SỞ GD&ĐT NINH BÌNH ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI LỚP 12 THPT

Kỳ thi thứ hai - Năm học 2012 – 2013

MÔN: HÓA HỌC
ĐỀ THI CHÍNH THỨC
Ngày thi 18/12/2012
(Thời gian làm bài 180 phút không kể thời gian giao đề)
Đề thi gồm 06 câu, trong 02 trang

Câu 1 (3,5 điểm ).

1. Cho các hạt vi mô: Na, Na+, Mg, Mg2+, Al, Al3+, F-, O2-. Hãy sắp xếp (có giải thích)
các hạt theo thứ tự giảm dần bán kính hạt?
2. Hoà tan hỗn hợp A gồm BaO, Fe 3O4 và Al2O3 vào H2O dư được dung dịch D và
phần không tan B. Sục CO 2 dư vào D, phản ứng tạo kết tủa. Cho khí CO dư qua B nung
nóng được chất rắn E. Cho E tác dụng với dung dịch NaOH dư thấy tan một phần, còn lại
chất rắn G. Hoà tan hết G trong lượng dư dung dịch H2SO4 loãng rồi cho dung dịch thu
được tác dụng với dung dịch KMnO4. Viết các phương trình phản ứng?
3. Nêu hiện tượng xảy ra và viết phương trình phản ứng khi cho:
a) Dung dịch Na2CO3 vào dung dịch FeCl3.
b) Dòng khí H2S qua dung dịch FeCl3.
c) Dung dịch KI vào dung dịch FeCl3, khi phản ứng xong cho thêm vài giọt hồ tinh bột.
d) Từ từ dung dịch NaHSO4 vào dung dịch Na2CO3 theo tỉ lệ số mol 1:1 và đun nóng.
Câu 2 (2,0 điểm).
1. Viết phương trình phản ứng của axit sunfuric và canxi photphat để điều chế
supephotphat đơn. Tính lượng P2O5 chứa trong 100 kg supephotphat đơn?
2. Tính pH của dung dịch khi trộn lẫn 250ml dung dịch AlCl3 1M vào 150ml dung
dịch NaOH 0,75M (khi đã lọc bỏ kết tủa).

Biết : Al3+ + 2H2O AlOH2+ + H3O+ K = 1,4.10-5

Câu 3 (3,5 điểm).

Cho 20 gam hỗn hợp A gồm FeCO3, Fe, Cu, Al tác dụng với 60 ml dung dịch NaOH
2M thu được 2,688 lít khí hiđro. Sau khi kết thúc phản ứng cho tiếp 740 ml dung dịch HCl
1M và đun nóng đến khi hỗn hợp khí B ngừng thoát ra. Lọc và tách cặn rắn C. Cho B hấp
thụ từ từ vào dung dịch Ca(OH)2 dư thì thu được 10 gam kết tủa. Cho C tác dụng hết với
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi – tài liệu file word mới nhất 1
dung dịch HNO3 đặc, nóng thu được dung dịch D và 1,12 lít một chất khí duy nhất. Cô cạn
D rồi nhiệt phân muối khan đến khối lượng không đổi được m gam sản phẩm rắn. Tính khối
lượng của từng chất trong hỗn hợp A và giá trị m? (Biết rằng các thể tích khí đều đo ở điều
kiện tiêu chuẩn).
Câu 4 (3,0 điểm).
1. Nhận biết các dung dịch sau bằng phương pháp hoá học: CH2=CH-CHO, HCHO,
CH3CH2OH, CH2=CH-CH2-OH, CH2=CH-COOH?
2. Hoàn thành chuỗi chuyển hóa sau:

AgNO3/NH3 NaOH
A B C
H2O/H+, t0
C5H6O3 CH4
AgNO3/NH3 NaOH
E F 1:2 G

Câu 5 (4,0 điểm).

1. Đốt cháy hoàn toàn 0,12 mol chất hữu cơ A mạch hở cần dùng vừa đủ 50,4 lít
không khí (O2 chiếm 20% thể tích không khí). Cho toàn bộ sản phẩm cháy hấp thụ vào bình
đựng dung dịch Ba(OH)2 dư thấy khối lượng bình tăng lên 23,4 gam và có 70,92 gam kết
tủa. Khí thoát ra khỏi bình có thể tích 41,664 lít. Xác định công thức phân tử chất A? (Các
phản ứng xảy ra hoàn toàn, các thể tích khí đo ở đktc).
2. A, B, C, D, E, F là các đồng phân có công thức phân tử C 4H8. A, B, C, D, E đều làm
mất màu dung dịch brom còn F thì không. D và E là cặp đồng phân hình học. Hỗn hợp chứa
A, D, E phản ứng với H2/Ni, t0 chỉ thu được một sản phẩm. B không làm mất màu dung dịch
KMnO4. Nhiệt độ sôi của E cao hơn D. Tìm các chất A, B, C, D, E, F. Viết các phương trình
phản ứng?
3. Từ một hiđrocacbon thích hợp và các chất vô cơ không có cacbon, điều chế axeton
và axit succinic. Hãy viết phương trình phản ứng điều chế?
Câu 6 (4,0 điểm).
Đốt cháy hoàn toàn 2,54 gam este E (không chứa chức khác) mạch hở, được tạo ra từ
một axit cacboxylic đơn chức và ancol, thu được 2,688 lít khí CO2 (đktc) và 1,26 gam nước.

http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi – tài liệu file word mới nhất 2
Với 0,1 mol E tác dụng vừa đủ với 200ml NaOH 1,5M tạo ra muối và ancol. Đốt cháy toàn
bộ lượng ancol này được 6,72 lít CO2 (đktc).
1. Xác định công thức phân tử, công thức cấu tạo của E?
2. A là axit cacboxylic tạo ra E. Một hỗn hợp X gồm A và 3 đồng phân cấu tạo của nó
đều phản ứng được với dung dịch NaOH (vừa đủ), cô cạn dung dịch sau phản ứng được chất
rắn B và hỗn hợp hơi D. Cho D tác dụng với dung dịch AgNO3 trong NH3 dư cho 21,6 gam
Ag. Nung B với NaOH rắn và CaO rắn, dư trong điều kiện không có không khí được hỗn
hợp hơi F. Đưa F về nhiệt độ thường thì có một chất ngưng tụ G còn lại hỗn hợp khí N. G
tác dụng với Na dư sinh ra 1,12 lít khí H2 (đktc). Hỗn hợp khí N qua Ni nung nóng cho hỗn
hợp khí P. Sau phản ứng thể tích hỗn hợp khí giảm 1,12 lít (đktc) và tỉ khối so với hiđro là
8. Tính khối lượng chất A và khối lượng chất rắn B? Biết rằng các phản ứng xảy ra hoàn
toàn.
Cho biết: H= 1; N= 14; C= 12; O=16; Na = 23; P =31; S = 32; Ag =108; Cu =64;
Fe =56; Al =27; Ca =40; Ba =137.
---------------------------HẾT---------------------------

Họ và tên thí sinh :....................................................... Số báo danh ........................................

Họ và tên, chữ ký: Giám thị 1:...................................................................................................

Họ và tên, chữ ký: Giám thị 2:...................................................................................................

http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi – tài liệu file word mới nhất 3
 SỞ GD&ĐT NINH BÌNH HDC ĐỀ THI CHỌN HSG LỚP 12 THPT
Kỳ thi thứ hai - Năm học 2012 – 2013
MÔN: HÓA HỌC
Ngày thi 18/12/2012

(Hướng dẫn chấm gồm 05 trang)

Câu Đáp án Điểm
1. ( 1,25 điểm)
Cấu hình electron:
11 Na: 1s22s22p63s1  Na+: 1s22s22p6
12 Mg: 1s22s22p63s2  Mg2+: 1s22s22p6
13 Al: 1s22s22p63s22p1Al3+: 1s22s22p6 0,25

8O2-: 1s22s22p6 và 9F-: 1s22s22p6

- Đi từ trái sang phải trong một chu kì bán kính nguyên tử giảm dần nên R: Na>Mg>Al.
0,25
- Vì các ion Na+, Mg2+, F-, O2- đều có cấu hình electron của Ne, nên bán kính của chúng
giảm dần khi điện tích hạt nhân tăng.
0,25
- Các nguyên tố Na, Mg, Al còn thêm một lớp electron nên bán kính phải phải lớn hơn
bán kính của các ion.
0,25
- Do đó thứ tự giảm bán kính hạt như sau:
Câu 1
R: 11Na>12Mg>13Al>8O2- >9F->11Na+>12Mg2+>13Al3+.
0,25
(3,5
2. (1,25 điểm)
điểm)
- Hòa tan A vào nước chỉ có các phản ứng:
BaO + H2O → Ba(OH)2
Al2O3 +Ba(OH)2→ Ba(AlO2)2 + H2O 0,25
- Phần không tan B gồm: Fe3O4, Al2O3 dư (do E tan một phần trong dung dịch NaOH)
nên dung dịch D chỉ có Ba(AlO2)2. Sục khí CO2 dư vào D:
Ba(AlO2)2 + 2CO2 + 4H2O → 2Al(OH)3 + Ba(HCO3)2 0,25

- Cho khí CO dư qua B nung nóng có phản ứng:

0,25
Fe3O4 + 4CO 3Fe + 4CO2

- Chất rắn E gồm: Fe, Al2O3. Cho E tác dụng với dung dịch NaOH dư:
Al2O3 + 2NaOH → 2NaAlO2 + H2O
0,25
- Chất rắn G là Fe. Cho G tác dụng với H2SO4 dư, KMnO4:

http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi – tài liệu file word mới nhất 4
 Fe + H2SO4 → FeSO4 + H2

10FeSO4+2KMnO4+8H2SO4 → 5Fe2(SO4)3+2MnSO4 + K2SO4 + 8H2O

0,25
3. (1,0 điểm)
a) Màu vàng của dung dịch FeCl3 nhạt dần tạo kết tủa đỏ nâu và có khí bay lên:
3Na2CO3 + 2FeCl3 +3H2O 2Fe(OH)3 + 3CO2 + 6NaCl 0,25
b) Màu vàng của dung dịch FeCl3 nhạt dần xuất hiện kết tủa trắng đục của S mới sinh :
H2S + 2FeCl3 2FeCl2 + S + 2HCl. 0,25

c) Màu vàng của dung dịch FeCl3 nhạt dần, khi cho tinh bột vào màu của dung dịch
chuyển thành màu xanh.
2KI + 2FeCl3 2FeCl2 +I2 +2KCl 0,25

d) NaHSO4 + Na2CO3 Na2SO4 + NaHCO3

Khi đun nóng có khí bay lên: 2NaHCO3 Na2CO3 + CO2+H2O.

0,25
Câu 2 1 (1,0 điểm)
(2,0 Ca3(PO4)2 + 2H2SO4 đặc, t0 Ca(H2PO4)2 + 2CaSO4
 Supephotphat đơn chứa Ca(H2PO4)2 và CaSO4 có tỷ lệ mol là 1:2
điểm)  Có 234 gam Ca(H2PO4)2 (1 mol) sẽ có 272 gam CaSO4 (2 mol) 0,25
msupephotphat = 506 gam. Có 2 mol P  1 mol P2O5 (142 gam) 0,25

0,25
 100 kg supephotphat đơn chứa = = 28,06 (kg)
0,25
2 (1,0 điểm)
AlCl3 + 3NaOH  Al(OH)3 + 3NaCl
Có: 0,25 0,1125 mol

 AlCl3 dư = 0,2125 (mol) [Al3+ ] = = 0,53125 (M)

0,25
Al3+ + 2H2O AlOH2+ + H3O+ K= 1,4.10-5
Ban đầu: 0,53125 0 0 (M)
Cân bằng: 0,53125-x x x (M)

Áp dụng công thức : K = = 1,4.10-5

0,25
(T/mãn)
Ta có: x2 + 1,4.10-5x – 7,4375.10-6 = 0 
(Loại)

http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi – tài liệu file word mới nhất 5
 0,25
pH = -lg(2,72.10-3) = 2,5654.

0,25

Al + NaOH + H2O  NaAlO2 + H2 

0,08 0,08 0,12 (mol) 0,25

 NaOH dư 0,04 mol; nAl = 0,08 mol  mAl = 2,16 (gam)
NaOH + HCl  NaCl + H2O
0,04 0,04 (mol)
NaAlO2 + 4HCl  NaCl + AlCl3 + 2H2O 0,25
0,08 0,32 (mol)
 HCl dư 0,38 mol
C+ HNO3 được khí duy nhất  FeCO3 đã phản ứng hết khi phản ứng với dung dịch HCl
FeCO3 + 2HCl  FeCl2 + CO2 + H2O 0,25

CO2 + Ca(OH)2  CaCO3 + H2O

0,25
 = = 0,1 mol;  = 11,6 (gam)

Câu 3  HCl dư 0,18 mol.

B là hỗn hợp khí có CO2 và H2 nên có phản ứng Fe và HCl 0,25
(3,5
điểm) 2HCl + Fe  FeCl2 + H2
 Trường hợp 1: Fe hết
Cu + 4HNO3 đặc Cu(NO3)2 + 2NO2  + 2H2O

0,025 0,025 0,05 (mol) 0,25

 mCu = 1,6 (gam).

mFe = 20  mCu  mAl  = 4,64 (gam)

0,25
- Với nFe  0,083 < 0,09 nên thỏa mãn.

2Cu(NO3)2 2CuO + 4NO2 + O2

0,025 0,025 (mol) 0,25

 m = mCuO = 2 gam
 Trường hợp 2: Fe dư

phản ứng = ½ nHCl = 0,09 (mol). Gọi Fe dư: x mol; Cu: y mol (với x, y > 0)
0,25
mFe dư + mCu = 20  mFe phản ứng  mAl  = 1,2 (gam)

http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi – tài liệu file word mới nhất 6
 Cu + 4HNO3 đặc Cu(NO3)2 + 2NO2  + 2H2O
0,25
Fe + 6HNO3 đặc Fe(NO3)3 + 3NO2  + 3H2O

56x + 64y = 1,2 (*)

0,25
 = 3x + 2y = 0,05 (mol) (2*)

Giải hệ phương trình (*) & (2*) được x = 0,01; y = 0,01 mol 0,25

 mCu = 0,64 gam; mFe (dư) = 0,56 gam

 mFe = mFe (p/ứng) + mFe (dư) = 5,6 gam. 0,25

Cu(NO3)2 CuO + 2NO2 + ½ O2

2Fe(NO3)3 Fe2O3 + 6NO2 + O2

0,25
m = mCuO + = 1,6 gam.

1 (1,25 điểm)
Dùng dung dịch AgNO3/NH3 dư phân biệt được 2 nhóm:
Nhóm 1: Có kết tủa Ag: CH2=CH-CHO, HCHO 0,25
Nhóm 2: Không có hiện tượng gì: CH2=CH-CH2-OH, CH2=CH-COOH, CH3CH2OH

CH2=CH-CHO+2AgNO3+3NH3+H2O CH2=CH-COONH4+2Ag + 2NH4NO3

HCHO + 4AgNO3 + 6NH3 + 2H2O (NH4)2CO3 +4Ag + 4NH4NO3

0,25
Hoặc: HCHO + 2AgNO3 + 3NH3 + H2O NH4HCO3 +2Ag + 2NH4NO3

*Nhóm 1: Cho tác dụng với dung dịch Br2/CCl4 chất nào làm mất màu nâu đỏ của dung
dịch brom  CH2=CH-CHO.
Câu 4
CH2=CH-CHO + Br2 CH2Br-CHBr-CHO
(3,0 0,25
Chất không làm mất màu dung dịch Br2/CCl4 là HCHO
điểm)
*Nhóm 2: - Dùng quỳ tím n/biết được dung dịch CH 2=CH-COOH làm quỳ tím chuyển
0,25
màu đỏ. D/dịch không làm đổi màu quỳ tím là: CH2=CH-CH2-OH, CH3CH2OH.
- Dùng dung dịch brom để nhận biết:
Chất làm mất màu dung dịch brom trong CCl4 là: CH2=CH-CH2-OH
CH2=CH-CH2-OH + Br2  CH2Br-CHBr-CH2OH
Chất không làm mất màu dung dịch brom là: CH3CH2OH
0,25
Chú ý: Nhận biết được một chất được 0,25 điểm.
2 (1,75 điểm)
C5H6O3 có công thức cấu tạo là: CH2=CH-OOC-CH2-CHO.
Phương trình phản ứng:
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi – tài liệu file word mới nhất 7
 CH2=CH-OOC-CH2-CHO + H2O CH3CHO + HOOC-CH2-CHO 0,25

CH3CHO + 2AgNO3 + 3NH3 + H2O CH3COONH4 +2Ag + 2NH4NO3 0,25

CH3COONH4 + NaOH CH3COONa + NH3 + H2O
0,25
CH3COONa + NaOH CH4 + Na2CO3
0,25

+2AgNO3+4NH3+H2O H4NOOC-CH2-COONH4+2Ag +2NH4NO3

0,25

H4NOOC-CH2-COONH4 + 2NaOH NaOOC-CH2-COONa + 2NH3 + 2H2O

NaOOC-CH2-COONa + 2NaOH CH4 + 2Na2CO3
0,25

0,25
Câu 5 1 (0,75 điểm)
(4,0 CO2 + Ba(OH)2  BaCO3 + H2O
điểm) = = 0,36 (mol); + = 23,4 gam  = 0,42 (mol)

Trong 50,4 lít không khí: = 0,45 (mol); = 1,8 (mol)

Khí thoát ra là N2: = 1,86 (mol) > ( không khí )  P/ứng cháy sinh ra 0,06 mol N2.
0,25
Gọi A là CxHyOzNt (x, y, z nguyên dương).

CxHyOzNt + ( )O2  xCO2 + H2O + N2

0,12 0,45 0,36 0,42 0,06 (mol)

 x = 3; y = 7; z = 2; t = 1.
0,25
Vậy A là C3H7O2N.

0,25
2 (1,5 điểm)
 B làm mất màu dung dịch Br2 nhưng không mất màu dung dịch KMnO 4  B là
metylxiclopropan.
xiclo-C3H5 -CH3+ Br2  CH3-CHBr-CH2-CH2Br 0,25

 F không làm mất màu dung dịch Br2  F là xiclobutan. 0,25

 A, D, E phản ứng với H2 chỉ thu được một sản phẩm  A, D, E có cùng mạch cacbon
(anken không nhánh).
0,5
C4H8 + H2 CH3-CH2-CH2-CH3

 Sản phẩm từ D, E là cặp đồng phân hình học. Nhiệt độ sôi của E cao hơn  E là cis-

http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi – tài liệu file word mới nhất 8
 but-2-en; D là trans-but-2-en.
 A phải là but-1-en.
 C phải là 2-metylpropen. 0,25
0,25
3 (1,75 điểm)
* Điều chế axit succinic.

CH2=CHCH=CH2 + Br2 dd Br-CH2-CH=CH-CH2-Br 0,25

0,25
Br-CH2-CH=CH-CH2-Br + 2NaOH loãng  HOCH2CH=CHCH2OH+ 2NaBr

HOCH2CH=CHCH2OH + H2 HOCH2CH2CH2CH2OH
0,25
HOCH2CH2CH2CH2OH + 2CuO OHC-CH2-CH2-CHO+2Cu+2H2O 0,25
OHC-CH2-CH2-CHO + O2 HOOCCH2CH2COOH 0,25

* Điều chế axeton

CH2=CHCH=CH2 + 2H2 CH3CH2CH2CH3

0,25
CH3CH2CH2CH3 CH2=CH-CH3 + CH4

CH2=CH-CH3 + H2O

+ CuO + Cu + H2O 0,25

1. (1,5 điểm)
Đặt CTTQ E: CxHyOz (x, y, z nguyên dương).

n = 0,12mol; = 0,07 mol mC = 1,44 gam; mH = 0,14 gam; mO= 0,96 gam. 0,25

Ta có tỷ lệ: x: y: z = 6:7:3 CTPT của E: (C6H7O3)n

0,25
Ta có: n :n = 1: 3. Vậy E có 3 chức este, Suy ra E có 6 nguyên tử oxi (n = 2).
Vậy CTPT E: C12H14O6 ( M= 254 g/mol).
Câu 6
(4,0 Vậy E: (RCOO)3R'. 0,25
điểm) (RCOO)3R’+ 3NaOH 3RCOONa + R’(OH)3 (1)

Có: (mol)

n = 0,3mol .

Do tỷ lệ . Vậy R có 3 nguyên tử C.
0,25

Vậy CTCT ancol: CH2OH-CHOH-CH2OH ( Glixerol)

http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi – tài liệu file word mới nhất 9
 Ta có: m = 254.0,1 +12 - 0,1.92 = 28,2gam

Từ (1): M = 28,2/0,3 = 94 R = 27 ( C2H3-)

0,25
Vậy CTCT E:

0,25
2. (2,5 điểm)
CTCT A: CH2=CH-COOH (x mol), 3 đồng phân đơn chức là este : HCOOCH=CH2 (y
0,5
mol); este vòng và có tổng số mol là z (mol)

CH2=CH-COOH + NaOH CH2=CH-COONa + H2O (2)

HCOOCH=CH2 + NaOH HCOONa + CH3CHO (3)

0,25

+ NaOH HOCH2-CH2-COONa (4)

+ NaOH CH3-CH(OH)-COONa (4’)

Hỗn hợp hơi (D): CH3CHO, H2O(h).

CH3CHO+2AgNO3+3NH3+H2O CH3COONH4+2Ag+2NH4NO3 (5)
0,25
Chất rắn (B):
CH2=CH-COONa; HCOONa; HOCH2-CH2-COONa và CH3-CH(OH)-COONa

CH2=CH-COONa + NaOH (r) CH2=CH2 + Na2CO3 (6)

HCOONa + NaOH (r) H2 + Na2CO3 (7)

HOCH2-CH2-COONa + NaOH CH3-CH2-OH + Na2CO3 (8) 0,25

CH3-CH(OH)-COONa + NaOH CH3-CH2-OH + Na2CO3 (8’)

Hỗn hợp hơi (F): C2H4; H2, C2H5OH (G)
Hỗn hợp (N) : C2H4 + H2 C2H6 (9)
0,25
(G) : 2C2H5OH + 2Na 2C2H5ONa + H2 (10)
Từ (3,5): y = 0,1(mol)

Từ (3,7): n = 0,1(mol)

http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi – tài liệu file word mới nhất 10
 Từ (9). Độ giảm số mol của N = 0,05 mol = n (pứ)

= 8.2 = 16 ( do mP = mN ) nên P gồm: H2 dư và C2H6 (p/ứng hoàn toàn).

Ta có: nP = n N - 0,05 = x + 0,1 - 0,05 = (x + 0,05) mol;
mN = (28x + 0,2)gam

Suy ra: = =16 x = 0,05 mol. 0,25

Từ (4,8,10): có = 0,05 mol z = 0,1 mol.

0,25
Vậy: x = 0,05mol m(CH2=CH-COOH) = 3,6 gam.
y = 0,1mol và z = 0,1mol. 0,25
mrắn B = 94.x+68.y+112.z = 94.0,05+68.0,1+0,1.112=22,7 gam.
0,25
Chú ý: HS làm theo cách khác vẫn cho đủ điểm, điểm làm tròn đến 0,25.
-----------Hết-----------

http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi – tài liệu file word mới nhất 11