ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΔΠΜ61

ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΡΩΤΗ

Τίτλος: Συγκριτική ανάλυση επικοινωνιακών δράσεων στα

μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

ΌΝΟΜΑ ΦΟΙΤΗΤΗ: ΤΣΑΜΠΑ ΜΑΡΙΝΑ

Επιβλέπων καθηγητής: Κα Κατερίνα Διαμαντάκη

Οκτώβρης – Νοέμβρης 2016

ΑΘΗΝΑ
 Περιεχόμενα

Εισαγωγή ………………………………………………………………………………….……....3

1. Η Έννοια της Επικοινωνίας ……………………………………………………………4

1.1 Πολιτιστική Επικοινωνία .…………………………………………………….………6

1.2 Μοντέλα Επικοινωνίας .........……………………………………………………..7

2. Οι επικοινωνιακές δράσεις και τα μέσα κοινωνικής

δικτύωσης.............................................................................11

2.1 Η δράση του Βυζαντινού Μουσείου για τη συλλογή του

Ερμιτάζ………………………………………………………………….…………….……………13

2.2 Η δράση του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης για την έκθεση του
καλλιτέχνη Ai Weiwei ………………………………………………….…………………15

2.3 Εξέταση και αξιολόγηση των επικοινωνιακών δράσεων του

Βυζαντινού και του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης
………………………………………………………………………………………….….......……17

Συμπερασματικές παρατηρήσεις ………………………………………………………20

Βιβλιογραφία ……………………………………………………..……………………………21

2
 Εισαγωγή
Η ιστορική εμπειρία μας διδάσκει ότι η επικοινωνία αποτελεί
μια από τις βασικότερες ανάγκες του ανθρώπου. Ως έννοια, έχει
απασχολήσει αρκετούς μελετητές εδώ και αρκετές δεκαετίες. Σε
πολλές περιπτώσεις οι ορισμοί που έχουν δοθεί,
αλληλοσυμπληρώνονται για να δοθεί μια πιο ολοκληρωμένη άποψη.
Στο πλαίσιο αυτής της εργασίας ερευνώνται σημαντικές πληροφορίες
για την επικοινωνία και τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την
επίτευξή της, καθώς και για τους στόχους της. Θα αναλυθούν τα
επικοινωνιακά μοντέλα και οι θεωρητικές προσεγγίσεις και θα
εξεταστεί η σύνδεσή της με τα ψηφιακά μέσα και την τεχνολογία. Θα
γίνει αναφορά για τα κοινωνικά δίκτυα και τον τρόπο που μέσω
αυτών μεγάλοι πολιτιστικοί οργανισμοί προσπαθούν να
επικοινωνήσουν με το κοινό. Τέλος, θα αναλυθούν δύο
παραδείγματα που σχετίζονται με την επικοινωνιακή δράση στα μέσα
κοινωνικής δικτύωσης, που οι μεγάλοι φορείς χρησιμοποιούν για να
προσελκύσουν το κοινό τους.

3
 1. Η Έννοια της Επικοινωνίας
Η επικοινωνία είναι μία έννοια, που έχει απασχολήσει αρκετούς
μελετητές τα τελευταία χρόνια και για την οποία έχουν διατυπωθεί
αρκετοί ορισμοί και θεωρίες. Σύμφωνα με τον Schramm, όπως
αναφέρει ο Καστόρας, η διεθνής ονομασία για την επικοινωνία, είναι
η λέξη «communication» και η ρίζα της προέρχεται από τη λατινική
λέξη «communis» όπου σημαίνει κοινός. Άρα, η επικοινωνία
βασίζεται «στη δημιουργία κάτι κοινού μεταξύ δύο ή περισσότερων
ανθρώπων με την ανταλλαγή πληροφοριών, ιδεών, απόψεων και
αισθημάτων» (Καστόρας, 2002, σ.19).

Ως επικοινωνία, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί μια ανώτερη

μορφή έκφρασης του ανθρώπου, απαραίτητη για τη λειτουργία και
ύπαρξη του (Ψύλλα, 1991. σ.106). Είναι μια κοινωνική λειτουργία
που ακολουθεί το ανθρώπινο είδος από την αρχή του έως και
σήμερα, καθώς και την ανταλλαγή μηνυμάτων από την πηγή στον
δέκτη σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον (Καστόρας, 2002,
σ.19,33). Με πιο απλά λόγια, είναι ο τρόπος με τον οποίο μία
πληροφορία μεταφέρεται από ένα μέρος σε κάποιο άλλο ή απο έναν
ομιλιτή σε έναν ακροατή
(http://www.skillsyouneed.com/general/what-is-
communication.html , 13/11/2016). Επίσης, πρέπει να επισημανθεί
πως το μέσο με το οποίο ένα μήνυμα μεταφέρεται από την πηγή
στον δέκτη, λέγεται μέσο επικοινω νίας (Καστόρας, 2002, σ.19,33).

Τα μέσα της επικοινωνίας έχουν την ικανότητα να μεταδίδουν

μεγάλο αριθμό μηνυμάτων σε έναν αρκετά μεγάλο αριθμό δεκτών,
χωρίς να είναι απαραίτητο να βρίσκονται όλοι στο ίδιο μέρος ή στον
ίδιο χώρο. Υπάρχουν αρκετοί τρόποι ώστε να μεταδοθεί έναν
μήνυμα, όπως είναι τα οπτικοακουστικά μέσα, όπου ή λήψη του
μηνύματος θα είναι πιθανόν ίδια για όλους τους δέκτες, ή όπως είναι
τα έντυπα μέσα επικοινωνίας, όπου τα μηνύματα θα λαμβάνονται

4
από τους δέκτες μέσω περιοδικών, εφημερίδων, ή βιβλίων. Το πιο
σημαντικό όμως μέσο επικοινωνίας από τα παραπάνω, καθίσταται το
οπτικοακουστικό, όπου έντονα συναγωνίζεται οποιοδήποτε άλλο
μέσο επικοινωνίας (Καστόρας, 2002, σ.19-20).

Σημαντικοί παράγοντες για την επιδίωξη της επικοινωνίας,

είναι η πηγή, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, ο πομπός, το μέσο, το
μήνυμα και ο δέκτης. Η πηγή (source) είναι το βασικό και πρώτο
σημείο για την έναρξη της επικοινωνίας, από όπου μέσω της
πληροφορίας σχηματίζεται ένα μήνυμα. Πηγή θεωρείται οτιδήποτε
μπορεί να δώσει μια πληροφορία ή να στείλει ένα μήνυμα
(Καστόρας, 2002, σ.39). Ως πομπός (sender/transmitter), μπορεί να
θεωρηθεί οτιδήποτε έχει τη δυνατότητα να εκπέμπει το μήνυμα μιας
πηγής σε κάποιο δέκτη (Καστόρας, 2002, σ.39).

Το μέσο (medium), στο οποίο αναφερθήκαμε και νωρίτερα,

είναι καθετί που μπορεί να χρησιμοποιήσει μια πηγή προκειμένου να
σταλθεί ένα μήνυμα από τον πομπό στο δέκτη. Ως μέσα μπορούν να
θεωρηθούν πολλά πράγματα, όπως είναι τα μέσα μαζικής
επικοινωνίας, τα οποία έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν
σημαντικές κοινωνικές ομάδες και να τις στρέψουν στην επιθυμητή
κατάσταση (Καστόρας, 2002, σ.39).

Ως μήνυμα (message), θεωρείται το συνειδητό ερέθισμα που

στέλνεται από μία πηγή στο δέκτη σκοπεύοντας να επηρεάσει τη
συμπεριφορά του προς μία επιθυμητή κατεύθυνση με σκοπό να του
προκαλέσει μία επιθυμητή αντίδραση (Καστόρας, 2002, σ.40). Ως
δέκτης (receiver) μπορεί να θεωρηθεί καθετί που μπορεί να λάβει
ένα μήνυμα ή μια πληροφορία. Ο δέκτης χαρακτηρίζεται από το
κύρος του, την αξιοπιστία του και την ικανότητά του να
αποκωδικοποιήσει με σωστό τρόπο το περιεχόμενο ενός μηνύματος
που πρώτα δέχτηκε από μια πηγή (Καστόρας, 2002, σ.40).

5
 Σύμφωνα με τα παραπάνω, καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως
για να ξεχωρίζουμε εύκολα τους τρεις παράγοντες της επικοινωνίας,
θα πρέπει να ταυτίζουμε την πηγή με το σημείο από όπου οι
πληροφορίες αρχίζουν να δίνουν ένα μήνυμα, τον πομπό ως μια
ηλεκτρονική συσκευή όπου με τη χρήση της τεχνολογίας το μήνυμα
θα εκπέμπεται στο δέκτη και το μέσο, το οποίο αποτελεί τον τρόπο
με τον οποίο μία πηγή θα χρησιμοποιείται προκειμένου να στείλει το
μήνυμά της (Καστόρας, 2002, σ.39-40).

1.1 Πολιτιστική Επικοινωνία

Η πολιτιστική επικοινωνία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και
ως πολιτική επικοινωνία μέσα από μία σειρά ορισμών που έχουν
δοθεί για αυτήν την έννοια. Υπάρχουν αρκετές και διαφορετικές
οπτικές γωνίες για την πολιτιστική επικοινωνία και σε αρκετές
περιπτώσεις μπορούν να αλληλοσυμπληρωθούν, ώστε να δοθεί μια
καλύτερη και πιο ολοκληρωμένη ερμηνεία. Η πολιτιστική επικοινωνία
αποτελεί ένα σύνολο από τεχνικές και μέσα, τα οποία μπορεί να
διαθέσει μία χώρα προκειμένου να προωθήσει τον πολιτισμό της.
Επίσης, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και η ανάγκη κάθε χώρας να
βρει κοινά στοιχεία του πολιτισμού της με κάποια άλλη και να
δημιουργηθεί μια σχέση αλληλεγγύης και ανταλλαγής διαφόρων
πολιτισμικών στοιχείων. Τέλος, ένα πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό
της πολιτιστικής επικοινωνίας, είναι και η σύνδεσή της με τους
διάφορους πολιτιστικούς οργανισμούς (Μπαντιμαρούδης, 2011,
σ.15-17).

Ένας σύγχρονος πολιτιστικός οργανισμός οφείλει διατηρεί

άριστες σχέσεις με την ψηφιακή τεχνολογία. Ενδεχομένως καμία
πολιτιστική οντότητα δεν μπορεί να εξαιρεθεί από την ανάγκη αυτή,

6
γεγονός που καθιστά την ύπαρξη και την κατανόηση της τεχνολογίας
απαραίτητες για την καλή λειτουργία του οργανισμού εφόσον
σήμερα βιώνουμε στην καθημερινότητά μας την ψηφιακή
επικοινωνία (Μπαντιμαρούδης, 2011, σ.119).

1.2 Μοντέλα Επικοινωνίας

Εκτός όμως από την ψηφιακή επικοινωνία, είναι πολύ

σημαντικό να γίνει αναφορά και στην στρατηγική της επικοινωνίας, η
οποία ορίζεται ως το περιεχόμενο σχεδίασης βασικών λειτουργιών
και αξιοποίησης όλων των απαραίτητων μέσων για την υλοποίηση
του τελικού σκοπού, δηλαδή του επιθυμητού αποτελέσματος που θα
επιτευχθεί μέσω της στρατηγικής αυτής (Καστόρας, 2002, σ.87).

Για την επίτευξη της στρατηγικής αυτής, υπάρχουν διάφορα

αποτελεσματικά και χρηστικά μοντέλα, καθένα από τα οποία μπορεί
να ανταποκριθεί σε διαφορετική θεωρία πάνω στη διαδικασία της
επικοινωνίας. Καθώς το κοινωνικό περιβάλλον μεταβάλλεται διαρκώς
όπως και οι συνθήκες διαβίωσης, διάφορα μοντέλα και θεωρίες
επικοινωνίας λαμβάνουν χώρα με σκοπό, είτε να συμπληρώσουν τα
παλαιότερα είτε να προτείνουν διαφορετικές ή νέες ιδέες. Αυτό να
σημαίνει πως η επικοινωνιακή διαδικασία είναι μία συνεχής
λειτουργία που συμβαίνει στον κοινωνικό περίγυρο και που πρέπει
να συμβαδίζει ανάλογα με τις περιστάσεις και τις νέες ανάγκες της
επικοινωνίας (http://dinachatzina.blogspot.gr/2013/12/blog-
post_8035.html, 13/11/2016).

Μερικά από τα πιο σημαντικά μοντέλα επικοινωνίας τα οποία

και θα αναλυθούν περισσότερο παρακάτω, είναι το γραμμικό
μοντέλο, το κυβερνητικό και το συστημικό μοντέλο (Ψύλλα, 1991.
σ.108-109).

7
 Το γραμμικό μοντέλο θεώρησης της επικοινωνίας ορίζει την
επικοινωνία ως μία γραμμική και απλή μετάδοση των πληροφοριών
ανάμεσα σε πομπό και δέκτη. Η επικοινωνία ταυτίζεται με την
πληροφόρηση, το μήνυμα θεωρείται δεδομένο από τον πομπό και ο
δέκτης λαμβάνει το μήνυμα έχοντας πλήρη άγνοια (Ψύλλα, 1991.
σ.108-109). Βασικοί εκπρόσωποι αυτής της θεωρίας-μοντέλου, είναι
οι Shannon (1916-2001) και Weaver (1894-1978).

Εικ. 1. Γραμμικό μοντέλο.

Ένα ακόμη σημαντικό μοντέλο γραμμικής θεώρησης είναι αυτό

του HaroldLasswell (1902-1978). Ο Lasswell περιέγραψε ένα
μοντέλο επικοινωνίας βασισμένο στις εξής ερωτήσεις:

 Ποιος;
 Λέει τι;
 Σε ποιον;
 Με ποιο μέσο;
 Με ποιο αποτέλεσμα;

(http://communicationtheory.org/lasswells-model/, 13/11/2016).
Προσπάθησε επίσης να δώσει όρια στη διαδικασία της επικοινωνίας.
Για τον Lasswell, η επικοινωνία είναι μία απλή πράξη μετάδοσης
μηνυμάτων και χωρίς καμιά αμφιβολία ο πομπός επρόκειτο να
επηρεάσει άμεσα το δέκτη. Βέβαια, αυτό το μοντέλο δεν θεωρείται
από τα πλέον ισχυρά σύμφωνα με τα δεδομένα της ψηφιακής

8
επικοινωνίας. Οι σχέσεις μεταξύ πομπού και δέκτη έχουν πλέον
καταστεί μη γραμμικές και απρόβλεπτες (Μπαντιμαρούδης, 2011,
σ.22-24).

Το κυβερνητικό μοντέλο διαφέρει από το γραμμικό. Πλέον δεν

δίνεται έμφαση στο μήνυμα, αλλά στους στόχους που πρέπει να
εκπληρωθούν από τη μετάδοση ενός μηνύματος. Η επικοινωνία
αλλάζει χαρακτήρα στο μοντέλο αυτό και δεν θεωρείται πια το μέσο
μετάδοσης της πληροφορίας, αλλά το μέσο επίτευξης ορισμένων
στόχων. Το μοντέλο αυτό είναι βασισμένο στο γεγονός ότι όλοι οι
άνθρωποι αντιδρούν με τον ίδιο τρόπο σε όλα τα ερεθίσματα
(Ψύλλα, 1991. σ.108-109).

Εικ. 2. Το κυβερνητικό μοντέλο.

Το συστημικό μοντέλο δεν θεωρεί τη μετάδοση των

πληροφοριών ως μια απλή διαδικασία της επικοινωνίας, αλλά ούτε
και σαν μέσο επίτευξης ορισμένων στόχων. Το μοντέλο αυτό τονίζει
τις σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους, καθώς και με τα μέσα
επικοινωνίας και με το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζουν. Αποτελεί
επίσης μία ενότητα όπου όλα τα απαρτιζόμενα μέλη της λειτουργούν
με αλληλεξάρτηση αλλά την ίδια ώρα εξαρτώνται και από το
κοινωνικό περιβάλλον με το οποίο συναναστρέφονται.

9
 Εικ. 3. Συστημικό μοντέλο.

Πρέπει να σημειωθεί πως υπάρχουν μοντέλα τα οποία δεν

βασίζονται αποκλειστικά στη διαδικασία της επικοινωνίας. Σύμφωνα
με τον Fiske, υπάρχει όμως και μια διαφορετική προσέγγιση, η οποία
δίνει έμφαση στο σημείο. Η προσέγγιση αυτή ονομάζεται σημειωτική.
Η σημειωτική αποτελείται από τρεις κατηγορίες:

1. Το ίδιο το σημείο, δηλαδή τη μελέτη των διαφορετικών ειδών

των σημείων, τους πολλούς και διάφορους τρόπους με τους
οποίους μπορεί να μεταδοθεί ένα νόημα και τον τρόπο με τον
οποίο τα νοήματα συνδέονται με τους ανθρώπους που τα
χρησιμοποιούν.
2. Τα συστήματα στα οποία οργανώνονται τα σημεία, δηλαδή οι
τρόποι που αναπτύχθηκαν προκειμένου να καλυφθούν οι
ανάγκες μιας κοινωνίας και της κουλτούρας.
3. Την κουλτούρα μέσα από την οποία λειτουργούν οι κώδικες και
τα σημεία.

Βασική διαφορά της σημειωτικής προσέγγισης και του

γραμμικού μοντέλου θεωρίας, είναι ότι η σημειωτική δίνει
περισσότερη έμφαση στο κείμενο, ενώ το γραμμικό μοντέλο όχι.
Στη σημειωτική ο δέκτης (όπου προτιμάται η λέξη αναγνώστης)
έχει πολύ σημαντικό και ενεργητικό ρόλο από κάθε άλλο μοντέλο
και «συντελεί στην παραγωγή του νοήματος», δίνοντας έμφαση

10
 στις εμπειρίες του και σε όλα όσα θα μπορούσε να
ευαισθητοποιηθεί (2010, σ.51-52).

2. Οι επικοινωνιακές δράσεις και τα μέσα

κοινωνικής δικτύωσης

Είναι πλέον ευρέως διαδεδομένο ότι τα μουσεία αξιοποιούν τα

μέσα κοινωνικής δικτύωσης προκειμένου να επικοινωνήσουν με
διάφορες ανθρώπινες ομάδες. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης
χρησιμοποιούνται όχι μόνο από μεμονωμένα άτομα, αλλά και από
διάφορους φορείς σε παγκόσμιο επίπεδο, γεγονός που θεωρείται ότι
διαπερνά περιορισμούς όπως είναι η ηλικία, το φύλο και η κοινωνική
τάξη (http://www.archaiologia.gr/ ,13/11/2016).

Τα μουσεία από την άλλη, καλούνται να ανακαθορίσουν μέσω

των δυνατοτήτων που τους δίνονται από τα μέσα κοινωνικής
δικτύωσης τα μοντέλα επικοινωνίας και να περάσουν στο στάδιο της
μετάδοσης πληροφορίας από τον οργανισμό στον χρήστη-επισκέπτη.
Όμως, πρέπει να τονιστεί πως η πρωτοβουλία αναζήτησης της
επικοινωνίας ανήκει πλέον και στον χρήστη-επισκέπτη και όχι
απαραίτητα στο μουσείο. Δηλαδή ο επισκέπτης, δεν περιμένει από
τον φορέα να του παρουσιάσει ευκαιρίες επικοινωνίας, μέσω των
μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ο καθένας μπορεί πλέον και αναζητά
αυτό που ενδεχομένως ψάχνει αυθόρμητα και ατομικά. Με τον καιρό
οι νέες τεχνολογίες ασχολούνται όλο και πιο δραστικά με τα θέματα
επικοινωνίας και έτσι δημιουργούνται νέες δυνατότητες
επικοινωνίας(http://www.archaiologia.gr/, 13/11/2016).

Πιο συγκεκριμένα το Face book, ως μέσω κοινωνικής

δικτύωσης, αποτελεί έναν τρόπο προώθησης διαφόρων δράσεων των

11
μουσείων. Η σωστή χρήση του Face book, συνδέεται με το πόσο
αποτελεσματικά ένα μουσείο είναι σε θέση να αξιοποιήσει όλα τα
μέσα επικοινωνίας. Άρα, σαν μέσο, το κοινωνικό αυτό δίκτυο
προσφέρει στα μουσεία την ευκαιρία να δημιουργούν σχέσεις με το
κοινό, να ενισχύουν τη συνεργασία, να προκαλούν την ενεργή
συμμετοχή του κοινού και να συμβάλουν στην ευχάριστη εμπειρία
του επισκέπτη (http://www.archaiologia.gr/ , 13/11/2016).

Παρακάτω θα γίνει ανάλυση δύο επικοινωνιακών δράσεων

μέσω του Facebook από δύο διαφορετικούς πολιτιστικούς
οργανισμούς.

12
 Εικ. 4. Ανάρτηση βίντεο από το Βυζαντινό Μουσείο σε σχέση με την περιοδική
συλλογή του Ερμιταζ.

2.2 Η δράση του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης για

την έκθεση του καλλιτέχνη AiWeiwei

Το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης εγκαινίασε την έκθεση Ai

Weiwei at Cycladic, την πρώτη μεγάλη έκθεση του καλλιτέχνη και
ακτιβιστή στην Ελλάδα. Ο σκοπός της έκθεσης ήταν να έρθει σε
επαφή το κοινό με τα πολλά και σημαντικά έργα του καλλιτέχνη,
ενώ έμφαση δόθηκε στις δράσεις που ανέπτυξε ο καλλιτέχνης τους
τελευταίους μήνες στην Ελλάδα, καταγράφοντας το προσφυγικό
ζήτημα. Η έκθεση αυτή ονομάστηκε «AiWeiweiatCycladic» και
διήρκησε από τις 20/05/2016 έως και τις 30/10/2016
(https://www.cycladic.gr/page/ai-weiwei-at-cycladic , 13/11/2016).

13
 Σημαντική μπορεί να χαρακτηριστεί και η δράση του Μουσείου
Κυκλαδικής Τέχνης για τη συλλογή του Ai Weiwei, σχετικά με την
προσπάθεια διαφήμισης του καλλιτέχνη και της συλλογής του μέσω
του Face book. Όπως συμβαίνει με τα περισσότερα κοινωνικά δίκτυα
οι χρήστες έχουν δείξει από μόνοι τους ενδιαφέρον για το
συγκεκριμένο μουσείο προκειμένου να ενημερώνονται κάθε φορά
που γίνεται μια ανάρτηση από τη συγκεκριμένη διαδικτυακή σελίδα.
Η ομάδα που έχει αναλάβει τη σελίδα, αναρτούσε τακτικά υλικό
σχετικό με την περιοδική συλλογή κατά τη διάρκειά της
(https://www.facebook.com/ , 13/11/2016).

Εικ. 5. Δημοσίευση από το Μουσείο Κυκλαδική Τέχνης σχετικά με τον καλλιτέχνη

AiWeiwei.

14
2.3 Εξέταση και αξιολόγηση των επικοινωνιακών
δράσεων του Βυζαντινού και του Μουσείου
Κυκλαδικής Τέχνης

Στην περίπτωση της δράσης του Βυζαντινού Μουσείου μέσω

του κοινωνικού δικτύου Face book για την περιοδική έκθεση από το
Ερμιτάζ, αλλά και στην περίπτωση δράσης του Μουσείου Κυκλαδικής
Τέχνης για τη συλλογή του AiWeiwei, αναγνωρίζονται ορισμένες από
τις θεωρητικές προσεγγίσεις που αναλύθηκαν παραπάνω, καθώς και
κάποια θεωρητικά μοντέλα.

Πιο συγκεκριμένα για τη δράση του ΒΧΜ η επικοινωνία με το

κοινό και η ενημέρωση είναι άμεση και εύκολη. Βασικό όμως
κριτήριο για να έρθει το κοινό σε επαφή με τέτοιου είδους
επικοινωνιακές δράσεις, είναι να έχει δείξει πρώτα ενδιαφέρον για
τον συγκεκριμένο πολιτιστικό φορέα η οργανισμό από μόνο του.
Στην περίπτωση αυτή μελέτης, πομπός θεωρείται το ΒΧΜ και
ενδεχομένως η σελίδα του στο Face book, το μήνυμα που πρέπει να
διαδοθεί στο κοινό είναι η δράση που πραγματοποιείται για την
περιοδική συλλογή του Ερμιτάζ και ο δέκτης, δηλαδή το κοινό στο
οποίο απευθύνεται το συγκεκριμένο μήνυμα, είναι οι χρήστες αυτού
του κοινωνικού δικτύου. Σύμφωνα με τα παραπάνω, στην
επικοινωνιακή δράση αυτού του πολιτιστικού οργανισμού μέσω του
Face book, αναγνωρίζονται εν μέρη δύο θεωρητικά μοντέλα

15
επικοινωνίας. Το πρώτο μοντέλο που εμφανίζει ορισμένα κοινά
στοιχεία είναι το κυβερνητικό. Δίνεται έμφαση στο μήνυμα και στον
τρόπο διαφήμισής του μέσα από τις καθημερινές αναρτήσεις της
σελίδας του κοινωνικού δικτύου, αλλά το κοινό δεν προβλέπεται ότι
θα ανταποκριθεί με τον ίδιο τρόπο. Κάποιοι θα δείξουν ενδιαφέρον
για τη συγκεκριμένη πολιτιστική δράση, κάποιοι άλλοι όμως μπορεί
να αδιαφορήσουν. Υπάρχουν επίσης και στοιχεία από το συστημικό
μοντέλο. Τονίζονται οι σχέσεις των ανθρώπων (κοινού) μεταξύ τους,
καθώς το ενδιαφέρον για τη δράση θα συζητηθεί και σε προσωπικό
επίπεδο και θα «κοινοποιηθεί» από τους χρήστες του Face book, με
αποτέλεσμα ο οργανισμός να καταλάβει και να κατανοήσει κατά
πόσο το κοινό έχει δείξει ενδιαφέρον για τη δράση του. Όλα και όλοι
αλληλοεξαρτώνται μεταξύ τους. Τέλος, στη συγκεκριμένη
επικοινωνιακή δράση, υπάρχουν και στοιχεία από την σημειωτική
προσέγγιση. Το ενδιαφέρον για μία δράση μπορεί να γίνει γνωστό
και από το δέκτη. Αναλόγως με τις περιστάσεις και την εποχή, το
κοινό από μόνο του είναι σε θέση να εκδηλώσει το ενδιαφέρον του
και να δημιουργήσει μια ανάγκη. Ο δέκτης θα αντιληφθεί την ανάγκη
και θα σχηματίσει ένα νέο επικοινωνιακό μήνυμα για να ικανοποιήσει
το δέκτη και να προσελκύσει και άλλους.

Στην περίπτωση της δράσης του Κυκλαδικού Μουσείου Τέχνης

ισχύει ο ίδιος τρόπος επικοινωνίας με το ΒΧΜ. Το κοινό (χρήστες)
οφείλουν να έχουν δείξει πρώτα ενδιαφέρον για τον οργανισμό μέσω
του Face book και από εκεί να ενημερώνονται για τα νέα και τις
εξελίξεις. Ο πομπός σε αυτή τη δράση είναι το Μουσείο Κυκλαδικής
Τέχνης που επιθυμεί να επικοινωνήσει με το κοινό μέσω αυτού του
κοινωνικού δικτύου (μέσο επικοινωνίας). Το μήνυμα που στέλνεται
στους χρήστες είναι η δράση που μουσείου για τη συλλογή του
AiWeiwe, ενώ δέκτης είναι το κοινό του Facebook. Στον τρόπο
επικοινωνίας του οργανισμού με το κοινό αναγνωρίζονται όπως και
στην παραπάνω μελέτη περίπτωσης κάποια θεωρητικά μοντέλα

16
καθώς και αρκετά στοιχεία από τη σημειωτική προσέγγιση. Από το
κυβερνητικό μοντέλο διακρίνεται ή σημαντικότητα του μηνύματος
που ήθελε να περάσει το μουσείο στο κοινό. Η συλλογή του
καλλιτέχνη ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με το ελληνικό κοινό,
οπότε όπως ήταν αναμενόμενο ο οργανισμός τόνισε αυτό το μήνυμα
στο κοινό, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως το κοινό θα
ανταποκρινόταν με τό ίδιο ενδιαφέρον για τη συγκεκριμένη
συλλογή. Με βάση το συστημικό μοντέλο, μπορούμε να πούμε πως
τονίστηκαν οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων και κυρίως μεταξύ του
ελληνικού κοινού και του ξένου, καθώς ο καλλιτέχνης δεν ήταν
Έλληνας. Τέλος, όπως και στην προηγούμενη μελέτη περίπτωσης
υπάρχουν στοιχεία από την σημειωτική προσέγγιση. Το κοινό είναι σε
θέση να εκδηλώσει το ενδιαφέρον του και να δημιουργήσει μια νέα
ανάγκη, ώστε ο δέκτης να την αντιληφθεί και να προσπαθήσει να
την αξιοποιήσει.

17
 Συμπερασματικές παρατηρήσεις
Στην παρούσα εργασία εξετάστηκε η έννοια της επικοινωνίας
και αναλύθηκαν ορισμένα επικοινωνιακά μοντέλα και προσεγγίσεις.
Δόθηκε ο ορισμός της πολιτιστικής επικοινωνίας και της σχέσης της
με την ψηφιακή τεχνολογία και την διαδικτυακή επικοινωνία των
πολιτιστικών οργανισμών με το κοινό. Μελετήθηκαν επίσης δύο
παραδείγματα επικοινωνιακών δράσεων στα μέσα κοινωνικής
δικτύωσης. Η μία δράση αφορούσε μια συλλογή από το μουσείο
Ερμιτάζ που φιλοξενήθηκε από το Βυζαντινό Μουσείο και η άλλη
συλλογή ενός ξένου καλλιτέχνη του AiWeiwei, που φιλοξενήθηκε
στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Καθένας από τους δύο φορείς,
προσπάθησε μέσω Face book να επικοινωνήσει με το κοινό του και
να γνωστοποιήσει τη διοργάνωση των δύο περιοδικών συλλογών.
Και στις δύο μελέτες περίπτωσης, παρατηρήθηκε μια αξιόλογη
προσπάθεια επικοινωνίας με το κοινό. Τα μοντέλα επικοινωνίας που
παρατηρήθηκαν εν μέρη και στις δύο περιπτώσεις, ήταν το
κυβερνητικό και το συστημικό. Η σημειωτική όμως προσέγγιση,
ανταποκρίθηκε άριστα και στις δύο αυτές περιπτώσεις. Πολλές
φορές, ανάλογα με το κοινωνικό περιβάλλον και τις συνθήκες της
κοινωνίας, ο δέκτης , δηλαδή το κοινό, προσπαθεί να επικοινωνήσει
με τον πομπό (πολιτιστικό φορέα) και να γνωστοποιήσει μια ανάγκη
του. Ο πομπός-φορέας, λαμβάνει το μήνυμα (ανάγκη) του κοινού και

18
προσπαθεί να την αξιοποιήσει. Έτσι, δημιουργείται μία σχέση
αλληλεξάρτησης μεταξύ πομπού και δέκτη.

Βιβλιογραφία
 Βυζαντινό Μουσείο - ByzantineMuseum, Διαθέσιμο στον
δικτυακό τόπο: https://www.facebook.com/ , 13/11/2016
 CommunicationTheory, Διαθέσιμο στον δικτυακό τόπο:
http://communicationtheory.org/lasswells-model/ ,
13/11/2016
 Fiske, J., (2010), Εισαγωγή στην Επικοινωνία, Επικοινωνία,
Νόημα και Σημεία, Αιγόκερως, Αθήνα
 Καστόρας, Σ., (2002), Πολιτιστική Επικοινωνία, Αρχές και
Μέθοδοι Επικοινωνίας, τ. Α, Πάτρα: ΕΑΠ
 Museum of Cycladic Art, Διαθέσιμο στον δικτυακό τόπο:
https://www.facebook.com/ , 13/11/2016
 Μπαντιμαρούδης, Φ., (2011), Πολιτιστική Επικοινωνία,
Οργανισμοί, θεωρίες, μέσα, Κριτική, Αθήνα
 Το Facebook ως εργαλείο επικοινωνίας των ελληνικών
αρχαιολογικών μουσείων, (09/03/2015), Διαθέσιμο στον
δικτυακό τόπο: http://www.archaiologia.gr/ , 13/11/2016
 What is Communication?, Διαθέσιμο στον δικτυακό τόπο:
http://www.skillsyouneed.com/general/what-is-
communication.html , 13/11/2016
 Χατζίνα, Κ., (2013), Μοντέλα επικοινωνίας και σχεδιασμός
επικοινωνιακών δραστηριοτήτων του πολιτιστικού φορέα

19
 "Αιγιναία", Διαθέσιμο στον δικτυακό τόπο:
http://dinachatzina.blogspot.gr/2013/12/blog-
post_8035.html, (13/11/2016)
 Ψύλλα, Μ., (1991), Η Επικοινωνία σαν Κοινωνική Διεργασία,
Αθήνα

20