc coù chaát löôïng laø chìa khoùa cho
vieäc trieån khai thaønh coâng Chöông trình.
Trong thôøi kyø hoäi nhaäp saâu roäng nhö hieän
nay, baûn thaân ngöôøi noâng daân phaûi laø con
ngöôøi "keùp", vöøa saûn xuaát, vöøa tieáp thò,
vöøa haïch toaùn vaø quaûn lyù. Do vaäy, caàn
naâng cao chaát löôïng ñaøo taïo nguoàn nhaân
löïc chaát löôïng cao gaén vôùi phaùt trieån
khoa hoïc, coâng ngheä; caäp nhaät kieán thöùc
phaùp luaät, quaûn lyù, quaûn trò ñeå noâng daân
Vieät Nam thöïc söï laø ngöôøi lao ñoäng noâng
nghieäp chuyeân nghieäp, saûn xuaát noâng
nghieäp theo tö duy coâng nghieäp.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

1. Chính phuû (2021). Tôø trình veà chuû tröông ñaàu tö Chöông trình muïc tieâu quoác gia xaây döïng
NTM giai ñoaïn 2021-2025, chieàu ngaøy 23/7/2021, Kyø hoïp thöù nhaát, Quoác hoäi khoùa XV
2. Ban Chæ ñaïo Trung öông caùc chöông trình muïc tieâu quoác gia (2019). Taøi lieäu Hoäi nghò toaøn
quoác toång keát 10 naêm Chöông trình muïc tieâu quoác gia xaây döïng NTM giai ñoaïn 2010-2020, ngaøy
19/10/2019, taïi tænh Nam Ñònh
3. Chöông trình Khoa hoïc coâng ngheä phuïc vuï xaây döïng NTM, Vieän Chính saùch vaø Chieán löôïc
phaùt trieån noâng nghieäp noâng thoân (IPSARD) (2019). Baùo caùo toùm taét Nhaän dieän vaán ñeà vaø ñeà xuaát
ñònh höôùng cho xaây döïng NTM ôû Vieät Nam, Tham luaän taïi Hoäi nghò toaøn quoác toång keát 10 naêm
Chöông trình muïc tieâu quoác gia xaây döïng NTM giai ñoaïn 2010-2020, ngaøy 19/10/2019, taïi tænh
Nam Ñònh
4. UBND tænh Ñoàng Thaùp (2021). Keá hoaïch soá 215/KH-UBND, ngaøy 14/7/2021 duy trì vaø naâng
chaát caùc chæ tieâu, tieâu chí ñoái vôùi caùc xaõ ñaõ ñaït chuaån NTM ñeán naêm 2025

18 Kinh teá vaø Döï baùo

Chuyeån ñoåi soá trong lónh vöïc noâng nghieäp:
Thöïc traïng vaø giaûi phaùp
TRAÀN VAÊN THAØNH*

Nhieàu chuyeân gia ñaõ nhaän ñònh raèng, tham gia chuyeån ñoåi soá chính laø nhu caàu
caáp thieát cuûa ngaønh noâng nghieäp ñeå coù ñöôïc söï phaùt trieån nhanh hôn trong
boái caûnh môùi. Vieäc boû lôõ cô hoäi chuyeån ñoåi soá ngaønh noâng nghieäp cuõng seõ aûnh
höôûng lôùn ñeán söï phaùt trieån chung cuûa ñaát nöôùc, bôûi ñeán nay, duø tyû troïng
GDP noâng nghieäp trong cô caáu kinh teá quoác gia coù giaûm ñi, nhöng ngaønh noâng
nghieäp vaãn luoân laø truï ñôõ quan troïng cho an ninh, an sinh, an daân cuûa ñaát
nöôùc. Vôùi vai troø quan troïng nhö vaäy, ngaønh noâng nghieäp caàn phaûi coù chieán
löôïc rieâng, phaùt trieån böùt phaù theo caùch tieáp caän môùi cuûa chuyeån ñoåi soá.

CHUYEÅN ÑOÅI SOÁ: GIAÛI QUYEÁT
NHIEÀU HAÏN CHEÁ TRONG NGAØNH
NOÂNG NGHIEÄP
Trong boái caûnh hieän nay, tröôùc nhöõng
thaùch thöùc lôùn do bieán ñoåi khí haäu, aùp
löïc gia taêng daân soá toaøn caàu, yeâu caàu
ngaøy caøng cao cuûa thò tröôøng veà tieâu
chuaån, chaát löôïng noâng saûn, thöïc phaåm,
moâi tröôøng sinh thaùi, Vieät Nam caàn ñaåy
maïnh phaùt trieån neàn noâng nghieäp hieän
ñaïi, thoâng minh, gaén keát vôùi thò tröôøng
quoác teá, coù khaû naêng thích öùng vaø söùc
caïnh tranh cao. Ñaëc bieät, trong ñaïi dòch
Covid-19, vôùi nhöõng taùc ñoäng saâu saéc
ñeán moïi maët cuûa ñôøi soáng kinh teá - xaõ
hoäi, caøng cho thaáy taàm quan troïng cuûa
an ninh löông thöïc vaø vai troø cuûa noâng
nghieäp. Caùc khoù khaên, thaùch thöùc do ñaïi
dòch Covid-19 cuõng ñaõ gia taêng nhaän
thöùc cuûa doanh nghieäp, ngöôøi noâng daân
veà söï caáp thieát cuûa vieäc ñöa coâng ngheä
thoâng minh vaø neàn taûng soá vaøo noâng
nghieäp ñeå baûo ñaûm söï oån ñònh, thoâng
suoát cuûa chuoãi saûn xuaát, cung öùng noâng
saûn tröôùc caùc cuù soác - chuaån bò neàn taûng
vöõng chaéc cho phuïc hoài vaø phaùt trieån
kinh teá sau ñaïi dòch Covid-19.
Beân caïnh ñoù, coù theå nhaän thaáy,
chuyeån ñoåi soá giuùp giaûi quyeát nhieàu haïn
cheá coá höõu trong ngaønh noâng nghieäp, cuï
theå laø:
Moät laø, giaûi quyeát haïn cheá manh
muùn, caïnh tranh khoâng laønh maïnh. Nhìn
thöïc teá cho thaáy, Vieät Nam coù soá löôïng
hoä noâng daân lôùn, nhöng quy moâ canh taùc
nhoû, voán ñaàu tö ít, thieát bò cuõ, laïc haäu.
*
Vaên phoøng Quoác hoäi
Baøi toaùn naøy daãn ñeán ñieåm yeáu laø thieáu hôïp taùc, saûn
xuaát manh muùn, nhoû leû, phuï thuoäc vaøo thöông laùi trung
gian. Vì ñoâng vaø vì phuï thuoäc thöông laùi trung gian,
neân chuyeän ñöôïc muøa rôùt giaù thöôøng xaûy ra. Khoâng
chæ coù vaäy, hieän ñang toàn taïi caû söï caïnh tranh giöõa
chính nhöõng ngöôøi noâng daân vôùi nhau. Hoï caïnh tranh
nhau ñeå mua vaät tö ñaàu vaøo, nhö: phaân boùn, thuoác
tröø saâu, neân phaûi traû giaù cao. Caïnh tranh nhau ñeå baùn
noâng saûn ñaàu ra, neân phaûi haï giaù. Hieäu öùng ñaùm ñoâng,
ngöôøi naøy keùo ngöôøi kia, ñaàu vaøo thieät vaø ñaàu ra cuõng
thieät, deã bò thöông laùi thao tuùng, lôïi duïng. Vôùi vieäc
hình thaønh caùc saøn giao dòch, chuyeån ñoåi soá seõ giuùp
loaïi boû caùc khaâu trung gian, keát noái tröïc tieáp giöõa
ngöôøi baùn vaø ngöôøi mua.
Hai laø, giaûi quyeát baøi toaùn veà giaù caû noâng saûn. Baûn
chaát cuûa chuyeån ñoåi soá, cuûa coâng ngheä soá chính laø keát
noái. Vì theá, chuyeån ñoåi soá coù theå giaûi quyeát baøi toaùn veà
giaù caû noâng saûn, cho pheùp thu thaäp döõ lieäu veà giaù caû
treân thò tröôøng ôû nhieàu ñòa phöông, quoác gia khaùc nhau,
so saùnh giaù caû töï ñoäng, caäp nhaät vôùi taàn suaát haøng ngaøy,
haøng tuaàn hoaëc haøng thaùng vaø thaäm chí döï ñoaùn giaù caû
trong töông lai.
Ba laø, giaûi quyeát baøi toaùn vaän chuyeån, keát noái.
Chuyeån ñoåi soá coù theå giaûi quyeát baøi toaùn baèng caùc
neàn taûng coäng taùc, cho pheùp ngöôøi noâng daân trong
cuøng moät ngaønh haøng keát noái vôùi nhau, maø khoâng phuï
thuoäc khoaûng caùch ñòa lyù. Ngöôøi noâng daân ôû noâng thoân
khoâng phaûi leân thaønh phoá ñeå xin laøm vieäc taïi caùc nhaø
maùy cheá bieán, maø vaãn coù theå tham gia chuoãi giaù trò ñoù
ôû ngay chính treân queâ höông mình. Ñoàng thôøi, chuyeån
ñoåi soá cuõng giuùp keát noái vôùi nhaø giao vaän, toái öu hoùa
ñòa ñieåm kho haøng vaø loä trình giao haøng, giuùp giaûm chi
phí vaän chuyeån, logistics, taêng tính caïnh tranh cuûa saûn
phaåm noâng saûn Vieät Nam.
Boán laø, giaûi quyeát "baøi toaùn" cheá bieán, baûo quaûn
sau thu hoaïch. Taïi Vieät Nam hoaït ñoäng cheá bieán, baûo
quaûn sau thu hoaïch môùi chæ döøng laïi ôû quy moâ nhoû,

Economy and Forecast Review 19

NGHIEÂN CÖÙU - TRAO ÑOÅI
thoâ sô, daãn ñeán noâng saûn bò hö hoûng nhanh, thôøi gian
keùo daøi ngaén, chaát löôïng khi ñeán tay ngöôøi tieâu duøng
bò suy giaûm. Vieäc chuyeån ñoåi soá coù theå giaûi quyeát baøi
toaùn baèng caùch söû duïng caùc thieát bò caûm bieán thu thaäp
thoâng tin veà moâi tröôøng baûo quaûn, sau ñoù tieán haønh xöû
lyù, phaân tích. Döõ lieäu sau khi phaân tích seõ ñöôïc göûi leân
maøn hình thoâng baùo cho caùc laùi xe hoaëc ngöôøi quaûn lyù
kho theo tieâu chuaån chaát löôïng dòch vuï.
Beân caïnh ñoù, chuyeån ñoåi soá giuùp truy xuaát nguoàn
goác noâng saûn, cho pheùp minh baïch hoùa quy trình, tieâu
chuaån chaát löôïng noâng saûn. Ñieàu naøy giuùp ngöôøi noâng
daân minh baïch chaát löôïng saûn phaåm, coù theå tieáp caän
thò tröôøng khoù tính.
Naêm laø, giuùp deã daøng tieáp caän caùc khoaûn tín duïng
phuïc vuï saûn xuaát. Chuyeån ñoåi soá coù theå giuùp ngöôøi
noâng daân trieån khai mobile money, cho pheùp hoï deã
daøng tieáp caän tín duïng chæ vôùi chieác ñieän thoaïi thoâng
minh maø mình coù. Thoâng qua caùc lòch söû giao dòch vaø
tín duïng, ngöôøi noâng daân coù khaû naêng tieáp caän nhöõng
khoaûn vay vôùi laõi suaát phuø hôïp.
THÖÏC TRAÏNG CHUYEÅN ÑOÅI SOÁ NGAØNH
NOÂNG NGHIEÄP VIEÄT NAM
Chính saùch chuyeån ñoåi soá ngaønh noâng nghieäp
Taïi Vieät Nam, chuyeån ñoåi soá laø chuû tröông, ñònh
höôùng lôùn cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc. Taïi Nghò quyeát
Ñaïi hoäi Ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù XIII (naêm 2021),
Ñaûng ñaõ ñeà ra ñònh höôùng phaùt trieån ñaát nöôùc giai
ñoaïn 2021-2030, trong ñoù coù ñònh höôùng quan troïng
laø: ñaåy maïnh chuyeån ñoåi soá quoác gia, phaùt trieån kinh
teá soá treân neàn taûng khoa hoïc vaø coâng ngheä, ñoåi môùi
saùng taïo. Ngaøy 15/6/2021, Thuû töôùng Chính phuû ñaõ kyù
ban haønh Quyeát ñònh soá 942/QÑ-TTg pheâ duyeät Chieán
löôïc phaùt trieån Chính phuû ñieän töû höôùng tôùi Chính phuû
soá giai ñoaïn 2021-2025, ñònh höôùng ñeán naêm 2030.
Theo ñoù, Chính phuû soá coù toaøn boä hoaït ñoäng an toaøn
treân moâi tröôøng soá, coù moâ hình hoaït ñoäng ñöôïc thieát
keá laïi vaø vaän haønh döïa treân döõ lieäu vaø coâng ngheä soá,
ñeå coù khaû naêng cung caáp dòch vuï chaát löôïng hôn, ñöa
ra quyeát ñònh kòp thôøi hôn, ban haønh chính saùch toát
hôn, söû duïng nguoàn löïc toái öu hôn, kieán taïo phaùt trieån,
daãn daét chuyeån ñoåi soá quoác gia, giaûi quyeát hieäu quaû
nhöõng vaán ñeà lôùn trong phaùt trieån vaø quaûn lyù kinh teá
- xaõ hoäi.
Chöông trình Chuyeån ñoåi soá quoác gia ñeán naêm
2025, ñònh höôùng ñeán naêm 2030 ñöôïc Thuû töôùng Chính
phuû ban haønh theo Quyeát ñònh soá 749/QÑ-TTg, ngaøy
03/6/2020 ñaõ xaùc ñònh noâng nghieäp laø 1 trong 8 lónh
vöïc öu tieân thöïc hieän ñeå thuùc ñaåy taêng tröôûng, phaùt
trieån kinh teá noâng nghieäp, noâng thoân. Thöïc hieän yù kieán
chæ ñaïo cuûa Chính phuû, Thuû töôùng Chính phuû, ngaøy
21/7/2021, Boä Thoâng tin vaø Truyeàn thoâng ñaõ ban haønh
Quyeát ñònh soá 1034/QÑ-BTTTT veà Hoã trôï ñöa caùc hoä
saûn xuaát noâng nghieäp leân saøn thöông maïi ñieän töû, thuùc
ñaåy phaùt trieån kinh teá soá noâng nghieäp, noâng thoân.
Ngaøy 16/6/2021, Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån
noâng thoân cuõng ñaõ ban haønh Quyeát ñònh soá 2688/
20
QÑ-BNN-TCCB veà Thaønh laäp Ban chæ
ñaïo Chuyeån ñoåi soá trong lónh vöïc noâng
nghieäp. Döï kieán cuoái naêm 2021, Boä
Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân seõ
ban haønh Keá hoaïch Chuyeån ñoåi soá trong
lónh vöïc noâng nghieäp.
Ngaøy 18/6/2021, taïi Hoäi nghò tröïc
tuyeán veà chuyeån ñoåi soá trong lónh vöïc
noâng nghieäp vaø phaùt trieån noâng thoân, Boä
tröôûng Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån
noâng thoân Leâ Minh Hoan cho bieát, muïc
tieâu ñeán naêm 2025 veà phaùt trieån Chính
phuû soá trong noâng nghieäp ñoù laø cô baûn
hoaøn thaønh cô sôû döõ lieäu veà caây troàng,
vaät nuoâi, thuûy saûn; xaây döïng baûn ñoà soá
noâng nghieäp saün saøng keát noái, chia seû vaø
cung caáp döõ lieäu môû ñeå thöïc hieän dòch
vuï coâng tröïc tuyeán phuïc vuï ngöôøi daân vaø
doanh nghieäp, vaän haønh Chính phuû ñieän
töû, tieán tôùi Chính phuû soá, phaùt trieån kinh
teá soá, xaõ hoäi soá; xaây döïng neàn taûng öùng
duïng coâng ngheä chuoãi khoái ñeå cung caáp
thoâng tin veà moâi tröôøng, thôøi tieát, chaát
löôïng ñaát ñai phuïc vuï noâng daân naâng
cao naêng suaát vaø chaát löôïng caây troàng,
hoã trôï chia seû caùc thieát bò noâng nghieäp
qua neàn taûng soá.
Veà taàm nhìn chuyeån ñoåi soá trong
lónh vöïc noâng nghieäp ñeán naêm 2030
ñöôïc xaùc ñònh nhaèm taïo döïng moâi
tröôøng, heä sinh thaùi soá noâng nghieäp laøm
neàn moùng, kieán taïo theå cheá, thuùc ñaåy
chuyeån ñoåi töø “Saûn xuaát noâng nghieäp”
sang “Kinh teá noâng nghieäp”; phaùt trieån
neàn noâng nghieäp coâng ngheä cao theo
höôùng chuù troïng noâng nghieäp thoâng
minh, noâng nghieäp chính xaùc, taêng tyû
troïng cuûa noâng nghieäp coâng ngheä soá
trong neàn kinh teá.
Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng
thoân ñaõ ñaët ra muïc tieâu xaây döïng 80% cô
sôû döõ lieäu soá veà noâng nghieäp, caäp nhaät
treân neàn taûng Big data coù söï ñoùng goùp
cuûa toå chöùc, caù nhaân, coäng ñoàng am hieåu
veà tri thöùc noâng nghieäp veà caùc lónh vöïc
caây troàng, vaät nuoâi, thuûy saûn, cheá bieán…
Ngöôøi noâng daân caàn ñöôïc tieáp caän baûn
ñoà soá noâng nghieäp vaø ñöôïc cung caáp
döõ lieäu môû ñeå thöïc hieän dòch vuï coâng
tröïc tuyeán phuïc vuï ngöôøi daân vaø doanh
nghieäp, vaän haønh Chính phuû ñieän töû,
tieán tôùi Chính phuû soá, phaùt trieån kinh teá
soá, xaõ hoäi soá.
Ñaåy maïnh öùng duïng caùc coâng ngheä
4.0, nhö: coâng ngheä khoâng gian, GIS,
Vieãn thaùm, IOT, Big data, AI… coâng
ngheä thoâng tin trong döï baùo nguoàn nöôùc,
thieân tai, dòch beänh, taùc ñoäng cuûa bieán
Kinh teá vaø Döï baùo
ñoåi khí haäu ñoái vôùi ngaønh, lónh vöïc noâng
nghieäp; döï baùo, phaân tích chính saùch,
thò tröôøng tieâu thuï noâng saûn; xaây döïng
lieân keát chuoãi giaù trò noâng nghieäp, coâng
nghieäp cheá bieán vaø dòch vuï haäu caàn hoã
trôï noâng nghieäp.
ÖÙng duïng khoa hoïc, coâng ngheä, coâng
ngheä soá treân 3 truïc saûn phaåm (saûn phaåm
chuû löïc quoác gia, saûn phaåm chuû löïc
caáp tænh, saûn phaåm laø ñaëc saûn cuûa ñòa
phöông (theo moâ hình moãi xaõ moät saûn
phaåm) phuø hôïp vôùi lôïi theá, nhu caàu thò
tröôøng vaø thích öùng vôùi bieán ñoåi khí haäu.
Muïc tieâu ñeán naêm 2025 veà phaùt trieån
Chính phuû soá trong noâng nghieäp laø: cô
baûn hoaøn thaønh cô sôû döõ lieäu veà caây
troàng, vaät nuoâi, thuûy saûn; xaây döïng baûn
ñoà soá noâng nghieäp saün saøng keát noái, chia
seû vaø cung caáp döõ lieäu môû ñeå thöïc hieän
dòch vuï coâng tröïc tuyeán phuïc vuï ngöôøi
daân vaø doanh nghieäp, vaän haønh Chính
phuû ñieän töû, tieán tôùi Chính phuû soá, phaùt
trieån kinh teá soá, xaõ hoäi soá; xaây döïng neàn
taûng öùng duïng coâng ngheä chuoãi khoái ñeå
cung caáp thoâng tin veà moâi tröôøng, thôøi
tieát, chaát löôïng ñaát ñai phuïc vuï noâng daân
naêng cao naêng suaát vaø chaát löôïng caây
troàng, hoã trôï chia seû caùc thieát bò noâng
nghieäp qua neàn taûng soá.
Keát quaû ñaït ñöôïc
Thôøi gian qua, ngaønh noâng nghieäp
Vieät Nam ñaõ baét ñaàu quan taâm hôn ñeán
caùc giaûi phaùp chuyeån ñoåi soá vaø öùng duïng
trong haàu heát caùc lónh vöïc. Trong troàng
troït, coâng ngheä IoT, Big Data baét ñaàu
ñöôïc öùng duïng thoâng qua caùc saûn phaåm
coâng ngheä soá, nhö: phaàn meàm cho pheùp
phaân tích caùc döõ lieäu veà moâi tröôøng, ñaát
ñai, loaïi caây vaø giai ñoaïn sinh tröôûng
cuûa caây, ngöôøi tieâu duøng coù theå truy xuaát
vaø theo doõi caùc thoâng soá naøy theo thôøi
gian thöïc…
Trong chaên nuoâi, coâng ngheä IoT,
Blockchain, coâng ngheä sinh hoïc ñöôïc aùp
duïng roäng raõi. Ngaønh chaên nuoâi boø söõa
öùng duïng coâng ngheä soá nhieàu nhaát, vôùi
moâ hình noåi baät laø caùc trang traïi hieän ñaïi
cuûa TH True Milk vaø Vinamilk.
Trong laâm nghieäp, öùng duïng coâng
ngheä DND maõ maïch trong quaûn lyù
gioáng laâm nghieäp vaø laâm saûn; coâng
ngheä GIS vaø aûnh vieãn thaùm ñeå xaây
döïng caùc phaàn meàm phaùt hieän sôùm
vaø caûnh baùo chaùy röøng töø aûnh veä tinh,
phaàn meàm giaùm saùt vaø phaùt hieän sôùm
maát röøng, suy thoaùi röøng...
Trong thuûy saûn, chuyeån ñoåi soá cuõng
phaùt trieån maïnh meõ nhö: vieäc söû duïng
Economy and Forecast Review
thieát bò doø caù söû duïng soùng sieâu aâm, maùy ño doøng
chaûy, ñieän thoaïi veä tinh; maùy thu löôùi vaây (ñöùng); heä
thoáng thu - thaû löôùi chuïp, coâng ngheä GIS vaø heä thoáng
ñònh vò toaøn caàu (GPS) giuùp quaûn lyù ñoäi taøu khai thaùc
haûi saûn xa bôø… Ñaëc bieät, coâng ngheä trí tueä nhaân taïo
ñaõ ñöôïc söû duïng trong nuoâi toâm nhaèm phaân tích caùc
döõ lieäu veà chaát löôïng nöôùc; quaûn lyù thöùc aên vaø söùc
khoûe cuûa toâm nuoâi. Coâng ngheä töï ñoäng hoùa ñaõ ñöôïc
aùp duïng khaù roäng raõi trong khaâu cheá bieán thuûy saûn töø
phaân loaïi, haáp, ñoùng goùi, daây chuyeàn saûn xuaát..., giuùp
giaûm chi phí saûn xuaát, baûo ñaûm chaát löôïng saûn phaåm
thuûy saûn...
Ñeán heát naêm 2020, caû nöôùc ñaõ thaønh laäp 3 khu noâng
nghieäp öùng duïng coâng ngheä cao (CNC), 9 vuøng noâng
nghieäp öùng duïng CNC, 45 doanh nghieäp noâng nghieäp
öùng duïng CNC. Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng
thoân cuõng ñaõ xaây döïng vaø trình Thuû töôùng Chính phuû
pheâ duyeät Ñeà aùn phaùt trieån noâng nghieäp höõu cô giai
ñoaïn 2020-2030 (Quyeát ñònh soá 885/QÑ-TTg, ngaøy
23/6/2020); Boä cuõng ñang trieån khai xaây döïng Ñeà aùn
coâng nghieäp sinh hoïc trong noâng nghieäp. Trong ñoù,
öu tieân trieån khai caùc chöông trình phuïc vuï phaùt trieån
treân neàn taûng coâng ngheä soá trong ngaønh noâng nghieäp;
xaây döïng vaø phaùt trieån heä thoáng döõ lieäu lôùn (Big data)
veà noâng nghieäp nhaèm phaùt huy coâng taùc döï baùo, phaân
tích, ñaùnh giaù, quaûn lyù vaø phaùt trieån thò tröôøng noâng
laâm thuûy saûn.
Moät soá ñòa phöông ñaõ trôû thaønh ñieån hình thaønh
coâng trong vieäc chuyeån ñoåi soá ngaønh noâng nghieäp.
Ñoù laø tænh Haûi Döông hieän ñang duy trì 75.000 ha ñaát
noâng nghieäp. Nhöõng naêm gaàn ñaây, Haûi Döông coù xu
höôùng chuyeån dòch öùng duïng coâng ngheä cao, saûn xuaát
höõu cô; trong ñoù, öùng duïng coâng ngheä coù nhöõng ñieåm
saùng, nhö tích hôïp caûm bieán camera... Trong ñôït dòch
Covid-19 thöù ba, Haûi Döông chòu aûnh höôûng naëng vôùi
726 ca maéc môùi, toaøn Tænh phaûi thöïc hieän giaõn caùch 15
ngaøy. Trong thôøi gian ñoù, Tænh ñoù coù saûn löôïng noâng
saûn lôùn phaûi tieâu thuï, nhöng bò taéc ngheõn, nhôø öùng
duïng chuyeån ñoåi soá, neân ñaõ ñöa ñöôïc saûn phaåm cuûa
Tænh treân neàn taûng soá, nhö: Zalo, Youtube, Facebook,
neân vaãn baûo ñaûm tieâu thuï, giöõ giaù, ñaëc bieät laø vôùi quaû
vaûi thieàu. Vì theá, vaûi thieàu Haûi Döông naêm nay vöøa
ñöôïc muøa, vöøa ñöôïc giaù, ñöôïc thò tröôøng trong nöôùc
vaø quoác teá ñoùn nhaän toát, thaäm chí xuaát khaåu ñöôïc sang
thò tröôøng môùi, nhö: Haø Lan, EU, Singapore... giaù trò
mang laïi gaàn 1.500 tyû ñoàng, gaáp 2 laàn so vôùi naêm 2020
(Phaïm Xuaân Thaêng, 2021).
Böôùc ngoaët veà chuyeån ñoåi soá trong thöông maïi
noâng saûn baét ñaàu töø vieäc tieâu thuï vaûi thieàu Baéc Giang
treân saøn Voso (Viettel Post) vaø Postmart (VnPost).
Ñieàu naøy cho thaáy, ngöôøi daân leân saøn thöông maïi
ñieän töû taêng ñoät bieán. Neáu nhö tröôùc ñaây chæ moät vaøi
nghìn ngöôøi mua baùn moãi ngaøy, thì nay con soá ñaõ taêng
leân haøng traêm nghìn. Trong ñoù, trong nöûa ñaàu thaùng
6/2021, caùc saøn ñaõ coù treân 4,5 trieäu löôït ngöôøi mua vaûi
thieàu (Taâm An, 2021).
Khoù khaên, haïn cheá
Tuy nhieân, vaãn caàn thaáy raèng, beân caïnh nhöõng keát
21
NGHIEÂN CÖÙU - TRAO ÑOÅI

quaû ñaït ñöôïc, taïi Vieät Nam, hoaït ñoäng chuyeån ñoåi
soá trong ngaønh noâng nghieäp vaãn ñang gaëp nhieàu khoù
khaên, cuï theå nhö sau:
- Nguoàn nhaân löïc coù chuyeân moân cao veà saûn xuaát,
cheá bieán noâng saûn, bieát söû duïng, vaän haønh caùc thieát bò
(töï ñoäng, soá, thieát bò phaân tích...) raát haïn cheá, bôûi trình
ñoä nhaân löïc lao ñoäng trong lónh vöïc noâng nghieäp chuû
yeáu laø noâng daân, chöa ñöôïc ñaøo taïo chuyeân moân baøi
baûn. Haàu heát nhöõng ngöôøi noâng daân vaãn chöa ñöôïc
ñaøo taïo baøi baûn veà chuyeån ñoåi soá, neân vieäc öùng duïng
vaãn coøn gaëp khoù khaên trong caùc thao taùc vaø ñaùnh giaù
hieäu quaû.
- Chöa coù söï keát hôïp cuûa caùc ngaønh naêng löôïng vaøo
noâng nghieäp ñeå phuïc vuï cho vieäc töôùi tieâu hay kho
laïnh… cho caùc trang traïi nhoû hoaëc vuøng saâu, vuøng xa.
- Nhöõng saøn thöông maïi ñieän töû hieän nay vaãn chöa
keát noái hieäu quaû vôùi ngöôøi noâng daân, khieán cho saûn
löôïng ñaàu ra gaëp khaù nhieàu khoù khaên, saûn phaåm khoù
ñeán tay ngöôøi tieâu duøng caàn thieát.
- Chuyeån ñoåi soá trong noâng nghieäp khoù khaên veà cô
sôû haï taàng, vieäc öùng duïng coâng ngheä môùi chöa ñoàng
boä, chöa ñaùp öùng yeâu caàu, caùc coâng ngheä phuï trôï chöa
töông xöùng phuø hôïp trong ngaønh.
NHÖÕNG GIAÛI PHAÙP CAÀN THÖÏC HIEÄN TRONG
THÔØI GIAN TÔÙI
Ñeå chuyeån ñoåi soá trong noâng nghieäp thaønh coâng,
theo taùc giaû, caàn coù nhöõng giaûi phaùp sau:
Thöù nhaát, caùc chính saùch ñöôïc ban haønh caàn phuø
hôïp vôùi thöïc tieãn saûn xuaát, coù tính thöïc tieãn cao nhaèm
huy ñoäng caùc nguoàn löïc ñeå phaùt trieån ñoàng boä, toaøn
dieän noâng nghieäp thoâng minh 4.0. Töø ñoù, chuû ñoäng
ñaàu tö coâng ngheä phuø hôïp vôùi töøng vuøng sinh thaùi vaø
quy moâ saûn xuaát ñeå taïo ra moät luoàng sinh khí môùi.
Thöù hai, xaây döïng neàn taûng chuyeån ñoåi soá. Cuï theå,
caàn sôùm coâng boá Neàn taûng döõ lieäu soá noâng nghieäp vaø
Neàn taûng truy xuaát nguoàn goác. Nhaø nöôùc phaûi laø ngöôøi
daãn daét, ngöôøi keát noái, ñònh höôùng vaø cung caáp thoâng
tin thò tröôøng cho noâng daân. Caùc neàn taûng soá seõ giuùp
thuùc ñaåy phaùt trieån kinh teá hôïp taùc trong noâng nghieäp.
Ngaønh noâng nghieäp caàn baét ñaàu töø vieäc xaây döïng cô
sôû döõ lieäu vaø phaûi laøm chuû ñöôïc cô sôû döõ lieäu. Töø cô sôû
döõ lieäu naøy seõ phaân tích thoâng tin vaø nhôø coâng ngheä,
soá hoùa coù theå keá hoaïch hoùa ñöôïc saûn xuaát.
Thöù ba, phaûi thay ñoåi tö duy ngöôøi
noâng daân, naâng cao trình ñoä veà coâng
ngheä soá cho ngöôøi noâng daân. Thöïc teá
cho thaáy, ñeå vieäc chuyeån ñoåi soá trong
noâng nghieäp hieäu quaû, ngoaøi chính
saùch hoã trôï cuûa Chính phuû, thì moãi chuû
cô sôû noâng nghieäp caàn coù söï thay ñoåi
toaøn dieän töø tö duy ñeán caùch thöùc vaän
haønh saûn xuaát. Do ñoù, caàn xaây döïng
nhöõng chöông trình ñaøo taïo, chöông
trình truyeàn thoâng nhaèm thay ñoåi tö duy
ngöôøi daân, cuï theå laø ngöôøi noâng daân
Vieät Nam veà chuyeån ñoåi soá, öùng duïng
khoa hoïc, coâng ngheä thoâng tin vaøo thöïc
tieãn saûn xuaát.
Beân caïnh ñoù, caàn naâng cao trình ñoä
nhaân löïc lao ñoäng trong lónh vöïc noâng
nghieäp, chuû yeáu laø noâng daân, caùn boä
khuyeán noâng, caùn boä quaûn lyù ngaønh
noâng nghieäp vaø phaùt trieån noâng thoân.
Thöù tö, caàn ñaàu tö veà coâng ngheä,
phaàn meàm, tieán haønh noâng nghieäp thoâng
minh. Chuyeån ñoåi soá trong noâng nghieäp
laø xu höôùng toaøn caàu, khoâng ai coù theå
ñi ngöôïc laïi ñöôïc. Do ñoù, caàn phaûi laøm
toát hôn, ñaàu tö nhieàu hôn veà coâng ngheä,
phaàn meàm ñeå coù theå taêng hieäu quaû quaûn
lyù, saûn xuaát trong töông lai. Noùi caùch
khaùc, tieán haønh noâng nghieäp thoâng minh
laø taát yeáu trong thôøi ñaïi ngaøy nay.
Thöù naêm, xaây döïng thöông hieäu
vaø nguoàn goác xuaát xöù cho noâng saûn
Vieät Nam. Moät trong nhöõng yeâu caàu
ñeå chuyeån ñoåi soá ngaønh noâng nghieäp
ñoù laø söï coâng khai, minh baïch veà xuaát
xöù haøng hoùa, veà chaát löôïng saûn phaåm,
veà veä sinh an toaøn thöïc phaåm. Vì vaäy,
caùc nhaø saûn xuaát cuûa Vieät Nam caàn xaây
döïng thöông hieäu roõ raøng vaø coù chaát
löôïng oån ñònh theo thôøi gian ñeå taïo uy
tín veà saûn phaåm noâng saûn Vieät Nam;
ñaêng kyù nhaõn hieäu haøng hoùa, coâng khai
veà xuaát xöù haøng hoùa ñeå naâng cao giaù
trò saûn noâng saûn Vieät Nam treân tröôøng
quoác teá.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

1. Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân, Boä Thoâng tin vaø Truyeàn thoâng (2021). Taøi lieäu
Hoäi nghò tröïc tuyeán “Chuyeån ñoåi soá trong noâng nghieäp vaø phaùt trieån noâng thoân”, Haø Noäi, ngaøy
18/6/2021
2. Phaïm Xuaân Thaêng - Bí thö Tænh uûy Haûi Döông (2021). Baøi phaùt bieåu taïi Dieãn ñaøn chuyeån ñoåi
soá noâng nghieäp Vieät Nam 2021, do Boä Ngoaïi giao phoái hôïp vôùi Hieäp hoäi Noâng nghieäp soá Vieät Nam
(VIDA) vaø Baùo Ñieän töû Tin nhanh Vieät Nam (VnExpress) ñoàng toå chöùc, ngaøy 16/9/2021
3. Taâm An (2021). Chöa töøng coù: 4,6 trieäu ngöôøi truy caäp, ngaøy choát 37.000 ñôn vaûi thieàu, truy
caäp töø https://vietnamnet.vn/vn/kinh-doanh/dau-tu/chuyen-chua-tung-co-4-6-trieu-nguoi-truy-
cap-ngay-chot-37-000-don-vai-thieu-747157.html#inner-article

22 Kinh teá vaø Döï baùo

Chuyeån ñoåi soá trong giaùo duïc - ñaøo taïo
ôû Vieät Nam hieän nay NGUYEÃN THÒ MAI*
HOAØNG THÒ TAÂM**
TRAÀN NGOÏC TRANG***

Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, thuaät ngöõ “chuyeån ñoåi soá” (Digital transformation)
ñöôïc nhaéc ñeán ngaøy caøng nhieàu, caùc quoác gia treân theá giôùi ñaõ vaø ñang trieån
khai caùc chieán löôïc quoác gia veà chuyeån ñoåi soá. Ñaëc bieät, trong giaùo duïc - ñaøo
taïo, vôùi söï buøng noå cuûa khoa hoïc, coâng ngheä, chuyeån ñoåi soá ñöa ñeán nhöõng
thay ñoåi lôùn goùp phaàn taêng hieäu quaû ñaøo taïo vaø ñaûm baûo söï bình ñaúng trong
giaùo duïc. Lónh vöïc giaùo duïc - ñaøo taïo ôû Vieät Nam cuõng khoâng naèm ngoaøi xu
theá chung cuûa theá giôùi. Baøi vieát phaân tích thöïc traïng chuyeån ñoåi soá trong giaùo
duïc - ñaøo taïo ôû Vieät Nam, töø ñoù, ñöa ra moät soá khuyeán nghò höôùng tôùi thuùc ñaåy
nhanh hôn quaù trình chuyeån ñoåi soá trong giaùo duïc - ñaøo taïo.

KHAÙI QUAÙT VEÀ CHUYEÅN ÑOÅI SOÁ
VAØ CHUYEÅN ÑOÅI SOÁ TRONG GIAÙO
DUÏC - ÑAØO TAÏO
Chuyeån ñoåi soá laø gì?
Coù nhieàu ñònh nghóa khaùc nhau veà
chuyeån ñoåi soá. Xeùt veà quan heä giöõa coâng
ngheä - kinh doanh - khaùch haøng, thì ña soá
ñònh nghóa chuyeån ñoåi soá laø quaù trình söû
duïng caùc coâng ngheä soá ñeå chuyeån ñoåi caùc
quy trình kinh doanh truyeàn thoáng vaø phi
kyõ thuaät soá hieän coù, hoaëc taïo ra caùc quy
trình vaø dòch vuï môùi, ñaùp öùng vôùi söï phaùt
trieån cuûa thò tröôøng vaø kyø voïng cuûa khaùch
haøng, töø ñoù thay ñoåi hoaøn toaøn caùch doanh
nghieäp ñöôïc quaûn lyù vaø vaän haønh, cuõng
nhö caùch thöùc giaù trò ñöôïc giao cho khaùch
haøng (PYSDEN, 2018; Whatfix, 2018).
Neáu xem xeùt chuyeån ñoåi soá nhö moät
coâng cuï laøm thay ñoåi ñôøi soáng con ngöôøi,
thì noù “laø söï chuyeån ñoåi saâu saéc caùc hoaït
ñoäng, quy trình, naêng löïc vaø moâ hình
doanh nghieäp vaø toå chöùc ñeå taän duïng
ñaày ñuû nhöõng thay ñoåi vaø cô hoäi cuûa söï
keát hôïp caùc coâng ngheä kyõ thuaät soá vaø taùc
ñoäng nhanh choùng cuûa chuùng treân toaøn
xaõ hoäi theo caùch coù chieán löôïc vaø öu tieân,
coù tính ñeán nhöõng thay ñoåi hieän taïi vaø
töông lai” (Demirkan vaø coäng söï, 2016).
Do caùch tieáp caän töø caùc giaùc ñoä khaùc
nhau neân caùch dieãn ñaït cuûa caùc ñònh
nghóa treân khoâng gioáng nhau, nhöng coù
theå noùi chung ñoù laø chuyeån caùc hoaït ñoäng
töø theá giôùi thöïc sang theá giôùi aûo ôû treân
*
ThS., **
ThS., ***
TS., Khoa Keá toaùn - Kieåm toaùn, Tröôøng Ñaïi hoïc Thöông maïi
moâi tröôøng maïng. Theo ñoù, moïi ngöôøi coù theå tieáp caän
thoâng tin nhieàu hôn, ruùt ngaén veà khoaûng caùch, thu heïp
veà khoâng gian, tieát kieäm veà thôøi gian. Chuyeån ñoåi soá laø
xu theá taát yeáu, dieãn ra raát nhanh, ñaëc bieät trong boái caûnh
cuûa cuoäc Caùch maïng coâng nghieäp laàn thöù 4 hieän nay.
Treân theá giôùi, nhieàu quoác gia ñaõ vaø ñang trieån
khai caùc chieán löôïc quoác gia veà chuyeån ñoåi soá, nhö:
Anh, UÙc, Ñan Maïch, Estonia… Noäi dung chuyeån ñoåi
soá raát roäng vaø ña daïng, nhöng coù chung moät soá noäi
dung chính, goàm: chính phuû soá (nhö: dòch vuï coâng
tröïc tuyeán, döõ lieäu môû), kinh teá soá (nhö: taøi chính soá,
thöông maïi ñieän töû), xaõ hoäi soá (nhö: giaùo duïc, y teá,
vaên hoùa) vaø chuyeån ñoåi soá trong caùc ngaønh troïng ñieåm
(nhö: noâng nghieäp, du lòch, ñieän löïc, giao thoâng).
Chuyeån ñoåi soá trong giaùo duïc - ñaøo taïo
Chuyeån ñoåi soá trong ngaønh giaùo duïc, nghóa laø vieäc
aùp duïng coâng ngheä cuõng döïa vaøo muïc ñích, cô caáu toå
chöùc cuûa cô sôû giaùo duïc vaø ñöôïc öùng duïng döôùi 3 hình
thöùc chính: (1) ÖÙng duïng coâng ngheä trong lôùp hoïc:
Cô sôû vaät chaát lôùp hoïc, coâng cuï giaûng daïy; (2) ÖÙng
duïng coâng ngheä trong phöông phaùp daïy hoïc: AÙp duïng
caùc xu höôùng giaùo duïc coâng ngheä, nhö: lôùp hoïc thoâng
minh, game hoùa (Gamification), laäp trình… vaøo giaûng
daïy; (3) ÖÙng duïng coâng ngheä trong quaûn lyù: Coâng cuï
quaûn lyù vaø vaän haønh.
Chuyeån ñoåi soá trong giaùo duïc - ñaøo taïo taäp trung
vaøo hai noäi dung chuû yeáu laø chuyeån ñoåi soá trong quaûn
lyù giaùo duïc vaø chuyeån ñoåi soá trong daïy, hoïc, kieåm tra,
ñaùnh giaù, nghieân cöùu khoa hoïc. Cuï theå laø:
- Trong quaûn lyù giaùo duïc bao goàm: soá hoùa thoâng
tin quaûn lyù, taïo ra nhöõng heä thoáng cô sôû döõ lieäu lôùn
lieân thoâng, trieån khai caùc dòch vuï coâng tröïc tuyeán, öùng
duïng caùc coâng ngheä 4.0 (AI, blockchain, phaân tích döõ
lieäu...) ñeå quaûn lyù, ñieàu haønh, döï baùo, hoã trôï ra quyeát

Economy and Forecast Review 23

NGHIEÂN CÖÙU - TRAO ÑOÅI
ñònh trong ngaønh giaùo duïc - ñaøo taïo moät caùch nhanh
choùng, chính xaùc.
- Trong daïy, hoïc, kieåm tra, ñaùnh giaù goàm: soá hoùa
hoïc lieäu (saùch giaùo khoa ñieän töû, baøi giaûng ñieän töû, kho
baøi giaûng E-learning, ngaân haøng caâu hoûi traéc nghieäm),
thö vieän soá, phoøng thí nghieäm aûo, trieån khai heä thoáng
ñaøo taïo tröïc tuyeán, xaây döïng caùc tröôøng ñaïi hoïc aûo
(Cyber university).
THÖÏC TRAÏNG CHUYEÅN ÑOÅI SOÁ TRONG GIAÙO
DUÏC - ÑAØO TAÏO ÔÛ VIEÄT NAM HIEÄN NAY
Ngaøy 03/6/2020, Thuû töôùng Chính phuû ñaõ kyù Quyeát
ñònh soá 749/QÑ-TTg pheâ duyeät “Chöông trình Chuyeån
ñoåi soá quoác gia ñeán naêm 2025, ñònh höôùng ñeán naêm
2030”, trong ñoù, nhaán maïnh, giaùo duïc - ñaøo taïo laø moät
trong taùm lónh vöïc öu tieân thöïc hieän. Boä Giaùo duïc vaø
Ñaøo taïo xaùc ñònh chuyeån ñoåi soá laø moät chieán löôïc ñoät
phaù, giuùp naâng cao chaát löôïng vaø hieäu quaû giaùo duïc vaø
ñaøo taïo, phaùt trieån nguoàn nhaân löïc chaát löôïng cao cho
ñaát nöôùc. Ñieàu ñoù cho thaáy, taàm quan troïng cuûa giaùo
duïc vaø chuyeån ñoåi soá trong lónh vöïc giaùo duïc ñoùng vai
troø heát söùc quan troïng, khoâng chæ ñoái vôùi ngaønh, maø
coøn taùc ñoäng raát lôùn ñoái vôùi ñaát nöôùc.
Cuøng vôùi ñoù, haøng loaït chính saùch thuùc ñaåy chuyeån
ñoåi soá giaùo duïc ñöôïc ban haønh daàn hoaøn thieän haønh
lang phaùp lyù, nhö: caùc quy ñònh öùng duïng coâng ngheä
thoâng tin trong quaûn lyù, vaän haønh, giaûng daïy; toå chöùc
ñaøo taïo tröïc tuyeán, hình thaønh caùc quy cheá ñaøo taïo
töø xa trình ñoä ñaïi hoïc, sau ñaïi hoïc; ñöa ra caùc quy
ñònh veà quaûn lyù, vaän haønh söû duïng heä thoáng cô sôû döõ
lieäu toaøn ngaønh… Coâng taùc chuyeån ñoåi soá trong ngaønh
taäp trung vaøo 3 maûng chính thoâng qua: Coâng taùc giaûng
daïy (nhö: ñaøo taïo E-learning, ñaøo taïo qua thöïc teá aûo);
Quaûn lyù giaùo duïc (nhö: quaûn lyù tröôøng hoïc, taøi saûn, tra
cöùu thoâng tin…); Vaän haønh vaø quaûn lyù doanh nghieäp
giaùo duïc.
Vôùi nhöõng chính saùch khuyeán khích vaø thuùc ñaåy,
toaøn ngaønh giaùo duïc ñaõ vaø ñang trieån khai soá hoùa, xaây
döïng cô sôû döõ lieäu duøng chung töø Trung öông ñeán ñòa
phöông. Ngaønh giaùo duïc ñaõ hoaøn taát soá hoùa vaø gaén maõ
ñònh danh döõ lieäu cho hôn 53.000 cô sôû giaùo duïc - ñaøo
taïo, 24 trieäu hoïc sinh, sinh vieân vaø 1,4 trieäu giaùo vieân.
Ñoàng thôøi, ngaønh giaùo duïc ñaõ ñaåy maïnh öùng duïng
coâng ngheä thoâng tin trong caùc hoaït ñoäng quaûn lyù, daïy
vaø hoïc; xaây döïng cô sôû döõ lieäu ngaønh veà giaùo duïc
maàm non vaø giaùo duïc phoå thoâng, ñöôïc trieån khai taïi
63/63 sôû giaùo duïc ñaøo taïo, 710 phoøng giaùo duïc - ñaøo
taïo, thu thaäp ñöôïc 22 trieäu hoà sô hoïc sinh, 1,5 trieäu hoà
sô giaùo vieân, nhaân vieân vaø caùn boä quaûn lyù töø 53.000
tröôøng hoïc vaø thoâng tin veà cô sôû vaät chaát, nhaø veä sinh
tröôøng hoïc. Heä thoáng thoáng keâ veà giaùo duïc ñaïi hoïc
ñöôïc trieån khai ñeán nay ñaõ thu thaäp ñöôïc khoaûng 1,3
trieäu hoà sô sinh vieân, 94.000 hoà sô giaûng vieân töø 247
tröôøng ñaïi hoïc, hoïc vieän, cao ñaúng sö phaïm, trung caáp
sö phaïm (Leâ Haø, 2021). Ñaây laø cô sôû döõ lieäu raát quan
troïng phuïc vuï coâng taùc quaûn lyù, chæ ñaïo, ñieàu haønh
cuûa ngaønh.  giaùo duïc - ñaøo taïo coøn raát thaáp.
24
Beân caïnh ñoù, vieäc phaùt trieån hoïc lieäu
soá cuõng ñöôïc Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo
chuù troïng trieån khai. Ñeán nay, ñaõ coù
5.000 baøi giaûng E-learning, kho luaän vaên
tieán só vôùi gaàn 7.000 luaän vaên, 2.000 baøi
giaûng daïy treân truyeàn hình, 200 ñaàu saùch
giaùo khoa phoå thoâng, 200 thí nghieäm aûo
vaø hôn 35.000 caâu hoûi traéc nghieäm (Leâ
Haø, 2021).
Ñaëc bieät, trong boái caûnh dòch beänh
Covid-19, hoïc sinh ôû moät soá ñòa phöông
phaûi taïm döøng ñeán tröôøng, 80% tröôøng
phoå thoâng, 240 cô sôû ñaøo taïo ñaõ toå chöùc
daïy - hoïc tröïc tuyeán; trong ñoù, coù 79 cô
sôû toå chöùc quaûn lyù daïy hoïc hoaøn toaøn qua
maïng (Minh Duyeân, 2021). Coù theå thaáy,
beân caïnh nhöõng aûnh höôûng tieâu cöïc, thì
dòch Covid-19 cuõng goùp phaàn xaây döïng vaø
phaùt trieån maïnh caùc neàn taûng soá, cung caáp
moâi tröôøng tröïc tuyeán phuïc vuï ñaøo taïo vaø
hoïc taäp, taïo ñaø thuùc ñaåy quaù trình chuyeån
ñoåi soá trong ngaønh giaùo duïc.
Tuy vaäy, chuyeån ñoåi soá trong ngaønh
giaùo duïc - ñaøo taïo hieän nay coøn gaëp
nhieàu khoù khaên, haïn cheá. Cuï theå laø:
Moät laø, cô sôû phaùp lyù veà chuyeån ñoåi soá
trong giaùo duïc - ñaøo taïo chöa thaät ñaày ñuû.
Cuï theå, vieäc thu thaäp, chia seû, khai thaùc döõ
lieäu quaûn lyù giaùo duïc vaø hoïc lieäu soá coøn
thieáu haønh lang phaùp lyù chung phuø hôïp
vôùi caùc quy ñònh veà baûn quyeàn taùc giaû,
sôû höõu trí tueä, an ninh thoâng tin, giao dòch
ñieän töû vaø luaät chia seû cung caáp thoâng tin.
Ñoàng thôøi, coøn thieáu nhöõng quy ñònh
trong xaây döïng chöông trình hoïc tröïc
tuyeán, thôøi löôïng hoïc, kieåm tra ñaùnh giaù
tröïc tuyeán, kieåm ñònh chaát löôïng hoïc
tröïc tuyeán, coâng nhaän keát quaû hoïc tröïc
tuyeán (khaùc vôùi hoïc truyeàn thoáng); quy
ñònh ñieàu kieän toå chöùc lôùp hoïc, tröôøng
hoïc treân moâi tröôøng maïng (keå caû ngaén
haïn vaø daøi haïn)…
Hai laø, ñaàu tö vaøo coâng ngheä thoâng
tin trong giaùo duïc - ñaøo taïo coøn haïn cheá.
Theo Baùo caùo Chæ soá saün saøng cho phaùt
trieån vaø öùng duïng coâng ngheä thoâng tin
Vieät Nam 2020, trong soá 17 boä vaø cô
quan ngang boä, thì Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo
taïo coù chæ soá xeáp haïng veà nhaân löïc coâng
ngheä thoâng tin xeáp thöù 8 naêm 2020, giaûm
1 baäc so vôùi naêm 2018 vaø 2019, trong khi
ñoù, chæ soá haï taàng kyõ thuaät xeáp raát thaáp ôû
vò trí thöù 15, giaûm 1 baäc so vôùi naêm 2018
(Boä Thoâng tin vaø Truyeàn thoâng, 2020).
Ñieàu naøy caûnh baùo veà söï ñaàu tö vaøo coâng
ngheä thoâng tin laø coát loõi cuûa vieäc chuyeån
ñoåi soá vaø xaây döïng moâi tröôøng soá ôû cô sôû
Kinh teá vaø Döï baùo
 Cuøng vôùi ñoù, cô sôû vaät chaát, haï taàng
maïng, trang thieát bò (nhö: maùy tính,
camera, maùy in, maùy queùt), ñöôøng
truyeàn, dòch vuï internet… coøn thieáu, laïc
haäu, chöa ñoàng boä, nhieàu nôi chöa ñaùp
öùng yeâu caàu cho chuyeån ñoåi soá.
Ba laø, cô sôû döõ lieäu soá hoùa chuyeân
ngaønh (döõ lieäu ngöôøi hoïc, döõ lieäu giaùo
vieân/giaûng vieân, hoïc lieäu…) ñoøi hoûi phaûi
coù söï ñaàu tö lôùn veà nhaân löïc (goàm caû nhaân
löïc quaûn lyù vaø nhaân löïc trieån khai), cuõng
nhö taøi chính ñeå ñaûm baûo cho vieäc soá hoùa.
Vieäc xaây döïng kho hoïc lieäu soá coøn phaùt
trieån töï phaùt, chöa ñi vaøo neà neáp vaø thaønh
heä thoáng, khoù kieåm soaùt chaát löôïng vaø noäi
dung hoïc taäp.
MOÄT SOÁ KHUYEÁN NGHÒ
Ñeå thuùc ñaåy chuyeån ñoåi soá trong giaùo
duïc - ñaøo taïo, khoâng boû lôõ cô hoäi maø cuoäc
Caùch maïng coâng nghieäp laàn thöù 4 mang
laïi cho ngaønh giaùo duïc - ñaøo taïo, nhoùm taùc
giaû ñeà xuaát moät soá khuyeán nghò nhö sau:
Thöù nhaát, caàn hoaøn thieän chính saùch
veà quaûn lyù, söû duïng cô sôû döõ lieäu quaûn lyù
giaùo duïc (quy ñònh veà chia seû, khai thaùc
döõ lieäu; hoaøn thieän haønh lang phaùp lyù thuùc
ñaåy phaùt trieån hình thöùc daïy - hoïc tröïc
tuyeán qua maïng; chính saùch quaûn lyù caùc
khoùa hoïc tröïc tuyeán ñaûm baûo chaát löôïng…).
Thöù hai, caàn tieáp tuïc ñaåy maïnh trieån
khai coâng taùc daïy vaø hoïc töø xa, trong ñoù,
ñaåy maïnh chöông trình ñaøo taïo cho pheùp
hoïc sinh, sinh vieân hoïc tröïc tuyeán; öùng
duïng coâng ngheä soá ñeå giao baøi taäp veà nhaø vaø kieåm tra
söï chuaån bò cuûa hoïc sinh tröôùc khi ñeán lôùp hoïc.
Thöù ba, naâng cao nhaän thöùc vaø traùch nhieäm, cuûa caùc
chuû theå tham gia vaøo quaù trình naøy thoâng qua caùc hoaït
ñoäng cuï theå hoaëc truyeàn thoâng ñaïi chuùng. Töø nhöõng
nhaän thöùc ñuùng ñaén, seõ coù nhöõng chieán löôïc phuø hôïp
trong quaûn lyù; trong daïy, hoïc kieåm tra, ñaùnh giaù, nghieân
cöùu khoa hoïc vaø caùch thöùc trieån khai cuõng nhö caùc yeáu
toá khaùc taùc ñoäng ñeán quaù trình chuyeån ñoåi soá.
Thöù tö, töøng böôùc hoaøn thieän, ñoàng boä cô sôû haï
taàng coâng ngheä thoâng tin ñeå phuïc vuï cho daïy hoïc tröïc
tuyeán vaø chuyeån ñoåi soá. Ñeå thöïc hieän, ngaønh giaùo duïc
khoâng theå ñi moät mình, maø caàn ñoàng haønh, phoái hôïp
vôùi caùc ngaønh khaùc, caàn huy ñoäng ñöôïc caùc nguoàn löïc
xaõ hoäi hoùa cuøng tham gia thöïc hieän chung tay hoã trôï
trang thieát bò ñaàu cuoái vaø tham gia cung caáp caùc heä
thoáng, giaûi phaùp ñaùp öùng yeâu caàu chuyeån ñoåi soá.
Thöù naêm, trang bò kyõ naêng söû duïng coâng ngheä, an
toaøn thoâng tin, kyõ naêng khai thaùc, söû duïng hieäu quaû
caùc öùng duïng cho caùn boä quaûn lyù, giaùo vieân vaø ngöôøi
hoïc. Trong giai ñoaïn chuyeån ñoåi soá, caùc cô sôû giaùo duïc
khoâng chæ taäp trung ñaøo taïo kieán thöùc chuyeân moân, maø
coøn caàn chuù troïng tôùi ñaøo taïo, boài döôõng ñoäi nguõ caùn
boä quaûn lyù, giaùo vieân veà kieán thöùc, kyõ naêng coâng ngheä
thoâng tin, an toaøn thoâng tin caàn thieát ñeå taùc nghieäp
treân moâi tröôøng soá.
Thöù saùu, thuùc ñaåy soá hoùa döõ lieäu, phaùt trieån hoïc
lieäu môû. Muoán thöïc hieän hoaït ñoäng quaûn lyù vaø giaûng
daïy tröïc tuyeán, cuõng nhö phuïc vuï chuyeån ñoåi soá, caùc
taøi lieäu hoïc taäp, döõ lieäu quaûn lyù caàn phaûi ñöôïc soá hoùa.
Vì vaäy, caùc tröôøng caàn coù söï ñaàu tö veà nhaân löïc, cuõng
nhö taøi chính ñeå xaây döïng kho hoïc lieäu soá ñaày ñuû, ñaït
chaát löôïng, ñaùp öùng yeâu caàu hoïc taäp, nghieân cöùu, tham
khaûo cuûa hoïc sinh, sinh vieân ôû caùc caáp hoïc, ngaønh hoïc,
moân hoïc.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

1. Boä Thoâng tin vaø Truyeàn thoâng (2020). Baùo caùo Chæ soá saün saøng cho phaùt trieån vaø öùng duïng
coâng ngheä thoâng tin Vieät Nam 2020, Nxb Thoâng tin vaø Truyeàn thoâng
2. Ngoâ Thò Lan Anh, Hoaøng Minh Ñöùc (2020). Ñaøo taïo tröïc tuyeán trong caùc tröôøng ñaïi hoïc ôû Vieät
Nam hieän nay: Thöïc traïng vaø giaûi phaùp naâng cao chaát löôïng, truy caäp töø https://tapchicongthuong.
vn/bai-viet/dao-tao-truc-tuyen-trong-cac-truong-dai-hoc-o-viet-nam-hien-nay-thuc-trang-va-giai-
phap-nang-cao-chat-luong-75924.htm
3. Minh Duyeân (2021). Nhöõng thaùch thöùc trong chuyeån ñoåi soá lónh vöïc giaùo duïc ñaøo taïo, truy caäp
töø https://bnews.vn/nhung-thach-thuc-trong-chuyen-doi-so-linh-vuc-giao-duc-dao-tao/193308.html
4. Leâ Haø (2021). Ñaåy nhanh chuyeån ñoåi soá trong giaùo duïc, truy caäp töø https://nhandan.vn/dien-
dan-giao-duc/day-nhanh-chuyen-doi-so-trong-giao-duc-635300/
5. Toâ Hoàng Nam (2020). Chuyeån ñoåi soá trong lónh vöïc giaùo duïc vaø ñaøo taïo: Thöïc traïng vaø giaûi
phaùp, truy caäp töø http://ictvietnam.vn/chuyen-doi-so-trong-linh-vuc-giao-duc-va-dao-tao-thuc-
trang-va-giai-phap-20200522150010574.htm
6. Demirkan, Haluk, Spohrer, James, Welser, Jeffrey (2016). Digital Innovation and Strategic
Transformation, Business Publications, 44
7. PYSDEN (2018). What is Digitalisation?, retrieved from https://www.pysdens.com/wp-
content/uploads/250-DIGITISATION-and-DIGITALISATION.pdf
8. Whatfix (2018). What is Digital Transformation?, retrieved from https://whatfix.com/digital-
transformation/

Economy and Forecast Review 25

NGHIEÂN CÖÙU - TRAO ÑOÅI

Ñeå du lòch Vieät Nam

vöôït qua thaùch thöùc mang teân
“ñaïi dòch Covid-19” PHAÏM NGOÏC PHONG*
NGUYEÃN THÒ AÙNH NGOÏC**
NGUYEÃN THÒ DIEÃM***

Ñaïi dòch Covid-19 ñaõ vaø ñang dieãn bieán phöùc taïp treân phaïm vi toaøn theá
giôùi. Ngaønh du lòch laø moät trong nhöõng thò tröôøng chòu aûnh höôûng naëng neà
nhaát bôûi ñaïi dòch Covid-19. Ñoái vôùi Vieät Nam, du lòch laø ngaønh kinh teá muõi
nhoïn vôùi nhieàu tieàm naêng phaùt trieån cuõng ñang chòu aûnh höôûng töø ñaïi dòch
Covid-19. Baøi vieát phaân tích nhöõng taùc ñoäng cuûa ñaïi dòch Covid-19 ñeán ngaønh
du lòch theá giôùi vaø aûnh höôûng cuûa ñaïi dòch ñeán du lòch Vieät Nam, töø ñoù, ñeà
xuaát moät soá khuyeán nghò nhaèm giuùp ngaønh du lòch Vieät Nam vöôït qua thaùch
thöùc vaø phaùt trieån trong thôøi gian tôùi.

ÑAÏI DÒCH COVID-19 TAÙC ÑOÄNG NGHIEÂM
TROÏNG ÑEÁN NGAØNH DU LÒCH THEÁ GIÔÙI
Ñaïi dòch Covid-19 hoaønh haønh ñaõ taùc ñoäng
nghieâm troïng ñeán hoaït ñoäng kinh doanh du lòch treân
toaøn caàu. Chæ sau hai tuaàn, keå töø ngaøy 11/3/2020, khi
Toå chöùc Y teá Theá giôùi (WHO) coâng boá buøng phaùt
dòch Covid-19, löôïng khaùch du lòch quoác teá ñaõ giaûm
20%-30% thieät haïi veà doanh thu du lòch leân ñeán 300-
450 tyû USD (UNWTO, 2020). Ñaïi dòch Covid-19 ñaõ
khieán taêng tröôûng cuûa ngaønh du lòch theá giôùi bò keùo
luøi veà möùc ñoä cuûa naêm 1990 vôùi löôïng du khaùch
giaûm töø 60%-80%. Theo ñoù, caùc ñieåm ñeán treân theá
giôùi ñaõ giaûm 900 trieäu löôït khaùch quoác teá trong
10 thaùng ñaàu naêm 2020 so vôùi cuøng kyø naêm 2019.
Löôïng khaùch du lòch giaûm ñoàng nghóa vôùi vieäc thaát
thu khoaûng 935 tyû USD doanh thu töø löôïng khaùch
quoác teá. Thieät haïi naøy gaáp 10 laàn so vôùi toån thaát maø
ngaønh du lòch theá giôùi ñaõ phaûi traûi qua do taùc ñoäng
cuûa cuoäc khuûng hoaûng kinh teá toaøn caàu naêm 2009
(Toång cuïc Thoáng keâ, 2020b).
Chaâu AÙ vaø Thaùi Bình Döông laø caùc khu vöïc ñaàu tieân
chòu taùc ñoäng cuûa ñaïi dòch Covid-19 vaø laø khu vöïc coù
möùc ñoä haïn cheá ñi laïi cao nhaát cho ñeán nay. Covid-19
ñaõ laøm giaûm 82% löôïng du khaùch trong 10 thaùng ñaàu
naêm 2020 ôû hai khu vöïc naøy. Töông töï, khu vöïc Trung
Ñoâng giaûm 73% löôïng du khaùch, chaâu Phi giaûm 69%,
chaâu AÂu vaø chaâu Myõ giaûm 68%. Töø thaùng 01 ñeán thaùng
8/2020, soá ñeâm löu truù cuûa du khaùch taïi caùc khaùch saïn,
khu nghæ döôõng, caém traïi taïi chaâu AÂu chæ ñaït 1,1 tyû
löôït, giaûm 50% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc (Toång cuïc
Thoáng keâ, 2020b).
*
, ,
**
, Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá TP. Hoà Chí Minh - Phaân hieäu Vónh Long
***
Caùc saân bay vaø caùc haõng haøng
khoâng cuõng ñang phaûi ñoái maët vôùi moät
cuoäc khuûng hoaûng taøi chính, vôùi öôùc
tính thieät haïi khoaûng 76,6 tyû USD vaøo
naêm 2020 (Hoäi ñoàng Saân bay Quoác teá,
2020). Haàu heát caùc haõng haøng khoâng
coù khaû naêng thanh khoaûn döôùi ba thaùng
vaø seõ khoâng toàn taïi trong thôøi gian keùo
daøi neáu caùc quy ñònh haïn cheá vaän taûi
haøng khoâng vaãn tieáp tuïc.
Trong naêm 2021, Toå chöùc Du lòch
Theá giôùi (UNWTO) döï kieán, ñaïi dòch
Covid-19 seõ gaây thieät haïi cho neàn kinh
teá toaøn caàu khoaûng 2,4 nghìn tyû USD
do söï suïp ñoå cuûa ngaønh du lòch quoác
teá. Trong soá ñoù, caùc nöôùc coù möùc giaûm
GDP do suït giaûm ngaønh du lòch vì ñaïi
dòch Covid-19 cao nhaát theá giôùi laø
Thoå Nhó Kyø (-9,1%), Ecuador (-9%),
Nam Phi (-8,1%), Ireland (-5,9%)… (H.
Thanh, 2021).
Coù theå thaáy, khi ñaïi dòch Covid-19
buøng phaùt vaø dieãn bieán ngaøy caøng
phöùc taïp vôùi nhieàu bieán theå môùi, noù
ñaõ vaø ñang aûnh höôûng tröïc tieáp vaø
nghieâm troïng ñeán neàn kinh teá cuûa caùc
quoác gia noùi chung vaø ngaønh du lòch
noùi rieâng. Nhieàu nghieân cöùu ñaõ chæ ra
raèng, ngaønh du lòch laø moät trong nhöõng
thò tröôøng lôùn nhaát theá giôùi vaø chòu
aûnh höôûng naëng neà nhaát bôûi ñaïi dòch
Covid-19.

26 Kinh teá vaø Döï baùo


AÛNH HÖÔÛNG CUÛA ÑAÏI DÒCH
COVID-19 ÑEÁN NGAØNH DU LÒCH
VIEÄT NAM
Du lòch Vieät Nam tröôùc khi ñaïi dòch
Covid-19 buøng phaùt
Trong giai ñoaïn 2015-2019, du
lòch Vieät Nam ñaõ coù nhöõng böôùc taêng
tröôûng thaàn toác vôùi toác ñoä taêng tröôûng
ñaït 22,7% vaø ñöôïc Toå chöùc Du lòch theá
giôùi xeáp haïng thöù 6/10 quoác gia coù toác ñoä
taêng tröôûng du lòch nhanh nhaát theá giôùi.
Trong giai ñoaïn naøy, löôïng khaùch quoác
teá ñeán Vieät Nam taêng gaàn 2,3 laàn (töø 7,9
trieäu löôït khaùch naêm 2015 leân 18 trieäu
löôït naêm 2019); löôïng khaùch trong nöôùc
taêng 1,5 laàn (töø 57 trieäu löôït khaùch naêm
2015 leân 85 trieäu löôït naêm 2019); toång
doanh thu du lòch taêng 2,1 laàn (töông öùng
töø 355.000 tyû ñoàng leân 755.000 tyû ñoàng)
(Toång cuïc Du lòch, 2020).
Ñaëc bieät, naêm 2019, du lòch Vieät Nam
ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu mang tính
ñoät phaù, thu huùt treân 18 trieäu löôït khaùch
quoác teá (taêng 16,2% so vôùi naêm 2018),
cao nhaát töø tröôùc ñeán nay. Doanh thu du
lòch ñaït 755 nghìn tyû ñoàng (töông ñöông
32,8 tyû USD), taêng 17,1% so vôùi cuøng kyø
naêm 2018. Trong ñoù, toång thu töø khaùch
du lòch quoác teá ñaït 421.000 tyû ñoàng
(töông ñöông 18,3 tyû USD), toång thu töø
khaùch du lòch noäi ñòa ñaït 334.000 tyû ñoàng
(töông ñöông 14,5 tyû USD). Tyû leä ñoùng
goùp tröïc tieáp cuûa ngaønh du lòch vaøo GDP
taêng töø 6,3% naêm 2015 leân laø 9,2% naêm
2019 (Toång cuïc Du lòch, 2020).
Baùo caùo Naêng löïc caïnh tranh du lòch
toaøn caàu 2019 cuûa Dieãn ñaøn Kinh teá theá
giôùi (WEF) cho thaáy, naêm 2019, du lòch
Vieät Nam xeáp haïng 63/140 quoác gia
vaø vuøng laõnh thoå. Giai ñoaïn 2011-2019
Economy and Forecast Review
Các hoạt động du lịch
tạm ngừng
do dịch Covid-19
ñaùnh daáu söï böùt phaù veà chæ soá xeáp haïng cuûa Vieät Nam
treân baûng xeáp haïng Naêng löïc caïnh tranh du lòch toaøn
caàu. Cuï theå, naêm 2011 xeáp haïng 80/139; naêm 2013 giöõ
nguyeân haïng 80/139; naêm 2015 xeáp haïng 75/141; naêm
2017 xeáp haïng 67/136; naêm 2019 xeáp haïng 63/140.
Sau 8 naêm, naêng löïc caïnh tranh du lòch Vieät Nam taêng
17 baäc. Ñaây laø thaønh tích raát ñaùng khích leä cho ngaønh
du lòch Vieät Nam (Leâ Quang Ñaêng, 2020).
Nhìn chung, naêm 2019 laø moät naêm raát thaønh coâng
cuûa du lòch Vieät Nam, khoâng chæ theå hieän ôû caùc con soá
thoáng keâ veà löôïng khaùch du lòch quoác teá, noäi ñòa, toång
doanh thu, maø coøn theå hieän qua caùc danh hieäu du lòch
Vieät Nam ñaït ñöôïc. Trong ñoù, phaûi keå ñeán caùc giaûi
thöôûng, nhö: “Ñieåm ñeán haøng ñaàu chaâu AÙ”; “Ñieåm
ñeán vaên hoùa haøng ñaàu chaâu AÙ”; “Ñieåm ñeán Golf toát
nhaát theá giôùi 2019”; “Ñieåm ñeán aåm thöïc haøng ñaàu
chaâu AÙ”. Ñaëc bieät, laàn ñaàu tieân Vieät Nam ñöôïc trao
taëng danh hieäu “Ñieåm ñeán di saûn haøng ñaàu theá giôùi
naêm 2019”. Coù theå noùi, tröôùc khi ñaïi dòch Covid-19
buøng phaùt, Vieät Nam laø ñieåm ñeán du lòch haáp daãn
trong maét baïn beø quoác teá vôùi nhieàu caûnh ñeïp vaø nhöõng
danh lam thaéng caûnh vôùi giaù trò vaên hoùa lòch söû voâ giaù.
Sau khi ñaïi dòch Covid-19 buøng phaùt
Vôùi ñaø taêng tröôûng cuûa naêm 2019, böôùc vaøo naêm
2020, du lòch Vieät Nam ñaõ ñoùn löôïng khaùch quoác teá
kyû luïc trong thaùng ñaàu tieân cuûa naêm, ñaït 2 trieäu löôït,
taêng 32,8% so vôùi cuøng kyø naêm 2019. Tuy nhieân, töø
ñaàu thaùng 3/2020, khi WHO chính thöùc coâng boá buøng
phaùt dòch Covid-19, thì haàu heát caùc hoaït ñoäng ñoùn
khaùch quoác teá ñaõ phaûi taïm döøng. Theo soá lieäu töø Toång
cuïc Thoáng keâ (2020a), khaùch quoác teá ñeán Vieät Nam
trong thaùng 3/2020 giaûm maïnh chæ ñaït gaàn 450.000
löôït khaùch, giaûm 68,1% so vôùi cuøng kyø naêm 2019 vaø
giaûm 63,8% so vôùi thaùng 2. Toång löôït khaùch cuûa caû
quyù I/2020 ñaït 3,7 trieäu löôït khaùch, giaûm hôn 18% so
cuøng kyø; Doanh thu dòch vuï löu truù, aên uoáng trong kyø
öôùc ñaït 126.200 tyû ñoàng, töông ñöông 10% toång doanh
thu hoaït ñoäng thöông maïi, dòch vuï cuûa caû nöôùc, giaûm
9,6% so vôùi quyù I/2019; Doanh thu du lòch löõ haønh quyù
I/2020 öôùc ñaït 7.800 tyû ñoàng, chieám 0,6% toång möùc vaø
giaûm 27,8%.
27
NGHIEÂN CÖÙU - TRAO ÑOÅI
Ñieån hình nhö taïi TP. Ñaø Naüng - moät trong nhöõng
ñòa ñieåm du lòch noåi tieáng haøng ñaàu cuûa Vieät Nam,
toång löôïng du khaùch trong quyù I/2020 chæ ñaït gaàn 1,3
trieäu löôït khaùch, giaûm 31,2% löôït khaùch so vôùi cuøng kyø
naêm 2019 (Coång thoâng tin ñieän töû TP. Ñaø Naüng, 2020).
Caùc thaønh phoá khaùc, nhö: Haø Noäi, TP. Hoà Chí Minh,
Nha Trang…, cuõng khoâng traùnh khoûi tình traïng töông töï
khi phaûi ñoái maët vôùi soá löôïng khaùch du lòch suït giaûm
ñaùng keå.
Sang quyù II vaø quyù III/2020, ngaønh du lòch Vieät
Nam gaàn nhö teâ lieät vaø aûnh höôûng naëng neà do thöïc
hieän leänh giaõn caùch xaõ hoäi trong thaùng 4/2020 vaø tieáp
ñoù laø ñôït buøng phaùt dòch laàn hai vaøo thaùng 8/2020.
Naêm 2020, nhieàu keá hoaïch cuûa ngaønh du lòch Vieät
Nam ñaët ra haàu nhö khoâng thöïc hieän ñöôïc, caùc chæ tieâu
ñaët ra ñeàu giaûm maïnh. Cuï theå, löôïng khaùch quoác teá
caû naêm 2020 chæ ñaït 3,8 trieäu löôït, giaûm 78,7% so vôùi
naêm 2019, trong ñoù, hôn 96% laø khaùch quoác teá ñeán
trong quyù I/2020; khaùch du lòch trong nöôùc cuõng giaûm
gaàn 50%; toång thu du lòch caû nöôùc thieät haïi leân ñeán
530 nghìn tyû ñoàng (töông ñöông 23 tyû USD)... (Toång
cuïc Thoáng keâ, 2021b).
Naêm 2021 laø naêm thöù 2 lieân tieáp ngaønh du lòch Vieät
Nam chòu taùc ñoäng maïnh cuûa ñaïi dòch Covid-19, vôùi
caùc ñôït buøng phaùt dòch lieân tieáp vaøo thaùng 1 vaø thaùng
4/2021 cho ñeán nay. Hieän, nhieàu tænh/thaønh cuûa Vieät
Nam vaãn phaûi thöïc hieän giaõn caùch xaõ hoäi vôùi caùc bieän
phaùp phoøng, choáng dòch nghieâm ngaët. Ngaønh du lòch
tieáp tuïc chòu nhöõng toån thaát naëng neà. Theo soá lieäu
cuûa Toång cuïc Thoáng keâ, trong 8 thaùng ñaàu naêm 2021,
khaùch quoác teá ñeán nöôùc ta ñaït 105 nghìn löôït ngöôøi,
giaûm 97,2% so vôùi cuøng kyø naêm 2020. Trong ñoù, khaùch
ñeán baèng ñöôøng haøng khoâng ñaït 68,8 nghìn löôït ngöôøi,
chieám 65,5% löôïng khaùch quoác teá ñeán Vieät Nam, giaûm
97,7% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc; khaùch ñeán baèng
ñöôøng boä ñaït 36 nghìn löôït ngöôøi, chieám 34,2% vaø
giaûm 93,8%; khaùch ñeán baèng ñöôøng bieån ñaït 275 löôït
ngöôøi, giaûm 99,8% (Toång cuïc Thoáng keâ, 2021a). Do
tình hình dòch beänh phöùc taïp, nöôùc ta chöa môû cöûa ñoùn
khaùch du lòch, neân löôïng khaùch quoác teá ñeán Vieät Nam
chuû yeáu laø chuyeân gia, lao ñoäng kyõ thuaät nöôùc ngoaøi
laøm vieäc taïi caùc döï aùn ôû Vieät Nam.
Ñoàng thôøi, dòch beänh Covid-19 keùo daøi ñaõ gaây aûnh
höôûng lôùn ñeán caùc doanh nghieäp du lòch cuõng nhö aûnh
höôûng ñeán vieäc laøm vaø thu nhaäp cuûa haøng trieäu lao
ñoäng trong lónh vöïc dòch vuï naøy. Trong ñoù, khoaûng
40%-60% lao ñoäng trong ngaønh du lòch bò maát vieäc laøm
hoaëc caét giaûm ngaøy coâng; khoaûng 95% doanh nghieäp
löõ haønh quoác teá ñaõ ngöøng hoaït ñoäng. Nhieàu khaùch saïn
phaûi ñoùng cöûa, coâng suaát söû duïng phoøng coù thôøi ñieåm
chæ ñaït töø 10%-15% (Trang Linh, 2021).
Dòch beänh Covid-19 khoâng nhöõng aûnh höôûng tröïc
tieáp ñeán hoaït ñoäng du lòch, maø coøn aûnh höôûng saâu
roäng ñeán caùc ngaønh lieân quan vaø ñôøi soáng xaõ hoäi,
nhö: ngaønh haøng khoâng, löu truù, aên uoáng, vui chôi,
giaûi trí... Qua ñaïi dòch Covid-19, caøng thaáy roõ hôn vai
troø vaø söùc lan toûa, aûnh höôûng cuûa ngaønh du lòch trong
vieäc lieân keát, gaén boù chaët cheõ vôùi caùc ngaønh, lónh
28
vöïc coù lieân quan. Tuy nhieân, trong boái
caûnh hieän nay, nhieàu nhaø nghieân cöùu
coù taàm nhìn tích cöïc cho raèng, ñaïi dòch
Covid-19 laø cô hoäi ñeå caùc nhaø hoaïch
ñònh chính saùch, ngaønh du lòch thieát keá,
xaây döïng laïi moät chöông trình du lòch
theo höôùng xanh hôn, thaân thieän vôùi moâi
tröôøng hôn vaø beàn vöõng hôn mang laïi
nhieàu traûi nghieäm thuù vò cho du khaùch.
Do ñoù, caùc doanh nghieäp du lòch Vieät
Nam caàn coù taàm nhìn roäng hôn, tích cöïc
hôn, coù ñònh höôùng vaø chieán löôïc phaùt
trieån loaïi hình du lòch môùi naøy trong
töông lai goùp phaàn naâng cao giaù trò cuûa
ngaønh du lòch Vieät Nam.
MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP HOÃ TRÔÏ
NGAØNH DU LÒCH VIEÄT NAM VÖÔÏT
QUA AÛNH HÖÔÛNG CUÛA ÑAÏI DÒCH
COVID-19
Nhaèm giuùp ngaønh du lòch Vieät Nam
vöôït qua thaùch thöùc mang teân “ñaïi dòch
Covid-19” vaø phaùt trieån trong thôøi gian
tôùi, nhoùm taùc giaû ñeà xuaát moät soá giaûi
phaùp sau:
Thöù nhaát, chuù troïng vaø taêng cöôøng
ñaåy maïnh khai thaùc du lòch noäi ñòa. Ñaïi
dòch Covid-19 ñaõ laøm thay ñoåi thoùi quen
du lòch cuûa du khaùch toaøn theá giôùi. Khi
caùc ñöôøng bieân giôùi bò ñoùng cöûa, ngöôøi
daân öu tieân löïa choïn caùc ñieåm ñeán gaàn
nhaø, caùc chuyeán traûi nghieäm noäi ñòa
vôùi söï hoã trôï kích caàu töø chính phuû. Xu
höôùng du lòch taïi choã “staycation” ñang
leân ngoâi ôû haàu heát caùc quoác gia. Ngöôøi
daân cuõng höôùng tôùi caùc chuyeán du lòch
veà vôùi thieân nhieân, nôi coù khoâng gian
roäng, thoaùng hôïp vôùi xu höôùng giaõn
caùch xaõ hoäi. Hieän taïi, ngaønh du lòch
Vieät Nam ñaõ vaø ñang trieån khai chöông
trình “Ngöôøi Vieät Nam ñi du lòch Vieät
Nam”, “Du lòch Vieät Nam an toaøn, haáp
daãn”. Caùc chöông trình naøy ñaõ ñöôïc caùc
ñòa phöông, hieäp hoäi, coäng ñoàng doanh
nghieäp treân caû nöôùc höôûng öùng tích cöïc,
toå chöùc trieån khai vaø ñaõ ñaït ñöôïc hieäu
quaû cao. Tuy nhieân, trong quaù trình thöïc
hieän caàn chuù troïng nhöõng noäi dung sau:
- AÙp duïng chính saùch thueá hôïp lyù:
Ngaønh du lòch ñang trong giai ñoaïn khoù
khaên, Nhaø nöôùc neân hoã trôï mieãn giaûm
thueá cho caùc doanh nghieäp löõ haønh,
doanh nghieäp nhaø haøng, caùc cô sôû löu
truù, vaän chuyeån kinh doanh dòch vuï löõ
haønh vaø caû khaùch du lòch.
- Phaùt huy theá maïnh töøng ñòa phöông,
vôùi phöông chaâm ñòa phöông - du lòch an
Kinh teá vaø Döï baùo
toaøn, haáp daãn. Ñòa phöông naøo coù thöông
hieäu maïnh seõ thu huùt ñöôïc nhieàu söï quan
taâm cuûa caùc nhaø ñaàu tö, khaùch du lòch
vaø nhôø ñoù seõ thu ñöôïc caùc lôïi ích, nhö:
phaùt trieån, taêng tröôûng oån ñònh vaø taêng
tính ña daïng veà vaên hoùa... Thöông hieäu
cuûa ñòa phöông coù theå gaén vôùi saûn phaåm
truyeàn thoáng cuûa chính ñòa phöông ñoù,
nhö: aåm thöïc, trang phuïc, vaên hoùa… hoaëc
cuõng coù theå laø moät bieåu töôïng do chính
ñòa phöông saùng taïo ra trong quaù trình
taùi caáu truùc vôùi moät thoâng ñieäp môùi.
Ngoaøi ra, töøng ñòa phöông neân thieát keá
baûn ñoà soá du lòch an toaøn vaø tích hôïp vaøo
baûn ñoà chung. Nhôø ñoù, du khaùch seõ deã
daøng tra cöùu ñieåm ñeán, saûn phaåm, dòch
vuï an toaøn, taïo söï yeân taâm tröôùc khi ñaët
dòch vuï.
Thöù hai,  vieäc chuyeån ñoåi soá trong
coâng taùc quaûn lyù, xaây döïng saûn phaåm
môùi, quaûng baù tour, giao dòch vôùi khaùch
haøng thoâng qua caùc öùng duïng hieän ñaïi laø
yeâu caàu taát yeáu ñoái vôùi khoâng chæ caùc cô
quan quaûn lyù, maø caû caùc doanh nghieäp du
lòch. Song song vôùi vieäc chuyeån höôùng
laáy thò tröôøng noäi ñòa laøm muõi nhoïn ñeå
vöïc daäy, thì ngaønh du lòch Vieät Nam caàn
nhanh choùng naém baét vieäc chuyeån ñoåi
soá. Ñaïi dòch Covid-19 laø moät “cuù huyùch”
maïnh meõ ñeå taát caû caùc doanh nghieäp,
ñaëc bieät laø caùc doanh nghieäp du lòch phaûi
nhanh choùng trieån khai chuyeån soá ñeå tieáp caän tôùi nhieàu
khaùch haøng hôn, chaêm soùc khaùch haøng toát hôn, giaûm
chi phí vaø taêng hieäu quaû kinh doanh.
Thöù ba, Nhaø nöôùc caàn xaây döïng caùc cô cheá hôïp
taùc chi tieát, daøi haïn giöõa caùc cô quan quaûn lyù veà du
lòch, chính quyeàn ñòa phöông vôùi caùc coâng ty, nhaø
ñaàu tö du lòch nhaèm naâng cao khaû naêng huy ñoäng caùc
nguoàn löïc töø khu vöïc tö nhaân trong xuùc tieán vaø phaùt
trieån du lòch. Thaønh laäp caùc lieân keát vuøng du lòch döïa
treân cô sôû veà ñòa lyù; lieân keát taøi nguyeân du lòch hay
saûn phaåm du lòch laøm neàn taûng xaây döïng vaø ñònh vò
thöông hieäu du lòch cuûa vuøng. Beân caïnh ñoù, caàn taêng
cöôøng yeáu toá ñaàu vaøo trong chuoãi cung öùng saûn phaåm
du lòch, naâng cao tính traûi nghieäm vaø khaû naêng thu
huùt khaùch du lòch; söû duïng moät caùch hieäu quaû ngaân
saùch trong vieäc xuùc tieán quaûng baù, ñaàu tö phaùt trieån
du lòch vuøng.
Thöù tö, caùc coâng ty du lòch caàn chuù troïng lieân keát
vôùi caùc haõng haøng khoâng, vaän taûi, nhaø haøng, khaùch
saïn… ñeå xaây döïng nhöõng goùi combo kích caàu du lòch
nhaèm giuùp cho ngaønh du lòch hoài phuïc nhanh sau giai
ñoaïn khuûng hoaûng. Vì theá, trong thôøi gian tôùi, caùc ñôn
vò, coâng ty du lòch caàn quan taâm, giaûi quyeát vieäc taêng
cöôøng lieân keát chuoãi cung öùng, chuoãi giaù trò trong vieäc
xaây döïng caùc saûn phaåm du lòch. Do söï taùc ñoäng cuûa
dòch beänh Covid-19, du khaùch coù theå seõ thay ñoåi xu
höôùng du lòch nhaèm ñaûm baûo an toaøn söùc khoûe. Ngaønh
du lòch Vieät Nam caàn maïnh daïn ñoåi môùi tö duy, phöông
thöùc ñaàu tö vaø phaùt trieån theâm nhieàu saûn phaåm du lòch
môùi vôùi chaát löôïng cao nhaèm ñaùp öùng nhu caàu du lòch
môùi cuûa du khaùch sau dòch beänh.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

1. Toång cuïc Thoáng keâ (2020a). Baùo caùo tình hình kinh teá - xaõ hoäi quyù I naêm 2020
2. Toång cuïc Thoáng keâ (2021a). Baùo caùo tình hình kinh teá - xaõ hoäi thaùng 12 vaø 12 thaùng naêm 2020
3. Toång cuïc Thoáng keâ (2021b). Baùo caùo tình hình kinh teá - xaõ hoäi thaùng 8 vaø 8 thaùng naêm 2021
4. UBND TP. Ñaø Naüng (2020). Tình hình kinh teá - xaõ hoäi, quoác phoøng - an ninh quyù I vaø moät soá
nhieäm vuï troïng taâm quyù II naêm 2020
5. Hoäi ñoàng Saân bay Quoác teá (2020). Taùc ñoäng cuûa COVID-19 ñoái vôùi hoaït ñoäng kinh doanh cuûa
saân bay, truy caäp töø https://aci.aero/wp-content/uploads/2020/03/200401-COVID19-Economic-
Impact-Bulletin-FINAL-1.pdf
6. Leâ Quang Ñaêng (2020). Naêng löïc caïnh tranh du lòch Vieät Nam: Nhöõng vaán ñeà ñaët ra vaø giaûi
phaùp, truy caäp töø http://itdr.org.vn/nghien_cuu/nang-luc-canh-tranh-du-lich-viet-nam-nhung-van-
de-dat-ra-va-giai-phap/
7. Trang Linh (2021). Du lòch Vieät Nam 2020: phaùt huy noäi löïc trong “baõo Covid-19”, truy caäp
töø https://nhandan.com.vn/dien-dan-dulich/du-lich-viet-nam-2020-phat-huy-noi-luc-trong-bao-
covid-19-630469/
8. UNWTO (2020). Löôïng khaùch du lòch quoác teá coù theå giaûm 20-30% vaøo naêm 2020, truy caäp töø
https:// www.unwto.org/news/international-tourism-arrivals-could-fall-in-2020
9. H. Thanh (2021). Du lòch toaøn caàu traûi qua giai ñoaïn khoù khaên nhaát trong lòch söû, truy caäp töø
https://dangcongsan.vn/kinh-te-va-hoi-nhap/du-lich-toan-cau-trai-qua-giai-doan-kho-khan-nhat-
trong-lich-su-587809.html
10. Toång cuïc Du lòch (2020). Toác ñoä taêng tröôûng khaùch cao, ñoùng goùp quan troïng vaøo phaùt trieån
kinh teá - xaõ hoäi, truy caäp töø https://vietnamtourism.gov.vn/index.php/items/32527
11. Toång cuïc Thoáng keâ (2020b). Naêm toài teä nhaát trong lòch söû ngaønh du lòch theá giôùi, truy caäp töø
https://www.gso.gov.vn/tin-tuc-khac/2020/12/nam-toi-te-nhat-trong-lich-su-nganh-du-lich-the-gioi/

Economy and Forecast Review 29

NGHIEÂN CÖÙU - TRAO ÑOÅI

Moät soá giaûi phaùp veà truyeàn thoâng

cuûa doanh nghieäp trong ñaïi dòch
Covid-19 NGUYEÃN THÒ THANH HOA*

Theá giôùi trong thaäp nieân thöù ba cuûa theá kyû XXI ñaõ ñaùnh daáu baèng söï buøng phaùt
cuûa ñaïi dòch Covid-19 treân phaïm vi toaøn caàu. Trong laøn soùng dòch Covid-19
ñaàu tieân, caùc doanh nghieäp (DN) Vieät Nam hoaøn toaøn bò ñoäng vaø chöa coù ñoái
saùch phuø hôïp ñeå öùng phoù kòp thôøi vaø sau 4 ñôït buøng phaùt dòch, tình hình kinh
doanh cuûa caùc DN caøng trôû neân khoù khaên hôn. Tuy nhieân, trong “nguy” laïi coù
“cô”, ñaïi dòch Covid-19 ñaõ laøm caùc DN thay ñoåi caùc chieán löôïc truyeàn thoâng
DN töø truyeàn thoáng sang linh hoaït vaø thuùc ñaåy söï saùng taïo trong boái caûnh
môùi. Baøi vieát ñaùnh giaù nhöõng taùc ñoäng cuûa ñaïi dòch Covid-19 ñeán truyeàn thoâng
DN, töø ñoù ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp phuø hôïp trong thôøi gian tôùi.
CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ TRUYEÀN THOÂNG DN Vai troø cuûa truyeàn thoâng DN
Truyeàn thoâng DN ñöôïc xem laø nhaân
Khaùi nieäm veà truyeàn thoâng DN toá quan troïng ñeå thuùc ñaåy hoaït ñoäng cuûa
Hieän nay, coù raát nhieàu khaùi nieäm truyeàn thoâng DN DN vaø cô cheá ñeå giuùp DN vöôït qua nhöõng
ñöôïc caùc chuyeân gia nhaän ñònh, tuy coù khaùc nhau, khuûng hoaûng neáu coù. Theo Edwards
nhöng taát caû ñeàu mang haøm yù toaøn boä caùc hoaït ñoäng (2009), truyeàn thoâng ñoái ngoaïi thuùc ñaåy
cuûa DN coù lieân quan vieäc chia seû thoâng tin cuûa DN vôùi vaø coá gaéng naâng cao nhaän thöùc cuûa ngöôøi
caùc beân coù lieân quan (noäi boä vaø ñoái ngoaïi cuûa DN) ñeå tuyeån duïng vaø khaùch haøng veà toå chöùc vaø
taïo ra thöông hieäu vaø vò theá cuûa DN treân thò tröôøng. danh tieáng. Nhôø coù truyeàn thoâng maø DN
Theo Van Riel vaø Fombrun (2007), truyeàn thoâng coù theå quaûng baù saûn phaåm vaø dòch vuï,
DN laø taäp hôïp caùc hoaït ñoäng lieân quan ñeán quaûn lyù vaø giuùp cho ngöôøi mua nhaän bieát vaø söû duïng
ñieàu phoái taát caû caùc hoaït ñoäng truyeàn thoâng noäi boä vaø saûn phaåm vaø dòch vuï. Truyeàn thoâng cuõng
ñoái ngoaïi nhaèm taïo ra caùc ñieàu kieän thuaän lôïi cho DN taïo ra nhu caàu tieâu duøng saûn phaåm vaø dòch
phaùt trieån. Truyeàn thoâng DN bao goàm vieäc phoå bieán vuï, giuùp caùc coâng ty taïo ra coâng aên vieäc
thoâng tin cuûa nhieàu chuyeân gia vaø nhaân vieân beân trong laøm cho nhieàu ngöôøi, giuùp kinh teá phaùt
vaø beân ngoaøi moät toå chöùc, vôùi muïc tieâu chung laø naâng trieån. Ñoàng thôøi, truyeàn thoâng noäi boä laø
cao khaû naêng hoaït ñoäng cuûa DN. moái quan taâm lôùn ñoái vôùi caùc toå chöùc beân
Cees B. M. van Riel vaø Charles J. Fombru (2007) trong, vì neáu hoaït ñoäng keùm, coù theå daãn
cho raèng, truyeàn thoâng DN goàm coù 2 nhaân toá chính laø: ñeán vieäc laøm vieäc keùm hieäu quaû (Welch,
truyeàn thoâng noäi boä vaø truyeàn thoâng ñoái ngoaïi. Jackson, 2007). Do ñoù, truyeàn thoâng DN
- Truyeàn thoâng ñoái ngoaïi (External communication) naém giöõ vai troø raát quan troïng trong vieäc
laø nhöõng hoaït ñoäng nhaèm quaûng baù hình aûnh, thöông truyeàn thoâng lieân quan ñeán coâng chuùng,
hieäu, hoaëc caùc saûn phaåm, dòch vuï coâng ty vôùi coâng toå chöùc vaø caùc beân lieân quan, lieân quan
chuùng ñeå taïo ra ñöôïc loøng tin vaø söï tin caäy giöõa DN ñeán caùc chöùc naêng raát quan troïng ñeå
vaø ngöôøi tieâu duøng. Truyeàn thoâng ñoái ngoaïi khoâng chæ thaønh coâng trong toå chöùc.
döøng laïi trong vieäc truyeàn vaø nhaän tin töùc moät caùch
thuï ñoäng, maø coøn bao haøm caû vieäc phaân tích, ñaùnh giaù, TAÙC ÑOÄNG CUÛA ÑAÏI DÒCH
ñöa ra quan ñieåm vaø ñònh höôùng xöû lyù veà caùc khuûng COVID-19 ÑEÁN TRUYEÀN THOÂNG
hoaûng cuûa DN trong quaù trình kinh doanh. DN VIEÄT NAM
- Truyeàn thoâng noäi boä (Internal communication) laø
nhöõng hoaït ñoäng mang tính truyeàn taûi thoâng ñieäp, chia ÔÛ goùc ñoä truyeàn thoâng noäi boä
seû thoâng tin vôùi nhaân vieân, ban giaùm ñoác vaø nhöõng Ñaïi dòch Covid-19 ñaõ laøm thay ñoåi
ngöôøi trong toå chöùc nhaèm thieát laäp moái quan heä gaén moïi hoaït ñoäng truyeàn thoâng noäi boä cuûa
boù, lieân keát töøng caù nhaân vaøo taäp theå. DN. Caùc DN ñang hoïc hoûi laãn nhau giöõa
*
ThS., Tröôøng Ñaïi hoïc Ngoaïi ngöõ - Tin hoïc TP. Hoà Chí Minh

30 Kinh teá vaø Döï baùo

nhöõng thay ñoåi moâ hình hoaït ñoäng laãn
truyeàn thoâng noäi boä trong ñaïi dòch. Ñieàu
naøy khoâng chæ laø moät xu höôùng nhaát thôøi,
maø traïng thaùi “bình thöôøng môùi” naøy seõ
coù nhöõng taùc ñoäng laâu daøi vaø maïnh meõ
ñeán töông lai cuûa caùc DN. Khaùi nieäm
laøm vieäc töø xa (work from home) tuy
xa laï vôùi ngöôøi Vieät Nam, nhöng ñaây laø
moät hình thöùc voán ñöôïc caùc DN ôû nöôùc
ngoaøi aùp duïng töø raát laâu ñeå nhaân vieân
cuûa hoï coù theå löïa choïn laøm vieäc töø xa ôû
moät ñaát nöôùc khaùc, döïa vaøo söï giuùp söùc
cuûa nhöõng neàn taûng coâng ngheä hieän ñaïi
ñang ñöôïc naâng caáp töøng ngaøy trong thôøi
ñaïi coâng ngheä 4.0. Töø ñaàu naêm 2020,
Vieät Nam baét ñaàu chuyeån ñoåi hình thöùc
laøm vieäc tröïc tieáp taïi vaên phoøng sang
tröïc tuyeán theo töøng giai ñoaïn dieãn bieán
cuûa ñaïi dòch Covid-19 trong xaõ hoäi döïa
treân caùc neàn taûng coâng ngheä môùi. Caùc
DN duy trì vieäc baùo caùo tieán ñoä coâng
vieäc hay keát noái vôùi nhaân vieân qua hình
thöùc hoïp tröïc tuyeán treân giao dieän, nhö:
Google Meet, Microsoft Teams, Skype,
Zoom vaø Zalo. Ñaây ñöôïc xem laø moät
böôùc ñoät phaù môùi trong vieäc thích nghi
cuûa DN. Ngoaøi vieäc traùnh dòch, ngaên
nguy cô laây nhieãm Covid-19 trong coäng
ñoàng, laøm vieäc töø xa giuùp nhaân vieân tieát
kieäm thôøi gian di chuyeån, linh hoaït hôn
trong vieäc saép xeáp cuoäc soáng.
Ñaïi dòch Covid-19 ñang khieán nhieàu
DN rôi vaøo tình traïng khuûng hoaûng
nghieâm troïng veà maët kinh doanh vaø nhaân
löïc. Tuy nhieân, theo ñaùnh giaù cuûa caùc
chuyeân gia, ñaây laïi chính laø cô hoäi ñeå
caùc DN khaúng ñònh giaù trò phaùt trieån beàn
vöõng baèng vieäc khôûi taïo nhöõng giaù trò
môùi, xaây döïng laïi vaên hoùa DN phuø hôïp
vôùi boái caûnh môùi. Caùc DN daàn quan taâm
nhieàu hôn ñeán ñôøi soáng nhaân vieân, caäp
nhaät tin töùc, cho nhaân vieân xeùt nghieäm
vaø coù raát nhieàu DN coøn toå chöùc ñaêng kyù
cho nhaân vieân tieâm vaccine trong giai
ñoaïn 1 vöøa qua. Vì theá, khi DN bò khoù
khaên trong tình hình dòch, nhaân vieân
luoân saün saøng chia seû khoù khaên vôùi DN
baèng caùch taïo ra nhöõng giaù trò vaø thaønh
töïu môùi trong coâng vieäc.
Ñoái vôùi DN cuõng vaäy, ñaïi dòch
Covid-19 ñaõ taùc ñoäng ñeán taát caû caùc
nhaân toá thuoäc veà vaên hoùa kinh doanh,
vaên hoùa DN, nhö: trieát lyù, ñaïo ñöùc kinh
doanh, vaên hoùa öùng xöû, vaên hoùa tieâu
duøng, traùch nhieäm xaõ hoäi, saùng taïo xaõ
hoäi... Chuû tòch, toång giaùm ñoác cuûa nhieàu
coâng ty lôùn, nhö: HBC, TH Truemilk,
May 10... ñeàu khaúng ñònh, vai troø cuûa
Economy and Forecast Review
vaên hoùa DN chính laø “heä mieãn dòch” ñeå ñöa coâng ty
vöôït qua ñaïi dòch (Nguyeãn Thu Hueä, 2020). Nhö vaäy,
caùc DN ñeàu ñoàng yù raèng, ñaïi dòch Covid-19 ñang taïo
ra söï thay ñoåi lôùn trong DN töø maët tö duy, caùch ñieàu
haønh quaûn trò DN, cô caáu moâ hình DN; thuùc ñaåy aùp
duïng coâng ngheä môùi trong kinh doanh, thay ñoåi haønh
vi öùng xöû cuûa ngöôøi tieâu duøng, thay ñoåi trieát lyù kinh
doanh, vaên hoùa öùng xöû trong toå chöùc.
ÔÛ goùc ñoä truyeàn thoâng ñoái ngoaïi
Töø khi dòch beänh buøng phaùt vaøo ñaàu naêm 2020, moïi
hoaït ñoäng xuaát khaåu cuûa ngöôøi noâng daân Vieät Nam
ñeàu bò ngöøng laïi, ñôøi soáng cuûa ngöôøi noâng daân laâm
vaøo hoaøn caûnh khoù khaên, khi khoâng theå naøo giaûi quyeát
soá löôïng noâng saûn hieän taïi. Töø ñaây, ñaõ hình thaønh laøn
soùng DN hoã trôï noâng daân ñeå “giaûi cöùu” soá noâng saûn
khoâng theå xuaát khaåu hay buoân baùn ñöôïc. Moät maët, giuùp
DN taïo ñöôïc hình aûnh ñeïp thoâng qua caùc hoaït ñoäng
traùch nhieäm truyeàn thoâng xaõ hoäi; maët khaùc, taïo ra laøn
soùng ñeïp ñeå giuùp DN vöôït qua nhöõng khoù khaên trong
ñaïi dòch vôùi muïc tieâu truyeàn thoâng daøi haïn. Taùc giaû ñaõ
thöû tìm kieám cuïm töø “giaûi cöùu noâng saûn” treân Google
vaø keát quaû trong 0,51 giaây ñaõ coù khoaûng 39.100.000
keát quaû tìm kieám.
Trong ñôït buøng phaùt dòch laàn thöù 4 vaøo thaùng
6/2021 vöøa qua, Chính phuû ñaõ ra maét “Quyõ vaéc-xin
phoøng, choáng Covid-19”, coù raát nhieàu DN lôùn, nhoû
ñaõ trao haøng traêm tyû ñoàng goùp vaøo Quyõ, nhö: Coâng
ty Golf Long Thaønh uûng hoä 500 tyû ñoàng, Taäp ñoaøn
Vingroup 480 tyû ñoàng; Toång Coâng ty Vieãn thoâng Quaân
ñoäi - Viettel 450 tyû ñoàng; Taäp ñoaøn Daàu khí quoác gia
Vieät Nam, Taäp ñoaøn Ñieän löïc Vieät Nam, Taäp ñoaøn
Böu chính Vieãn thoâng Vieät Nam moãi ñôn vò 400 tyû
ñoàng… (Hoaøng Lan, 2021). Theo Baùo Daân toäc vaø Phaùt
trieån, Taäp ñoaøn Vingroup laø moät trong nhöõng DN tieân
phong ñi ñaàu trong caùc hoaït ñoäng taøi trôï phoøng, choáng
dòch, nhö: Döï aùn saûn xuaát maùy thôû, hoã trôï caùc goùi trang
thieát bò y teá, maùy vaø hoùa chaát xeùt nghieäm virus SARS-
CoV-2; taøi trôï cho 3 döï aùn nghieân cöùu öùng phoù nhanh
vôùi dòch Covid-19; tri aân caùc baùc só tuyeán ñaàu choáng
dòch... vôùi soá tieàn leân tôùi treân 1.277 tyû ñoàng trong naêm
2020. Ñieàu naøy ñaõ taïo ra ñöôïc hình aûnh ñeïp cuûa DN
trong maét cuûa coâng chuùng vaø ngöôøi tieâu duøng.
Tröôùc nhöõng haønh ñoäng cao quyù naøy cuûa DN, taùc giaû
cho raèng, nhöõng hoaït ñoäng töø thieän hoã trôï nhaân vieân coù
hoaøn caûnh khoù khaên, ngöôøi daân ôû nhöõng ñòa phöông gaëp
khoù khaên do dòch beänh buøng phaùt, caùc hoaït ñoäng traùch
nhieäm xaõ hoäi, quyeân goùp tieàn cho coâng taùc nghieân cöùu,
chöõa beänh cho beänh nhaân Covid-19 trong thôøi ñieåm
naøy seõ ñöôïc coâng chuùng quan taâm vaø ñaùnh giaù cao hôn
nhöõng thôøi ñieåm bình thöôøng, do ñaïi dòch Covid-19 ñaõ
naèm trong taâm thöùc cuûa nhieàu ngöôøi vaø hieän nay nhöõng
töø khoùa lieân quan ñeán “Covid-19”, “ñoùng goùp vaccine”
ñang ñöôïc tìm kieám raát nhieàu treân neàn taûng maïng xaõ
hoäi vaø Google. Tuøy vaøo quyeát ñònh cuûa töøng DN, coù
nhöõng DN seõ choïn phöông aùn laø im laëng trong thôøi ñieåm
naøy, bôûi DN cho raèng, neáu nhö ñöa baát kyø thoâng tin naøo
trong giai ñoaïn nhaïy caûm naøy, maø chöa thöïc hieän hoaëc
ñaït ñuùng nhö cam keát, thì seõ bò taùc duïng ngöôïc. Coøn
31
NGHIEÂN CÖÙU - TRAO ÑOÅI

nhöõng DN choïn höôùng leân tieáng seõ taïo ra nhöõng tích
cöïc trong maét khaùch haøng cuûa mình, baùo giôùi truyeàn
thoâng trong vaø ngoaøi nöôùc, ñaây cuõng laø moät caùch ñeå thu
huùt ñaàu tö töø nhöõng nhaø ñaàu tö tieàm naêng vaø vò theá treân
thò tröôøng kinh doanh cuûa mình.
Caùc DN ñeàu ñoàng yù raèng, ñaïi dòch
Covid-19 ñang taïo ra söï thay ñoåi lôùn
trong DN töø maët tö duy, caùch ñieàu haønh
quaûn trò DN, cô caáu moâ hình DN; thuùc
ñaåy aùp duïng coâng ngheä môùi trong kinh
doanh, thay ñoåi haønh vi öùng xöû cuûa ngöôøi
tieâu duøng, thay ñoåi trieát lyù kinh doanh,
vaên hoùa öùng xöû trong toå chöùc.
Theo Tieán só Clara Ly-Le, Giaùm ñoác ñieàu haønh
Coâng ty EloQ Communications: “ÔÛ thôøi ñieåm nhaïy
caûm hieän taïi, baát cöù thoâng tin naøo duø toát hay xaáu, moät
DN seõ ñöôïc hay bò khueách ñaïi raát nhieàu laàn bôûi ngöôøi
daân seõ theo doõi saâu saùt nhöõng tin töùc lieân quan ñeán söï
kieän virus corona. Cho neân, neáu DN löïa choïn taïo döïng
cô hoäi cho mình trong thôøi ñieåm naøy cuõng caàn aùp duïng
nhöõng nguyeân taéc chính ñoù laø: “Noäi dung laø Vua” vaø
“Tính trung thöïc cuõng laø Vua”. Töùc laø DN phaûi löïa
choïn ñöa ra thoâng ñieäp gì vaø nhö theá naøo laø phuø hôïp,
cuõng nhö laøm sao ñeå moïi ngöôøi thaáy tính chaân thaät
trong moïi hoaït ñoäng hay thoâng baùo mình ñöa ra trong
thôøi ñieåm ñaïi dòch hieän taïi (Vi Mai, 2020).
MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP VEÀ TRUYEÀN THOÂNG DN
HAÄU ÑAÏI DÒCH COVID
Moät laø, tình hình ñaïi dòch Covid-19 vaø giaõn caùch
xaõ hoäi ñaõ laøm thay ñoåi caùch tieáp caän cuûa coâng chuùng
ñoái vôùi caùc DN veà saûn phaåm vaø dòch vuï nhö tröôùc ñaây.
Thay vì thöïc hieän caùc chieán dòch quaûng caùo lôùn raàm roä,
löïa choïn ñaïi söù thöông hieäu laø caùc ngheä só
lôùn, thì caùc DN neân caàn ñaùnh giaù laïi khaû
naêng taøi chính. Söû duïng coâng cuï truyeàn
thoâng maïng xaõ hoäi ñeå quaûng baù cho DN,
tieát kieäm caùc chi phí quaûng caùo hay aùp
phích ngoaøi trôøi. Thay vì laõng phí chi phí
truyeàn thoâng lôùn, thì caùc DN coù theå duøng
soá tieàn ñoù chia laøm 2 maûng: (i) Hoã trôï
caùc hoaït ñoäng thieän nguyeän (CSR) cuûa
DN, ñoùng goùp vaøo caùc quyõ töø thieän cuûa
Nhaø nöôùc, caùc hoaït ñoäng hoã trôï ngöôøi
ngheøo treân ñòa baøn; (ii) Hoã trôï vaøo phuï
caáp cho nhaân vieân, hoaëc söû duïng nguoàn
quyõ ñoù ñeå phoøng cho nhöõng ruûi ro trong
thôøi gian tieáp theo. Neáu ñeán cuoái naêm taøi
chính, tình hình kinh doanh cuûa DN ñaõ
phuïc hoài, DN coù theå duøng laøm tieàn hoã
trôï hay tieàn thöôûng cho söï ñoùng goùp cuûa
nhaân vieân.
Hai laø, DN caàn thích nghi vôùi digital
marketing (tieáp thò kyõ thuaät soá) trong
boái caûnh bình thöôøng môùi. Ñaïi dòch
Covid-19 ñaõ thay ñoåi caùc keânh maïng
xaõ hoäi, nhö: Facebook, Zalo, Instagram
cuûa DN vaø nhaân vieân thaønh keânh truyeàn
thoâng chính cuûa nhieàu DN, ñöa caùc thoâng
tin, hình aûnh ñeán moïi ngöôøi duøng maïng
xaõ hoäi. Hieän nay, chæ caàn nhöõng thao
thaùc ñôn giaûn, taïo baøi ñaêng vôùi noäi dung
thu huùt, chia seû thoâng tin treân maïng xaõ
hoäi ñaõ taïo hieäu öùng lan truyeàn maïnh meõ.
Theo quan ñieåm truyeàn thoâng hieän ñaïi,
thì moãi nhaân vieân laø moät ñaïi söù thöông
hieäu cuûa DN. Chæ caàn moät hình aûnh hay
haønh ñoäng ñeïp, cuûa moãi caù nhaân trong
DN, cuûa caùc khaùch haøng, ñoái taùc ñeàu coù
giaù trò tích cöïc ñeå taïo ra hình aûnh vaø naâng
cao thöông hieäu cho DN.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

1. Nguyeãn Thu Hueä (2020). Vaên hoùa DN: “Heä mieãn dòch” thôøi Covid, truy caäp töø https://
tinnhanhchungkhoan.vn/van-hoa-doanh-nghiep-he-mien-dich-thoi-covid-post256739.html
2. Hoaøng Lan (2021). Haøng nghìn tyû ñoàng uûng hoä Quyõ vaéc-xin phoøng, choáng Covid-19, truy
caäp töø https://www.qdnd.vn/xa-hoi/tin-tuc/hang-nghin-ty-dong-ung-ho-quy-vac-xin-phong-chong-
covid-19-661730
3. Vi Mai (2020). Truyeàn thoâng DN toûa saùng giöõa ñaïi dòch, truy caäp töø https://www.eloqasia.
com/vi/
4. Cees B. M. van Riel., and Charles J. Fombru (2007). Essentials of Corporate Communication:
Implementing practices for effective reputation management, Routledge, Taylor & Francis Group,
ISBN 0-203-39093-8
5. Edwards, M. R. (2010). An integrative review of employer branding and OB theory, Emerald
39, Emerald Group Publishing Limited
6. Van Riel, C. B. M., and Fombrun, C. (2007). Essentials of Corporate Communication,
Routledge, London
7. Welch, M., Jackson, R. P. (2007). Rethinking internal communication: a stakeholder approach,
Corporate Communications: An International Journal, 12(2), 177-198

32 Kinh teá vaø Döï baùo

Marketing töông taùc
trong boái caûnh coâng ngheä soá
PHAÏM THÒ KIM THANH*
PHAÏM HOÀNG HOA**
NGUYEÃN HOAØI LONG***
ÑINH VAÂN OANH****

Chuû ñeà marketing töông taùc gaàn ñaây ñöôïc nhaéc ñeán nhieàu treân caùc phöông
tieän thoâng tin ñaïi chuùng, thu huùt ñöôïc söï quan taâm cuûa caû khoái doanh
nghieäp vaø giôùi nghieân cöùu. Trong baøi vieát naøy, nhoùm taùc giaû laøm roõ khaùi
nieäm marketing töông taùc trong boái caûnh coâng ngheä soá. Ñoàng thôøi, chæ ra
nhöõng lôïi ích, tính hieäu quaû vaø söï phaùt trieån maïnh meõ ôû quy moâ toaøn caàu cuûa
marketing töông taùc treân neàn taûng soá.

KHAÙI NIEÄM MARKETING TÖÔNG TAÙC
Lónh vöïc marketing ñaõ vaø ñang thay
ñoåi vôùi toác ñoä choùng maët. Trong vaøi thaäp
kyû ñaàu xuaát hieän, noùi ñeán marketing laø
noùi ñeán söï phoái hôïp giöõa 4 chöõ P, bao
goàm: Product (saûn phaåm); Price (giaù);
Place (phaân phoái); Promotion (truyeàn
thoâng). Tieáp ñoù laø theá heä marketing 2.0,
3.0 vaø ñeán nay laø marketing 4.0, trong
ñoù, noåi baät laø marketing töông taùc.
Theo Shankar vaø Malthouse (2009),
marketing töông taùc laø hoaït ñoäng
marketing döïa treân neàn taûng traûi nghieäm
cuûa ngöôøi tieâu duøng treân caùc keânh
truyeàn thoâng soá, trong ñoù traûi nghieäm
quan troïng cuûa ngöôøi tieâu duøng laø “doøng
chaûy internet”. Caùc taùc giaû naøy xem xeùt
boái caûnh hieän taïi cuûa internet, bao goàm
caû theá giôùi aûo, vai troø vaø öùng duïng cuûa
döõ lieäu soá vaø caùc caáu truùc lieân quan khaùc
ñeå taïo ra traûi nghieäm haáp daãn cho khaùch
haøng trong marketing töông taùc.
Ñoàng quan ñieåm naøy, Marketing
School (2020) chæ ra raèng, caùc hoaït ñoäng
tröïc tuyeán ñeå laïi löôïng thoâng tin khoång
loà veà khaùch haøng. Chi tieát nhaân khaåu
hoïc vaø sôû thích caù nhaân cuûa hoï ñeàu ñöôïc
tieát loä thoâng qua haønh vi tröïc tuyeán cuûa
hoï. Ñoái vôùi caùc coâng ty, ñieàu ñoù cho
pheùp theo doõi vaø löu tröõ döõ lieäu naøy
ñeå söû duïng trong caùc noã löïc marketing
trong töông lai. Marketing caøng phuø
hôïp vôùi mong muoán vaø nhu caàu töùc thì
cuûa khaùch haøng, thì khaû naêng baùn haøng
*
ThS., NCS., **
TS., ***
TS., ****
ThS., NCS., Khoa Marketing, Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá Quoác daân
caøng cao. Ñoái vôùi khaùch haøng, marketing töông taùc
cho pheùp hoï taïo cô hoäi giuùp phaùt trieån caùc saûn phaåm
vaø thöông hieäu yeâu thích cuûa hoï. Nhöõng khaùch haøng
ñoù caøng noùi nhieàu veà coâng ty treân caùc dieãn ñaøn tröïc
tuyeán, caùc trang maïng xaõ hoäi, email vaø video, thì hy
voïng vaø yù töôûng cuûa hoï veà coâng ty ñoù caøng ñöôïc chuù
yù. Caùc doanh nghieäp coù theå söû duïng thoâng tin naøy ñeå
phaùt trieån caùc saûn phaåm maø khaùch haøng cuûa hoï thích
mua nhaát, taêng söï gaén keát cuûa khaùch haøng vaø doanh
soá baùn haøng tieàm naêng.
Coøn theo Galetto (2016), marketing töông taùc laø
phöông phaùp marketing 1-1 taäp trung vaøo haønh ñoäng
cuûa töøng khaùch haøng hieän coù vaø khaùch haøng tieàm naêng.
Marketing töông taùc bao goàm caùc saùng kieán marketing
ñöôïc kích hoaït bôûi haønh vi vaø sôû thích cuûa khaùch haøng
(ñaây laø moät söï thay ñoåi lôùn so vôùi caùc noã löïc marketing
truyeàn thoáng thöôøng ñöôïc thöïc hieän theo töøng chieán
dòch). Vôùi chieán löôïc laáy khaùch haøng laøm trung taâm,
marketing töông taùc cuõng bao goàm vieäc phaûn öùng laïi
caùc haønh ñoäng cuûa töøng khaùch haøng vaø coá gaéng ñaùp
öùng nhu caàu vaø kyø voïng cuûa hoï. Ñeå thöïc hieän caùc noã
löïc marketing töông taùc thaønh coâng, nhöõng ngöôøi laøm
marketing phaûi tieáp caän ñöôïc vôùi caùc coâng ngheä tieân
tieán mang laïi caùi nhìn toaøn dieän, ña chieàu veà khaùch
haøng. Theo taùc giaû, neàn taûng cuûa marketing töông taùc
laø caùc coâng ngheä neàn taûng soá vaø chieán löôïc noäi dung.
Ngöôøi laøm marketing coù theå töông taùc vôùi khaùch haøng
thoâng qua 4 hình thöùc, ñoù laø: (i) Keå chuyeän töông taùc;
(ii) Noäi dung ñöôïc caù nhaân hoùa; (iii) Thoâng tin theo
töøng lôùp; (iv) Töông taùc hai chieàu. Baát keå hình thöùc
marketing töông taùc naøo, thì muïc tieâu ñeàu laø laøm cho
noäi dung haáp daãn, phuø hôïp vôùi khaùch haøng ñeå taêng söï
haøi loøng vaø gaén keát cuûa khaùch haøng.
Nguyeân Vaên Kyø (2019) ñöa ra ñònh nghóa marketing
töông taùc laø hình thöùc marketing cho pheùp xaây döïng

Economy and Forecast Review 33

NGHIEÂN CÖÙU - TRAO ÑOÅI
keânh thoâng tin giao tieáp ña chieàu giöõa thöông hieäu,
coâng ty vôùi ñoái töôïng khaùch haøng maø khoâng bò haïn
cheá veà khoâng gian vaø thôøi gian, ñöôïc thöïc hieän thoâng
qua caùc phöông thöùc giao tieáp ñieän töû. Theo ñoù, doanh
nghieäp coù theå thöïc hieän caùc chöông trình marketing
töông taùc thoâng qua caùc keânh truyeàn thoâng soá, nhö:
Email, Web, Blog, Forum, RSS, Mobile/SMS…
Toùm laïi, coù theå thaáy, ñieåm chung cuûa caùc ñònh nghóa
veà marketing töông taùc laø vai troø cuûa caùc keânh truyeàn
thoâng soá, neàn taûng coâng ngheä soá vaø internet trong töông
taùc vôùi khaùch haøng nhaèm gia taêng söï haøi loøng, giöõ chaân
khaùch haøng, töø ñoù gia taêng lôïi nhuaän tieàm naêng.
Trong boái caûnh Caùch maïng coâng nghieäp 4.0, hoaït
ñoäng marketing töông taùc laø moät phaàn cuûa hoaït ñoäng
marketing coâng ngheä soá vaø gaàn nhö ñoàng nghóa laø
marketing töông taùc treân neàn taûng soá. Ñieàu naøy ñöôïc
theå hieän roõ trong nghieân cöùu cuûa Zahay (2014), theo
ñoù, marketing coâng ngheä soá laø “moät taäp hôïp caùc kyõ
thuaät, ñöôïc hoã trôï bôûi coâng ngheä, cho pheùp marketing
caûi thieän caùc quy trình cuûa mình ñeå tham gia vaøo cuoäc
troø chuyeän sinh ñoäng, soâi noåi vôùi nhöõng ngöôøi coù aûnh
höôûng, ngöôøi mua vaø cuoái cuøng laø nhaèm muïc tieâu thu
huùt vaø giöõ chaân khaùch haøng. Noù bao goàm khaû naêng
töông taùc vôùi khaùch haøng thoâng qua caùc keânh ñieän töû,
chaúng haïn nhö: Web, Email, caùc thieát bò thoâng minh,
nhö: ñieän thoaïi vaø maùy tính baûng vaø caùc öùng duïng
di ñoäng”. Ñònh nghóa naøy veà marketing coâng ngheä soá
bao goàm tính töông taùc vaø môû roäng quy trình ñeå bao
goàm söï töông taùc naêng ñoäng vôùi khaùch haøng cuï theå
baèng caùch söû duïng caùc coâng ngheä soá.
ÑAËC ÑIEÅM CUÛA MARKETING TÖÔNG TAÙC
TREÂN NEÀN TAÛNG COÂNG NGHEÄ SOÁ
Vôùi baûn chaát cuûa mình, marketing töông taùc ñoùng
vai troø quan troïng trong quaù trình phaùt trieån vaø taïo
döïng thaønh coâng ñoái vôùi caùc doanh nghieäp cung öùng
saûn phaåm dòch vuï. Marketing töông taùc khaùc vôùi
nhöõng hình thöùc marketing tröïc tuyeán hay marketing
moái quan heä thoâng qua caùc khía caïnh sau ñaây:
Ñoái thoaïi hai chieàu giöõa doanh nghieäp vaø khaùch
haøng. Khoâng gioáng nhö marketing truyeàn thoáng,
marketing töông taùc laø vieäc taïo ra cuoäc ñoái thoaïi hai
chieàu giöõa doanh nghieäp vaø khaùch haøng. Döïa vaøo vieäc
khaùch haøng ñeå laïi phaûn hoài, baøy toû sôû thích cuûa hoï,
caùc nhaø laøm marketing coù theå ñöa ra caùc thoâng ñieäp
marketing phuø hôïp hôn ñeå töø ñoù coù theå deã daøng daãn daét
ñöôïc khaùch haøng.
Söï töông taùc giöõa doanh nghieäp vaø khaùch haøng
thoâng qua caùc keânh truyeàn thoâng soá. Thay vì xem
quaûng caùo treân tivi, thì giôø ñaây, khaùch haøng coù theå tieáp
caän tôùi saûn phaåm theo moät loä trình coù saün maø doanh
nghieäp cung caáp. Do khaû naêng ño löôøng, ñoä chính
xaùc, khaû naêng tuøy chænh, caù nhaân hoùa vaø xaùc ñònh muïc
tieâu deã daøng (Iii vaø Woodside, 2005), maø marketing
töông taùc ñöôïc cho laø moät trong nhöõng coâng cuï hieäu
quaû nhaát daønh cho caùc nhaø quaûng caùo (Radzeviciute
vaø Sliburyte, 2005).
34
Coâng cuï tìm kieám laø hình thöùc
marketing töông taùc phoå bieán nhaát.
Khi khaùch haøng nhaäp töø khoùa vaøo coâng
cuï tìm kieám, quaûng caùo seõ ñöôïc hieån thò
döïa treân caùc cuïm töø tìm kieám cuûa hoï.
Nguoàn thoâng tin lôùn thoâng qua
vieäc töông taùc maø khaùch haøng ñeå laïi.
Caùc thoâng tin veà nhaân khaåu hoïc, sôû
thích caù nhaân cuûa khaùch haøng ñeàu ñöôïc
tieát loä thoâng qua haønh vi tröïc tuyeán
cuûa hoï. Ñieàu ñoù cho pheùp caùc coâng ty
theo doõi vaø löu tröõ döõ lieäu naøy vôùi muïc
ñích söû duïng trong nhöõng chieán dòch
marketing töông lai. Marketing caøng
phuø hôïp vôùi mong muoán vaø nhu caàu töùc
thì cuûa khaùch haøng, thì khaû naêng baùn
haøng caøng cao.
Chi phí thaáp hôn marketing truyeàn
thoáng. Coù theå noùi, vieäc thöïc hieän caùc baøi
quaûng caùo tröïc tuyeán coù chi phí thaáp hôn
ñaùng keå so vôùi quaûng caùo truyeàn hình,
baùo in hoaëc ñaøi phaùt thanh vaø thöôøng taïo
ra tyû leä lôïi nhuaän cao hôn.
LÔÏI ÍCH CUÛA MARKETING TÖÔNG TAÙC
Maëc duø marketing töông taùc laø hình
thöùc marketing tröïc tieáp, nhöng vieäc
söû duïng roäng raõi khieán noù trôû thaønh
moät hình thöùc truyeàn thoâng marketing
ñoäc laäp. Marketing töông taùc ñoùng moät
vai troø quan troïng trong vieäc truyeàn baù
thoâng tin hình aûnh thöông hieäu thuyeát
phuïc treân khoâng gian tröïc tuyeán, nhôø
nhöõng lôïi ích sau:
Thöù nhaát, tyû leä chuyeån ñoåi baùn
haøng trôû neân cao hôn. Moät chieán löôïc
marketing töông taùc thaønh coâng chính
laø vieäc giuùp chuyeån ñoåi ngöôøi tieâu duøng
töø ngöôøi tieáp nhaän thoâng tin sang thaønh
ngöôøi mua haøng. Khoâng gioáng nhö
quaûng caùo treân truyeàn hình vaø ñaøi truyeàn
thoáng, caùc coâng cuï cuûa marketing töông
taùc mang laïi cho khaùn giaû cô hoäi mua
haøng ngay taïi choã, giuùp nhöõng khaùch
haøng tieàm naêng deã daøng tieáp caän hôn vôùi
doanh nghieäp.
Thöù hai, marketing töông taùc giuùp
doanh nghieäp tieát kieäm ñöôïc chi phí.
Caùc chi phí bao goàm: thueâ, traû löông,
vaän chuyeån vaø in aán seõ ñöôïc giaûm bôùt
khi caùc coâng cuï kyõ thuaät cuûa marketing
töông taùc ñöôïc taän duïng treân caùc trang
thöông maïi ñieän töû hay caùc cöûa haøng
tröïc tuyeán. Nhu caàu veà phoøng tröng
baøy, ñaïi dieän baùn haøng vaø thu ngaân coù
theå giaûm taûi vì caùc giao dòch ñöôïc thöïc
hieän tröïc tuyeán. Beân caïnh ñoù, caùc aán
Kinh teá vaø Döï baùo
phaåm ñöôïc in aán cuõng seõ ñöôïc thay theá
bôûi caùc aán phaåm ñieän töû vaø caùc thoâng
tin treân ñoù seõ ñöôïc caäp nhaät thöôøng
xuyeân hôn.
Thöù ba, khaû naêng gaén keát vôùi khaùch
haøng. Nhieàu coâng cuï marketing töông
taùc cho pheùp ngöôøi baùn thu huùt ñöôïc
ñoái töôïng khaùch haøng muïc tieâu vaø cung
caáp traûi nghieäm mua saém môùi laï vaø töø
ñoù cuõng coù theå tìm hieåu theâm veà khaùch
haøng cuûa mình. Nhöõng traûi nghieäm nhö
vieäc cho chính khaùch haøng töï theå hieän caù
tính, sôû thích cuûa mình ñoái vôùi saûn phaåm
coâng ty cuõng seõ khieán cho khaùch haøng
caûm thaáy ñöôïc gaén keát vôùi doanh nghieäp
nhieàu hôn, töø ñoù gia taêng loøng trung
thaønh cuûa khaùch haøng.
Thöù tö, thu huùt ñöôïc nhöõng löôït
töông taùc môùi. Khi khaùch haøng hieän taïi
chia seû nhöõng thoâng tin, nieàm yeâu thích
cuûa hoï ñoái vôùi doanh nghieäp cho baïn beø
hay ngöôøi thaân, thì ñieàu naøy cuõng giuùp
doanh nghieäp thu huùt nhöõng löôït töông
taùc môùi, gia taêng löôïng khaùch haøng tieàm
naêng trong töông lai.
Cuoái cuøng, thoâng qua hoaït ñoäng
marketing töông taùc, doanh nghieäp coù
theå nhaän laïi nhöõng phaûn hoài maø ôû ñoù,
nhöõng phaûn hoài naøy seõ laø moät nhaân toá
quan troïng trong söï phaùt trieån cuûa coâng
ty. Ñieàu naøy ñöôïc lyù giaûi ôû choã, neáu
trong tröôøng hôïp khaùch haøng coù phaûn
hoài tröïc tieáp, thì doanh nghieäp seõ ñöôïc
tieáp nhaän nhöõng thoâng tin ña chieàu khaùc
nhau veà doanh nghieäp. Ñoù cuõng coù theå
laø nhöõng goùp yù ñeå giuùp doanh nghieäp
thay ñoåi tích cöïc hôn, hay laø nhöõng gôïi yù
giuùp doanh nghieäp xaây döïng ñöôïc höôùng
ñi chính xaùc trong nhöõng chieán dòch
marketing tieáp theo. Ngay caû khi khoâng
coù phaûn hoài tröïc tieáp, doanh nghieäp cuõng
coù theå ñaùnh giaù hieäu quaû cuûa quaûng caùo
baèng caùch khaùm phaù soá laàn quaûng caùo
ñaõ ñöôïc ñoïc vaø chia seû.
GIAÛI PHAÙP THUÙC ÑAÅY
MARKETING TÖÔNG TAÙC
Söï phaùt trieån cuûa marketing töông
taùc song haønh vôùi söï phaùt trieån cuûa
marketing coâng ngheä soá vaø söï phaùt
trieån cuûa coâng ngheä 4.0. Trong thaäp kyû
qua, marketing coâng ngheä soá ñang treân
ñaø phaùt trieån maïnh meõ. Noù cho pheùp
doanh nghieäp tieáp caän soá löôïng khaùch
haøng lôùn hôn vôùi chi phí thaáp hôn vaø taäp
trung ngaøy caøng chính xaùc. Hôn nöõa, xeùt
döôùi goùc ñoä taùc ñoäng ñoái vôùi moâi tröôøng,
Economy and Forecast Review
marketing coâng ngheä soá döôøng nhö laø giaûi phaùp thay
theá hoaøn haûo cho caùc coâng ty söû duïng phöông thöùc
“triple P” - con ngöôøi (people), lôïi nhuaän (profit) vaø
haønh tinh (planet). Marketing coâng ngheä soá goùp phaàn
xaây döïng haønh tinh xanh thoâng qua giaûm löôïng giaáy
in, giaûm chi phí vaän chuyeån, giaûm löôïng tieâu hao
nguyeân, nhieân, vaät lieäu. Caùc thoûa thuaän vaø xu höôùng
ra ñôøi cuûa caùc quy ñònh phaùp luaät cho thaáy, ngaøy caøng
nhieàu luaät ñöôïc ban haønh ñeå ñieàu chænh traùch nhieäm
cuûa caùc coâng ty vôùi moâi tröôøng. Hôn nöõa, ngaøy caøng
nhieàu ngöôøi tieâu duøng nhaän thöùc maïnh meõ hôn veà
traùch nhieäm vôùi vieäc baûo veä moâi tröôøng, cho caû caùc
theá heä töông lai vaø cho chính hoï, ñaëc bieät laø vôùi vaán
ñeà gia taêng chaát thaûi. Boái caûnh ñoù cuõng ñoøi hoûi vaø thuùc
ñaåy aùp duïng marketing coâng ngheä soá moät caùch maïnh
meõ hôn.
Brands up (2019) toång hôïp 3 loaïi bieän phaùp coù
theå aùp duïng ñeå giuùp marketing coâng ngheä soá phaùt
trieån beàn vöõng, ñoù laø: (1) Haønh ñoäng caáp chieán löôïc
(chieán löôïc coâng ngheä soá noùi chung); (2) Chöông
trình lieân quan ñeán cô sôû haï taàng coâng ngheä thoâng
tin; (3) Söï hôïp taùc cuûa caùc beân lieân quan. Phaân tích
cuï theå nhö sau:
Haønh ñoäng caáp chieán löôïc
Ñeå khieán cho marketing coâng ngheä soá trôû neân sinh
thaùi hôn, tröôùc tieân, toå chöùc caàn phaûi ñeà ra moät chieán
löôïc toång theå ñeå giaûm taùc ñoäng ñeán heä sinh thaùi. Moät
giaûi phaùp ñaët ra laø aùp duïng ñieàu leä ñeå hieån thò vaø chia
seû caùc giaù trò vôùi caùc coäng taùc vieân, cuõng nhö chính saùch
veà traùch nhieäm xaõ hoäi ñeå giao tieáp vôùi khaùch haøng. Toå
chöùc coù theå thöïc hieän kieåm toaùn marketing ñeå ño löôøng
vaø thieát laäp moät möùc giôùi haïn taùc ñoäng moâi tröôøng cho
moãi chieán dòch marketing cuûa mình, töø ñoù ñeà xuaát caùc
giaûi phaùp phuø hôïp, chaúng haïn nhö: giaûm chi phí ñieän
naêng, hoaëc buø ñaép thoâng qua caùc döï aùn haáp thuï carbon,
hoaëc taøi trôï cho vieäc troàng caây xanh. Moät soá coâng ty
thaäm chí coøn ñöa caùc muïc tieâu naêng löôïng naøy vaøo caùc
chæ tieâu ñaùnh giaù (KPI) cuûa hoï.
Chöông trình veà cô sôû haï taàng coâng ngheä thoâng tin
Phong traøo “Coâng ngheä thoâng tin xanh” ñang ñöôïc
trieån khai khaù roäng raõi. Muïc ñích cuûa phong traøo naøy laø
cho pheùp cô sôû haï taàng coâng ngheä thoâng tin coù taùc ñoäng
sinh thaùi trung tính vaø do ñoù, uûng hoä vieäc söû duïng maùy
chuû xanh cho caùc trang web vaø döõ lieäu cuûa toå chöùc.
Nhieàu coâng ty cung caáp loaïi dòch vuï giuùp toå chöùc coù
theå theo doõi möùc tieâu thuï ñieän naêng cuûa vaên phoøng noùi
chung, maùy tính (cheá ñoä nguû ñoâng chöù khoâng phaûi cheá
ñoä nguû) vaø ñeøn chieáu saùng. Nhieàu thöïc haønh tieát kieäm
naêng löôïng khaùc ñöôïc gôïi yù, nhö: laép ñaët boä ñieàu chænh
töï ñoäng ñeå taét caùc thieát bò giuùp ngöôøi duøng coù xu höôùng
hay queân, ñoàng thôøi laøm ñieàu töông töï ñoái vôùi heä thoáng
ñieàu hoøa khoâng khí; söû duïng nhöõng phaàn meàm giuùp
xoùa döõ lieäu moät tuaàn sau khi ñöôïc göûi… Taát nhieân, löu
tröõ cuïc boä vaãn laø giaûi phaùp ñöôïc löïa choïn cho caùc teäp
khoâng neân löu tröõ treân Drive hoaëc Dropbox. Ñoái vôùi
Email, neân giôùi haïn kích thöôùc cuûa teäp ñính keøm vaø
teäp chia seû; yeâu caàu caùc nhaân vieân daønh thôøi gian moãi
tuaàn ñeå doïn saïch hoäp thö, ñaëc bieät chuù yù xoùa caùc Email
35
NGHIEÂN CÖÙU - TRAO ÑOÅI

coù chöùa hình aûnh hoaëc video, nhöõng thöù chieám nhieàu
dung löôïng nhaát.
Hôïp taùc vôùi caùc beân lieân quan
Ñoái vôùi caùc nhaø cung caáp dòch vuï, moãi toå chöùc coù
theå choïn nhöõng nhaø cung caáp toân troïng chính saùch
traùch nhieäm xaõ hoäi cuûa doanh nghieäp (CSR). Ñieàu naøy
cho pheùp caùc toå chöùc giaûi thích cho söï cheânh leäch giaù
coù theå xaûy ra töø vieäc mua naêng löôïng hoaëc vaät lieäu beàn
vöõng hôn. Theâm vaøo ñoù, noù mang laïi lôïi ích veà hình
aûnh coâng chuùng toát hôn. Ngoaøi ra, neáu moät toå chöùc
muoán phaùt trieån theo höôùng xanh, caàn löïa choïn nhöõng
khaùch haøng cuõng coù traùch nhieäm vôùi moâi tröôøng.
Maëc duø chöa coù moät ñònh nghóa chính thoáng mang
tính hoïc thuaät veà marketing töông taùc, song khoâng theå
phuû nhaän söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa noù treân phaïm
vi toaøn caàu. Lôïi theá lôùn nhaát cuûa marketing töông
taùc treân neàn taûng soá coù theå noùi laø phaïm vi bao phuû
khoâng bò giôùi haïn veà khoâng gian vaø thôøi gian, cho
pheùp höôùng tôùi moät taäp hôïp ñoâng ñaûo,
khaû naêng nhaém choïn ñoái töôïng chính
xaùc cao vaø ña daïng caùc ñoái töôïng ñöôïc
caù nhaân hoùa nhaèm gia taêng traûi nghieäm
vaø söï haøi loøng cuûa khaùch haøng. Nhöõng
lôïi ích cuûa marketing töông taùc vaø söï
phaùt trieån cuûa noù ñöôïc nhaän söï ñoàng
thuaän lôùn töø phía caùc doanh nghieäp vaø
caùc nhaø nghieân cöùu khoa hoïc. Vôùi söï
phaùt trieån vaø phoå bieán cuûa coâng ngheä
4.0, söï phaùt trieån cuûa marketing töông
taùc song haønh vôùi söï phaùt trieån cuûa
marketing coâng ngheä soá. Chính vì vaäy,
tieàm naêng phaùt trieån vaø tính beàn vöõng
cuûa marketing töông taùc seõ ñoàng haønh
vôùi söï phaùt trieån vaø tính beàn vöõng cuûa
vieäc öùng duïng coâng ngheä kyõ thuaät soá
trong marketing.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

1. Nguyeãn Vaên Kyø (2019). Ñaåy maïnh öùng duïng marketing töông taùc trong caùc doanh nghieäp Vieät
Nam, truy caäp töø http://tapchitaichinh.vn/tai-chinh-kinh-doanh/day-manh-ung-dung-marketing-
tuong-tac-trong-cac-doanh-nghiep-viet-nam-310723.html
2. Barwise, P., Farley, J. U. (2005). The state of interactive marketing in seven countries:
interactive marketing comes of age, Journal of interactive marketing, 19(3), 67-80
3. Blattberg, R.C., Deighton, J. (1991). Interactive Marketing: Exploiting the Age of
Addressability, Sloan Management Review, 33(1), 5-14
4. Brands up (2019). Can digital marketing be a sustainable solution for our planet?, retrieved
from https://brands-up.ch/en/blog/digital-marketing-sustainable
5. Bucklin, Randolph, Catarina Sismeiro (2008). Click Here for Internet Insight: Advances in
Clickstream Data Analysis in Marketing, Journal of Interactive Marketing, 23(1), 35-48
6. Burke, R. R., Rangaswamy, A., Gupta, S. (2001). Rethinking Marketing Research in the
Digital World, In J. Wind & V. Mahajan (Eds.), Digital Marketing, New York: John Wiley & Sons
7. David Stone, M., David Woodcock, N. (2014). Interactive, direct and digital marketing:
A future that depends on better use of business intelligence, Journal of Research in Interactive
Marketing, 8(1), 4-17
8. Deighton, J., Barwise, P. (2001). Digital Market Communication, In J. Wind & V. Mahajan
(Eds.), Digital Marketing, New York: John Wiley & Sons
9. Deighton, J., Kornfeld, L. (2009). Interactivity’s unanticipated consequences for marketers
and marketing, Journal of Interactive marketing, 23(1), 4-10
10. Galetto, M. (2016). What is Interactive Marketing?, retrieved from https://www.ngdata.com/
what-is-interactive-marketing/
11. Goran Vlasic & Tanja Kesic (2007). Analysis of Consumers’ Attitudes toward Interactivity
and Relationship Personalization as Contemporary Developments in Interactive Marketing
Communication, Journal of Marketing Communications, 13(2), 109-129
12. Hoffman, Donna and Thomas Novak (2008). Flow Online: Lessons Learned and Future
Prospects, Journal of Interactive Marketing, 23(1), 23-34
13. Marketing School (2020). Interactive Marketing - Explore the Strategy of Interactive
Marketing, retrieved from https://www.marketing-schools.org/types-of-marketing/interactive-
marketing.html#link1
14. Shankar, V., Malthouse, E. C. (2009). A peek into the future of interactive marketing,
Journal of Interactive Marketing, 23, 1-3
15. Simon, H., Schumann, H. (2001). Pricing Opportunities in the Digital Age, In J. Wind & V.
Mahajan (Eds.), Digital Marketing, New York: John Wiley & Sons
16. Zahay, D. (2014). Beyond interactive marketing, Journal of Research in Interactive
Marketing, 8(4)

36 Kinh teá vaø Döï baùo

Xu höôùng Shoppertainment
vaø cô hoäi cho caùc nhaø baùn leû keát noái
ngöôøi tieâu duøng taïi Vieät Nam
LEÂ THÒ THUYØ LINH*
NGUYEÃN THAØNH MINH CHAÙNH**

Ñaïi dòch Covid-19 ñaõ aûnh höôûng ñeán haønh vi cuûa ngöôøi tieâu duøng chuyeån töø
mua saém truyeàn thoáng sang mua saém tröïc tuyeán, töø ñoù thuùc ñaåy xu höôùng
mua haøng tröïc tuyeán, ñöa thöông maïi ñieän töû leân vò trí haøng ñaàu. Tuy nhieân,
ngöôøi tieâu duøng luoân coù xu höôùng tìm kieám nhieàu thöù hôn laø chæ mua moät saûn
phaåm, hoï muoán traûi nghieäm mua saém keát hôïp giaûi trí (Shoppertainment) treân
keânh thöông maïi ñieän töû. Do ñoù, caùc caùc nhaø baùn leû khoâng chæ ñôn giaûn laø
moät cöûa haøng tröïc tuyeán, maø coøn laø nôi cung caáp caùc phöông tieän giaûi trí vaø
thö giaõn. Baøi vieát ñeà caäp söï thay ñoåi trong xu höôùng mua saém tröïc tuyeán cuûa
ngöôøi tieâu duøng, ñoàng thôøi ñöa ra khuyeán nghò giuùp caùc nhaø baùn leû Vieät Nam
naâng cao hieäu quaû tieáp thò vaø baùn haøng qua caùc keânh maïng xaõ hoäi.

SÖÏ CHUYEÅN DÒCH XU HÖÔÙNG
MUA HAØNG TRÖÏC TUYEÁN TRONG
THÖÔNG MAÏI ÑIEÄN TÖÛ
Vieäc söû duïng caùc phöông tieän truyeàn
thoâng xaõ hoäi, nhö: Facebook, Tiktok,
Instagram, Zalo… ñeå baùn saûn phaåm tröïc
tuyeán trôû neân phoå bieán thay vì chæ baùn
haøng treân caùc trang thöông maïi ñieän
töû rieâng bieät. Theo Retailasia (2021),
Shoppertainment (mua saém keát hôïp giaûi
trí) saép trôû thaønh xu höôùng mua saém ôû
Ñoâng Nam AÙ. Coù khoaûng 82% ngöôøi
mua saém khaùm phaù ra thöông hieäu môùi
hoaëc khaùc ñeå mua haøng tröïc tuyeán thoâng
qua caùc video ngaén vaø 55% ñaõ mua haøng
baát ngôø döïa treân nhöõng video naøy, maëc
duø ñaõ coù trong tay danh saùch mua saém.
Saùch traéng Thöông maïi ñieän töû Vieät
Nam 2020 cuõng chæ ra raèng, lyù do ngöôøi
tieâu duøng löïa choïn website/öùng duïng
Google Ads ñeå thöïc hieän giao dòch mua
saém tröïc tuyeán laø tyû leä ngöôøi xem quaûng
caùo vaø xem bình luaän, ñaùnh giaù treân
maïng chieám töông ñöông 29% vaø 41%
soá ngöôøi mua saém tröïc tuyeán.
Coù theå thaáy, Shoppertainment ñaõ trôû
thaønh xu höôùng mua saém khoâng chæ rieâng
taïi Vieät Nam, maø coøn laø xu höôùng chung
ôû Ñoâng Nam AÙ, khi truyeàn thoâng ñieän töû
*
Tröôûng Boä phaän Vaän haønh - Coâng ty DAFC
**
ThS., Giaûng vieân Khoa Luaät - Tröôøng Ñaïi hoïc Coâng nghieäp TP. Hoà Chí Minh
ñang laø xu höôùng taát yeáu trong thöông maïi ñieän töû. Bôûi,
noù khoâng chæ mang laïi söï thoaûi maùi cho khaùch haøng
khi mua saém tröïc tuyeán, maø coøn mang ñeán cô hoäi cho
caùc nhaø baùn leû xaây döïng chieán löôïc kinh doanh trong
töông lai.
Xu höôùng “Shoppertainment” trong thöông maïi
ñieän töû
Theo Saùch traéng Thöông maïi ñieän töû Vieät Nam
naêm 2020, löôïng ngöôøi duøng internet tham gia mua
saém tröïc tuyeán ñaõ taêng töø 77% naêm 2019 leân 88% naêm
2020. Coøn taïi Baùo caùo Thöông maïi ñieän töû Ñoâng Nam
AÙ naêm 2020 cuûa Google, Temasek vaø Bain Company
cuõng döï ñoaùn toác ñoä taêng tröôûng trung bình cuûa
thöông maïi ñieän töû Vieät Nam giai ñoaïn 2020-2025 laø
29%, taêng töø 14 tyû USD naêm 2020 leân 52 tyû USD vaøo
naêm 2025. Thöïc teá thôøi gian qua cho thaáy, ñaïi dòch
Covid-19 ñaõ thuùc ñaåy söï dòch chuyeån haønh vi mua
haøng truyeàn thoáng (offline) sang tröïc tuyeán (online);
ñaåy nhanh söï suy giaûm cuûa thöông maïi truyeàn thoáng,
cuõng nhö ñaùnh daáu söï troãi daäy cuûa thöông maïi ñieän
töû. Söï keát hôïp mua saém vaø giaûi trí khoâng phaûi laø xu
höôùng môùi, nhöng ñoù laø töông lai cuûa mua saém, khi
thöông maïi ñieän töû leân vò trí haøng ñaàu. Ngöôøi tieâu
duøng luoân muoán ñaùp öùng nhu caàu ngaøy caøng cao cho
xu höôùng mua saém tröïc tuyeán, khoâng chæ ñôn thuaàn laø
mua haøng moät saûn phaåm, maø coøn ñöôïc traûi nghieäm söï
môùi laï, nhaäp vai.
Theo Trends Vieät Nam, vieäc nhaø baùn leû muoán giöõ
chaân ngöôøi tieâu duøng vaø bieán hoï thaønh khaùch haøng
trung thaønh cuûa mình baèng vieäc “ñoát tieàn” vaøo maõ

Economy and Forecast Review 37

NGHIEÂN CÖÙU - TRAO ÑOÅI
HÌNH 1: TYÛ LEÄ NGÖÔØI MUA SAÉM TRÖÏC TUYEÁN MÔÙI
TRONG TOÅNG SOÁ NGÖÔØI MUA SAÉM TRÖÏC TUYEÁN
HÌNH 2: QUY MOÂ THÒ TRÖÔØNG THÖÔNG MAÏI ÑIEÄN TÖÛ
BAÙN LEÛ VIEÄT NAM
Nguoàn: Saùch traéng Thöông maïi ñieän töû Vieät Nam naêm 2020
giaûm giaù öu ñaõi, hay môøi ngöôøi noåi tieáng laøm ñaïi dieän
thöông hieäu seõ khoâng phaûi laø giaûi phaùp laâu daøi. Vieäc
bieán mình thaønh moät phaàn quan troïng trong ñôøi soáng
cuûa ngöôøi tieâu duøng seõ laø löïa choïn ñuùng ñaén hôn thoâng
qua aùp duïng hình thöùc Shoppertainment - neàn taûng giaûi
trí keát hôïp mua saém. Bôûi, Shoppertainment seõ xoùa ñi
ranh giôùi giöõa baùn haøng, giaûi trí vaø ñôøi soáng thöôøng
nhaät cuûa ngöôøi tieâu duøng thoâng qua caùc traûi nghieäm
töông taùc ñaày soáng ñoäng, nhö: livestream, hình aûnh,
video vaø caùc troø chôi ñieän töû.
Saùch traéng Thöông maïi ñieän töû Vieät Nam naêm
2020 cuõng cho thaáy, beân caïnh söï taêng tröôûng maïnh
soá löôïng ngöôøi duøng internet tham gia mua saém tröïc
tuyeán, doanh thu thöông maïi ñieän töû B2C toaøn caàu döï
baùo seõ taêng töø 4.280 tyû USD naêm 2020 leân 6.388 tyû
USD naêm 2024. Trong ñoù, rieâng khu vöïc Ñoâng Nam
AÙ döï baùo taêng töø 62 tyû USD naêm 2020 leân 172 tyû USD
naêm 2025. Tyû leä ngöôøi mua saém tröïc tuyeán môùi trong
toång soá ngöôøi mua saém tröïc tuyeán cuûa Vieät Nam laø cao
nhaát trong khu vöïa Ñoâng Nam AÙ, chieám 41% (Hình 1).
Coù theå noùi, Vieät Nam laø moät trong nhöõng quoác gia
coù toác ñoä phaùt trieån thöông maïi ñieän töû khaù nhanh vaø
laø mieáng baùnh ngon cho caùc nhaø baùn leû nhaém ñeán. Chæ
rieâng töø naêm 2016 ñeán naêm 2020, soá löôïng ngöôøi tieâu
38
duøng mua saém tröïc tuyeán taêng töø 32,7
trieäu ngöôøi leân 49,3 trieäu ngöôøi. Ñaùng
chuù yù, töø naêm 2018 ñeán naêm 2020, soá
löôïng ngöôøi tieâu duøng taêng trung bình
khoaûng treân 5 trieäu ngöôøi/naêm; Doanh
thu baùn leû giai ñoaïn 2016-2020 taêng hôn
2 laàn, töø 5 tyû USD naêm 2016 leân 11,8 tyû
USD naêm 2020 (Hình 2). Ñieàu naøy cho
thaáy, ngöôøi duøng ñaõ tham gia nhieàu hôn
treân keânh thöông maïi ñieän töû, chuû ñoäng
vaø côûi môû hôn trong caùc hoaït ñoäng cuûa
mình vaø coù traùch nhieäm hôn trong vieäc
chia seû caùc traûi nghieäm mua saém cuûa hoï
treân keânh thöông maïi ñieän töû. Ñaùng chuù
yù, nghieân cöùu taïi Saùch traéng Thöông maïi
ñieän töû Vieät Nam naêm 2020 cuõng chæ ra
raèng, caùc keânh mua saém tröïc tuyeán lieân
quan ñeán caùc “dieãn ñaøn, maïng xaõ hoäi”
xeáp thöù 2 chæ sau “Website Thöông maïi
ñieän töû/saøn giao dòch Thöông maïi ñieän
töû” vaø tieâu chí ngöôøi tieâu duøng quan taâm
khi mua saém tröïc tuyeán coù livestream
giôùi thieäu veà saûn phaåm chieám 8% tyû leä
ngöôøi mua haøng tröïc tuyeán.
Beân caïnh ñoù, cuõng theo Saùch traéng
Thöông maïi ñieän töû Vieät Nam 2020, soá
löôïng doanh nghieäp baùn haøng treân maïng
xaõ hoäi chieám 41%, doanh nghieäp coù ñôn
ñaët haøng thoâng qua caùc hình thöùc thöông
maïi ñieän töû chieám 63%, hình thöùc quaûng
caùo cho website/öùng duïng di ñoäng cuûa
doanh nghieäp treân maïng xaõ hoäi chieám tyû
leä 53% vaø möùc ñoä hieäu quaû cao chieám
41%, cao nhaát so vôùi caùc hình thöùc khaùc.
Trong khi ñoù, TikTok cho bieát “moät
nöûa ngöôøi duøng TikTok thöøa nhaän hoï ñaõ
khaùm phaù saûn phaåm hoaëc thöông hieäu
môùi khi ñang söû duïng neàn taûng, 89%
ngöôøi duøng ñaõ mua haøng ngoaøi keá hoaïch
sau khi xem video treân TikTok”.
Töø caùc nghieân cöùu vaø khaûo saùt treân
coù theå thaáy, xu höôùng mua saém tröïc
tuyeán vaø söï aûnh höôûng cuûa maïng xaõ hoäi
ñeán quyeát ñònh mua haøng laø raát lôùn. Do
ñoù, caùc nhaø baùn leû taïi Vieät Nam cuõng
ñaõ baét ñaàu chuyeån höôùng chieán löôïc tieáp
thò saûn phaåm cuûa mình ñeå thu huùt khaùch
haøng theo höôùng mua saém keát hôïp giaûi
trí trong thöông maïi ñieän töû, bôûi ngöôøi
tieâu duøng muoán traûi nghieäm mua saém
tröïc tuyeán mang tính xaõ hoäi vaø töông taùc
nhieàu hôn, cuõng nhö coù theå giao löu, chia
seû thoâng tin trong khi mua saém.
Caùc tieän ích töø mua saém keát hôïp
giaûi trí ñoái vôùi ngöôøi tieâu duøng
Thöù nhaát, tieáp caän saûn phaåm
Shoppertainment ñem ñeán cho ngöôøi
tieâu duøng thoâng tin veà saûn phaåm, cuõng
Kinh teá vaø Döï baùo
nhö coù theå khaùm phaù saûn phaåm tröôùc
khi mua saém, giuùp cho ngöôøi tieâu duøng
coù theå traûi nghieäm ñöôïc chaát löôïng saûn
phaåm vaø deã daøng löïa choïn saûn phaåm
phuø hôïp. Ngöôøi tieâu duøng thích mua saém
caùc saûn phaåm, nhö: quaàn aùo töø caùc hoaït
ñoäng livestream, vì chuùng thöïc teá hôn
khi xem saûn phaåm treân moät böùc tranh.
Theo CEO Lazada James Dong, ngöôøi
tieâu duøng luoân muoán traûi nghieäm nhöõng
ñieàu môùi meû, thuù vò, neân vieäc mua saém
keát hôïp vôùi nhieàu hình thöùc giaûi trí laø
moät trong nhöõng yeáu toá quan troïng aûnh
höôûng ñeán quyeát ñònh mua haøng cuûa hoï
treân caùc neàn taûng thöông maïi ñieän töû
(Nam Anh, 2021).
Thöù hai, deã daøng vaø thuaän tieän
Nhu caàu mua saém ngaøy caøng taêng,
haøng hoaù ngaøy caøng ña daïng vaø ngöôøi
tieâu duøng luoân muoán söû duïng thôøi gian
cuûa mình hieäu quaû nhaát thoâng qua vieäc
xem caùc video, livestream giôùi thieäu
saûn phaåm, cuõng nhö chia seû, ñaùnh giaù
veà saûn phaåm töø ngöôøi tieâu duøng tröôùc
nhaèm giuùp tieát kieäm thôøi gian vaø deã
daøng mua saûn phaåm yeâu thích cuûa mình
sau khi ñaõ ñöôïc saøng loïc töø ngöôøi tieâu
duøng tröôùc. Söï keát hôïp mua saém vaø giaûi
trí giuùp ngöôøi tieâu duøng tìm hieåu saûn
phaåm ôû nhieàu keânh baùn haøng, nhieàu
nôi, so saùnh roài môùi quyeát ñònh mua
haøng ôû ñaâu.
Thöù ba, caûm thaáy vui veû vaø thoaûi maùi
khi mua saém
Söï keát hôïp mua saém vaø giaûi trí giuùp
cho ngöôøi tieâu duøng töông taùc ñöôïc
vôùi ngöôøi baùn, cuõng nhö ngöôøi tieâu
duøng khaùc thoâng qua chia seû thoâng
tin hay töông taùc tröïc tieáp taïi caùc buoåi
livestream, video, caùc troø chôi ñieän töû
ñöôïc tích hôïp treân website baùn haøng vaø
deã daøng troø chuyeän ñeå hoã trôï giaûi ñaùp
moïi thaéc maéc cuûa ngöôøi tieâu duøng. Theo
chia seû töø khaùch haøng cuûa Lazada, vieäc
mua saém coù tham gia caùc troø chôi, xem
livestream baùn haøng giuùp ngöôøi tieâu
duøng coù nhöõng traûi nghieäm deã chòu sau
nhöõng giôø laøm vieäc, chaêm soùc gia ñình
caêng thaúng, ngoaøi ra coøn ñöôïc nhaän caùc
khuyeán maïi, nhö: quaø taëng vaø giaûm giaù
khaùc (Hoaøi Phong, 2021).
Moät soá baát caäp trong xu höôùng
Shoppertainment taïi thò tröôøng
trong nöôùc
Tuy nhieân, mua saém keát hôïp giaûi trí
khoâng phaûi daønh cho taát caû caùc nhaø baùn
leû Vieät Nam, maø chæ daønh cho ngöôøi thöïc
söï hieåu veà “Shoppertainment” laø ñaùp
Economy and Forecast Review
öùng nhu caàu mua saém tröïc tuyeán, ñöôïc traûi nghieäm chaát
löôïng saûn phaåm tröôùc khi mua saém vôùi dòch vuï toát nhaát.
Bôûi neáu khoâng, ngöôøi tieâu duøng cuoái cuøng seõ quay löng
laïi vôùi hoï neáu thöïc teá khoâng ñuùng nhö nhöõng gì caùc
nhaø baùn leû tieáp thò. Ñaây cuõng laø lyù do giaûi thích taïi sao,
ngöôøi tieâu duøng ngaøy caøng coù xu höôùng mua haøng qua
caùc website nöôùc ngoaøi thay vì trong nöôùc, khi con soá
naøy ñaõ taêng töø 29% naêm 2019 leân 36% naêm 2020 (Saùch
traéng Thöông maïi ñieän töû Vieät Nam naêm 2020). Trôû
ngaïi maø ngöôøi tieâu duøng Vieät Nam lo laéng khi mua
saém tröïc tuyeán taïi caùc website baùn haøng trong nöôùc
laø haøng hoùa keùm chaát löôïng, khoâng ñuùng nhö quaûng
caùo vaø khoâng tin töôûng vaøo ñôn vò baùn haøng. Nguyeân
nhaân chính coù theå xuaát phaùt töø vieäc caùc nhaø baùn leû Vieät
Nam coi muïc tieâu chính cuûa Shoppertainment laø ñeå
taêng doanh soá baùn haøng maø queân raèng, muïc ñích quan
troïng hôn laø thu huùt khaùch haøng ñeán vôùi cöûa haøng mình
vaø giöõ chaân hoï ñeå chi tieâu cho nhieàu hoaït ñoäng mua
saém khaùc.
Ñaëc bieät, vieäc caùc nhaø baùn leû Vieät Nam söû duïng
ngöôøi noåi tieáng quaûng caùo saûn phaåm cho mình
(Influencer marketing) nhaèm thu huùt nhieàu ngöôøi mua
haøng, trong khi nhöõng influencer chöa söû duïng saûn
phaåm naøy maø ñaõ ñaùnh giaù saûn phaåm quaù möùc lôïi ích
saûn phaåm mang laïi, daãn ñeán ngöôøi tieâu duøng tin vaøo
traûi nghieäm cuûa caùc influencer vaø thaát voïng sau khi
mua haøng. Chính ñieàu naøy khieán ngöôøi tieâu duøng ngaøy
caøng maát loøng tin; töø ñoù, voâ tình taïo hieäu öùng domino laø
ngöôøi tieâu duøng bò teâ lieät vôùi löïa choïn cuûa hoï khi mua
saém tröïc tuyeán. Saùch traéng Thöông maïi ñieän töû Vieät
Nam naêm 2020 chæ roõ, trôû ngaïi khi mua haøng tröïc tuyeán
cuûa ngöôøi tieâu duøng coù lieân quan ñeán “Chaát löôïng keùm
so vôùi quaûng caùo” chieám 42%, “Khoù kieåm ñònh chaát
löôïng haøng hoùa” chieám 35% vaø “Khoâng tin töôûng ñôn
vò baùn haøng” chieám 34%.
KHUYEÁN NGHÒ CHO CAÙC NHAØ BAÙN LEÛ VIEÄT
NAM TRONG XU HÖÔÙNG SHOPPERTAINMENT
Vieät Nam laø thò tröôøng môùi noåi vaø Shoppertainment
ñang laø xu höôùng troãi daäy trong thöông maïi ñieän
töû. Tuy nhieân, caùc nhaø baùn leû Vieät Nam caàn xem
xeùt caùch tieáp thò cuûa mình ñeå ngöôøi tieâu duøng coù
thieän caûm baét ñaàu töø söï thieän chí vôùi khaùch haøng,
töùc laø chaêm soùc khaùch haøng töø “taâm”. Hoï caàn hieåu
“Shoppertainment” laø chìa khoaù thaønh coâng, ñeå töø
ñoù, ñònh vò mình nhö moät trung taâm mua saém, thö
giaõn vaø giaûi trí. Do ñoù, ñeå thu huùt khaùch haøng ñeán
cöûa haøng cuûa mình vaø giöõ chaân hoï tieáp tuïc chi tieâu
cho nhieàu hoaït ñoäng khaùc, caùc nhaø baùn leû Vieät Nam
caàn löu yù moät soá vaán ñeà sau:
Thöù nhaát, muïc tieâu cuûa Shoppertainment laø thuùc
ñaåy khaùch haøng ñeán vôùi cöûa haøng mình nhieàu hôn,
khoâng ñoàng nghóa phaûi taêng doanh soá baùn haøng. Caàn
taäp trung vaøo traûi nghieäm khaùch haøng ñeå thu huùt khaùch
haøng taêng löu löôïng truy caäp vaøo cöûa haøng, giuùp giöõ
chaân khaùch haøng treân website cuûa mình laâu hôn. Nhôø
ñoù, quaûng caùo saûn phaåm ñeán khaùch haøng nhieàu hôn,
39
NGHIEÂN CÖÙU - TRAO ÑOÅI

cuõng nhö chuyeån ñoåi töø haønh vi khaùch haøng xem saûn
phaåm sang mua haøng. Khi ñoù, vieäc baùn haøng hieäu quaû
hôn vaø deã daøng taêng doanh soá baùn haøng.
Thöù hai, caàn löïa choïn hình thöùc tieáp thò cho baùn
haøng baèng caùch xaây döïng video ngaén hay livestream
saûn phaåm theo höôùng phuø hôïp vôùi ñaëc thuø saûn phaåm
vaø thöïc teá, khoâng neân caét gheùp, copy töø beân ngoaøi.
Chaúng haïn, ñoái vôùi caùc saûn phaåm caàn söï traûi nghieäm
theo thôøi gian, nhö: thöïc phaåm chöùc naêng, haøng gia
duïng hay maùy moùc thieát bò saûn xuaát…, neân xaây döïng
caùc video chia seû traûi nghieäm khaùch haøng thöïc teá. Ñoái
vôùi caùc saûn phaåm, nhö: laøm ñeïp, thôøi trang; caùc thieát
bò ñieän töû phuïc vuï nhu caàu caù nhaân, nhö: ñieän thoaïi,
laptop…, ngöôøi baùn haøng neân livestream ñeå tieáp thò,
vì nhöõng saûn phaåm naøy yeâu caàu khaùch haøng ra quyeát
ñònh ngaén, do ñoù, caàn moät caùch tieáp caän haáp daãn tröïc
tieáp, soâi ñoäng. Beân caïnh ñoù, vieäc xaây döïng video ngaén
hay livestream caàn ñuû thoâng tin ngaén goïn, roõ raøng vaø
deã hieåu vôùi thôøi gian hôïp lyù ñeå khoâng gaây nhaøm chaùn.
Ngoaøi ra, nhaø baùn leû caàn xaây döïng caùc troø chôi coù
thöôûng, chöông trình khuyeán maïi, saên thöôûng… treân
website cuûa mình ñeå giöõ chaân khaùch
haøng ñeán vôùi website nhieàu hôn. Qua
ñoù, taïo thoùi quen cho khaùch haøng luoân
nghó ñeán website cuûa mình vaø khi mua
saém, tröôùc tieân seõ nghó ñeán website
cuûa mình.
Thöù ba, nhaø baùn leû caàn xem xeùt chi
phí thieát laäp cho Shoppertainment. Bôûi
vì, chaïy theo coâng ngheä raát toán keùm chi
phí vaø thôøi gian, coù theå daãn ñeán thua loã.
Do ñoù, nhaø baùn leû neân caân nhaéc, neáu
khoâng theå xaây döïng rieâng cho mình
moät website baùn haøng keát hôïp mua saém
vaø giaûi trí, thì coù theå tham gia caùc saøn
thöông maïi ñieän töû coù tích hôïp mua saém
vaø giaûi trí, nhö: Tiki, Shopee, Lazada,
Sendo… Theo ñoù, coù theå xaây döïng video
vaø keát hôïp caùc buoåi livestream giôùi thieäu
caùc saûn phaåm cuûa mình treân phöông tieän
truyeàn thoâng xaõ hoäi, nhö: Facebook,
Tiktok, Instagram, Zalo.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

1. Cuïc Thöông maïi ñieän töû vaø kinh teá soá (2020). Saùch traéng Thöông maïi ñieän töû Vieät Nam
naêm 2020
2. Nam Anh (2021). Muoán thuùc ñaåy thöông maïi ñieän töû caàn hoã trôï ngöôøi baùn haøng, truy caäp töø
https://vnexpress.net/ceo-lazada-viet-nam-muon-thuc-day-thuong-mai-dien-tu-can-ho-tro-nguoi-
ban-hang-3994410.html
3. Nguyeãn Caåm (2021). Thaáy gì khi caùc saøn thöông maïi ñieän töû duøng game, livestream... ñeå
huùt khaùch? truy caäp töø https://www.phunuonline.com.vn/thay-gi-khi-cac-san-thuong-mai-dien-tu-
dung-game-livestream-de-hut-khach-a1430357.html
4. Linh Ñoan (2021). Ngöôøi noåi tieáng quaûng caùo saûn phaåm keùm chaát löôïng: löøa ñoái coâng chuùng,
ngöôøi tieâu duøng, truy caäp töø https://tuoitre.vn/nguoi-noi-tieng-quang-cao-san-pham-kem-chat-lu-
ong-lua-doi-cong-chung-nguoi-tieu-dung-20210513203950743.htm
5. Bích Haø (2021). Shoppertainment - mò löïc giöõ chaân ngöôøi tieâu duøng cuûa ngaønh thöông maïi
ñieän töû, truy caäp töø https://trendsvietnam.vn/shoppertainment-mi-luc-giu-chan-nguoi-tieu-dung-
cua-nganh-thuong-mai-dien-tu-1206
6. Baûo Nhi (2021). Thöông maïi ñieän töû Vieät Nam ñaït quy moâ 52 tyû USD naêm 2025, truy caäp
töø https://tapchitaichinh.vn/tai-chinh-kinh-doanh/thuong-mai-dien-tu-viet-nam-dat-quy-mo-52-ty-
usd-nam-2025-333312.html
7. Hoaøi Phong (2021). Mua saém keát hôïp giaûi trí giöõ chaân ngöôøi tieâu duøng, truy caäp töø https://
vnexpress.net/mua-sam-ket-hop-giai-tri-giu-chan-nguoi-tieu-dung-4245329.html
8. TikTok (2021). TikTok döï ñoaùn Shoppertainment seõ laø xu höôùng trong Muøa Sieâu Mua Saém taïi
Vieät Nam, truy caäp töø https://newsroom.tiktok.com/vi-vn/tiktokmegasales
9. Vuõ Yeán (2021). Mua saém keát hôïp giaûi trí online ñang trôû thaønh xu höôùng, truy caäp töø https://
www.thesaigontimes.vn/314589/mua-sam-ket-hop-giai-tri-online-dang-tro-thanh-xu-huong.html
10. Duy Vuõ (2021). Ngöôøi Vieät ngaøy caøng côûi môû vôùi mua saém tröïc tuyeán, truy caäp töø https://
ictnews.vietnamnet.vn/cuoc-song-so/nguoi-viet-ngay-cang-coi-mo-voi-mua-sam-truc-tuy-
en-283305.html
11. Minh Höông (2021). Shoppertainment the name of the game for e-commerce sites, retrieved
from https://vietnamnews.vn/economy/805715/shoppertainment-the-name-of-the-game-for-e-
commerce-sites.html
12. Google, Temasek and Bain Company (2020). E-Conomy Sea 2020, retrieved from https://
www.bain.com/globalassets/noindex/2020/e_conomy_sea_2020_report.pdf
13. Retailasia (2021). Shoppertainment set to become Southeast Asian shopping trend, retrieved
from https://retailasia.net/news/shoppertainment-set-become-southeast-asian-shopping-trend

40 Kinh teá vaø Döï baùo

Ñoâi ñieàu caàn baøn veà
Chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam
VAS 06 - Thueâ taøi saûn NHÖÕ THÒ HOÀNG*

Chuaån möïc VAS 06 - Thueâ taøi saûn ñöôïc ban haønh vaø coâng boá theo Quyeát ñònh
soá 165/2002/QÑ-BTC, ngaøy 31/12/2002. Nhö vaäy, chuaån möïc naøy ñaõ ñöôïc ban
haønh vaø söû duïng trong moät khoaûng thôøi gian khaù laâu maø chöa coù baát kyø thay
ñoåi naøo, trong khi ñoù neàn kinh teá thò tröôøng taïi Vieät Nam luoân khoâng ngöøng
thay ñoåi. Do ñoù, moät soá noäi dung veà höôùng daãn caùch thöùc ghi nhaän, cuõng nhö
nhaän dieän, phaân loaïi veà hôïp ñoàng thueâ taøi saûn trong Chuaån möïc ñaõ khoâng coøn
phuø hôïp vôùi neàn kinh teá Vieät Nam. Baøi vieát seõ laøm roõ nhöõng baát caäp trong
vieäc ghi nhaän ñoái vôùi nghieäp vuï thueâ taøi saûn trong VAS 06, töø ñoù ñeà xuaát moät
soá giaûi phaùp söûa ñoåi.
BAÁT CAÄP TRONG VIEÄC NHAÄN taøi saûn döïa treân tieâu chí quyeàn söû duïng taøi saûn khoâng
DIEÄN HÔÏP ÑOÀNG THUEÂ TAØI SAÛN ñöôïc chaët cheõ. Bôûi, trong thöïc teá chuùng ta coù theå nhaän
thaáy, moät soá giao dòch hình thöùc laø thueâ taøi saûn, nhöng
Hoaït ñoäng cho thueâ taøi saûn ñaõ xuaát baûn chaát laïi laø hôïp ñoàng cung caáp dòch vuï hoaëc bao
hieän töø raát sôùm trong lòch söû vaên minh haøm caû vieäc thueâ vaø vieäc cung caáp dòch vuï.
nhaân loaïi vaø ngaøy caøng trôû neân phoå bieán. Ñeå hieåu hôn veà vaán ñeà naøy chuùng ta haõy cuõng tìm
Vôùi söï phaùt trieån nhanh choùng cuûa giao hieåu qua caùc tình huoáng sau:
dòch thueâ naøy ñoøi hoûi caàn phaûi coù nhöõng Tình huoáng 1: Doanh nghieäp An Bình thueâ moät ñoäi
tieâu chuaån keá toaùn nhaát ñònh ñeå coù theå xe taûi cuûa doanh nghieäp Tröôøng Haûi trong 5 naêm ñeå
phaûn aùnh hoaït ñoäng treân moät caùch trung vaän chuyeån moät löôïng haøng hoùa xaùc ñònh. Theo hôïp
thöïc vaø hôïp lyù nhaát leân baùo caùo taøi chính ñoàng Tröôøng Haûi seõ söû duïng moät chuûng xe theo quy
cuûa caùc coâng ty. Tröôùc nhu caàu aáy, naêm ñònh cuûa hôïp ñoàng ñeå vaän chuyeån. Tuy nhieân, Tröôøng
2002, Boä Taøi chính ñaõ ban haønh Chuaån Haûi coù moät löôïng lôùn xe thuoäc chuûng loaïi theo hôïp
möïc VAS 06 - Thueâ taøi saûn ñeå höôùng ñoàng vaø coù theå ñieàu caùc xe khaùc nhau thuoäc chuûng loaïi
daãn caùch thöùc ghi nhaän ñoái vôùi giao naøy ñeå vaän chuyeån haøng cho An Bình.
dòch thueâ taøi saûn. Tröôùc khi ñi tìm hieåu Nhö vaäy, hôïp ñoàng treân laø hôïp ñoàng cung caáp dòch
veà caùch thöùc ghi nhaän ñoái vôùi hôïp ñoàng vuï chöù khoâng phaûi laø hôïp ñoàng thueâ taøi saûn, vì beân
thueâ taøi saûn, thì VAS 06 cuõng ñaõ ñöa cho thueâ coù quyeàn thay theá taøi saûn thueâ trong suoát thôøi
ra khaùi nieäm veà hôïp ñoàng thueâ taøi saûn. haïn thueâ.
Theo VAS 06, thueâ taøi saûn: “Laø söï thoûa Tình huoáng 2: Doanh nghieäp ABC thueâ doanh
thuaän giöõa beân cho thueâ vaø beân thueâ veà nghieäp XYZ moät con taøu trong 1 naêm.
vieäc beân cho thueâ chuyeån quyeàn söû duïng Giaû ñònh 1: Neáu ABC coù quyeàn chæ ñònh vieäc söû
taøi saûn cho beân thueâ trong moät khoaûng duïng con taøu naøy khi naøo ra khôi, chôû haøng hoùa gì (tröø
thôøi gian nhaát ñònh ñeå ñöôïc nhaän tieàn cho haøng hoùa caám theo quy ñònh trong luaät kinh doanh)
thueâ moät laàn hoaëc nhieàu laàn”. trong suoát thôøi gian thueâ, thì ñaây seõ laø hôïp ñoàng thueâ
Nhö vaäy, vôùi khaùi nieäm maø VAS 06 taøi saûn, vì beân ñi thueâ coù quyeàn chæ ñònh vieäc söû duïng
ñaõ ñöa ra, thì moät hôïp ñoàng neáu coù söï taøi saûn trong thôøi gian thueâ.
chuyeån quyeàn söû duïng taøi saûn töø beân cho Giaû ñònh 2: ABC thueâ XYZ con taøu, nhöng trong
thueâ sang beân ñi thueâ, thì seõ ñöôïc coi laø hôïp ñoàng thueâ quy ñònh haøng hoùa ñöôïc vaän chuyeån,
hôïp ñoàng thueâ taøi saûn. Vôùi vieäc nhaän ngaøy nhaän haøng vaø ngaøy giao haøng. ABC khoâng
dieän hôïp ñoàng thueâ taøi saûn döïa treân tieâu ñöôïc pheùp thueâ beân thöù 3 vaän haønh taøu.
chí chuyeån quyeàn söû duïng taøi saûn. Theo Nhö vaäy, vôùi giaû ñònh 2, thì ABC khoâng coù quyeàn
taùc giaû vieäc nhaän dieän hôïp ñoàng thueâ chæ ñònh vieäc söû duïng taøi saûn, do ñoù ñaây seõ khoâng
*
ThS., Khoa Keá toaùn - Kieåm toaùn, Hoïc vieän ngaân haøng

Economy and Forecast Review 41

NGHIEÂN CÖÙU - TRAO ÑOÅI
phaûi laø hôïp ñoàng thueâ taøi saûn. Qua ñoù, coù theå thaáy,
vieäc nhaän dieän thueâ taøi saûn thoâng qua vieäc chuyeån
quyeàn söû duïng taøi saûn theo quy ñònh hieän nay laø
khoâng chaët cheõ.
BAÁT CAÄP TRONG VIEÄC PHAÂN LOAÏI HÔÏP
ÑOÀNG THUEÂ TAØI SAÛN
Theo VAS 06, caùch thöùc ghi nhaän hôïp ñoàng thueâ
taøi saûn döïa treân vieäc phaân loaïi hôïp ñoàng thueâ taøi saûn
laø thueâ taøi chính hay thueâ hoaït ñoäng. Vieäc phaân loaïi
naøy caên cöù vaøo möùc ñoä chuyeån giao phaàn lôùn ruûi ro
vaø lôïi ích gaén lieàn vôùi quyeàn sôû höõu taøi saûn töø beân cho
thueâ sang beân ñi thueâ. Theo ñoù, hôïp ñoàng thueâ taøi saûn
maø coù söï chuyeån giao phaàn lôùn lôïi ích vaø ruûi ro gaén
lieàn vôùi quyeàn sôû höõu taøi saûn töø beân cho thueâ sang beân
ñi thueâ, thì ñoù laø hôïp ñoàng thueâ taøi chính. Hôïp ñoàng
khoâng coù söï chuyeån giao phaàn lôùn lôïi ích vaø ruûi ro gaén
lieàn vôùi quyeàn sôû höõu taøi saûn seõ ñöôïc coi laø hôïp ñoàng
thueâ hoaït ñoäng. Ñoái vôùi hôïp ñoàng thueâ taøi chính beân
ñi thueâ seõ ñöôïc ghi nhaän taøi saûn = min (giaù trò hôïp lyù
vaø giaù trò hieän taïi cuûa caùc khoaûn thanh toaùn tieàn thueâ
toái thieåu) vaø coâng nôï töông öùng treân baûng caân ñoái keá
toaùn. Coøn ñoái vôùi hôïp ñoàng thueâ hoaït ñoäng, beân ñi thueâ
khoâng ñöôïc ghi nhaän taøi saûn vaø coâng nôï treân Baûng caân
ñoái keá toaùn, maø chæ ghi nhaän ôû taøi saûn ngoaïi baûng vaø
thuyeát minh thoâng tin veà caùc cam keát thueâ taøi saûn trong
thuyeát minh baùo caùo taøi chính. Caùc khoaûn thanh toaùn
tieàn thueâ hoaït ñoäng ñöôïc ghi nhaän laø chi phí saûn xuaát,
kinh doanh.
Nhö vaäy, vieäc ghi nhaän hôïp ñoàng thueâ taøi saûn ñöôïc
quyeát ñònh baèng vieäc phaân loaïi hôïp ñoàng thueâ taøi saûn laø
thueâ taøi chính hay thueâ hoaït ñoäng. Tuy nhieân, cô sôû phaân
loaïi hôïp ñoàng thueâ taøi saûn chöa roõ raøng, coøn mang tính
chuû quan (chuyeån giao phaàn lôùn lôïi ích vaø ruûi ro gaén lieàn
vôùi quyeàn sôû höõu taøi saûn). Ñieàu naøy laøm cho vieäc vaän
duïng trong thöïc teá seõ khoù khaên, bôûi bao nhieâu ñöôïc coi
laø phaàn lôùn vaø coù theå laø phaàn lôùn ñoái vôùi doanh nghieäp
42
Chuaån möïc VAS-06,
ñöôïc ban haønh gaàn 20 naêm
vaø chöa coù söï thay ñoåi naøo,
ñaõ khoâng coøn phuø hôïp
vôùi neàn kinh teá hieän nay
naøy, nhöng chöa chaéc ñaõ laø phaàn lôùn ñoái
vôùi doanh nghieäp khaùc. Chính söï maäp môø
naøy daãn ñeán moät soá doanh nghieäp ñi thueâ
taøi saûn coá tình laøm sai leäch nhöõng ñieàu
khoaûn trong hôïp ñoàng ñeå phaân loaïi caùc
hôïp ñoàng thueâ laø thueâ hoaït ñoäng ñeå traùnh
vieäc ghi nhaän taøi saûn vaø coâng nôï treân baùo
caùo taøi chính. Ví duï nhö, coá tình chia nhoû
thôøi haïn thueâ trong hôïp ñoàng, hay khoâng
coù söï chuyeån giao quyeàn sôû höõu taøi saûn
sau thôøi gian thueâ, khoâng coù quyeàn choïn
mua… Vieäc laøm naøy seõ aûnh höôûng lôùn ñeán
caùc chæ soá taøi chính, ñaëc bieät laø heä soá nôï
vaø aûnh höôûng ñeán tính minh baïch thoâng
tin treân baùo caùo taøi chính. Beân caïnh ñoù, seõ
aûnh höôûng ñeán khaû naêng so saùnh tình hình
taøi chính giöõa caùc doanh nghieäp vôùi nhau.
BAÁT CAÄP TRONG VIEÄC GHI
NHAÄN GIAO DÒCH BAÙN VAØ THUEÂ
LAÏI TAØI SAÛN
Giao dòch baùn vaø thueâ laïi taøi saûn laø
moät giao dòch ngaøy caøng phoå bieán ñöôïc
caùc doanh nghieäp söû duïng, ñaëc bieät laø ñoái
vôùi caùc doanh nghieäp kinh doanh trong
ngaønh haøng khoâng, nhö: VietJet Air,
VietNam Airline…, bôûi noù coù öu ñieåm
laø vöøa ñaûm baûo hoaït ñoäng saûn xuaát kinh
doanh bình thöôøng, vöøa taïo theâm ñöôïc
nguoàn voán hoaït ñoäng cho doanh nghieäp.
Tuy nhieân, theo nhaän ñònh cuûa caùc doanh
nghieäp, thì caùch thöùc haïch toaùn ñoái vôùi
giao dòch naøy coøn khaù phöùc taïp, bôûi vieäc
ghi nhaän giao dòch thueâ laïi taøi saûn theo
höôùng daãn cuûa VAS 06 bò phuï thuoäc vaøo
vieäc phaân loaïi giao dòch thueâ laïi laø thueâ
hoaït ñoäng hay thueâ taøi chính. Nhö ñaõ
Kinh teá vaø Döï baùo
trình baøy ôû treân vieäc phaân loaïi thueâ taøi
saûn vaø thueâ hoaït ñoäng ñang chöa roõ raøng
coøn mang tính chuû quan.
Beân caïnh ñoù, vieäc höôùng daãn ñoái vôùi
giao dòch thueâ laïi taøi saûn theo phöông
thöùc thueâ hoaït ñoäng trong VAS 06 khaù
phöùc taïp vaø coøn nhieàu vaán ñeà chöa ñöôïc
laøm roõ.
Theo VAS 06, neáu giao dòch thueâ laïi
taøi saûn laø thueâ hoaït ñoäng, thì giao dòch baùn
coi nhö ñaõ thöïc söï xaûy ra - beân mua ñöôïc
ghi nhaän taøi saûn, beân baùn ghi giaûm taøi saûn
coá ñònh, ñoàng thôøi ghi taêng thu nhaäp töø
vieäc baùn taøi saûn. Coù nghóa laø laõi/loã töø giao
dòch baùn ñöôïc ghi nhaän. Tuy nhieân, Ñoaïn
34 cuûa VAS 06 coù neâu:
- Neáu giaù baùn thaáp hôn giaù trò hôïp lyù,
ñoåi laïi khoaûn loã ñöôïc buø ñaép baèng khoaûn
thueâ trong töông lai, ôû moät möùc giaù thueâ
thaáp hôn giaù thueâ thò tröôøng. Tröôøng
hôïp naøy, khoaûn loã khoâng ñöôïc ghi nhaän
ngay, maø phaûi phaân boå daàn vaøo chi phí
phuø hôïp vôùi khoaûn thanh toaùn tieàn thueâ,
trong suoát thôøi gian taøi saûn ñoù ñöôïc döï
kieán söû duïng.
- Neáu giaù baùn cao hôn giaù trò hôïp lyù,
thì khoaûn cheânh leäch cao hôn giaù trò hôïp
lyù phaûi ñöôïc phaân boå daàn vaøo thu nhaäp,
phuø hôïp vôùi khoaûn thanh toaùn tieàn thueâ
trong suoát thôøi gian maø taøi saûn ñoù ñöôïc
döï kieán söû duïng.
Ñoàng thôøi, Ñoaïn 36 cuûa VAS 06 quy
ñònh: Ñoái vôùi thueâ hoaït ñoäng, neáu giaù trò
hôïp lyù taïi thôøi ñieåm baùn vaø thueâ laïi taøi
saûn thaáp hôn giaù trò coøn laïi cuûa taøi saûn,
khoaûn loã baèng soá cheânh leäch giöõa giaù trò
coøn laïi vaø giaù trò hôïp lyù phaûi ñöôïc ghi
nhaän ngay trong kyø phaùt sinh.
Neáu theo nguyeân taéc naøy thì cheânh
leäch giöõa giaù baùn vaø giaù trò coøn laïi cuûa
taøi saûn khoâng phaûi laø laõi/loã thöïc söï trong
kyø, maø noù chòu aûnh höôûng cuûa caùc thoûa
thuaän veà möùc giaù trong hôïp ñoàng thueâ laïi
chính taøi saûn ñoù. Tuy nhieân, trong VAS
06 - Thueâ taøi saûn chöa chæ roõ trong tröôøng
hôïp giaù baùn nhoû hôn giaù trò hôïp lyù, nhöng
lôùn hôn giaù trò coøn laïi, töùc giao dòch baùn
coù laõi, thì xöû lyù nhö theá naøo. Ngoaøi ra,
hieän nay, Vieät Nam chöa coù chuaån möïc
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
1. Boä Taøi chính (2020). Chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam (VAS) 06 - Thueâ taøi saûn, ban haønh theo
Quyeát ñònh soá 165/2002/QÑ-BTC, ngaøy 31/12/2002 veà vieäc ban haønh saùu (06) Chuaån möïc Keá toaùn
Vieät Nam (ñôït 2)
2. Taäp theå taùc giaû (2008). Giaùo trình Keá toaùn taøi chính: Phaàn 3-4, Nxb Giao thoâng vaän taûi
3. IASB (2014). IFRS 15, 16, London: IFRS Foundation Publications Department
Economy and Forecast Review
naøo höôùng daãn caùch thöùc ghi nhaän vaø xaùc ñònh, ño
löôøng giaù trò hôïp lyù, ñieàu naøy gaây khoù khaên cho nhöõng
ngöôøi laøm coâng vieäc keá toaùn.
MOÄT SOÁ ÑEÀ XUAÁT, KHUYEÁN NGHÒ
Theo taùc giaû, ñeå haïn cheá ñöôïc caùc baát caäp treân, Boä
Taøi chính neân coù quy ñònh cuï theå hôn veà caùch phaân
loaïi hôïp ñoàng thueâ taøi saûn, hoaëc chæ neân aùp duïng moät
moâ hình keá toaùn ñoái vôùi hôïp ñoàng thueâ taøi saûn gioáng
nhö Chuaån möïc Baùo caùo taøi chính quoác teá - IFRS 16.
Luùc naøy, vieäc haïch toaùn giao dòch thueâ laïi taøi saûn cuûa
beân ñi thueâ seõ phuï thuoäc vaøo vieäc xaùc ñònh ñöôïc vieäc
chuyeån giao taøi saûn trong giao dòch baùn coù ñöôïc coi
laø moät giao dòch baùn taøi saûn hay khoâng, ñeå ghi nhaän.
Tuy nhieân, ñoái vôùi caùc hôïp ñoàng thueâ coù kyø haïn ngaén
(döôùi 1 naêm) vaø taøi saûn thueâ coù giaù trò thaáp, thì seõ ñöôïc
ghi nhaän nhö trong Chuaån möïc IFRS 15 - Doanh thu töø
hôïp ñoàng vôùi khaùch haøng.
Neáu vieäc chuyeån giao taøi saûn ñöôïc xem laø moät giao
dòch baùn taøi saûn, thì beân baùn (beân ñi thueâ) xaùc ñònh
quyeàn söû duïng taøi saûn theo tyû leä giaù trò soå saùch tröôùc
ñoù cuûa taøi saûn lieân quan ñeán quyeàn söû duïng taøi saûn
hieän taïi. Vaø, ghi nhaän soá laõi hoaëc loã lieân quan ñeán
quyeàn ñaõ chuyeån giao cho beân mua (beân cho thueâ).
Neáu giaù trò hôïp lyù cuûa soá tieàn baùn haøng khoâng baèng
giaù trò hôïp lyù cuûa taøi saûn hoaëc neáu caùc khoaûn thanh
toaùn tieàn thueâ khoâng theo giaù trò thò tröôøng, thì soá tieàn
baùn haøng naøy seõ ñöôïc ñieàu chænh theo giaù trò hôïp lyù
baèng caùch coi khoaûn cheânh leäch laø moät khoaûn thanh
toaùn tröôùc nôï goác hoaëc moät khoaûn cho vay boå sung.
Neáu vieäc chuyeån giao khoâng ñöôïc coi nhö giao dòch
baùn haøng, thì beân baùn/beân thueâ vaãn ghi nhaän taøi saûn
vaø ghi nhaän moät khoaûn nôï taøi chính. Beân mua/beân cho
thueâ khoâng ghi nhaän taøi saûn, maø ghi nhaän nhö moät taøi
saûn taøi chính (phaûi thu).
Beân caïnh ñoù, Boä Taøi chính caàn phaûi ñöa ra tieâu chí
roõ raøng hôn coù theå ñònh löôïng ñöôïc ñeå doanh nghieäp
coù theå deã daøng phaân loaïi ñöôïc hôïp ñoàng thueâ taøi saûn
naøo laø hôïp ñoàng thueâ taøi chính, ñaâu laø hôïp ñoàng thueâ
hoaït ñoäng vaø haïn cheá ñöôïc toái ña vieäc gian laän trong
vieäc phaân loaïi treân. Ñieàu naøy cuõng giuùp giaûm tính
phöùc taïp trong vieäc haïch toaùn giao dòch cho thueâ taøi
saûn, tieáp caän ñöôïc vôùi caùc chuaån möïc keá toaùn quoác teá.
Ngoaøi ra, Boä Taøi chính cuõng caàn coù höôùng daãn cuï
theå veà vieäc xaùc ñònh, ño löôøng giaù trò hôïp lyù… cuûa
giao dòch cho thueâ taøi saûn ñeå caùc doanh nghieäp coù
theå phaûn aùnh tình hình taøi chính moät caùch trung thöïc,
minh baïch hôn.
43
NGHIEÂN CÖÙU - TRAO ÑOÅI

Cô hoäi vaø thaùch thöùc

cuûa Caùch maïng coâng nghieäp 4.0
ñoái vôùi coâng taùc keá toaùn hieän nay
NGUYEÃN THÒ THANH NHAØN*

Keá toaùn laø moät phaàn quan troïng khoâng theå thieáu trong söï phaùt trieån vaø toàn
taïi cuûa doanh nghieäp (DN). Trong ñieàu kieän Caùch maïng coâng nghieäp (CMCN)
4.0 hieän nay, coâng taùc naøy coù nhieàu thuaän lôïi, nhöng cuõng gaëp khoâng ít khoù
khaên vaø thaùch thöùc. Baøi vieát phaân tích nhöõng cô hoäi vaø thaùch thöùc cuûa CMCN
4.0 ñeán nhieàu khía caïnh cuûa lónh vöïc naøy, ñoàng thôøi ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp
ñeå coâng taùc naøy coù theå tranh thuû toái ña caùc cô hoäi, cuõng nhö haïn cheá nhöõng
thaùch thöùc cuûa CMCN 4.0.

CÔ HOÄI VAØ THAÙCH THÖÙC CUÛA CMCN 4.0 ÑEÁN
COÂNG TAÙC KEÁ TOAÙN
Söï buøng noå cuûa coâng ngheä soá noùi chung vaø thaønh
töïu cuûa CMCN 4.0 noùi rieâng coù theå taïo neân söï caïnh
tranh quyeát lieät, nhöng cuõng laø cô hoäi ñeå caùc toå chöùc
taøi chính, keá toaùn khoâng ngöøng phaùt trieån dòch vuï taøi
chính, keá toaùn chuyeân nghieäp hôn, goùp phaàn coâng khai
minh baïch caùc thoâng tin, naâng cao chaát löôïng dòch vuï,
ñaùp öùng yeâu caàu ngaøy caøng cao cuûa ngöôøi daân. Döïa
treân öùng duïng veà coâng ngheä soá trong lónh vöïc keá toaùn,
coù theå chæ ra moät soá cô hoäi vaø thaùch thöùc cuûa CMCN
4.0 ñoái vôùi lónh vöïc naøy, cuï theå nhö sau:
Cô hoäi ñem laïi
Thò tröôøng dòch vuï keá toaùn phaùt trieån chuyeân nghieäp hôn
Coâng ngheä soá giuùp lónh vöïc keá toaùn Vieät Nam
tham gia ngaøy caøng hieäu quaû hôn vaøo chuoãi giaù trò
toaøn caàu, vaøo thò tröôøng dòch vuï taøi chính, ñoùng goùp
tích cöïc cho taêng tröôûng cuûa ñaát nöôùc. Coâng ngheä
noùi chung vaø CMCN 4.0 noùi rieâng coù theå taïo neân söï
caïnh tranh quyeát lieät, nhöng cuõng laø cô hoäi ñeå caùc toå
chöùc taøi chính, keá toaùn khoâng ngöøng phaùt trieån dòch
vuï taøi chính, keá toaùn chuyeân nghieäp hôn, goùp phaàn
coâng khai, minh baïch caùc thoâng tin, naâng cao chaát
löôïng dòch vuï, ñaùp öùng yeâu caàu ngaøy caøng cao cuûa
ngöôøi daân. CMCN 4.0 cuõng seõ taïo ra söï caïnh tranh
lôùn giöõa caùc DN cung caáp dòch vuï keá toaùn. Trong
quaù trình naøy, caùc DN nhoû vaø vöøa coù nguy cô giaûm
thò phaàn do caùc DN lôùn coù nguoàn löïc veà coâng ngheä
thaâu toùm khaùch haøng cuõng nhö söï caïnh tranh cuûa caùc
DN cung caáp dòch vuï keá toaùn, kieåm toaùn xuyeân quoác
gia. Tuy nhieân, xu theá naøy cuõng seõ laøm cho thò tröôøng
dòch vuï keá toaùn phaùt trieån hôn, chuyeân nghieäp hôn vaø
maïnh hôn.
*
Hoïc vieân Cao hoïc lôùp CH20KT02, Tröôøng Ñaïi hoïc Thuû Daàu Moät
Quy trình keá toaùn trôû neân hieäu quaû
hôn, minh baïch hôn vaø chuyeân nghieäp hôn
Kinh teá soá vaø CMCN 4.0 ñang ngaøy
caøng aûnh höôûng maïnh meõ ñeán quy trình
keá toaùn. Nhôø coâng ngheä thoâng tin, hoaït
ñoäng keá toaùn taïi DN trôû neân hieäu quaû
hôn, minh baïch hôn vaø chuyeân nghieäp
hôn (Tröông Thò Ñöùc Giang, Nguyeãn
Haûi Haø, 2019). Vieäc öùng duïng internet
keát noái vaïn vaät, löu tröõ vaø phaân tích
thoâng tin treân neàn taûng töï ñoäng hoùa
vaø trí tueä nhaân taïo trong keá toaùn giuùp
cho vieäc thu thaäp, tính toaùn vaø baùo caùo
döõ lieäu ñôn giaûn vaø nhanh choùng hôn
ñeå nhöõng ngöôøi laøm keá toaùn taäp trung
vaøo caùc traùch nhieäm cao hôn. Quaù trình
öùng duïng trí tueä nhaân taïo (AI), döõ lieäu
lôùn (Big Data), ñieän toaùn ñaùm maây
(iCloud), vaïn vaät keát noái (ITs) seõ giuùp
xöû lyù ñöôïc nhöõng vaán ñeà phöùc taïp, maø
khoâng maát quaù nhieàu thôøi gian vaø chi
phí. Chaúng haïn, vôùi heä thoáng keá toaùn,
kieåm toaùn treân neàn taûng ñieän toaùn ñaùm
maây, laõnh ñaïo DN coù theå truy caäp vaøo
heä thoáng vaø coù ñöôïc döõ lieäu baùo caùo veà
DN cuûa mình baát cöù thôøi gian naøo. Caùc
döõ lieäu ñoù bao goàm: haøng toàn kho, toång
doanh thu vaø toång chi phí. Hôn nöõa, heä
thoáng naøy coøn giuùp cho DN tieát kieäm
thôøi gian trong xaây döïng quy trình coâng
vieäc. Caùc nghieân cöùu khaùc cuõng cho
thaáy, coâng ngheä cuõng giuùp haïn cheá vaø
loaïi tröø söï nhaàm laãn vaø toái thieåu hoùa caùc
loãi keá toaùn (Ñoã Taát Cöôøng, 2020).

44 Kinh teá vaø Döï baùo

 Taïo ra cô hoäi tieáp caän phaàn meàm tieän
ích, chi phí phuø hôïp
Caùc nghieân cöùu treân theá giôùi môùi ñaây
cho thaáy, CMCN 4.0 vôùi caùc öùng duïng
AI, Big Data, iCloud, ITs treân toaøn theá
giôùi… seõ môû ra cô hoäi toát cho lónh vöïc
keá toaùn, kieåm toaùn tieáp caän nhöõng phaàn
meàm tieän ích, chi phí phuø hôïp, giuùp söû
duïng hieäu quaû nguoàn löïc, tieát kieäm thôøi
gian, nhaân löïc, tieáp caän heä thoáng keá toaùn,
kieåm toaùn quoác teá. Caùc phaàn meàm vaø heä
thoáng thoâng minh seõ thay theá coâng vieäc
thuû coâng, töï ñoäng hoùa caùc quy trình phöùc
taïp, hoã trôï caùc xu höôùng dòch vuï thueâ
ngoaøi vaø taùi söû duïng noäi boä moät soá dòch
vuï khaùc.
Nhöõng thaùch thöùc ñaët ra
Maëc duø CMCN 4.0 mang laïi nhieàu
cô hoäi cho coâng taùc keá toaùn, nhöng cuõng
mang laïi moät soá thaùch thöùc khoâng nhoû,
cuï theå laø:
Thöù nhaát, thaùch thöùc ñoái vôùi tính baûo
maät cuûa thoâng tin. Hieän nay, heä thoáng
coâng ngheä thoâng tin ñang ñöôïc aùp duïng
saâu roäng trong nhieàu caùc giao dòch taøi
chính, quaûn lyù doanh nghieäp, thu - chi
ngaân saùch nhaø nöôùc, thanh toaùn ñieän töû,
haûi quan ñieän töû, hoaït ñoäng thanh toaùn
ñieän töû khaùc. Trong boái caûnh ñoù, coâng
taùc keá toaùn caàn phaûi coù caùc quy ñònh,
cuõng nhö caùc bieän phaùp nhaèm baûo veä caùc
phaàn meàm, phaàn cöùng, döõ lieäu cuûa doanh
nghieäp vaø khaùch haøng. Ñaây laø moät nguy
cô lôùn maø caùc ñôn vò caàn nhaän thöùc ñöôïc
vaø chuaån bò cho nhöõng vaán ñeà coù theå xaûy
ra, khi öùng duïng caùc coâng ngheä môùi. Tuy
nhieân, theo ñaùnh giaù cuûa Traàn Thò Ngoïc
Anh (2019), khaû naêng aùp duïng coâng ngheä
trong ngaén haïn trong lónh vöïc keá toaùn
coøn haïn cheá, do ñoøi hoûi voán ñaàu tö lôùn
vaøo coâng ngheä vaø ñaøo taïo, ñaëc bieät laø caùc
doanh nghieäp khôûi nghieäp, doanh nghieäp
nhoû vaø vöøa coù nguoàn voán coøn haïn cheá.
Thöù hai, thaùch thöùc ñoái vôùi trình ñoä
cuûa ngöôøi laøm coâng taùc keá toaùn. Nhieàu
nghieân cöùu cho thaáy, nguoàn nhaân löïc
keá toaùn cuûa Vieät Nam ñaõ saün saøng hoäi
nhaäp, nhöng soá löôïng vaø chaát löôïng coøn
nhieàu haïn cheá (coù tôùi 2/3 sinh vieân toát
nghieäp ngaønh keá toaùn chöa ñaùp öùng yeâu
caàu cuûa caùc nhaø tuyeån duïng xeùt treân
nhieàu khía caïnh) (Nguyeãn Vaên Baûo,
2020). Beân caïnh ñoù, moät tình traïng phoå
bieán ñoù laø, nhieàu nhaân vieân keá toaùn coù
kieán thöùc chuyeân saâu veà ngaønh ngheà cuûa
mình, nhöng kieán thöùc veà coâng ngheä vaø
ñaëc bieät laø khaû naêng aùp duïng coâng ngheä
thoâng tin laïi yeáu vaø ngöôïc laïi.
Economy and Forecast Review
CMCN 4.0 mang ñeán caû cô hoäi cuõng nhö thaùch thöùc cho coâng taùc keá toaùn
Thöù ba, thaùch thöùc ñoái vôùi hoaït ñoäng ñaøo taïo keá toaùn.
Xu theá hoäi nhaäp kinh teá quoác teá ngaøy caøng saâu roäng ñaõ
vaø ñang ñaët ra ñoøi hoûi Vieät Nam phaûi phaùt trieån nguoàn
nhaân löïc keá toaùn coù tính chuyeân nghieäp cao, ñuû naêng löïc
caïnh tranh vôùi lao ñoäng cuûa caùc nöôùc khaùc trong khu
vöïc, cuõng nhö doøng dòch chuyeån nguoàn nhaân löïc giöõa caùc
quoác gia. Ñieàu naøy ñoøi hoûi caùc phöông thöùc giaûng daïy
truyeàn thoáng caàn thay ñoåi, beân caïnh ñoù, noäi dung chöông
trình cuõng caàn coù söï caäp nhaät thöôøng xuyeân. Tuy nhieân,
hieän nay, phöông thöùc ñaøo taïo cuûa Vieät Nam chöa coù
tính keát noái lieân ngaønh, kó sö coâng ngheä thoâng tin thöôøng
coù am hieåu söû duïng coâng ngheä, nhöng laïi khoâng coù khaû
naêng aùp duïng trong keá toaùn, hoaëc ngöôïc laïi.
MOÄT SOÁ ÑEÀ XUAÁT
Nhaèm taän duïng cô hoäi, vöôït qua caùc thaùch thöùc cuûa
CMCN 4.0 ñeán lónh vöïc keá toaùn, taùc giaû kieán nghò moät
soá vaán ñeà sau:
Ñoái vôùi cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc
- Caàn tieáp tuïc nhaän thöùc roõ raøng hôn veà taùc ñoäng vaø
lôïi ích cuûa CMCN 4.0 ñeán lónh vöïc keá toaùn cuõng nhö
coù caùch thöùc tieáp caän phuø hôïp vôùi xu theá naøy. Theo caùc
chuyeân gia, ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa lónh vöïc keá toaùn
trong thôøi ñaïi kinh teá soá, keá toaùn vieân vaãn giöõ vai troø
chuû ñaïo, bôûi maùy moùc hieän nay khoâng theå thöïc hieän
xeùt ñoaùn chuyeân moân. Tuy nhieân, caàn coù söï nhaän thöùc
ñaày ñuû vaø coù nhöõng bieän phaùp chuû ñoäng ñeå heä thoáng
taøi chính, keá toaùn vaän haønh coù hieäu quaû, hoäi tuï vaø haøi
hoøa giöõa caùc quoác gia, tranh thuû caùc lôïi ích vaø haïn cheá
nhöõng taùc ñoäng baát lôïi töø CMCN 4.0.
- Ñoåi môùi vaø thöïc hieän hieäu quaû coâng taùc quaûn lyù,
kieåm tra vaø giaùm saùt hoaït ñoäng keá toaùn. Naâng cao hieäu
quaû quaûn lyù, giaùm saùt thò tröôøng dòch vuï keá toaùn, xöû lyù
nghieâm caùc tröôøng hôïp vi phaïm chuaån möïc keá toaùn vaø
chuaån möïc ñaïo ñöùc ngheà nghieäp.
- Ñaøo taïo, taäp huaán vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc
quaûn lyù nhaø nöôùc veà keá toaùn, ñaùp öùng yeâu caàu nhieäm
vuï. Ñaëc bieät, khoâng chæ thöïc hieän toát nhieäm vuï chuyeân
moân, ñoäi nguõ naøy phaûi thöôøng xuyeân naâng cao trình ñoä
45
NGHIEÂN CÖÙU - TRAO ÑOÅI

ñeå laøm chuû coâng ngheä vaø naém baét coâng ngheä, phuïc vuï
coâng taùc quaûn lyù nhaø nöôùc.
- Taïo cô cheá chính saùch hoã trôï, khuyeán khích caùc
DN ñaåy maïnh öùng duïng nghieân cöùu, cung caáp caùc
phaàn meàm keá toaùn phuø hôïp vôùi cheá ñoä keá toaùn Vieät
Nam, coù giaù thaønh reû.
Ñoái vôùi caùc doanh nghieäp
Chuù troïng ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc keá toaùn coù trình
ñoä cao vaø am hieåu coâng ngheä môùi. Theo ñoù, ñeå baét kòp
vôùi xu theá cuûa thôøi ñaïi, caùc DN vaãn caàn xaây döïng moät
tieán trình nhaèm töøng böôùc ñaøo taïo vaø xaây döïng nguoàn
nhaân löïc ñuû maïnh ñeå ñaùp öùng vôùi nhöõng thay ñoåi cuûa
coâng ngheä trong töông lai. Moät ñoäi nguõ keá toaùn vieân
chuyeân nghieäp coù theå kieåm tra caùc thoâng tin do maùy
tính töï ñoäng ñöa ra cuõng nhö xaùc ñònh tính chính xaùc
cuûa nhöõng thoâng tin, ñaây laø ñieàu kieän caàn thieát ñaët ra
ñoái vôùi caùc DN trong boái caûnh môùi.
Ñoái vôùi cô sôû ñaøo taïo ngaønh ngheà keá toaùn
- Tieáp tuïc ñoåi môùi chöông trình, noäi dung giaûng
daïy vaø phöông thöùc giaûng daïy ñeå caäp nhaät, baét kòp vôùi
nhöõng thay ñoåi coâng ngheä. Caàn thay ñoåi quan ñieåm ñaøo
taïo theo höôùng xuaát phaùt töø nhöõng gì mình coù, maø phaûi
xuaát phaùt töø ñoøi hoûi cuûa thöïc tieãn (cung caáp nguoàn nhaân
löïc coù chaát löôïng cao cho xaõ hoäi). Chuù troïng xaây döïng
chöông trình ñaøo taïo chuyeân ngaønh keá toaùn, kieåm toaùn
phuø hôïp vôùi xu theá phaùt trieån theá giôùi. Caùc cô sôû ñaøo taïo
neân raø soaùt laïi chöông trình ñaøo taïo chuyeân ngaønh keá
toaùn, phuø hôïp vôùi chöông trình ñaøo taïo cuûa caùc hoäi ngheà
nghieäp nhaèm höôùng ñeán söï coâng nhaän laãn nhau giöõa caùc
cô sôû ñaøo taïo veà chuyeân moân vaø baèng caáp, chöùng chæ.
- Chuù troïng ñaàu tö coâng ngheä giuùp sinh vieân coù theå
thöïc haønh ñeå coù kinh nghieäm thöïc teá trong boái caûnh
CMCN 4.0. Ñeå baét kòp vôùi xu theá cuûa phaùt trieån coâng
ngheä thoâng tin cuøng vôùi vieäc quyeát taâm trong vieäc thay
ñoåi phöông thöùc thöïc haønh cho sinh vieân khoa keá toaùn,
caùc tröôøng ñaïi hoïc caàn hôïp taùc vôùi nhau hoaëc phoái hôïp
vôùi caùc coâng ty cung caáp phaàn meàm keá toaùn tieáp tuïc
ñaàu tö cô sôû vaät chaát hieän ñaïi, ñaùp öùng ñuùng vaø ñuû theo
yeâu caàu moâ hình keá toaùn aûo.
- Thieát laäp moái quan heä giöõa caùc cô sôû ñaøo taïo vôùi
caùc DN, toå chöùc trong vaø ngoaøi nöôùc. Trong thôøi ñaïi
CMCN 4.0, vieäc thieát laäp caùc moái quan
heä vôùi caùc DN ngaøy caøng môû roäng khoâng
chæ vôùi caùc ñôn vò trong nöôùc maø caû ngoaøi
nöôùc, bôûi ñieàu ñoù giuùp cho hoaït ñoäng
ñaøo taïo vaø nghieân cöùu ñöôïc gaén keát, giaûi
quyeát nhöõng vaán ñeà cuûa thöïc tieãn, ñaùp
öùng toát yeâu caàu cuûa DN.
Ñoái vôùi ngöôøi laøm coâng taùc keá toaùn
- Caàn thay ñoåi nhaän thöùc, chaáp nhaän
söï thay ñoåi ñeå thích öùng vôùi coâng ngheä
môùi. Trong töông lai gaàn, coâng ngheä
khoâng hoaøn toaøn thay theá ñöôïc con
ngöôøi, do ñoù, vai troø cuûa ngöôøi laøm keá
toaùn caàn ñöôïc naâng leân ôû möùc kieåm tra,
kieåm soaùt vaø phaân tích soá lieäu vaø quaûn
lyù hoaït ñoäng. Tuy nhieân, caùc coâng cuï
môùi nhö: blockchain, ngaân haøng môû…
ñang daàn thay ñoåi phöông thöùc maø keá
toaùn thöïc hieän. Trong töông lai, seõ coù raát
nhieàu coâng vieäc maùy moùc seõ laøm thay
con ngöôøi, toác ñoä xöû lyù döõ lieäu ñöôïc thöïc
hieän nhanh hôn vôùi khoái löôïng lôùn hôn.
Do vaäy, vai troø cuûa keá toaùn trong toaøn boä
quaù trình thu thaäp, xöû lyù, cung caáp thoâng
tin keá toaùn cuõng bò thay ñoåi. Ngöôøi laøm
keá toaùn caàn phaûi naém baét tröôùc nhöõng
vaán ñeà xaûy ra ñeå ñi tröôùc, ñoùn ñaàu, traùnh
tình traïng bò tuït haäu phía sau.
- Khoâng ngöøng naâng cao trình ñoä
chuyeân moân vaø trình ñoä coâng ngheä ñeå
baét kòp vôùi xu theá. Vôùi söï xuaát hieän môùi
cuûa caùc moâ hình kinh doanh gaén vôùi
coâng ngheä, caùc cô quan quaûn lyù cuõng seõ
ban haønh nhieàu quy ñònh ñeå ñieàu chænh.
Do vaäy, ngöôøi laøm coâng taùc keá toaùn phaûi
caäp nhaät kieán thöùc, naâng cao trình ñoä ñeå
baét kòp xu theá noùi chung vaø phuïc vuï hieäu
quaû coâng taùc taïi DN noùi rieâng. Ñaëc bieät,
vieäc naøy cuõng giuùp taïo vò theá caïnh tranh
cho caùc keá toaùn vieân vaø traùnh nguy cô bò
ñaøo thaûi.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

1. Quoác hoäi (2015). Luaät Keá toaùn, soá 88/2015/QH13, ngaøy 20/11/2015
2. Traàn Thò Ngoïc Anh (2019). Taùc ñoäng cuûa cuoäc Caùch maïng coâng nghieäp 4.0 ñeán lónh vöïc keá
toaùn, Taïp chí Taøi chính, kyø 2, thaùng 9/2019
3. Nguyeãn Vaên Baûo (2020). Cô hoäi vaø thaùch thöùc ñoái vôùi keá toaùn - kieåm toaùn Vieät Nam trong boái
caûnh môùi, Taïp chí Taøi chính, kyø 2, thaùng 12/2019
4. Ñoã Taát Cöôøng (2020). Döï baùo nhöõng xu höôùng thay ñoåi trong lónh vöïc keá toaùn, kieåm toaùn,
Taïp chí Taøi chính, kyø 2, thaùng 4/2020
5. Tröông Thò Ñöùc Giang, Nguyeãn Haûi Haø (2019). Caùch maïng coâng nghieäp 4.0 vaø nhöõng taùc
ñoäng ñeán keá toaùn quaûn trò doanh nghieäp, Taïp chí Taøi chính, kyø 1, thaùng 7/2019
6. Ñoã Thò Hoàng Haïnh, Ma Thò Höôøng (2020). Taùc ñoäng cuûa Caùch maïng Coâng nghieäp 4.0 ñoái
vôùi lónh vöïc keá toaùn ôû Vieät Nam, Taïp chí Kinh teá vaø Döï baùo, soá 14/2020
7. Nguyeãn Thò Nhö Laân (2021). Taùc ñoäng cuûa Caùch maïng coâng nghieäp 4.0 tôùi hoaït ñoäng kieåm
toaùn ôû Vieät Nam hieän nay, Taïp chí Kinh teá vaø Döï baùo, soá 19/2021

46 Kinh teá vaø Döï baùo

Ñònh höôùng thieát keá tieâu chuaån
trong kieåm toaùn hoaït ñoäng LAÕ THÒ THU*
LEÂ THÒ LOAN**

Ñeå coù keát quaû kieåm toaùn phuø hôïp ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa ngöôøi söû duïng
keát quaû kieåm toaùn, kieåm toaùn vieân caàn ñaùnh giaù ñuùng ñaén ñoái töôïng ñöôïc
kieåm toaùn. Tuy nhieân, vieäc ñaùnh giaù naøy phaûi döïa treân thöôùc ño hay tieâu
chuaån phuø hôïp môùi ñöa ra keát quaû hôïp lyù. Hieän nay, do chöa coù boä tieâu chuaån
thoáng nhaát chung hoaëc caùc quy öôùc chung cho loaïi hình kieåm toaùn hoaït ñoäng
ôû caùc ñôn vò, neân vieäc ñöa ra keát luaän hôïp lyù cuûa kieåm toaùn vieân gaëp nhieàu
khoù khaên. Vì vaäy, vieäc ñöa ra ñònh höôùng ñeå xaây döïng tieâu chuaån phuø hôïp vôùi
quy moâ, lónh vöïc, ñaëc ñieåm hoaït ñoäng cuûa ñôn vò, vôùi boái caûnh chung cuûa neàn
kinh teá laø voâ cuøng caàn thieát.

TÌNH HÌNH BAN HAØNH CAÙC QUY
ÑÒNH LIEÂN QUAN ÑEÁN TIEÂU CHUAÅN
TRONG KIEÅM TOAÙN HOAÏT ÑOÄNG
Theo Heä thoáng Chuaån möïc kieåm toaùn
nhaø nöôùc (CMKTNN) ñöôïc ban haønh
taïi Quyeát ñònh soá 02/2016/QÑ-KTNN,
ngaøy 15/7/2016 cuûa Kieåm toaùn nhaø nöôùc
thì, “Kieåm toaùn hoaït ñoäng laø vieäc kieåm
toaùn ñeå ñaùnh giaù tính kinh teá, hieäu quaû
vaø hieäu löïc trong quaûn lyù vaø söû duïng taøi
chính coâng, taøi saûn coâng. Kieåm toaùn hoaït
ñoäng taäp trung vaøo vieäc xem xeùt caùc
chöông trình, caùc hoaït ñoäng, caùc ñôn vò
hoaëc caùc nguoàn coâng quyõ vaø caùc theå cheá
coù vaän haønh theo caùc nguyeân taéc veà tính
kinh teá, tính hieäu quaû vaø hieäu löïc khoâng
hoaëc coù caàn caûi tieán. Kieåm toaùn vieân
nhaø nöôùc ñoái chieáu keát quaû thöïc hieän
cuûa caùc chöông trình, caùc hoaït ñoäng, caùc
ñôn vò hoaëc caùc nguoàn coâng quyõ vaø caùc
theå cheá vôùi caùc tieâu chí phuø hôïp; phaân
tích caùc nguyeân nhaân daãn ñeán söï sai leäch
so vôùi caùc tieâu chí ñoù cuõng nhö caùc vaán
ñeà khaùc ñeå ñaùnh giaù tính kinh teá, hieäu
quaû, hieäu löïc vaø ñöa ra kieán nghò ñeå caûi
thieän tình hình”.
Nhöõng naêm gaàn ñaây, do tính phöùc
taïp, tính ña daïng cuûa caùc hoaït ñoäng
kinh teá vaø yeâu caàu hoäi nhaäp kinh teá
quoác teá, heä thoáng vaên baûn phaùp luaät veà
keá toaùn, kieåm toaùn ôû nöôùc ta ñaõ coù söï
ñieàu chænh, boå sung vaø hoaøn thieän. Naêm
2015 ñaùnh daáu söï ra ñôøi cuûa Luaät Kieåm
toaùn nhaø nöôùc, tieáp ñoù, ñeán naêm 2019,
Quoác hoäi tieáp tuïc ban haønh Luaät söûa ñoåi, boå sung
moät soá ñieàu cuûa Luaät Kieåm toaùn nhaø nöôùc. Ñeå trieån
khai Luaät, caùc vaên baûn ñöôïc Kieåm toaùn nhaø nöôùc
ban haønh, nhö: Quyeát ñònh soá 02/2016/QÑ-KTNN,
ngaøy 15/7/2016 ban haønh Heä thoáng chuaån möïc Kieåm
toaùn nhaø nöôùc; Quyeát ñònh soá 07/2017/QÑ-KTNN,
ngaøy 20/6/2017 veà Quy trình kieåm toaùn hoaït ñoäng
cuûa Kieåm toaùn nhaø nöôùc.
Cuï theå: Quyeát ñònh soá 02/2016/QÑ-KTNN ñaõ khai
thoâng haønh lang phaùp lyù chuaån möïc cho quaù trình thöïc
hieän coâng vieäc kieåm toaùn cuûa kieåm toaùn vieân nhaø nöôùc.
Theo ñoù, Heä thoáng CMKTNN goàm 39 CMKTNN vaø
Danh muïc thuaät ngöõ söû duïng trong Heä thoáng CMKTNN
coù soá hieäu vaø teân goïi cuï theå, trong ñoù coù: CMKTNN
300 - Caùc nguyeân taéc cô baûn cuûa kieåm toaùn hoaït ñoäng;
CMKTNN 3000 - Höôùng daãn kieåm toaùn hoaït ñoäng.
Quyeát ñònh soá 07/2017/QÑ-KTNN veà Quy trình
kieåm toaùn hoaït ñoäng cuûa Kieåm toaùn nhaø nöôùc ñaõ
ñöa ra caùc nguyeân taéc cô baûn chung nhaát cuûa kieåm
toaùn hoaït ñoäng (CMKTNN 300), caùc höôùng daãn veà
quy trình kieåm toaùn hoaït ñoäng (CMKTNN 3000) vaø
cuõng laøm roõ hôn veà quy trình kieåm toaùn hoaït ñoäng cuûa
Kieåm toaùn nhaø nöôùc.
Thöïc chaát, ñaây laø nhöõng vaên baûn phaùp quy ñoái
vôùi kieåm toaùn hoaït ñoäng aùp duïng cho Kieåm toaùn nhaø
nöôùc, maø ñoái töôïng kieåm toaùn laø caùc ñôn vò coù söû duïng
taøi saûn coâng. Tuy nhieân, loaïi hình kieåm toaùn hoaït
ñoäng hieän nay laø xu höôùng kieåm toaùn aùp duïng cho
caû kieåm toaùn ñoäc laäp vaø kieåm toaùn noäi boä. Heä thoáng
Chuaån möïc kieåm toaùn Vieät Nam (VAS) (ban haønh
theo Thoâng tö soá 214/2012/TT-BT, ngaøy 06/12/2012
cuûa Boä Taøi chính) ñaõ coù 41 chuaån möïc aùp duïng cho
kieåm toaùn ñoäc laäp, nhöng chæ ñeà caäp ñeán noäi dung
kieåm toaùn baùo caùo taøi chính, chöa coù noäi dung chuaån
möïc naøo ñeà caäp ñeán caùc chuaån möïc kieåm toaùn hoaït

,
*
, Tröôøng Ñaïi hoïc Hoàng Ñöùc
**

Economy and Forecast Review 47

NGHIEÂN CÖÙU - TRAO ÑOÅI
Để thực hiện kiểm toán, kiểm toán viên cần định hình các cách thức
để tiến hành hoạt động nhằm đạt được mục đích của các cuộc kiểm toán
ñoäng aùp duïng cho tröôøng hôïp kieåm toaùn ñoäc laäp cung
caáp dòch vuï naøy cho ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn khi coù nhu
caàu.
Töông töï nhö vaäy, Thoâng tö soá 08/2021/TT-BTC,
ngaøy 25/01/2021 cuûa Boä Taøi chính ban haønh Chuaån
möïc kieåm toaùn noäi boä Vieät Nam vaø caùc nguyeân taéc
ñaïo ñöùc ngheà nghieäp kieåm toaùn noäi boä cho thaáy, loä
trình hoaøn thieän heä thoáng chuaån möïc kieåm toaùn môùi
chæ aùp duïng cho loaïi hình kieåm toaùn noäi boä.
Hôn nöõa, kieåm toaùn hoaït ñoäng ñöôïc xaùc ñònh laø xaùc
minh tính kinh teá, tính hieäu löïc, tính hieäu quaû, nhöng
hieän nay chöa coù cô sôû naøo, hay thöôùc ño naøo ñeå löôïng
hoùa tính kinh teá, hieäu löïc, hieäu quaû. Vì vaäy, caàn thieát
phaûi xaây döïng ñònh höôùng tieâu chí cô baûn khi thöïc hieän
kieåm toaùn hoaït ñoäng.
YEÂU CAÀU ÑAËT RA ÑOÁI VÔÙI CAÙC TIEÂU CHUAÅN
TRONG KIEÅM TOAÙN HOAÏT ÑOÄNG
Caùc quan ñieåm veà tieâu chuaån trong kieåm toaùn
hoaït ñoäng
Theo Hieäp hoäi Kieåm toaùn Canada (2002), “Tieâu
chuaån kieåm toaùn laø nhöõng chuaån möïc hôïp lyù vaø coù theå
ñaït ñöôïc cuûa moät hoaït ñoäng vaø thuû tuïc kieåm soaùt maø
döïa vaøo ñoù coù theå ñaùnh giaù söï tuaân thuû, söï ñaày ñuû cuûa
heä thoáng quaûn lyù vaø nhöõng thöïc tieãn, tính kinh teá, tính
hieäu quaû vaø söï höõu hieäu cuûa caùc hoaït ñoäng”.
Hieäp hoäi Kieåm toaùn Hoa Kyø (2003) cho raèng,
“Tieâu chuaån laø caùc chuaån möïc, thöôùc ño ñeå ñaùnh giaù,
nhöõng thoâng leä, nhöõng ñònh chuaån maø döïa vaøo ñoù ñeå
so saùnh hoaëc ñaùnh giaù hoaït ñoäng. Trong vieäc löïa choïn
tieâu chuaån, keá toaùn vieân coù traùch nhieäm söû duïng tieâu
48
chuaån hôïp lyù, coù theå ñaït ñöôïc vaø phuø
hôïp vôùi caùc muïc tieâu cuûa cuoäc kieåm
toaùn hoaït ñoäng”.
Cô quan Toång Kieåm soaùt vaø kieåm
toaùn AÁn Ñoä (CAG) (2006) ñònh nghóa,
“Tieâu chuaån kieåm toaùn laø moät taäp hôïp
caùc chuaån möïc hôïp lyù vaø coù theå ñaït ñöôïc
cuûa moät hoaït ñoäng”.
Theo Quyeát ñònh soá 02/2016/QÑ-
KTNN, thì “Tieâu chí kieåm toaùn coù theå
laø ñònh tính hoaëc ñònh löôïng vaø phaûi gaén
vôùi ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn cuï theå. Tieâu
chí kieåm toaùn coù theå laø tieâu chí chung
hoaëc tieâu chí cuï theå. Tieâu chí kieåm toaùn
thöôøng chuù troïng vaøo tính phuø hôïp cuûa
caùc chöông trình, döï aùn, quyõ hoaëc caùc
hoaït ñoäng so vôùi noäi dung quy ñònh cuûa
phaùp luaät, quy taéc hoaëc muïc tieâu ñaët ra;
caùc nguyeân taéc ñuùng ñaén, ñaûm baûo tính
khoa hoïc trong quaûn trò vaø thoâng leä thöïc
haønh toát hoaëc khaû naêng coù theå ñaït ñöôïc.
Tieâu chí kieåm toaùn coù theå ñöôïc xaùc ñònh
döïa treân: caùc quy ñònh cuûa phaùp luaät;
caùc tieâu chuaån do caùc toå chöùc chuyeân
moân xaùc laäp; caùc thoâng leä thöïc haønh
toát nhaát; caùc quy cheá, tieâu chuaån, bieän
phaùp, chæ tieâu, keát quaû, muïc tieâu vaø cam
keát do ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn xaây döïng;
kyø voïng cuûa xaõ hoäi vaø coâng chuùng; yù
kieán cuûa chuyeân gia… Kieåm toaùn vieân
nhaø nöôùc phaûi neâu roõ nguoàn ñaõ ñöôïc
söû duïng ñeå xaùc ñònh tieâu chí kieåm toaùn
hoaït ñoäng”.
Nhö vaäy, caùc quan ñieåm noùi treân ñeàu
chuù troïng vaøo vaán ñeà hôïp lyù vaø khaû naêng
coù theå ñaït ñöôïc. Tính hôïp lyù coù theå thieát
laäp döïa treân cô sôû ñaùng tin caäy vaø phuø
hôïp vôùi ñoái töôïng kieåm toaùn; Tính coù theå
ñaït ñöôïc laø khaû naêng ñaùnh giaù ñuùng ñaén
ñoái töôïng kieåm toaùn ôû möùc ñoä cao vaø taïo
ñöôïc söï tin caäy vôùi ngöôøi söû duïng.
Ñaëc tính cuûa tieâu chuaån trong kieåm
toaùn hoaït ñoäng
Kieåm toaùn vieân kyø voïng boä tieâu chuaån
thieát laäp ñaùp öùng ñöôïc vieäc ñöa ra ñaùnh
giaù vaø keát luaän xaùc ñaùng veà ñoái töôïng
kieåm toaùn. Caùc keát luaän cuûa kieåm toaùn
vieân phaûi ñaûm baûo tính hôïp lyù ñeå caùc nhaø
quaûn lyù doanh nghieäp coù theå chaáp thuaän,
coù nghóa laø boä tieâu chuaån kieåm toaùn vieân
ñöa ra phaûi phuø hôïp vôùi ñoái töôïng kieåm
toaùn vaø thích hôïp vôùi boái caûnh hieän taïi.
Tuy nhieân, coù nhieàu quan ñieåm veà ñaëc
tính “hôïp lyù” cuûa caùc tieâu chuaån thieát
laäp, maø chöa coù quan ñieåm ñaït ñöôïc
söï thoáng nhaát veà ñaëc tính hôïp lyù. Ñoaïn
39, CMKTNN 3000 coù ñeà caäp ñeán ñaëc
ñieåm cuûa tieâu chí thích hôïp cuûa kieåm
Kinh teá vaø Döï baùo
toaùn hoaït ñoäng trong Kieåm toaùn nhaø
nöôùc bao goàm: tính tin caäy, tính khaùch
quan, tính höõu duïng, tính deã hieåu, tính
so saùnh ñöôïc, tính toaøn dieän, tính chaáp
nhaän ñöôïc. Theo nghieân cöùu cuûa chuùng
toâi, moät soá ñaëc tính ñöôïc xem xeùt laø hôïp
lyù cuûa tieâu chuaån trong kieåm toaùn hoaït
ñoäng ôû caùc loaïi hình kieåm toaùn caàn xaùc
ñònh ñöôïc nhö sau:
- Tính ñaùng tin caäy: Giuùp ñöa ra ñöôïc
keát luaän thoáng nhaát.
- Tính khaùch quan: Tieâu chuaån thieát
laäp khoâng gaây maâu thuaãn, thaønh kieán
vôùi laõnh ñaïo ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn.
- Tính höõu ích: Tieâu chuaån thieát laäp
giuùp phaùt hieän vaø ñöa ra keát luaän ñaùp
öùng nhu caàu thoâng tin cuûa ngöôøi söû duïng.
- Tính coù theå hieåu ñöôïc: Tieâu chuaån
thieát laäp ñöôïc dieãn ñaït, trình baøy roõ raøng.
- Tính coù theå so saùnh ñöôïc: Caùc tieâu
chuaån ñöa ra ñaõ ñöôïc aùp duïng kieåm toaùn
hoaït ñoäng cho caùc ñôn vò coù hoaït ñoäng
töông töï hoaëc ñaõ ñöôïc söû duïng ñeå kieåm
toaùn hoaït ñoäng caùc kyø tröôùc cuûa ñôn vò
ñöôïc kieåm toaùn.
- Tính ñaày ñuû: Caùc tieâu chuaån phaûi
ñöôïc thieát keá ñeå ñaùnh giaù ñaày ñuû taát caû
caùc khía caïnh troïng yeáu cuûa hoaït ñoäng
ñöôïc kieåm toaùn vaø trong caùc tình huoáng
thöïc tieãn khaùc.
- Tính thích hôïp: Tieâu chuaån ñöôïc
xaây döïng phaûi phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm
hoaït ñoäng cuûa ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn.
- Tính chaáp nhaän ñöôïc: Keát luaän maø
kieåm toaùn vieân ñöa ra döïa treân vieäc
ñaùnh giaù hoaït ñoäng cuûa ñôn vò vôùi caùc
tieâu chuaån ñaõ thieát laäp phaûi ñöôïc laõnh
ñaïo ñôn vò kieåm toaùn thöøa nhaän do coù
nhöõng cô sôû hôïp lyù.
Cô sôû thieát laäp tieâu chuaån trong
kieåm toaùn hoaït ñoäng
Ñeå xaây döïng cô sôû thieát laäp tieâu chuaån
kieåm toaùn hoaït ñoäng, thì kieåm toaùn vieân
caên cöù vaøo tính thích hôïp, tính ñaùng
tin caäy vaø döïa treân khaû naêng xeùt ñoaùn
ngheà nghieäp cuûa kieåm toaùn vieân. Thoâng
thöôøng kieåm toaùn vieân phaûi nghieân cöùu
kyõ veà caùc taøi lieäu vaên baûn lieân quan ñeán
hoaït ñoäng ñöôïc kieåm toaùn.
Ví duï nhö: Khi kieåm toaùn hoaït ñoäng
cuûa moät döï aùn, kieåm toaùn vieân phaûi
xem xeùt nghieân cöùu kyõ caùc taøi lieäu,
nhö: caùc baùo caùo taøi chính lieân quan ñeán
hoaït ñoäng cuûa döï aùn; caùc baùo caùo ñònh
möùc, döï toaùn veà caùc chæ tieâu döï kieán
thöïc hieän cuûa döï aùn; caùc tieâu chuaån lieân
quan ñeán hoaït ñoäng ñöôïc kieåm toaùn ñaõ
ñöôïc thieát laäp bôûi caùc ñôn vò kieåm toaùn
Economy and Forecast Review
khaùc; caùc keát quaû vaø kinh nghieäm töø caùc ñôn vò coù
hoaït ñoäng töông töï ñaõ ñöôïc kieåm toaùn; caùc quy ñònh
lieân quan ñeán hoaït ñoäng kieåm toaùn ñöôïc thieát laäp bôûi
toå chöùc quoác teá; caùc chính saùch ñöôøng loái chæ ñaïo cuûa
chính phuû; caùc luaät leä, quy taéc, quy ñònh chi phoái tröïc
tieáp, giaùn tieáp ñeán hoaït ñoäng ñöôïc kieåm toaùn; caùc
coâng boá khoa hoïc, nghieân cöùu, khaûo saùt coù chuyeân
moân lieân quan ñeán hoaït ñoäng ñöôïc kieåm toaùn; quy
ñònh do laõnh ñaïo ñôn vò ñaët ra lieân quan ñeán hoaït
ñoäng ñöôïc kieåm toaùn.
Kieåm toaùn Nhaø nöôùc Hoa Kyø (GAO) (2003) cuõng
ñöa ra moät soá quy ñònh laøm cô sôû ñeå thieát laäp tieâu
chuaån trong kieåm toaùn hoaït ñoäng, nhö:
(i) Muïc ñích hoaëc muïc tieâu ñöôïc quy ñònh bôûi luaät leä
hoaëc quy ñònh bôûi ban laõnh ñaïo ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn;
(ii) Chính saùch vaø thuû tuïc ñöôïc xaùc laäp vaø pheâ
duyeät cuûa ban laõnh ñaïo ñôn vò;
(iii) Caùc chuaån möïc hoaëc caùc quy phaïm trong
kyõ thuaät;
(iv) YÙ kieán chuyeân gia;
(v) Caùc keát quaû thu thaäp phaân tích ôû kyø tröôùc;
(vi) Caùc keát quaû hoaït ñoäng ôû ñôn vò töông töï;
(vii) Caùc thoâng leä haøng ñaàu.
Döïa vaøo caùc caên cöù treân vaø boái caûnh tình hình cuï
theå cuûa neàn kinh teá quoác gia, kieåm toaùn vieân thieát laäp
caùc chuaån möïc kieåm toaùn phuø hôïp vôùi thöïc teá hoaït
ñoäng ñöôïc kieåm toaùn. Ví duï: Khoâng theå ñöa tieâu
chuaån chaát löôïng cuoäc soáng, thu nhaäp, dòch vuï y teá,
dòch vuï coâng coäng, tieâu chuaån veà truy xuaát nguoàn goác
vôùi thang ño cuûa chaâu AÂu aùp duïng cho Vieät Nam. Vì
vaäy, khi xaây döïng ngöôõng tieâu chuaån thì kieåm toaùn
vieân phaûi ñieàu chænh phuø hôïp vôùi ñieàu kieän thöïc teá cuûa
Vieät Nam vaø tham khaûo yù kieán chuyeân gia ñeå vieäc xaây
döïng ngöôõng tieâu chuaån phuø hôïp laøm caên cöù thích hôïp
ñeå ñaùnh giaù hoaït ñoäng.
Treân thöïc teá, Ñoaïn 39 ñeán Ñoaïn 45 cuûa CMKTNN
3000 coù ñeà caäp ñeán cô sôû thieát laäp caùc tieâu chí cuûa kieåm
toaùn hoaït ñoäng, tuy nhieân, cô sôû thieát laäp tieâu chuaån
kieåm toaùn naøy coøn chung chung, chöa cuï theå ñoái vôùi töøng
ngaønh ngheà, töøng lónh vöïc ñöôïc kieåm toaùn vaø chæ goùi goïn
trong phaïm vi Kieåm toaùn nhaø nöôùc, maø chöa lan toûa sang
lónh vöïc kieåm toaùn ñoäc laäp vaø kieåm toaùn noäi boä.
Phöông thöùc ñeå xaùc ñònh tieâu chuaån trong kieåm
toaùn hoaït ñoäng
Ñoaïn 44, CMKTNN 3000 coù gôïi yù xaùc ñònh moät soá
phöông thöùc tieâu chí cuï theå, nhö:
- Ñoái vôùi moät döï aùn, kieåm toaùn vieân nhaø nöôùc caàn
coá gaéng tìm kieám caâu traû lôøi cho caâu hoûi töøng khaâu
cuûa döï aùn hay nghieäp vuï: Moät nhaø quaûn lyù toát neân tieán
haønh vaø kieåm soaùt nhöõng gì trong giai ñoaïn naøy cuûa döï
aùn? Caâu traû lôøi cho caâu hoûi naøy coù theå giuùp xaây döïng
tieâu chí kieåm toaùn.
- Caùc thuû tuïc kieåm soaùt, caùc tieâu chuaån, phöông
phaùp ñaùnh giaù, cam keát veà keát quaû vaø muïc tieâu cuûa
caáp quaûn lyù ñöôïc quy ñònh trong caùc vaên baûn quy
phaïm phaùp luaät coù theå trôû thaønh tieâu chí kieåm toaùn
ñeå ñaùnh giaù tính hieäu quaû, tính hieäu löïc cuûa hoaït
ñoäng ñoù.
49
NGHIEÂN CÖÙU - TRAO ÑOÅI

- Nhöõng nguoàn thoâng tin nhö: luaät phaùp, caùc quy
ñònh, hay chuaån möïc ñöôïc phaùt trieån bôûi nhöõng hieäp
hoäi ngheà nghieäp vaø ñöôïc coâng nhaän bôûi chuyeân gia coù
theå laø caùc tieâu chí cuûa cuoäc kieåm toaùn; hoaëc caùc döõ
lieäu hoaït ñoäng cuûa nhöõng toå chöùc khaùc coù hoaït ñoäng
töông töï, hay nhöõng thoâng leä thöïc haønh toát ñöôïc bieát
ñeán ñeå xaây döïng tieâu chí kieåm toaùn.
- Vieäc phaân tích döõ lieäu trong quaù khöù cuûa ñôn vò
ñöôïc kieåm toaùn (baèng caùch aùp duïng caùc kyõ thuaät keá
toaùn hoaëc thoáng keâ quy chuaån) ñeå xaây döïng tieâu chí
kieåm toaùn.
- Caên cöù vaøo kyø voïng cuûa ngöôøi söû duïng dòch vuï do
ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn cung caáp ñeå xaây döïng tieâu chí
kieåm toaùn. Ñieàu naøy ñöôïc thöïc hieän thoâng qua phoûng
vaán hoaëc göûi baûng hoûi khaûo saùt tôùi ngöôøi söû duïng veà
kyø voïng cuûa hoï ñoái vôùi möùc ñoä hoaït ñoäng cuûa ñôn vò
ñöôïc kieåm toaùn.
MOÄT SOÁ KIEÁN NGHÒ VEÀ ÑÒNH HÖÔÙNG CAÙC
TIEÂU CHUAÅN TRONG KIEÅM TOAÙN HOAÏT ÑOÄNG
Thöù nhaát, caàn xaây döïng khung tieâu chí cuï theå veà
kieåm toaùn hoaït ñoäng cho caùc ñôn vò coù söû duïng taøi saûn
coâng hoaït ñoäng trong caùc ngaønh ngheà, lónh vöïc, nhö: giaùo
duïc, quaûn lyù nhaø nöôùc, y teá, xaây döïng, khai khoaùng…
Thöù hai, caàn xaây döïng heä thoáng chuaån möïc veà
nguyeân taéc kieåm toaùn, quy trình kieåm toaùn, höôùng daãn
kieåm toaùn, khung tieâu chí kieåm toaùn cuï theå ñoái vôùi
kieåm toaùn hoaït ñoäng cho caùc loaïi kieåm toaùn ñoäc laäp,
kieåm toaùn noäi boä theo yeâu caàu ñaët ra neâu treân.
Thöù ba, moät soá phöông thöùc ñöôïc xem xeùt laø hôïp lyù
ñeå xaùc ñònh tieâu chuaån trong kieåm toaùn hoaït ñoäng ôû caùc
loaïi hình kieåm toaùn nhö sau:
(i) Kieåm toaùn vieân caàn xaùc ñònh (hình dung hoaëc moâ
taû) quy trình thöïc hieän cuûa caùc döï aùn, coâng vieäc hoaëc
cuûa hoaït ñoäng cuï theå ñöôïc kieåm toaùn. Vôùi moãi moät giai
ñoaïn thöïc hieän, kieåm toaùn vieân caàn phaûi xaùc ñònh giaû
ñònh vôùi vai troø laø nhaø quaûn lyù doanh nghieäp, thì giai
ñoaïn ñoù neân thöïc hieän nhö theá naøo, kieåm soaùt thöïc hieän
ra sao. Quaù trình traû lôøi caùc giaû ñònh naøy
giuùp kieåm toaùn vieân coù cô sôû ñeå thieát laäp
tieâu chuaån phuø hôïp.
(ii) Kieåm toaùn vieân nghieân cöùu caùc
thuû tuïc vaø chính saùch cuûa ñôn vò ñöôïc
kieåm toaùn, ñaây laø cô sôû ñeå xaây döïng tieâu
chuaån kieåm toaùn. Trong tröôøng hôïp ñôn
vò kieåm toaùn thieáu thuû tuïc hoaëc thuû tuïc
khoâng ñaày ñuû chaët cheõ, kieåm toaùn vieân
coù theå nghieân cöùu caùc thuû tuïc cuûa caùc
ñôn vò hoaït ñoäng töông töï laøm cô sôû xaây
döïng tieâu chuaån kieåm toaùn. Ví duï: Ñeå
ñaùnh giaù tính hieäu quaû veà thuû tuïc haønh
chính cuûa phoøng moät cöûa cuûa moät ñôn vò
caáp sôû, kieåm toaùn vieân coù theå laáy tieâu
chuaån veà chính saùch quy ñònh chung veà
quy trình, trình töï vaø thôøi gian xöû lyù;
soá löôïng giaáy tôø xöû lyù hoaëc traû keát quaû
trong khoaûng thôøi gian xem xeùt; soá laàn
haøi loøng, phaøn naøn, khieáu toá, yeâu caàu xöû
lyù laïi cuûa ngöôøi ñeán giao dòch.
(iii) Kieåm toaùn vieân xaây döïng tieâu
chuaån kieåm toaùn döïa vaøo keát quaû khaûo
saùt veà söï mong ñôïi cuûa caùc ñoái taùc coù
giao dòch vôùi ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn. Ví
duï: Ñeå kieåm toaùn hoaït ñoäng cung caáp
dòch vuï khaùm, chöõa beänh ôû moät beänh
vieän, kieåm toaùn vieân khaûo saùt söï haøi
loøng töø phía ngöôøi beänh veà thôøi gian xöû
lyù giaáy tôø, thôøi gian chôø khaùm, thôøi gian
traû keát quaû, chi phí traû cho caùc dòch vuï.
Döïa treân keát quaû khaûo saùt vaø keát quaû
thaûo luaän vôùi ban laõnh ñaïo beänh vieän,
kieåm toaùn vieân ñöa ra caùc moác tieâu
chuaån phuø hôïp.
(iv) Kieåm toaùn vieân coù theå xaây döïng
tieâu chuaån kieåm toaùn döïa treân caùc keát
quaû phaân tích döõ lieäu hoaït ñoäng trong
quaù khöù cuûa ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

1. Quoác hoäi (2015). Luaät Kieåm toaùn nhaø nöôùc, soá 81/2015/QH13, ngaøy 24/06/2015
2. Quoác hoäi (2019). Luaät söûa ñoåi, boå sung moät soá ñieàu cuûa Luaät Kieåm toaùn nhaø nöôùc, soá 55/2019/
QH14, ngaøy 16/12/2019
3. Kieåm toaùn nhaø nöôùc (2016). Quyeát ñònh soá 02/2016/QÑ-KTNN, ngaøy 15/7/2016 ban haønh Heä
thoáng chuaån möïc Kieåm toaùn nhaø nöôùc
4. Kieåm toaùn nhaø nöôùc (2017). Quyeát ñònh soá 07/2017/QÑ-KTNN, ngaøy 20/6/2017 veà Quy trình
kieåm toaùn hoaït ñoäng cuûa Kieåm toaùn nhaø nöôùc
5. Office of the Auditor General of Canada (2002). Manual of operational procedures of in-
ternal audit
6. United States General Accounting Office (2003). Government Audit Standards, AO-03-864
Public Accounting Firms
7. Office of the Auditor-General of the Federation (2010). Duties of the AG’s Office, retrieved
from https://www.oaugf.gov.ng
8. Institute of Chartered Accountants of India (2006). Chartered Accountants (Amendment) Act,
Parliament of India

50 Kinh teá vaø Döï baùo

Caùc giaûi phaùp
ñoái vôùi heä thoáng caûng haøng khoâng
nhaèm phaùt trieån chuoãi dòch vuï logistics
cho vaän taûi haøng hoùa haøng khoâng
NGOÂ ÑÖÙC PHÖÔÙC*

Caûng haøng khoâng (CHK) khoâng chæ laø nôi ñeå cho taøu bay caát haï caùnh, maø coøn
laø nôi cung caáp caùc dòch vuï haøng khoâng cho haønh khaùch laãn haøng hoùa. Naêng
löïc CHK aûnh höôùng lôùn ñeán naêng löïc vaän taûi haøng hoùa trong ngaønh haøng
khoâng. Noù cho pheùp soá löôïng taøu bay, khoái löôïng haøng hoùa coù theå tieáp nhaän
ñöôïc trong moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh. Vì vaäy, phaùt trieån CHK cuõng laø
moät trong nhöõng noäi dung quan troïng cuûa phaùt trieån keát caáu haï taàng ñoái vôùi
ngaønh haøng khoâng, ñoàng thôøi noù cuõng laø cô sôû ñeå phaùt trieån chuoãi dòch vuï
logistics ñoái vôùi vaän taûi haøng hoùa haøng khoâng. Baøi vieát ñaùnh giaù thöïc traïng
vaän taûi haøng hoùa haøng khoâng trong heä thoáng CHK, ñoàng thôøi ñeà xuaát moät soá
giaûi phaùp trong thôøi gian tôùi.

VAI TROØ CUÛA CHK ÑOÁI VÔÙI
CHUOÃI DÒCH VUÏ LOGISTICS
TRONG VAÄN TAÛI HAØNG HOÙA
HAØNG KHOÂNG
CHK, saân bay laø khu vöïc xaùc ñònh,
bao goàm: saân bay, nhaø ga vaø trang thieát
bò, caùc coâng trình caàn thieát khaùc ñöôïc
söû duïng cho taøu bay ñi, ñeán vaø thöïc
hieän vaän chuyeån haøng khoâng. CHK
coøn laø nôi taäp trung chuû yeáu caùc keát
caáu haï taàng kyõ thuaät chính cuûa ngaønh
haøng khoâng daân duïng, ngoaøi vieäc phuïc
vuï vieäc vaän chuyeån haønh khaùch vaø
haøng hoùa thöông maïi, thì noù coøn laø nôi
dieãn ra caùc hoaït ñoäng chính trò, ngoaïi
giao, quaân söï cuûa caùc quoác gia. Neáu
xeùt veà phöông dieän phaùp lyù, CHK laø
moät doanh nghieäp thöïc hieän caùc dòch
vuï lieân quan ñeán vaän chuyeån haøng
khoâng vaø phuïc vuï taøu bay theo chính
saùch quy ñònh cuûa nhaø nöôùc. Caùc CHK
chæ phuïc vuï cho muïc ñích khai thaùc
haøng khoâng chung hoaëc muïc ñích vaän
chuyeån haønh khaùch, haønh lyù, haøng hoùa,
böu phaåm, böu kieän, thö, maø khoâng
phaûi vaän chuyeån coâng coäng ñöôïc xem
laø caùc CHK chuyeân duøng.
*
ThS., Tröôøng Ñaïi hoïc Giao thoâng vaän taûi TP. Hoà Chí Minh
Danh muïc vaän chuyeån haøng hoùa baèng ñöôøng haøng
khoâng khoâng raát ña daïng, so vôùi caùc hình thöùc vaän
chuyeån khaùc, vaän taûi haøng khoâng gaàn nhö höôùng tôùi
caùc maët haøng coù giaù trò cao, noù gaàn nhö khoâng phuø
hôïp vôùi caùc loaïi haøng hoùa coù giaù trò thaáp. Xeùt veà möùc
ñoä phuû soùng toaøn caàu, hoaït ñoäng logistics trong ngaønh
haøng khoâng coù theå keát noái haàu nhö toaøn boä caùc quoác
gia treân theá giôùi. Tuy khoái löôïng vaän chuyeån baèng
ñöôøng haøng khoâng töông ñoái nhoû, nhöng giaù trò haøng
hoùa laïi chieám tyû troïng lôùn trong toång khoái löôïng haøng
hoùa vaän chuyeån. Dòch vuï logistics ñoái vôùi vaän taûi haøng
hoùa haøng khoâng dieãn ra taïi CHK laø chuoãi cung öùng,
bao goàm: vieäc hoaïch ñònh, thöïc hieän, kieåm soaùt vieäc
vaän chuyeån vaø löu tröõ hieäu quaû haøng hoùa, dòch vuï,
cuõng nhö nhöõng thoâng tin lieân quan töø nôi xuaát phaùt
(CHK ñi) tôùi ñieåm ñeán (CHK ñeán) ñeå ñaùp öùng yeâu caàu
cuûa khaùch haøng veà vaän chuyeån haøng hoùa qua ñöôøng
haøng khoâng theo quy ñònh cuûa ngaønh vaø caùc chuaån
möïc, luaät phaùp quoác teá. Hoaït ñoäng logistics ñoái vôùi
vaän taûi haøng hoùa haøng khoâng dieãn ra taïi CHK, khoâng
phaûi laø moät hoaït ñoäng rieâng leû, maø laø moät chuoãi caùc
hoaït ñoäng lieân tuïc, lieân quan maät thieát vaø taùc ñoäng
qua laïi vôùi nhau, ñöôïc thöïc hieän moät caùch khoa hoïc
vaø coù heä thoáng qua caùc böôùc: nghieân cöùu, hoaïch ñònh,
toå chöùc, quaûn lyù, thöïc hieän, kieåm tra, kieåm soaùt vaø
hoaøn thieän. Töø ñoù, coù theå thaáy, chuoãi dòch vuï logistics
ñoái vôùi vaän taûi haøng hoùa trong ngaønh haøng khoâng, bao
goàm 3 lónh vöïc toång hôïp laø: giao nhaän haøng hoùa haøng

Economy and Forecast Review 51

NGHIEÂN CÖÙU - TRAO ÑOÅI
HÌNH: CHUOÃI DÒCH VUÏ LOGISTICS VAÄN TAÛI HAØNG HOÙA
TRONG NGAØNH HAØNG KHOÂNG
Nguoàn: Nguyeãn Haûi Quang, 2016
khoâng, dòch vuï haøng hoùa haøng khoâng vaø vaän taûi haøng
hoùa haøng khoâng (Hình).
THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG VAÄN TAÛI HAØNG
HOÙA HAØNG KHOÂNG TRONG HEÄ THOÁNG CHK
Hoaït ñoäng vaän taûi haøng hoùa haøng khoâng taïi Vieät
Nam ñang ñöôïc khai thaùc ôû heä thoáng 23 CHK, do Toång
Coâng ty Caûng haøng khoâng Vieät Nam (ACV) quaûn lyù
goàm 12 CHK quoác noäi vaø 9 CHK quoác teá, trong ñoù 4
CHK Noäi Baøi, Ñaø Naüng, Taân Sôn Nhaát, Cam Ranh laø
cöûa ngoõ quoác teá. Heä thoáng caùc caûng naøy ñöôïc phaân boå
theo khu vöïc goàm: Khu vöïc mieàn Baéc: 7 CHK goàm
4 CHK quoác teá; Khu vöïc mieàn Trung: 7 CHK goàm 3
CHK quoác teá; Khu vöïc mieàn Nam: 9 CHK goàm 3 CHK
quoác teá. Toång dieän tích ñaát taïi 23 CHK khoaûng 13.321
ha. Rieâng CHK Quoác teá Vaân Ñoàn laø CHK tö nhaân ñaàu
tieân cuûa Vieät Nam ñaït tieâu chuaån caáp 4E do Taäp ñoaøn
Sun Group ñaàu tö.
Tính tôùi thôøi ñieåm thaùng 12/2020, ngaønh vaän taûi
haøng khoâng Vieät Nam coù söï tham gia cuûa 4 doanh
nghieäp noäi ñòa (vôùi 6 haõng haøng khoâng: Vietnam
Airlines, Jetstar Pacific, Vietjet Air, Bamboo Airways,
Viettravel Airlines, VASCO) ñang khai thaùc 50 ñöôøng
bay noäi ñòa keát noái Haø Noäi, Ñaø Naüng, TP. Hoà Chí Minh
theo heä thoáng maïng ñöôøng bay “truïc-nan” töø 3 trung
taâm, keát hôïp phaùt trieån maïng ñöôøng bay “ñieåm ñeán
ñieåm” vôùi caùc CHK ñòa phöông. Veà maïng ñöôøng bay
quoác teá, caùc haõng haøng khoâng Vieät Nam cuøng vôùi 70
haõng haøng khoâng nöôùc ngoaøi thuoäc 24 quoác gia, vuøng
laõnh thoå ñang khai thaùc hôn 208 ñöôøng bay quoác teá
thöôøng leä vaø thueâ chuyeán thöôøng leä keát noái 9 CHK
quoác teá cuûa Vieät Nam vaø tôùi 25 quoác gia, vuøng laõnh
thoå treân theá giôùi, töø caùc khu vöïc taïi chaâu AÙ (goàm Ñoâng
Nam AÙ, Ñoâng Baéc AÙ, Nam AÙ, Trung AÙ, Trung Ñoâng)
tôùi caùc quoác gia chaâu AÂu, chaâu Phi, Baéc Myõ vaø UÙc [1].
Hieän, thò tröôøng haøng khoâng trong nöôùc noùi chung
vaø thò tröôøng haøng hoùa haøng khoâng trong nöôùc noùi
rieâng ñöôïc chia thaønh caùc ñöôøng bay tuyeán truïc noái
giöõa Haø Noäi - TP. Hoà Chí Minh vaø Haø Noäi - Ñaø Naüng
- TP. Hoà Chí Minh; vaø caùc ñöôøng bay tuyeán leû theo
kieåu truïc nan noái giöõa Haø Noäi, Ñaø Naüng, TP. Hoà Chí
52
Minh vôùi caùc CHK ñòa phöông laø Ñieän
Bieân, Haûi Phoøng, Vinh, Quaûng Bình,
Hueá, Pleiku, Buoân Meâ Thuoät, Ñaø Laït,
Tuy Hoøa, Quy Nhôn, Cam Ranh, Caàn
Thô, Raïch Giaù, Phuù Quoác, Caø Mau
vaø Coân Ñaûo. Theo baùo caùo cuûa Toång
Coâng ty Caûng haøng khoâng Vieät Nam,
giai ñoaïn 2015-2020, thò tröôøng noäi ñòa
coù möùc taêng trung bình laø 15,4%/naêm.
Trong ñoù, haøng hoùa vaän chuyeån chuû
yeáu treân tuyeán truïc Haø Noäi - TP. Hoà
Chí Minh (chieám gaàn 60%), tuyeán TP.
Hoà Chí Minh - Ñaø Naüng - Haø Noäi chæ
chieám khoaûng 6%, coøn laïi laø caùc tuyeán
bay khaùc laø 34%. Löôïng haøng hoùa noäi
ñòa chuû yeáu laø qua caùc CHK mieàn Nam
(chieám khoaûng 48%) vaø caùc CHK mieàn
Baéc (chieám khoaûng 45%). Coøn laïi, mieàn
Trung chæ chieám khoaûng 7%. Ñoái vôùi
thò tröôøng quoác teá, haøng hoùa quoác teá ñi,
ñeán Vieät Nam, tröôùc ñaây chuû yeáu laø qua
CHK Taân Sôn Nhaát, nhöng trong nhöõng
naêm trôû laïi ñaây, saûn löôïng qua CHK Noäi
Baøi xaáp xæ baèng CHK Taân Sôn Nhaát.
Coøn laïi moät löôïng raát nhoû laø qua CHK
Ñaø Naüng vaø moät soá CHK quoác teá khaùc.
Neáu caên cöù vaøo nhu caàu thò tröôøng,
möùc ñoä khai thaùc vaø tính chaát caïnh tranh,
thò tröôøng haøng hoùa haøng khoâng quoác teá
ñi, ñeán Vieät Nam ñöôïc chia thaønh caùc
khu vöïc: Ñoâng Nam AÙ; Ñoâng Baéc AÙ vaø
xuyeân luïc ñòa. Trong ñoù, vôùi thò tröôøng
Ñoâng Nam AÙ, chuû yeáu laø töø TP. Hoà Chí
Minh vaø Haø Noäi ñi vaø ñeán Campuchia,
Laøo, Thaùi Lan, Singapore vaø Malaysia.
Thò tröôøng Ñoâng Baéc AÙ chuû yeáu laø töø TP.
Hoà Chí Minh vaø Haø Noäi ñi vaø ñeán Trung
Quoác, Ñaøi Loan, Hoàng Koâng, Nhaät Baûn,
Haøn Quoác. Thò tröôøng xuyeân luïc ñòa chuû
yeáu laø töø TP. Hoà Chí Minh vaø Haø Noäi ñi
vaø ñeán Baéc Myõ, chaâu AÂu vaø UÙc.
Theo baùo caùo cuûa Toång Coâng ty
Caûng haøng khoâng Vieät Nam, saûn löôïng
vaän taûi haøng hoùa haøng khoâng giai ñoaïn
naêm 2017-2019 ñieàu coù söï taêng tröôûng
qua caùc naêm. Trong ñoù, toång haøng hoùa
vaø böu kieän vaän chuyeån qua heä thoáng
caûng naêm 2018 laø 1.517 ngaøn taán, taêng
11% so vôùi naêm 2017 (haøng hoùa, böu
kieän vaän chuyeån quoác teá laø 917 ngaøn
taán, quoác noäi laø 546 ngaøn taán).
Vôùi söï taêng tröôûng cuûa thò tröôøng vaän
taûi haøng khoâng, cuõng nhö thöïc hieän bieän
phaùp toái öu hoùa trong hoaït ñoäng dòch vuï
logistics ñoái vôùi vaän taûi haøng hoùa, naêm
2019, toång löôïng haøng hoùa vaø böu kieän
laø 1.540 ngaøn taán, taêng 2% so vôùi naêm
2018 (haøng hoùa, böu kieän vaän chuyeån
Kinh teá vaø Döï baùo
quoác teá laø 1.010 ngaøn taán, quoác noäi laø
531 ngaøn taán). Naêm 2020, trong boái
caûnh dòch beänh Covid-19 buøng phaùt töø
ñaàu naêm taïi Trung Quoác vaø nhanh choùng
buøng phaùt maïnh treân khaép caùc quoác gia,
vuøng laõnh thoå treân toaøn theá giôùi, ngaønh
haøng khoâng laø moät trong nhöõng ngaønh
chòu thieät haïi naëng neà nhaát. Theo ñoù, saûn
löôïng haøng hoùa böu kieän naêm 2020 ñaït
1.302 nghìn taán, giaûm 15% so vôùi naêm
2019, chæ ñaït ñöôïc 98% so vôùi keá hoaïch
ñaët ra cuûa naêm. Trong ñoù, haøng hoùa böu
kieän quoác teá ñaït 920 nghìn taán, giaûm 8%
so vôùi naêm 2019; haøng hoùa böu kieän noäi
ñòa ñaït 381 nghìn taán, giaûm 28% so vôùi
naêm 2019 [1].
Maëc duø laø ngaønh coù nhieàu tieàm naêng
phaùt trieån, nhöng Vieät Nam vaãn chöa coù
haõng haøng khoâng chuyeân chôû haøng hoùa
ñöôïc caáp pheùp ñi vaøo hoaït ñoäng. Trong
khi ñoù, heä thoáng dòch vuï haøng hoùa môùi
ñöôïc chuyeân moân hoùa taïi 2 CHK quoác
teá Noäi Baøi vaø Taân Sôn Nhaát. Caùc CHK
coøn laïi vaãn do caùc haõng haøng khoâng hoaëc
caùc ñôn vò cung caáp dòch vuï kyõ thuaät maët
ñaát taïi CHK phuïc vuï. Coâng suaát vaø naêng
löïc taïi 2 CHK quoác teá Noäi Baøi vaø Taân
Sôn Nhaát tuy ñöôïc môû roäng, nhöng vaãn
chöa theå ñaùp öùng toát nhu caàu hieän taïi vaø
nhu caàu phaùt trieån trong thôøi gian tôùi.
Maëc khaùc, CHK quoác teá Taân Sôn Nhaát
ñang bò quaù taûi veà khaû naêng tieáp thu caùc
chuyeán bay, saân ñaäu taøu bay vaøo ban
ñeâm; Giao thoâng vaøo CHK haïn cheá cho
xe vaän chuyeån haøng hoùa lôùn vaøo giôø cao
ñieåm, nhöng cuõng chöa ñöôïc phaùt trieån
theo moâ hình dòch vuï nhaø ga haøng hoùa
haøng khoâng keùo daøi.
MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP
Moät laø, ñaåy maïnh vieäc thöïc hieän caùc
quy ñònh cuûa phaùp luaät veà caùc hoaït ñoäng
lieân quan ñeán chuoãi dòch vuï logistics
trong ngaønh haøng khoâng. Ñaûm baûo caùc
hoaït ñoäng kinh doanh dieãn ra theo ñuùng
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
1. Toång Coâng ty Caûng haøng khoâng Vieät Nam (ACV) (2018-2020). Baùo caùo thöôøng nieân cuûa
ACV naêm 2018, 2019, 2020
2. Nguyeãn Haûi Quang, Chu Hoaøng Haø vaø Tröông Quang Duõng (2012). Giaùo trình kinh teá vaän
taûi haøng khoâng, Nxb Theá giôùi, Haø Noäi
3. Nguyeãn Haûi Quang, Nguyeãn Thanh Tuaán, Phaïm Thò Cuùc Phöông vaø Nguyeãn Thò Haø (2016).
Nghieân cöùu phaùt trieån dòch vuï logistics trong ngaønh haøng khoâng Vieät Nam ñeán naêm 2020 ñònh höôùng
sau naêm 2020, Ñeà taøi nghieân cöùu khoa hoïc caáp boä cuûa Boä Giao thoâng vaän taûi, Hoïc vieän Haøng khoâng
Vieät Nam
Economy and Forecast Review
caùc quy ñònh hieän haønh cuûa phaùp luaät veà ñaêng kyù
kinh doanh, ñieàu kieän kinh doanh taïi heä thoáng caùc
CHK. Hoaøn thieän cô cheá quy ñònh thoáng nhaát veà giaù,
phí, leä phí ñoái vôùi caùc dòch vuï logistics vaän taûi haøng
hoùa taïi CHK, saân bay, ñaûm baûo tính ñoàng boä, choáng
caïnh tranh, phaù giaù. Coù nhöõng ñieàu chænh vaø caùc kieán
nghò leân caùc cô quan caáp treân ñeå thaùo gôõ veà nhöõng
quy ñònh cöùng nhaéc, choàng cheùo… gaây khoù khaên cho
doanh nghieäp khi tham gia cung öùng dòch vuï logistics
taïi CHK, saân bay.
Hai laø, tieán haønh xaây döïng vaø hoaøn thieän keát caáu
haï taàng logistics haøng khoâng, raø soaùt quy hoaïch, keá
hoaïch, ñaûm baûo tính ñoàng boä cuûa haï taàng cuûa töøng
saân bay vôùi muïc tieâu phaùt trieån chung cuûa hoaït ñoäng
logistics trong ngaønh haøng khoâng. Caùc cô quan quaûn
lyù ngaønh haøng khoâng caàn phoái hôïp vôùi caùc cô quan
taïi ñòa phöông, nhö: Boä Quoác phoøng, UBND nôi coù
CHK trong vieäc xaùc ñònh ranh giôùi, quyõ ñaát phuïc
vuï cho vieäc môû roäng, xaây döïng kho baõi, ñieåm taäp
keát haøng, haønh lang beân ngoaøi cuûa CHK, vieäc ñaàu
tö naâng caáp heä thoáng vaän chuyeån, kho baõi cuõng caàn
ñöôïc quan taâm moät caùch phuø hôïp ñeå ñaùp öùng caùc dòch
vuï logistics cho vaän taûi haøng hoùa trong ngaønh haøng
khoâng. Gaén keát heä thoáng caùc CHK vôùi caùc trung taâm
logistics, trong ñoù trung taâm logistics haøng khoâng laø
moät trong nhöõng trung taâm caàn ñöôïc trieån khai xaây
döïng döïa treân vieäc boá trí cuûa heä thoáng CHK.
Ba laø, ñaåy maïnh vieäc öùng duïng coâng ngheä thoâng
tin taïi caùc CHK ñeå ñaùp öùng toát caùc yeâu caàu ñoái vôùi caùc
doanh nghieäp trong vieäc cung caáp dòch vuï logistics troïn
goùi 3PL ñoái vôùi vaän taûi haøng hoùa haøng khoâng vôùi giaù
thaønh caïnh tranh. Caàn phaûi coù söï phoái hôïp giöõ caùc nhaø
cung caáp dòch vuï logistics haøng khoâng vôùi caùc boä phaän
chuyeân moân nhö Haûi quan, taøi chính… cuûa CHK ñeå tieát
kieäm thôøi gian trong chuoãi quaù trình vaän chuyeån haøng
hoùa haøng khoâng.
Boán laø, taêng cöôøng vai troø cuûa ñoäi nguõ an ninh
taïi CHK trong coâng taùc kieåm tra, giaùm saùt haøng hoùa
xuaát - nhaäp, raø soaùt an ninh haøng hoùa, thoâng qua caùc
hình thöùc taäp huaán, ñaøo taïo chuyeân saâu ñeå phaùt hieän
nhanh caùc tình huoáng gian laän, coá tình vi phaïm phaùp
luaät trong hoaït ñoäng vaän taûi haøng hoùa haøng khoâng taïi
CHK. Ñoàng thôøi, toå chöùc thöôøng xuyeân coâng taùc taäp
huaán cho löïc löôïng chuyeân moân veà coâng taùc tìm kieám,
cöùu naïn, ñieàu tra söï coá trong hoaït ñoäng chuoãi dòch vuï
logistics dieãn ra taïi CHK.
53
NGHIEÂN CÖÙU - TRAO ÑOÅI

Phaùt trieån doanh nghieäp

vuøng Ñoàng baèng soâng Cöûu Long:
Thöïc traïng vaø giaûi phaùp TAÏ VIEÄT ANH*

Vuøng Ñoàng baèng soâng Cöûu Long (ÑBSCL) goàm TP. Caàn Thô vaø 12 tænh: Long
An, Tieàn Giang, Beán Tre, Vónh Long, Traø Vinh, Haäu Giang, Soùc Traêng, Ñoàng
Thaùp, An Giang, Kieân Giang, Baïc Lieâu vaø Caø Mau. Maëc duø coù lôïi theá naèm
ngay saùt TP. Hoà Chí Minh vaø vuøng Kinh teá troïng ñieåm Ñoâng Nam Boä naêng
ñoäng vaø phaùt trieån, song döôøng nhö ÑBSCL khoâng ñöôïc höôûng lôïi ñaùng keå töø
söï keát noái naøy, khoâng nhöõng theá coøn ngaøy moät tuït haäu. Baøi vieát ñaùnh giaù thöïc
traïng phaùt trieån doanh nghieäp (DN) vuøng ÑBSCL taïi nhieàu khoaûng thôøi gian
khaùc nhau trong giai ñoaïn 2009-2020, töø ñoù ñeà xuaát nhöõng giaûi phaùp nhaèm
khuyeán khích khôûi nghieäp vaø phaùt trieån DN cuûa Vuøng trong thôøi gian tôùi.

THÖÏC TRAÏNG PHAÙT TRIEÅN DN VUØNG ÑBSCL
Tình hình DN gia nhaäp vaø ruùt lui khoûi thò tröôøng
Tình hình DN gia nhaäp thò tröôøng
Theo Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö, naêm 2020, toång soá
DN gia nhaäp thò tröôøng ôû ÑBSCL laø 13.374 DN (taêng
8,3%), trong ñoù coù 10.360 DN thaønh laäp môùi (taêng
10,3%) vaø 3.014 DN quay trôû laïi hoaït ñoäng (19,96%).
Tình hình ñaêng kyù thaønh laäp DN môùi
Trong boái caûnh ñaïi dòch Covid-19, naêm 2020, caû
nöôùc coù 134.941 DN thaønh laäp môùi vôùi soá voán ñaêng
kyù laø 2.235.626 tyû ñoàng, giaûm 2,3% veà soá DN vaø taêng
29,2% veà soá voán ñaêng kyù. Xeùt theo caùc vuøng kinh
teá - xaõ hoäi, naêm 2020, Ñoâng Nam Boä laø vuøng coù soá
DN ñaêng kyù nhieàu nhaát, ñaït 55.850 DN, chieám 41,3%
toång soá DN ñaêng kyù môùi trong caû nöôùc. Tieáp theo laø
vuøng Ñoàng baèng soâng Hoàng vôùi 39.724 DN ñaêng kyù
môùi, chieám 29,4%. Trong khi ñoù, vuøng ÑBSCL chæ coù
10.360 DN ñaêng kyù môùi, chieám 7,6%, chæ ñöùng treân
2 vuøng laø Trung du vaø mieàn nuùi phía Baéc (5.532 DN,
chieám 4%) vaø Taây Nguyeân (4.849 DN, chieám 3,5%).
Xeùt trong giai ñoaïn 2013-2020, soá löôïng DN thaønh
laäp môùi vuøng ÑBSCL ngaøy caøng taêng leân, töø 7.234 DN
naêm 2013 leân 10.360 DN naêm 2020, ñaït toác ñoä taêng
tröôûng trung bình laø 4,4%/naêm, chöa baèng moät nöûa toác
ñoä taêng trung bình cuûa caû nöôùc trong giai ñoaïn naøy
(10,2%/naêm). Chính vì toác ñoä taêng tröôûng thaáp hôn so
vôùi maët baèng chung caû nöôùc, neân tyû troïng DN thaønh
laäp môùi vuøng ÑBSCL trong caû nöôùc ñaõ ngaøy caøng coù
xu höôùng giaûm ñi.
Soá DN quay trôû laïi hoaït ñoäng ôû ÑBSCL
Trong naêm 2020, soá DN quay trôû laïi hoaït ñoäng laø
44.096 DN, taêng 11,9% so vôùi naêm 2019. Trong toång soá
*
Phoøng Thöông maïi vaø Coâng nghieäp Vieät Nam
hôn 44 nghìn DN quay laïi hoaït ñoäng naêm
2020, vuøng Ñoâng Nam Boä tieáp tuïc coù soá
DN quay trôû laïi hoaït ñoäng nhieàu nhaát, ñaït
15.548 DN, chieám tyû troïng 35,3%, tieáp
ñeán laø Ñoàng baèng soâng Hoàng, vôùi 14.789
DN chieám 33,5%. ÑBSCL coù 3.014 DN
quay trôû laïi hoaït ñoäng, chieám 6,8% vaø
ñöùng thöù 4.
Xeùt trong giai ñoaïn 2013-2020, neáu
tình hình DN quay trôû laïi hoaït ñoäng treân
caû nöôùc coù xu höôùng taêng ñeàu qua caùc
naêm, tröø naêm 2017 laø giaûm nheï, ñaït toác
ñoä bình quaân laø 18,27%/naêm, thì dieãn
bieán ôû ÑBSCL coù phaàn gioáng hình sin,
vôùi toác ñoä taêng bình quaân cao hôn, ñaït
28,97%/naêm (phaàn lôùn nhôø söï taêng baát
thöôøng cuûa naêm 2015 ñaït 133%). Neáu
chæ xeùt trong giai ñoaïn 2016-2020, toác
ñoä taêng tröôûng veà soá löôïng DN quay trôû
laïi hoaït ñoäng cuûa vuøng ÑBSCL chæ ñaït
6,7%/naêm, chöa baèng moät nöûa so vôùi
maët baèng chung caû nöôùc trong cuøng giai
ñoaïn laø 13,9%/naêm (Hình 1).
Tình hình DN ruùt khoûi thò tröôøng
Neáu soá löôïng DN thaønh laäp môùi vaø
quay laïi hoaït ñoäng laø nguoàn boå sung quan
troïng vaøo thò tröôøng, thì soá DN phaûi ngöøng
hoaït ñoäng (coù ñaêng kyù hoaëc khoâng ñaêng
kyù) hoaëc giaûi theå seõ cho thaáy soá löôïng DN
ruùt lui khoûi thò tröôøng moãi naêm.
Tình hình DN ngöøng hoaït ñoäng
Naêm 2020 trong söï aûnh höôûng cuûa
dòch beänh, soá DN taïm ngöøng kinh doanh

54 Kinh teá vaø Döï baùo

coù ñaêng kyù cuûa caû nöôùc laø 46.592 DN,
taêng 16,2%. Traùi vôùi söï giaûm maïnh veà
soá DN taïm ngöøng kinh doanh coù ñaêng kyù
treân caû nöôùc, soá DN phaûi taïm ngöøng kinh
doanh coù ñaêng kyù taïi vuøng ÑBSCL laïi
taêng ít hôn, vôùi 2.356 DN (taêng 15,6% so
vôùi naêm 2019).
Xeùt trong giai ñoaïn 2013-2020, dieãn
bieán veà soá löôïng DN taïm ngöøng hoaït
ñoäng vuøng ÑBSCL khaù töông ñoàng vôùi
caû nöôùc. Trong soá 6 vuøng kinh teá - xaõ
hoäi, ÑBSCL luoân ñöùng thöù 4 veà soá löôïng
DN ngöøng hoaït ñoäng ôû giai ñoaïn 2014-
2020, xeáp treân hai vuøng laø Taây Nguyeân
vaø Trung du vaø mieàn nuùi phía Baéc. Ñieàu
naøy cuõng gioáng nhö tình hình ñaêng kyù
thaønh laäp DN, nhöng ñieåm khaùc bieät
chính laïi laø toác ñoä taêng tröôûng veà soá
löôïng DN ngöøng hoaït ñoäng. Toác ñoä taêng
tröôûng veà soá löôïng DN ngöøng hoaït ñoäng
ôû vuøng ÑBSCL thöôøng naèm trong Top
ñaàu, daãn ñeán toác ñoä taêng tröôûng bình
quaân giai ñoaïn 2013-2019 ñaït 19,2%/
naêm, cao thöù 3, chæ thua so vôùi vuøng
Trung du mieàn nuùi phía Baéc (24,3%/
naêm) vaø Baéc Trung Boä vaø Duyeân haûi
mieàn Trung (20,9%/naêm). Ñieàu naøy
ñaõ laøm thu heïp khoaûng caùch töông ñoái
veà soá löôïng DN ngöøng hoaït ñoäng giöõa
ÑBSCL vôùi Ñoâng Nam Boä, vuøng thöôøng
coù soá löôïng DN ngöøng hoaït ñoäng cao
nhaát, töø möùc 1/4,6 laàn naêm 2013 xuoáng
1/3,7 laàn naêm 2019. Vaán ñeà naøy ñaët ra
caâu hoûi veà söùc khoûe cuûa coäng ñoàng DN ôû
vuøng ÑBSCL vaø hieäu quaû chính saùch hoã
trôï DN taïi ñaây, khi maø taêng tröôûng veà soá
löôïng DN ngöøng hoaït ñoäng luoân ôû möùc
cao hôn so vôùi caùc vuøng khaùc.
Trong giai ñoaïn 2013-2020, duø soá
löôïng DN ngöøng hoaït ñoäng coù ñaêng kyù
luoân coù xu höôùng taêng leân, nhöng taêng
vôùi tyû leä thaáp vaø khaù oån ñònh. Tuy nhieân,
soá löôïng DN ngöøng hoaït ñoäng khoâng
ñaêng kyù hoaëc chôø giaûi theå laïi lôùn vaø
dieãn bieán khoâng oån ñònh, taêng cao vaøo
caùc naêm 2015, 2018 vaø 2019. Ñaùng chuù
yù, naêm 2018-2019, tuy neàn kinh teá coù
nhieàu daáu hieäu tích cöïc, taêng tröôûng cao
treân 7%, soá löôïng DN ñaêng kyù thaønh
laäp ôû vuøng ÑBSCL ñaït treân 9.000 DN,
nhöng soá löôïng DN ngöøng hoaït ñoäng
khoâng ñaêng kyù cuõng taêng cao, ñaëc bieät
naêm 2019 vôùi treân 9.000 DN. Ñieàu naøy,
moät maët, aûnh höôûng ñeán muïc tieâu phaùt
trieån veà soá löôïng DN cuûa Vuøng; maët
khaùc, cho thaáy tính khoâng beàn vöõng
trong phaùt trieån DN. Ñaëc bieät, trong
naêm 2020, döôùi taùc ñoäng cuûa ñaïi dòch
Economy and Forecast Review
HÌNH 1: SOÁ LÖÔÏNG DN QUAY TRÔÛ LAÏI HOAÏT ÑOÄNG
ÔÛ ÑBSCL (2013-2020)
Nguoàn: Coång Thoâng tin quoác gia veà ñaêng kyù DN - Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö
Covid-19, soá löôïng DN ngöøng hoaït ñoäng coù ñaêng kyù
trong caùc vuøng: Ñoàng baèng soâng Hoàng, Baéc Trung Boä
vaø Duyeân haûi mieàn Trung, Ñoâng Nam Boä taêng ñoät
bieán so vôùi 3 vuøng coøn laïi. Ñaây cuõng laø cô hoäi cho DN
vuøng ÑBSCL phaùt trieån thu heïp daàn khoaûng caùch vôùi
caùc vuøng Top cuûa nöôùc ta.
Tình hình DN giaûi theå
Soá DN hoaøn taát thuû tuïc giaûi theå trong naêm 2020 cuûa
caû nöôùc laø 17.464 DN, taêng 3,7% so vôùi cuøng kyø naêm
2019. Veà cô caáu DN giaûi theå theo vuøng, Ñoâng Nam Boä
tieáp tuïc duy trì laø vuøng coù soá DN giaûi theå nhieàu nhaát
trong naêm vôùi 7.704 DN, chieám tôùi 44,11%. Ñoàng baèng
soâng Hoàng laø vuøng coù soá DN giaûi theå cao thöù hai, vôùi
3.836 DN, chieám 21,97%; tieáp ñeán laø Baéc Trung Boä vaø
Duyeân haûi mieàn Trung vôùi 2.839 DN, chieám 15,27%,
khu vöïc ÑBSCL vôùi 1.889 DN giaûi theå, chieám 10,81%,
ñöùng treân caû vuøng Taây Nguyeân vaø Trung du mieàn nuùi
phía Baéc. Nhö vaäy, so vôùi naêm 2019, vuøng ÑBSCL coù
soá DN giaûi theå giaûm ñeán 37,32%, giaûm cao nhaát trong
soá 6 vuøng kinh teá - xaõ hoäi. Taây Nguyeân laø nôi coù ít DN
giaûi theå nhaát, vôùi 480 DN, chieám 2,75%.
Neáu xeùt trong giai ñoaïn 2013-2020, soá löôïng DN
giaûi theå ôû vuøng ÑBSCL khaù oån ñònh trong nhöõng
naêm 2014-2018, thöôøng döôùi 2.000 DN, giuùp tyû troïng
cuûa vuøng ÑBSCL coù xu höôùng giaûm ñi. Tuy nhieân,
naêm 2019 laïi taêng maïnh leân treân 3.000 DN, khieán tyû
troïng taêng töø 11,9% leân 17,9%. Moät ñieåm löu yù nöõa laø
dieãn bieán söï thay ñoåi veà soá löôïng DN giaûi theå ôû vuøng
ÑBSCL thöôøng ngöôïc chieàu vôùi xu höôùng chung cuûa
caû nöôùc. Trong soá 6 vuøng, ÑBSCL ñöùng thöù 4 veà toác
ñoä taêng tröôûng soá DN giaûi theå trong giai ñoaïn 2013-
2019, ñaït 9%/naêm, thaáp hôn möùc trung bình cuûa caû
nöôùc laø 9,4%/naêm. Ñieåm khôûi saéc laø naêm 2020, DN
giaûi theå cuûa ÑBSCL ñaõ giaûm ñoät bieán so vôùi taát caû caùc
vuøng coøn laïi.
55
NGHIEÂN CÖÙU - TRAO ÑOÅI
Tình hình DN ñang hoaït ñoäng vuøng ÑBSCL
Soá löôïng DN ñang hoaït ñoäng taïi vuøng ÑBSCL
naêm 2020
Theo Saùch traéng DN Vieät Nam naêm 2020, soá
DN ñang hoaït ñoäng taïi vuøng ÑBSCL taïi thôøi ñieåm
31/12/2020 laø 59.452 DN, chieám 7,32% toång soá DN
ñang hoaït ñoäng treân caû nöôùc (811.538 DN), ñöùng thöù
4 trong soá 6 vuøng kinh teá - xaõ hoäi. Vuøng coù nhieàu DN
ñang hoaït ñoäng nhaát laø Ñoâng Nam Boä (334.934 DN,
chieám 41,27%); tieáp ñeán laø Ñoàng baèng soâng Hoàng
(253.425 DN, chieám 31,23%); Baéc Trung Boä vaø
Duyeân haûi mieàn Trung (107.158 DN, chieám 13,20%).
Hai vuøng coù soá DN thaáp nhaát laø Trung du vaø mieàn nuùi
phía Baéc (34.271 DN, chieám 4,22%) vaø Taây Nguyeân
(22.298 DN, chieám 2,74%).
Ñaùng chuù yù, ÑBSCL laø vuøng coù toác ñoä taêng tröôûng
veà soá löôïng DN ñang hoaït ñoäng thaáp nhaát trong soá 6
vuøng kinh teá - xaõ hoäi giai ñoaïn 2017-2020, chæ ñaït 5,7%/
naêm, ñöùng sau caû vuøng Trung du vaø mieàn nuùi phía Baéc
(6,5%/naêm) vaø keùm xa Ñoâng Nam Boä, vuøng coù toác ñoä
taêng tröôûng cao nhaát laø 8,6%/naêm. Taêng tröôûng cuûa 3
vuøng coøn laïi cuõng ñaït treân 7%/naêm vaø möùc trung bình
cuûa caû nöôùc laø 7,6%/naêm. Ñieàu naøy cho thaáy, söï phaùt
trieån veà DN ñang hoaït ñoäng ôû vuøng ÑBSCL ñang gaëp
nhieàu trôû ngaïi.
Xeùt veà maät ñoä DN treân daân soá taïi thôøi ñieåm
31/12/2020, ÑBSCL laø vuøng coù maät ñoä DN raát thaáp,
ñaït 3,4 DN/1.000 ngöôøi, chæ cao hôn vuøng Trung du
vaø mieàn nuùi phía Baéc (2,7 DN/1.000 ngöôøi), thaáp hôn
caû vuøng Taây Nguyeân (3,8 DN/1.000 ngöôøi) vaø thaáp
hôn nhieàu möùc trung bình cuûa caû nöôùc laø möùc 8,9 = 3
DN/1.000 ngöôøi. Vuøng coù maät ñoä DN cao nhaát laø Ñoâng
Nam Boä (17,4 DN/1.000 ngöôøi), tieáp ñeán laø Ñoàng baèng
soâng Hoàng (11,1 DN/1.000 ngöôøi), Baéc Trung Boä vaø
Duyeân haûi mieàn Trung (5,3 DN/1.000 ngöôøi). Ñieàu
naøy cho thaáy, möùc ñoä phaùt trieån DN ôû vuøng ÑBSCL
coøn raát thaáp, caàn khuyeán khích tinh thaàn khôûi nghieäp
vaø thaønh laäp doanh nghieäp ôû Vuøng naøy.
Söï phaùt trieån DN ÑBSCL giai ñoaïn 2013-2020
Ñeå coù ñöôïc caùi nhìn ñaày ñuû hôn veà söï phaùt trieån
cuûa DN vuøng ÑBSCL, baøi vieát seõ phaân tích thöïc traïng
phaùt trieån DN trong giai ñoaïn 2013-2020 döïa treân keát
quaû khaûo saùt DN haøng naêm cuûa Toång cuïc Thoáng keâ.
Keát quaû naøy seõ cho thaáy thöïc traïng phaùt trieån caû veà soá
löôïng vaø chaát löôïng cuûa caùc DN hoaït ñoäng coù keát quaû
kinh doanh, maø Toång cuïc Thoáng keâ thu thaäp ñöôïc qua
khaûo saùt haøng naêm.
Phaùt trieån veà soá löôïng DN hoaït ñoäng
DN ñang hoaït ñoäng ôû ÑBSCL ñaõ coù nhöõng böôùc phaùt
trieån trong giai ñoaïn 2009-2020. Töø con soá 22.140 DN
ñang hoaït ñoäng coù keát quaû kinh doanh naêm 2009, sau
11 naêm laø 59.452 DN, gaáp 2,68 laàn so vôùi naêm 2009.
Toác ñoä taêng tröôûng bình quaân giai ñoaïn 2009-2020 ñaït
8,46%/naêm, thaáp hôn toác ñoä taêng trung bình cuûa nöôùc
trong cuøng thôøi kyø laø 11,12%/naêm. Chính vì vaäy, tyû
troïng DN vuøng ÑBSCL trong caû nöôùc giai ñoaïn 2009-
2018 ñaõ coù xu höôùng giaûm daàn töø 9,4% naêm 2009 xuoáng
coøn 7,5% naêm 2018. Ñaùng chuù yù, toác ñoä taêng tröôûng veà
56
soá löôïng DN ôû vuøng ÑBSCL khoâng oån
ñònh, sau khi taêng maïnh naêm 2011 (moät
phaàn nguyeân nhaân töø goùi kích caàu sau
cuoäc khuûng hoaûng taøi chính 2008-2009),
ñaõ giaûm maïnh trong caùc naêm 2012-2014,
tröôùc khi phuïc hoài laïi trong giai ñoaïn
2015-2017. Nhìn chung, neáu nhö giai
ñoaïn 2009-2014, taêng tröôûng veà soá löôïng
DN vuøng ÑBSCL thöôøng thaáp hôn nhieàu
so vôùi caû nöôùc, thì nhöõng naêm gaàn ñaây ñaõ
coù söï töông ñoàng veà taêng tröôûng.
Trong soá 6 vuøng kinh teá - xaõ hoäi, ÑB-
SCL laø vuøng coù toác ñoä taêng tröôûng veà soá
löôïng DN ñang hoaït ñoäng coù keát quaû kinh
doanh thaáp nhaát trong giai ñoaïn 2009-
2020, keùm caû vuøng Taây Nguyeân, Trung
du vaø mieàn nuùi phía Baéc. Tuy nhieân, neáu
xem xeùt kyõ theo töøng giai ñoaïn, toác ñoä
taêng tröôûng veà soá löôïng DN ôû vuøng ÑB-
SCL thaáp hôn so vôùi caùc vuøng khaùc chæ ôû
giai ñoaïn 2011-2015, coøn trong giai ñoaïn
2016-2018, toác ñoä taêng tröôûng veà soá löôïng
DN ñang hoaït ñoäng coù keát quaû kinh doanh
ñaõ ñöôïc caûi thieän raát nhieàu (cao hôn 1,75
laàn so vôùi giai ñoaïn 2011-2015), ñöùng thöù
3 trong soá caùc vuøng kinh teá - xaõ hoäi.
Phaùt trieån veà ngaønh ngheà kinh doanh
cuûa DN
Cô caáu DN vuøng ÑBSCL phaân theo
ngaønh kinh teá cô baûn gioáng caû nöôùc khi
maø nhöõng ngaønh chieám tyû troïng DN cao
vaãn laø: Baùn buoân vaø baùn leû; Söûa chöõa
oâ toâ, moâ toâ, xe maùy vaø xe coù ñoäng cô
khaùc (42,52%); Coâng nghieäp cheá bieán,
cheá taïo (16,37%); Xaây döïng (15,29%);
Hoaït ñoäng chuyeân moân, khoa hoïc vaø
coâng ngheä (5,91%) vaø Vaän taûi kho baõi
(3,69%). Thöù haïng 5 ngaønh ñöùng ñaàu
naøy ôû vuøng ÑBSCL gioáng hoaøn toaøn thöïc
traïng chung cuûa caû nöôùc. Naêm ngaønh naøy
ñaõ chieám ñeán 83,78% soá DN ñang hoaït
ñoäng ôû vuøng ÑBSCL.
Moät soá ñieåm khaùc bieät veà cô caáu
ngaønh kinh teá ôû vuøng ÑBSCL so vôùi caû
nöôùc coù theå chæ ra thoâng qua so saùnh tyû
troïng caùc ngaønh ñoù laø: Xu höôùng phaùt
trieån DN trong caùc ngaønh Saûn xuaát vaø
phaân phoái ñieän, khí ñoát, nöôùc noùng, hôi
nöôùc vaø ñieàu hoaø khoâng khí (cao gaáp 3,5
laàn caû nöôùc); Noâng, laâm, thuûy saûn (cao
gaáp 2,5 laàn); Cung caáp nöôùc, hoaït ñoäng
quaûn lyù vaø xöû lyù raùc thaûi, nöôùc thaûi (cao
gaáp 1,8 laàn); Ngheä thuaät, vui chôi vaø
giaûi trí (1,5 laàn). ÔÛ chieàu ngöôïc laïi, coù
nhöõng ngaønh maø vuøng ÑBSCL thu huùt
ít DN hôn nhieàu so vôùi maët baèng chung
caû nöôùc, nhö: Thoâng tin vaø truyeàn thoâng
(baèng 1/5 caû nöôùc); Khai khoaùng (baèng
Kinh teá vaø Döï baùo
2/5); Giaùo duïc vaø ñaøo taïo (1/2); Hoaït HÌNH 2: HIEÄU SUAÁT SÖÛ DUÏNG LAO ÑOÄNG
ñoäng kinh doanh baát ñoäng saûn (baèng TRONG DN VUØNG ÑBSCL GIAI ÑOAÏN 2009-2019
3/5); Vaän taûi kho baõi (baèng 3/6). Ñôn vò: Laàn
Naêng löïc cuûa DN giai ñoaïn 2009-2019
Naêng löïc cuûa DN vuøng ÑBSCL giai
ñoaïn 2009-2019 ñöôïc ñaùnh giaù döïa treân
caùc chæ tieâu hieäu suaát söû duïng lao ñoäng,
hieäu quaû söû duïng voán vaø khaû naêng sinh lôïi.
Hieäu suaát söû duïng lao ñoäng ôû vuøng
ÑBSCL ñang coù xu höôùng giaûm ñi, töø
möùc ñænh 26,9 laàn cuûa naêm 2010 xuoáng
chæ coøn 16,3 laàn cuûa naêm 2019 (Hình 2).
Maëc duø hieäu suaát söû duïng lao ñoäng cuûa
vuøng ÑBSCL vaãn cao hôn möùc trung HÌNH 3: CHÆ SOÁ QUAY VOØNG VOÁN CUÛA DN
bình cuûa caû nöôùc, nhöng do toác ñoä giaûm ÑANG HOAÏT ÑOÄNG VUØNG ÑBSCL GIAI ÑOAÏN 2011-2019
ñi khaù nhanh, neân nhöõng naêm gaàn ñaây, Ñôn vò: Laàn
ñaõ tieäm caän möùc trung bình cuûa caû nöôùc.
Vì hieäu suaát söû duïng lao ñoäng ñöôïc tính
toaùn döïa treân doanh thu bình quaân cuûa
moãi lao ñoäng mang laïi so vôùi chi phí DN
phaûi traû cho ngöôøi lao ñoäng (thu nhaäp
cuûa ngöôøi lao ñoäng), neân vieäc hieäu suaát
giaûm coù theå laø do chi phí, maø DN phaûi
traû cho ngöôøi lao ñoäng ôû vuøng ÑBSCL,
ñaõ taêng nhanh hôn so vôùi doanh thu, maø
ngöôøi lao ñoäng mang veà cho DN.
Hieäu quaû söû duïng voán cuûa DN vuøng
ÑBSCL, theå hieän qua chæ soá quay voøng
voán, cuõng ñang coù chieàu höôùng giaûm ñi
trong giai ñoaïn 2011-2019, töø 1,3 laàn HÌNH 4: TYÛ LEÄ DN KINH DOANH THUA LOÃ VUØNG ÑBSCL
xuoáng chæ coøn 1,0 laàn (Hình 3). Ñieàu naøy GIAI ÑOAÏN 2009-2019
phaûn aùnh hieäu quaû söû duïng nguoàn voán cuûa Ñôn vò: %
DN ôû ÑBSCL ngaøy caøng giaûm ñi, trong
khi hieäu quaû söû duïng voán cuûa toaøn boä DN
caû nöôùc tuy thaáp hôn vuøng ÑBSCL, song
laïi ñang coù xu höôùng duy trì. Ñaây laø thöïc
teá ñaùng baùo ñoäng ñoái vôùi caùc DN trong
vuøng ÑBSCL, khi maø hieäu quaû söû duïng
nguoàn voán laïi giaûm ñi, daãn ñeán tình traïng
taêng tröôûng noùng, khoâng beàn vöõng vaø laõng
phí nguoàn voán ñaàu tö. Ñieàu naøy ñaõ khieán
chæ soá ICOR cuûa neàn kinh teá ôû möùc cao.
Ñieàu ñaùng löu yù laø tyû leä DN khu vöïc
ÑBSCL kinh doanh thua loã ñaõ taêng lieân tuïc
trong giai ñoaïn 2009-2019, töø möùc 12,2%
naêm 2009 leân gaáp gaàn 2,5 laàn ñaït möùc Nguoàn: Xöû lyù döõ lieäu töø khaûo saùt DN haøng naêm cuûa Toång cuïc Thoáng keâ
30,1% naêm 2019 (Hình 4). Tuy vaäy, con
soá naøy vaãn thaáp hôn ñaùng keå so vôùi trung Ñoái vôùi caùc cô quan nhaø nöôùc
bình caû nöôùc, ôû möùc 48,8% naêm 2019. Maëc duø soá löôïng DN ñaêng kyù thaønh laäp vaãn khoâng
ngöøng taêng leân ôû vuøng ÑBSCL, song toác ñoä taêng thaáp
ÑEÀ XUAÁT MOÄT SOÁ KHUYEÁN NGHÒ hôn so vôùi maët baèng chung cuûa neàn kinh teá. Ñieàu naøy
cho thaáy, caùc ñòa phöông trong Vuøng naøy vaãn coøn
Treân cô sôû ñaùnh giaù, so saùnh tình hình nhieàu tieàm naêng ñeå khuyeán khích khôûi nghieäp vaø phaùt
phaùt trieån DN cuûa vuøng ÑBSCL trong trieån DN. Ñeå thuùc ñaåy phaùt trieån doanh nghieäp, chính
thôøi gian qua, taùc giaû ñeà xuaát moät soá quyeàn trung öông vaø caùc tænh ÑBSCL caàn phaûi thöïc
khuyeán nghò nhaèm taêng soá löôïng vaø chaát hieän caùc giaûi phaùp sau:
löôïng DN cuûa Vuøng trong thôøi gian tôùi, - Tieáp tuïc thöïc hieän chính saùch oån ñònh kinh teá vó
nhö sau: moâ, taïo moâi tröôøng kinh doanh thuaän lôïi vaãn laø nhieäm

Economy and Forecast Review 57

NGHIEÂN CÖÙU - TRAO ÑOÅI

vuï troïng taâm cuûa chính quyeàn trung öông vaø caùc tænh
vuøng ÑBSCL, laøm tieàn ñeà cho taêng tröôûng kinh teá beàn
vöõng trong daøi haïn. Caàn taïo chuyeån bieán roõ neùt veà caûi
thieän moâi tröôøng ñaàu tö, kinh doanh, loaïi boû raøo caûn
baát hôïp lyù, hoã trôï DN nhoû vaø vöøa, hoä kinh doanh. Tieáp
tuïc raø soaùt caùc ñieàu kieän kinh doanh, ñôn giaûn hoùa ñeán
toái ña caùc thuû tuïc haønh chính, chi phí giao dòch, xaây
döïng nieàm tin kinh doanh trong ngöôøi daân vaø trong
DN. Caàn coù söï phoái hôïp vaø chia seõ giöõa chính quyeàn
caùc tænh, thaønh phoá trong Vuøng ñeå lieân keát phaùt trieån
DN, taän duïng toái ña hoaù nguoàn löïc noäi taïi vaø thu huùt
ñaàu tö ngoaøi tænh moät caùch hieäu quaû vaø beàn vöõng.
- Taäp trung giaûi quyeát caùc nuùt thaét hieän nay veà cô
sôû haï taàng, khoâng chæ lieân keát trong Vuøng, maø coøn lieân
keát tôùi caùc trung taâm kinh teá khaùc. Naâng cao trình ñoä
nguoàn nhaân löïc vaø phaùt trieån dòch vuï hoã trôï kinh doanh,
töø ñoù taïo moâi tröôøng kinh doanh thuaän lôïi hôn cho phaùt
trieån DN.
- Tieáp tuïc thuùc ñaåy caùc chöông trình khôûi nghieäp,
khôûi söï kinh doanh, khuyeán khích thaønh laäp DN ôû vuøng
ÑBSCL. Beân caïnh ñoù, caàn xaây döïng caùc chöông trình hoã
trôï caùc DN môùi thaønh laäp ñeå giuùp hoï vöôït qua ñöôïc giai
ñoaïn khôûi ñaàu ñaày khoù khaên trong chu kyø kinh doanh.
- Ñöa chính saùch chuyeån ñoåi soá vaø taän duïng caùc cô hoäi
töø caùc hieäp ñònh thöông maïi töï do ñeå ñoùn ñaàu nhöõng xu
theá môùi, ñöa DN trong Vuøng baét kòp vôùi caùc ñòa phöông
khaùc vaø caû caùc khu vöïc phaùt trieån treân theá giôùi.
- Trong boái caûnh dòch beänh Covid-19 ñang dieãn bieán
phöùc taïp caàn öu tieân phoøng choáng dòch, nhöng khoâng
boû lôõ cô hoäi ñeå phaùt trieån DN trong Vuøng. Caàn baûo veä
DN, taïo ñieàu kieän cho DN hoaït ñoäng vaø duy trì saûn
xuaát, kinh doanh baèng caùc chính saùch cuï theå, goàm caùc
chính saùch töø chính quyeàn trung öông vaø trong Vuøng,
cuõng nhö trong caùc tænh, thaønh phoá.
- Hoïc taäp caùc moâ hình phaùt trieån DN hieäu quaû vaø
thaønh coâng töø caùc tænh, thaønh phoá lôùn, nhö: Quaûng
Ninh, TP. Hoà Chí Minh, Haø Noäi. Nghieân cöùu vaø ñöa
vaøo thöïc teá kinh nghieäm töø caùc nöôùc phaùt trieån giuùp
cho ñòa phöông trong Vuøng baét kòp toác ñoä phaùt trieån
cuûa khu vöïc, cuõng nhö theá giôùi.
- Xaây döïng caùc trung taâm hoã trôï DN vaø toå chöùc caùc
dieãn ñaøn kinh teá vuøng ÑBSCL haøng naêm ñeå ñöa caùc
chuyeân gia kinh teá, caùc toå chöùc hieäp hoäi
DN vaø DN hoäi vieân hieán keá phaùt trieån
cho Vuøng. Töø ñoù, ñöa ra caùc baùo caùo
thöôøng nieân veà tình hình phaùt trieån DN
trong Vuøng laøm taøi lieäu tham khaûo cho
caùc tænh, thaønh phoá.
Ñoái vôùi DN
- Chuû ñoäng ñaàu tö öùng duïng khoa hoïc,
coâng ngheä ñeå naâng cao naêng suaát, giaûm
thieåu caùc ruûi ro vaø naâng cao naêng löïc
caïnh tranh. Vôùi lôïi theá veà phaùt trieån noâng
nghieäp, caùc DN ôû ÑBSCL caàn taêng cöôøng
öùng duïng khoa hoïc, coâng ngheä vaøo saûn
xuaát ñeå moät maët giuùp naâng cao naêng suaát,
chaát löôïng saûn phaåm; maët khaùc, giaûm caùc
ruûi ro haïn cheá ñeán töø thieân tai dòch beänh
vaø taùc ñoäng cuûa bieán ñoåi khí haäu, nhaát
laø trong boái caûnh cuoäc Caùch maïng Coâng
nghieäp laàn thöù 4 ñang dieãn ra maïnh meõ.
- Ngaønh thuûy saûn noùi rieâng vaø noâng
nghieäp noùi chung thöôøng coù tyû suaát lôïi
nhuaän cao hôn so vôùi maët baèng chung.
Do vaäy, neáu bieát caùch taän duïng lôïi theá
naøy, caùc DN coù theå ñaàu tö nhieàu hôn vaøo
nhöõng lónh vöïc neâu treân.
- Khoâng ngöøng naâng cao trình ñoä quaûn
lyù, môû roäng quy moâ kinh doanh ñeå taêng
cöôøng naêng löïc DN: Keát quaû nghieân cöùu
cho thaáy, caùc DN coù quy moâ caøng lôùn, thì
khaû naêng thua loã caøng giaûm ñi.
- Chuû ñoäng hoäi nhaäp, tham gia caùc
chuoãi giaù trò toaøn caàu, ñoùn ñaàu caùc hieäp
ñònh thöông maïi töï do theá heä môùi, nhö:
Hieäp ñònh Ñoái taùc Toaøn dieän vaø Tieán
boä xuyeân Thaùi Bình Döông (CPTPP),
Hieäp ñònh Thöông maïi töï do giöõa Vieät
Nam vaø Lieân minh chaâu AÂu (EVFTA),
Hieäp ñònh Ñoái taùc Kinh teá Toaøn dieän
Khu vöïc (RCEP)…
- Nghieâm tuùc phoøng choáng dòch beänh
ñeå oån ñònh saûn xuaát, kinh doanh vöôït qua
ñaïi dòch Covid-19.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

1. Cuïc Quaûn lyù vaø ñaêng kyù kinh doanh, Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö (2020). Tình hình ñaêng kyù DN
thaùng 12 vaø naêm 2020
2. Toång cuïc Thoáng keâ (2010-2021). Khaûo saùt DN haøng naêm, töø naêm 2009 ñeán naêm 2020
3. VCCI (2010-2020). Baùo caùo caùo thöôøng nieân DN Vieät Nam naêm 2010, 2011, 2012, 2013, 2014,
2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020
4. VCCI (2021). Baùo caùo Chæ soá naêng löïc caïnh tranh caáp tænh naêm 2020
5. VCCI vaø Fulbright (2021). Baùo caùo kinh teá thöôøng nieân Ñoàng baèng soâng Cöûu Long 2020
6. Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö (2020). Saùch traéng DN Vieät Nam 2020, Nxb Thoáng keâ
7. Toång cuïc Thoáng keâ (2010-2021). Nieân giaùm Thoáng keâ caùc naêm, töø naêm 2009 ñeán naêm 2020,
Nxb Thoáng keâ
8. Cuïc Quaûn lyù ñaêng kyù kinh doanh, Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö (2020). Tình hình ñaêng kyù DN, truy
caäp töø https://dangkykinhdoanh.gov.vn/.

58 Kinh teá vaø Döï baùo

Naâng cao hieäu quaû kinh doanh
taïi Coâng ty Coå phaàn Cheá taïo bôm
Haûi Döông NGUYEÃN THÒ THU HUYEÀN*
NGUYEÃN THÒ THU HIEÀN**

Hieäu quaû kinh doanh laø muïc tieâu maø doanh nghieäp ñeàu mong muoán ñaït ñöôïc
trong quaù trình hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh. Thöïc tieãn cho thaáy, hieäu quaû
kinh doanh cuûa doanh nghieäp chòu taùc ñoäng bôûi nhieàu yeáu toá khaùc nhau, bao
goàm caû yeáu toá vó moâ vaø yeáu toá vi moâ thuoäc veà doanh nghieäp. Treân cô sôû phaân
tích moät soá chæ tieâu taøi chính taïi Coâng ty Coå phaàn Cheá taïo bôm Haûi Döông
trong giai ñoaïn 2018-2020, baøi vieát ñeà xuaát giaûi phaùp nhaèm giuùp caùc doanh
nghieäp noùi chung, Coâng ty Coå phaàn Cheá taïo bôm Haûi Döông noùi rieâng naâng
cao hieäu quaû kinh doanh trong thôøi gian tôùi.
PHAÂN TÍCH MOÄT SOÁ CHÆ TIEÂU nöôùc. Trong nhöõng naêm qua, Coâng ty khoâng ngöøng ñaåy
TAØI CHÍNH TAÏI COÂNG TY COÅ PHAÀN maïnh nghieân cöùu, aùp duïng nhöõng thaønh töïu khoa hoïc
CHEÁ TAÏO BÔM HAÛI DÖÔNG kyõ thuaät, aùp duïng coâng ngheä tieân tieán cuûa nöôùc ngoaøi;
ñaàu tö chieàu saâu, môû roäng vaø phaùt trieån saûn xuaát, trang
Coâng ty Coå phaàn Cheá taïo bôm Haûi bò môùi daây chuyeàn, thieát bò coâng ngheä hieän ñaïi. Trong
Döông coù hôn 60 naêm kinh nghieäm hai naêm 2019-2020, do thò tröôøng coù söï bieán ñoäng, taùc
chuyeân saûn xuaát vaø cung caáp maùy bôm, ñoäng bôûi ñaïi dòch Covid-19, neân keát quaû hoaït ñoäng
van nöôùc, quaït coâng nghieäp... phuïc vuï kinh doanh cuûa Coâng ty bò aûnh höôûng ñaùng keå.
haàu heát caùc lónh vöïc trong neàn kinh teá Ñeå coù caùi nhìn toång quan veà hoaït ñoäng kinh doanh
quoác daân, nhö: saûn xuaát noâng - laâm - ngö cuûa Coâng ty Coå phaàn Cheá taïo bôm Haûi Döông, nhoùm
nghieäp, thuûy lôïi giao thoâng vaän taûi, ñoùng taùc giaû nghieân cöùu, phaân tích moät soá chæ tieâu taøi chính
taøu... goùp phaàn khoâng nhoû vaøo coâng cuûa Coâng ty theå hieän treân caùc baùo caùo taøi chính trong
cuoäc coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát giai ñoaïn 2018-2020 (Baûng).

BAÛNG: MOÄT SOÁ CHÆ TIEÂU TAØI CHÍNH

CUÛA COÂNG TY COÅ PHAÀN CHEÁ TAÏO BÔM HAÛI DÖÔNG GIAI ÑOAÏN 2018-2020
STT Chæ tieâu Ñôn vò tính 2018 2019 2020
1 Hieäu quaû kinh doanh
1.1 Tyû suaát sinh lôøi cuûa toång taøi saûn % 5,2 6,1 7,3
1.2 Tyû suaát sinh lôøi cuûa voán chuû sôû höõu % 20,70 13,06 14,96
1.3 Tyû suaát sinh lôøi cuûa doanh thu % 3,46 4,97 7,34
2 Hieäu quaû hoaït ñoäng
2.1 Thôøi gian thu tieàn bình quaân cuûa khaùch haøng Ngaøy 76,68 133,43 162,08
2.2 Thôøi gian toàn kho bình quaân Ngaøy 58,86 94,14 85,09
2.3 Thôøi gian traû nôï cho nhaø cung caáp bình quaân Ngaøy 52,82 85,45 86,27
2.4 Voøng quay voán löu ñoäng bình quaân Ngaøy 166,62 259,57 354,34
3 Söùc maïnh taøi chính
3.1 Voán löu ñoäng roøng Tyû ñoàng 92,68 163,94 145,61
3.2 Khaû naêng thanh toaùn ngaén haïn Laàn 1,33 1,66 1,46
3.3 Khaû naêng thanh toaùn nhanh Laàn 0,93 1,21 1,21
3.4 Taøi saûn daøi haïn/Toång taøi saûn Laàn 0,6 0,2 0,2
3.5 Coâng nôï/Voán chuû sôû höõu Laàn 2,25 1,32 1,48
Nguoàn: Phaân tích Baùo caùo taøi chính Coâng ty Coå phaàn Cheá taïo bôm Haûi Döông

,
*
, Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá vaø Quaûn trò kinh doanh - Ñaïi hoïc Thaùi Nguyeân
**

Economy and Forecast Review 59

NGHIEÂN CÖÙU - TRAO ÑOÅI
Treân thöïc teá, coù nhieàu caùch thöùc tieáp caän hieäu quaû
kinh doanh, do vaäy cuõng coù nhieàu chæ tieâu khaùc nhau
phaûn aùnh hieäu quaû kinh doanh. Trong ñoù, coù 3 chæ tieâu
cô baûn phaân tích hieäu quaû kinh doanh, goàm: Tyû suaát
sinh lôøi cuûa voán chuû sôû höõu; Tyû suaát sinh lôøi cuûa toång
taøi saûn; Tyû suaát sinh lôøi cuûa doanh thu.
Thoâng qua 3 chæ tieâu: Tyû suaát sinh lôøi cuûa voán
chuû sôû höõu; Tyû suaát sinh lôøi cuûa toång taøi saûn; Tyû suaát
sinh lôøi cuûa doanh thu cuûa Coâng ty Coå phaàn Cheá taïo
bôm Haûi Döông (Baûng) coù theå thaáy raèng: caùc chæ tieâu
thuoäc nhoùm hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa Coâng
ty taêng tröôûng ñeàu qua caùc naêm. Cuï theå laø: Chæ tieâu
tyû suaát sinh lôøi treân toång taøi saûn ñaït 5,2% vaøo naêm
2018 taêng leân moác 7,3% vaøo naêm 2020; Chæ tieâu tyû
suaát sinh lôøi cuûa doanh thu cuõng bieán ñoäng taêng töø
3,46% vaøo naêm 2018 leân 7,34% vaøo naêm 2020. Beân
caïnh ñoù, chæ tieâu Tyû suaát sinh lôøi cuûa voán chuû sôû höõu
chöùng kieán söï suït giaûm trong 3 naêm qua, tuy nhieân söï
suït giaûm naøy khoâng phaûi ñeán töø chæ tieâu lôïi nhuaän, maø
nguyeân nhaân laø do Coâng ty ñaõ taêng voán chuû sôû höõu töø
138 tyû ñoàng vaøo naêm 2018 leân 223 tyû ñoàng vaøo naêm
2019. Caùc chæ tieâu naøy ñeàu ñaït ôû möùc thaáp so vôùi caùc
doanh nghieäp cuøng ngaønh.
Soá lieäu trong Baûng cuõng cho thaáy, beân caïnh söï
taêng tröôûng caùc chæ tieâu veà hieäu quaû kinh doanh, thì
chæ tieâu veà hieäu quaû hoaït ñoäng laïi coù xu theá ngöôïc
laïi. Caùc chæ tieâu: Thôøi gian thu tieàn bình quaân cuûa
khaùch haøng; Thôøi gian toàn kho bình quaân; Thôøi gian
traû nôï cho nhaø cung caáp bình quaân; Voøng quay voán
löu ñoäng bình quaân ñeàu taêng qua caùc naêm. Ñaëc bieät,
ñoái vôùi chæ tieâu thôøi gian thu tieàn bình quaân cuûa khaùch
haøng taêng 76,68 ngaøy naêm 2018 leân 162,08 ngaøy naêm
2020 (taêng gaáp ñoâi thôøi gian thu tieàn). Soá ngaøy cuûa
voøng quay voán löu ñoäng bình quaân cuõng taêng maïnh
töø 166,62 ngaøy naêm 2018 leân 354,54 ngaøy vaøo naêm
2020. Ñieàu ñoù cho thaáy, hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa Coâng
60
ty ñang coù xu höôùng giaûm xuoáng. Thoâng
qua caùc chæ soá naøy Coâng ty Coå phaàn Cheá
taïo bôm Haûi Döông caàn coù nhöõng chính
saùch trong coâng taùc quaûn lyù nôï phaûi thu
cuûa khaùch haøng, haïn cheá vieäc chieám
duïng voán cuûa khaùch haøng. Ñoàng thôøi,
naâng cao hieäu suaát söû duïng voán löu
ñoäng cuûa Coâng ty.
Nhoùm chæ tieâu phaûn aùnh söùc maïnh taøi
chính cho thaáy, Coâng ty coù caùc chæ soá taøi
chính laønh maïnh. Trong ñoù, Heä soá khaû
naêng thanh toaùn ngaén haïn vaø Heä soá khaû
naêng thanh toaùn nhanh ñeàu quanh moác
1,0 laàn. Tyû troïng Coâng nôï/Voán chuû sôû
höõu ñaõ coù söï ñieàu chænh taêng giaûm qua
caùc naêm, ñeán naêm 2020, heä soá naøy laø
1,48 laàn; ñaây laø möùc cô caáu voán hôïp lyù
ñoái vôùi ngaønh saûn xuaát cheá taïo bôm.
Qua phaân tích moät soá chæ tieâu taøi
chính cuûa Coâng ty cho thaáy, hoaït ñoäng
kinh doanh cuûa Coâng ty Coå phaàn Cheá
taïo bôm Haûi Döông ñang ngaøy caøng môû
roäng vaø phaùt trieån. Tuy nhieân, hieäu quaû
hoaït ñoäng kinh doanh chöa cao, nguyeân
nhaân xuaát phaùt töø moät soá caùc yeáu toá sau:
Toång chi phí cuûa Coâng ty coøn ôû möùc
cao, hieäu quaû söû duïng voán coøn thaáp, khaû
naêng sinh lôøi cuûa voán chöa cao; Thôøi
gian löu kho lôùn, daãn ñeán vieäc bò öù ñoïng
voán trong quaù trình kinh doanh laøm giaûm
hieäu quaû söû duïng voán; Thôøi gian thu
tieàn bình quaân cuûa khaùch haøng lôùn, giao
ñoäng töø 4-6 thaùng, daãn ñeán Coâng ty bò
chieám duïng voán kinh doanh…
GIAÛI PHAÙP NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ
KINH DOANH TAÏI COÂNG TY COÅ PHAÀN
CHEÁ TAÏO BÔM HAÛI DÖÔNG
Ñeå naâng cao hieäu quaû saûn xuaát, kinh
doanh, Coâng ty Coå phaàn Cheá taïo bôm
Haûi Döông caàn ñoàng boä trieån khai nhöõng
nhoùm giaûi phaùp sau:
Moät laø, quaûn lyù chaët cheõ chi phí saûn
xuaát; trong ñoù, chuù troïng ñeán chi phí vaät
tö, nguyeân lieäu ñaàu vaøo. Coâng ty caàn
phaûi kieåm soaùt chaët cheõ chaát löôïng cuûa
nguyeân vaät lieäu ñaàu vaøo, haï giaù thaønh
khoâng coù nghóa laø giaûm chaát löôïng. Caùc
bieän phaùp neân thöïc hieän ñeå ñaûm baûo
chaát löôïng vaø tieát kieäm chi phí nguyeân
vaät lieäu goàm:
- Duy trì aùp duïng quy trình löïa choïn
caùc ñôn vò cung öùng vaät tö, ñaëc bieät ñoái
vôùi caùc vaät tö chính duøng cho saûn xuaát.
- Xaây döïng quy trình mua vaät tö: Phaûi
xaùc ñònh vaø coâng boá chính xaùc döõ lieäu
mua haøng; phaûi coù caùc quy ñònh vaø toå
Kinh teá vaø Döï baùo
chöùc thöïc hieän quy trình kieåm tra xaùc
nhaän haøng nhaäp.
- Xaây döïng vaø duy trì hoà sô mua vaät
tö: Bao goàm baùo giaù hoaëc taøi lieäu lieân
quan; bieân baûn ñaùnh giaù; phieáu pheâ
duyeät ñôn vò cung öùng; ñôn ñaët haøng;
nhu caàu mua vaät tö…
- Xaây döïng cô caáu voán hôïp lyù: Vôùi
cô caáu voán toái öu, thì chi phí bình quaân
gia quyeàn cuûa voán laø thaáp nhaát vaø giaù
trò voán chuû sôû höõu laø cao nhaát. Muïc
tieâu chính saùch kinh doanh cuûa Coâng
ty ôû trong töøng giai ñoaïn nhaát ñònh coù
theå khaùc nhau, song ñeàu vì muïc tieâu daøi
haïn cuoái cuøng laø toái ña hoùa giaù trò voán
chuû sôû höõu, lôïi ích cuûa caùc coå ñoâng -
töùc laø toái ña tyû suaát lôïi nhuaän treân voán
chuû sôû höõu. Chính vì vaäy, Coâng ty caàn
xaây döïng cho mình moät cô caáu voán toái
öu nhaèm ñaït lôïi ích toái ña vaø haïn cheá
ruûi ro coù theå xaûy ra trong kinh doanh.
Khi xaây döïng cô caáu voán Coâng ty caàn
phaûi nhaát quaùn thöïc hieän chuû tröông
huy ñoäng toái ña caùc nguoàn löïc coù theå
coù, nhö: môû roäng nguoàn taøi trôï (vay ôû
nhieàu ngaân haøng khaùc nhau, huy ñoäng
trong noäi boä doanh nghieäp, keâu goïi hôïp
taùc lieân doanh, lieân keát…); tính toaùn chi
tieát, cuï theå chi phí voán. Töø ñoù, xaùc ñònh
cô caáu voán toái öu theo nguyeân taéc chi
phí bình quaân gia quyeàn caùc loaïi voán laø
thaáp nhaát.
- Naâng cao hieäu quaû söû duïng taøi saûn
löu ñoäng: Ñeå naâng cao hieäu quaû saûn xuaát
kinh doanh, voán baèng tieàn cuûa Coâng ty
phaûi ñöôïc quaûn lyù moät caùch khoa hoïc.
Caùc bieän phaùp cuï theå caàn aùp duïng laø:
+ Xaây döïng heä thoáng phaân tích, xaùc
ñònh nhu caàu döï tröõ tieàn moät caùch khoa
hoïc. Heä thoáng naøy seõ giuùp Coâng ty trong
vieäc laäp keá hoaïch voán baèng tieàn, xaùc
ñònh löôïng tieàn maët toái öu, giaûm tôùi möùc
thaáp nhaát caùc chi phí lieân quan ñeán tieàn
maët, giuùp cho caùc nhaø quaûn lyù coù theå chuû
ñoäng trong vieäc ñieàu haønh hoaït ñoäng saûn
xuaát, kinh doanh cuûa Coâng ty. Coâng ty
coù theå söû duïng caùc moâ hình quaûn lyù tieàn
maët hieän nay ñöôïc nhieàu doanh nghieäp
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
1. Coâng ty Coå phaàn Cheá taïo bôm Haûi Döông (2018-2020). Baùo caùo taøi chính caùc naêm, töø naêm
2018 ñeán naêm 2020
2. Nguyeãn Vaên Coâng (2006). Lyù thuyeát vaø thöïc haønh Keá toaùn taøi chính, Nxb Ñaïi hoïc Kinh teá
Quoác daân, Haø Noäi
3. Nguyeãn Naêng Phuùc (2008). Giaùo trình phaân tích Baùo caùo taøi chính, Nxb Ñaïi hoïc Kinh teá Quoác
daân, Haø Noäi
Economy and Forecast Review
aùp duïng, nhö: moâ hình Baumol, moâ hình Miller-Orr.
Moãi moâ hình coù öu, nhöôïc ñieåm rieâng, vì vaäy caùc nhaø
quaûn lyù cuûa Coâng ty caàn phaân tích tình hình cuï theå cuûa
doanh nghieäp ñeå ñöa ra moâ hình aùp duïng cho phuø hôïp,
ñaït hieäu quaû cao.
+ Xaùc ñònh löôïng haøng toàn kho hôïp lyù vaø thieát laäp
heä thoáng quaûn lyù haøng toàn kho hieäu quaû: Vieäc duy trì
toàn kho giuùp Coâng ty chuû ñoäng hôn trong saûn xuaát vaø
tieâu thuï saûn phaåm. Tuy nhieân, vieäc duy trì toàn kho seõ
laøm phaùt sinh chi phí lieân quan ñeán toàn kho, bao goàm:
chi phí kho baõi, baûo quaûn, chi phí cô hoäi vaø neáu möùc
toàn kho thaønh phaåm vöôït quaù möùc caàn thieát, thì gaây ra
ñoïng voán ñaàu tö vaøo löôïng haøng toàn kho, taêng chi phí.
Ñaây laø moät söï laõng phí khoâng ñaùng coù. Vì vaäy, vieäc
quaûn trò haøng toàn kho cuûa Coâng ty phaûi löu yù xem xeùt
söï ñaùnh ñoåi giöõa lôïi ích vaø phí toån cuûa duy trì toàn kho.
Ñeå laøm ñöôïc ñieàu naøy, Coâng ty cuõng neân thöïc hieän
moät soá coâng vieäc sau: Xaây döïng heä thoáng caùc phöông
phaùp haïch toaùn haøng toàn kho ña daïng vôùi caùc phöông
phaùp khaùc nhau cho töøng loaïi haøng toàn kho. Löïa choïn
phöông phaùp haïch toaùn haøng toàn kho hôïp lyù seõ ñaûm
baûo cho caùc chæ tieâu, nhö: giaù thaønh, chi phí… cuûa Coâng
ty ñöôïc phaûn aùnh saùt thöïc hôn, giuùp Coâng ty chuû ñoäng
trong vieäc ñoái phoù vôùi caùc dieãn bieán baát thöôøng cuûa
thò tröôøng.
- Naâng cao hieäu quaû quaûn trò khoaûn phaûi thu: Tröôùc
heát, phaûi xuaát phaùt töø vieäc ñaùnh giaù, phaân tích, phaân
loaïi vaø xeáp loaïi khaùch haøng ñeå coù caùc chính saùch baùn
chòu hôïp lyù. Ñoái vôùi Coâng ty, caàn xaây döïng chính saùch
quaûn lyù caùc khoaûn phaûi thu thoáng nhaát, laøm cô sôû höôùng
daãn cho nhaân vieân trong quaûn lyù caùc khoaûn phaûi thu,
bao goàm 3 boä phaän cô baûn laø: Heä thoáng ñieàu khoaûn baùn
haøng; Phaân tích tín duïng khaùch haøng vaø Chính saùch thu
nôï khaùch haøng. Chính saùch ñoái vôùi khoaûn phaûi thu phaûi
thoáng nhaát, nhö: thôøi haïn chòu tieàn, hình thöùc thanh
toaùn, chieát khaáu, phöông phaùp phaân tích, xaùc ñònh vaø
trích döï phoøng phaûi thu khoù ñoøi… Neáu thöïc hieän toát
ñieàu naøy seõ giuùp Coâng ty thuùc ñaåy tieâu thuï haøng hoùa,
ñoàng thôøi khuyeán khích khaùch haøng thanh toaùn nhanh
choùng, giaûm voán bò chieám duïng, phaûn aùnh ñuùng thöïc
traïng cuûa Coâng ty.
Beân caïnh ñoù, Coâng ty coøn caàn aùp duïng theâm moät
soá caùc bieän phaùp khaùc nhaèm naâng cao hieäu quaû kinh
doanh cuûa ñôn vò, nhö: naâng cao chaát löôïng nguoàn
nhaân löïc, ñaàu tö cô sôû haï taàng, trang thieát bò nhaèm ñaùp
öùng toát nhaát chu trình saûn xuaát, öùng duïng khoa hoïc,
coâng ngheä trong quaù trình hoaït ñoäng kinh doanh nhaèm
mang laïi hieäu quaû kinh doanh toát nhaát cho ñôn vò…
61
NHÌN RA THEÁ GIÔÙI

Taêng cöôøng hôïp taùc

giöõa tröôøng ñaïi hoïc vaø doanh nghieäp
trong chuyeån giao coâng ngheä:
Kinh nghieäm moät soá nöôùc vaø gôïi yù
cho Vieät Nam1 NGUYEÃN THÒ THANH AN*

Chuyeån giao coâng ngheä (CGCN) giöõa tröôøng ñaïi hoïc (ÑH) vaø doanh nghieäp
(DN) laø maét xích raát quan troïng trong vieäc ñöa nhöõng coâng ngheä ñöôïc nghieân
cöùu vaø phaùt trieån trong tröôøng ÑH vaøo thöïc teá saûn xuaát ñeå taïo ra nhöõng saûn
phaåm cuï theå, thöông maïi hoùa treân thò tröôøng. Hoaït ñoäng CGCN caøng soâi noåi,
thì caøng nhieàu saûn phaåm môùi ñöôïc ra ñôøi, naêng suaát cuûa ngaønh coâng nghieäp
ñöôïc taêng leân, nhu caàu veà coâng ngheä môùi laïi ra ñôøi. Baøi vieát nghieân cöùu veà
moái quan heä giöõa tröôøng ÑH vaø DN trong CGCN taïi Myõ, Phaàn Lan vaø Nhaät
Baûn, töø ñoù ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp cho Vieät Nam.

KINH NGHIEÄM CUÛA CAÙC NÖÔÙC VEÀ PHAÙT
TRIEÅN MOÁI QUAN HEÄ GIÖÕA TRÖÔØNG ÑH VAØ DN
TRONG CGCN
Kinh nghieäm cuûa Myõ
Coù raát nhieàu yeáu toá taïo neân söï höng thònh cuûa nöôùc
Myõ, nhöng tinh thaàn khôûi nghieäp cuûa ngöôøi Myõ vaø vai
troø quan troïng cuûa tröôøng ÑH laø moät trong nhöõng yeáu
toá quyeát ñònh. Nhöõng ngöôøi laøm chính saùch taïi Myõ
cho raèng, ÑH coù vai troø quan troïng trong vieäc phaùt
trieån kinh teá khu vöïc vaø thuùc ñaåy khôûi nghieäp. Ñieån
hình laø Hoïc vieän MIT (Massachusetts Institute of
Technology Valley) ñoùng vai troø thuùc ñaåy phaùt trieån
ngaønh coâng nghieäp taïi Boston vaø ÑH Stanford ôû khu
vöïc Silicon Valley.
Ñaëc tröng lôùn nhaát cuûa caùc tröôøng ÑH cuûa Myõ laø
coù chöùc naêng gaàn vôùi hoaït ñoäng cuûa DN. Taïi nhöõng
tröôøng ÑH coù uy tín, giaùo duïc khôûi nghieäp ñöôïc tieán
haønh ngay töø nhöõng naêm hoïc ñaàu tieân. Trong khuoân
vieân hoaëc lieàn keà caùc tröôøng ÑH coù caùc vöôøn öôm coâng
ngheä, nhöõng giaûng vieân phuï traùch moân hoïc quaûn trò
kinh doanh seõ ñaøo taïo (coaching) veà khôûi nghieäp. Do
ñoù, coù theå xaây döïng loái soáng vaø vaên hoùa khôûi nghieäp
ngay trong tröôøng ÑH. Nhieàu tröôøng coù caùc chöông
trình ñaøo taïo khôûi nghieäp ñöôïc cho laø ñang thaønh coâng.
Moái quan heä giöõa tröôøng ÑH vaø DN trong vieäc hình
*
TS., Tröôøng Ñaïi hoïc Ngoaïi thöông
1
Keát quaû nghieân cöùu naøy laø saûn phaåm khoa hoïc cuûa Ñeà taøi caáp Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo “Ñaåy maïnh hôïp taùc giöõa cô sôû
giaùo duïc ñaïi hoïc vaø doanh nghieäp trong vieäc hình thaønh caùc trung taâm khôûi nghieäp saùng taïo”, maõ soá CT.2019.07.06 thuoäc
Chöông trình CT.2019.07
thaønh caùc trung taâm khôûi nghieäp saùng taïo
taïi Myõ ñöôïc moâ taû nhö Hình.
Hôïp taùc giöõa caùc DN vaø tröôøng ÑH
cuûa Myõ theå hieän qua nhieàu hình thöùc.
Theo The National Science Foundation
(NFS), coù 4 yeáu toá caáu thaønh moái quan
heä hôïp taùc giöõa tröôøng ÑH vaø caùc DN
thuoäc ngaønh coâng nghieäp: Hoã trôï nghieân
cöùu; Coäng taùc nghieân cöùu; Chuyeån giao
tri thöùc vaø CGCN. Trong nhöõng yeáu toá
naøy, CGCN döïa treân caùc hôïp taùc nghieân
cöùu vôùi caùc DN. Caùc tröôøng ÑH ñoùng
vai troø tích cöïc trong vieäc thieát laäp caùc
toå chöùc khaùc nhau, nhö: vöôøn öôm coâng
ngheä, coâng vieân khoa hoïc, coâng vieân
coâng ngheä… nhaèm hoã trôï phaùt trieån kinh
doanh vaø khôûi nghieäp.
Coù theå thaáy, vieäc hình thaønh caùc
trung taâm khôûi nghieäp saùng taïo taïi Myõ
raát thuaän lôïi bôûi 2 lyù do: (i) Khoa hoïc
khôûi nghieäp ñaõ ñöôïc giaûng daïy trong caùc
tröôøng ÑH töø raát sôùm; (ii) Caùc tröôøng ÑH
cuõng coù chöùc naêng nhö moät DN khi hoã
trôï cho caùc döï aùn khôûi nghieäp ñöôïc hình
thaønh trong caùc vöôøm öôm. Caùc tröôøng
ÑH ñoùng vai troø trung taâm vaø hoaøn toaøn

62 Kinh teá vaø Döï baùo

chuû ñoäng trong vieäc hình thaønh caùc vöôøn
öôm coâng ngheä, cuõng nhö thaønh laäp caùc
trung taâm khôûi nghieäp saùng taïo.
Kinh nghieäm cuûa Phaàn Lan
Phaàn Lan noåi tieáng laø queâ höông cuûa
Angry Bird, Clash Of Clan vaø heä ñieàu
haønh Linux. Ñaëc bieät hôn, nôi ñaây coøn
saûn sinh ra töôïng ñaøi Nokia - caùi teân ñaàu
tieân baùn ñöôïc 1 tyû chieác ñieän thoaïi treân
toaøn theá giôùi. Taïp chí Forbes töøng xeáp
thuû ñoâ Helsinki laø moät trong nhöõng trung
taâm coâng ngheä môùi cuûa theá giôùi. Chính
phuû Phaàn Lan ñaõ taäp trung hoã trôï vaø
khuyeán khích khôûi nghieäp trong sinh
vieân, chuû yeáu ôû lónh vöïc coâng ngheä.
Caùc döï aùn khôûi nghieäp ñöôïc hoã trôï baèng
nghieân cöùu khoa hoïc töø chính caùc tröôøng
ÑH. Caùc nghieân cöùu naøy nhö moät beä ñôõ
quan troïng cho saûn phaåm cuûa caùc döï aùn
khôûi nghieäp ñi ñuùng höôùng, phuø hôïp vôùi
ngöôøi duøng khoâng chæ trong noäi ñòa, maø
coøn treân toaøn caàu.
Giaùo duïc ÑH ôû Phaàn Lan ñöôïc tieán
haønh bôûi caùc tröôøng ÑH coâng laäp. Caùc
tröôøng ÑH Phaàn Lan ngoaøi nghieân cöùu
vaø ñaøo taïo coøn ñoùng goùp vai troø chính
trong vieäc cung caáp coâng ngheä vaø moâ
hình kinh doanh môùi phuïc vuï cho phaùt
trieån kinh teá vaø ñoåi môùi saùng taïo, nguoàn
voán seõ do Chính phuû cung caáp 65% vaø
caùc tröôøng ÑH seõ töï tìm 35% coøn laïi. Ñeå
buø ñaép 35% voán naøy caùc tröôøng ÑH seõ
hôïp taùc vôùi caùc DN tieán haønh caùc döï aùn
khôûi nghieäp döïa treân thaønh quaû nghieân
cöùu cuûa nhaø tröôøng. Moâ hình caùc döï aùn
khôûi nghieäp trong tröôøng ÑH naøy goïi laø
spin-off. Coâng ty spin-off phaùt trieån vaø
saûn xuaát saûn phaåm töø coâng ngheä ñöôïc
phaùt trieån bôûi nhaø nghieân cöùu vaø baùn saûn
phaåm ra thò tröôøng. ÔÛ quy moâ thaáp, coâng
ty spin-off coù theå laø moät keânh trung gian
ñeå tieáp tuïc phaùt trieån coâng ngheä, nhaèm
chuyeån giao tôùi caùc DN saûn xuaát lôùn hôn
(ITP, 2018).
Theâm vaøo ñoù, caùc DN vaø toå chöùc
giaùo duïc ÑH phoái hôïp chaët cheõ vôùi nhau
trong hoaït ñoäng nghieân cöùu vaø phaùt trieån
(R&D) khi 70% caùc coâng ty coù hoaït ñoäng
R&D hôïp taùc vôùi caùc tröôøng ÑH. Maët
khaùc, Chính phuû Phaàn Lan vaø moät soá taäp
ñoaøn lôùn cuõng giuùp caùc DN khôûi nghieäp
trong vaø ngoaøi nöôùc phaùt trieån thoâng qua
taøi trôï vaø caùc chính saùch coù lôïi. Ñaùng chuù
yù, caùc chöông trình hôïp taùc song phöông
ñaàu tieân ñaõ ñöôïc baét ñaàu hôn 10 naêm
tröôùc. Trong ñoù, Phaàn Lan ñaët troïng taâm
vaøo vieäc xaây döïng naêng löïc vaø hôïp taùc
ñòa phöông ñeå ñoåi môùi saùng taïo vaø ñaàu tö
Economy and Forecast Review
HÌNH: MOÂ HÌNH HÔÏP TAÙC GIÖÕA CÔ SÔÛ GIAÙO DUÏC ÑH VAØ DN
Nguoàn: Tsunehisa ARAISO (2014)
laâu daøi. Hieän nay, Phaàn Lan ñang taøi trôï cho Vieät Nam
nhieàu chöông trình lieân quan ñeán Ñoåi môùi saùng taïo,
trong ñoù noåi baät laø chöông trình Ñoái taùc ñoåi môùi saùng
taïo Vieät Nam - Phaàn Lan (IPP).
Kinh nghieäm taïi Nhaät Baûn
Nhaät Baûn laø quoác gia phaùt trieån moái quan heä giöõa
tröôøng ÑH vaø DN trong CGCN moät caùch coù hieäu quaû.
Vaøo naêm 1998, Nhaät Baûn ban haønh “Luaät Thuùc ñaåy
chuyeån giao thaønh quaû nghieân cöùu lieân quan ñeán coâng
ngheä trong tröôøng ÑH ra DN tö nhaân”, caên cöù theo
luaät naøy, ñeå “thöông maïi hoùa” keát quaû nghieân cöùu
töø caùc tröôøng ÑH, Nhaät Baûn ñaõ thaønh laäp caùc TLO
(Technology Licensing Organization) ñoùng vai troø
trung gian giöõa tröôøng ÑH vaø DN nhaèm CGCN tôùi caùc
coâng ty saün coù. Thoâng qua TLO, Nhaät Baûn ñaõ thuùc
ñaåy vieäc hình thaønh caùc vöôøn öôm taïi tröôøng ÑH, phaùt
trieån moái lieân keát giöõa DN vaø caùc cô sôû giaùo duïc. Naêm
2007, coù 9 vöôøn öôm do Toå chöùc phaùt trieån cô sôû haï
taàng DN nhoû vaø vöøa thaønh laäp vôùi söï hoã trôï cuûa Boä
Kinh teá, Thöông maïi vaø Coâng nghieäp; 23 vöôøn öôm
ñöôïc thaønh laäp bôûi Toå chöùc phaùp nhaân tröôøng ÑH
do Boä Giaùo duïc, Vaên hoùa, Theå thao, Khoa hoïc vaø
Coâng ngheä hoã trôï. Ngoaøi ra, coù 3 vöôøn öôm ñöôïc phaùt
trieån ñoäc laäp bôûi caùc tröôøng ÑH tö (ÑH Tatsuya, ÑH
Thöông maïi Osaka, ÑH Waseda). Ñeán nay, TLO ñaõ
trieån khai ñöôïc tôùi 38 tröôøng ÑH, taïo moät maïng löôùi
keát noái chaët cheõ giöõa caùc tröôøng ÑH vaø DN (Ñinh vaø
coäng söï, 2020).
Moät ñaëc tröng cuûa Nhaät Baûn laø caùc tröôøng ÑH seõ coù
moät maïng löôùi CGCN vôùi caùc DN ñòa phöông thay vì
moät maïng löôùi toaøn quoác hoaëc quoác teá. Ñieàu naøy giuùp
cho caùc nghieân cöùu khoa hoïc, coâng ngheä taïi tröôøng
ÑH seõ phuø hôïp vôùi nhu caàu phaùt trieån caùc ngaønh coâng
nghieäp cuûa töøng vuøng. Ñieàu naøy raát phuø hôïp vôùi Vieät
Nam khi ñieàu kieän töï nhieân vaø ñieàu kieän ñòa lyù phaân
chia moät caùch töï nhieân caùc vuøng coâng nghieäp coù tính
chaát khaùc nhau.
Ñeå taïo ñoäng löïc cho giaûng vieân tham gia vaøo caùc
döï aùn ñoåi môùi saùng taïo, caùc tröôøng ÑH cuûa Nhaät Baûn
63
NHÌN RA THEÁ GIÔÙI
cuõng coù cô cheá khuyeán khích caùc giaûng vieân ÑH ñoàng
haønh cuøng caùc döï aùn khôûi nghieäp ñoåi môùi saùng taïo cuûa
sinh vieân cho ñeán khi saûn phaåm cuûa döï aùn hoaøn thaønh,
ñöôïc chuyeån giao thaønh coâng cho DN. Moái quan heä coù
lôïi cho caû ba beân, nhö vaäy giuùp cho phong traøo nghieân
cöùu ñoåi môùi saùng taïo cuûa sinh vieân raát soâi noåi, ñaëc
bieät ôû caùc tröôøng ÑH danh tieáng, nhö: ÑH Toång hôïp
Tokyo, ÑH Hitotsubashi.
MOÄT SOÁ GÔÏI YÙ CHO VIEÄT NAM
Thöïc traïng CGCN giöõa tröôøng ÑH vaø DN ôû
Vieät Nam
Hieän nay, caùc tröôøng ÑH ñaõ khaúng ñònh vai troø quan
troïng trong nghieân cöùu öùng duïng vaø CGCN. Nhöõng naêm
gaàn ñaây, caùc tröôøng ÑH taïi TP. Hoà Chí Minh vaø Haø Noäi
chuù troïng ñaåy maïnh nghieân cöùu khoa hoïc phuø hôïp vôùi
nhu caàu cuûa thò tröôøng vaø xem ñaây laø tieàn ñeà ñeå naâng
cao chaát löôïng ñaøo taïo. Nhieàu ñeà taøi nghieân cöùu khoa
hoïc ñi saùt nhu caàu thöïc teá, giaøu trieån voïng öùng duïng vaøo
saûn xuaát vaø ñôøi soáng (Ñaëng Thò Toá Taâm, 2019).
Tuy nhieân, vieäc CGCN töø tröôøng ÑH sang DN vaãn
gaëp raát nhieàu khoù khaên. Hieän taïi, ña phaàn caùc hôïp taùc
vaãn coøn naèm ôû ñaøo taïo vaø chuyeån giao nguoàn nhaân
löïc, trong khi ñoù hôïp taùc nghieân cöùu vaø CGCN chöa
ñöôïc chuù troïng phaùt trieån maïnh. Phaàn lôùn caùc tröôøng
hôïp, caùc hình thöùc hôïp taùc vaø chuyeån giao coøn ôû möùc
ñôn giaûn, khoâng thöôøng xuyeân vaø khoâng phaûi laø caùc
saûn phaåm coù tính lieân ngaønh, haàu nhö khoâng coù tính
daøi haïn maø chæ trong töøng döï aùn, nghieân cöùu nhoû leû.
Thöïc teá cho thaáy, vaãn thieáu söï lieân keát giöõa caùc tröôøng
ÑH vaø caùc DN thaønh nhöõng maïng löôùi. Chính söï thieáu
lieân keát naøy ñaõ gaây ra nhöõng laõng phí ñaùng tieác, ví duï
nhö laõng phí cô sôû döõ lieäu thoâng tin töø caùc kho thoâng
tin khoa hoïc, coâng ngheä treân toaøn quoác. Veà toå chöùc,
moät soá tröôøng ÑH ñaõ phaùt trieån moâ hình coâng ty tröïc
thuoäc (ví duï nhö BK Holdings tröïc thuoäc ÑH Baùch
khoa Haø Noäi), nhöng thöïc teá vaãn coøn khaù ít vaø hoaït
ñoäng vaãn chöa coù hieäu quaû nhö mong ñôïi. Caùc ñeà taøi
64
Khoa Quan hệ công chúng
và Truyền thông
Trường Đại học Đại Nam
và Tập đoàn N-Group ký kết
“Hợp tác đào tạo thực tiễn
và tiếp nhận nguồn nhân lực”
nghieân cöùu thaønh coâng ôû quy moâ phoøng
thí nghieäm taïi caùc trung taâm, khoa,
tröôøng, nhöng ñeå chuyeån giao vaøo thöïc
tieãn caàn phaûi ñöôïc öôm taïo ôû quy moâ
coâng nghieäp. Maët khaùc, caùc tröôøng ÑH
thieáu haún caùc cô sôû ñeå thöïc hieän chöùc
naêng nhö moät DN, do ñoù khi thöïc hieän
CGCN baûn thaân caùc trung taâm, khoa,
vieän khoâng coù tö caùch phaùp nhaân ñeå vay
voán ngaân haøng… Ngay caû BK Holdings
cuõng laø moät tröôøng hôïp ñaëc bieät, ñöôïc
duyeät cô cheá rieâng bieät. Raát nhieàu caùc
vöôøn öôm tröïc thuoäc caùc tröôøng ÑH coù
nguoàn coâng ngheä raát doài daøo, tuy nhieân
khi xaây döïng keá hoaïch chuyeån giao, thì
vaáp phaûi nhöõng raøo caûn veà cô cheá, vieäc
giao quyeàn töï chuû cho caùc ñôn vò khoa
hoïc vaø coâng ngheä coâng laäp chöa phuø hôïp
thöïc teá vì caùc taøi saûn vaãn cuûa Nhaø nöôùc.
Caùc nhaø khoa hoïc taïi tröôøng ÑH coøn gaëp
khoù khaên trong CGCN vaøo saûn xuaát khi
thieáu kinh nghieäm hoaït ñoäng thöïc tieãn,
caùc cô cheá, chính saùch chöa ñoàng boä
khieán caùc thaày giaùo, coâ giaùo chöa maën
maø trong nghieân cöùu khoa hoïc, CGCN.
Moät soá gôïi yù cho Vieät Nam
Töø thöïc kinh nghieäm moät soá quoác gia
treân theá giôùi, coù theå ñöa ra moät soá gôïi yù
nhaèm ñaåy maïnh CGCN giöõa tröôøng ÑH
vaø DN taïi Vieät Nam, cuï theå laø:
Veà phía Nhaø nöôùc
Caàn coù chính saùch hoã trôï nghieân cöùu
coâng ngheä tuøy theo theá maïnh cuûa caùc
tröôøng ÑH. Hieän nay, chính saùch chung
cuûa Nhaø nöôùc laø chia ñeàu, phaân boå ñoàng
ñeàu, do vaäy khoâng phaùt huy ñöôïc theá
maïnh cuûa caùc tröôøng. Töø kinh nghieäm
cuûa caùc nöôùc coù theå thaáy raèng, ñeå ñaåy
maïnh CGCN töø tröôøng ÑH ra DN caàn coù
Kinh teá vaø Döï baùo
moät quyõ nghieân cöùu phaùt trieån chung cuûa
caû nöôùc, daønh rieâng cho nhöõng ngaønh,
lónh vöïc öu tieân nhaát ñònh. Quyõ naøy neân
do hoäi ñoàng quyõ quaûn lyù ñoäc laäp, tröïc
thuoäc Chính phuû, do caùc nhaø khoa hoïc
ñieàu haønh, hoaït ñoäng theo tieâu chí ñaõ
ban haønh.
ÔÛ moãi lónh vöïc nghieân cöùu caàn coù
chính saùch hoã trôï khaùc nhau. Vôùi nhöõng
tröôøng ÑH troïng ñieåm veà coâng ngheä,
caàn coù chính saùch khuyeán khích, hoã trôï
giaûng vieân vaø sinh vieân nghieân cöùu coâng
ngheä môùi, keát noái chuyeån giao nhöõng
coâng ngheä ñoù tôùi DN. Thöïc teá, coù moät soá
tröôøng coâng ngheä taïi Vieät Nam, khi coù
hoã trôï taøi chính töø caùc quyõ nöôùc ngoaøi,
thì phong traøo nghieân cöùu ñoåi môùi saùng
taïo raát soâi noåi, nhöng khi khoâng coù hoã
trôï vaø quan taâm ñuùng möùc, phong traøo
luïi daàn.
Xaây döïng heä thoáng caùc vaên baûn quy
phaïm phaùp luaät ñaày ñuû veà sôû höõu trí tueä
cuõng nhö veà CGCN, ñoàng thôøi coù cô
cheá taïo ñieàu kieän cho vieäc hình thaønh
caùc DN trong tröôøng ÑH ñeå ñaåy maïnh
thöông maïi hoùa caùc döï aùn khôûi nghieäp
ñoåi môùi saùng taïo.
Veà phía tröôøng ÑH
Caùc tröôøng ÑH, ñaëc bieät nhöõng
tröôøng coù nguoàn löïc öôm taïo coâng ngheä
neân coù cô cheá phuø hôïp ñeå hình thaønh caùc
vöôøn öôm trong tröôøng. Hieän nay, moät
soá tröôøng ÑH haøng ñaàu ñaõ hình thaønh
caùc vöôøn öôm coâng ngheä, phaùt trieån caùc
döï aùn coù ích cho coäng ñoàng, nhö: ÑH
Baùch khoa Haø Noäi, ÑH Baùch khoa TP.
Hoà Chí Minh, ÑH Hueá. Rieâng ÑH Quoác
gia TP. Hoà Chí Minh ñaõ hình thaønh ñöôïc
caû moät khu coâng ngheä phaàn meàm tröïc thuoäc tröôøng.
Nhöõng vöôøn öôm naøy chính laø nhöõng chieác noâi öôm
taïo coâng ngheä chuyeån giao cho DN. Caùc tröôøng ÑH
caàn ñaåy maïnh hoaït ñoäng keát noái vôùi DN, qua ñoù tìm
hieåu ñöôïc nhu caàu coâng ngheä ñeå nghieân cöùu phaùt trieån,
sau ñoù chuyeån giao laïi cho DN. Moâ hình hôïp taùc giöõa
Tröôøng ÑH Baùch Khoa Haø Noäi vôùi Coâng ty Coå phaàn
Raïng Ñoâng laø moät ví duï thaønh coâng cho hình thöùc hôïp
taùc naøy. Vôùi nhöõng tröôøng ÑH naèm ôû nhöõng vuøng saûn
xuaát coâng nghieäp, noâng nghieäp, nhaø tröôøng caàn xaây
döïng maïng löôùi keát noái vôùi DN ñòa phöông ñeå coù theå
tieán haønh nghieân cöùu phaùt trieån vaø CGCN phuø hôïp vôùi
nhu caàu saûn xuaát thöïc teá. Beân caïnh ñoù, caùc tröôøng caàn
coù cô cheá ñaõi ngoä phuø hôïp ñeå caùc giaûng vieân tham gia
caùc döï aùn öôm taïo vôùi sinh vieân cho ñeán luùc saûn phaåm
ñöôïc chuyeån giao cho DN. Thöïc teá coù raát nhieàu döï aùn
öôm taïo ñöôïc sinh vieân nuoâi döôõng yù töôûng töø khi coøn
ngoài treân gheá nhaø tröôøng. Tuy nhieân, do khoâng coù cô
cheá phuø hôïp, neân caùc giaûng vieân laø mentor khoâng maën
maø vôùi vieäc theo döï aùn cho ñeán taän khi thöông maïi hoùa
saûn phaåm.
Veà phía DN
DN caàn ñaåy maïnh hoaït ñoäng R&D noäi boä coù lieân
keát vôùi caùc tröôøng ÑH. Nhö vaäy, saûn phaåm nghieân
cöùu phuø hôïp vôùi nhu caàu DN seõ ñöôïc chuyeån giao
thaúng vaøo saûn xuaát, kinh doanh, tieát kieäm thôøi gian
vaø coù hieäu quaû. DN chuû ñoäng ñaët haøng caùc tröôøng
ÑH nghieân cöùu nhöõng coâng ngheä môùi phuø hôïp vôùi
nhu caàu phaùt trieån saûn xuaát, kinh doanh. Ñoàng thôøi,
neân thaønh laäp caùc quyõ hoã trôï nghieân cöùu ñoåi môùi saùng
taïo ôû caùc tröôøng ÑH, hoã trôï chaøo baùn caùc saûn phaåm
coâng ngheä cho coäng ñoàng DN ñeå taïo ñaàu ra cho caùc
saûn phaåm ñoù. Ñeå nuoâi döôõng caùc yù töôûng coâng ngheä
môùi, caùc DN neân cuøng vôùi tröôøng ÑH thaønh laäp caùc
toå chöùc vöôøn öôm chung, taïo maïng keát noái giöõa caùc
vöôøn öôm vôùi caùc ngaønh coâng nghieäp, qua ñoù taïo
moät moâi tröôøng CGCN naêng ñoäng giöõa tröôøng ÑH vaø
ngaønh coâng nghieäp.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

1. Quoác hoäi (2017). Luaät Chuyeån giao coâng ngheä, soá 07/2017/QH14, ngaøy 19/6/2017
2. Boä Giaùo duïc, Vaên hoùa, Theå thao, Khoa hoïc vaø Coâng ngheä Nhaät Baûn (MEXT) (1998). Luaät
Thuùc ñaåy chuyeån giao thaønh quaû nghieân cöùu lieân quan ñeán coâng ngheä trong tröôøng ÑH ra DN tö
nhaân, truy caäp töø https://www.mext.go.jp/a_menu/shinkou/sangaku/sangakuc/sangakuc10_1.htm
3. Ñinh Thò Ngoïc Quyønh vaø coäng söï (2020). Hôïp taùc giöõa CSGDÑH vaø DN trong vieäc hình
thaønh caùc TTKNST - kinh nghieäm moät soá nöôùc chaâu AÙ, tham luaän taïi Hoäi thaûo “Phöông thöùc hôïp taùc
giöõa tröôøng ÑH vaø DN trong boái caûnh hoäi nhaäp”, thaùng 12/2020 taïi Haø Noäi
4. Ñaëng Thò Toá Taâm (2019). Nghieân cöùu vaø chuyeån giao khoa hoïc coâng ngheä töø tröôøng ÑH ñeán
doanh nghieäp, Taïp chí Taøi chính, kyø 2, thaùng 11/2019
5. Ñoã Thò Haûi Ninh, Ñoã Ngoïc Bích (2020). Nghieân cöùu lyù thuyeát veà moái quan heä CGCN giöõa
caùc tröôøng ÑH vaø DN ôû VN trong caùch maïng CN 4.0, Taïp chí Coâng Thöông, soá 16 thaùng 7/2020
6. Khu Coâng ngheä phaàn meàm ÑH Quoác gia TP. Hoà Chí Minh (ITP) (2018). Kinh nghieäm thuùc ñaåy
khôûi nghieäp taïi caùc tröôøng ÑH cuûa Phaàn Lan, truy caäp töø https://itp.vn/vi/tin-tuc/khoi-nghiep/867-
kinh-nghiem-thuc-day-khoi-nghiep-tai-truong-dai-hoc-cua-phan-lan.html
7. Tsunehisa Araiso (2014). The Structure and Function of Industry - Academia - Government
Cooperation System in USA and Europe, Sangakurenkeigaku, 10(1)

Economy and Forecast Review 65

KINH TEÁ NGAØNH - LAÕNH THOÅ

Giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû

thoaùt nöôùc, giaûm tình traïng uùng ngaäp
taïi TP. Hoà Chí Minh NGUYEÃN THANH TUAÁN*
TRAÀN HÖÕU UYEÅN**

Thôøi gian qua, TP. Hoà Chí Minh ñaõ chi haøng ngaøn tyû ñoàng ñeå giaûi quyeát tình
traïng ngaäp nöôùc, ñeán nay, tình traïng ngaäp nöôùc tuy coù giaûm, nhöng vaãn coøn
nghieâm troïng vaø muïc tieâu “heát ngaäp nöôùc” cuûa Thaønh phoá vaãn laø moät nan
ñeà khoù coù lôøi giaûi ñaùp. Baøi vieát khaùi quaùt veà hieän traïng thoaùt nöôùc ôû TP. Hoà
Chí Minh vaø nguyeân nhaân gaây uùng, ngaäp, töø ñoù, ñeà xuaát moät soá khuyeán nghò,
giaûi phaùp giuùp Thaønh phoá naâng cao hieäu quaû thoaùt nöôùc, giaûm tình traïng uùng,
ngaäp trong thôøi gian tôùi.

HIEÄN TRAÏNG UÙNG NGAÄP ÔÛ TP. HOÀ CHÍ MINH
Baùo caùo ñaùnh giaù tình hình thöïc hieän Keá hoaïch ñaàu
tö coâng giai ñoaïn 2016-2020 cuûa UBND TP. Hoà Chí
Minh cho bieát, trong lónh vöïc giaûm ngaäp, Thaønh phoá
ñaõ ñaàu tö hoaøn thaønh vaø ñöa vaøo söû duïng 44 döï aùn
vôùi toång möùc ñaàu tö 5.453 tyû ñoàng. Nhôø vaäy, caùc
tuyeán ñöôøng tröôùc ñaây ñöôïc xem laø “roán” ngaäp cuûa
Thaønh phoá, nhö: khu vöïc voøng xoay Caây Goõ, ñöôøng
3/2, Leâ Hoàng Phong, Kyø Ñoàng, Traàn Quang Khaûi,
Traàn Khaéc Chaân, Hai Baø Tröng, Phan Ñình Phuøng,
Phan Xích Long, Bình Thôùi, khu vöïc beán xe Chôï Lôùn,
ñöôøng Nô Trang Long, Kinh Döông Vöông, Leâ Lai,
Nguyeãn Bieåu… ñaõ khoâng coøn tình traïng ngaäp. Ñeán
heát naêm 2019, Thaønh phoá ñaõ giaûi quyeát ñöôïc 22/37
tuyeán ñöôøng ngaäp, ñaït 59,46% so vôùi chæ tieâu ñeà ra
giai ñoaïn 2016-2020. Trong naêm 2020, nhieàu döï aùn
ngaên trieàu, choáng ngaäp do möa taïi TP. Hoà Chí Minh
ñoàng loaït ñöôïc trieån khai hoaëc hoaøn thaønh. Ñôn cöû,
döï aùn coù voán ñaàu tö gaàn 10.000 tyû ñoàng do Trungnam
Group laøm chuû ñaàu tö giuùp kieåm soaùt ngaäp do trieàu
cöôøng ôû caùc soâng, keânh lôùn vaø nhieàu ñoaïn ñeâ nhaèm
phaàn naøo khoáng cheá con nöôùc trieàu cöôøng, chuû ñoäng
öùng phoù vôùi bieán ñoåi khí haäu cho vuøng dieän tích 750
km2 vôùi khoaûng 6,5 trieäu daân thuoäc khu bôø höõu soâng
Saøi Goøn. Cuøng vôùi ñoù laø Döï aùn Kieåm soaùt trieàu cöôøng
bôø taû soâng Saøi Goøn (töø raïch Caàu Ngang ñeán Khu ñoâ
thò Thuû Thieâm) giuùp choáng nöôùc traøn do luõ töø thöôïng
nguoàn vaø ngaên trieàu cöôøng, baûo veä 1.600 ha ñaát ñoâ
thò, daân soá khoaûng 25.000 ngöôøi.
Tuy vaäy, theo Sôû Xaây döïng TP. Hoà Chí Minh, giai
ñoaïn 2016-2020, duø ñaït ñöôïc nhieàu hieäu quaû, nhöng
hieän traïng ngaäp nöôùc taïi Thaønh phoá vaãn raát phöùc taïp.
Thöïc teá cho thaáy, naêm naøo cuõng vaäy, chæ vaøi traän möa
*
Vieän Coâng ngheä VIPTAM
**
Tröôøng Ñaïi hoïc Xaây döïng
ñaàu muøa, löu löôïng nöôùc khoâng quaù lôùn,
nhöng ñaõ khieán nhieàu khu vöïc treân ñòa
baøn TP. Hoà Chí Minh ngaäp saâu, xe cheát
maùy la lieät, ngöôøi daân bì boõm loäi nöôùc.
ÔÛ TP. Hoà Chí Minh, ngoaøi ngaäp do möa
coøn bò ngaäp do trieàu. Nhöõng ñôït trieàu
cöôøng tuy khoâng quaù cao, song ngöôøi
daân TP. Hoà Chí Minh vaãn gaëp khoâng ít
khoù khaên vì ngaäp nöôùc. Noùi ñeán ngaäp
luït do trieàu cöôøng hay möa lôùn taïi TP.
Hoà Chí Minh, khoâng theå khoâng nhaéc
tôùi nhöõng tuyeán ñöôøng, nhö: Traàn Xuaân
Soaïn (Quaän 7), Nguyeãn Vaên Höôûng
(Quaän 2), Nguyeãn Höõu Caûnh (quaän Bình
Thaïnh), Toân Thaát Thuyeát (Quaän 4)...
Ñaây ñöôïc coi laø nhöõng “ñieåm ñen”, vì
thöôøng xuyeân chìm trong “bieån nöôùc”.
Ñaëc bieät, khu Thaûo Ñieàn (Quaän 2) ñöôïc
meänh danh laø “khu nhaø giaøu” cuûa TP.
Hoà Chí Minh, nhöng cuõng thöôøng xuyeân
phaûi chòu caûnh ngaäp nöôùc.
NGUYEÂN NHAÂN GAÂY UÙNG,
NGAÄP TAÏI TP. HOÀ CHÍ MINH
Theo caùc nhaø khoa hoïc, chuyeân
gia caáp thoaùt nöôùc, thì ngaäp luït cuûa
TP. Hoà Chí Minh coù raát nhieàu nguyeân
nhaân, cuï theå:
Veà nguyeân nhaân khaùch quan
- Do ñaëc ñieåm ñaëc ñieåm töï nhieân, ñòa
hình: Khu vöïc cuûa TP. Hoà Chí Minh coù
maët ñaát töï nhieân thaáp khoaûng 75% dieän
tích coù cao ñoä döôùi 2 m, laïi naèm trong

66 Kinh teá vaø Döï baùo

 Xây dựng hồ điều tiết ngầm công nghệ Cross - Wave chống ngập tại khu vực trước Nhà Thiếu nhi quận Thủ Đức
vuøng aûnh höôûng maïnh bôûi thuûy trieàu bieån
Ñoâng, neân hoaøn toaøn coù theå bò ngaäp khi
gaëp ñænh trieàu cao.
- Do bieán ñoåi khí haäu: TP. Hoà Chí
Minh laø 1 trong 10 thaønh phoá coù nguy cô
aûnh höôûng do bieán ñoåi khí haäu cao nhaát
theá giôùi. Theo döï baùo, khi bieán ñoåi khí
haäu dieãn ra, dieän tích bò ngaäp cuûa TP. Hoà
Chí Minh ñeán cuoái theá kyû XXI laàn löôït
laø 128 km2, 204 km2 vaø 473 km2 töông
öùng vôùi caùc kòch baûn nöôùc bieån daâng 65
cm, 75 cm vaø 100 cm vaø khaû naêng ñeå
kieåm soaùt ngaäp 100% laø ñieàu khoâng theå
thöïc hieän ñöôïc (Phan Anh, 2021).
Veà nguyeân nhaân chuû quan
Moät laø, do nhöõng yeáu keùm trong
coâng taùc quy hoaïch, quaûn lyù phaùt trieån
ñoâ thò, naêng löïc quaûn lyù vaø yù thöùc cuûa
ngöôøi daân…
Hai laø, do heä thoáng thoaùt nöôùc khoâng
ñaùp öùng ñöôïc toác ñoä ñoâ thò hoùa quaù
nhanh cuûa Thaønh phoá. Heä thoáng thoaùt
nöôùc TP. Hoà Chí Minh laø heä thoáng thoaùt
nöôùc chung ñeå daãn nöôùc thaûi sinh hoaït,
nöôùc thaûi saûn xuaát vaø nöôùc möa. Trong
khu vöïc noäi thaønh cuõ heä thoáng thoaùt
nöôùc ñöôïc xaây döïng töø thôøi Phaùp thuoäc,
maïng löôùi thoaùt nöôùc töông ñoái ñoàng
boä, chöa coù nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi.
Economy and Forecast Review
Nöôùc thaûi tröïc tieáp chaûy vaøo möông maùng vaø ao hoà
gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc. Trong khi ñoù, TP. Hoà Chí
Minh laïi laø ñoâ thò môû roäng vôùi toác ñoä cöïc nhanh vaø
quy moâ lôùn cuøng vôùi vieäc xaây döïng coâng trình haï taàng
khoâng ñoàng boä, ñaëc bieät caùc coâng trình ñaàu moái, neân
heä thoáng thoaùt nöôùc quaù taûi gaây oâ nhieãm moâi tröôøng
vaø uùng ngaäp khi coù möa to vaø trieàu cöôøng.
Ba laø, do yù thöùc xaû raùc böøa baõi cuûa ngöôøi daân. Tình
traïng ngöôøi daân xaû raùc xuoáng heä thoáng thoaùt nöôùc
(mieäng thu haàm ga, keânh raïch) coøn phoå bieán, neân khi
möa lôùn, aùp löïc nöôùc cao seõ cuoán raùc vaøo löôùi chaén,
caûn trôû doøng chaûy. 
Boán laø, caùc döï aùn thoaùt nöôùc ñang trieån khai ngaên
doøng chaûy.  Moät soá coâng trình thoaùt nöôùc ñang thi
coâng cuõng ñöôïc cho laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân
laøm aûnh höôûng ñeán khaû naêng thoaùt nöôùc cuûa tuyeán
coáng hieän höõu. Ngoaøi ra, coù nhöõng tuyeán ñöôøng ñaõ
xöû lyù ngaäp baèng giaûi phaùp taïm (ñaáu noái môû theâm
höôùng thoaùt nöôùc môùi, caûi taïo mieäng thu…), trong khi
chôø caùc döï aùn lôùn trieån khai ñaõ xuaát hieän ngaäp khi
möa to.
Naêm laø, heä thoáng soâng raïch, ao hoà bò laán chieám,
thu heïp daàn. Trong tieâu thoaùt nöôùc ñoâ thò, heä thoáng
soâng, raïch (nguoàn tieáp nhaän nöôùc tieâu vaø truyeàn daãn
ra beå tieâu chính), ao hoà (ñieåm tieáp nhaän vaø löu tröõ taïm
thôøi nguoàn nöôùc tieâu) laø raát quan troïng. Veà nguyeân
taéc, toång khaû naêng tieáp nhaän vaø vaän chuyeån cuûa heä
thoáng naøy phaûi baèng hoaëc lôùn hôn khaû naêng thoaùt cuûa
taát caû caùc heä thoáng tieâu noäi vuøng. Tuy nhieân, trong
67
KINH TEÁ NGAØNH - LAÕNH THOÅ
nhieàu naêm qua, khoâng nhöõng moät soá soâng, raïch bò laán
chieám, thu heïp vaø bieán maát, maø coøn nhieàu dieän tích ao
hoà, ñaàm laày, vuøng truõng ngaäp nöôùc ôû TP. Hoà Chí Minh
cuõng bò san laáp.
Saùu laø, suït luùn maët ñaát do maät ñoä ñoâ thò hoùa vaø xaây
döïng quaù cao. Hieän khu vöïc TP. Hoà Chí Minh ñang
dieãn ra tình traïng luùn suït khaù lôùn, maø caùc nguyeân nhaân
chính laø do caùc caên nguyeân töï nhieân, nhö: dòch chuyeån
cuûa maûng kieán taïo, quaù trình neàn ñaát coá keát töï maát
nöôùc vaø co ngoùt töï nhieân cuûa lôùp traàm tích honocen
treû; caùc nguyeân nhaân do hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi, nhö:
khai thaùc nöôùc ngaàm quaù möùc, quaù trình ñoâ thò hoùa
taêng taûi troïng treân neàn ñaát yeáu, rung ñoäng do caùc hoaït
ñoäng giao thoâng…
Baûy laø, quy hoaïch vaø coâng ngheä choáng ngaäp ñaõ loãi
thôøi, nhieàu coâng trình choáng ngaäp ñöôïc ñaàu tö haøng
traêm, haøng nghìn tyû ñoàng, nhöng khoâng phaùt huy ñöôïc
hieäu quaû, trong khi coâng taùc döï phoøng veà dieãn bieán
cuûa bieán ñoåi khí haäu laïi chöa thöïc söï ñöôïc coi troïng.
Caùc coâng trình choáng ngaäp hieän nay cuûa Thaønh phoá
khoâng coù chieán löôïc roõ raøng, chöa ñaàu tö ñoàng boä, keùm
hieäu quaû. Vieäc gia taêng dieän tích beà maët bò beâ toâng hoùa
khoâng chæ laøm taêng löôïng nöôùc möa chaûy treân beà maët
vì khoâng theå thaám xuoáng loøng ñaát, giaûm löôïng nöôùc
ngaàm vaø gaây luùn cho ñoâ thò, maø coøn taïo ra hieäu öùng ñaûo
nhieät, laøm gia taêng caû veà soá löôïng vaø quy moâ nhöõng
côn möa nhieät ñôùi trong khu vöïc.
Thaønh phoá cuõng caàn ñieàu chænh
Quy hoaïch choáng ngaäp theo thöïc
teá, traùnh ñeå laïc haäu tröôùc nhöõng
ñieàu kieän bieán ñoåi khí haäu. Ñaëc bieät,
thöïc hieän nghieâm cheá taøi xöû lyù traùch
nhieäm chuû ñaàu tö neáu döï aùn khoâng coù
heä thoáng thoaùt nöôùc.
GIAÛI PHAÙP NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ HEÄ THOÁNG
THOAÙT NÖÔÙC CHO TP. HOÀ CHÍ MINH
Treân thöïc teá, ñeå taêng tính hieäu quaû cho coâng taùc
choáng ngaäp uùng treân ñòa baøn thôøi gian tôùi, UBND TP.
Hoà Chí Minh ñaõ xaây döïng vaø ñieàu chænh Quy hoaïch
toång theå heä thoáng thoaùt nöôùc Thaønh phoá ñeán naêm 2030,
taàm nhìn naêm 2050. Theo ñoù, Quy hoaïch thoaùt nöôùc
cuûa Thaønh phoá seõ ñöôïc môû roäng treân dieän tích khoaûng
hôn 2.000 km2, bao goàm 23 quaän, huyeän (tröø huyeän
Caàn Giôø), roäng gaáp 3 laàn so vôùi dieän tích quy hoaïch cuõ.
Vieäc ñieàu chænh naøy nhaèm laäp quy hoaïch thoaùt nöôùc
ñoàng boä, laøm cô sôû cho vieäc phaùt trieån döï aùn ñaàu tö xaây
döïng môùi, caûi taïo vaø naâng caáp heä thoáng thoaùt nöôùc treân
ñòa baøn Thaønh phoá.
Maët khaùc, TP. Hoà Chí Minh ñang ñaåy nhanh tieán
ñoä ñeå hoaøn thaønh Döï aùn choáng ngaäp coù xeùt ñeán yeáu toá
bieán ñoåi khí haäu (giai ñoaïn 1) coù toång voán ñaàu tö leân
tôùi 10.000 tyû ñoàng trong naêm 2021. Hieän taïi, Döï aùn ñaõ
hoaøn thaønh 77% khoái löôïng, Döï aùn choáng ngaäp naøy coù
khaû naêng kieåm soaùt ngaäp do trieàu cöôøng, chuû ñoäng öùng
68
phoù vôùi bieán ñoåi khí haäu cho khu bôø höõu
soâng Saøi Goøn vaø trung taâm Thaønh phoá,
vôùi dieän tích 750 km2 vaø khoaûng 6,5 trieäu
daân sinh soáng. Döï aùn coøn giuùp ñieàu tieát
haï thaáp möïc nöôùc ôû caùc keânh raïch, caûi
thieän khaû naêng tieâu thoaùt nöôùc ñoâ thò vaø
taïo caûnh quan moâi tröôøng cho khu vöïc.
Döï kieán sau khi hoaøn thaønh, Döï aùn seõ giaûi
quyeát ngaäp ôû 4 tuyeán ñöôøng: Huyønh Taán
Phaùt, Quoác loä 50, Leâ Vaên Löông, Traàn
Xuaân Soaïn. Beân caïnh vieäc hoaøn thaønh
Döï aùn giaûi quyeát ngaäp do trieàu cöôøng
khu vöïc TP. Hoà Chí Minh coù xeùt ñeán yeáu
toá bieán ñoåi khí haäu (giai ñoaïn 1), Thaønh
phoá tieáp tuïc thöïc hieän 218 döï aùn choáng
ngaäp khaùc vôùi toång kinh phí gaàn 8.000
tyû ñoàng. Thaønh phoá ñaët muïc tieâu sau khi
Döï aùn choáng ngaäp treân ñi vaøo hoaït ñoäng
seõ cô baûn giaûi quyeát tình traïng ngaäp nöôùc
taïi löu vöïc trung taâm Thaønh phoá vaø 5 löu
vöïc ngoaïi vi, goùp phaàn caûi thieän ñôøi soáng
daân sinh vaø baûo veä moâi tröôøng.
Ngoaøi ra, ñeå khaéc phuïc tình traïng laán
chieám keânh, raïch, caùc quaän, huyeän traùi
pheùp treân ñòa baøn TP. Hoà Chí Minh döï
kieán seõ ñaåy maïnh thöïc hieän kieåm soaùt
vaø cöôõng cheá caùc tröôøng hôïp naøy, traû laïi
hieän traïng ban ñaàu cuûa keânh, raïch. Ñoái
vôùi nhöõng tröôøng hôïp nhaø daân xaây laán
keânh, raïch do lòch söû ñeå laïi, coù nhöõng
vò trí ñöôïc caáp Giaáy chöùng nhaän quyeàn
söû duïng ñaát, ñòa phöông seõ toå chöùc ñeàn
buø, giaûi phoùng maët baèng ñeå khoâi phuïc
laïi hieän traïng. Ñoàng thôøi, taïi caùc döï aùn
khu daân cö, khu ñoâ thò, vieäc san laáp keânh,
raïch coù quy ñònh phaûi thay theá baèng coáng
hoäp coù tieát dieän baèng hoaëc lôùn hôn keânh,
raïch bò san laáp.
Trong naêm 2021, TP. Hoà Chí Minh
cuõng ñang trieån khai Döï aùn phuïc hoài
heä thoáng coáng voøm ñaàu tö töø tröôùc naêm
1975, ñeå phaùt huy naêng löïc choáng ngaäp
cho khu vöïc trung taâm Thaønh phoá vôùi
söï hoã trôï kinh phí gaàn 18 trieäu USD
töø Cô quan Hôïp taùc quoác teá Nhaät Baûn
- JICA. Tuyeán coáng voøm naøy daøi hôn
700 km, naèm chuû yeáu ôû caùc truïc ñöôøng
chính khu trung taâm. Döï kieán, trong
giai ñoaïn 1, Döï aùn seõ thi coâng phuïc hoài
tuyeán coáng cuõ treân caùc ñöôøng Hai Baø
Tröng, Yersin, Coáng Quyønh vaø Caùch
maïng thaùng 8…
Tuy nhieân, ñeå coù theå trieån khai hieäu
quaû caùc giaûi phaùp treân, nhoùm taùc giaû ñeà
xuaát moät soá khuyeán nghò sau:
Thöù nhaát, TP. Hoà Chí Minh neân tính
toaùn giaûi phaùp söû duïng nguoàn löïc taïi
choã ñeå hoài sinh keânh, raïch, traùnh vieäc
Kinh teá vaø Döï baùo
ñaàu tö daøn traûi. Khi tieán haønh Döï aùn caûi
taïo, chænh trang keânh, raïch, Thaønh phoá
caàn tính toaùn môû roäng bieân giaûi toûa ñeå
coù theâm quyõ ñaát saïch ñaáu giaù, laáy nguoàn
löïc ñoù trieån khai döï aùn; ñoàng thôøi, coù
theå trieån khai xaây döïng caùc chung cö,
nhaø cao taàng treân nguoàn ñaát saïch ñoù ñeå
taùi ñònh cö taïi choã cho ngöôøi daân bò aûnh
höôûng. Caùc phöông aùn thieát keá caàn taêng
cöôøng keát noái, naâng cao khaû naêng tieáp
caän cuûa cö daân, taïo khoâng gian ñoâ thò
sinh ñoäng vaø an toaøn; caùc truïc ñöôøng doïc
theo caùc tuyeán soâng, raïch caàn baûo ñaûm
keát noái lieân tuïc. Song song vôùi vieäc keø bôø
keânh, raïch choáng xoùi lôû, Thaønh phoá caàn
chuù troïng thieát keá khoâng gian soâng nöôùc
haøi hoøa vôùi thieát keá chung cuûa töøng khu
vöïc ñoâ thò.
Thöù hai, caàn tìm ñöôïc nguyeân nhaân
uùng ngaäp cuûa caùc ñieåm thöôøng xuyeân
bò uùng ngaäp khi coù möa vaø trieàu cöôøng
ñeå tìm bieän phaùp cuï theå giaûi quyeát, nhö:
toân neàn, xaây theâm hoá ga thu nöôùc hay
thieát keá laïi caùc tuyeán coáng nhaùnh baûo
ñaûm yeâu caàu kyõ thuaät thu heát nöôùc möa
treân ñöôøng phoá. Raø soaùt Quy hoaïch thoaùt
nöôùc TP. Hoà Chí Minh theo quy hoaïch
chung vaø quy hoaïch chi tieát ñaõ coù. Ñaëc
bieät löu yù, quy hoaïch thoaùt nöôùc cho caùc
khu trung taâm.
Thöù ba, caàn phaûi phaân chia laïi löu
vöïc thoaùt nöôùc cho hôïp lyù ñeå baûo ñaûm heä
thoáng thoaùt nöôùc laøm vieäc ñieàu hoøa. Caàn
khaûo saùt cuï theå ñeå xaây theâm caùc coáng ôû
caùc phoá chöa coù coáng thoaùt nöôùc. Xaùc
ñònh hôïp lyù coâng suaát cuûa caùc traïm bôm
tieâu uùng. Boå sung soá lieäu möa nhöõng naêm gaàn ñaây ñeå
chính xaùc hoùa coâng thöùc cöôøng ñoä möa laøm cô sôû cho
tính toaùn vaø kieåm tra kích thöôùc coáng. Keát caáu ga thu
nöôùc möa daàn chuyeån veà daïng coù maùng thu ñaët væa heø
baûo ñaûm thu nöôùc möa vaøo coáng. Caûi taïo caùc hoá ga
hieän höõu vaø coù boä phaän ngaên muøi. Môû roäng caùc coáng
vaø caàu ôû caùc ñöôøng nôi coù caùc möông ñi qua ñuùng yeâu
caàu thieát keá baûo ñaûm cho doøng chaûy. Nghieân cöùu quy
trình thau röûa nöôùc soâng caùc soâng laïch nhôø thuûy trieàu.
Veà laâu daøi, Thaønh phoá cuõng caàn ñieàu chænh Quy
hoaïch choáng ngaäp theo thöïc teá, traùnh ñeå laïc haäu tröôùc
nhöõng ñieàu kieän bieán ñoåi khí haäu. Ñaëc bieät, thöïc hieän
nghieâm cheá taøi xöû lyù traùch nhieäm chuû ñaàu tö neáu döï
aùn khoâng coù heä thoáng thoaùt nöôùc. Taêng cöôøng coâng
taùc kieåm tra, laäp bieân baûn vi phaïm haønh chính trong
lónh vöïc veä sinh nôi coâng coäng; ban haønh nhieàu cô
cheá, chính saùch lieân quan ñeán coâng taùc phaân loaïi, thu
gom, vaän chuyeån chaát thaûi raén sinh hoaït treân ñòa baøn;
naâng cao chaát löôïng coâng taùc tuyeân truyeàn phuø hôïp
vôùi töøng ñoái töôïng ngöôøi daân ñeå cuoäc vaän ñoäng ñi vaøo
chieàu saâu.
Moät vaán ñeà khaùc caàn löu yù ñoù laø caàn xaây döïng
nhöõng giaûi phaùp choáng ngaäp coù taàm nhìn roäng, coù quy
moâ lieân ñòa phöông. Kinh nghieäm quoác teá cho thaáy, caùc
vaán ñeà cuûa sieâu ñoâ thò phaûi ñöôïc giaûi quyeát ôû caáp ñoä
vuøng. Giaûi phaùp öùng phoù vôùi ngaäp uùng noùi rieâng vaø caùc
taùc ñoäng khaùc cuûa bieán ñoåi khí haäu noùi chung khoâng
theå “khoanh” laïi trong phaïm vi ñòa giôùi haønh chính cuûa
TP. Hoà Chí Minh, maø phaûi coù söï phoái hôïp vôùi caùc ñòa
phöông khaùc vì ngaäp uùng, bieán ñoåi khí haäu laø vaán ñeà
chung cuûa caû nöôùc, chöù khoâng rieâng moät ñòa phöông
naøo. Theo ñoù, caàn phaûi coù moät cô quan ñieàu phoái vuøng,
thöïc söï keát noái ñöôïc TP. Hoà Chí Minh vaø caùc tænh laân
caän, nhö: Baø Ròa - Vuõng Taøu, Ñoàng Nai, Bình Döông,
Long An... ñeå cuøng nhau tìm phöông aùn giaûi quyeát hieäu
quaû, ñoàng boä.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

1. UBND TP. Hoà Chí Minh (2021). Quyeát ñònh soá 299/QÑ-UBND, ngaøy 25/1/2021 pheâ duyeät Ñeà
aùn choáng ngaäp vaø xöû lyù nöôùc thaûi TP. Hoà Chí Minh giai ñoaïn 2020-2045 vaø Keá hoaïch choáng ngaäp vaø
xöû lyù nöôùc thaûi giai ñoaïn 2020-2030
2. UBND TP. Hoà Chí Minh (2021). Baùo caùo ñaùnh giaù tình hình thöïc hieän Keá hoaïch ñaàu tö coâng
giai ñoaïn 2016-2020
3. Sôû Xaây döïng TP. Hoà Chí Minh (2021). Baùo caùo Keá hoaïch thöïc hieän chöông trình giaûm ngaäp
nöôùc giai ñoaïn 2021-2025, ngaøy 11/5/2021
4. Phan Anh (2021). TP HCM coù kòch baûn choáng ngaäp môùi, truy caäp töø https://nld.com.vn/thoi-
su/tp-hcm-co-kich-ban-chong-ngap-moi-20210127221238171.htm
5. Nguyeân Bình (2020). Ngaäp uùng ôû TP. Hoà Chí Minh: Nguyeân nhaân naøo khieán cöù möa laø ngaäp,
truy caäp töø https://moitruong.net.vn/ngap-ung-o-tp-ho-chi-minh-bai-2-nguyen-nhan-nao-khien-cu-
mua-la-ngap/
6. Hoàng Giang (2020). Choáng ngaäp taïi TP. Hoà Chí Minh: Giaûi phaùp beàn vöõng laø gì?,
truy caäp töø https://bnews.vn/chong-ngap-tai-tp-ho-chi-minh-bai-cuoi-giai-phap-ben-vung-la-
gi/173801.html
7. An Nhieân (2020). Ngaäp uùng ôû TP. Hoà Chí Minh: Baøi toaùn chöa coù lôøi giaûi moãi khi muøa möa
ñeán, truy caäp töø https://moitruong.net.vn/ngap-ung-o-tp-ho-chi-minh-bai-1-bai-toan-chua-co-loi-
giai-moi-khi-mua-mua-den/

Economy and Forecast Review 69

KINH TEÁ NGAØNH - LAÕNH THOÅ

Phaùt trieån keát caáu haï taàng giao thoâng

treân ñòa baøn TP. Hoà Chí Minh:
Thöïc traïng vaø giaûi phaùp
NGUYEÃN LAN HÖÔNG*

TP. Hoà Chí Minh laø trung taâm kinh teá lôùn nhaát caû nöôùc, trung taâm ñoåi môùi
khoa hoïc, coâng ngheä. Tuy nhieân, nhöõng naêm qua, taêng tröôûng cuûa TP. Hoà
Chí Minh chaäm laïi vì nhieàu nguyeân nhaân, trong ñoù coù nguyeân nhaân xuaát phaùt
töø vieäc phaùt trieån keát caáu haï taàng giao thoâng coøn chaäm, chöa ñaùp öùng yeâu
caàu phaùt trieån. Baøi vieát ñaùnh giaù thöïc traïng phaùt trieån keát caáu haï taàng giao
thoâng treân ñòa baøn TP. Hoà Chí Minh hieän nay, töø ñoù ñeà xuaát giaûi phaùp nhaèm
khaéc phuïc caùc haïn cheá ñang toàn taïi, goùp phaàn thuùc ñaåy quaù trình hieän ñaïi
hoùa keát caáu haï taàng giao thoâng cuûa Thaønh phoá trong thôøi gian tôùi.

TAÀM QUAN TROÏNG CUÛA HAÏ TAÀNG GIAO
THOÂNG ÑOÁI VÔÙI PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ
Vôùi baát cöù quoác gia naøo, heä thoáng giao thoâng noùi
chung cuõng coù vai troø keát noái saûn xuaát vôùi tieâu thuï,
giöõa vuøng naøy vôùi vuøng khaùc, giöõa quoác gia naøy vôùi
quoác gia khaùc vaø ñaùp öùng nhu caàu ñi laïi cuûa con ngöôøi,
baûo ñaûm ñöôïc moái lieân heä kinh teá, phuïc vuï saûn xuaát,
goùp phaàn naâng cao naêng suaát lao ñoäng, thuùc ñaåy giao
löu kinh teá giöõa caùc vuøng, caùc quoác gia, taïo ñieàu kieän
cho phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc, cuûa vuøng,
cuûa ñòa phöông.
Heä thoáng keát caáu haï taàng, nhaát laø haï taàng giao thoâng
phaùt trieån ñoàng boä, hieän ñaïi seõ thuùc ñaåy taêng tröôûng
kinh teá, naâng cao naêng suaát, hieäu quaû cuûa neàn kinh teá
vaø goùp phaàn giaûi quyeát caùc vaán ñeà xaõ hoäi. Ngöôïc laïi,
moät heä thoáng cô sôû haï taàng keùm phaùt trieån laø moät trôû
ngaïi lôùn ñoái vôùi söï phaùt trieån. ÔÛ nhieàu nöôùc ñang phaùt
trieån hieän nay, keát caáu haï taàng ñöôøng boä thieáu vaø yeáu
ñaõ gaây öù ñoïng trong luaân chuyeån caùc nguoàn löïc, khoù
haáp thuï voán ñaàu tö, gaây ra nhöõng “nuùt coå chai keát caáu
haï taàng” aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán taêng tröôûng kinh teá.
Trong xu theá hoäi nhaäp vaø giao löu quoác teá, moät keát
caáu haï taàng giao thoâng toát ñoùng vai troø ñaëc bieät quan
troïng giuùp cho vieäc ñi laïi vaø giao löu haøng hoùa giöõa caùc
nöôùc thuaän tieän. Vieäc xaây döïng heä thoáng ñöôøng lieân
quoác gia, lieân khu vöïc seõ taïo ra haønh lang vaän taûi giöõa
caùc nöôùc, caùc khu vöïc vaø chaâu luïc, goùp phaàn môû roäng
giao löu kinh teá, vaên hoùa vôùi caùc nöôùc. Xaây döïng keát
caáu haï taàng giao thoâng coøn coù yù nghóa raát quan troïng,
goùp phaàn caûi thieän moâi tröôøng ñaàu tö, naâng cao hieäu
quaû vaø söùc caïnh tranh cuûa neàn kinh teá, taïo ñieàu kieän
thu huùt voán ñaàu tö phaùt trieån cô sôû haï taàng, ñaëc bieät laø
thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø söû duïng chính nguoàn
*
TS., Tröôøng Ñaïi hoïc Vaên Lang
voán ñoù ñeå xaây döïng keát caáu haï taàng giao
thoâng, taïo ra ñieàu kieän cho caùc khu vöïc
kinh teá phaùt trieån hieäu quaû.
 
THÖÏC TRAÏNG PHAÙT TRIEÅN KEÁT
CAÁU HAÏ TAÀNG GIAO THOÂNG TP. HOÀ
CHÍ MINH
TP. Hoà Chí Minh naèm ôû vò trí taâm
ñieåm cuûa khu vöïc Ñoâng Nam AÙ; laø ñaàu
moái giao thoâng quan troïng caû veà ñöôøng
boä, ñöôøng thuûy vaø ñöôøng khoâng, noái
lieàn caùc tænh trong vuøng Ñoâng Nam Boä.
Thaønh phoá hoäi tuï ñuû caû 5 phöông thöùc
vaän taûi: ñöôøng boä, ñöôøng thuûy noäi ñòa,
ñöôøng saét, haøng khoâng vaø ñöôøng bieån,
cuï theå:
- Veà ñöôøng boä, theo Sôû Giao thoâng
vaän taûi TP. Hoà Chí Minh, trong 10 naêm
(2010-2020), Thaønh phoá ñaõ laøm môùi vaø
ñöa vaøo söû duïng 384 km/272 km ñöôøng
boä (ñaït 141%); xaây döïng môùi 72/76
caây caàu (ñaït 94,7%); tyû leä ñaát daønh
cho giao thoâng so vôùi ñaát xaây döïng
ñoâ thò hieän ñaït 10,01%/12,2%; maät ñoä
ñöôøng giao thoâng treân dieän tích ñaát toaøn
Thaønh phoá hieän ñaït 2,19 km/km2, cuoái
naêm 2020 ñaït 2,2 km/km2 (Quoác Huøng,
2020). Thaønh phoá cuõng ñaõ ñöa vaøo söû
döïng nhieàu coâng trình giao thoâng troïng
ñieåm, nhö: ñöôøng Phaïm Vaên Ñoàng,
Traàn Naõo, ñöôøng noái töø ñöôøng Nguyeãn
Vaên Höôûng ñeán Xa loä Haø Noäi; môû roäng
ñöôøng Phan Vaên Trò (töø caàu Hang Trong

70 Kinh teá vaø Döï baùo

ñeán ñöôøng Phaïm Vaên Ñoàng), caàu Phuù
Höõu treân ñöôøng Vaønh ñai Ñoâng, caàu
vöôït ngaõ tö Goø Maây, caàu vöôït nuùt giao
ñöôøng Tröôøng Sôn - ñöôøng noái Taân Sôn
Nhaát - Bình Lôïi - Vaønh ñai ngoaøi, caàu
vöôït theùp Ngaõ 6 Goø Vaáp, caàu Nhò Thieân
Ñöôøng 1, caàu keát noái giöõa caàu Nguyeãn
Vaên Cöø vôùi ñöôøng Voõ Vaên Kieät, haàm
chui Myõ Thuûy, nhaùnh caàu Nguyeãn Kieäm
- Nguyeãn Thaùi Sôn, nhaùnh N4 döï aùn xaây
döïng caàu keát noái giöõa caàu Nguyeãn Tri
Phöông vôùi ñöôøng Voõ Vaên Kieät…
- Ñöôøng thuûy noäi ñòa hieän coù 2 tuyeán:
Tuyeán haønh lang keát noái phía Ñoâng vaø
Taây khu vöïc Ñoàng baèng soâng Cöûu Long
(tuyeán TP. Hoà Chí Minh ñi Caø Mau, TP.
Hoà Chí Minh - Kieân Löông qua Ñoàng
Thaùp Möôøi vaø Töù giaùc Long Xuyeân);
tuyeán haønh lang keát noái TP. Hoà Chí Minh
vôùi caùc tænh Ñoàng Nai, Bình Döông qua
soâng Ñoàng Nai vaø tuyeán haønh lang keát
noái TP. Hoà Chí Minh vôùi caûng Caùi Meùp -
Thò Vaûi qua soâng Nhaø Beø vaø soâng Ñoàng
Tranh. Heä thoáng ñöôøng thuûy cô baûn ñaùp
öùng nhu caàu vaän taûi, moät soá ñieåm ngheõn
ñaõ ñöôïc thaùo gôõ, nhö: caàu Bình Lôïi treân
soâng Saøi Goøn.
- Heä thoáng keát caáu haï taàng caûng bieån
cuõng ñaõ ñöôïc ñaàu tö phaùt trieån theo quy
hoaïch vôùi quy moâ vaø trang thieát bò hieän
ñaïi, ñoàng boä. Caûng bieån TP. Hoà Chí
Minh laø caûng bieån toång hôïp ñaàu moái khu
vöïc loaïi 1 vôùi saûn löôïng haøng hoùa löu
thoâng cao nhaát caû nöôùc. Chæ rieâng caûng
Caùt Laùi ñaûm nhaän 33% khoái löôïng haøng
container xuaát - nhaäp khaåu cuûa caû nöôùc.
Theo döï baùo, löôïng haøng hoùa thoâng qua
caûng bieån Thaønh phoá naêm 2030 ñaït 236,9
trieäu taán, trong ñoù, rieâng löôïng haøng
container khoaûng 9,14 trieäu teus (ñôn vò
ño söùc chöùa cuûa taøu hoaëc beán container).
Ngaøy 26/10/2020, Caûng quoác teá Caùi Meùp
ñaõ ñoùn taøu container Margrethe Maersk
laø moät trong nhöõng taøu container lôùn nhaát
theá giôùi hieän nay, coù troïng taûi 214.121
DWT, söùc chôû hôn 18.300 TEU, daøi gaàn
400m. Ngoaøi ra, heä thoáng haï taàng caûng
caïn cuõng ñaõ ñöôïc quy hoaïch taïi hai khu
vöïc chính laø khu vöïc Ñoâng Baéc Thaønh
phoá vôùi 24 caûng caïn vaø khu vöïc Taây Nam
Thaønh phoá vôùi 5 caûng caïn.
- Heä thoáng ñöôøng saét ñöôïc ñaàu tö phaùt
trieån. TP. Hoà Chí Minh laø trung taâm kinh
teá lôùn vaø quan troïng cuûa caû nöôùc, laø nôi
keát noái cuûa caùc tuyeán ñöôøng saét quoác gia
vôùi caùc ñaàu moái cuûa maïng löôùi ñöôøng
saét ñoâ thò ñeå ñi - ñeán nhieàu höôùng, keát
noái vôùi caùc loaïi hình vaän taûi khaùc, nhö:
Economy and Forecast Review
haøng khoâng, caûng bieån... treân ñòa baøn Thaønh phoá vaø
vuøng. Hieän, Thaønh phoá coù 1 tuyeán ñöôøng saét quoác gia
laø tuyeán Baéc - Nam chaïy qua ga lôùn laø ga Saøi Goøn.
Caùc döï aùn ñöôøng saét noäi ñoâ, ñöôøng saét lieân keát vuøng
môùi ñang trong quaù trình trieån khai xaây döïng, hoaëc môùi
khôûi ñoäng.
- Veà haøng khoâng, hieän coù 1 caûng haøng khoâng ñang
hoaït ñoäng laø Caûng haøng khoâng Quoác teá Taân Sôn Nhaát
coù vai troø trung taâm cuûa khu vöïc phía Nam (caû quoác teá
vaø quoác noäi) ñaït caáp 4E theo tieâu chuaån ICAO).
Coù theå thaáy, laø haït nhaân cuûa vuøng Ñoâng Nam Boä,
quy hoaïch veà haï taàng giao thoâng cuûa Thaønh phoá veà cô
baûn ñaõ phuø hôïp vôùi ñònh höôùng phaùt trieån kinh teá - xaõ
hoäi cuûa Vuøng, chieán löôïc, quy hoaïch phaùt trieån giao
thoâng vaän taûi quoác gia theo moâ hình nan quaït ñöôïc keát
noái vôùi caùc tænh trong khu vöïc baèng caùc tuyeán quoác
loä vôùi ñöôøng boä cao toác vaø vaønh ñai vuøng, ñöôøng saét,
ñöôøng thuûy; giao thoâng ñoái ngoaïi thoâng qua caûng bieån
vaø caûng haøng khoâng.
Tuy nhieân, treân thöïc teá, hieän nay, chæ coù heä thoáng
keát caáu haï taàng caûng bieån vaø ñöôøng thuûy noäi ñòa cô baûn
ñaùp öùng nhu caàu vaän taûi cuûa Thaønh phoá vaø vuøng Ñoâng
Nam Boä; haï taàng haøng khoâng khoâng theå ñaùp öùng ñöôïc
nhu caàu, ngay töø naêm 2015, saân bay Taân Sôn Nhaát ñaõ
rôi vaøo tình traïng quaù taûi (theo thieát keá, ñeán naêm 2020
saân bay Taân Sôn Nhaát môùi ñaït 25 trieäu haønh khaùch/
naêm, nhöng ñeán naêm 2015, Taân Sôn Nhaát ñaõ phaûi ñoùn
26,5 trieäu löôït khaùch. Töø naêm 2017, nôi naøy ñaõ ñoùn
gaàn 40 trieäu löôït. Löôïng khaùch taêng nhanh khieán saân
bay quaù taûi “caû treân trôøi laãn döôùi ñaát”, töø ñöôøng noäi boä
ñeán caùc tuyeán xung quanh thöôøng xuyeân uøn öù). Coøn
heä thoáng ñöôøng boä, ñöôøng saét ñoâ thò vaãn ñang laø nuùt
thaét cuûa Thaønh phoá. Ñaëc bieät, caùc tuyeán ñöôøng lieân
vuøng, höôùng taâm, vaønh ñai, caùc tuyeán noái caûng bieån,
caûng haøng khoâng vaø caùc cöûa khaåu quoác teá chöa hoaøn
chænh, nhaát laø tuyeán Vaønh ñai 3, Vaønh ñai 4 vaø caùc
tuyeán ñöôøng boä cao toác keát noái giöõa Thaønh phoá vôùi
caùc tænh trong Vuøng. Caùc tuyeán ñöôøng saét noäi ñoâ chaäm
ñöôïc ñaàu tö xaây döïng taïo neân söùc eùp, uøn taéc giao thoâng
ñoâ thò taïi TP. Hoà Chí Minh.
Khu vöïc ñaõ coù nhieàu caûng caïn, nhöng phaàn lôùn laø
quy moâ nhoû, naêng löïc haïn cheá, chöa hình thaønh ñöôïc caùc
trung taâm logistics, caûng caïn quy moâ lôùn coù vai troø trung
chuyeån haøng hoùa ña phöông thöùc cuûa TP. Hoà Chí Minh.
Ñieàu ñaùng löu yù laø, maëc duø keát caáu haï taàng giao
thoâng treân ñòa baøn TP. Hoà Chí Minh ñang coù nhieàu
haïn cheá vaø haàu heát rôi vaøo tình traïng quaù taûi, song
tieán ñoä xaây döïng caùc döï aùn haï taàng giao thoâng laïi raát
chaäm. Trong naêm 2020, coù 10 coâng trình haï taàng giao
thoâng ñöôïc hoaøn thaønh vaø 23 coâng trình khôûi coâng môùi.
Trong soá 10 coâng trình hoaøn thaønh trong naêm 2020,
khoâng coù coâng trình naøo lôùn. Trong soá 23 döï aùn khôûi
coâng môùi, ñaùng keå nhaát laø coâng trình xaây döïng haàm taïi
nuùt giao thoâng Nguyeãn Vaên Linh - Nguyeãn Höõu Thoï
vaø coâng trình söûa chöõa ñöôøng Nguyeãn Höõu Caûnh (Huy
Khaùnh, 2021).
Keát quaû giaùm saùt cuûa HÑND TP. Hoà Chí Minh veà
tieán ñoä vaø hieäu quaû ñaàu tö caùc coâng trình giao thoâng
71
KINH TEÁ NGAØNH - LAÕNH THOÅ
Đường hầm vượt sông Sài Gòn - một trong những công trình giao thông hiện đại
của TP. Hồ Chí Minh
troïng ñieåm cho thaáy, trong toång soá 172 döï aùn giai ñoaïn
2016-2020, Thaønh phoá ñaõ hoaøn thaønh 37 döï aùn (tyû leä
21,51%); chöa thöïc hieän 70 döï aùn (chieám 40,7%); ñang
döøng thi coâng 65 döï aùn. Rieâng giai ñoaïn 2018-2020, ñaõ
hoaøn thaønh 14/85 döï aùn theo keá hoaïch; chöa thöïc hieän
46/85 döï aùn vaø ñang döøng thi coâng 25/85 döï aùn. Giai
ñoaïn 2016-2020, nguoàn voán ngaân saùch thaønh phoá ñaõ boá
trí cho 120 döï aùn vôùi soá voán laø 12.4822/46.573 tyû ñoàng
(ñaït 27%); nguoàn voán ngoaøi ngaân saùch ñöôïc kyø voïng
raát lôùn, nhöng thöïc teá phaàn voán ñaàu tö cho caùc döï aùn
theo hình thöùc ñoái taùc coâng tö (PPP) vôùi 13/40 döï aùn
trieån khai, öôùc ñaït ñöôïc khoaûng 16.996 tyû ñoàng (chæ ñaït
13% so vôùi nhu caàu).
NHÖÕNG GIAÛI PHAÙP CAÀN THÖÏC HIEÄN TRONG
THÔØI GIAN TÔÙI
Muïc tieâu phaùt trieån keát caáu haï taàng giao thoâng
TP. Hoà Chí Minh ñeán naêm 2030
Theo Ñeà aùn “Phaùt trieån keát caáu haï taàng giao thoâng
treân ñòa baøn TP. Hoà Chí Minh giai ñoaïn 2020-2030”
(ñaõ ñöôïc UBND Thaønh phoá pheâ duyeät vaøo cuoái naêm
2020), trong 10 naêm tôùi, heä thoáng keát caáu haï taàng
giao thoâng treân ñòa baøn Thaønh phoá seõ goàm: 639 km
ñöôøng boä; 78 döï aùn caàu; 18 döï aùn nuùt giao thoâng; 32
döï aùn giao thoâng tónh; 5 döï aùn thuoäc Chöông trình
ñoâ thò thoâng minh; 211,9 km ñöôøng saét ñoâ thò, BRT;
379 km ñöôøng thuûy noäi ñòa. Toång kinh phí ñaàu tö döï
kieán khoaûng 952.547 tyû ñoàng (gaáp gaàn 20 laàn so vôùi
toång kinh phí ñaàu tö cho haï taàng giao thoâng giai ñoaïn
2015-2020).
Vôùi giai ñoaïn 1, trong lónh vöïc ñöôøng boä, Ñeà aùn ñöa
ra keá hoaïch phaùt trieån 3 tuyeán cao toác TP. Hoà Chí Minh
- Long Thaønh - Daàu Giaây, TP. Hoà Chí Minh - Trung
72
Löông vaø TP. Hoà Chí Minh - Moäc Baøi.
Ngoaøi tuyeán TP. Hoà Chí Minh - Moäc Baøi
xaây môùi hoaøn toaøn (daøi 55 km), 2 tuyeán
cao toác coøn laïi ñöôïc ñeà xuaát môû roäng quy
moâ. TP. Hoà Chí Minh cuõng seõ xaây môùi
34 caàu vaø haàm vöôït soâng/keânh cho caùc
tuyeán (ñöôøng boä, ñöôøng saét) vöôït qua caùc
soâng, keânh lôùn, nhö: soâng Nhaø Beø, Loøng
Taøu, Thò Vaûi, Ñoàng Nai, Saøi Goøn, Keânh
Ñoâi, Keânh Teû, Chôï Ñeäm, raïch OÂng Lôùn,
Xoùm Cuûi, raïch Caùc. Phaàn lôùn caùc caàu
ñöôïc hoaïch ñònh theo quy hoaïch naèm
trong caùc tuyeán ñöôøng vaønh ñai, ñöôøng
truïc vaø seõ ñöôïc ñaàu tö khi xaây döïng caùc
tuyeán ñöôøng naøy. Cuï theå, 3 caây caàu coù
tính chaát ñoäc laäp, keát noái giao thoâng,
nhö: caàu Thuû Thieâm 3, Thuû Thieâm 4, caàu
Caùt Laùi. Trong khi caàu Thuû Thieâm 3 vaø
4 laøm nhieäm vuï noái caùc quaän cuûa TP. Hoà
Chí Minh, thì caàu Caùt Laùi laïi coù nhieäm
vuï ñaëc bieät quan troïng, noái TP. Hoà Chí
Minh vôùi Nhôn Traïch, Ñoàng Nai, khi
hình thaønh seõ goùp phaàn giaûi quyeát tình
traïng uøn öù qua phaø Caùt Laùi. 
Vôùi heä thoáng ñöôøng saét ñoâ thò, tuyeán
soá 1, soá 2 vaø soá 5 ñöôïc döï kieán hoaøn
thaønh trong giai ñoaïn 2020-2025. Trong
giai ñoaïn 2025-2030, TP. Hoà Chí Minh
tieáp tuïc ñi vaøo hoaøn thieän caùc tuyeán
ñöôøng treân cao vaø ñöôøng saét ñoâ thò, tieáp
noái giai ñoaïn tröôùc ñoù. Caùc tuyeán ñöôøng
saét ñoâ thò thöïc hieän, nhö: Metro soá 2 giai
ñoaïn 2, Metro soá 3, Metro soá 4b, Metro
soá 5 giai ñoaïn 2.
Ñoái vôùi nhoùm caùc coâng trình haï taàng
giao thoâng lieân keát vuøng, giai ñoaïn
2021-2025, Thaønh phoá seõ trieån khai caùc
tuyeán ñöôøng truïc chính, xuyeân taâm, nhö:
hoaøn chænh truïc ñöôøng Baéc - Nam (ñoaïn
töø Nguyeãn Vaên Linh - caàu Baø Chieâm);
ñöôøng noái ñöôøng Traàn Quoác Hoaøn -
ñöôøng Coäng Hoøa; hoaøn chænh maët caét
ngang Vaønh ñai 2 (ñöôøng Voõ Chí Coâng)
töø caàu Phuù Myõ ñeán nuùt giao Nguyeãn Duy
Trinh - Vaønh ñai 2... Caùc coâng trình keát
noái vuøng, nhö: caàu Caùt Laùi, truïc ñoäng
löïc keát noái TP. Hoà Chí Minh - Long An
- Tieàn Giang; ñöôøng môû môùi phía Taây
Baéc; ñöôøng Voõ Vaên Kieät noái daøi; naâng
caáp, môû roäng ñöôøng Nguyeãn Vaên Böùa vaø
xaây döïng caàu Lôùn; tuyeán treân cao ñi doïc
theo ñöôøng tænh 25C, vöôït soâng Ñoàng
Nai, ñi theo ñöôøng truïc Baéc Nam...
Nhöõng giaûi phaùp caàn thöïc hieän
Ñeå khaéc phuïc haïn cheá vaø phaùt trieån keát
caáu haï taàng giao thoâng TP. Hoà Chí Minh
nhö Ñeà aùn ñaõ ñöa ra, trong thôøi gian tôùi,
caàn thöïc hieän nhöõng giaûi phaùp sau:
Kinh teá vaø Döï baùo
 Thöù nhaát, taïi thôøi ñieåm hieän taïi, do
aûnh höôûng cuûa ñaïi dòch Covid-19, vôùi
gaàn 4 thaùng lieàn giaõn caùch trong naêm
2021, caùc döï aùn haï taàng cuûa Thaønh phoá
ñang bò taïm döøng, hoaëc tieán ñoä raát chaäm.
Ñoù laø chöa keå vieäc moät löôïng lôùn voán
ngaân saùch phaûi chuyeån sang öu tieân cho
coâng taùc phoøng choáng dòch, neân nguoàn
voán daønh cho ñaàu tö cuõng vì theá trôû neân
khoù khaên. Do ñoù, vieäc caàn laøm ngay laø
Thaønh phoá phaûi nhanh choùng kieåm soaùt
ñöôïc ñaïi dòch, oån ñònh cuoäc soáng cho
ngöôøi daân.
Thöù hai, daøi hôi hôn, caàn quy hoaïch,
phaùt trieån caùc vuøng ñoâ thò. Haï taàng chaäm
daãn ñeán chaäm môû roäng khoâng gian phaùt
trieån Thaønh phoá, do ñoù, ñeå tieáp tuïc laø ñaàu
taøu kinh teá cuûa caû nöôùc, TP. Hoà Chí Minh
buoäc phaûi giaûi quyeát toát caùc chính saùch
phaùt trieån ñoâ thò, haï taàng keát noái trong
phaïm vi Thaønh phoá vaø vôùi caùc tænh, thaønh
phoá trong vuøng Kinh teá troïng ñieåm phía
Nam; xaây döïng TP. Thuû Ñöùc laø ñieåm taäp
trung cuûa heä sinh thaùi khôûi nghieäp, tieán tôùi
xaây döïng thaønh phoá khôûi nghieäp.
Raø soaùt laïi Quy hoaïch haï taàng giao
thoâng cuûa TP. Hoà Chí Minh vaø cuûa vuøng
Ñoâng Nam Boä theo Luaät Quy hoaïch naêm
2017. Phaûi xaùc ñònh vai troø thaät söï cuûa
coâng taùc quy hoaïch ñeå qua ñoù loaïi boû caùc
quy hoaïch khoâng phuø hôïp, khoâng baùm
saùt söï phaùt trieån cuûa ngaønh giao thoâng,
cuûa Thaønh phoá vaø cuûa Vuøng. Quy hoaïch
phaûi mang tính ñoàng boä cao, traùnh manh
muùn, choàng cheùo, gaén vôùi phaùt trieån
kinh teá - xaõ hoäi ñeå giao thoâng thaät söï ñi
tröôùc, laø ñoäng löïc phaùt trieån kinh teá - xaõ
hoäi cuûa Thaønh phoá noùi rieâng, cuûa Vuøng
noùi chung. Coâng taùc quy hoaïch phaûi döï
baùo ñöôïc toác ñoä taêng tröôûng, döï baùo ôû
taàm chieán löôïc, chæ ra ñöôïc nhöõng lôïi ích thieát thöïc cuûa
vieäc ñaàu tö, nhöõng lôïi ích maø ngöôøi daân vaø ñòa phöông,
vuøng ñöôïc höôûng khi trieån khai caùc döï aùn haï taàng giao
thoâng; chæ ra ñöôïc nguoàn löïc, nguoàn voán ñeå huy ñoäng
thöïc hieän döï aùn, cuõng nhö thôøi gian döï aùn phaûi hoaøn
thaønh, ñöa vaøo söû duïng…
Thöù ba, khoâng phaùt trieån haï taàng giao thoâng baèng
moïi giaù, phaûi thaät söï tính toaùn kyõ, caân nhaéc lôïi ích cuûa
nhaân daân, lôïi ích cuûa Nhaø nöôùc khi quyeát ñònh trieån
khai döï aùn. Phaùt trieån haï taàng giao thoâng Thaønh phoá
phaûi gaén vôùi chieán löôïc phaùt trieån cuûa ngaønh trong
xu theá hoäi nhaäp quoác teá vaø khu vöïc. Phaûi caân nhaéc
döï aùn naøo xaây döïng baèng ngaân saùch nhaø nöôùc, döï aùn
naøo baèng hình thöùc xaõ hoäi hoùa theo caùc daïng thöùc cuûa
hình thöùc PPP… baûo ñaûm haøi hoøa caùc lôïi ích cuûa nhaân
daân, doanh nghieäp vaø Nhaø nöôùc. Ñoàng thôøi, chuù troïng
thu huùt caùc nguoàn voán, öu tieân xaõ hoäi hoùa, nhöng döùt
khoaùt phaûi baûo ñaûm chaát löôïng coâng trình, baûo ñaûm
caân ñoái vôùi cô caáu cuûa neàn kinh teá; xaây döïng laïi caùc
tieâu chuaån, cô cheá, chính saùch, vöøa baûo ñaûm thu huùt
caùc nguoàn voán ñaàu tö, vöøa baûo ñaûm chaát löôïng coâng
trình, haøi hoøa lôïi ích cuûa nhaø ñaàu tö, Nhaø nöôùc vaø
ngöôøi daân, khoâng ñeå ngöôøi daân gaùnh phí ñöôøng boä
quaù cao.
Thöù tö, caàn öùng duïng trieät ñeå coâng ngheä thoâng tin
vaøo quaûn lyù, vaän haønh toå chöùc giao thoâng, baûo ñaûm
hieäu quaû söû duïng cao nhaát, nhöng vaãn an toaøn cho
ngöôøi tham gia giao thoâng.
Thöù naêm, caàn coù nhöõng cô cheá, chính saùch linh
hoaït, baùm saùt thöïc tieãn phaùt trieån cuûa Thaønh phoá ñeå
thu huùt moïi nguoàn löïc, nguoàn voán trong vaø ngoaøi nöôùc,
huy ñoäng söùc daân ñeå hình thaønh heä thoáng haï taàng giao
thoâng hieän ñaïi, ñoàng boä vaø an toaøn. Trong quaù trình
xaây döïng, trieån khai döï aùn, phaûi coâng khai, minh baïch
ñeå ngöôøi daân goùp yù, tham gia giaùm saùt chaát löôïng coâng
trình, taêng cöôøng thoâng tin truyeàn thoâng ñeå taïo söï ñoàng
thuaän trong xaõ hoäi. Trong thöïc hieän döï aùn, traùnh ñaàu tö
daøn traûi, coù bieän phaùp loaïi boû nhaø ñaàu tö thieáu naêng löïc
veà taøi chính, thieáu kinh nghieäm quaûn lyù tham gia caùc
coâng trình haï taàng giao thoâng.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

1. HÑND TP. Hoà Chí Minh (2021). Baùo caùo Keát quaû giaùm saùt veà tieán ñoä vaø hieäu quaû ñaàu tö caùc
coâng trình giao thoâng troïng ñieåm giai ñoaïn 2016-2020
2. UBND TP. Hoà Chí Minh (2020). Quyeát ñònh soá 4833/QÑ-UBND, ngaøy 31/12/2020 pheâ duyeät
Ñeà aùn "Phaùt trieån keát caáu haï taàng giao thoâng treân ñòa baøn TP. Hoà Chí Minh giai ñoaïn 2020-2030"
3. Nguyeãn Vaên Nghi (2021). Phaùt trieån haï taàng giao thoâng ñeå ñaåy maïnh phaùt trieån kinh teá Vieät
Nam, Taïp chí Coâng Thöông - Caùc keát quaû nghieân cöùu khoa hoïc vaø öùng duïng coâng ngheä, soá 8, thaùng
4/2021
4. Höõu Coâng (2020). Giao thoâng Saøi Goøn thieáu kinh phí, truy caäp töø https://vnexpress.net/giao-
thong-sai-gon-thieu-kinh-phi-4117087.html
5. Quoác Huøng (2020). Ñoät phaù haï taàng giao thoâng: Taïo ñaø phaùt trieån kinh teá, truy caäp töø https://
www.sggp.org.vn/dot-pha-ha-tang-giao-thong-tao-da-phat-trien-kinh-te-689498.html
6. Huy Khaùnh (2021). Haï taàng giao thoâng TP Hoà Chí Minh thieáu voán, nhieàu döï aùn bò chaäm tieán
ñoä, truy caäp töø https://kinhtedothi.vn/ha-tang-giao-thong-tp-ho-chi-minh-thieu-von-nhieu-du-an-
bi-cham-411201.html

Economy and Forecast Review 73

KINH TEÁ NGAØNH - LAÕNH THOÅ

Moät soá giaûi phaùp

nhaèm naâng cao hieäu quaû ñaàu tö
voán ngaân saùch nhaø nöôùc
ôû tænh Baéc Giang NGUYEÃN THÒ HAÏNH VAÂN*

Nhöõng naêm gaàn ñaây, nhôø söï gia taêng cuûa nguoàn voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc
ngoaøi (FDI), neân taêng tröôûng kinh teá cuûa tænh Baéc Giang ñaõ coù söï böùt phaù nhaát
ñònh. Tuy nhieân, tyû troïng ñoùng goùp cuûa ñaàu tö töø ngaân saùch nhaø nöôùc (NSNN)
vaøo taêng tröôûng kinh teá cuûa Tænh giai ñoaïn 2015-2020 chæ baèng gaàn 50% so vôùi
möùc trung bình cuûa caû nöôùc (8,8% so vôùi 16,3%). Tröôùc thöïc teá naøy, vieäc naâng
cao hieäu quaû söû duïng nguoàn voán ñaàu tö töø NSNN laø yeâu caàu caáp baùch ñang ñaët
ra. Trong nghieân cöùu naøy, taùc giaû phaân tích thöïc traïng hieäu quaû söû duïng nguoàn
voán ñaàu tö töø NSNN ôû tænh Baéc Giang, töø ñoù ñeà xuaát giaûi phaùp ñeå goùp phaàn caûi
thieän hieäu quaû söû duïng nguoàn voán naøy cho ñaàu tö phaùt trieån.

KHAÙI NIEÄM ÑAÀU TÖ TÖØ NGUOÀN NSNN VAØ HEÄ
THOÁNG TIEÂU CHÍ ÑAÙNH GIAÙ HIEÄU QUAÛ KINH
TEÁ CUÛA ÑAÀU TÖ TÖØ NSNN
Khaùi nieäm ñaàu tö töø nguoàn voán NSNN
Ñaàu tö baèng nguoàn voán NSNN ôû Vieät Nam bao
goàm nhieàu lónh vöïc, nhö: ñaàu tö cho xaây döïng keát caáu
haï taàng kyõ thuaät, ñaàu tö hoã trôï nghieân cöùu khoa hoïc,
ñaàu tö ñaøo taïo nhaân löïc khu vöïc coâng vaø ñaàu tö xaây
döïng luaät phaùp, chính saùch. Trong caùc khoaûn ñaàu tö
naøy, thì ñaàu tö baèng nguoàn voán NSNN cho xaây döïng
keát caáu haï taàng kyõ thuaät luoân chieám tyû troïng lôùn.
Caên cöù vaøo Luaät Ñaàu tö coâng naêm 2019, coù 2 caùch
phaân loaïi döï aùn ñaàu tö coâng laø: (i) Caên cöù vaøo tính chaát
döï aùn; (ii) Caên cöù vaøo möùc ñoä quan troïng vaø quy moâ döï
aùn. Do ñoù, coù theå noùi raèng, ñaàu tö töø nguoàn voán NSNN
laø nhöõng hoaït ñoäng ñaàu tö nhaèm phuïc vuï nhu caàu cuûa
xaõ hoäi, vì lôïi ích chung cuûa coäng ñoàng, do Nhaø nöôùc
chuû trì hoaëc uûy quyeàn vaø taïo ñieàu kieän cho khu vöïc
tö nhaân thöïc hieän treân cô sôû nguoàn löïc cuûa Nhaø nöôùc
vaø caùc nguoàn löïc khaùc. Vôùi khaùi nieäm naøy, vai troø cuûa
Nhaø nöôùc trong vieäc thöïc hieän caùc chöông trình, döï aùn
töø NSNN ñöôïc khaúng ñònh. Khaùi nieäm naøy cuõng bao
haøm ñaàu tö cuûa doanh nghieäp nhaø nöôùc, ñaàu tö theo
hình thöùc ñoái taùc coâng tö, caùc chöông trình muïc tieâu
quoác gia (coù tính chaát ñaàu tö)…
Heä thoáng tieâu chí ñaùnh giaù hieäu quaû kinh teá cuûa
ñaàu tö töø NSNN
Ñaëc ñieåm cuûa ñaàu tö töø NSNN laø hoaït ñoäng ñaàu tö
cuûa Nhaø nöôùc nhaèm cung caáp haøng hoùa, dòch vuï coâng
*
Hoïc vieän Chính saùch vaø Phaùt trieån
cho xaõ hoäi, khoâng nhaèm muïc ñích tìm
kieám lôïi nhuaän, caùc döï aùn ñaàu tö thöôøng
khoâng coù khaû naêng thu hoài voán tröïc tieáp
hoaëc khoâng ñem laïi hieäu quaû taøi chính
tröôùc maét, nhöng mang laïi hieäu quaû kinh
teá - xaõ hoäi trong daøi haïn vaø ñaùp öùng nhu
caàu cuûa ngöôøi daân, coäng ñoàng. Coù nhieàu
nhaân toá aûnh höôûng vaø taùc ñoäng ñeán hieäu
quaû ñaàu tö töø NSNN, nhöng döôùi goùc
ñoä moät ñòa phöông, thì coù theå chia laøm
2 nhoùm nhaân toá chính laø nhaân toá khaùch
quan vaø nhaân toá chuû quan:
(i) Nhoùm nhaân toá khaùch quan bao
goàm caùc yeáu toá veà: ñieàu kieän töï nhieân,
kinh teá - xaõ hoäi cuûa ñòa phöông, theå cheá
vaø chính saùch kinh teá cuûa chính quyeàn
trung öông. Caùc ñaëc ñieåm kinh teá - xaõ
hoäi coù aûnh höôûng lôùn ñeán nhu caàu voán
ñaàu tö, cuõng nhö khaû naêng phaùt trieån ôû
moãi ñòa phöông. Yeáu toá cö daân (trình
ñoä daân trí, thu nhaäp cuûa ngöôøi daân hay
söï thuï höôûng caùc döï aùn ñaàu tö treân ñòa
baøn…) hay tieán ñoä, quy trình phaân boå voán
ñaàu tö töø NSNN cuûa chính quyeàn trung
öông cuõng coù taùc ñoäng lôùn ñeán hieäu quaû
ñaàu tö.
(ii) Nhoùm nhaân toá chuû quan bao goàm:
coâng taùc phaân boå voán ñaàu tö töø NSNN
ôû ñòa phöông, khaû naêng quaûn lyù vaø thöïc
hieän ñaàu tö taïi ñòa phöông. Veà nguyeân

74 Kinh teá vaø Döï baùo

 BAÛNG: MOÄT SOÁ CHÆ TIEÂU VEÀ ÑAÀU TÖ BAÈNG VOÁN NSNN ÔÛ TÆNH BAÉC GIANG
GIAI ÑOAÏN 2015-2020
Chæ tieâu Ñôn vò 2015 2016 2017 2018 2019 2020
GRDP (giaù thöïc teá) Tyû ñoàng 60.294 66.874 75.991 91.715 105.517 108.914
GRDP/ngöôøi Trieäu ñoàng 36,2 39,4 43,8 51,6 57,7 60,2
GRDP/ngöôøi USD 1.818 1.970 2.190 2.242 2.477 2.595
GRDP (giaù naêm 2010) Tyû ñoàng 42.760 47.368 53.642 62.099 70.996 72.151
Khu vöïc nhaø nöôùc Tyû ñoàng 12.058 6.526 6.973 8.135 9.300 9.254
% so vôùi toång ñaàu tö % 28,2 13,2 13,0 13,1 13,1 13,2
Rieâng ñaàu tö töø NSNN taïo ra Ñoàng 5.430 5.258 5.847 6.520 7.667 8.008
% so vôùi toång GRDP % 12,7 11,1 10,9 10,5 10,8 11,1
Toång thu NSNN (giaù thöïc teá) Tyû ñoàng 17.658 18.579 22.038 28.449 33.092 33.533
Thu boå sung töø ngaân saùch caáp treân Tyû ñoàng 12.207 11.876 13.846 16.394 18.522 17.328
% so vôùi toång thu % 69,1 63,9 62,8 57,6 55,97 51,67
Thu töø kinh teá nhaø nöôùc Tyû ñoàng 3.265 1.467 1.366 1.820 2.150 2.067
% so vôùi toång soá % 17,5 7,9 6,2 6,4 6,5 6,5
Ñaàu tö xaõ hoäi (giaù naêm 2010) Tyû ñoàng 21.641 22.523 27.785 31.458 37.526 41.700
Khu vöïc nhaø nöôùc Tyû ñoàng 6.872 3.331 3.841 4.628 5.581 6.550
% so vôùi toång ñaàu tö % 31,7 14,8 13,8 14,7 13,9 13,5
Voán ngaân saùch Tyû ñoàng 2.592 1.587 1.675 2.422 3.081 3.932
% so vôùi toång soá % 11,9 7,05 6,03 7,7 8,2 8,2
Voán tö nhaân Tyû ñoàng 14.769 19.192 23.944 26.830 28.864 31.218
% so vôùi toång soá 68,2 85,2 86,2 85,3 76,9 74,9
Caùc chæ tieâu veà hieäu quaû ñaàu tö töø voán NSNN
GRDP taïo ra töø 1 ñoàng ñaàu tö töø voán NSNN Ñoàng 2,09 3,31 3,49 2,69 2,49 2,62
Ngaân saùch taïo ra töø 1 ñoàng ñaàu tö töø voán NSNN Ñoàng 1,25 0,92 0,82 0,75 0,69 0,68
Heä soá voán NSNN loâi keùo voán tö nhaân Ñoàng 5,68 12,09 14,29 11,08 9,37 10,60
Tyû troïng ñaàu tö töø voán NSNN ñoùng goùp vaøo taêng tröôûng
% 8,8
kinh teá giai ñoaïn 2015-2020
Nguoàn: Nieân giaùm Thoáng keâ tænh Baéc Giang giai ñoaïn 2015-2020

taéc, ñeå naâng cao hieäu quaû voán ñaàu tö
töø NSNN moät caùch toaøn dieän, thì khoâng
chæ taêng cöôøng coâng taùc quaûn lyù, maø coøn
phaûi thay ñoåi, ñieàu chænh vieäc boá trí voán
cho phuø hôïp. Ngoaøi vieäc phaân boå voán
coøn coù nhöõng vaán ñeà lieân quan khaùc,
nhö: quaù trình laäp, thaåm ñònh, pheâ duyeät
döï toaùn; quaù trình toå chöùc ñaáu thaàu vaø
thi coâng…
Do ñoù, ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû kinh teá
cuûa ñaàu tö töø voán NSNN, caàn phaûi coù heä
thoáng tieâu chí ñònh löôïng ñeå ño löôøng phuø
hôïp vôùi muïc tieâu, phaïm vi, tính chaát cuûa
chuû theå vôùi ñoái töôïng nghieân cöùu. Trong
nghieân cöùu naøy, taùc giaû söû duïng moät soá
chæ tieâu chính döôùi ñaây ñeå ñaùnh giaù hieäu
quaû kinh teá cuûa ñaàu tö töø voán NSNN:
(1) Tyû troïng ñoùng goùp vaøo taêng tröôûng
kinh teá.
(2) Quy moâ GRDP taïo ra treân moät
ñoàng voán ñaàu tö baèng nguoàn voán NSNN
(ñöôïc tính baèng GRDP do ñaàu tö baèng
nguoàn voán ngaân saùch taïo ra chia cho
toång ñaàu tö baèng nguoàn voán ngaân saùch
ñaõ thöïc hieän).
(3) Quy moâ thu ngaân saùch treân ñòa baøn Tænh treân moät
ñoàng ñaàu tö baèng nguoàn voán ngaân saùch cuûa ñòa phöông
(ñöôïc tính baèng caùch laáy toång thu ngaân saùch do ñaàu tö
baèng nguoàn voán ngaân saùch ñoùng goùp chia cho toång voán
ñaàu tö baèng nguoàn voán ngaân saùch ñaõ thöïc hieän).
(4) Heä soá loâi keùo ñaàu tö baèng nguoàn voán ngaân saùch
vôùi voán ñaàu tö tö nhaân (ñöôïc tính baèng caùch laáy toång
voán tö nhaân chia cho toång voán ñaàu tö baèng nguoàn voán
ngaân saùch ñaõ thöïc hieän).
THÖÏC TRAÏNG HIEÄU QUAÛ ÑAÀU TÖ TÖØ NGUOÀN
VOÁN NSNN
Thöïc teá cho thaáy, nhu caàu voán ñaàu tö raát lôùn, nhöng
khaû naêng voán NSNN laïi haïn heïp, neân tænh Baéc Giang
ñang gaëp khoù khaên trong lónh vöïc ñaàu tö baèng nguoàn
voán NSNN. Trong khi bình quaân GRDP/ngöôøi chöa
baèng möùc trung bình cuûa caû nöôùc, khaû naêng tích luõy
ñaàu tö töø noäi boä neàn kinh teá coù haïn, neân Tænh thöôøng
xuyeân bò luùng tuùng trong vieäc boá trí nguoàn voán cho
ñaàu tö phaùt trieån. Theo Döï thaûo Quy hoaïch tænh Baéc
Giang thôøi kyø 2021-2030, taàm nhìn ñeán naêm 2050, treân
ñòa baøn tænh Baéc Giang coù 17.000 ha ñaát canh taùc phaûi
tieâu nöôùc; 1 khu coâng nghieäp, 18 cuïm coâng nghieäp ñaõ
quy hoaïch seõ xaây döïng môùi; caûi taïo 25 laøng ngheà, 19

Economy and Forecast Review 75

KINH TEÁ NGAØNH - LAÕNH THOÅ
Thực hiện tốt việc giải ngân vốn đầu tư công, xây dựng cơ sở hạ tầng
nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của Bắc Giang
beänh vieän tuyeán huyeän vaø tænh; gaàn 700 km ñöôøng giao
thoâng phaûi naâng caáp… Ñaây laø caùc coâng trình, döï aùn
phaûi ñaàu tö xaây döïng môùi, hoaëc phaûi caûi taïo, naâng caáp
vaø caàn soá voán ngaân saùch ñaàu tö raát lôùn. Cuøng vôùi ñoù
caàn coù bieän phaùp höõu hieäu ñeå söû duïng hieäu quaû voán
ñaàu tö töø nguoàn NSNN treân ñòa baøn Tænh.
Theo Sôû Keá hoaïch vaø Ñaàu tö tænh Baéc Giang cuõng
nhö soá lieäu tính toaùn cuûa taùc giaû, giai ñoaïn 2016-2020,
Tænh daønh voán ngaân saùch cho ñaàu tö xaây döïng keát caáu
haï taàng khoaûng 44.000 tyû ñoàng. Giai ñoaïn 2015-2020,
voán ñaàu tö töø NSNN tuy coù taêng nhöng chaäm (khoaûng
4,3%/naêm). Trong giai ñoaïn naøy, nguoàn voán ñaàu tö
xaây döïng coâng trình giao thoâng chieám khoaûng 34,6%
toång nguoàn voán ñaàu tö; voán ñaàu tö xaây döïng caùc coâng
trình coâng coäng, haï taàng ñoâ thò, coâng sôû, haï taàng cuïm
coâng nghieäp, xaây döïng coâng trình y teá vaø giaùo duïc
chieám khoaûng 37,8%. Taát caû nhöõng coâng trình keát caáu
haï taàng naøy vaãn raát caàn ñaàu tö xaây döïng môùi hoaëc caûi
taïo, naâng caáp vôùi quy moâ voán raát lôùn. Trong khi ñaàu
tö baèng nguoàn voán ngaân saùch cuûa caû nöôùc ñaït khoaûng
25%-27% toång voán ñaàu tö toaøn xaõ hoäi, thì ôû Baéc Giang
chæ soá naøy môùi ñaït möùc khoaûng 8%-9%. Ñieàu ñoù noùi
leân raèng, nguoàn voán ngaân saùch ôû Baéc Giang ñeå ñaùp
öùng cho nhu caàu ñaàu tö ñang khoù khaên.
Hieäu quaû ñaàu tö baèng nguoàn voán ngaân saùch ôû Baéc
Giang coù tieán boä vaø nhieàu maët toát hôn so vôùi möùc
trung bình cuûa caû nöôùc, nhöng vaãn ñang ôû möùc thaáp.
Theo Cuïc Thoáng keâ tænh Baéc Giang, giai ñoaïn 2015-
2020, ñaàu tö baèng nguoàn voán NSNN ñoùng goùp khoaûng
12%-13% toång GRDP cuûa Tænh. Tyû troïng ñoùng goùp
cuûa ñaàu tö töø NSNN vaøo taêng tröôûng cuûa Baéc Giang
chæ gaàn baèng 50% so vôùi möùc trung bình cuûa caû nöôùc
(8,8% so vôùi 16,3%). Chæ soá loâi keùo voán tö nhaân cuûa
Baéc Giang cao hôn gaáp khoaûng 3 laàn so vôùi möùc trung
bình cuûa caû nöôùc, nhöng caùc chæ tieâu khaùc veà hieäu quaû
ñaàu tö töø NSNN ñeàu thaáp hôn möùc trung bình cuûa caû
nöôùc (Baûng).
76
Nhöõng döõ lieäu treân cho thaáy, ñaàu tö
baèng nguoàn voán NSNN ôû tænh Baéc Giang
chöa nhieàu vaø hieäu quaû töông ñoái thaáp.
Ñoùng goùp cuûa ñaàu tö baèng nguoàn voán
NSNN vaøo GRDP, cuõng nhö heä soá lan
toûa vaø loâi keùo voán tö nhaân vaãn coøn haïn
cheá, neân ñoøi hoûi thu huùt voán tö nhaân
ngoaøi Tænh nhieàu hôn, nhanh hôn.
Thöïc teá cho thaáy, nhöõng nguyeân nhaân
sau khieán hieäu quaû ñaàu tö baèng nguoàn
voán NSNN ôû Baéc Giang coøn thaáp:
Moät laø, keá hoaïch ñaàu tö baèng nguoàn
voán NSNN luoân quaù lôùn, huyeän naøo
cuõng caàn, ngaønh naøo cuõng muoán, neân
xaûy ra tình traïng phaân taùn, thieáu taäp
trung voán thoûa ñaùng cho nhöõng coâng
trình troïng ñieåm ñeå sôùm hoaøn thaønh vaø
ñöa vaøo khai thaùc, qua ñoù phaùt huy hieäu
quaû treân thöïc teá.
Hai laø, vieäc laäp keá hoaïch ñaàu tö baèng
nguoàn voán NSNN, thaåm ñònh keá hoaïch
ñaàu tö coù chaát löôïng chöa cao. Vì theá,
coù nhöõng coâng trình caàn öu tieân cho caùc
khu, cuïm coâng nghieäp; vuøng saûn xuaát
noâng saûn haøng hoùa… laïi chöa ñöôïc ñaàu tö
xaây döïng keát caáu haï taàng theo yeâu caàu.
Ba laø, Tænh chöa coù chính saùch ñaëc
thuø caàn thieát ñeå naâng cao hieäu quaû ñaàu
tö baèng nguoàn voán ngaân saùch. Roõ nhaát laø
chöa huy ñoäng ñöôïc söï tham gia cuûa caùc
toå chöùc xaõ hoäi, cuõng nhö ngöôøi daân trong
vieäc giaùm saùt ñaàu tö baèng voán NSNN.
KIEÁN NGHÒ GIAÛI PHAÙP NAÂNG
CAO HIEÄU QUAÛ ÑAÀU TÖ TÖØ NSNN
Theo döï thaûo Quy hoaïch tænh Baéc
Giang thôøi kyø 2021-2030, taàm nhìn ñeán
naêm 2050 maø UBND tænh Baéc Giang
ñang xaây döïng, trong giai ñoaïn 2021-
2030, Baéc Giang xaùc ñònh muïc tieâu phaùt
trieån döïa treân nhöõng thay ñoåi coù tính ñoät
phaù. Theo ñoù, quaûn lyù haønh chính, moâi
tröôøng ñaàu tö kinh doanh, cô cheá chính
saùch ñöôïc caûi caùch, ñoåi môùi tích cöïc,
phaùt huy ñöôïc nhieàu tieàm naêng, lôïi theá
phaùt trieån cuûa Tænh; caùc chæ soá cô baûn veà
caûi caùch haønh chính, naâng cao naêng löïc
caïnh tranh caáp tænh cuûa Baéc Giang thuoäc
nhoùm tænh töø khaù trôû leân. Keát caáu haï taàng
quan troïng, nhö: haï taàng giao thoâng keát
noái caùc khu vöïc trong Tænh, haï taàng khu
coâng nghieäp, ñoâ thò ñöôïc naâng caáp, môû
roäng nhanh vaø ñoàng boä, mang tính hieän
ñaïi hoùa. Chaát löôïng nguoàn nhaân löïc ñöôïc
naâng leân, nhaát laø chaát löôïng lao ñoäng
cung öùng cho caùc khu coâng nghieäp, doanh
nghieäp. Tyû leä lao ñoäng qua ñaøo taïo coù
Kinh teá vaø Döï baùo
baèng caáp, chöùng chæ ñeán naêm 2030 cao
hôn möùc bình quaân cuûa caû nöôùc, chieám
töø 40% trôû leân. Giai ñoaïn 2021-2030,
khaû naêng huy ñoäng voán ñaàu tö xaõ hoäi
cuûa Tænh coù theå ñaït khoaûng 1.585.000 tyû
ñoàng theo giaù thöïc teá (780.000 tyû ñoàng
theo giaù naêm 2010, cao gaáp khoaûng 3
laàn so vôùi giai ñoaïn 2011-2020). Nhòp ñoä
taêng tröôûng kinh teá giai ñoaïn 2021-2030
ñöôïc tieáp tuïc ñaët muïc tieâu taêng, cao gaáp
1,2-1,25 laàn so vôùi giai ñoaïn 2011-2020,
bình quaân ñaït khoaûng 14%-15%/naêm.
GRDP bình quaân ñaït 9.500-10.000 USD/
ngöôøi vaøo naêm 2030, cao gaáp khoaûng 1,2
laàn so vôùi möùc bình quaân ñöôïc döï baùo
cuûa caû nöôùc. Trong cô caáu GRDP cuûa
Tænh vaøo naêm 2030, tyû troïng khu vöïc
noâng nghieäp chieám khoaûng 6%-7%; khu
vöïc coâng nghieäp - xaây döïng chieám 66%-
67%; khu vöïc dòch vuï chieám 24%-25%;
coøn laïi laø thueá saûn phaåm (ñaõ tröø trôï caáp)
chieám khoaûng 2%-3%.
Caùc yeáu toá quan troïng beân ngoaøi ñöôïc
kyø voïng seõ ñoùng goùp vaøo söï phaùt trieån
cuûa Tænh, nhö: haï taàng giao thoâng lieân
vuøng qua Tænh ñöôïc naâng caáp, xaây döïng
nhanh theo tieán ñoä, hoaøn thaønh tuyeán
ñöôøng vaønh ñai 4 vuøng Thuû ñoâ keát noái
ñi qua Tænh tröôùc naêm 2025, ñöôøng vaønh
ñai 5 ñi qua Tænh hoaøn thaønh tröôùc naêm
2030; xu höôùng lan toûa caùc döï aùn ñaàu tö
töø trung taâm vuøng Thuû ñoâ ra xung quanh;
xu höôùng dòch chuyeån ñaàu tö döï aùn saûn
xuaát, môû roäng chuoãi cung öùng saûn phaåm
ñeán Vieät Nam cuûa nhieàu nhaø ñaàu tö nöôùc
ngoaøi ngaøy caøng taêng leân trong giai ñoaïn
10 naêm tôùi.
Naâng cao hieäu quaû ñaàu tö töø nguoàn
voán NSNN laø moät trong nhöõng giaûi phaùp
quan troïng ñeå Tænh thöïc hieän ñöôïc caùc
muïc tieâu treân. Ñeå caûi thieän hieäu quaû ñaàu
tö töø voán NSNN, tænh Baéc Giang caàn thöïc
hieän ñoàng boä vaø quyeát lieät caùc giaûi phaùp
nhö sau:
Thöù nhaát, naâng cao naêng löïc quaûn
trò cuûa ñòa phöông cuøng vôùi phaùt huy
tinh thaàn traùch nhieäm cuûa ñoäi nguõ caùn
boä, coâng chöùc, giaûm thieåu tình traïng
tham nhuõng. Chính quyeàn tænh Baéc
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
1. Quoác hoäi (2019). Luaät Ñaàu tö coâng, soá 39/2019/QH14, ngaøy 13/06/2019
2. UBND tænh Baéc Giang (2021). Döï thaûo Quy hoaïch tænh Baéc Giang thôøi kyø 2021-2030, taàm
nhìn ñeán naêm 2050
3. Cuïc Thoáng keâ tænh Baéc Giang (2016-2021). Nieân giaùm Thoáng keâ tænh Baéc Giang caùc naêm, töø
naêm 2015 ñeán 2020, Nxb Thoáng keâ
Economy and Forecast Review
Giang caàn tinh goïn boä maùy, taêng cöôøng chaát löôïng
ñoäi nguõ caùn boä coâng vuï, xaây döïng cheá taøi thoûa ñaùng
ñoái vôùi ngöôøi ñöùng ñaàu caùc cô quan quaûn lyù nhaø
nöôùc, cuõng nhö nhöõng ngöôøi lieân quan ñeán ñaàu tö
baèng nguoàn voán NSNN. Thu huùt ngöôøi daân tham gia
quaù trình ñaàu tö baèng nguoàn voán NSNN töø khi xaây
döïng keá hoaïch, ñeán ñaùnh giaù chaát löôïng thöïc hieän
vaø quyeát toaùn coâng trình. UBND tænh Baéc Giang caàn
xaây döïng keá hoaïch daøi haïn, trung haïn veà ñaàu tö baèng
nguoàn voán NSNN coù söï tham gia cuûa caùc toå chöùc xaõ
hoäi vaø cuûa ngöôøi daân.
Thöù hai, caàn xaây döïng chieán löôïc ñaàu tö baèng
nguoàn voán NSNN ñeán naêm 2030, taàm nhìn ñeán naêm
2050. Treân cô sôû quy hoaïch phaùt trieån ñeán naêm 2030,
taàm nhìn ñeán naêm 2050, UBND tænh Baéc Giang caàn
xaây döïng keá hoaïch ñaàu tö vôùi nhöõng coâng trình öu tieân
baèng nguoàn voán NSNN cho caùc naêm 2030, 2035, 2045
vaø 2050 moät caùch coù troïng taâm, troïng ñieåm vaø theo
quan ñieåm toái thöôïng laø naâng cao hieäu quaû ñaàu tö baèng
nguoàn voán NSNN gaén vôùi quyeát taâm cao, thöïc hieän
ñaàu tö kieân quyeát. Nguoàn voán NSNN neân daønh cho
vieäc hoaøn thieän maïng löôùi keát caáu haï taàng kyõ thuaät,
nhaát laø haï taàng vieãn thoâng ñeå chuyeån ñoåi soá vaø phaùt
trieån kinh teá soá, höôùng tôùi naêm 2030, kinh teá soá chieám
khoaûng 23%-25% GRDP cuûa Tænh. Khi coâng nghieäp
vaø noâng nghieäp haøng hoùa phaùt trieån, thì caàn chuù yù phaùt
trieån thöông maïi ñieän töû, xaây döïng coång döõ lieäu chung
cho toaøn Tænh. Beân caïnh ñoù, Baéc Giang neân tieáp tuïc
thu huùt voán FDI vaø voán töø caùc taäp ñoaøn kinh teá trong
nöôùc ñeán Tænh laøm aên. Ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö, ôû ñaâu
coù lôïi nhuaän cao hôn hoï seõ ñeán ñoù laøm aên. Vì vaäy, beân
caïnh quaûng baù hình aûnh, naâng cao tính thaân thieän, ñoàng
haønh cuøng nhaø ñaàu tö, thì Tænh phaûi chuaån bò caùc ñieàu
kieän thuaän lôïi, trong ñoù coù söû duïng hieäu quaû nguoàn voán
NSNN, phaùt trieån keát caáu haï taàng ñoàng boä, taïo söùc haáp
daãn nhaèm thu huùt caùc nhaø ñaàu tö ñeán Baéc Giang ñaàu
tö, kinh doanh.
Thöù ba, caàn ñaùnh giaù hieäu quaû ñaàu tö baèng nguoàn
voán NSNN. Haøng naêm Tænh caàn toå chöùc ñaùnh giaù hieäu
quaû ñaàu tö baèng nguoàn voán NSNN, ñoàng thôøi coâng khai
minh baïch caùc keát quaû ñaùnh giaù, ñeå kòp thôøi ruùt kinh
nghieäm vaø naâng cao chaát löôïng ñaàu tö baèng nguoàn voán
NSNN treân ñòa baøn Tænh; taêng cöôøng vieäc kieåm tra, giaùm
saùt, kieåm soaùt quaù trình thöïc hieän ñaàu tö baèng nguoàn voán
NSNN. Tænh Baéc Giang neân thaønh laäp Toå chöùc ñaùnh giaù
hieäu quaû phaùt trieån kinh teá, phaùt trieån doanh nghieäp vaø
hieäu quaû ñaàu tö baèng nguoàn voán NSNN. Toå chöùc naøy
phaûi coù tính ñoäc laäp töông ñoái vaø goàm nhöõng chuyeân gia
gioûi, coù taâm vaø ñaïo ñöùc coâng vuï.
77
KINH TEÁ NGAØNH - LAÕNH THOÅ

Phaùt trieån du lòch coäng ñoàng

nhaèm taïo sinh keá beàn vöõng
ôû tænh Hoøa Bình1 TRAÀN THANH TUØNG*
TAÏ THÒ ÑOAØN**

Hoøa Bình laø tænh coù nhieàu tieàm naêng vaø theá maïnh ñeå phaùt trieån du lòch coäng
ñoàng. Thôøi gian qua, thoâng qua vieäc phaùt trieån moâ hình du lòch coäng ñoàng, ñòa
phöông naøy ñaõ bieán nhöõng tieàm naêng ñoù phuïc vuï cho quaù trình phaùt trieån
kinh teá - xaõ hoäi, ñaûm baûo sinh keá beàn vöõng cho cö daân baûn ñòa. Tuy nhieân,
trong thôøi gian qua, du lòch coäng ñoàng cuûa Hoøa Bình phaùt trieån chöa töông
xöùng vôùi tieàm naêng voán coù cuûa mình. Baøi vieát naøy phaân tích hieän traïng phaùt
trieån du lòch coäng ñoàng, töø ñoù ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp cô baûn phaùt trieån du
lòch coäng ñoàng nhaèm taïo sinh keá beàn vöõng ôû tænh Hoøa Bình trong thôøi gian tôùi.
THÖÏC TRAÏNG PHAÙT TRIEÅN DU LÒCH COÄNG ñöôïc bieát ñeán laø caùi noâi cuûa neàn “Vaên
ÑOÀNG NHAÈM TAÏO SINH KEÁ BEÀN VÖÕNG TREÂN hoùa Hoøa Bình” noåi tieáng theá giôùi vôùi heä
ÑÒA BAØN TÆNH HOØA BÌNH thoáng di chæ khaûo coå daøy ñaëc; heä thoáng leã
hoäi daân gian, phong tuïc taäp quaùn ñoäc ñaùo,
Tieàm naêng phaùt trieån du lòch coäng ñoàng cuûa ñaëc saéc. Chính neùt ña daïng vaên hoùa ñaõ
Hoøa Bình taïo neân söùc haáp daãn lôùn cho phaùt trieån du
Hoøa Bình naèm ôû vò trí cöûa ngoõ vuøng Taây Baéc, caùch lòch nhaân vaên cuûa tænh Hoøa Bình.
trung taâm Thuû ñoâ Haø Noäi 76 km theo höôùng quoác loä Nhö vaäy, vôùi vò trí thuaän lôïi, cuøng
6, laø khu vöïc ñoái troïng phía Taây cuûa Thuû ñoâ Haø Noäi, nhöõng taøi nguyeân du lòch thieân nhieân
phía Ñoâng giaùp thuû ñoâ Haø Noäi, phía Baéc giaùp tænh Phuù ña daïng, taøi nguyeân nhaân vaên ñoäc ñaùo,
Thoï; phía Taây giaùp tænh Sôn La vaø Thanh Hoùa, phía haáp daãn laø tieàm naêng lôùn ñeå phaùt trieån
Ñoâng Nam giaùp tænh Haø Nam, Ninh Bình, maïng löôùi caùc loaïi hình du lòch vaên hoùa, sinh thaùi,
giao thoâng ñöôøng boä vaø ñöôøng thuûy töông ñoái phaùt nghæ döôõng, taâm linh, theå thao - giaûi trí,
trieån, trong ñoù coù caùc tuyeán ñöôøng quoác gia quan troïng maïo hieåm. Ñoái vôùi loaïi hình du lòch coäng
ñi qua, nhö: ñöôøng Hoà Chí Minh, Quoác loä 6, Quoác loä ñoàng, Hoøa Bình thöïc söï coù tieàm naêng raát
12B, ñöôøng cao toác Hoøa Bình ñi Hoøa Laïc (Haø Noäi)… lôùn trong phaùt trieån loaïi hình du lòch naøy.
Vò trí ñòa lyù cuûa Tænh laø moät ñieàu kieän thuaän lôïi cho Thöïc traïng phaùt trieån du lòch coäng
Hoøa Bình môû roäng hôïp taùc, phaùt trieån kinh teá. Treân ñoàng nhaèm taïo sinh keá beàn vöõng cho
ñòa baøn tænh coù 173 ñieåm di tích, danh thaéng ñöôïc quaûn cö daân baûn ñòa cuûa Tænh
lyù, baûo veä, nhieàu hang ñoäng chöùa ñöïng nhöõng di chæ Trong nhöõng naêm vöøa qua, du lòch
khaûo coå cuûa neàn “Vaên hoùa Hoøa Bình” noåi tieáng. Tænh coäng ñoàng cuûa Hoøa Bình ñaõ coù nhöõng
coù 4 khu baûo toàn thieân nhieân (Ngoïc Sôn - Ngoå Luoâng, böôùc phaùt trieån vaø ñaït ñöôïc nhöõng keát
Thöôïng Tieán, Pu Canh, Hang Kia - Paø Coø) ña daïng veà quaû ñaùng ghi nhaän. Tính ñeán thaùng
heä sinh thaùi; nguoàn nöôùc khoaùng noùng taïi huyeän Kim 11/2020, Hoøa Bình coù hôn 100 baûn du
Boâi, Laïc Sôn, Yeân Thuûy… Hoà Hoøa Bình coù dieän tích lòch coäng ñoàng, phaân boá roäng khaép treân
maët nöôùc 8.000 ha, dung tích 9,5 tyû m3 vôùi nhieàu ñaûo, ñòa baøn vaø nhieàu khu nghæ döôõng coù chaát
taïo neân phong caûnh sôn thuûy höõu tình, ñöôïc ví nhö hoøn löôïng. Noåi baät laø caùc huyeän Mai Chaâu,
ngoïc cuûa Tænh vaø ñaõ ñöôïc pheâ duyeät quy hoaïch phaùt Laïc Sôn, Taân Laïc, Ñaø Baéc... vaø caùc khu
trieån thaønh khu du lòch quoác gia. nghæ döôõng Ba Khan village resort, Kim
Ñaëc bieät, Hoøa Bình coù neàn vaên hoùa ñoäc ñaùo cuûa caùc Boâi Serena, caùc ñieåm du lòch coäng ñoàng,
daân toäc Möôøng, Taøy, Thaùi, Dao, Moâng. Coäng ñoàng caùc nhö: baûn Laùc, baûn Keù, xoùm Ñaù Bia…
daân toäc coøn giöõ ñöôïc baûn saéc rieâng coù. Hoøa Bình coøn Nhöõng keát quaû ñoù ñöôïc theå hieän:
*
TS., ** TS., Hoïc vieän Chính trò Khu vöïc I
1
Baøi vieát laø keát quaû nghieân cöùu cuûa ñeà taøi khoa hoïc caáp Boä: “Phaùt trieån du lòch coäng ñoàng taïo sinh keá beàn vöõng ôû caùc tænh
vuøng Taây Baéc Vieät Nam”, Maõ soá: B.21-01

78 Kinh teá vaø Döï baùo

 (1) Soá löôïng du khaùch tham gia hình BAÛNG 1: TYÛ LEÄ KHAÙCH DU LÒCH COÄNG ÑOÀNG
thöùc du lòch coäng ñoàng taêng, thò tröôøng TRONG TOÅNG SOÁ KHAÙCH DU LÒCH ÑEÁN HOØA BÌNH GIAI ÑOAÏN 2015-2019
khaùch du lòch ñöôïc môû roäng Ñôn vò: Ngöôøi
Naêm 2015, khaùch du lòch coäng ñoàng Naêm 2015 2016 2017 2018 2019
chieám 11,6% treân toång löôïng khaùch Toång du khaùch toaøn Tænh 2.568.443 2.274.624 2.279.436 2.695.185 3.111.275
du lòch, thì ñeán naêm 2019, soá löôïng du Khaùch du lòch coäng ñoàng 298.000 315.000 359.000 395.000 471.000
khaùch du lòch coäng ñoàng chieám 15,1%. Chieám tyû leä (%) 11,6 13,8 14,4 14,7 15,1
Bình quaân chung giai ñoaïn 2015-2019
chieám 13,9% toång soá du khaùch. Rieâng BAÛNG 2: TOÅNG SOÁ KHAÙCH DU LÒCH COÄNG ÑOÀNG CUÛA TÆNH HOØA BÌNH
naêm 2019, caùc ñieåm du lòch coäng ñoàng GIAI ÑOAÏN 2015-2019
ñaõ ñoùn 471.000 löôït khaùch ñeán khaùm Ñôn vò: Löôït khaùch
phaù, traûi nghieäm vaên hoùa baûn ñòa cuûa Naêm 2015 2016 2017 2018 2019
coäng ñoàng caùc daân toäc (Baûng 1) taäp trung Toång löôït khaùch du lòch coäng ñoàng 298.000 315.000 359.000 395.000 471.000
nhieàu nhaát ôû huyeän Mai Chaâu vôùi 7 ñieåm Khaùch du lòch quoác teá 155.000 167.000 190.000 227.000 243.000
du lòch coäng ñoàng, keá ñoù laø huyeän: Laïc Khaùch du lòch noäi ñòa 143.000 148.000 169.000 168.000 228.000
Sôn, Ñaø Baéc, Cao Phong, Taân Laïc.
Thò tröôøng khaùch du lòch coäng ñoàng BAÛNG 3: SOÁ LÖÔÏNG NHAØ NGHÆ DU LÒCH COÄNG ÑOÀNG SO VÔÙI SOÁ LÖÔÏNG
cuõng ñöôïc môû roäng. Neáu naêm 2015 caùc CÔ SÔÛ LÖU TRUÙ DU LÒCH TOAØN TÆNH HOØA BÌNH GIAI ÑOAÏN 2015-2019
ñieåm du lòch coäng ñoàng treân ñòa baøn Tænh STT Naêm 2015 2016 2017 2018 2019
môùi ñoùn ñöôïc 155.000 löôït khaùch quoác Toång soá cô sôû löu truù toaøn Tænh 376 379 402 412 434
1
teá, thì ñeán naêm 2019, soá löôïng khaùch Giöôøng 5.282 5.155 5.245 5.156 5.419
khaùch quoác teá ñaït 243.000 löôït khaùch. 2
Cô sôû löu truù coäng ñoàng 102 114 130 142 157
Du khaùch chuû yeáu ñeán töø caùc caùc nöôùc Giöôøng 1.575 1.710 1.950 2.130 2.355
coù neàn kinh teá phaùt trieån, nhö: Phaùp, UÙc,
Ñöùc, Haø Lan, Taây Ban Nha.... BAÛNG 4: ÑOÙNG GOÙP CUÛA DU LÒCH COÄNG ÑOÀNG TRONG TOÅNG NGUOÀN THU
Coù theå thaáy löôïng khaùch du lòch quoác teá TOAØN NGAØNH DU LÒCH TÆNH HOØA BÌNH GIAI ÑOAÏN 2015-2019
ñeán caùc ñieåm du lòch coäng ñoàng chieám tyû Ñôn vò: Tyû ñoàng
leä khaù cao, chuû yeáu taäp trung vaøo dòp ñaàu Caùc chæ tieâu 2015 2016 2017 2018 2019
naêm, cuoái naêm, thôøi ñieåm nghæ cuoái tuaàn, Toång thu töø khaùch du lòch toaøn Tænh 831 1.038 1.216 1.520 2.075
caùc ngaøy nghæ leã, hoïc taäp, nghieân cöùu. Beân Toång thu töø khaùch du lòch coäng ñoàng 148 192 231 303 415
caïnh ñoù, soá löôïng du khaùch noäi ñòa ñeán töø Tyû leä ñoùng goùp cuûa du lòch coäng ñoàng trong toång
17,8 18,5 19 19,9 20
caùc thaønh phoá lôùn trong caû nöôùc cuõng ñaït thu töø khaùch du lòch toaøn Tænh (%)
ñeán 228.000 löôït khaùch (Baûng 2). Nguoàn: Sôû Vaên hoùa, Theå thao vaø Du lòch tænh Hoøa Bình
(2) Cô sôû vaät chaát phuïc vuï cho khaùch du
lòch coäng ñoàng ngaøy caøng ñöôïc caûi thieän khaù cao so vôùi caùc hình thöùc du lòch khaùc (UBND tænh
Trong giai ñoaïn 2015-2019, soá löôïng Hoøa Bình, 2021).
nhaø nghæ phuïc vuï du lòch coäng ñoàng phaùt (3) Toång thu töø du lòch coäng ñoàng ñang ngaøy moät
trieån khaù nhanh, naêm 2015 chæ coù 105 taêng goùp phaàn taêng tröôûng kinh teá cuûa ñòa phöông
nhaø nghæ coäng ñoàng hoaït ñoäng vôùi 1.575 Söï gia taêng cuûa du khaùch ñeán vôùi caùc ñòa ñieåm du
giöôøng, thì ñeán naêm 2019 soá löôïng nhaø lòch coäng ñoàng treân ñòa baøn tænh Hoøa Bình ñaõ goùp phaàn
nghæ taêng leân 157 vôùi soá löôïng 2.355 laøm taêng nguoàn thu vaø thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa du lòch
giöôøng (Baûng 3) chieám gaàn 1/3 soá löôïng coäng ñoàng. Giai ñoaïn 2015-2019, toång thu töø du lòch coäng
cô sôû löu truù phuïc vuï du lòch toaøn Tænh. ñoàng treân ñòa baøn toaøn Tænh coù möùc taêng bình quaân laø
Ñi keøm vôùi soá löôïng cô sôû dòch vuï 19,6%/naêm. Naêm 2015, toång thu töø du khaùch du lòch coäng
löu truù taêng leân, chaát löôïng cuûa caùc cô sôû ñoàng ñaït 148 tyû ñoàng, ñeán naêm 2019 ñaõ taêng leân 415 tyû
löu truù phuïc vuï du lòch coäng ñoàng cuõng ñoàng (Baûng 4). Naêm 2020, do aûnh höôûng cuûa dòch beänh
ngaøy caøng ñöôïc caûi thieän. Toaøn Tænh coù Covid-19, nguoàn thu cuûa toaøn ngaønh du lòch noùi chung vaø
4 ñieåm du lòch coäng ñoàng ñöôïc ñaùnh giaù du lòch coäng ñoàng noùi rieâng giaûm maïnh do soá löôïng du
vaø phaân haïng; trong ñoù, coù 3 ñieåm ñaït khaùch ñeán Hoøa Bình suy giaûm, laøm aûnh höôûng nghieâm
4 sao, goàm coù: Ñieåm du lòch coäng ñoàng troïng ñeán nguoàn thu cuûa ñòa phöông. Tuy nhieân, nhìn vaøo
baûn Laùc, xaõ Chieàng Chaâu, huyeän Mai soá lieäu cuûa giai ñoaïn 2015-2019 ñaõ cho thaáy, toång thu cuûa
Chaâu; Ñieåm du lòch coäng ñoàng Ñaù Bia, du lòch coäng ñoàng coù söï taêng tröôûng ñaùng keå.
xaõ Tieàn Phong, huyeän Ñaø Baéc; Ñieåm du Ñieàu ñaùng chuù yù laø naêm 2019, neáu xeùt trong cô caáu
lòch coäng ñoàng Hang Kia, xaõ Hang Kia, toång thu töø khaùch du lòch toaøn Tænh: khaùch quoác teá
huyeän Mai Chaâu, coøn Ñieåm du lòch coäng ñoùng goùp 29,1%; khaùch noäi ñòa chieám 70,9%; trong khi
ñoàng Luõy AÛi, xaõ Phong Phuù, huyeän Taân ñoù, rieâng vôùi nguoàn thu cuûa du lòch coäng ñoàng, thì tyû
Laïc ñaït 3 sao. Tyû leä söû duïng phoøng ñaït leä ñoùng goùp cuûa khaùch quoác teá khaù cao chieám 34,7%;
30%-45%, coù coâng suaát söû duïng phoøng khaùch du lòch noäi ñòa chieám 65,3% (UBND tænh Hoøa

Economy and Forecast Review 79

KINH TEÁ NGAØNH - LAÕNH THOÅ
HÌNH: SOÁ LÖÔÏNG VAØ CÔ CAÁU LAO ÑOÄNG THEO GIÔÙI TÍNH
TAÏI CAÙC CÔ SÔÛ KINH DOANH DU LÒCH COÄNG ÑOÀNG
TREÂN ÑÒA BAØN TÆNH HOØA BÌNH GIAI ÑOAÏN 2015-2019
Nguoàn: Sôû Vaên hoùa, Theå thao vaø Du lòch tænh Hoøa Bình
Bình, 2020). Tín hieäu naøy cho thaáy, du khaùch quoác teá
ñang raát quan taâm ñeán hình thöùc du lòch coäng ñoàng, ñoù
laø cô hoäi ñeå Hoøa Bình tieáp tuïc phaùt trieån môû roäng hình
thöùc du lòch naøy.
(4) Goùp phaàn thuùc ñaåy chuyeån ñoåi moâ hình kinh
doanh du lòch coäng ñoàng theo höôùng hieän ñaïi
Trong thöïc teá, caùc ñòa ñieåm du lòch coäng ñoàng ñaõ keát
hôïp taát caû caùc loaïi hình trong moät moâ hình toång hôïp,
caùc chuû theå kinh doanh du lòch khoâng coøn laø caùc hoä gia
ñình rôøi raïc, maø ñaõ coù söï lieân keát theo höôùng hôïp taùc
xaõ, hieäp hoäi vaø thaønh laäp caùc doanh nghieäp. Cuï theå: Moâ
hình du lòch coäng ñoàng hoaït ñoäng theo moâ hình hôïp taùc
xaõ taïi Baûn Laùc, huyeän Mai Chaâu; hoaït ñoäng theo hình
thöùc Chi hoäi du lòch coäng ñoàng taïi caùc xoùm Mu, Khöôùng,
Moøn, Saùt Thöôïng huyeän Laïc Sôn; Moâ hình du lòch coäng
ñoàng hoaït ñoäng theo coâng ty coå phaàn taïi caùc xoùm: Keù,
Ñöùc Phong (Ñaù Bia cuõ), Söng, huyeän Ñaø Baéc; Moâ hình
doanh nghieäp du lòch hôïp ñoàng thoáng nhaát phaân chia lôïi
nhuaän vôùi caùc hoä gia ñình khai thaùc kinh doanh du lòch
coäng ñoàng taïi xoùm AÛi, xaõ Phong Phuù, huyeän Taân Laïc.
Ñieàu naøy cho thaáy, söï chuyeån ñoåi moâ hình kinh doanh
du lòch coäng ñoàng treân ñòa baøn tænh Hoøa Bình ñang daàn
phaùt trieån theo höôùng hieän ñaïi.
(5) Cung caáp vaø mang tôùi caùc cô hoäi giaûi quyeát vieäc
laøm, taïo sinh keá cho cö daân baûn ñòa
Trong giai ñoaïn vöøa qua, du lòch noùi chung vaø du
lòch coäng ñoàng treân ñòa baøn tænh Hoøa Bình ñaõ vaø ñang
goùp phaàn vaøo vieäc taïo ra caùc cô hoäi vieäc laøm cho cö
daân baûn ñòa. Nhu caàu veà nhaân löïc lao ñoäng phuïc vuï cho
du lòch coäng ñoàng ñang taêng khaù nhanh trong caùc hoaït
ñoäng phuïc vuï theo höôùng chuyeân nghieäp. Soá lieäu thoáng
keâ cho thaáy, naêm 2015 môùi chæ coù 210 lao ñoäng chuyeân
nghieäp trong moâ hình naøy, nhöng ñeán naêm 2019, con
soá naøy ñaõ taêng leân 628 ngöôøi; trong ñoù, lao ñoäng nöõ
chieám öu theá hôn lao ñoäng nam (Hình).
Coù theå thaáy, soá lao ñoäng phuïc vuï trong caùc ñieåm du
lòch coäng ñoàng coøn thaáp, nhöng neáu nhìn döôùi goùc ñoä
quy luaät cuûa du lòch, du khaùch chæ tieâu 30% trong caùc
ñieåm du lòch, 70% chi tieâu ngoaøi xaõ hoäi, thì môùi thaáy
ñöôïc söùc lan toûa cuûa du lòch coäng ñoàng ñoái vôùi vieäc
giaûi quyeát vieäc laøm, taêng thu nhaäp laø raát ñaùng chuù yù.
Ngoaøi ra, thoâng qua du lòch coäng ñoàng caùc ngaønh
ngheà khaùc cuõng ñöôïc phaùt trieån theo vaø töø ñoù taïo ra sinh
keá beàn vöõng giuùp cö daân baûn ñòa taêng thu nhaäp vaø daàn
thoaùt ngheøo. Coù theå ñôn cöû tröôøng hôïp taïi Ñieåm du lòch
coäng ñoàng xoùm Söng, Moù Heùm, xaõ Cao Sôn, huyeän Ñaø
80
Baéc. Ñaây laø nhöõng xoùm thuaàn noâng, khoù
khaên nhaát cuûa Huyeän, qua thöïc hieän moâ
hình kinh doanh du lòch coäng ñoàng, nhöõng
saûn phaåm noâng nghieäp baûn ñòa, nhö: cheø
Shan tuyeát, röôïu hoaüng, haøng thoå caåm
ñöôïc giôùi thieäu, quaûng baù, coù söùc tieâu thuï
toát giuùp kinh teá cö daân baûn ñòa ñaõ daàn
thoaùt ngheøo.
Tuy nhieân, beân caïnh nhöõng thaønh
coâng noùi treân, trong quaù trình phaùt trieån
du lòch coäng ñoàng nhaèm taïo sinh keá beàn
vöõng treân ñòa baøn tænh Hoøa Bình coøn gaëp
moät soá toàn taïi, cuï theå laø:
- Nguoàn nhaân löïc laøm vieäc trong lónh
vöïc du lòch coäng ñoàng ngaøy caøng taêng,
nhöng chaát löôïng raát haïn cheá, vì chöa
ñöôïc ñaøo taïo chuyeân moân nghieäp vuï.
- Heä thoáng haï taàng giao thoâng chöa
ñoàng boä, caùc tuyeán ñöôøng keát noái ñeán
caùc ñòa ñieåm du lòch coäng ñoàng coøn khoù
khaên, gaây trôû ngaïi cho du khaùch khi ñeán
du lòch taïi caùc ñòa ñieåm du lòch coäng
ñoàng cuûa Hoøa Bình.
- Coâng taùc quy hoaïch, ñònh höôùng
phaùt trieån du lòch chöa ñöôïc quan taâm
ñuùng möùc, neân nhieàu nôi treân ñòa baøn
Tænh vaãn coøn tình traïng phaùt trieån du lòch
coäng ñoàng theo höôùng töï phaùt.
- Vieäc xaây döïng saûn phaåm cho du
lòch coäng ñoàng coøn ñôn ñieäu, chöa taïo
ra nhieàu saûn phaåm phuïc vuï ñaùp öùng nhu
caàu cuûa du khaùch daãn ñeán söï löu truù cuûa
du khaùch ruùt ngaén laøm giaûm nguoàn thu
cuûa cö daân baûn ñòa.
- Vai troø vaø söï phoái hôïp cuûa chính
quyeàn trong hoã trôï cho hình thaønh moái
quan heä lieân keát giöõa caùc chuû theå tham gia
hoaït ñoäng cung öùng dòch vuï phuïc vuï cho
du lòch coäng ñoàng chöa hieäu quaû; coâng taùc
quaûn lyù chöa chaët cheõ daãn ñeán nhieàu nôi
phaùt trieån du lòch coäng ñoàng gaây toån haïi
ñeán moâi tröôøng vaø xuaát hieän nhöõng dòch vuï
bieán töôùng, gaây taùc ñoäng xaáu ñeán nhöõng
giaù trò vaên hoùa baûn ñòa truyeàn thoáng.
Taát caû nhöõng toàn taïi noùi treân neáu
khoâng coù giaûi phaùp thaùo gôõ kòp thôøi, thì
khoâng nhöõng khoâng ñaûm baûo sinh keá oån
ñònh vaø laâu daøi cho cö daân baûn ñòa, maø
coøn gaây ra nhöõng heä luïy khoù löôøng trong
baûo veä moâi tröôøng vaø giöõ gìn baûn saéc
vaên hoùa cuûa cö daân baûn ñòa trong phaùt
trieån du lòch coäng ñoàng.
MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP CAÀN THÖÏC
HIEÄN TRONG THÔØI GIAN TÔÙI
Qua nghieân cöùu vaø thöïc teá nhöõng vaán
ñeà coøn toàn taïi, haïn cheá trong quaù trình
Kinh teá vaø Döï baùo
phaùt trieån du lòch coäng ñoàng treân ñòa baøn
tænh Hoøa Bình, theo chuùng toâi, ñeå ñaûm
baûo cho söï phaùt trieån du lòch coäng ñoàng
naèm taïo sinh keá beàn vöõng cho cö daân
baûn ñòa, caàn phaûi thöïc hieän ñoàng boä caùc
giaûi phaùp cô baûn sau:
Moät laø, Hoøa Bình caàn phaûi coù quy
hoaïch toång theå vaø chi tieát ñeán caùc ñieåm
du lòch coäng ñoàng. Quy hoaïch phaûi döïa
treân nhöõng nghieân cöùu ñaùnh giaù cuï theå
nhöõng theá maïnh cuûa töøng ñòa ñieåm,
nhaèm taän duïng lôïi theá vaø khai thaùc toát
taøi nguyeân caûnh quan thieân nhieân vaø
giaù trò vaên hoùa baûn ñòa. Ñaây vöøa laø caên
cöù ñeå ñònh höôùng phaùt trieån cho du lòch
coäng ñoàng nhaèm baûo toàn kieán truùc nhaø,
phong tuïc taäp quaùn, baûn saéc vaên hoùa,
ngheà truyeàn thoáng cuûa ngöôøi baûn ñòa cho
khai thaùc phaùt trieån du lòch, vöøa laø caên
cöù ñeå xaây döïng saûn phaåm du lòch coäng
ñoàng ña daïng phuø hôïp vôùi ñieàu kieän cuûa
töøng ñieåm du lòch coäng ñoàng treân ñòa baøn
toaøn Tænh.
Hai laø, sôùm ñaàu tö xaây döïng heä thoáng
ñöôøng giao thoâng keát noái caùc ñieåm du
lòch coäng ñoàng vôùi heä thoáng giao thoâng
noäi tænh ñöôïc thoâng suoát vaø thuaän lôïi.
Ñaëc thuø cuûa caùc ñieåm du lòch coäng ñoàng
treân ñòa baøn tænh Hoøa Bình thöôøng ôû
vuøng saâu, xa, neân vieäc di chuyeån cuûa du
khaùch chöa ñöôïc thuaän tieän. Vì vaäy, caàn
phaûi ñöôïc öu tieân ñaàu tö ñeå taïo ñieàu kieän
cho du khaùch deã daøng tieáp caän vôùi caùc
ñòa ñieåm noùi treân.
Ba laø, nhanh choùng ban haønh Boä
tieâu chí veà xaây döïng chuaån caùc ñieåm
du lòch coäng ñoàng treân ñòa baøn Tænh, töø
ñoù xaùc laäp caùc chæ tieâu xaây döïng ñieåm
du lòch coäng ñoàng ñaït chuaån. Treân cô
sôû ñoù laøm caên cöù quaûn lyù, cuõng nhö trao
quyeàn töï chuû cho coäng ñoàng baûn ñòa
trong quaûn trò, chia seû lôïi ích, thieát laäp
quan heä hôïp taùc giöõa caùc beân lieân quan;
ñoàng thôøi, laøm cô sôû ñeå baûo toàn vaø gìn
giöõ vaên hoùa baûn ñòa, baûo veä caûnh quan
moâi tröôøng phuø hôïp vôùi phong tuïc, taäp
quaùn cuûa ñòa phöông.
Boán laø, caàn coù chính saùch öu ñaõi, hoã trôï phaùt trieån
ñoái vôùi caùc chuû theå kinh doanh du lòch coäng ñoàng, nhö:
chính saùch hoã trôï saûn xuaát haøng thuû coâng myõ ngheä, saûn
xuaát noâng saûn saïch, noâng saûn baûn ñòa ñeå phuïc vuï cho
caùc ñieåm du lòch coäng ñoàng, ñaàu tö haï taàng, cô sôû vaät
chaát kyõ thuaät phuïc vuï du lòch (nhaø veä sinh coâng coäng,
baõi ñoã xe, trang thieát bò toái thieåu phuïc vuï khaùch nghæ);
taïo cô cheá ñeå hoä gia ñình, caù nhaân baø con daân toäc thieåu
soá taïi caùc xoùm coù tieàm naêng phaùt trieån du lòch coù theå
tröïc tieáp, hoaëc giaùn tieáp tham gia caùc hoaït ñoäng dòch
vuï du lòch taïi caùc ñieåm du lòch coäng ñoàng. Ñaây laø vaán
ñeà caàn phaûi laøm ngay, vì baûn thaân caùc ñieåm du lòch ñoù
phaûi ñöôïc xem nhö moät cöûa khaåu xuaát khaåu haøng hoùa
taïi choã; töø ñoù, keùo theo taùc ñoäng lan toûa ñeán caùc lónh
vöïc khaùc vaø seõ thuùc ñaåy saûn xuaát vaø taïo sinh keá laâu daøi
cho cö daân baûn ñòa.
Naêm laø, nhanh choùng thieát laäp söï lieân keát kinh teá
giöõa caùc chuû theå kinh doanh, caùc ñieåm du lòch coäng
ñoàng treân toaøn tænh. Thieát laäp caùc tour du lòch lieân hoaøn
traûi nghieäm giöõa caùc loaïi hình du lòch coäng ñoàng nhaèm
ña daïng hoùa saûn phaåm du lòch thoûa maõn yeâu caàu cuûa
nhieàu ñoái töôïng khaùch du lòch, ñoàng thôøi hình thaønh
chuoãi giaù trò du lòch kheùp kín vaø chuyeân nghieäp. Thöïc
hieän toát coâng taùc quaûng baù xuùc tieán caùc saûn phaåm du
lòch coäng ñoàng cho du khaùch trong nöôùc vaø quoác teá.
Saùu laø, naâng cao chaát löôïng ñaøo taïo, boài döôõng
nguoàn nhaân löïc cho du lòch coäng ñoàng. Môû caùc lôùp ñaøo
taïo, boài döôõng kieán thöùc chuyeân moân, nghieäp vuï, kyõ
naêng giao tieáp, ngoaïi ngöõ, thuyeát minh ñeå naâng cao
chaát löôïng phuïc vuï, giao tieáp, ñieåm löu yù laø caàn ñaøo taïo
100% höôùng daãn vieân vaø nhöõng ngöôøi phuïc vuï trong
hoaït ñoäng du lòch taïi ñòa phöông phaûi laø ngöôøi daân baûn
ñòa. Hoï seõ ñöôïc ñaøo taïo ban ñaàu, nhöng sau ñoù, moãi
caù nhaân ñeàu töï trau doài baûn thaân ñeå coù theå phuïc vuï du
khaùch moät caùch toát nhaát, chính ñoäi nguõ naøy seõ gaén boù
laâu daøi vôùi queâ höông cuûa hoï.
Baûy laø, caàn thaønh laäp Ban quaûn lyù hoaït ñoäng kinh
doanh du lòch coäng ñoàng cuûa Tænh. Ñaây laø ñaàu moái
ñeå taêng cöôøng coâng taùc quaûn lyù caùc hoaït ñoäng saûn
xuaát kinh doanh du lòch coäng ñoàng, giaùm saùt, kieåm tra
coâng taùc baûo veä taøi nguyeân moâi tröôøng du lòch, vaên
hoùa vaø xöû phaït caùc haønh vi vi phaïm. Caàn loàng gheùp
caùc chöông trình coù nguoàn voán, nhö: chöông trình noâng
thoân môùi, chöông trình hoã trôï giaûm ngheøo, caùc döï aùn
phi chính phuû ñeå coù nguoàn löïc hoã trôï veà cô sôû haï taàng,
vaät chaát kyõ thuaät, kyõ naêng ngheà thuùc ñaåy du lòch coäng
ñoàng phaùt trieån.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

1. UBND tænh Hoøa Bình (2021). Quyeát ñònh soá 1795/QÑ-UBND, ngaøy 20/8/2021 pheâ duyeät Ñeà aùn
Phaùt trieån du lòch tænh Hoøa Bình giai ñoaïn 2021-2025, taàm nhìn ñeán naêm 2030
2. Sôû Vaên hoùa, Theå thao vaø Du lòch tænh Hoøa Bình (2015-2019). Baùo caùo keát quaû thöïc hieän keá
hoaïch phaùt trieån du lòch caùc naêm, töø naêm 2015 ñeán 2019
3. V. H (2021). Hoøa Bình: Quan taâm ñaàu tö xaây döïng haï taàng, cô sôû vaät chaát phuïc vuï du lòch,
truy caäp töø http://www.baohoabinh.com.vn/276/151395/Quan-tam-dau-tu-xay-dung-ha-tang,-co-
so-vat-chat-phuc-vu-du-lich.htm

Economy and Forecast Review 81

KINH TEÁ NGAØNH - LAÕNH THOÅ

Phaùt trieån
caùc khu kinh teá, khu coâng nghieäp
taïi tænh Thöøa Thieân Hueá
NGUYEÃN HÖÕU LÔÏI*
NGUYEÃN THÒ HOAØI PHÖÔNG**

Vôùi ñònh höôùng phaùt trieån trôû thaønh thaønh phoá tröïc thuoäc Trung öông, trong
nhöõng naêm qua, Thöøa Thieân Hueá ñaõ chuù troïng hình thaønh vaø phaùt trieån caùc
khu kinh teá (KKT) vaø khu coâng nghieäp (KCN) gaén vôùi phaùt trieån ñoâ thò, nhaèm
thu huùt voán ñaàu tö, coâng ngheä tieân tieán cuûa caùc doanh nghieäp trong vaø ngoaøi
nöôùc. Tuy nhieân, vieäc phaùt trieån KKT, KCN ôû Thöøa Thieân Hueá hieän nay coøn
nhieàu haïn cheá, nhö: soá löôïng döï aùn coøn ít, keát caáu haï taàng KCN, KKT chöa
ñoàng boä... Ñeå khaéc phuïc nhöõng haïn cheá naøy, thôøi gian tôùi, Tænh caàn thöïc hieän
nhieàu giaûi phaùp thieát thöïc vaø hieäu quaû hôn.

THÖÏC TRAÏNG PHAÙT TRIEÅN KKT, KCN TÆNH
THÖØA THIEÂN HUEÁ
Theo baùo caùo cuûa Ban Quaûn lyù KKT, coâng nghieäp
tænh Thöøa Thieân Hueá, tính ñeán thaùng 6/2021, Thöøa
Thieân Hueá coù 2 KKT, goàm: KKT Chaân Maây - Laêng
Coâ vaø KKT Cöûa khaåu A Ñôùt vôùi dieän tích quy hoaïch
khoaûng 37.292 ha vaø 6 KCN goàm: KCN Phuù Baøi,
Phong Ñieàn, Töù Haï, La Sôn, Phuù Ña vaø Quaûng Vinh
vôùi toång dieän tích quy hoaïch khoaûng 2.393,47 ha.
Coâng taùc quaûn lyù vaø thu huùt ñaàu tö
Trong nhöõng naêm qua, ñoùng goùp cuûa caùc KKT,
KCN vaøo chuyeån dòch cô caáu kinh teá cuûa tænh Thöøa
Thieân Hueá laø khaù lôùn; ñaëc bieät töø naêm 2015 ñeán nay,
nhö: giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp chieám khoaûng 65%
toaøn Tænh, thu ngaân saùch chieám khoaûng 35%, giaûi
quyeát vieäc laøm cho hôn 32.000 lao ñoäng. Caùc doanh
nghieäp ñoùng goùp vaøo thu ngaân saùch, giaûi quyeát vieäc
laøm lôùn, nhö: Coâng ty Bia Hueá, Coâng ty Scavi, caùc
coâng ty trong lónh vöïc saûn xuaát sôïi, may maëc... Beân
caïnh ñoù, caùc döï aùn ñaàu tö veà haï taàng kyõ thuaät dòch vuï
caûng bieån ñöôïc quan taâm ñaàu xaây döïng goùp phaàn naâng
cao giaù trò kim ngaïch xuaát, nhaäp khaåu cuûa Tænh, nhö:
Döï aùn ñaàu tö xaây döïng Beán soá 1 vaø soá 2 - caûng Chaân
Maây cuûa Coâng ty Coå phaàn Caûng Chaân Maây; Döï aùn
ñaàu tö xaây döïng Beán soá 3 - caûng Chaân Maây cuûa Coâng
ty TNHH MTV Haøo Höng Hueá…
Tình hình thu huùt vaø thöïc hieän caùc döï aùn ñaàu tö
Theo Ban Quaûn lyù KKT, coâng nghieäp tænh Thöøa
Thieân Hueá, naêm 2020, toaøn tænh Thöøa Thieân Hueá caáp
môùi giaáy chöùng nhaän ñaêng kyù ñaàu tö cho 15 döï aùn ñaàu
tö nöôùc ngoaøi vôùi toång voán ñaêng kyù 294,5 trieäu USD
*
Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá - Ñaïi hoïc Hueá
**
Tröôøng Chính trò Nguyeãn Chí Thanh, tænh Thöøa Thieân Hueá
(trong ñoù, caáp môùi 6 döï aùn vôùi toång voán
ñaêng kyù 232,5 trieäu USD). Ngoaøi ra, treân
ñòa baøn KKT Chaân Maây - Laêng Coâ ñaõ vaø
ñang trieån khai nhieàu döï aùn lôùn veà dòch
vuï du lòch nghæ döôõng, nhö: Döï aùn Khu
du lòch Laguna Laêng Coâ cuûa Coâng ty
TNHH Laguna Vieät Nam, döï aùn Khu du
lòch nghæ döôõng quoác teá Minh Vieãn Laêng
Coâ cuûa Coâng ty Coå phaàn Quoác teá Minh
Vieãn, caùc döï aùn cuûa Coâng ty Ñaêng Kim
Long… Trong giai ñoaïn 2016-2020, caùc
KKT, KCN treân ñòa baøn Tænh ñaõ thu huùt
voán ñaàu tö ñaêng kyù laø gaàn 25.000 tyû ñoàng
ñaït 180% so vôùi keá hoaïch.
Coâng taùc keâu goïi, thu huùt ñaàu tö ñöôïc
Ban Quaûn lyù KKT, coâng nghieäp Tænh
quan taâm, caùc lónh vöïc öu tieân keâu goïi
ñaàu tö trong giai ñoaïn naøy laø: caùc döï aùn
lónh vöïc coâng nghieäp, ñaàu tö caûng bieån,
haï taàng KCN vaø caùc döï aùn du lòch coù quy
moâ lôùn. Soá löôïng caùc nhaø ñaàu tö trong vaø
ngoaøi nöôùc ñeán tìm hieåu ñaàu tö taïi KKT,
KCN treân ñòa baøn Tænh ngaøy caøng taêng,
chuû yeáu laø caùc ñoái taùc ñeán töø caùc nöôùc,
nhö: Haøn Quoác, Nhaät Baûn, Hoa Kyø, Trung
Quoác, Singapore...
Trong giai ñoaïn 2016-2020, caùc KKT,
KCN treân ñòa baøn Tænh ñaõ thu huùt voán
ñaàu tö ñaêng kyù laø gaàn 25.000 tyû ñoàng ñaït
180% so vôùi keá hoaïch. Tính ñeán heát naêm
2020, treân ñòa baøn KKT, KCN Tænh coù
149 döï aùn ñaàu tö coøn hieäu löïc, vôùi toång

82 Kinh teá vaø Döï baùo

soá voán ñaêng kyù laø 102.965 tyû ñoàng (trong
ñoù, coù 34 döï aùn FDI vôùi voán ñaàu tö ñaêng
kyù laø 67.721 tyû ñoàng); coù 94 döï aùn ñang
hoaït ñoäng, chieám 63% toång soá döï aùn; 31
döï aùn ñang trieån khai thöïc hieän, chieám
20,8% toång soá döï aùn; 7 döï aùn ñang thöïc
hieän caùc thuû tuïc chuaån bò ñaàu tö, chieám
4,7% toång soá döï aùn; 5 döï aùn chaäm tieán
ñoä, chieám 3,3% toång soá döï aùn; 12 döï aùn
ngöøng hoaït ñoäng, chieám 8% toång soá döï
aùn. Trong 6 thaùng ñaàu naêm 2021, Ban
Quaûn lyù KKT, coâng nghieäp Tænh ñaõ caáp
quyeát ñònh chuû tröông ñaàu tö/giaáy chöùng
nhaän ñaêng kyù ñaàu tö cho 3 döï aùn vôùi toång
voán ñaàu tö ñaêng kyù 3.004 tyû ñoàng, dieän
tích söû duïng ñaát 501 ha; trong ñoù, coù 2 döï
aùn taïi ñòa baøn KCN Phuù Baøi, voán ñaàu tö
ñaêng kyù 2.984 tyû ñoàng, dieän tích söû duïng
ñaát khoaûng 496 ha. Ñoàng thôøi, ñaõ caáp ñieàu
chænh quyeát ñònh chuû tröông ñaàu tö/giaáy
chöùng nhaän ñaêng kyù ñaàu tö cho 8 hoà sô döï
aùn; trong ñoù, caáp ñieàu chænh taêng voán ñaàu
tö 1 döï aùn, toång voán ñaàu tö taêng theâm 87
tyû ñoàng. Toång voán ñaàu tö caùc döï aùn thu huùt
môùi vaø taêng voán ñaàu tö döï aùn laø 3.091 tyû
ñoàng, ñaït 44,1% keá hoaïch naêm 2021, taêng
3,7% so naêm 2020. Ñeán nay, treân ñòa baøn
KKT, KCN Tænh coù 153 döï aùn ñaàu tö coøn
hieäu löïc. Trong ñoù, coù 34 döï aùn voán FDI;
119 döï aùn ñaàu tö trong nöôùc. Trong ñoù,
moät soá döï aùn lôùn ñang ñöôïc thöïc hieän theo
töøng giai ñoaïn ñaõ ñeà ra.
Ñaàu tö heä thoáng keát caáu haï taàng
KKT Chaân Maây - Laêng Coâ: Ñaõ cô
baûn hoaøn thieän caùc tuyeán giao thoâng
chính theo quy hoaïch chung, toång chieàu
daøi ñöôøng ñoâ thò treân ñòa baøn KKT
khoaûng hôn 100 km ñöôøng boä, ñaùp öùng
nhu caàu löu thoâng trong noäi boä KKT vaø
khaû naêng keát noái vôùi tuyeán Quoác loä 1A
vaø keát noái ra khu vöïc thoâng qua caûng
Chaân Maây, taïo ñieàu kieän ñeå caùc nhaø ñaàu
tö tieáp caän trieån khai döï aùn. Theo baùo
caùo cuûa Ban Quaûn lyù KKT, coâng nghieäp
Tænh, treân ñòa baøn KKT ñaõ öu tieân taäp
trung nguoàn löïc ñeå trieån khai thi coâng
xaây döïng hoaøn chænh haï taàng kyõ thuaät
6 döï aùn taùi ñònh cö vôùi toång dieän tích
laø 125,36 ha, vôùi toång soá loâ ñöôïc ñaàu
tö xaây döïng laø 1.946 loâ, khaû naêng taùi
ñònh cho khoaûng 1.946 hoä daân, toång voán
ñaàu tö gaàn 520 tyû ñoàng. Ngoaøi ra, treân
ñòa baøn KKT Chaân Maây - Laêng Coâ ñang
trieån khai moät soá döï aùn troïng ñieåm phaùt
trieån haï taàng giao thoâng, cuï theå nhö: Döï
aùn Ñeâ chaén soùng caûng Chaân Maây; Döï
aùn Heä thoáng thoaùt nöôùc, xöû lyù nöôùc thaûi
KCN vaø Khu phi thueá quan; Döï aùn ñaàu
Economy and Forecast Review
tö xaây döïng Beán soá 2 vaø soá 3 - caûng Chaân Maây; Döï aùn
Khu du lòch Laguna Laêng Coâ; Döï aùn Khu nghæ döôõng
Huyeàn thoaïi Ñòa Trung Haûi; Döï aùn Khu du lòch nghæ
döôõng quoác teá Minh Vieãn Laêng Coâ.
KKT cöûa khaåu A Ñôùt: Ñeán nay, Ban Quaûn lyù KKT,
coâng nghieäp Tænh ñaõ ñaàu tö hoaøn thaønh baøn giao ñöa
vaøo söû duïng Döï aùn Traïm lieân kieåm cöûa khaåu A Ñôùt -
Taø Vaøng. Döï aùn coù toång möùc ñaàu tö: 94.254,865 trieäu
ñoàng, bao goàm: Phaàn nhaø kieåm soaùt lieân hôïp coù dieän
tích 1.376 m2 saøn, cao 2 taàng; Phaàn ñöôøng giao thoâng
coù toång chieàu daøi 4,012 km, tieâu chuaån caáp IV mieàn
nuùi, ñieåm ñaàu giao vôùi ñöôøng Hoà Chí Minh, ñieåm cuoái
laø coät Moác bieân giôùi Soá 666.
Caùc KCN khaùc: Hieän nay, taïi caùc KCN treân ñòa baøn
Tænh ñang ñöôïc ñaàu tö xaây döïng haï taàng giao thoâng,
moät soá coâng trình hoaøn thaønh ñöa vaøo khai thaùc vaø
phuïc vuï saûn xuaát, kinh doanh, goùp phaàn lôùn phaùt trieån
kinh teá - xaõ hoäi Tænh. Haøng naêm, ngaân saùch tænh boá trí
ñeà ñaàu tö xaây döïng cô sôû haï taàng thieát yeáu, nhö ñöôøng
giao thoâng noäi boä trong KCN daàn daàn hoaøn thieän theo
quy hoaïch, böôùc ñaàu ñaõ ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu löu
thoâng trong noäi boä trong KCN, cuõng nhö keát noái vôùi heä
thoáng giao thoâng tænh loä, Quoác loä 1A.
Coâng taùc ñaàu tö coâng: Theo baùo caùo cuûa Ban Quaûn
lyù KKT, coâng nghieäp tænh Thöøa Thieân Hueá, trong giai
ñoaïn 2016-2020, toång soá luõy keá voán ngaân saùch nhaø nöôùc
ñaõ boá trí ñaàu tö xaây döïng caùc döï aùn laø: 1.330.197,579
trieäu ñoàng; trong ñoù: voán ngaân saùch trung öông laø
472.034,000 trieäu ñoàng; voán ngaân saùch ñòa phöông laø:
93.235,579 trieäu ñoàng; voán traùi phieáu chính phuû laø:
764.928,000 trieäu ñoàng. Hieän, caùc döï aùn thuoäc danh
muïc keá hoaïch ñaàu tö trung haïn 5 naêm giai ñoaïn 2016
-2020 ñaõ hoaøn thaønh baøn giao ñöa vaøo söû duïng ñeàu phaùt
huy toát hieäu quaû voán ñaàu tö; tieán ñoä khôûi coâng hoaøn
thaønh caùc döï aùn cô baûn phuø hôïp tieán ñoä ñöôïc duyeät.
MOÄT SOÁ HAÏN CHEÁ, KHOÙ KHAÊN
Maëc duø ñaït ñöôïc moät soá keát quaû, nhöng phaùt trieån
caùc KKT, KCN ôû tænh Thöøa Thieân Hueá coøn moät soá haïn
cheá, ñoù laø:
83
KINH TEÁ NGAØNH - LAÕNH THOÅ
Thöù nhaát, soá döï aùn ñaàu tö vaøo caùc KKT, KCN chöa
nhieàu, quy moâ nhoû, taäp trung ôû caùc ñòa phöông coù cô
sôû haï taàng toát, chuû yeáu laø KKT Chaân Maây - Laêng Coâ.
Thöù hai, heä thoáng haï taàng trong vaø ngoaøi haøng
raøo caùc KKT, KCN, nhö: Quaûng Vinh, Phong Ñieàn,
Phuù Ña, La Sôn… chöa ñaùp öùng yeâu caàu saûn xuaát coâng
nghieäp, laøm haïn cheá ñeán khaû naêng thu huùt ñaàu tö.
Thöù ba, vieäc giaûi phoùng maët baèng cho phaàn coøn
laïi cuûa caùc döï aùn ôû caùc KKT, KCN coøn raát nhieàu khoù
khaên, keùo daøi, do: tranh chaáp ñaát ñai; boá trí taùi ñònh cö,
sinh keá; khoâng thoáng nhaát ñöôïc ñôn giaù ñeàn buø…
Thöù tö, moät soá doanh nghieäp trong KKT, KCN khoù
tieáp caän ñöôïc voán vay cuûa caùc ngaân haøng, vieäc vay
voán trung vaø daøi haïn laõi suaát cao ñaõ aûnh höôûng ñeán
hieäu quaû kinh doanh cuûa doanh nghieäp, nhaát laø aûnh
höôûng cuûa ñaïi dòch Covid-19.
Thöù naêm, coâng taùc tuyeån duïng lao ñoäng (nhaát laø
lao ñoäng ngaønh deät may) vaãn heát söùc khoù khaên. Maëc
duø tyû leä lao ñoäng qua ñaøo taïo ñaõ taêng cao, nhöng lao
ñoäng coù chuyeân moân chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu, nhaát
laø lónh vöïc kyõ thuaät cao.
GIAÛI PHAÙP PHAÙT TRIEÅN CAÙC KKT, KCN TÆNH
THÖØA THIEÂN HUEÁ
Giai ñoaïn 2021-2025, tænh Thöøa Thieân Hueá ñaët ra
muïc tieâu: Thu huùt voán ñaàu tö ñaêng kyù caáp môùi/taêng
voán ñaàu tö cuûa caùc döï aùn khoâng söû duïng voán ngaân
saùch nhaø nöôùc ñaït khoaûng 17.000 tyû ñoàng, taêng bình
quaân 14%/naêm; Voán ñaàu tö thöïc hieän cuûa caùc döï aùn
khoâng söû duïng voán ngaân saùch nhaø nöôùc ñaït khoaûng
15.400 tyû ñoàng, taêng bình quaân 13%/naêm; Ñeán naêm
2023, naâng tyû leä laáp ñaày caùc KCN: KCN Phuù Baøi giai
ñoaïn IV ñôït 1 ñaït treân 20%, KCN Phong Ñieàn ñaït
treân 30%, KCN phi thueá quan Saøi Goøn - Chaân Maây
ñaït treân 25%; caùc KCN Töù Haï, La Sôn ñaït treân 30%;
Giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp (theo giaù so saùnh naêm
2010) ñaït khoaûng 66.900 tyû ñoàng, taêng bình quaân
12%/naêm; Giaù trò kim ngaïch xuaát khaåu ñaït khoaûng
2,5 tyû USD, taêng bình quaân 12-13%/naêm; Toång thu
ngaân saùch nhaø nöôùc ñaït khoaûng 8.900 tyû ñoàng, taêng
bình quaân 11-12%/naêm; Phaán ñaáu thu huùt ñöôïc nhaø
ñaàu tö haï taàng caùc KCN Phuù Ña, Quaûng Vinh; 100%
caùc KCN coù nhaø ñaàu tö haï taàng ñöôïc ñaàu tö xaây döïng
caùc coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung. Haøng naêm,
taïo theâm vieäc laøm cho khoaûng 2.500-3.000 ngöôøi lao
ñoäng. Ñaàu tö ñoàng boä, hoaøn thieän caùc coâng trình keát
caáu haï taàng kinh teá - xaõ hoäi, nhö: ñöôøng giao thoâng,
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
1. UBND tænh Thöøa Thieân Hueá (2021). Baùo caùo tình hình ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi tænh Thöøa
Thieân Hueá naêm 2020 vaø keá hoaïch naêm 2021
2. Ban Quaûn lyù caùc KKT, coâng nghieäp tænh Thöøa Thieân Hueá (2020). Baùo caùo tình hình phaùt trieån
kinh teá - xaõ hoäi 5 naêm 2016-2020 vaø phöông höôùng nhieäm vuï 5 naêm (2021-2025)
3. Ban Quaûn lyù caùc KKT, coâng nghieäp tænh Thöøa Thieân Hueá (2021). Baùo caùo tình hình thöïc hieän
nhieäm vuï 6 thaùng ñaàu naêm 2021 vaø nhieäm vuï 6 thaùng cuoái naêm 2021
84
ñieän, nöôùc, caàu vaøo KCN vaø caùc coâng
trình haï taàng dòch vuï phuïc vuï caùc KCN,
ñaëc bieät laø caùc coâng trình xöû lyù nöôùc
thaûi vaø nhaø ôû cho coâng nhaân.
Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu treân, thôøi gian
tôùi, tænh Thöøa Thieân Hueá caàn thöïc hieän
caùc giaûi phaùp sau:
Moät laø, caûi tieán vaø hoaøn thieän coâng
taùc xuùc tieán, thu huùt ñaàu tö. Taäp trung
nguoàn löïc ñaàu tö phaùt trieån haï taàng du
lòch, phaùt trieån caùc loaïi hình dòch vuï;
Taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå caùc nhaø ñaàu
tö trieån khai thöïc hieän döï aùn, giaûi quyeát
nhanh choùng, kòp thôøi caùc yeâu caàu cuûa
nhaø ñaàu tö; Tieáp tuïc raø soaùt, ñaùnh giaù,
phaân loaïi, toå chöùc giao ban hieän tröôøng,
kieåm tra tieán ñoä thöïc hieän vaø kieân quyeát
thu hoài caùc döï aùn ñaàu tö khoâng coù khaû
naêng trieån khai, chaäm trieån khai ñeå traùnh
laõng phí veà nguoàn löïc ñaát ñai, laøm laønh
maïnh moâi tröôøng ñaàu tö vaø taïo cô hoäi
cho caùc nhaø ñaàu tö coù naêng löïc vaøo ñaàu
tö taïi Tænh.
Hai laø, chuù troïng coâng taùc quaûn lyù
xaây döïng, phaùt trieån theo quy hoaïch
chung, quy hoaïch chi tieát xaây döïng ñaõ
ñöôïc pheâ duyeät; tranh thuû caùc nguoàn voán
ñeå trieån khai thöïc hieän caùc ñoà aùn quy
hoaïch phaân khu xaây döïng, quy hoaïch chi
tieát nhaèm taêng tyû leä phuû kín quy hoaïch
taïi KKT, KCN.
Ba laø, thöïc hieän toát coâng taùc ñaùnh giaù
taùc ñoäng moâi tröôøng vôùi caùc loaïi döï aùn,
gaén coâng taùc ñaùnh giaù vôùi coâng taùc haäu
kieåm. Ñaåy maïnh coâng taùc giaùo duïc phaùp
luaät veà baûo veä moâi tröôøng cho chuû caùc
doanh nghieäp, ñoàng thôøi taêng cöôøng heä
thoáng thanh tra, kieåm tra.
Boán laø, taêng cöôøng coâng taùc kieåm tra
tình hình söû duïng ñaát caùc döï aùn, phoái hôïp
caùc cô quan thanh tra vieäc chaáp haønh quy
ñònh cuûa phaùp luaät veà ñaát ñai, caùc döï aùn
chaäm tieán ñoä ñeå tham möu cho UBND
Tænh thu hoài ñaát ñoái vôùi caùc döï aùn; taêng
cöôøng coâng taùc quaûn lyù taøi nguyeân, khai
thaùc khoaùng saûn. Phoái hôïp chaët cheõ vôùi
caùc ñòa phöông ñaåy nhanh coâng taùc giaûi
phoùng maët baèng.
Kinh teá vaø Döï baùo
Moät soá giaûi phaùp naâng cao giaù trò
haøng noâng saûn xuaát khaåu chuû löïc
ôû tænh Ñaék Noâng hieän nay
LEÂ THÒ THANH HUYEÀN*
ÑOÃ VAÊN NHAÂN**

Caø pheâ vaø hoà tieâu laø hai loaïi caây troàng chuû löïc cuûa tænh Ñaék Noâng, chieám
gaàn 50% dieän tích ñaát saûn xuaát noâng nghieäp, ñem laïi giaù trò xuaát khaåu lôùn
vaø mang laïi nguoàn thu nhaäp chính cho ñaïi ña soá noâng daân treân ñòa baøn. Tuy
nhieân, giaù trò vaø saûn löôïng xuaát khaåu hai loaïi noâng saûn chuû löïc naøy coøn thaáp,
thò tröôøng chöa ña daïng vaø vieäc xaây döïng thöông hieäu coøn haïn cheá. Vì vaäy,
vieäc naâng cao giaù trò xuaát khaåu caø pheâ vaø hoà tieâu cuûa Tænh theo höôùng beàn
vöõng laø raát caàn thieát.

THÖÏC TRAÏNG XUAÁT KHAÅU dieän tích caø pheâ troàng xen canh laø 24.555 ha; caø pheâ
HAØNG NOÂNG SAÛN CHUÛ LÖÏC ÔÛ chöùng nhaän VietGAP laø 34 ha; caø pheâ chöùng nhaän höõu
TÆNH ÑAÉK NOÂNG cô laø 70 ha; caø pheâ chöùng nhaän 4C, UTZ laø 12.350,33
ha [2]. Caùc moâ hình troàng caø pheâ theo tieâu chuaån cho
Nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc naêng suaát, saûn löôïng cao hôn so vôùi troàng ñaïi traø. Cuï
Caø pheâ theå, naêng suaát bình quaân tröôùc khi taùi canh ñaït 2,4
Veà saûn xuaát caø pheâ xuaát khaåu taán/ha, sau khi taùi canh baèng caây thöïc sinh, naêng suaát
Caø pheâ laø caây coâng nghieäp laâu naêm trung bình ñaït 3,0-3,5 taán/ha; caø pheâ gheùp caûi taïo ñaït
vaø chieám tyû troïng cao trong cô caáu ngaønh trung bình 3,5-4,0 taán/ha; coù moät soá vöôøn sau khi taùi
noâng nghieäp cuûa tænh Ñaék Noâng. Ñaây canh, gheùp caûi taïo naêng suaát trung bình ñaït 4,5-5,0
cuõng laø caây coâng nghieäp coù giaù trò xuaát taán/ha [1].
khaåu muõi nhoïn cuûa Tænh. Theo Sôû Noâng Veà hình thöùc toå chöùc cheá bieán caø pheâ xuaát khaåu
nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân tænh Ñaék Thôøi gian qua, doanh nghieäp cheá bieán vaø caùc hoä
Noâng, naêm 2020, dieän tích troàng caø pheâ troàng caø pheâ treân ñòa baøn Tænh ñaõ daàn chuù troïng ñaàu
cuûa Tænh ñaït 130.535 ha (dieän tích cho tö coâng ngheä vaøo chaêm soùc, thu hoaïch vaø cheá bieán
saûn phaåm ñaït 89,46%), chieám gaàn 40% (cheá bieán öôùt vaø cheá bieán khoâ) caø pheâ nhaân, caø pheâ
dieän tích noâng nghieäp cuûa Tænh vaø 21% boät. Caùc cô sôû cheá bieán ngaøy caøng ñöôïc môû roäng. Tænh
dieän tích caø pheâ cuûa caû Taây Nguyeân. hieän coù 74 cô sôû cheá bieán caø pheâ, trong ñoù coù 24 cô sôû
Soá lieäu ôû Baûng 1 cho thaáy, giai ñoaïn cheá bieán theo quy moâ coâng nghieäp vaø 50 cô sôû saûn xuaát
2016-2020, dieän tích vaø saûn löôïng caø nhoû leû vôùi saûn löôïng khoaûng 70 taán saûn phaåm/naêm.
pheâ cuûa Tænh coù xu höôùng taêng. Trong Ñaëc bieät, coù 5 doanh nghieäp vaø 3 hôïp taùc xaõ ñaõ lieân
ñoù, dieän tích troàng caø pheâ voái laø chuû yeáu, keát vôùi caùc hoä troàng caø pheâ cheá bieán saâu vôùi dieän tích
chieám 99,5%, naêng suaát trung bình ñaït
2,58 taán/ha. Saûn löôïng thu hoaïch caø pheâ BAÛNG 1: KEÁT QUAÛ SAÛN XUAÁT CAØ PHEÂ CUÛA TÆNH ÑAÉK NOÂNG
voái taêng töø 250.707 taán naêm 2016 leân GIAI ÑOAÏN 2016-2020
280.260 taán naêm 2020. Hieän nay, treân Ñôn vò 2016 2017 2018 2019 2020
80% dieän tích caø pheâ cuûa Tænh ñöôïc taùi
canh, gheùp caûi taïo, troàng thay theá, troàng Dieän tích troàng ha 123.568 127.452 129.546 129.225 130.535
môùi baèng caùc doøng caø pheâ voái choïn loïc Dieän tích cho saûn phaåm ha 103.757 109.575 115.067 116.134 116.775
cho naêng suaát cao, saûn phaåm caáp haït toát Naêng suaát taán/ha 26,41 28,30 24,42 25,87 24
(nhö: TR4, TR9, TR11, TR12, TRS...). Dieän tích taùi canh ha 6.356 6.658 2.181 1.736 3.602
Trong ñoù, dieän tích caø pheâ taùi canh laø
20.533 ha; dieän tích caø pheâ beàn vöõng Saûn löôïng thu hoaïch taán 250.707 267.499 280.974 300.440 280.260
ñöôïc chöùng nhaän khoaûng 15.054 ha; Nguoàn: Toång hôïp töø [2] vaø [5]

*
TS., **
TS., Hoïc vieän Chính trò Khu vöïc III

Economy and Forecast Review 85

KINH TEÁ NGAØNH - LAÕNH THOÅ
BIEÅU ÑOÀ: SAÛN LÖÔÏNG VAØ GIAÙ TRÒ XUAÁT KHAÅU CAØ PHEÂ
TÆNH ÑAÉK NOÂNG GIAI ÑOAÏN 2016-2020
Nguoàn: [3]
BAÛNG 3: KEÁT QUAÛ SAÛN XUAÁT HOÀ TIEÂU
TREÂN ÑÒA BAØN TÆNH ÑAÉK NOÂNG GIAI ÑOAÏN 2016-2020
Chæ tieâu Ñôn vò 2016 2017 2018 2019 2020
Dieän tích ha 16.350 27.899 32.902 34.552 34.957
Troàng môùi ha 2.905 11.535 6.007 2.618 3.041
Naêng suaát taï/ha 23 29,69 23,50 21,37 20,48
Saûn löôïng taán 22.207 34.093 38.302 42.227 44.750
Saûn löôïng xuaát khaåu taán 14.503 15.805 3.267 10.899 1.934
Giaù trò xuaát khaåu trieäu USD 132,793 99,795 21,806 15,676 5,474
Nguoàn: Toång hôïp töø [3] vaø [5]
laø 1.503 ha, chieám 1,16% toång dieän tích caø pheâ hieän
coù. Nhìn chung, naêng suaát, chaát löôïng caø pheâ cuûa tænh
Ñaék Noâng ñang daàn ñöôïc naâng cao vaø Tænh coù 4 nhaõn
hieäu saûn phaåm caø pheâ ñöôïc xaây döïng thöông hieäu (cuûa
Hôp taùc xaõ Coâng Baèng, Coâng ty TNHH Hoaøng Phaùt,
Caø pheâ Ñaék Mil, Coâng ty TNHH Moät thaønh vieân Caø
pheâ Bazan) [4].
Veà hoaït ñoäng xuaát khaåu caø pheâ
Bieåu ñoà cho thaáy, giai ñoaïn 2016-2020, caø pheâ
xuaát khaåu cuûa Tænh ñaït saûn löôïng bình quaân khoaûng
125 nghìn taán/naêm, vôùi giaù trò bình quaân 193.770
nghìn USD. Trong ñoù, töø naêm 2016 ñeán 2019, saûn
löôïng vaø giaù trò xuaát khaåu caø pheâ taêng leân haøng naêm:
naêm 2019, saûn löôïng caø pheâ xuaát khaåu ñaït 173.747
taán, taêng 59.844 taán so vôùi naêm 2016 (taêng 52,54%),
chieám tyû troïng 10,55% cuûa caû nöôùc; giaù trò xuaát khaåu
ñaït 277,903 trieäu USD, taêng 82,48 trieäu USD so vôùi
naêm 2016 (taêng 42,20%), chieám tyû troïng gaàn 10% caû
nöôùc. Naêm 2020, do aûnh höôûng cuûa ñaïi dòch Covid-19,
giaù caø pheâ xuaát khaåu treân thò tröôøng theá giôùi coù nhieàu
bieán ñoäng vaø nhu caàu tieâu thuï giaûm, neân saûn löôïng caø
pheâ xuaát khaåu cuûa Tænh cuõng aûnh höôûng, giaûm 72.634
taán so vôùi naêm 2019 (giaûm töông ñöông 41,80% saûn
löôïng so vôùi naêm 2019); giaù trò xuaát khaåu ñaït 152,632
trieäu USD, giaûm 125,271 trieäu USD so vôùi naêm 2019
(giaûm 45%).
- Veà thò tröôøng caø pheâ xuaát khaåu
Saûn phaåm caø pheâ cuûa Ñaék Noâng ñaõ xuaát khaåu ñeán
20 quoác gia treân theá giôùi. Caùc thò tröôøng chuû yeáu,
goàm: Singapore, Myõ, Ñöùc, Nhaät Baûn, Australia, Taây
Ban Nha, Haøn Quoác, Italia… Trong ñoù, Singapore laø
thò tröôøng nhaäp khaåu caø pheâ lôùn nhaát cuûa Ñaék Noâng
86
vôùi kim ngaïch 108,632 trieäu USD naêm
2020 (chieám 71,17% giaù trò xuaát khaåu caø
pheâ cuûa Tænh), tieáp ñoù laø thò tröôøng Ñöùc
vôùi kim ngaïch 9,222 trieäu USD (chieám
6,04%). Ñoái vôùi caø pheâ hoøa tan, hieän nay
Tænh xuaát khaåu ñeán 12 thò tröôøng, trong
ñoù Israel vaø AÁn Ñoä laø 2 thò tröôøng lôùn
nhaát vôùi kim ngaïch laàn löôït ñaït 9,157
trieäu USD vaø 6,868 trieäu USD [3].
Hoà tieâu
Veà tình hình saûn xuaát hoà tieâu xuaát khaåu
Baûng 3 cho thaáy, dieän tích troàng hoà
tieâu cuûa Tænh ñeàu môû roäng qua caùc naêm.
Tính ñeán naêm 2020, Tænh coù gaàn 35.000
ha troàng hoà tieâu, taêng gaáp hôn 2 laàn so
vôùi naêm 2016. Naêng suaát hoà tieâu bình
quaân ñaït 23,60 taï/ha vaø saûn löôïng ñaït
44.750 taán, taêng hôn 2 laàn so vôùi naêm
2016. Hieän nay, caùc hoä daân ñang daàn
chuyeån ñoåi dieän tích saûn xuaát hoà tieâu
saïch theo höôùng beàn vöõng, ñaëc bieät laø ôû
Tuy Ñöùc, Ñaék Song, Ñaék R’laáp. Trong
ñoù, dieän tích caùc moâ hình saûn xuaát hoà
tieâu ñöôïc caáp giaáy chöùng nhaän VietGAP
laø 296 ha, chöùng nhaän höõu cô laø 310 ha,
chöùng nhaän Rainforest Alliance laø 1.121
ha (Sôû Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng
thoân tænh Ñaék Noâng, 2020). Ñaëc bieät,
coâng ngheä töôùi tieân tieán, tieát kieäm nöôùc,
söû duïng caùc bieän phaùp sinh hoïc cho caây
hoà tieâu ñaõ ñöôïc trieån khai ôû moät soá hoä
troàng hoà tieâu neân naêng suaát, chaát löôïng
ngaøy ñöôïc naâng leân. Cuøng vôùi söï taêng
leân veà dieän tích vaø saûn löôïng, thì saûn
phaåm hoà tieâu ñaõ coù 4 nhaõn hieäu ñöôïc
xaây döïng, ñoù laø saûn phaåm hoà tieâu cuûa
Coâng ty Coå phaàn Thöông maïi - Dòch
vuï xuaát nhaäp khaåu Traân Chaâu, Coâng ty
Coå phaàn Ñaàu tö vaø Xuaát nhaäp khaåu An
Phong, Trang traïi Thieân Nhieân, Doanh
nghieäp tö nhaân Traàn Gia. Ngoaøi ra, chæ
daãn ñòa lyù saûn phaåm hoà tieâu huyeän Ñaék
Song cuõng ñang ñöôïc xaây döïng.
Treân ñòa baøn Tænh hieän coù 2 nhaø maùy
cheá bieán tieâu xuaát khaåu taïi huyeän Ñaék
Song, ñoù laø Coâng ty Coå phaàn Thöông
maïi - Dòch vuï xuaát nhaäp khaåu Traân Chaâu
vaø Coâng ty Coå phaàn SAM noâng nghieäp
coâng ngheä cao. Coâng suaát moãi nhaø maùy
ñaït treân 10.000 taán saûn phaåm/naêm [4].
Veà tình hình hoaït ñoäng xuaát khaåu
hoà tieâu
Giai ñoaïn 2016-2020, saûn löôïng, giaù
trò hoà tieâu xuaát khaåu cuûa Tænh coù nhieàu
bieán ñoäng. Trong ñoù, caùc naêm 2018 vaø
2019, hieän töôïng möa lôùn keùo daøi nhieàu
thaùng khieán 6.651 ha dieän tích hoà tieâu
(khoaûng 19,2% dieän tích troàng hoà tieâu
Kinh teá vaø Döï baùo
toaøn tænh) cheát, saûn löôïng vaø giaù tieâu ñeàu
giaûm lieân tuïc (chæ baèng 1/4 naêm 2016),
neân giaù trò xuaát khaåu naêm cuõng giaûm
ñaùng keå. Ñeán naêm 2020, do aûnh höôûng
töø ñaïi dòch Covid-19, saûn löôïng hoà tieâu
xuaát khaåu cuûa Tænh ñaït thaáp nhaát 1.934
taán vôùi giaù trò 5,474 trieäu USD (Baûng 3).
Saûn phaåm xuaát khaåu chuû yeáu laø tieâu
ñen taïi 3 thò tröôøng: Singapore, Haøn
Quoác, Trung Quoác, nhöng khoâng oån
ñònh. Caùc naêm töø 2016 ñeán 2018, hôn
99% saûn löôïng vaø giaù trò xuaát khaåu chuû
yeáu sang thò tröôøng Singapore; thò tröôøng
Haøn Quoác vaø Trung Quoác chieám tyû nhoû,
khoaûng 1% giaù trò xuaát khaåu vaø saûn
löôïng. Nhöng ñeán giai ñoaïn 2019-2020,
thò tröôøng xuaát khaåu hoà tieâu cuûa Tænh chuû
yeáu laø Haøn Quoác: naêm 2019, saûn löôïng
xuaát khaåu laø 6.487 taán, ñaït giaù trò 15,639
trieäu USD; naêm 2020 saûn löôïng xuaát
khaåu laø 1.784 taán, ñaït giaù trò 5,174 trieäu
USD [3].
Moät soá vaán ñeà ñaët ra
Beân caïnh keát quaû ñaït ñöôïc, hoaït
ñoäng xuaát khaåu haøng noâng saûn chuû löïc
cuûa tænh Ñaék Noâng cuõng coøn moät soá haïn
cheá sau:
Moät laø, hình thöùc, quy moâ saûn xuaát
ñoái vôùi caây caø pheâ vaø hoà tieâu treân ñòa
baøn Tænh chuû yeáu laø hoä gia ñình, saûn
xuaát nhoû leû, dieän tích troàng chöa gaén vôùi
vuøng nguyeân lieäu, quy hoaïch neân thieáu
tính beàn vöõng. Ñoù laø chöa keå, bieán ñoåi
khí haäu dieãn bieán ngaøy caøng phöùc taïp,
saâu beänh dieãn ra dieän roäng ñaõ aûnh höôûng
lôùn ñeán saûn xuaát töø naêng suaát, chaát löôïng
caùc maët haøng noâng saûn xuaát khaåu treân
ñòa baøn Tænh. Ñaëc bieät, giai ñoaïn 2016-
2018, ngöôøi daân môû roäng dieän tích troàng
hoà tieâu quaù nhanh, söû duïng gioáng khoâng
ñaûm baûo chaát löôïng vaø troàng treân nhöõng
vuøng ñaát ñaõ nhieãm saâu beänh chöa ñöôïc
xöû lyù ñaát trieät ñeå, neân dieän tích hoà tieâu
bò cheát naêm 2018-2019 leân tôùi 6.651 ha,
chieám 19,2% dieän tích troàng hoà tieâu toaøn
Tænh (34.552 ha) [5].
Hai laø, yù thöùc, trình ñoä chuyeân moân
cuûa moät boä phaän noâng daân coøn haïn cheá,
chæ nhìn thaáy lôïi ích tröôùc maét, maø chöa
quan taâm ñeán lôïi ích laâu daøi, chöa tích cöïc
tham gia vaøo caùc chuoãi lieân keát. Trong
moät soá döï aùn hôïp taùc, caùc thaønh vieân
tham gia lieân keát chöa thöïc hieän ñuùng
cam keát theo caùc noäi dung hôïp ñoàng. Haï
taàng cô sôû chöa ñöôïc ñaàu tö ñoàng boä, ñoåi
môùi heä thoáng canh taùc chaäm, neân ngöôøi
noâng daân khoù tieáp caän, ñaëc bieät laø thieáu
nguoàn löïc ñeå ñaàu tö ban ñaàu.
Economy and Forecast Review
Ba laø, öùng duïng coâng ngheä cao ñoái vôùi caùc caây troàng
chuû löïc chöa thaät söï maïnh meõ. Coâng taùc nghieân cöùu,
choïn taïo gioáng caây troàng môùi chöa ñaùp öùng ñuû nhu caàu
cuûa hoä noâng daân; quy trình, tieâu chuaån kyõ thuaät môùi
döøng laïi ôû moâ hình trình dieãn, tyû leä aùp duïng chöa cao.
Ñoåi môùi, öùng duïng coâng ngheä vaøo troàng troït, thu hoaïch,
baûo quaûn, cheá bieán phaùt trieån chaäm. Ñaùng chuù yù laø, caø
pheâ xuaát khaåu chuû yeáu cheá bieán theo phöông phaùp khoâ,
chieám tôùi 70%-80%, noâng daân töï phôi/saáy vaø trang bò
maùy xay xaùt [4]. Coâng ngheä cheá bieán caø pheâ nhaân, caø
pheâ boät laïc haäu, chuû yeáu laø coâng ngheä thuû coâng vaø baùn
töï ñoäng. Trong khi ñoù, saûn phaåm hoà tieâu thu hoaïch chuû
yeáu ñöôïc thöïc hieän taïi noâng hoä thoâng qua phôi naéng töï
nhieân, neân chaát löôïng tieâu vaãn coøn haïn cheá.
Boán laø, vieäc thu huùt ñaàu tö cuûa caùc thaønh phaàn
kinh teá vaøo phaùt trieån caùc saûn phaåm xuaát khaåu chuû
löïc treân ñòa baøn Tænh gaëp nhieàu khoù khaên. Thieáu vaéng
caùc doanh nghieäp coù quy moâ lôùn toå chöùc lieân keát saûn
xuaát vaø thu mua, bao tieâu saûn phaåm, neân chöa khuyeán
khích ngöôøi daân ñaàu tö phaùt trieån saûn xuaát.
Naêm laø, caùc hoaït ñoäng thöông maïi ñoái vôùi haøng
noâng saûn xuaát khaåu chuû löïc coøn nhieàu haïn cheá, nhö:
xaây döïng thöông hieäu caø pheâ chaát löôïng cao, xaây döïng
chæ daãn ñòa lyù coøn chaäm; chöa ña daïng caùc hoaït ñoäng
xuùc tieán thöông maïi, tham döï caùc hoäi chôï ngaønh haøng
chöa ñöôïc lieân tuïc. Ñaék Noâng coù caø pheâ Robusta vôùi
muøi vò vaø höông thôm ñaëc tröng, nhöng thöông hieäu
naøy laïi chöa ñöôïc ngöôøi tieâu duøng bieát ñeán nhieàu, daãn
tôùi khoù khaên trong tìm kieám cô hoäi hôïp taùc, xuaát khaåu
tröïc tieáp cho saûn phaåm caø pheâ ñaëc saûn.
ÑEÀ XUAÁT GIAÛI PHAÙP
Ñeå naâng cao giaù trò haøng noâng saûn xuaát khaåu chuû
löïc ôû tænh Ñaék Noâng trong thôøi gian tôùi, caàn chuù troïng
thöïc hieän nhöõng giaûi phaùp sau:
Thöù nhaát, tieáp tuïc tuyeân truyeàn vaø ña daïng caùc
hình thöùc toå chöùc saûn xuaát haøng noâng saûn theo
chuoãi giaù trò
Saûn xuaát caø pheâ vaø hoà tieâu tieàm aån nhieàu ruûi ro veà
giaù caû, thieân tai, dòch beänh vaø chòu taùc ñoäng raát lôùn töø
bieán ñoäng thò tröôøng xuaát khaåu. Vì vaäy, Tænh caàn toå
chöùc tuyeân truyeàn naâng cao nhaän thöùc cuûa caùc noâng hoä
saûn xuaát gaén lieàn vôùi lôïi ích kinh teá, xaõ hoäi, baûo veä moâi
tröôøng. Höôùng daãn noâng hoä aùp duïng kyõ thuaät, quy trình
saûn xuaát caáp chöùng nhaän VietGAP, GlobalGAP, UTZ,
4C, Rainforest Alliance vaø caùc chöùng chæ khaùc... nhaèm
töøng böôùc naâng cao naêng suaát, chaát löôïng, giaù trò hai
loaïi noâng saûn xuaát khaåu chuû löïc naøy.
Ñoàng thôøi, phaùt trieån ña daïng hình thöùc saûn xuaát
caùc saûn phaåm chuû löïc vôùi quy moâ lôùn, taäp trung. Nhaân
roäng moâ hình troàng xen canh ña daïng nhieàu saûn phaåm
phuø hôïp vôùi khí haäu, ñoä maøu môõ ñaát ñai nhaèm haïn cheá
ruûi ro khi thôøi tieát baát thöôøng, söï bieán ñoäng giaù caû vaø
thò tröôøng xuaát khaåu haøng noâng saûn.
Thöù hai, taêng cöôøng söï lieân keát, hôïp taùc giöõa
doanh nghieäp vôùi hoä noâng daân saûn xuaát haøng noâng
saûn theo chuoãi giaù trò töø saûn xuaát - cheá bieán - tieâu thuï
87
KINH TEÁ NGAØNH - LAÕNH THOÅ

Taêng cöôøng söï gaén keát giöõa caùc doanh nghieäp cheá
bieán, doanh nghieäp xuaát khaåu vôùi hoä noâng daân theo
chuoãi töø ñaàu vaøo ñeán ñaàu ra töø khaâu taïo gioáng, choïn
gioáng caø pheâ, hoà tieâu ñeán quaù trình troàng troït (cung
caáp, quaûn lyù vaät tö ñaàu vaøo, aùp duïng cô giôùi hoùa,
söû duïng phaân boùn, söû duïng nguoàn nöôùc saïch vaø tieát
kieäm, troàng xen canh phuø hôïp thích öùng vôùi bieán ñoåi
khí haäu). Cuøng vôùi ñoù, caàn ñaûm baûo giaûm toån thaát sau
thu hoaïch (phôi saáy, baûo quaûn, tích tröõ vaø cheá bieán)
nhaèm taêng giaù trò saûn phaåm, giaûm chi phí, ñaûm baûo an
toaøn veä sinh thöïc phaåm. Tænh caàn tieáp tuïc hoã trôï thaønh
laäp caùc toå hôïp taùc, hôïp taùc xaõ lieân keát saûn xuaát, cheá
bieán vaø tieâu thuï caùc saûn phaåm caø pheâ, hoà tieâu theo
chuoãi lieân keát treân cô sôû phaùt trieån caùc moâ hình, vuøng
nguyeân lieäu taäp trung ñaït tieâu chuaån chöùng nhaän trong
nöôùc vaø quoác teá, goùp phaàn xaây döïng thöông hieäu haøng
noâng saûn chuû löïc cuûa Tænh.
Thöù ba, öùng duïng khoa hoïc, coâng ngheä vaøo quaù
trình saûn xuaát
Caàn ñaåy maïnh öùng duïng thaønh töïu khoa hoïc, coâng
ngheä vaø ñoåi môùi saùng taïo vaøo xaây döïng cô sôû döõ lieäu
saûn xuaát haøng noâng saûn chuû löïc cuûa Tænh ñeán töøng hoä,
töøng loâ, thöûa ñaát, gioáng caây troàng, ñoä tuoåi. Tieáp tuïc
nghieân cöùu, chuyeån giao coâng ngheä nhaèm xaùc ñònh caùc
yeáu toá phuø hôïp vôùi khí haäu, ñaát ñai, gioáng ñeå coù ñònh
höôùng, höôùng daãn ngöôøi daân chuyeån ñoåi, xaây döïng
vuøng saûn xuaát taäp trung, haøng hoùa lôùn, naâng cao chaát
löôïng, hieäu quaû saûn xuaát. Ñoàng thôøi, caùc doanh nghieäp
cuõng nhö Nhaø nöôùc vaø chính quyeàn ñòa phöông caàn söï
lieân keát, hoã trôï chuyeån giao, öùng duïng coâng ngheä hieän
ñaïi ñeán kyõ thuaät troàng troït, thu hoaïch, caùc nhaø maùy cheá
bieán nhaèm ña daïng saûn phaåm cheá bieán haøng noâng saûn,
haïn cheá xuaát khaåu saûn phaåm thoâ nhö hieän nay.
Thöù tö, ñaåy maïnh hoã trôï xuùc tieán ñaàu tö vaø xaây
döïng thöông hieäu ñoái vôùi haøng noâng saûn xuaát khaåu
Trong thôøi gian tôùi, caàn coù söï phoái hôïp giöõa caùc cô
quan nhaø nöôùc, doanh nghieäp, caùc hieäp hoäi xuaát khaåu
haøng noâng saûn cuûa Tænh ñeå tham gia caùc hoaït ñoäng
xuùc tieán thöông maïi, hoäi chôï quoác teá, hoäi thaûo quoác
teá, caùc saøn giao dòch thöông mai ñieän töû (Alibaba,
Amazon…), cuõng nhö xaây döïng website
cho saûn phaåm caø pheâ, hoà tieâu cuûa Tænh.
Caùc doanh nghieäp xuaát khaåu caø pheâ,
hoà tieâu caàn naâng cao hieäu quaû xuùc tieán
thöông maïi cho haøng noâng saûn xuaát
khaåu töø caùc phöông thöùc thöông maïi
truyeàn thoáng, thöông maïi ñieän töû vaø caùc
sôû giao dòch haøng hoùa theo hôïp ñoàng
kyø haïn.
Do aûnh höôûng cuûa ñaïi dòch Covid-19
treân phaïm vi toaøn caàu, neân giaù caû haøng
noâng saûn xuaát khaåu coù nhieàu bieán ñoäng,
noâng daân chuû yeáu baùn cho caùc ñaïi lyù,
doanh nghieäp nhoû, bò thöông laùi eùp
giaù; chæ coù moät soá ít doanh nghieäp coù
thöông hieäu ñuû tieâu chuaån xuaát khaåu.
Do ñoù, Nhaø nöôùc caàn hoã trôï xaây döïng
chæ daãn ñòa lyù, nhaõn hieäu, thöông hieäu
ñeå naâng cao giaù trò xuaát khaåu caø pheâ, hoà
tieâu Ñaék Noâng.
Thöù naêm, huy ñoäng vaø söû duïng hieäu
quaû nguoàn löïc ñaàu tö vaøo phaùt trieån
saûn xuaát haøng noâng saûn xuaát khaåu chuû
löïc treân ñòa baøn Tænh
Treân cô sôû nguoàn voán töø caùc nhaø taøi
trôï cho caùc döï aùn phaùt trieån cô sôû haï taàng
noâng thoân, taùi canh caø pheâ, hoà tieâu beàn
vöõng, VnSAT…, caàn phaùt huy toái ña ñeå
xaây döïng caùc coâng trình haï taàng, caùc
vöôøn gioáng, aùp duïng coâng ngheä töôùi tieát
kieäm… phuïc vuï cho saûn xuaát coù hieäu quaû.
Tænh cuõng caàn tieáp tuïc xaây döïng, trieån
khai coù hieäu quaû caùc cô cheá, chính saùch
lieân quan ñeán khuyeán khích, thu huùt ñaàu
tö nhaèm taïo moâi tröôøng thuaän lôïi, bình
ñaúng cho caùc doanh nghieäp, caùc thaønh
phaàn kinh teá ngoaøi quoác doanh tham gia
laøm ñaàu moái lieân keát, hoã trôï noâng daân
tham gia vaøo caùc chuoãi giaù trò caây caø pheâ
vaø hoà tieâu trong thôøi gian tôùi.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

1. Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân, UBND tænh Ñaék Laék (2020). Taøi lieäu Hoäi nghò Ñaùnh
giaù keát quaû thöïc hieän ñeà aùn phaùt trieån saûn phaåm quoác gia caø pheâ Vieät Nam chaát löôïng cao, thaùng
12/2020
2. UBND tænh Ñaék Noâng (2019). Tình hình taùi canh vaø saûn xuaát caø pheâ beàn vöõng treân ñòa baøn
tænh Ñaék Noâng, tham luaän Hoäi nghò Ñaùnh giaù keát quaû taùi canh caø pheâ giai ñoaïn 2014-2020 vaø ñònh
höôùng trong thôøi gian tôùi, ngaøy 31/10/2019
3. Sôû Coâng Thöông tænh Ñaék Noâng (2020). Baùo caùo tình hình xuaát - nhaäp khaåu treân ñòa baøn tænh
Ñaék Noâng caùc naêm, töø naêm 2016 ñeán 2020
4. Sôû Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân tænh Ñaék Noâng (2021). Baùo caùo thöïc traïng caùc cô sôû
sô cheá, cheá bieán vaø tieâu thuï ngaønh haøng noâng saûn treân ñòa baøn tænh vaø söï caàn thieát ban haønh Chöông
trình cuûa Tænh uûy veà phaùt trieån caùc cô sôû sô cheá, cheá bieán vaø tieâu thuï ngaønh haøng noâng saûn ñaùp öùng
chuoãi lieân keát giaù trò gia taêng treân ñòa baøn Tænh giai ñoaïn 2011-2025
5. Sôû Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân tænh Ñaék Noâng (2020). Baùo caùo thöïc traïng vaø ñònh
höôùng phaùt trieån caø pheâ, hoà tieâu cuûa tænh Ñaék Noâng

88 Kinh teá vaø Döï baùo

Noâng nghieäp öùng duïng coâng ngheä cao
gaén vôùi cheá bieán cuûa tænh Kon Tum:
Thöïc traïng vaø ñònh höôùng phaùt trieån
ñeán naêm 2030 ÑOÃ VAÊN NHAÂN*

Cuøng vôùi caùc ñòa phöông khaùc trong caû nöôùc, Kon Tum ñang höôùng ñeán
xaây döïng neàn noâng nghieäp phaùt trieån toaøn dieän theo höôùng hieän ñaïi, naâng
cao naêng suaát, chaát löôïng, söùc caïnh tranh vaø hieäu quaû kinh teá cao gaén vôùi
cheá bieán haøng hoùa noâng saûn, ñònh höôùng ñeán naêm 2030 ñöa tyû troïng giaù trò
saûn xuaát noâng nghieäp öùng duïng coâng ngheä cao (NNÖDCNC) chieám khoaûng
30% toång giaù trò saûn xuaát noâng nghieäp cuûa Tænh. Tuy nhieân, treân thöïc teá,
NNÖDCNC cuûa tænh Kon Tum vaãn chöa ñaït ñöôïc keát quaû nhö mong muoán,
chöa khai thaùc, phaùt huy ñöôïc theá maïnh noâng nghieäp cuûa moät ñòa phöông
vuøng Taây Nguyeân vôùi nhieàu saûn phaåm noâng nghieäp coù giaù trò cao.

THÖÏC TRAÏNG
Nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc
Chuû tröông phaùt trieån NNÖDCNC
gaén vôùi cheá bieán ñaõ ñöôïc UBND
Tænh cuï theå hoaù taïi Ñeà aùn phaùt trieån
NNÖDCNC gaén vôùi cheá bieán treân ñòa
baøn tænh Kon Tum giai ñoaïn 2016-2020
vaø ñònh höôùng ñeán 2030. Tænh ñaõ thaønh
laäp caùc Ban Quaûn lyù Khu NNÖDCNC
vaø caùc khu NNÖDCNC laø: Maêng Ñen,
Ñaêk Haø vôùi toång dieän tích ñöôïc quy
hoaïch treân 170 ha, soá voán ñaàu tö giai
ñoaïn 1 laø 26,517 tyû ñoàng; giai ñoaïn 2 laø
60,8 tyû ñoàng. Tænh ñaõ vaø ñang trieån khai
moät soá haïng muïc, nhö: heä thoáng ñieän,
caáp nöôùc... vaø hoaøn thieän hôn 8.000 m2
nhaø kính ñeå giôùi thieäu cho doanh nghieäp
trong vaø ngoaøi nöôùc ñeán ñaàu tö saûn xuaát
NNÖDCNC.
Naêm 2019-2020, thöïc hieän chæ ñaïo
cuûa UBND TP. Kon Tum, UBND huyeän
Ñaêk Haø ñaõ xaây döïng khu NNÖDCNC
vôùi quy moâ 50 ha taïi thò traán Ñaêk Haø;
khu NNÖDCNC taïi xaõ Ñaêk La; khu
NNÖDCNC TP. Kon Tum taïi thoân 2 xaõ
Hoaø Bình vôùi dieän tích khoaûng 181,5 ha.
Thaønh laäp trung taâm gioáng coû vaø trung
taâm gioáng ñoäng vaät quy moâ quoác gia
taïi huyeän Kon Ploâng töø trung taâm gioáng
coû vaø Trung taâm gioáng ñoäng vaät quoác
*
TS., Hoïc vieän Chính trò Khu vöïc III
gia. Thaønh laäp Trung taâm nghieân cöùu vaø phaùt trieån
NNÖDCNC vaø Trung taâm Giaùo duïc ngheà nghieäp noâng
nghieäp coâng ngheä cao.
Tænh cuõng ñaõ trieån khai caùc moâ hình nghieân cöùu vaø
choïn gioáng, nhö: troàng thöû nghieäm gioáng döa leo bao
töû, caø chua, daâu taây... vaø moät soá loaïi caây döôïc lieäu,
nhö: Lan kim tuyeán, Saâm ñöông quy, Saâm daây...
Beân caïnh ñoù, Tænh cuõng ñaõ taêng cöôøng coâng taùc
caûi caùch thuû tuïc haønh chính, taïo moâi tröôøng thoâng
thoaùng, coâng khai, minh baïch ñeå thu huùt ñaàu tö vaøo
lónh vöïc NNÖDCNC; raø soaùt, pheâ duyeät 108 danh
muïc döï aùn keâu goïi, thu huùt ñaàu tö, trong ñoù taäp trung
caùc döï aùn ñaàu tö phaùt trieån NNÖDCNC quy moâ lôùn,
nhö: Döï aùn troàng, cheá bieán döôïc lieäu; khu, vuøng
NNÖDCNC; trang traïi chaên nuoâi kyõ thuaät cao... Tính
ñeán thaùng 12/2020, Tænh ñaõ chaáp thuaän chuû tröông
ñaàu tö cho 31 döï aùn NNÖDCNC vôùi toång voán ñaêng
kyù ñaàu tö ñaït 7.194,586 tyû ñoàng, trong ñoù coù 3 döï aùn
chaên nuoâi vôùi toång voán ñaêng kyù 5.366,489 tyû ñoàng,
28 döï aùn troàng rau, cuû, quaû, döôïc vôùi toång voán ñaêng
kyù 1.828,097 tyû ñoàng; thu huùt vaø trieån khai 27 döï aùn
noâng nghieäp aùp duïng coâng ngheä cao vôùi toång voán
ñaêng kyù ñaït 6.996,182 tyû ñoàng vaø quyeát ñònh giao
ñaát, cho thueâ ñaát ñeå thöïc hieän döï aùn vôùi dieän tích ñaát
cho thueâ laø 889,71 ha vaø moät soá toå chöùc, caù nhaân,
hoä gia ñình ñaêng kyù ñaàu tö saûn xuaát NNÖDCNC vôùi
dieän tích 986,91 ha treân ñòa baøn huyeän Kon Ploâng.
Beân caïnh ñoù, hoaït ñoäng ñaàu tö cô sôû haï taàng, ñaëc
bieät laø haï taàng giao thoâng, thuûy lôïi phuïc vuï phaùt
trieån NNÖDCNC vôùi soá voán 1.115.002 trieäu ñoàng
töø nguoàn voán caân ñoái ngaân saùch ñòa phöông vaø caùc

Economy and Forecast Review 89

KINH TEÁ NGAØNH - LAÕNH THOÅ
nguoàn voán trung öông hoã trôï coù muïc tieâu, voán traùi
phieáu chính phuû... [6].
Coâng taùc nghieân cöùu, öùng duïng vaø chuyeån giao
tieán boä khoa hoïc trong phaùt trieån NNÖDCNC gaén vôùi
cheá bieán ñaõ coù chuyeån bieán tích cöïc vaø ñaït moät soá keát
quaû nhaát ñònh. Caùc ñeà taøi, döï aùn ñaõ taäp trung nghieân
cöùu öùng duïng coâng ngheä moâ hom ñeå saûn xuaát moät soá
gioáng caây troàng taïi Khu NNÖDCNC Maêng Ñen vaø
Trung taâm ÖÙng duïng tieán boä khoa hoïc vaø coâng ngheä
saûn xuaát gioáng vaø nuoâi troàng caùc loaïi naám aên, naám
döôïc lieäu... Tænh ñaõ tieáp nhaän caùc quy trình coâng ngheä
nhaân gioáng In vitro vaø quy trình kyõ thuaät troàng, chaêm
soùc caùc loaïi caây: lan Hoà ñieäp, hoa Ñoàng tieàn, hoa
Cuùc, hoa Lily, lan Kim tuyeán…; ñaõ laøm chuû ñöôïc caùc
quy trình nhaân gioáng.
Trong lónh vöïc gioáng thuûy saûn, ñaõ tieáp nhaän quy
trình coâng ngheä öôm, aáp caù gioáng nöôùc ngoït ñeå phuïc
vuï saûn xuaát.
Coù theå thaáy, sau 4 naêm trieån khai thöïc hieän Ñeà aùn
phaùt trieån NNÖDCNC gaén vôùi cheá bieán treân ñòa baøn
Tænh ñaõ coù söï chuyeån bieán roõ reät, theå hieän qua nhöõng
noäi dung sau:
Lónh vöïc troàng troït
- Ñeán naêm 2020, toång dieän tích saûn xuaát theo höôùng
öùng duïng coâng ngheä cao ñaït treân 7.600 ha, trong ñoù
dieän tích saûn xuaát rau, cuû quaû, hoa: ñaït 277 ha, chieám
khoaûng 20% so vôùi dieän tích rau, cuû quaû, hoa; dieän
tích caây caø pheâ, tieâu aùp duïng coâng ngheä töôùi tieân tieán:
7.057 ha, chieám khoaûng 30% toång dieän tích caø pheâ,
tieâu; dieän tích caây aên quaû laø 202 ha, chieám khoaûng 7%
toång dieän tích caây aên quaû toaøn Tænh… [6].
- Caùc coâng ngheä cao ñöôïc aùp duïng trong saûn xuaát
troàng troït goàm: Coâng ngheä chuyeån gene vaø coâng
ngheä gheùp ñöôïc aùp duïng phoå bieán treân caùc loaïi caây
coâng nghieäp daøi ngaøy vaø trong choïn taïo gioáng caây aên
quaû, rau, hoa ñöôïc aùp duïng chuû yeáu treân caùc loaïi caây
hoï caø, nhö: caø chua, caø tím, ôùt ngoït…; Coâng ngheä nuoâi
caáy moâ teá baøo thöïc vaät aùp duïng cho nhaân gioáng quy
moâ coâng nghieäp (caây lan kim tuyeán, saâm daây, ñöông
quy...); Coâng ngheä töôùi tieát kieäm nöôùc, söû duïng coâng
ngheä töôùi töï ñoäng ñaït khoaûng 7.334 ha (caây caø pheâ,
tieâu: 7.057 ha; caây rau caùc loaïi: 277 ha), töï ñoäng hoùa
trong boùn phaân, heä thoáng thuûy canh ñaït dieän tích
2.400 m2, öùng duïng coâng ngheä giaù theå; kyõ thuaät GPS
trong kieåm soaùt saâu beänh…; Coâng ngheä cao trong öùng
duïng vaät lieäu môùi, nhö: öùng duïng nano, baït phuû trong
giöõ aåm ñaát, aùp duïng coâng ngheä nhaø loàng, nhaø kính:
ñaït dieän tích 48.200 m2; aùp duïng coâng ngheä nhaø löôùi,
nhaø maøng ñaït khoaûng 17.000 m2; chuû yeáu ôû huyeän
Kon Plong [6].
- Veà öùng duïng coâng ngheä canh taùc theo phöông
phaùp höõu cô: Ñeán nay, Coâng ty TNHH Saûn xuaát
Thöông maïi Dòch vuï Höông Ñaát ñaõ toå chöùc saûn xuaát
ñöôïc 1,8 ha rau caùc loaïi theo tieâu chuaån höõu cô, saûn
löôïng ñaït 102 taán/naêm; Taäp ñoaøn Vingroup - Coâng
ty Coå phaàn VinEco Kon Tum ñang ñaàu tö xaây döïng
Döï aùn phaùt trieån saûn xuaát noâng nghieäp VinEco theo
höôùng saûn xuaát noâng nghieäp höõu cô, quy moâ 511,23
90
ha; Döï aùn xaây döïng vuøng saûn xuaát rau
höõu cô cho Nico Yasai ñang trieån khai
thöïc hieän saûn xuaát rau höõu cô theo tieâu
chuaån cuûa Nhaät Baûn, quy moâ: 1 ha.
- Veà sô cheá, cheá bieán saûn phaåm
noâng nghieäp: Hieän nay, treân ñòa baøn
Tænh coù khoaûng 90% cô sôû cheá bieán
thöïc phaåm noâng, thuûy saûn ñaõ söû duïng
maùy moùc, coâng ngheä ñeå cheá bieán saûn
phaåm (cuï theå: maùy rang, xay, saáy, haáp,
maùy ñoùng date, baén maøu...) [6]. Trong
saûn phaåm caø pheâ ñaõ coù moät soá doanh
nghieäp öùng duïng coâng ngheä cao trong
quaù trình cheá bieán caø pheâ (nhö: söû duïng
maùy baén maøu ñeå loaïi quaû xanh, nhaân
ñen, coâng ngheä Enzym taùch nhôùt trong
quaù trình cheá bieán caø pheâ nhaân; söû
duïng rang xay caø pheâ baèng ñieän hoaëc
ga coù caøi caùc cheá ñoä töï ñoäng ñeå kieåm
soaùt chaát löôïng haït...) ñeå saûn xuaát ra
ñöôïc nhöõng saûn phaåm tinh vaø saâu, nhö:
caø pheâ boät, boät choàn...
- Thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm
NNÖDCNC ngaøy caøng ñöôïc môû roäng
trong phaïm vi toaøn Tænh vaø caû nöôùc.
Moät soá doanh nghieäp ñaõ xuaát khaåu sang
caùc thò tröôøng nöôùc ngoaøi. Cuï theå: caø
pheâ xuaát khaåu sang moät soá nöôùc, nhö:
Singapore, Bæ, Thuïy Syõ, Taây Ban Nha,
Mexico...; saén xuaát khaåu sang thò tröôøng
Trung Quoác...).
Lónh vöïc chaên nuoâi
ÖÙng duïng tieán boä khoa hoïc, kyõ thuaät
trong chaên nuoâi ñöôïc chuù troïng taïo ñieàu
kieän thuaän lôïi cho vieäc kieåm soaùt dòch
beänh, goùp phaàn taêng naêng suaát, hieäu quaû
trong chaên nuoâi. Keát quaû:
- Chaên nuoâi boø: AÙp duïng phöông phaùp
thuï tinh nhaân taïo ñeå phaùt trieån ñaøn boø lai
treân ñòa baøn toaøn Tænh. Hieän nay, ñaøn boø
lai ñaït 15.000 con, chieám khoaûng 19%
toång ñaøn boø toaøn Tænh.
- Chaên nuoâi heo: Tính ñeán thaùng
12/2020, toång ñaøn heo chaên nuoâi theo
quy moâ trang traïi, ñöôïc aùp duïng caùc tieán
boä kyõ thuaät, khoa hoïc, nhö: chuoàng nuoâi
kheùp kín, coù heä thoáng laøm maùt veà muøa heø
vaø söôûi aám veà muøa ñoâng, heä thoáng quaït
thoâng gioù, heä thoáng xöû lyù chaát thaûi.... ñaït
khoaûng 17.000 con/14 trang traïi [6].
- Chaên nuoâi gia caàm: Hieän treân ñòa
baøn Tænh coù 19 trang traïi vôùi toång ñaøn
191.000 con ñöôïc aùp duïng caùc tieán
boä khoa hoïc, kyõ thuaät coâng ngheä, nhö:
chuoàng nuoâi kheùp kín, coù heä thoáng laøm
maùt veà muøa heø vaø söôûi aám veà muøa ñoâng,
heä thoáng quaït thoâng gioù, heä thoáng xöû lyù
chaát thaûi.
Kinh teá vaø Döï baùo
 - Chaên nuoâi deâ: Hieän nay, coù 1
trang traïi chaên nuoâi deâ coâng ngheä cao
taïi huyeän Kon Ploâng, vôùi quy moâ gaàn
10.000 con, chieám 55,56% toång ñaøn deâ
toaøn Tænh. Böôùc ñaàu hình thaønh chuoãi
lieân keát chaên nuoâi coâng ngheä cao vôùi
14 trang traïi (1 trang traïi chaên nuoâi deâ,
11 trang traïi chaên nuoâi heo, 2 trang traïi
chaên nuoâi gia caàm) lieân keát vôùi caùc
doanh nghieäp thöïc hieän vieäc chaên nuoâi
öùng duïng coâng ngheä cao theo hình thöùc
caùc doanh nghieäp ñaàu tö con gioáng, thöùc
aên, thuoác thuù y, thuoác saùt truøng, vaéc xin
tieâm phoøng, hoã trôï kyõ thuaät vaø baûo ñaûm
thò tröôøng tieâu thuï [6].
Lónh vöïc thuyû saûn vaø laâm nghieäp
Naêm 2020, treân ñòa baøn Tænh coù 0,7 ha
nuoâi troàng thuyû saûn öùng duïng coâng ngheä
cao taïi huyeän Kon Ploâng. Saûn löôïng thuûy
saûn haøng naêm öôùc ñaït khoaûng 10-14 taán/
naêm [6]. Caùc ñòa phöông ñaõ trieån khai
thöû nghieäm moâ hình öôm caù gioáng dieâu
hoàng; vaän ñoäng nhaân daân phaùt trieån caùc
moâ hình thöû nghieäm ñaõ thaønh coâng, nhö:
nuoâi caù dieâu hoàng loàng beø; öôm caù gioáng
roâ phi ñôn tính, môû roäng dieän tích ao caù
hoä gia ñình.
Tænh ñaõ trieån khai öùng duïng coâng
ngheä sinh hoïc trong vieäc gieo öôm caây
gioáng laâm nghieäp; öùng duïng coâng ngheä
GIS vaø vieãn thaùm trong quaûn lyù röøng,
ñieàu tra, kieåm keâ vaø theo doõi dieãn bieán
taøi nguyeân röøng, caûnh baùo nguy cô chaùy
röøng; öùng duïng maùy ñuïc khaéc goã 3D
trong saûn xuaát ñoà goã myõ ngheä. Naâng cao
giaù trò röøng troàng thoâng qua hoaït ñoäng
Quaûn lyù röøng beàn vöõng tieán ñeán caáp
Chöùng chæ röøng (FSC).
Nhöõng toàn taïi, haïn cheá
Thöïc teá cho thaáy, beân caïnh nhöõng
keát quaû ñaït ñöôïc, quaù trình phaùt trieån
NNÖDCNC gaén vôùi cheá bieán cuûa tænh
Kon Tum vaãn ñang boäc loä moät soá haïn
cheá, cuï theå laø:
- Coâng taùc laõnh ñaïo, chæ ñaïo xaây
döïng, hình thaønh caùc khu noâng nghieäp
coâng ngheä cao taïi moät soá ñòa phöông coøn
chaäm, vieäc raø soaùt, xaây döïng vaø hình
thaønh caùc khu NNÖDCNC taïi nhöõng ñòa
baøn coù ñieàu kieän thuaän lôïi chöa ñöôïc
chuù troïng; chaäm khuyeán khích vaø thu
huùt ñaàu tö phaùt trieån caùc cô sôû öôm taïo
coâng ngheä cao, öôm taïo doanh nghieäp
NNÖDCNC vaø cô sôû hoã trôï saûn xuaát saûn
phaåm NNÖDCNC treân ñòa baøn Tænh;
Chaäm trieån khai vaø aùp duïng caùc chính
saùch öu ñaõi, hoã trôï ñaàu tö phaùt trieån
NNÖDCNC treân ñòa baøn Tænh (hieän nay,
Economy and Forecast Review
môùi hoã trôï ñaàu tö xaây döïng nhaø löôùi, heä thoáng töôùi...
taïi Khu NNÖDCNC Maêng Ñen).
- Thu huùt ñaàu tö vaøo lónh vöïc noâng nghieäp coâng
ngheä cao gaén vôùi cheá bieán treân ñòa baøn coøn raát khieâm
toán so vôùi tieàm naêng, theá maïnh cuûa Tænh.
- Coâng nghieäp cheá bieán noâng saûn, nhaát laø coâng ngheä
thu hoaïch, baûo quaûn, cheá bieán saûn phaåm sau thu hoaïch
chöa cao, saûn phaåm cheá bieán saâu coøn haïn cheá; Saûn
xuaát noâng nghieäp chuû yeáu vaãn laø saûn xuaát quy moâ nhoû,
phaân taùn, chaát löôïng noâng saûn vaø hieäu quaû saûn xuaát
chöa cao.
- Möùc ñoä öùng duïng coâng ngheä cao coøn haïn cheá, neân
naêng suaát, chaát löôïng, hieäu quaû vaø söùc caïnh tranh coøn
thaáp; chuyeån ñoåi cô caáu gioáng caây troàng vaät nuoâi coøn
chaäm; vieäc öùng duïng coâng ngheä thoâng tin, töï ñoäng hoùa
saûn xuaát, coâng ngheä sinh hoïc, quy trình canh taùc tieân
tieán trong saûn xuaát noâng nghieäp ñeå saûn xuaát ra caùc saûn
phaåm noâng saûn chaát löôïng, an toaøn veä sinh thöïc phaåm
coøn ít.
- Hoaït ñoäng xaây döïng thöông hieäu, nhaõn maùc bao
bì, truy xuaát nguoàn goác cho caùc saûn phaåm NNÖDCNC
coøn yeáu vaø haïn cheá, ña soá caùc saûn phaåm laøm ra treân ñòa
baøn chöa ñaêng kyù caáp giaáy chöùng nhaän an toaøn thöïc
phaåm, VietGAP, GlobalGAP, höõu cô, xaây döïng nhaõn
haøng hoùa vaø truy xuaát nguoàn goác.
NHÖÕNG GIAÛI PHAÙP TRONG THÔØI GIAN TÔÙI
Ñeå khaéc phuïc nhöõng haïn cheá, thuùc ñaåy phaùt trieån
NNÖDCNC gaén vôùi cheá bieán cuûa Kon Tum ñeán naêm
2030, trong thôøi gian tôùi, Tænh caàn thöïc hieän caùc giaûi
phaùp sau:
Thöù nhaát, quaùn trieät, tuyeân truyeàn saâu roäng Nghò
quyeát soá 02-NQ/TU, ngaøy 30/06/2017 veà Ñeà aùn phaùt
trieån NNÖDCNC gaén vôùi cheá bieán treân ñòa baøn tænh
nhaèm naâng cao nhaän thöùc cho caùn boä vaø cö daân noâng
thoân thöïc hieän phaùt trieån NNÖDCNC, xaây döïng noâng
thoân môùi. Thöôøng xuyeân caäp nhaät, phoå bieán caùc
moâ hình, caùc ñieån hình tieân tieán, saùng kieán vaø kinh
nghieäm hay veà phaùt trieån NNÖDCNC gaén vôùi cheá
bieán treân ñòa baøn Tænh ñeå nhaân ra dieän roäng. Phaùt
trieån noâng nghieäp ñi vaøo chieàu saâu theo höôùng saûn
xuaát haøng hoùa, öùng duïng coâng ngheä cao, gaén vôùi cheá
bieán vaø thò tröôøng tieâu thuï; baûo toàn, ñaàu tö phaùt trieån
Saâm Ngoïc Linh vaø caùc döôïc lieäu khaùc gaén vôùi xaây
döïng lieân keát chuoãi giaù trò vaø phaùt trieån thöông hieäu
treân ñòa baøn Tænh vaø Ñeà aùn Chöông trình moãi xaõ moät
saûn phaåm tænh Kon Tum giai ñoaïn 2018-2020, ñònh
höôùng ñeán naêm 2030.
Thöù hai, xaây döïng Ñeà aùn Phaùt trieån coâng nghieäp
cheá bieán noâng laâm saûn treân ñòa baøn tænh Kon Tum
giai ñoaïn 2020-2025; Xaây döïng Keá hoaïch thöïc hieän
chuoãi giaù trò lieân keát saûn xuaát, cheá bieán, tieâu thuï saûn
phaåm noâng nghieäp gaén vuøng nguyeân lieäu vaø thöông
hieäu, nhaõn hieäu, truy xuaát nguoàn goác saûn phaåm. Thöïc
hieän phaùt trieån NNÖDCNC thích öùng bieán ñoåi khí
haäu treân ñòa baøn thaønh phoá; taêng cöôøng quaûn lyù nhaø
nöôùc ñoái vôùi saûn xuaát NNÖDCNC; taäp trung ñaàu tö,
91
KINH TEÁ NGAØNH - LAÕNH THOÅ

phaùt trieån ñoàng boä keát caáu haï taàng kyõ thuaät (thuûy lôïi,
ñieän, ñöôøng giao thoâng, caùc dòch vuï hoã trôï, hoã trôï heä
thoáng nhaø maøng, nhaø kính, heä thoáng töôùi nöôùc nhoû
gioït, thieát bò…).
Thöù ba, taêng hieäu quaû söû duïng ñaát ñai, naâng cao
giaù trò caây troàng treân ñôn vò ñaát canh taùc, chuyeån moät
soá dieän tích ñaát troàng luùa coù naêng suaát thaáp sang troàng
moät soá loaïi caây khaùc coù giaù trò kinh teá cao, phaùt trieån
ngaønh troàng troït theo höôùng hình thaønh caùc caùnh ñoàng
maãu lôùn öùng duïng coâng ngheä cao thích öùng bieán ñoåi
khí haäu, gaén saûn xuaát, cheá bieán vaø tieâu thuï saûn phaåm,
thu huùt caùc nhaø ñaàu tö lieân keát vôùi ngöôøi saûn xuaát theo
chuoãi giaù trò. Ñaåy maïnh nghieân cöùu, hôïp taùc, chuyeån
giao vaø öùng duïng coâng ngheä cao trong noâng nghieäp,
nhaát laø caùc khaâu choïn taïo gioáng, kyõ thuaät canh taùc,
chaêm soùc, baûo quaûn sau thu hoaïch, cheá bieán vaø tieâu thuï
saûn phaåm, baûo ñaûm caùc yeâu caàu tieâu chuaån, quy chuaån
cuûa quoác gia, nhö tieâu chuaån: VietGAP, GlobalGAP...
Thöù tö, ñoåi môùi vaø phaùt trieån caùc hình thöùc toå chöùc
saûn xuaát, hôïp taùc, lieân keát saûn xuaát, tieâu thuï noâng saûn
theo chuoãi giaù trò, cho caùc doanh nghieäp noâng nghieäp
vaø caùc hình thöùc keát noái vôùi heä thoáng tieâu thuï toaøn
caàu. Taêng cöôøng nghieân cöùu, chuyeån giao vaø öùng
duïng khoa hoïc - coâng ngheä, bao goàm caû coâng ngheä
cao trong taát caû caùc lónh vöïc saûn xuaát vaø dòch vuï cuûa
ngaønh. Ñaëc bieät, khuyeán khích caùc doanh nghieäp tham
gia nghieân cöùu vaø chuyeån giao khoa hoïc, coâng ngheä
nhaèm taïo ñoät phaù veà naêng suaát, chaát löôïng caây troàng,
vaät nuoâi, naâng cao khaû naêng caïnh tranh, hieäu quaû
cuûa ngaønh; baûo ñaûm an toaøn veä sinh thöïc phaåm; thu
huùt nguoàn nhaân löïc chaát löôïng cao, coù trình ñoä cao
veà lónh vöïc noâng nghieäp, öu tieân ñoäi nguõ nhaân löïc coù
kinh nghieäm trong lónh vöïc nghieân cöùu veà noâng, laâm
nghieäp vaø thuûy saûn.
Thöù naêm, tieáp tuïc huy ñoäng ña daïng vaø söû duïng
coù hieäu quaû caùc nguoàn löïc ñeå phaùt trieån keát caáu haï
taàng noâng nghieäp, noâng thoân, naâng caáp heä thoáng
cô sôû haï taàng; huy ñoäng caùc nguoàn löïc ngoaøi ngaân
saùch (theo hình thöùc: ñaàu tö coâng tö, tín duïng, phaùt
trieån doanh nghieäp, hoã trôï quoác teá) vaø vaän ñoäng
ñoùng goùp töø ngöôøi daân; chuù troïng ñaàu
tö hoaøn thaønh caùc coâng trình haï taàng cô
baûn (giao thoâng, ñieän, nöôùc saïch, thuûy
lôïi); hoã trôï phaùt trieån saûn xuaát, baûo veä
moâi tröôøng. Taäp trung ñaàu tö vaø hình
thaønh caùc khu, vuøng NNÖDCNC, phaùt
trieån ñoàng boä keát caáu haï taàng kyõ thuaät,
nhö: thuûy lôïi, ñieän, ñöôøng giao thoâng,
caùc dòch vuï hoã trôï, hoã trôï heä thoáng nhaø
maøng, nhaø kính, heä thoáng töôùi nöôùc
nhoû gioït, thieát bò… Taêng cöôøng coâng taùc
ñaøo taïo, boài döôõng, naâng cao kieán thöùc
chuyeân moân cho caùn boä ngaønh noâng
nghieäp, khoa hoïc vaø coâng ngheä ñeå ñaùp
öùng yeâu caàu nhieäm vuï ñaët ra. Môû roäng,
taêng cöôøng hôïp taùc quoác teá trong lónh
vöïc phaùt trieån nhaân löïc coâng ngheä cao
trong noâng nghieäp.
Thöù saùu, xaây döïng caùc chuyeân muïc,
chuyeân ñeà, baûn tin veà chuû tröông vaø
hieäu quaû cuûa vieäc trieån khai thöïc hieän
doàn ñoåi tích tuï ñaát noâng nghieäp ñeå xaây
döïng caùnh ñoàng lôùn thöïc hieän phaùt trieån
NNÖDCNC gaén vôùi tieâu thuï cheá bieán
cuûa caùc doanh nghieäp ñeå thöïc hieän tuyeân
truyeàn thöôøng xuyeân cho nhaân daân bieát,
hieåu vaø thöïc hieän, vaän ñoäng quaàn chuùng
nhaân daân, caùc cô sôû saûn xuaát kinh doanh,
dòch vuï naâng cao nhaän thöùc veà baûo veä
moâi tröôøng, yù thöùc thöïc hieän, chaáp haønh
nghieâm quy ñònh cuûa phaùp luaät veà baûo veä
moâi tröôøng trong saûn xuaát noâng nghieäp,
chaên nuoâi, saûn xuaát, kinh doanh trang
traïi nhoû leû. Phaùt ñoäng caùc phong traøo saûn
xuaát noâng nghieäp theo höôùng an toaøn
baûo veä moâi tröôøng, noâng nghieäp höõu cô,
noâng nghieäp thích öùng vôùi bieán ñoåi khí
haäu. Xaây döïng keá hoaïch vaø döï kieán caùc
caây troàng coù khaû naêng thích öùng vôùi söï
bieán ñoåi khí haäu trong töông lai.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

1. Thuû töôùng Chính phuû (2012). Quyeát ñònh soá 1895/QÑ-TTg, ngaøy 17/12/2012 pheâ duyeät Chöông
trình phaùt trieån NNÖDCNC thuoäc Chöông trình quoác gia phaùt trieån coâng ngheä cao ñeán naêm 2020
2. Ban Thöôøng vuï Tænh uûy Kon Tum (2016). Nghò quyeát soá 02-NQ/TU, ngaøy 30/6/2016 veà thöïc
hieän Chöông trình NNÖDCNC tænh Kon Tum
3. HDND tænh Kon Tum (2016). Nghò quyeát soá 64/2016/NQ-HÑND, ngaøy 19/8/2016 veà Ñeà aùn
phaùt trieån NNÖDCNC gaén vôùi cheá bieán treân ñòa baøn tænh Kon Tum
4. HÑND tænh Kon Tum (2019). Nghò quyeát soá 07/2019/NQ-HÑND, ngaøy 18/7/2019 veà söûa ñoåi,
boå sung moät soá noäi dung cuûa Nghò quyeát soá 64/2016/NQ-HÑND, ngaøy 19/8/2016 veà Ñeà aùn phaùt trieån
NNÖDCNC gaén vôùi cheá bieán treân ñòa baøn tænh Kon Tum
5. HÑND tænh Kon Tum (2020). Keá hoaïch soá 11/KH-HÑND, ngaøy 21/02/2020 veà khaûo saùt tình
hình thöïc hieän chính saùch hoã trôï ñaàu tö phaùt trieån NNÖDCNC vaø chính saùch hoã trôï ñaàu tö phaùt trieån
döôïc lieäu gaén vôùi cheá bieán, tieâu thuï döôïc lieäu treân ñòa baøn Tænh
6. Sôû Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân tænh Kon Tum (2020). Baùo caùo ñaùnh giaù 4 naêm thöïc
hieän Ñeà aùn phaùt trieån noâng nghieäp öùng duïng coâng ngheä cao gaén vôùi cheá bieán treân ñòa baøn Tænh

92 Kinh teá vaø Döï baùo

Chuyeån ñoåi soá ngaønh noâng nghieäp
tænh Ñoàng Thaùp BUØI NGOÏC HIEÀN*
ÑOÃ MINH QUAÂN**

Ñoàng Thaùp laø moät tænh noâng nghieäp coù vò trí quan troïng trong chieán löôïc
phaùt trieån vuøng Ñoàng baèng soâng Cöûu Long. Chính vì theá, Ñoàng Thaùp ñaõ öu
tieân löïa choïn noâng nghieäp ñeå chuyeån ñoåi soá ñaàu tieân, ñoàng thôøi xem ñaây laø
nhieäm vuï troïng taâm ñeå naâng cao giaù trò ngaønh noâng nghieäp, quyeát taâm trôû
thaønh ñòa phöông ñöùng ñaàu trong chuyeån ñoåi soá. Tuy nhieân, vieäc thích öùng
chuyeån ñoåi soá trong noâng nghieäp treân ñòa baøn Tænh vaãn coøn moät soá khoù khaên,
thaùch thöùc, caàn coù nhöõng giaûi phaùp ñoàng boä ñeå khaéc phuïc trong thôøi gian tôùi.

THÖÏC TRAÏNG CHUYEÅN ÑOÅI SOÁ
TRONG NOÂNG NGHIEÄP
Keát quaû ñaït ñöôïc
Theo Tænh uûy Ñoàng Thaùp (2020), giai
ñoaïn 2016-2020, kinh teá noâng nghieäp
cuûa Ñoàng Thaùp ñöôïc ñaùnh giaù laø phaùt
trieån nhanh vaø toaøn dieän, taêng bình quaân
3,57%/naêm, hình thaønh phöông thöùc saûn
xuaát hôïp taùc - lieân keát - thò tröôøng. ÔÛ
Ñoàng Thaùp, nhieàu moâ hình noâng nghieäp
coâng ngheä cao, noâng nghieäp thoâng minh,
noâng nghieäp saïch ñaõ môû ra höôùng tieáp
caän môùi cho noâng daân, giuùp thích öùng
vôùi bieán ñoåi khí haäu. Giaù trò chuoãi caùc
ngaønh haøng chuû löïc ñöôïc naâng cao, caùc
hình thöùc lieân keát, hôïp taùc saûn xuaát, tieâu
thuï ngaøy caøng lan toûa, thu huùt gaàn 50 döï
aùn vôùi hôn 5.300 tyû ñoàng ñaàu tö vaøo noâng
nghieäp, noâng thoân.
YÙ thöùc ñöôïc noâng nghieäp laø lónh vöïc
neàn taûng cuûa Ñoàng Thaùp, Tænh ñaõ öu
tieân löïa choïn lónh vöïc noâng nghieäp ñeå
chuyeån ñoåi soá ñaàu tieân, tieáp ñeán seõ laø
caùc lónh vöïc chính quyeàn soá vaø kinh teá
soá. Theo ñoù, ngaønh noâng nghieäp Ñoàng
Thaùp ñaõ ñònh höôùng phaùt trieån gaén vôùi
neàn kinh teá soá, kinh teá tuaàn hoaøn vaø kinh
teá xanh, toå chöùc saûn xuaát theo höôùng an
toaøn, truy xuaát nguoàn goác laøm gia taêng
chuoãi giaù trò ngaønh haøng, taïo theâm giaù
trò gia taêng vaø phaùt trieån beàn vöõng. Cuï
theå: vieäc chuyeån ñoåi soá seõ taäp trung xaây
döïng caùc döõ lieäu veà noâng nghieäp, truy
xuaát nguoàn goác, döõ lieäu veà ñaát ñai, caùc
moâ hình saûn xuaát..., ñöôïc thöïc hieän ñoàng
boä, coù söï keát noái vaø phaûi hieäu quaû. Song
song vôùi ñoù laø toå chöùc taäp huaán cho noâng
*
TS., **
TS., Hoïc vieän Caùn boä TP. Hoà Chí Minh
daân, ñaøo taïo noâng daân chuyeân nghieäp ñeå öùng duïng
chuyeån ñoåi soá vaøo saûn xuaát.
Ñeå phaùt trieån kinh teá soá gaén vôùi phaùt trieån noâng
nghieäp, moät ñieàu kieän khoâng theå thieáu laø Ñoàng Thaùp
chuù troïng huy ñoäng nguoàn löïc ñaàu tö phaùt trieån noâng
nghieäp, noâng thoân. Naêm 2019, Ñoàng Thaùp laø ñòa
phöông thu huùt voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi (FDI)
vaøo lónh vöïc noâng nghieäp nhieàu nhaát trong vuøng Ñoàng
baèng soâng Cöûu Long, vôùi 14 döï aùn cuûa nhaø ñaàu tö
nöôùc ngoaøi ñeán töø: Myõ, Australia, Phaùp, Nhaät Baûn,
Singapore, Thaùi Lan, Trung Quoác… Naêm 2020, Tænh
ñaõ thu huùt ñöôïc 178 döï aùn ñaàu tö vôùi toång voán ñaêng kyù
hôn 18.000 tyû ñoàng, trong ñoù, coù gaàn 50 döï aùn vôùi hôn
5.300 tyû ñoàng ñaàu tö vaøo noâng nghieäp, noâng thoân (Huy
Töï, 2020).
Ñoàng Thaùp ñaõ trieån khai thí ñieåm moâ hình “Ngöôøi
noâng daân chuyeân nghieäp” nhaèm goùp phaàn hoã trôï vaø
thuùc ñaåy noâng daân chuyeån töø tö duy saûn xuaát noâng
nghieäp sang tö duy laøm kinh teá noâng nghieäp, gaén vôùi
noâng nghieäp kinh teá soá. Töø thaùng 6/2020 ñeán nay,
moâ hình “Ngöôøi noâng daân chuyeân nghieäp” ñaõ ñöôïc
trieån khai thöïc hieän thí ñieåm ôû 5 huyeän vôùi caùc loaïi
caây troàng: huyeän Cao Laõnh (caây xoaøi), Laáp Voø (saûn
xuaát rau maøu an toaøn), Chaâu Thaønh (caây nhaõn), Lai
Vung (caây coù muùi), Thaùp Möôøi (caây luùa, mít). Ngoaøi
5 huyeän ñöôïc choïn thí ñieåm, TP. Cao Laõnh vaø huyeän
Taân Hoàng cuõng ñaêng kyù trieån khai thöïc hieän moâ hình
naøy (N. An, 2021).
Nhìn chung, trong quaù trình thöïc hieän taùi cô caáu
noâng nghieäp gaén vôùi tieáp caän kinh teá soá ñaõ xuaát hieän
nhieàu caù nhaân, toå chöùc maïnh daïn thay ñoåi vaø öùng duïng
chuyeån ñoåi soá vaøo saûn xuaát noâng nghieäp cuõng nhö
nhieàu moâ hình kinh teá giaù trò cao, coù theå keå ñeán nhö:
Lónh vöïc troàng troït vaø baûo veä thöïc vaät: Böôùc ñaàu söû
duïng maùy bay khoâng ngöôøi laùi phun thuoác baûo veä thöïc
vaät (Drone); moâ hình caùnh ñoàng saûn xuaát luùa tieân tieán,
tieát kieäm nöôùc öùng duïng caùc giaûi phaùp coâng ngheä 4.0
vaø cô giôùi hoùa toaøn dieän taïi Hôïp taùc xaõ (HTX) Dòch

Economy and Forecast Review 93

KINH TEÁ NGAØNH - LAÕNH THOÅ
vuï noâng nghieäp Myõ Ñoâng 2 (huyeän Thaùp Möôøi); öùng
duïng coâng ngheä heä thoáng thoâng tin ñòa lyù (GIS) phuïc
vuï coâng taùc döï tính, döï baùo dòch beänh nhaèm chuû ñoäng
phoøng choáng.
Lónh vöïc chaên nuoâi: ÖÙng duïng phaàn meàm baùo caùo
dòch beänh tröïc tuyeán VAHIS trong baùo caùo dòch beänh
treân ñaøn vaät nuoâi; öùng duïng phaàn meàm Quantum GIS
trong phaân tích, ñaùnh giaù tình hình dòch beänh treân ñaøn
vaät nuoâi, xaây döïng baûn ñoà dòch teã.
Lónh vöïc thuûy saûn: Thöïc hieän chöông trình naâng cao
chaát löôïng con gioáng caù tra caûi thieän di truyeàn coù gaén
chip theo doõi, ñeán nay ñaõ chuyeån giao 21.610 con caù
boá meï cho 13 cô sôû saûn xuaát gioáng treân ñòa baøn Tænh
(Nguyeät AÙnh, 2021).
Lónh vöïc thuûy lôïi vaø laâm nghieäp: Haï taàng thuûy lôïi ñaõ
ñöôïc soá hoùa ñeå quaûn lyù vaø giaùm saùt, xaây döïng vaø laép
ñaët 16 traïm caûnh baùo sôùm gioâng seùt treân ñòa baøn caùc
huyeän, Thaønh phoá (Nguyeät AÙnh, 2021); öùng duïng coâng
ngheä vieãn thaùm, coâng ngheä thoâng tin vaø (GIS trong
ñieàu tra, kieåm keâ vaø theo doõi dieãn bieán röøng.
ÖÙng duïng coâng ngheä thoâng tin keát noái thò tröôøng,
truy xuaát nguoàn goác: Caùc moâ hình “Caây xoaøi nhaø toâi”,
“Caây cam vöôøn toâi”, “Ruoäng nhaø mình”, taïo gaén keát
giöõa ngöôøi saûn xuaát vaø ngöôøi tieâu duøng sôû höõu ñöôïc
saûn phaåm mình yeâu thích, giuùp gia taêng giaù trò; HTX
Xoaøi Myõ Xöông (huyeän Cao Laõnh) ñaõ thöïc hieän moâ
hình öùng duïng blockchain trong truy xuaát nguoàn goác;
öùng duïng thöông maïi ñieän töû, saøn giao dòch thöông maïi
ñieän töû trong quaûng baù vaø môû roäng thò tröôøng tieâu thuï
(Nguyeät AÙnh, 2021).
Toaøn Tænh cuõng ñaõ coù 161 saûn phaåm ñöôïc coâng
nhaän saûn phaåm OCOP (moãi xaõ/phöôøng moät saûn phaåm)
ñaït töø 3-4 sao maø chuû theå laø doanh nghieäp, HTX vaø
hoä kinh doanh; ñöôïc quaûng baù chính thöùc treân trang
giao dòch thöông maïi ñieän töû Ñoàng Thaùp vaø caùc trang
thöông maïi ñieän töû lôùn, nhö: Tiki, Lazada, Shopee… (Y
Du, 2020).
94
Máy phun thuốc
điều khiển từ xa
phục vụ trong
sản xuất nông nghiệp
ở Đồng Tháp
Moät soá khoù khaên, haïn cheá
Nhöõng keát quaû böôùc ñaàu cuûa vieäc
chuyeån ñoåi soá trong noâng nghieäp treân ñòa
baøn Tænh laø ñaùng traân troïng, song phaûi
thaúng thaén nhìn nhaän raèng, vieäc thích öùng
vôùi kinh teá soá ñeå vaän duïng trong thöïc hieän
taùi cô caáu ngaønh noâng nghieäp hieän nay
chöa nhieàu vaø vaãn ñaët ra moät soá khoù khaên,
haïn cheá. Cuï theå laø, keát quaû thöïc haønh coøn
rôøi raïc, chuû yeáu theo saùng kieán rieâng leû
cuûa moät soá ít doanh nghieäp, ñòa phöông
trong Tænh vaø döôøng nhö vaãn laøm theo tö
duy cuõ, chöa coù chuoãi keát noái soá, chöa coù
caùch tieáp caän môùi vaø toaøn dieän theo yeâu
caàu cuûa chuyeån ñoåi soá. Moät caùch khaùi
quaùt, caùc böôùc ñi ban ñaàu ñoù chöa döïa
treân 4 neàn taûng chính cuûa chuyeån ñoåi soá
laø: Nhaän thöùc; Neàn taûng coâng ngheä; Haï
taàng döõ lieäu; Nguoàn nhaân löïc.
Phaàn lôùn caùc öùng duïng coâng ngheä
thoâng tin ñöôïc trang bò cho moät soá cô sôû
hieän nay chöa theå phaùt huy taùc duïng cuûa
noù nhö yeâu caàu cuûa chuyeån ñoåi soá (thieáu
cô sôû döõ lieäu lôùn cho saûn xuaát, thieáu keát
noái chia seû ñoàng boä thoâng tin cuûa taát caû
caùc khaâu saûn xuaát, quaûn lyù, logistics,
thöông maïi noâng saûn; chöa taïo ra cô hoäi
cho noâng saûn ôû caùc vuøng saâu, vuøng xa
keát noái tröïc tieáp vôùi heä thoáng thöông maïi
toaøn caàu...).
MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP
Nhaèm thuùc ñaåy chuyeån ñoåi soá ngaønh
noâng nghieäp tænh Ñoàng Thaùp trong thôøi
gian tôùi, theo chuùng toâi, caàn thöïc hieän
coù hieäu quaû moät soá nhoùm giaûi phaùp sau:
Kinh teá vaø Döï baùo
 Nhoùm giaûi phaùp veà chính saùch
Caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät do
HÑND vaø UBND tænh Ñoàng Thaùp ban
haønh coù lieân quan ñeán phaùt trieån noâng
nghieäp, noâng thoân vaø thöïc hieän chuyeån
ñoåi soá caàn phaûi ñaûm baûo tính khoa hoïc,
thoáng nhaát vaø ñoàng boä; chuù troïng ñeán
vieäc loàng gheùp noäi dung caùc quy ñònh
nhaèm xaây döïng khung chính saùch vaø taïo
haønh lang phaùp lyù cho tieán trình chuyeån
ñoåi soá ngaønh noâng nghieäp treân ñòa baøn.
Caùc chính saùch thuùc ñaåy chuyeån ñoåi soá
ngaønh noâng nghieäp khi ñöôïc ban haønh
phaûi ñaûm baûo coù noäi dung phuø hôïp vôùi
thöïc tieãn cuûa ñòa phöông, ñaûm baûo quan
taâm vaø taïo ñieàu kieän thuï höôûng cho caùc
ñoái töôïng yeáu theá, khoâng ñeå ai bò boû laïi
phía sau.
Beân caïnh ñoù, caùc sôû, ban, ngaønh cuûa
Ñoàng Thaùp caàn raø soaùt, ñeà xuaát söûa ñoåi,
boå sung heä thoáng vaên baûn quy phaïm
phaùp luaät trong caùc lónh vöïc chuyeân
ngaønh ñeå ñaùp öùng yeâu caàu ñieàu chænh
caùc moái quan heä môùi phaùt sinh trong tieán
trình chuyeån ñoåi soá, khuyeán khích ñoåi
môùi saùng taïo. Ñoàng thôøi, raø soaùt, ñeà xuaát
söûa ñoåi, boå sung heä thoáng vaên baûn quy
phaïm phaùp luaät veà doanh nghieäp, khôûi
nghieäp saùng taïo, sôû höõu trí tueä, thöông
maïi, ñaàu tö, kinh doanh ñeå taïo ñieàu kieän
thuaän lôïi cho tieán trình chuyeån ñoåi soá
ngaønh noâng nghieäp vaø phaùt trieån caùc saûn
phaåm, dòch vuï, moâ hình kinh doanh môùi
döïa treân coâng ngheä soá, internet vaø khoâng
gian maïng.
Nhoùm giaûi phaùp veà xaây döïng heä sinh
thaùi ngaønh noâng nghieäp
Xaây döïng vaø hoaøn thieän caùc cô cheá,
chính saùch hoã trôï, ñoàng haønh
Chính quyeàn tænh Ñoàng Thaùp caàn
tieáp tuïc noã löïc trong xaây döïng vaø hoaøn
thieän caùc chính saùch nhö: chính saùch hoã
trôï nguoàn voán cho ñoåi môùi vaø öùng duïng
coâng ngheä soá trong lónh vöïc noâng nghieäp;
chính saùch thuùc ñaåy tích tuï, taäp trung ñaát
ñai cho saûn xuaát noâng nghieäp; chính saùch
ñaøo taïo, phaùt trieån nguoàn lao ñoäng ngaønh
noâng nghieäp; chính saùch phaùt trieån coâng
ngheä soá noâng nghieäp; chính saùch phaùt
trieån thò tröôøng saûn phaåm noâng nghieäp
vaø chính saùch phaùt trieån thò tröôøng baûo
hieåm noâng nghieäp.
Ñaåy maïnh chuyeån ñoåi haï taàng coâng
ngheä thoâng tin thaønh haï taàng soá
Vieäc taäp trung phaùt trieån haï taàng soá
laøm neàn taûng cho phaùt trieån kinh teá soá,
xaõ hoäi soá laø nhieäm vuï haøng ñaàu trong
chieán löôïc chuyeån ñoåi soá. Do ñoù, ñeå thöïc
Economy and Forecast Review
hieän chuyeån ñoåi soá treân caùc ngaønh, lónh vöïc noùi chung
vaø ngaønh noâng nghieäp noùi rieâng, Ñoàng Thaùp caàn ñaåy
maïnh chuyeån ñoåi haï taàng coâng ngheä thoâng tin thaønh haï
taàng soá. Sôû Thoâng tin vaø Truyeàn thoâng Tænh caàn tích
cöïc phoái hôïp caùc sôû, ban, ngaønh, ñoaøn theå vaø chính
quyeàn caùc ñòa phöông trong trieån khai thöïc hieän muïc
tieâu chuyeån ñoåi soá, trong ñoù chuù troïng vaøo caùc nhieäm
vuï sau: phaùt trieån haï taàng coâng ngheä thoâng tin phuïc
vuï chuyeån ñoåi soá; xaây döïng heä thoáng cô sôû döõ lieäu;
xaây döïng neàn taûng soá; phaùt trieån caùc öùng duïng, dòch vuï
coâng ngheä thoâng tin; ñaûm baûo an toaøn, an ninh thoâng
tin vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc coâng ngheä phuïc vuï
chuyeån ñoåi soá.
Ñaøo taïo vaø thu huùt nguoàn nhaân löïc chuyeån ñoåi soá
ngaønh noâng nghieäp
Naâng cao chaát löôïng ñaøo taïo, boài döôõng caùn boä,
coâng chöùc, trong ñoù chuù troïng naêng löïc hoaïch ñònh
chính saùch vaø khaû naêng öùng duïng coâng ngheä soá, kyõ
naêng soá. Ngaønh noâng nghieäp caàn toå chöùc ñònh kyø caùc
khoùa ñaøo taïo, boài döôõng kieán thöùc quaûn trò ñieàu haønh
HTX cho caùc thaønh vieân ban giaùm ñoác HTX noâng
nghieäp; trong ñoù, chuù troïng ñaøo taïo caùn boä nguoàn
tham gia hoäi ñoàng quaûn trò, giaùm ñoác HTX khi caàn
thieát (töø hoäi vieân caùc toå chöùc chính trò - xaõ hoäi caáp cô
sôû). Loàng gheùp caùc noäi dung ñaøo taïo naâng cao trình
ñoä coâng ngheä thoâng tin vaø kyõ naêng chuyeån ñoåi soá
cho caùn boä quaûn lyù HTX, trong ñoù caäp nhaät, phoå bieán
nhöõng xu theá öùng duïng coâng ngheä soá trong hoaït ñoäng
saûn xuaát, kinh doanh. Thu huùt chuyeân gia, trí thöùc töø
caùc vieän nghieân cöùu vaø tröôøng ñaïi hoïc laøm vieäc baùn
thôøi gian taïi Ñoàng Thaùp (ñaët haøng mua saûn phaåm vaø
dòch vuï khoa hoïc - coâng ngheä, ñaët haøng tö vaán, taïo
ñieàu kieän aên ôû, ñi laïi…).
Xaây döïng vaø phaùt trieån ñoäi nguõ noâng daân soá
Ngaønh noâng nghieäp Ñoàng Thaùp caàn xaây döïng
caùc chöông trình ñaøo taïo, caùc giaûi phaùp kyõ thuaät cho
noâng daân phuïc vuï nhu caàu chuyeån giao coâng ngheä,
öùng duïng tieán boä kyõ thuaät phaùt trieån noâng nghieäp,
ñaëc bieät laø caùc giaûi phaùp coâng ngheä soá. Ñoåi môùi
phöông phaùp ñaøo taïo noâng daân theo höôùng gaén vôùi
hoã trôï, höôùng daãn phaùt trieån caùc moâ hình saûn xuaát,
kinh doanh, phaùt trieån caùc kyõ naêng soá vaø thuùc ñaåy
tinh thaàn khôûi nghieäp cho noâng daân. Trong ñoù, caàn
taêng cöôøng hoaït ñoäng taäp huaán ñeå noâng daân nhaän
thöùc roõ thôøi cô, thaùch thöùc cuûa thò tröôøng noâng saûn
thôøi kyø hoäi nhaäp; naâng cao khaû naêng öùng duïng coâng
ngheä thoâng tin, coâng ngheä soá trong saûn xuaát. Ñoàng
thôøi, caàn khuyeán khích, hoã trôï vieäc ñaåy nhanh tieán ñoä
phoå caäp ñieän thoaïi di ñoäng thoâng minh cho noâng daân,
taïo ñieàu kieän ban ñaàu ñeå noâng daân tieáp xuùc vôùi moâi
tröôøng coâng ngheä thoâng tin.
Taêng cöôøng hoaït ñoäng nghieân cöùu khoa hoïc vaø hôïp
taùc quoác teá veà chuyeån ñoåi soá trong lónh vöïc noâng nghieäp
Ñoái vôùi hoaït ñoäng nghieân cöùu khoa hoïc, Ñoàng
Thaùp caàn quan taâm ñaàu tö ñuùng möùc nghieân cöùu khoa
hoïc cô baûn, taäp trung nghieân cöùu, öùng duïng coâng
ngheä soá trong noâng nghieäp. Khuyeán khích, hoã trôï veà
thuû tuïc phaùp lyù vaø khaû naêng tieáp caän nguoàn tín duïng
95
KINH TEÁ NGAØNH - LAÕNH THOÅ

hoaëc hoã trôï kinh phí cho caùc toå chöùc, caù nhaân ñaàu tö,
nghieân cöùu, phaùt trieån caùc moâ hình, caùc phöông phaùp
öùng duïng coâng ngheä cao vaøo saûn xuaát. Sôû Khoa hoïc
vaø Coâng ngheä Tænh caàn chuû ñoäng nghieân cöùu vaø ñeà
xuaát caùc chính saùch thöû nghieäm ñeå caùc doanh nghieäp
coù theå söû duïng nguoàn voán phaùt trieån khoa hoïc vaø coâng
ngheä phuïc vuï chuyeån ñoåi soá. Phoái hôïp chaët cheõ vôùi
caùc tröôøng cao ñaúng, ñaïi hoïc, vieän nghieân cöùu, doanh
nghieäp coâng ngheä trong vaø ngoaøi Tænh ñeå thuùc ñaåy
nghieân cöùu, öùng duïng caùc giaûi phaùp, saùng kieán, ñeà taøi
khoa hoïc trong lónh vöïc chuyeån ñoåi soá noùi chung vaø
chuyeån ñoåi soá ngaønh noâng nghieäp noùi rieâng.
Ñoái vôùi hoaït ñoäng hôïp taùc quoác teá, Ñoàng Thaùp caàn
taêng cöôøng hôïp taùc veà khoa hoïc vaø coâng ngheä trong
saûn xuaát, cheá bieán vaø baûo quaûn noâng saûn; taêng cöôøng
hôïp taùc, keát noái thoâng tin, thieát laäp quan heä trong ñaøo
taïo nguoàn nhaân löïc. Ñoàng thôøi, ñaåy maïnh vieäc trieån
khai caùc hoaït ñoäng xuùc tieán thöông maïi vaø thieát laäp cô
cheá hôïp taùc vôùi heä thoáng phaân phoái lôùn ôû caùc thò tröôøng
troïng ñieåm, tieàm naêng.
Nhoùm giaûi phaùp veà huy ñoäng, quaûn lyù vaø söû
duïng nguoàn löïc ñaàu tö chuyeån ñoåi soá trong lónh
vöïc noâng nghieäp
Ñoàng Thaùp laø moät tænh noâng nghieäp vôùi nguoàn
ngaân saùch khaù haïn cheá, do ñoù, phaûi quan taâm ñeán
coâng taùc quaûn lyù, giaùm saùt ñeå söû duïng hôïp lyù, hieäu
quaû nguoàn voán ñaàu tö töø ngaân saùch nhaø nöôùc, caùc
nguoàn voán hoã trôï töø Trung öông thoâng qua caùc chöông
trình phaùt trieån, caùc cô cheá vaø chính saùch öu ñaõi. Sôû
Keá hoaïch vaø Ñaàu tö Tænh caàn chuû ñoäng xaây döïng keá
hoaïch, phaân kyø ñaàu tö phuø hôïp, ñaûm baûo voán cho caùc
coâng trình, döï aùn troïng ñieåm veà cô sôû haï taàng, trong
ñoù coù caùc döï aùn veà xaây döïng vaø phaùt trieån haï taàng soá.
Ñoàng thôøi, caàn taäp trung xaây döïng caùc döï aùn haï taàng
hoã trôï chuyeån ñoåi soá phuïc vuï phaùt trieån saûn xuaát, kinh
doanh vaø cung öùng dòch vuï noâng nghieäp treân cô sôû
tính toaùn möùc ñoä hieäu quaû ñeå thu huùt caùc nguoàn vay
tín duïng.
Ña daïng hoùa caùc hình thöùc huy ñoäng voán ñaàu tö thoâng
qua caûi caùch haønh chính, caûi thieän moâi tröôøng ñaàu tö
kinh doanh. Ñoàng thôøi, trieån khai coâng taùc xuùc tieán ñaàu
tö, xaây döïng cô cheá, chính saùch khuyeán
khích, hoã trôï ñaàu tö öùng duïng chuyeån
ñoåi soá trong noâng nghieäp. Ñaåy maïnh thu
huùt vaø taïo ñieàu kieän phaùt trieån ñoái vôùi
caùc doanh nghieäp thuoäc caùc thaønh phaàn
kinh teá khaùc nhau, chuù troïng thaønh phaàn
kinh teá tö nhaân vaø doanh nghieäp coù voán
FDI. Ñoàng Thaùp caàn taïo ñieàu kieän thoâng
thoaùng, nhöng thu huùt ñaàu tö phaûi choïn
loïc, nhaát laø ñoái vôùi doøng voán FDI. Caùc döï
aùn ñaàu tö vaøo lónh vöïc noâng nghieäp treân
ñòa baøn phaûi ñaùp öùng caùc tieâu chí veà haøm
löôïng khoa hoïc, coâng ngheä vaø thaân thieän
vôùi moâi tröôøng. Beân caïnh ñoù, ngaønh noâng
nghieäp caàn quan taâm khuyeán khích, hoã
trôï thaønh phaàn kinh teá hoä caù theå vaø kinh
teá taäp theå ñaàu tö phaùt trieån caùc moâ hình
noâng nghieäp thoâng minh, noâng nghieäp
chính xaùc, töï ñoäng hoùa… goùp phaàn thuùc
ñaåy tieán trình chuyeån ñoåi soá ngaønh noâng
nghieäp treân ñòa baøn.
Nhoùm giaûi phaùp veà phaùt huy hieäu
quaû vai troø cuûa caùc beân lieân quan trong
chuyeån ñoåi soá ngaønh noâng nghieäp
Ngaønh noâng nghieäp Ñoàng Thaùp
caàn khaån tröông xaây döïng vaø ñöa vaøo
thí ñieåm moâ hình lieân keát “6 nhaø” bao
goàm: Nhaø noâng - Nhaø nöôùc - Nhaø khoa
hoïc - Nhaø baêng - Nhaø doanh nghieäp -
Nhaø phaân phoái. Ñeå trieån khai moâ hình
lieân keát “6 nhaø”, chính quyeàn vaø ngaønh
noâng nghieäp Ñoàng Thaùp caàn chuù troïng
toå chöùc caùc hoäi thaûo, toïa ñaøm ñeå taïo
ñieàu kieän gaëp gôõ vaø trao ñoåi giöõa caùc
beân lieân quan, höôùng ñeán söï ñoàng thuaän
vaø thoáng nhaát trong nhaän thöùc vaø haønh
ñoäng. Cuøng vôùi ñoù, phaûi tieáp tuïc ñaåy
maïnh phaùt trieån vaø naâng cao chaát löôïng
caùc moâ hình kinh teá taäp theå, taïo ñieàu
kieän ñeå noâng daân coù theå tham gia vaøo
chuoãi lieân keát.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

1. Tænh uûy Ñoàng Thaùp (2020). Baùo caùo chính trò trình Ñaïi hoäi ñaïi bieåu Ñaûng boä tænh Ñoàng Thaùp
laàn thöù XI (nhieäm kyø 2020-2025)
2. UBND tænh Ñoàng Thaùp (2021). Keá hoaïch soá 80/KH-UBND, ngaøy 17/3/2021 veà vieäc xaây döïng
Ñeà aùn chuyeån ñoåi soá tænh Ñoàng Thaùp giai ñoaïn 2021 - 2025, ñònh höôùng ñeán naêm 2030
3. Nguyeät AÙnh (2021). Naêm 2021: Noâng nghieäp Ñoàng Thaùp quyeát taâm taêng tröôûng 3,7%, chuyeån
ñoåi soá, truy caäp töø https://dongthap.gov.vn/chi-tiet-bai-viet/-/asset_publisher/1mOzUrGkrdAE/
content/id/4370543?plidlayout=15543
4. Y Du (2020). Chaép caùnh cho saûn phaåm OCOP vaø ñaëc saûn Ñoàng Thaùp, truy caäp töø http://www.
baodongthap.vn/kinh-te/-chap-canh-cho-san-pham-ocop-va-dac-san-dong-thap--94852.aspx
5. N.An (2021). Phaán ñaáu trôû thaønh “Ngöôøi Noâng daân chuyeân nghieäp”, truy caäp töø http://www.
baodongthap.vn/chinh-tri/phan-dau-tro-thanh-nguoi-nong-dan-chuyen-nghiep--97315.aspx
6. Huy Töï (2020). Ñoàng Thaùp - hình maãu trong taùi cô caáu kinh teá vaø khôûi nghieäp, truy caäp töø
https://baodautu.vn/dong-thap---hinh-mau-trong-tai-co-cau-kinh-te-va-khoi-nghiep-d131468.html

96 Kinh teá vaø Döï baùo

Ñaék Laék ñaåy maïnh thu huùt ñaàu tö
vaøo khu coâng nghieäp
Trong 8 thaùng ñaàu naêm 2021, Ban Quaûn lyù caùc khu coâng nghieäp (KCN) tænh
Ñaék Laék ñaõ chaáp thuaän chuû tröông ñaàu tö cho 3 döï aùn vôùi toång möùc ñaêng kyù
ñaàu tö khoaûng 54 tyû ñoàng.
CÔ HOÄI VAØ LÔÏI THEÁ ÑAÀU TÖ VAØO
CAÙC KCN TÆNH ÑAÉK LAÉK
Tænh Ñaék Laék naèm ôû trung taâm vuøng
Taây Nguyeân (phía Baéc giaùp tænh Gia Lai,
phía Ñoâng giaùp tænh Phuù Yeân vaø Khaùnh
Hoøa; phía Nam giaùp tænh Laâm Ñoàng vaø
Ñaék Noâng, phía Taây giaùp Campuchia); laø
tænh giaøu tieàm naêng, coù ñieàu kieän töï nhieân
vaø thieân nhieân phong phuù, thuaän lôïi cho
giao thöông vaø phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi.
Beân caïnh theá maïnh lôùn veà phaùt trieån
noâng nghieäp vôùi quy moâ lôùn haøng ñaàu cuûa
caû nöôùc (caû veà dieän tích canh taùc, naêng suaát,
saûn löôïng vaø kim ngaïch xuaát khaåu), Ñaék
Laék cuõng coù tieàm naêng lôùn ñeå phaùt trieån
caùc caây coâng nghieäp (caø pheâ, cao su, goã…).
Ñaëc bieät, veà giao thoâng, ñöôïc Thuû
töôùng Chính phuû quy hoaïch laø taâm ñieåm
phaùt trieån cao toác vuøng Taây Nguyeân,
hieän tænh Ñaék Laék ñang doàn toaøn löïc
hoaøn thaønh haøng loaït tuyeán cao toác troïng
ñieåm cuøng heä thoáng giao thoâng ngoaïi vaø
noäi vuøng ñeå ruùt ngaén thôøi gian di chuyeån
treân caùc cung ñöôøng, ñaùp öùng nhu caàu
ñi laïi, thuaän tieän giao thöông vaø keát noái
vuøng, mieàn. Ñaëc bieät, ñaàu naêm 2020,
tuyeán cao toác Phuù Yeân - Ñaék Laék ñöôïc
coi laø “maûnh gheùp cuoái cuøng” coù yù nghóa
quan troïng naèm trong heä thoáng tuyeán
ñöôøng boä cao toác khu vöïc mieàn Trung
- Taây Nguyeân ñaõ chính thöùc ñöôïc pheâ
duyeät vaøo Quy hoaïch maïng löôùi ñöôøng
boä thôøi kyø 2021-2030, taàm nhìn ñeán naêm
2050 (ñöôïc ban haønh theo Quyeát ñònh
soá 45/QÑ-TTg, ngaøy 10/01/2020 cuûa
Thuû töôùng Chính phuû). Ñaây chaéc chaén laø
ñieåm coäng lôùn cuûa Ñaék Laék trong “con
maét” caùc doanh nghieäp ñang coù döï ñònh
ñaàu tö vaøo maûnh ñaát naøy.
Ñaëc bieät, caûi thieän moâi tröôøng ñaàu
tö, kinh doanh, taïo thuaän lôïi cho doanh
nghieäp luoân ñöôïc Tænh xaùc ñònh laø nhieäm
vuï quan troïng. Cuøng vôùi vieäc ban haønh caùc
cô cheá, chính saùch, Ñaék Laék coøn trieån khai
nhieàu hoaït ñoäng xuùc tieán ñaàu tö, thaùo gôõ
Economy and Forecast Review
NGUYEÃN HAÈNG
khoù khaên, vöôùng maéc cho doanh nghieäp. Nhieàu hình thöùc
ñoái thoaïi giöõa chính quyeàn vaø doanh nghieäp ñaõ ñöôïc Tænh
toå chöùc, nhö: Hoäi nghò ñoái thoaïi doanh nghieäp, Ngaøy thöù
Naêm doanh nghieäp, Caø pheâ doanh nhaân - doanh nghieäp…
Ñeå ñaåy maïnh phaùt trieån coâng nghieäp theo höôùng
coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa, Tænh xaùc ñònh phaùt trieån
caùc KCN, cuïm coâng nghieäp laø moät trong caùc nhieäm vuï
quan troïng caàn taäp trung quan taâm öu tieân haøng ñaàu.
Qua ñoù coù theå taän duïng khai thaùc trieät ñeå tieàm naêng, theá
maïnh cuûa ñòa phöông cho phaùt trieån maïnh meõ ngaønh
coâng nghieäp cheá bieán vaø coâng nghieäp cô khí cheá taïo,
söûa chöõa (phuïc vuï saûn xuaát noâng, laâm, nghieäp) treân ñòa
baøn, goùp phaàn chuyeån dòch cô caáu kinh teá cuûa Tænh töø
saûn xuaát noâng nghieäp sang saûn xuaát coâng nghieäp.
Ñeán nay, treân ñòa baøn Tænh coù KCN Hoøa Phuù ñaõ vaø
ñang hoaït ñoäng ñaàu tö khaù hieäu quaû; ngoaøi ra, KCN
Phuù Xuaân cuõng ñöôïc Thuû töôùng Chính phuû ñoàng yù boå
sung vaøo Quy hoaïch phaùt trieån caùc KCN Vieät Nam vaø
UBND tænh Ñaék Laék pheâ duyeät Quy hoaïch phaân khu
xaây döïng (vôùi toång dieän tích hôn 338 ha, döï kieán toång
voán ñaàu tö gaàn 800 tyû ñoàng). 
Ñöôïc UBND Tænh giao thöïc hieän nhieäm vuï quaûn lyù
nhaø nöôùc vaø phaùt trieån caùc KCN treân ñòa baøn, ngay töø
ñaàu naêm 2021, maëc duø dòch beänh Covid-19 buøng phaùt
ñaõ aûnh höôûng nhieàu ñeán hoaït ñoäng quaûn lyù nhaø nöôùc vaø
hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp
trong KCN; song Ban Quaûn lyù caùc KCN tænh Ñaék Laék
(Ban Quaûn lyù) ñaõ chuû ñoäng chæ ñaïo trieån khai caùc hoaït
ñoäng quaûn lyù nhaø nöôùc noùi chung vaø chöông trình xuùc
tieán ñaàu tö trong naêm noùi rieâng, ñoàng thôøi, phoái hôïp
chaët cheõ vôùi caùc ngaønh chöùc naêng thaùo gôõ khoù khaên
cho caùc doanh nghieäp vaø nhaø ñaàu tö trong KCN.
Trong quaù trình thöïc hieän ñaàu tö taïi KCN Hoøa Phuù,
caùc doanh nghieäp luoân ñöôïc Ban Quaûn lyù taïo moïi ñieàu
kieän veà cung caáp ñaày ñuû caùc thoâng tin, chính saùch, thuû
tuïc ñaàu tö ñeå doanh nghieäp naém baét, trieån khai döï aùn
nhanh choùng vaø thuaän lôïi nhaát; qua ñoù goùp phaàn caûi
thieän moâi tröôøng ñaàu tö ngaøy moät khôûi saéc hôn.
KEÁT QUAÛ TÖØ NHÖÕNG NOÃ LÖÏC
Trong thôøi gian gaàn ñaây, ñaõ coù nhieàu nhaø ñaàu tö,
ñaëc bieät laø caùc nhaø ñaàu tö coù voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc
ngoaøi (FDI) quan taâm ñeán vieäc thöïc hieän döï aùn ñaàu tö
trong KCN Hoøa Phuù, nhö: Coâng ty Coå phaàn Tae Kwang
Vina Industrial, Coâng ty TNHH Lotte Confectionery,
97
KINH TEÁ NGAØNH - LAÕNH THOÅ
Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk Phạm Ngọc Nghị (thứ tư từ bên trái qua) và Trưởng ban Quản lý các KCN Tỉnh
(thứ ba từ bên phải vào) kiểm tra tình hình sản xuất kinh doanh và công tác phòng chống dịch Covid-19
tại các doanh nghiệp trong KCN Hòa Phú
Coâng ty TNHH Bamboo Noâng nghieäp (tröïc thuoäc Taäp
ñoaøn Bamboo Capital Group BCG)…; trong ñoù, Coâng
ty Coå phaàn Tae Kwang Vina Industrial ñang thöïc hieän
thuû tuïc caáp Giaáy chöùng nhaän ñaêng kyù ñaàu tö vôùi toång
möùc ñaàu tö khoaûng 486 tyû ñoàng (töông ñöông 22 trieäu
USD), döï kieán khi Döï aùn ñi vaøo hoaït ñoäng seõ giaûi quyeát
vieäc laøm cho khoaûng 5.000 ngöôøi lao ñoäng.
Trong 8 thaùng ñaàu naêm 2021, Ban Quaûn lyù ñaõ chaáp
thuaän chuû tröông ñaàu tö cho 3 döï aùn, vôùi toång möùc ñaêng
kyù ñaàu tö khoaûng 54 tyû ñoàng. Tính ñeán thôøi ñieåm hieän
nay, trong KCN Hoøa Phuù coù 54 döï aùn coøn hieäu löïc vôùi
toång voán ñaêng kyù ñaàu tö khoaûng 4.600 tyû ñoàng (trong
ñoù: 37 döï aùn ñang hoaït ñoäng; 4 döï aùn taïm ngöøng hoaït
ñoäng; 9 döï aùn ñang ñaàu tö xaây döïng, vaän haønh saûn xuaát
thöû; 4 döï aùn ñang hoaøn thieän thuû tuïc).
Tính töø ñaàu naêm ñeán thaùng 8/2021, maëc duø chòu aûnh
höôûng lôùn do taùc ñoäng cuûa ñaïi dòch Covid-19, song hoaït
ñoäng saûn xuaát, kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp trong
KCN Hoøa Phuù vaãn tieáp tuïc ñi vaøo oån ñònh vaø phaùt trieån.
Cuï theå: Giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp öôùc ñaït 4.241 tyû
ñoàng; thueá vaø caùc khoaûn noäp ngaân saùch nhaø nöôùc öôùc
ñaït 168 tyû ñoàng; giaûi quyeát vieäc laøm cho khoaûng 2.200
lao ñoäng vôùi möùc thu nhaäp bình quaân khoaûng 5,5 trieäu
ñoàng/ngöôøi/thaùng.
TIEÁP TUÏC NOÃ LÖÏC VÖØA SAÛN XUAÁT HIEÄU QUAÛ,
VÖØA ÑAÛM BAÛO PHOØNG, CHOÁNG DÒCH COVID-19
Hieän nay, ñaïi dòch Covid-19 ñang dieãn bieán heát
söùc phöùc taïp, vôùi traùch nhieäm cuûa Ban Quaûn lyù vaø treân
cô sôû chæ ñaïo cuûa UBND Tænh, Ban Quaûn lyù ñaõ khaån
tröông chæ ñaïo caùc doanh nghieäp thöïc hieän coâng taùc
ñaûm baûo an toaøn trong phoøng, choáng dòch Covid-19 taïi
caùc cô sôû saûn xuaát, kinh doanh trong KCN.
Theo ñoù, Ban Quaûn lyù ñaõ höôùng daãn caùc doanh
nghieäp xaây döïng keá hoaïch phoøng, choáng dòch Covid-19
taïi ñôn vò vaø kyù cam keát thöïc hieän phoøng, choáng dòch
Covid-19 vôùi Ban Quaûn lyù. Trong quaù trình hoaït ñoäng
saûn xuaát phaûi chaáp haønh nghieâm vieäc thöïc hieän thoâng
98
ñieäp 5K cuûa Boä Y teá. Ñoàng thôøi, khuyeán
khích caùc doanh nghieäp chuaån bò saün saøng
thöïc hieän phöông aùn 3 taïi choã: “AÊn taïi
choã, ÔÛ taïi choã, Laøm taïi choã”; hoaëc thöïc
hieän “Moät cung ñöôøng - Hai ñieåm ñeán”
vöøa choáng dòch, vöøa ñaûm baûo saûn xuaát
cho doanh nghieäp; Ban giaùm ñoác, toå chöùc
coâng ñoaøn cô sôû trong doanh nghieäp luoân
ñoäng vieân coâng nhaân, ngöôøi lao ñoäng an
taâm, saün saøng taâm lyù ñeå thöïc hieän caùc bieän
phaùp theo yeâu caàu cuûa cô quan chöùc naêng;
Phaûi kyù cam keát giöõa ngöôøi söû duïng lao
ñoäng vaø ngöôøi lao ñoäng, caùc ñôn vò cung
caáp dòch vuï… trong coâng taùc phoøng, choáng
dòch Covid-19.
Ñaëc bieät, Ban Quaûn lyù ñaõ giaùm saùt chaët
cheõ soá coâng nhaân soáng troï raûi raùc treân ñòa
baøn xaõ Hoøa Phuù. Muïc tieâu keùp laø thöïc hieän
saûn xuaát, nhöng vaãn ñaûm baûo an toaøn veà
söùc khoûe, an toaøn veà tính maïng, an ninh
traät töï vaø thu nhaäp ñôøi soáng, vieäc laøm oån
ñònh. Keát quaû, ñeán nay, qua caùc ñôït dòch
Covid-19 buøng phaùt, taïi KCN Hoøa Phuù
chöa ghi nhaän coù ca maéc Covid-19.
Nhö vaäy, coù theå thaáy, maëc duø Ñaék Laék
môùi chæ coù duy nhaát KCN Hoøa Phuù ñang
hoaït ñoäng, nhöng KCN naøy ñaõ ñoùng goùp
khoâng nhoû vaøo söï phaùt trieån kinh teá - xaõ
hoäi cuûa Tænh.
Vôùi tinh thaàn ñoaøn keát, yù chí quyeát
taâm cao cuûa taäp theå Ban Quaûn lyù caùc
KCN tænh Ñaék Laék, Coâng ty PTHT KCN
Hoøa Phuù vaø caùc doanh nghieäp trong
KCN, tình hình thu huùt ñaàu tö vaø phaùt
trieån KCN cuûa Tænh trong thôøi gian tôùi
kyø voïng seõ tieáp tuïc ghi theâm nhieàu daáu
aán môùi, taïo neân böôùc ñoät phaù quan troïng
ñeå thuùc ñaåy phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi
cuûa Tænh leân moät taàm cao môùi.
Kinh teá vaø Döï baùo
 CHUYEÂN ÑEÀ: THÒ TRÖÔØNG TRAÙI PHIEÁU

12 naêm thò tröôøng traùi phieáu chính phuû

chuyeân bieät:
Khaúng ñònh 3 vai troø truï coät
taïi Vieät Nam
Chuû tòch Sôû Giao dòch Chöùng khoaùn Haø Noäi (HNX) Nguyeãn Duy Thònh cho
bieát, sau 12 naêm vaän haønh, thò tröôøng traùi phieáu chính phuû (TPCP) chuyeân
bieät ñaõ khaúng ñònh ñöôïc ba vai troø truï coät. HNX ñang vaø seõ tieáp tuïc noã löïc
phaùt trieån thò tröôøng TPCP chuyeân bieät, ñoàng thôøi vôùi vieäc chuaån bò xaây döïng
thò tröôøng traùi phieáu doanh nghieäp Vieät Nam.

OÂng Nguyeãn Duy Thònh - Chuû tòch Sôû Giao dòch Chöùng khoaùn Haø Noäi

PV: Taïi baùo caùo Quoác hoäi trong Kyø hoïp ñaàu
tieân cuûa naêm 2021, Chính phuû ñaùnh giaù raát cao
söï phaùt trieån cuûa thò tröôøng TPCP khi laõi suaát
phaùt haønh giaûm raát maïnh, goùp phaàn giaûm chi phí
huy ñoäng voán cho ngaân saùch nhaø nöôùc (NSNN);
kyø haïn phaùt haønh TPCP ñöôïc keùo daøi, cô caáu nhaø
ñaàu tö ngaøy caøng ña daïng... Nhaân kyû nieäm 12
naêm thò tröôøng TPCP chuyeân bieät, xin OÂng chia
seû moät soá daáu moác phaùp lyù ñònh hình thò tröôøng
naøy vaø keát quaû ñaït ñöôïc trong thôøi gian qua?
OÂng Nguyeãn Duy Thònh: Thò tröôøng TPCP
chuyeân bieät chính thöùc khai tröông vaø ñi vaøo
hoaït ñoäng ngaøy 24/09/2009 sau hôn 4 naêm thöïc
hieän chuû tröông cuûa Boä Taøi chính veà vieäc xaây
döïng thò tröôøng giao dòch TPCP chuyeân bieät
vaø hieän thöïc hoùa Ñeà aùn ban haønh theo Quyeát
ñònh soá 86/2008/QÑ-BTC, ngaøy 15/01/2008.
Theo ñoù, toaøn boä haøng hoùa treân thò tröôøng TPCP
chuyeân bieät ñaõ ñöôïc phaùt haønh qua ñaáu thaàu taäp
trung töø naêm 2006 vaø nieâm yeát taäp trung taïi Sôû
Giao dòch Chöùng khoaùn Haø Noäi (HNX) töø naêm
2008. Caùc traùi phieáu phaùt haønh qua ñaáu thaàu vaø
baûo laõnh sau khi nieâm yeát ñeàu ñöôïc giao dòch
treân Heä thoáng giao dòch TPCP rieâng, taùch khoûi

Economy and Forecast Review 99

CHUYEÂN ÑEÀ: THÒ TRÖÔØNG TRAÙI PHIEÁU
Heä thoáng giao dòch coå phieáu, quaûn lyù theo ñaàu
thaønh vieân vaø ñaùp öùng nhöõng yeâu caàu ñaëc thuø
cuûa giao dòch TPCP. Caùc keát quaû ñaït ñöôïc trong
12 naêm qua cho thaáy, thò tröôøng TPCP chuyeân
bieät ñaõ khaúng ñònh ñöôïc vai troø laø keânh huy
ñoäng voán an toaøn, hieäu quaû cho NSNN vaø laø thò
tröôøng tham chieáu veà laõi suaát cho caùc thò tröôøng
taøi chính vaø haøng hoùa cuûa neàn kinh teá.
Ñeán cuoái naêm 2020, tyû leä nôï coâng
Vieät Nam ôû möùc 55,2% GDP, thaáp
hôn nhieàu so vôùi tyû leä 63,7% GDP cuûa
naêm 2016. Nôï nöôùc ngoaøi quoác gia
giaûm töø möùc 49,0% GDP naêm 2017
xuoáng 47,2% GDP cuoái naêm 2020...
Ñeán nay, ngoaøi 2 vai troø chính neâu treân, thò
tröôøng coøn ñang laø keânh ñaàu tö haáp daãn cho caùc
nhaø ñaàu tö, ñaëc bieät laø khi neàn kinh teá chòu taùc
ñoäng naëng neà bôûi dieãn bieán phöùc taïp cuûa dòch
beänh Covid-19. Caùc keát quaû cuï theå ñaït ñöôïc
nhö sau:
Thöù nhaát, khung phaùp lyù cho hoaït ñoäng cuûa
thò tröôøng TPCP ñaõ ngaøy caøng ñöôïc hoaøn thieän,
phuø hôïp vôùi töøng giai ñoaïn phaùt trieån cuûa thò
tröôøng theo thoâng leä quoác teá. Sau khi Luaät Quaûn
lyù nôï coâng naêm 2017 thay theá Luaät Quaûn lyù nôï
coâng naêm 2009 vaø Luaät Ngaân saùch nhaø nöôùc
naêm 2015 thay theá Luaät Ngaân saùch nhaø nöôùc
naêm 2002 ñöôïc ban haønh, toaøn boä vaên baûn phaùp
lyù höôùng daãn veà  hoaït ñoäng phaùt haønh, giao dòch
TPCP ñaõ tieáp tuïc ñöôïc caûi tieán ñeå phaùt trieån thò
tröôøng sô caáp vaø thò tröôøng thöù caáp TPCP.
Thöù hai, thò tröôøng TPCP ñaõ trôû thaønh keânh
huy ñoäng voán trung vaø daøi haïn quan troïng cho
NSNN, gaén coâng taùc phaùt haønh TPCP vôùi taùi cô
caáu nôï Chính phuû thoâng qua vieäc taäp trung phaùt
haønh caùc kyø haïn daøi khi thò tröôøng thuaän lôïi, ña
daïng hoùa cô sôû nhaø ñaàu tö. Ñaëc bieät coâng taùc
phaùt haønh TPCP ñaõ khaúng ñònh ñöôïc vai troø laø
coâng cuï taùi cô caáu nôï coâng, giuùp nôï coâng giaûm tyû
troïng vay nöôùc ngoaøi töø 73,6% naêm 2010 xuoáng
möùc 63,4% naêm 2015 vaø 34,8% naêm 2021. Laõi
suaát bình quaân huy ñoäng giaûm töø khoaûng 10%
naêm 2009 xuoáng khoaûng 2% naêm 2021, kyø haïn
phaùt haønh bình quaân keùo daøi töø 2-3 naêm vaøo
naêm 2009 leân 12,19 vaøo naêm naêm 2021, thoâng
qua ñoù goùp phaàn taùi cô caáu nôï coâng theo höôùng
an toaøn, beàn vöõng vaø taùi cô caáu ñeå caùc ñænh nôï
rôi vaøo caùc thôøi ñieåm ñoàng ñeàu hôn.
Vieäc taäp trung phaùt haønh TPCP kyø haïn daøi
vôùi chi phí huy ñoäng voán hôïp lyù ñaõ taïo ñieàu
kieän cho Chính phuû taêng khaû naêng vay nôï taïi thò
tröôøng trong nöôùc, giaûm vay nôï nöôùc ngoaøi, goùp
phaàn giaûm ruûi ro cuûa danh muïc nôï coâng.
Thöù ba, saûn phaåm vaø kyø haïn phaùt haønh TPCP
lieân tuïc ñöôïc ña daïng hoùa treân caû thò tröôøng sô
caáp vaø thöù caáp. Veà cô baûn, caùc saûn phaåm ñaõ ñaùp
100
öùng ñöôïc nhu caàu ñaàu tö ña daïng cuûa thò tröôøng.
Treân thò tröôøng sô caáp, khoâng chæ coù saûn phaåm
cô baûn laø traùi phieáu traû laõi ñònh kyø (standard/
long/short coupon), maø coøn coù caùc saûn phaåm traùi
phieáu khoâng traû laõi ñònh kyø. Vieäc ña daïng hoùa
caùc kyø haïn phaùt haønh töø 3 thaùng ñeán 3 naêm, 5
naêm, 7 naêm, 10 naêm, 15 naêm, 20 naêm vaø 30 naêm
goùp phaàn naâng cao khaû naêng huy ñoäng voán cho
NSNN, cô caáu laïi danh muïc TPCP theo höôùng
beàn vöõng, ñoàng thôøi goùp phaàn hình thaønh ñöôøng
cong laõi suaát chuaån treân thò tröôøng traùi phieáu.
Noùi caùch khaùc, nhaø ñaàu tö coù nhieàu löïa choïn hôn
treân thò tröôøng TPCP vaø ôû goùc ñoä quaûn lyù, ñieàu
naøy cuõng giuùp giaûm aùp löïc traû nôï trong thôøi gian
ngaén, laøm taêng hieäu quaû cho ñaàu tö phaùt trieån
cuûa toaøn xaõ hoäi. Coâng taùc phaùt haønh traùi phieáu
ngaøy caøng ñöôïc chuaån hoùa theo thoâng leä quoác
teá, caùc kyõ thuaät phaùt haønh môùi, nhö: phaùt haønh
boå sung, toå chöùc caùc ñôït hoaùn ñoåi TPCP ñaõ ñöôïc
thöïc hieän, nhaèm giaûm soá löôïng maõ traùi phieáu
nieâm yeát, taêng quy moâ cuûa moät maõ traùi phieáu vaø
taêng thanh khoaûn cuûa thò tröôøng.
Veà ña daïng hoùa saûn phaåm treân thò tröôøng
thöù caáp, trong thôøi gian qua treân thò tröôøng thöù
caáp, giao dòch TPCP khoâng ngöøng taêng veà quy
moâ vaø ñoä saâu, tieäm caän vôùi caùc nöôùc coù thò
tröôøng TPCP phaùt trieån trong khu vöïc vaø treân
theá giôùi. Theo ñoù, giaù trò giao dòch Repos khoâng
ngöøng taêng leân, so vôùi vieäc tröôùc ñaây thò tröôøng
chuû yeáu giao dòch Outright. Quy moâ nieâm yeát
ñaõ taêng ñaùng keå so vôùi nhöõng naêm ñaàu thaønh
laäp thò tröôøng.
Thöù tö, cô sôû nhaø ñaàu tö treân thò tröôøng TPCP
ñaõ ñöôïc caûi thieän theo höôùng giaûm tyû leä naém giöõ
cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi, taêng tyû leä naém
giöõ cuûa caùc toå chöùc baûo hieåm vaø caùc toå chöùc
khaùc. Hoaït ñoäng cuûa nhaø taïo laäp thò tröôøng chuû
yeáu taäp trung treân thò tröôøng sô caáp. Treân thò
tröôøng thöù caáp, vai troø cuûa caùc nhaø taïo laäp thò
tröôøng ñang baét ñaàu ñöôïc trieån khai vaø ñang thu
huùt ñöôïc söï quan taâm cuûa thò tröôøng.
PV: Naêm 2017, Thuû töôùng Chính phuû ñaõ ban
haønh Quyeát ñònh soá 1191/QÑ-TTg pheâ duyeät Loä
trình phaùt trieån thò tröôøng traùi phieáu giai ñoaïn
2017-2020, taàm nhìn ñeán naêm 2030, ñaët ra nhöõng
muïc tieâu cuï theå cho thò tröôøng traùi phieáu Vieät
Nam. Ñeán nay, nhöõng chæ tieâu naøo thò tröôøng ñaõ
ñaït ñöôïc vaø HNX coù giaûi phaùp gì ñeå hieän thöïc
hoùa caùc muïc tieâu chieán löôïc ñaët ra, thöa OÂng?
OÂng Nguyeãn Duy Thònh: Muïc tieâu cuûa Loä
trình laø nhaèm phaùt trieån thò tröôøng traùi phieáu
Vieät Nam oån ñònh, caáu truùc hoaøn chænh, ñoàng
boä veà caùc yeáu toá cung - caàu; môû roäng cô sôû nhaø
ñaàu tö, taêng quy moâ vaø chaát löôïng hoaït ñoäng,
ña daïng hoùa caùc saûn phaåm, nghieäp vuï, ñaûm baûo
thò tröôøng hoaït ñoäng coâng khai, minh baïch vaø
hieäu quaû; töøng böôùc tieáp caän vôùi caùc chuaån möïc
vaø thoâng leä quoác teá. Ñaùng chuù yù, caùc muïc tieâu
Kinh teá vaø Döï baùo
mang tính ñònh löôïng cuõng ñöôïc neâu ra moät BIEÅU ÑOÀ BIEÁN ÑOÄNG GIAÙ TRÒ PHAÙT HAØNH VAØ LAÕI SUAÁT TPCP
caùch khaù roõ raøng trong Loä trình treân. (NAÊM 2009-2021)
Cho ñeán nay, cô baûn thò tröôøng TPCP ñaõ ñaùp
öùng ñöôïc caùc muïc tieâu nhö: phaùt trieån thò tröôøng
traùi phieáu oån ñònh, môû roäng cô sôû nhaø ñaàu tö,
taêng quy moâ vaø chaát löôïng hoaït ñoäng, ña daïng
hoùa caùc saûn phaåm, ñaûm baûo thò tröôøng hoaït ñoäng
coâng khai, minh baïch vaø hieäu quaû, töøng böôùc
tieáp caän vôùi caùc chuaån möïc vaø thoâng leä quoác
teá... Laø cô quan toå chöùc, vaän haønh thò tröôøng,
chuùng toâi thöïc hieän nhieàu böôùc caûi tieán veà saûn
phaåm, veà quy trình vaø coù nhöõng kieán nghò hoaøn
thieän chính saùch, ñeå thò tröôøng TPCP ñaït ñöôïc
caùc muïc tieâu theo Loä trình ñaõ ñònh. Cuï theå, treân
thò tröôøng TPCP sô caáp, caùc kyõ thuaät phaùt haønh
nhö: phaùt haønh boå sung, toå chöùc caùc ñôït hoaùn ñoåi BIEÅU ÑOÀ BIEÁN ÑOÄNG QUY MOÂ NIEÂM YEÁT VAØ GIAÙ TRÒ GIAO DÒCH TPCP
TPCP ñaõ ñöôïc thöïc hieän toái ña, nhaèm giaûm soá (NAÊM 2009-2021)
löôïng maõ traùi phieáu nieâm yeát, taêng quy moâ cuûa
moät maõ traùi phieáu vaø taêng thanh khoaûn cuûa thò
tröôøng, caùc kyø haïn phaùt haønh chuû yeáu töø trung
ñeán daøi haïn, goùp phaàn thieát laäp ñöôøng cong laõi
suaát chuaån cho caùc saûn phaåm taøi chính töø ngaén
haïn ñeán daøi haïn; phaùt trieån theo loä trình caùc saûn
phaåm phaùi sinh traùi phieáu, nhö: hôïp ñoàng töông
lai/kyø haïn, hôïp ñoàng quyeàn choïn.
Treân thò tröôøng TPCP thöù caáp, thoâng qua caûi
tieán moâ hình toå chöùc thò tröôøng vaø heä thoáng giao
dòch coâng cuï nôï phuø hôïp vôùi tính chaát giao dòch
thoûa thuaän, HNX ñaûm baûo cheá ñoä baùo caùo giao
dòch kòp thôøi, chính xaùc ñeå xaây döïng ñöôøng cong
laõi suaát chuaån, caùc quy ñònh phaùp lyù cuõng ñaõ ñöôïc Nguoàn: HNX
ban haønh ñoàng thôøi vôùi vieäc phaùt trieån heä thoáng
töông öùng, nhaèm ñaûm baûo ñaùp öùng ñaày ñuû caùc baïc Nhaø nöôùc Trung taâm Löu kyù Chöùng khoaùn
quy ñònh vaø ñaùp öùng toát nhaát caùc nhu caàu söû duïng Vieät Nam (VSD), Hieäp hoäi Thò tröôøng traùi phieáu
cuûa nhaø ñaàu tö. Trong thôøi gian tôùi, caùc nhaø taïo Vieät Nam (VBMA) vaø caùc beân lieân quan trong
laäp thò tröôøng seõ ñöôïc quy ñònh thöïc hieän nghóa vieäc hoaøn chænh chính saùch, cuõng nhö caùc giaûi
vuï chaøo giaù hai chieàu (giaù mua, giaù baùn) ñoái vôùi phaùp trieån khai ñeå thuùc ñaåy phaùt trieån thò tröôøng
caùc maõ TPCP tieâu chuaån, nhaèm taïo thanh khoaûn; traùi phieáu. Ñaëc bieät, trong boái caûnh dòch beänh
taêng cöôøng traùch nhieäm cuûa thaønh vieân thò tröôøng Covid-19 dieãn bieán phöùc taïp, thò tröôøng taøi chính
thöù caáp trong coâng taùc baùo caùo giao dòch. tieàm aån nhöõng ruûi ro khoù löôøng tröôùc, HNX ñaõ
Xeùt ôû khía caïnh vaän haønh thò tröôøng, nhöõng noã phoái hôïp vôùi caùc thaønh vieân thò tröôøng nhaèm
löïc trong vieäc xaây döïng, phaùt trieån neàn taûng haï ñaûm baûo giao dòch thoâng suoát, oån ñònh vaø duy
taàng ñaáu thaàu, giao dòch thò tröôøng traùi phieáu taïi trì tieáp caän thoâng tin qua caùc heä thoáng thuoäc haï
HNX ñaõ theå hieän ñöôïc ñònh höôùng quaûn lyù ñuùng taàng thò tröôøng TPCP. HNX kyø voïng, thò tröôøng
ñaén cuûa caùc cô quan ñieàu haønh trong taïo döïng TPCP ñang vaø seõ tieáp tuïc laø keânh ñaàu tö giuùp ña
haï taàng vöõng chaéc ñeå giaûm thieåu ruûi ro, ruùt ngaén daïng hoùa danh muïc taøi saûn an toaøn cho caùc ñoái
thôøi gian phaùt haønh, nieâm yeát vaø giao dòch TPCP. töôïng ñaàu tö taøi chính, goùp phaàn ñöa thò tröôøng
Trong thôøi gian tôùi, ñeå taêng cöôøng tính thanh traùi phieáu Vieät Nam coù böôùc tieán maïnh meõ hôn
khoaûn vaø thu huùt nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi tham gia trong thôøi gian tôùi.
thò tröôøng TPCP, HNX seõ tieáp tuïc duy trì haï taàng Veà thò tröôøng traùi phieáu doanh nghieäp, HNX
ñaáu thaàu, giao dòch ñaûm baûo ñoàng boä vôùi caùc quy ñaõ trieån khai vaän haønh Chuyeân trang thoâng tin veà
ñònh cuûa caùc cô quan quaûn lyù, oån ñònh, an toaøn, traùi phieáu doanh nghieäp, nhaèm ñaùp öùng nhu caàu
thoâng suoát ñeå nhaø ñaàu tö coù theå giao dòch moïi nôi, tìm kieám caùc thoâng tin taäp trung cuûa nhaø ñaàu tö
moïi luùc, ñaùp öùng ngaøy caøng toát hôn nhu caàu cuûa vaø thöïc hieän caùc nghóa vuï baùo caùo, coâng boá thoâng
caùc nhaø ñaàu tö treân thò tröôøng. tin cuûa caùc chuû theå lieân quan theo quy ñònh. Beân
Döôùi söï chæ ñaïo saùt sao cuûa Boä Taøi chính, caïnh ñoù, HNX ñang noã löïc trong coâng taùc ñaàu
UÛy ban Chöùng khoaùn Nhaø nöôùc, HNX cuõng ñaõ tö, naâng caáp heä thoáng giao dòch traùi phieáu doanh
phoái hôïp chaët cheõ vôùi Ngaân haøng Nhaø nöôùc, Kho nghieäp ñeå toå chöùc thò tröôøng giao dòch traùi phieáu

Economy and Forecast Review 101

CHUYEÂN ÑEÀ: THÒ TRÖÔØNG TRAÙI PHIEÁU
doanh nghieäp theo quy ñònh taïi Luaät Chöùng
khoaùn vaø caùc vaên baûn höôùng daãn thi haønh.
PV: Naêm 2021 laø naêm xaây döïng döï thaûo Ñeà
aùn Chieán löôïc phaùt trieån thò tröôøng chöùng khoaùn
Vieät Nam giai ñoaïn 2021-2030. Xin OÂng chia seû
moät soá neùt chính, ñònh hình thò tröôøng traùi phieáu
chính phuû chuyeân bieät trong böùc tranh chung cuûa
thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam?
OÂng Nguyeãn Duy Thònh: Trong boái caûnh
kinh teá - xaõ hoäi coù nhieàu bieán ñoäng do aûnh
höôûng cuûa ñaïi dòch Covid-19, naêm 2021 coù theå
noùi laø naêm ñaùnh daáu nhieàu bieán chuyeån quan
troïng ñoái vôùi thò tröôøng chöùng khoaùn (TTCK)
Vieät Nam. Moät trong nhöõng daáu aán ñoù laø Luaät
Chöùng khoaùn naêm 2019 chính thöùc coù hieäu
löïc, quy ñònh veà söï ra ñôøi, hoaït ñoäng cuûa Sôû
Giao dòch Chöùng khoaùn Vieät Nam. Hieän nay,
UÛy ban Chöùng khoaùn Nhaø nöôùc ñang tieán haønh
hoaøn thieän döï thaûo Ñeà aùn Chieán löôïc phaùt trieån
TTCK Vieät Nam ñeán naêm 2030, nhaèm phaùt
trieån vaø quaûn lyù TTCK moät caùch chuû ñoäng, tích
cöïc, phuø hôïp vôùi Chieán löôïc phaùt trieån ngaønh
taøi chính vaø Keá hoaïch phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi
trong thôøi kyø môùi.
Laø moät caáu phaàn quan troïng cuûa TTCK, thò
tröôøng TPCP vaãn seõ baùm saùt caùc quan ñieåm phaùt
trieån cuûa TTCK trong giai ñoaïn tôùi, vôùi ñònh
höôùng phaùt trieån caû veà quy moâ vaø chaát löôïng,
taêng khaû naêng caïnh tranh cuûa caùc toå chöùc tham
gia thò tröôøng, chuù troïng ñoåi môùi, öùng duïng khoa
hoïc, coâng ngheä tieân tieán cuõng nhö tieáp caän vôùi
caùc thoâng leä vaø chuaån möïc quoác teá. Moät soá ñieåm
chính ñònh hình thò tröôøng TPCP trong böùc tranh
taùi caáu truùc TTCK toång theå coù theå keå tôùi nhö sau:
Moät laø, tieáp tuïc ña daïng hoùa caùc saûn phaåm
traùi phieáu môùi, phuø hôïp vôùi söï phaùt trieån cuûa thò
tröôøng vaø nhu caàu cuûa nhaø ñaàu tö nhö traùi phieáu
xanh, traùi phieáu coù laõi suaát thaû noåi, traùi phieáu
coù goác, laõi ñöôïc giao dòch taùch bieät (strip bond),
traùi phieáu gaén vôùi chæ soá laïm phaùt...
Hai laø, taêng quy moâ caùc maõ traùi phieáu vaø
coâng boá caùc maõ traùi phieáu chuaån treân thò tröôøng.
Ba laø, ña daïng hoùa caùc kyø haïn phaùt haønh.
Trong ñoù, taäp trung phaùt haønh traùi phieáu coù kyø
haïn daøi treân 5 naêm ñeå taêng tính beàn vöõng cuûa
danh muïc nôï TPCP, ñoàng thôøi linh hoaït phaùt
haønh caùc kyø haïn ngaén (tín phieáu, TPCP kyø haïn
1-3 naêm), nhaèm taïo ñöôøng cong laõi suaát tham
chieáu treân thò tröôøng vôùi ñaày ñuû caùc kyø haïn.
Boán laø, chuû ñoäng nghieäp vuï hoaùn ñoåi, mua
laïi ñeå taùi cô caáu danh muïc nôï TPCP, nhaèm keùo
daøi kyø haïn coøn laïi vaø giaûm ñænh nôï, giaõn aùp löïc
traû nôï cho NSNN. Ñeå goùp söùc thöïc hieän nghieäp
vuï naøy, HNX trieån khai hoaøn thieän heä thoáng ñaáu
thaàu hoaùn ñoåi, mua laïi TPCP.
Naêm laø, taêng cöôøng vai troø cuûa nhaø taïo laäp
thò tröôøng TPCP treân caû thò tröôøng sô caáp vaø thöù
caáp. Trieån khai phaùt haønh TPCP hoã trôï thanh
102
khoaûn cho nhaø taïo laäp thò tröôøng. Phaán ñaáu naâng
cao tính thanh khoaûn cuûa thò tröôøng thöù caáp.
Saùu laø, ñaåy maïnh phaùt trieån cô sôû nhaø ñaàu tö
trong ñoù coù vieäc thuùc ñaåy hình thaønh vaø phaùt trieån
caùc nhaø ñaàu tö daøi haïn, taïo caàu beàn vöõng cho thò
tröôøng, nhö: quyõ höu trí töï nguyeän; quyõ baûo hieåm
lieân keát; hoaït ñoäng ñaàu tö vaøo traùi phieáu cuûa caùc
coâng ty baûo hieåm; thu huùt söï tham gia cuûa nhaø
ñaàu tö nöôùc ngoaøi, caùc ñònh cheá ñaàu tö chuyeân
nghieäp treân theá giôùi tham gia ñaàu tö vaøo TPCP
Vieät Nam noùi chung, TPCP xanh noùi rieâng.
PV: Trong khi laõi suaát treân thò tröôøng TPCP
raát thaáp, doøng voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaãn lieân
tuïc duy trì mua roøng trong thôøi gian daøi vöøa qua.
Xin OÂng chia seû thoâng tin veà caùc chuû theå tham
gia thò tröôøng TPCP vaø cho bieát, vieäc voán ngoaïi
mua roøng thôøi gian qua noùi leân ñieàu gì?
OÂng Nguyeãn Duy Thònh: Naêm 2021, thò
tröôøng TPCP Vieät Nam coù 17 thaønh vieân ñaáu
thaàu vaø 63 thaønh vieân giao dòch thöù caáp phaùt
huy vai troø laø nhaø ñaàu tö, cuõng nhö laø trung
gian taøi chính cho thò tröôøng. Caùc chuû theå tham
gia thò tröôøng TPCP thoâng qua caùc thaønh vieân
naøy ñeå ñaáu thaàu TPCP treân thò tröôøng sô caáp
hoaëc thöïc hieän mua baùn treân thò tröôøng thöù caáp.
Nhìn chung, treân caû 2 thò tröôøng sô caáp vaø thöù
caáp, chuû theå tham gia chính laø khoái ngaân haøng
thöông maïi. Do ñoù, muïc tieâu cuûa thò tröôøng
TPCP trong nhöõng naêm tieáp vaãn laø ña daïng hoùa
chuû theå tham gia thò tröôøng, tieáp tuïc naâng cao tyû
troïng cuûa caùc nhaø ñaàu tö khaùc, nhö: coâng ty baûo
hieåm, caùc quyõ ñaàu tö, quyõ höu trí... ñeå giuùp thò
tröôøng phaùt trieån beàn vöõng.
Veà söï tham gia thò tröôøng TPCP cuûa nhaø ñaàu
tö nöôùc ngoaøi, töø naêm 2018 ñeán nay, tuy maët
baèng laõi suaát thò tröôøng luoân giöõ ôû möùc thaáp vôùi
laõi suaát kyø haïn 5 naêm ñeán 30 naêm ôû möùc döôùi
2%/naêm - 4%/naêm, nhöng thò tröôøng TPCP vaãn
ghi nhaän söï hieän dieän cuûa khoái ngoaïi vôùi khoái
löôïng mua sô caáp laø 1.900 tyû ñoàng vaø mua roøng
trong giao dòch Outright treân thò tröôøng thöù caáp
laø hôn 10.000 tyû ñoàng, chæ tính rieâng trong nöûa
ñaàu naêm 2021. Ñieàu naøy cho thaáy, thò tröôøng
TPCP Vieät Nam vaãn laø moät keânh ñaàu tö an toaøn
trong boái caûnh kinh teá theá giôùi coù nhieàu baát oån,
ñaëc bieät laø trong giai ñoaïn ñaïi dòch Covid-19
vöøa qua.
Vieäc duy trì TPCP Vieät Nam trong danh muïc
ñaàu tö cuûa khoái ngoaïi cuõng cho thaáy nhöõng tín
hieäu tích cöïc töø nhöõng caûi caùch khoâng ngöøng
treân thò tröôøng TPCP, ñeå giuùp nhaø ñaàu tö ngoaïi
deã daøng tieáp caän vôùi caùc thoâng tin thò tröôøng,
cuõng nhö thaùi ñoä caàu thò cuûa cô quan quaûn lyù
trong vieäc raø soaùt ñôn giaûn hoùa thuû tuïc ñaàu tö,
nghieân cöùu caùc saûn phaåm phuø hôïp vôùi nhu caàu
ña daïng cuûa nhaø ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc.
PV: Xin caûm ôn OÂng!
Töôøng Vi (thöïc hieän)
Kinh teá vaø Döï baùo
Loä trình xaây thò tröôøng traùi phieáu
doanh nghieäp Vieät Nam
Thoâng tö soá 57/2021/TT-BTC, ngaøy 12/7/2021 cuûa Boä Taøi chính quy ñònh,
chaäm nhaát ñeán heát ngaøy 31/12/2022, Sôû Giao dòch Chöùng khoaùn Haø Noäi (HNX)
thoáng nhaát toå chöùc thò tröôøng giao dòch traùi phieáu theo quy ñònh taïi Luaät
Chöùng khoaùn vaø caùc vaên baûn höôùng daãn thi haønh. Coâng taùc naøy taïi HNX ñaõ
vaø ñang ñöôïc thöïc thi töøng böôùc ñeå chuaån bò cho vieäc chính thöùc xaây döïng thò
tröôøng traùi phieáu doanh nghieäp (TPDN) taïi Vieät Nam.
THÖÏC TRAÏNG THÒ TRÖÔØNG TRAÙI PHIEÁU
DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM
Tröôùc thöïc teá nhu caàu huy ñoäng voán cuûa loaïi
hình doanh nghieäp coå phaàn, nhu caàu ñaàu tö taøi
chính cuûa nhieàu nhaø ñaàu tö, quy moâ thò tröôøng
TPDN ngaøy caøng taêng maïnh. Theo thoáng keâ
cuûa UÛy ban Chöùng khoaùn Nhaø nöôùc, trong giai
ñoaïn 2016-2020, toång giaù trò TPDN phaùt haønh
treân thò tröôøng ñaït treân 1.100 nghìn tyû ñoàng,
trong ñoù, naêm 2020, toång giaù trò TPDN phaùt
haønh ñaït 437.689 tyû ñoàng, taêng 38,8% so vôùi
con soá 315.441 tyû ñoàng naêm 2019. Giaù trò traùi
phieáu phaùt haønh theo hình thöùc rieâng leû chieám
ña soá, vôùi 403.468 tyû ñoàng, trong khi phaùt haønh
TPDN ra coâng chuùng chæ coù 34.221 tyû ñoàng cho
caû naêm 2020.
8 thaùng ñaàu naêm 2021, toaøn thò tröôøng voán Vieät
Nam tieáp tuïc ghi nhaän söï taêng tröôûng maïnh veà
quy moâ, vôùi 490 ñôït phaùt haønh TPDN trong nöôùc
thaønh coâng, toång giaù trò phaùt haønh ñaït 308.517 tyû
ñoàng, trong ñoù coù 476 ñôït phaùt haønh rieâng leû, toång
giaù trò phaùt haønh 296.933 tyû ñoàng; 14 ñôït phaùt
haønh ra coâng chuùng trò giaù 11.584 tyû ñoàng (chieám
hôn 3,7%); 3 ñôït phaùt haønh traùi phieáu ra thò tröôøng
nöôùc ngoaøi toång giaù trò 1 tyû USD.
Veà maët tích cöïc, thò tröôøng traùi phieáu doanh
nghieäp ñaõ giuùp haøng traêm doanh nghieäp huy
ñoäng voán thaønh coâng, giaûm bôùt aùp löïc huy ñoäng
vaø cung öùng voán cuûa heä thoáng ngaân haøng thöông
maïi, qua ñoù giaûm thieåu ruûi ro veà kyø haïn cuûa caùc
ngaân haøng. Tuy nhieân, thò tröôøng caøng lôùn caøng
tieàm aån nhieàu ruûi ro khi thöïc teá cho thaáy, nhieàu
ñôït phaùt haønh TPDN rieâng leû, caùc doanh nghieäp
coâng boá goïi voán vôùi laõi suaát cao, khoâng coù taøi
saûn ñaûm baûo, giaù trò phaùt haønh vöôït nhieàu laàn
so vôùi voán chuû sôû höõu…
TPDN coù ñaëc thuø laø coâng cuï nôï do doanh
nghieäp phaùt haønh theo nguyeân taéc töï vay, töï traû,
töï chòu traùch nhieäm veà hieäu quaû söû duïng voán
vaø khaû naêng traû nôï. Ruûi ro lôùn nhaát ñoái vôùi saûn
phaåm traùi phieáu doanh nghieäp laø ruûi ro thanh
toaùn goác, laõi traùi phieáu ñeán kyø haïn, hay coøn goïi
Economy and Forecast Review
laø ruûi ro tín duïng. Cho ñeán nay, caùc loaïi TPDN
ñöôïc phaùt haønh taïi Vieät Nam ñeàu chöa ñöôïc xeáp
haïng tín nhieäm. Nhieàu loaïi khoâng taøi saûn ñaûm
baûo, khoâng baûo laõnh thanh toaùn; caù bieät coù moät
soá doanh nghieäp coâng boá huy ñoäng voán vôùi laõi
suaát cao, nhöng khoâng coù phöông aùn kinh doanh
khaû thi roõ raøng.
Cho ñeán nay, Vieät Nam môùi coù 2 coâng ty
ñònh möùc tín nhieäm ñöôïc caáp pheùp thaønh laäp,
trong ñoù môùi coù 1 coâng ty (Fiinratings) chính
thöùc cung caáp dòch vuï ñaùnh giaù tín nhieäm cho
doanh nghieäp. Fiinratings môùi ñi vaøo hoaït ñoäng,
neân ñaïi ña soá caùc ñôït phaùt haønh traùi phieáu cuûa
doanh nghieäp laø khoâng coù beân thöù ba thaåm ñònh,
cho yù kieán ñoäc laäp veà phöông aùn phaùt haønh. Nhaø
ñaàu tö hoaøn toaøn döïa vaøo baûng coâng boá thoâng
tin do toå chöùc phaùt haønh coâng boá ñeå quyeát ñònh
mua hay khoâng mua traùi phieáu. Ñaây laø ñieåm
yeáu cuûa thò tröôøng TPDN Vieät Nam so vôùi nhieàu
thò tröôøng quoác teá.
Moät ñieåm haïn cheá nöõa laø giao dòch TPCP
treân thò tröôøng thöù caáp chöa ñöôïc toå chöùc taäp
trung, coù heä thoáng, gaây khoù khaên vaø ruûi ro cho
nhaø ñaàu tö khi coù nhu caàu mua, hoaëc baùn TPDN.
Thöïc teá naøy ñaët ra yeâu caàu Vieät Nam caàn sôùm
xaây döïng moät thò tröôøng TPDN coù toå chöùc, ñöôïc
quaûn lyù thoáng nhaát ñeå caûi thieän minh baïch vaø
coâng baèng cho caùc chuû theå tham gia thò tröôøng,
töøng böôùc taïo söï chuaån möïc, chuyeân nghieäp
cho caùc loaïi hình doanh nghieäp ñöôïc chuû ñoäng
goïi voán baèng coâng cuï traùi phieáu.
LOÄ TRÌNH XAÂY THÒ TRÖÔØNG TRAÙI
PHIEÁU DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM
Luaät Chöùng khoaùn naêm 2019 coù hieäu löïc
cuøng vôùi Luaät Doanh nghieäp naêm 2020 vaø caùc
nghò ñònh lieân quan ñeán thò tröôøng traùi phieáu
ñaõ taïo khung phaùp lyù thoáng nhaát veà TPDN,
chuaån hoùa thò tröôøng, tieäm caän vôùi caùc thoâng leä
quoác teá. Nghò ñònh soá 153/2020/NÑ-CP, ngaøy
31/12/2020 thay theá Nghò ñònh soá 163/2018/
NÑ-CP, ngaøy 04/12/2018 cuûa Chính phuû quy
103
CHUYEÂN ÑEÀ: THÒ TRÖÔØNG TRAÙI PHIEÁU
ñònh veà phaùt haønh traùi phieáu doanh nghieäp vaø
Nghò ñònh soá 81/2020/NÑ-CP, ngaøy 09/7/2020
söûa ñoåi, boå sung moät soá ñieàu cuûa Nghò ñònh soá
163/2018/NÑ-CP, ngaøy 04/12/2018 laø cô sôû
phaùp lyù ñeå thò tröôøng TPDN ñöôïc quaûn lyù theo
höôùng chuyeân nghieäp hoùa, minh baïch, thöïc
hieän muïc tieâu phaùt trieån ñoàng boä caùc keânh cung
öùng voán cho neàn kinh teá.
Lieân quan ñeán taùi caáu truùc thò tröôøng, ngaøy
12/7/2021 Boä Taøi chính ñaõ ban haønh Thoâng tö soá
57/2021/TT-BTC coù hieäu löïc töø ngaøy 20/7/2021
quy ñònh loä trình saép xeáp laïi thò tröôøng giao
dòch coå phieáu, thò tröôøng giao dòch traùi phieáu,
thò tröôøng giao dòch chöùng khoaùn phaùi sinh vaø
thò tröôøng giao dòch caùc loaïi chöùng khoaùn khaùc.
Theo ñoù, HNX thoáng nhaát toå chöùc thò tröôøng giao
dòch traùi phieáu theo quy ñònh taïi Luaät Chöùng
khoaùn vaø caùc vaên baûn höôùng daãn thi haønh.
Cuï theå, HNX toå chöùc thò tröôøng giao dòch traùi
phieáu chính phuû, traùi phieáu ñöôïc chính phuû baûo
laõnh, traùi phieáu chính quyeàn ñòa phöông; toå chöùc
thò tröôøng giao dòch TPDN nieâm yeát; toå chöùc thò
tröôøng giao dòch TPDN rieâng leû; tieáp nhaän traùi
phieáu doanh nghieäp nieâm yeát töø Sôû Giao dòch
Chöùng khoaùn TP. Hoà Chí Minh vaø tieáp nhaän hoà
sô ñaêng kyù nieâm yeát traùi phieáu môùi.
Thoâng tö soá 57/2021/TT-BTC quy ñònh, Sôû
Giao dòch Chöùng khoaùn TP. Hoà Chí Minh tieáp
tuïc toå chöùc thò tröôøng giao dòch traùi phieáu chính
quyeàn ñòa phöông ñaõ nieâm yeát tröôùc ngaøy
20/7/2021 cho ñeán ngaøy ñaùo haïn; thöïc hieän
chuyeån TPDN nieâm yeát töø Sôû Giao dòch Chöùng
khoaùn TP. Hoà Chí Minh sang HNX vaø khoâng
tieáp nhaän hoà sô ñaêng kyù nieâm yeát traùi phieáu môùi.
Chaäm nhaát ñeán heát ngaøy 31/12/2021, Sôû
Giao dòch Chöùng khoaùn TP. Hoà Chí Minh hoaøn
thaønh vieäc chuyeån traùi phieáu doanh nghieäp
nieâm yeát töø Sôû Giao dòch Chöùng khoaùn TP.
Hoà Chí Minh sang HNX. Chaäm nhaát ñeán heát
ngaøy 31/12/2022, HNX thoáng nhaát toå chöùc thò
tröôøng giao dòch traùi phieáu theo quy ñònh taïi
Luaät Chöùng khoaùn vaø caùc vaên baûn höôùng daãn
thi haønh.
Taïi HNX, thaùng 8/2020, Sôû ñaõ ban haønh Quy
cheá vaän haønh Chuyeân trang thoâng tin TPDN.
Chuyeân trang ñöôïc xaây döïng ñeå coâng boá thoâng
tin veà phaùt haønh TPDN rieâng leû, phuïc vuï nhu
caàu thoâng tin cho caùc nhaø ñaàu tö vaø thöïc hieän
caùc nghóa vuï baùo caùo, coâng boá thoâng tin cuûa caùc
chuû theå lieân quan theo quy ñònh taïi Nghò ñònh
soá 163/2018/NÑ-CP. Beân caïnh vieäc vaän haønh
Chuyeân trang thoâng tin naøy, phöông aùn toå chöùc
giao dòch, heä thoáng giao dòch thöù caáp TPDN
cuõng ñang ñöôïc HNX xaây döïng, nhaèm naâng cao
tính minh baïch, coâng baèng cho thò tröôøng. Ñaây
cuõng laø öu tieân cuûa Chính phuû khi yeâu caàu raø
soaùt laïi ñieàu kieän phaùt haønh TPDN rieâng leû theo
nguyeân taéc gaén vôùi coâng boá thoâng tin, boå sung
104
quy ñònh chæ coù nhaø ñaàu tö chuyeân nghieäp ñöôïc
pheùp ñaàu tö vaøo TPDN phaùt haønh rieâng leû; yeâu
caàu TPDN phaùt haønh rieâng leû phaûi thöïc hieän
ñaêng kyù, löu kyù taäp trung.
Laõnh ñaïo HNX cho bieát, ñöôïc Boä Taøi chính
phaân coâng quaûn lyù thò tröôøng TPDN, HNX seõ
taäp trung phaùt trieån thò tröôøng TPDN phaùt haønh
rieâng leû vôùi moät soá döï kieán cuï theå:
Thöù nhaát, veà chính saùch, HNX seõ phoái hôïp
tham möu vôùi caùc cô quan coù thaåm quyeàn trong
coâng taùc xaây döïng khung phaùp lyù lieân quan ñeán
caùc hoaït ñoäng: chaøo baùn TPDN rieâng leû, giao
dòch TPDN rieâng leû, coâng boá thoâng tin/baùo caùo
cuûa caùc toå chöùc phaùt haønh, tö vaán, ñaêng kyù löu
kyù…, cuõng nhö quy ñònh veà xöû phaït haønh chính
ñoái vôùi caùc haønh vi vi phaïm trong hoaït ñoäng
neâu treân cuûa caùc toå chöùc, caù nhaân coù lieân quan.
Thöù hai, veà saûn phaåm, Sôû ñang taäp trung
nghieân cöùu xaây döïng thò tröôøng giao dòch thöù
caáp TPDN rieâng leû taäp trung, minh baïch, hieäu
quaû, phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá giuùp baûo
veä quyeàn lôïi cuûa nhaø ñaàu tö vaø hoã trôï doanh
nghieäp trong vieäc huy ñoäng voán. Beân caïnh
nhöõng saûn phaåm truyeàn thoáng, Sôû cuõng seõ ñaåy
maïnh hôïp taùc vôùi caùc toå chöùc quoác teá trong lónh
vöïc taøi chính xanh vaø caùc hoaït ñoäng phaùt trieån
thò tröôøng traùi phieáu. Töø ñoù, ñaåy maïnh phaùt
trieån thò tröôøng traùi phieáu xanh ñeå phuø hôïp vôùi
xu theá phaùt trieån beàn vöõng.
Thöù ba, veà giaùm saùt thò tröôøng, HNX seõ
naâng cao quaûn lyù, giaùm saùt vieäc thöïc hieän cheá
ñoä coâng boá thoâng tin vaø baùo caùo ñoái vôùi doanh
nghieäp phaùt haønh, toå chöùc ñaáu thaàu, baûo laõnh,
ñaïi lyù phaùt haønh vaø toå chöùc ñaêng kyù, löu kyù traùi
phieáu theo quy ñònh phaùp luaät. Phoái hôïp vôùi caùc
cô quan quaûn lyù thöïc hieän giaùm saùt, thanh tra
veà hoaït ñoäng phaùt haønh, hoaït ñoäng ñaàu tö cuûa
caùc nhaø ñaàu tö caù nhaân chuyeân nghieäp ñaûm baûo
tuaân thuû quy ñònh phaùp luaät, ñeå taêng cöôøng söï
minh baïch vaø ñaûm baûo an toaøn cuûa thò tröôøng.
Cuøng vôùi ñoù, HNX seõ noã löïc ñaåy maïnh coâng
taùc phoå bieán, tuyeân truyeàn, naâng cao nhaän thöùc
cuûa nhaø ñaàu tö veà thò tröôøng TPDN rieâng leû.
Trong thôøi gian qua, Boä Taøi chính ñaõ ban haønh
nhieàu vaên baûn caûnh baùo veà thò tröôøng TPDN
rieâng leû vôùi nhieàu toå chöùc phaùt haønh vôùi laõi suaát
cao, khoâng coù taøi saûn ñaûm baûo, giaù trò phaùt haønh
vöôït nhieàu laàn so vôùi voán chuû sôû höõu… Do ñoù, Sôû
cuõng seõ phoái hôïp caûnh baùo nhaø ñaàu tö baèng caùch
coâng boá thoâng tin veà toå chöùc phaùt haønh kòp thôøi,
ñuùng quy ñònh ñeå nhaø ñaàu tö coù ñaùnh giaù, xem
xeùt kyõ löôõng veà chaát löôïng cuûa toå chöùc phaùt
haønh tröôùc khi ñöa ra quyeát ñònh ñaàu tö…
Nhöõng noã löïc treân laø caùc böôùc ñi caàn thieát,
giuùp HNX ñònh hình vaø thoáng nhaát toå chöùc thò
tröôøng giao dòch TPDN theo loä trình chaäm nhaát
ñeán ngaøy 31/12/2022 nhö keá hoaïch ñöôïc giao.
Töôøng Vi
Kinh teá vaø Döï baùo
Economy and Forecast Review 105
KINH TEÁ NGAØNH - LAÕNH THOÅ

106 Kinh teá vaø Döï baùo

View publication stats