RDA Interbensyon blg.
1 (Rank 1) Karamihan sa mga tinatamaan ng mga karamdamang ay mga bata,
Basahin at unawain ang teksto sa ibaba.
SALAMISIM NG HANGIN
Sinasabing ang pagkalantad sa polusyon sa hangin ay
kasintanda ng pagkaimbento ng tao sa apoy. Noon pa man,
dumaranas na tayo ng suliraning ito, ngunit mapalad ang mga unang
nabuhay kaysa sa atin dahil ang usok lamang n amula sa mga natural
na bagay ang nalanghap nila.
Sa ngayon, hindi lamang ang mga natural na bagay ang
pinagmulan ng polusyon sa hangin kundi pati ang mga bagay na
gawang tao. Matinding problema sa kalusugan ang hatid ng polusyon
sa hangin. Maunald man o hindi ang isang bansa ngayon, dumaranas
ito ng ganitong polusyon dahil umiiral sa bawat bansa ang mga
pinanggagalingan ng alikabok, maruming usok na nagmumula sa mga
sasakyan at mga industriya o pabrika. Kapag nalanghap ang mga ito,
naaapektuhan ng air pollutants ang baga at paghinga ng tao. At mas
masakit pa, kapag nasa isang lungsod ka, hindi mo maiiwasang
makalanghap ng maruming hangin. Kaya naman, ang problema sa
hangin ay kakambal ng problemang pangkalusugan.
Ang Kalakhang Maynila na lamang ay sinasabing isang lugar
na hindi ligtas gawing tirahan dahil sa matinding polusyon sa hangin
na bumabalot dito. Sa katunayan, ito ay isa sa pinakamaruming
lungsod sa Asya.
EPEKTO NG AIR POLLUTANTS
Ayon sa mga dalubhasa, tatlo ang pangunahing pinagmumulan ng
polusyon sa hangin. Ang mga ito ay (1) mobile sources (mga sasakyan,
tinatayang 3.2 milyong behikulo ang gumagala sa kalunsuran), (2) point
sources (mga industriya/pabrika), at (3) area sources (paninigarilyo,
pagsusunog ng basura, at alikabok sa mga konstruksyon.)
Dahil tambak ang mga sasakyan sa Kalakhang Maynila, lantad na
lantad ang lahat ng nasa lansangan sa mga elementong ibinubuga ng mga
tambutso, at kung gayon, sa mga karamdamang dulot ng mga elementong
ito. Ayon sap ag-aaral na isinagawa ng UP College of Public Health
(UPCPH) 32.5 bahagdan ng mga nagmamaneho ng dyip ay may chronic
obstructive pulmonary disease. May ganito ring karamdamang ang 16.4
bahagdan naman ng mga nagmamaneho ng de-erkon na bus at 13. 8 sa
namamasahe.
Nakabatay ang air pollutants na lumalabas sa mga sasakyan sa
Kalidas ng ginagamit na gatong at sa kakayahan ng mga makina na
gumagamit nito. Kung gasoline ang gatong, naglalabas ang sasakyan ng
carbon monoxide, lead, hydrocarbons, at volative organic compounds.
Kapag diesel naman, naglalabas ng sulfur oxides at nitrogen. Lahat ng mga
nabanggit ay itinuturing na mapanganib sa kalusugan.
lalo na ang mga nag-aaral at mga nasa lansangan.. sa pagsusuri ng
UPCPH, 80 bahagdan sa mga batang ito ang may mga antas na tingga sa
kanilang dugon a mas mataas sa hanganan ng panganib .
Higit na nanganganib ang mga bata sa polusyon sa hangin dahil
kapag naglalaro sila o kaya ay napapagod , humihinga sila sa pamamagitan
ng bibig. Ang paghinga sa pamamagitan ng bibig ay nangangahulugan ng
pagpasok ng maraming maruming hangin sa katawan. Ito ay dahil hindi 
nagagamit ang likas na panlasa ng ilong  laban sa air pollutants. Mapanganib
ito sa mga bata lalo na’t nabubuo pa ang kanilang baga. Karaniwang
bronchitis, bronchial asthma, emphysema at ibang karamdaman sab aga ang
kakawing ng suliranin sa hangin.
MGA PAGKILOS
Noong 1999, ipinasa ang Batas para sa Malinis na Hangin at
ipinatupad. Ilang taon ang lumipas, ang epekto ng batas na ito ay tila hindi
pa rin nararamdaman. Sinasabing ang batas na ito ay ang makatutugon sa
lumalalang problema sa polusyon  sa bansa. Sa katunayan, naipatupad na
ang pagbabawal sa paggamit ng leaded gasoline. Ngunit ang iba pang
alituntunin ng batas ay nanantili pa ring nakabitin. Habang hindi ito
gumagalaw, patuloy ang pananalanta ng maruming usok sa mga
mamamayan, lalo na ng mga batang walang kamalay-malay. Ang inaakala
nating kahalagahan ng paghinga ay isa na palang dahilan ng patungo nila sa
karamdamang….. at kamatayan.
Sinisimulanm na rin ng Bantay Kalikasan, isang di-pampamahalaang
Samahan ng isang high-tech na pagkilos laban sa polusyon sa hangin.
Sinasamantala nila ang text para mapilitan ang mga bus, trak at iba pang
mga sasakyan na linisin ang kanilang tambutso. Sa pamamagitan ng
teknolohiyang ito, sinumang may cellphone ay maaaring makatulong sa
paglaban sa polusyon. Subalit kapuri-puri man ang estratehiyang ito, ang
tuluyang ikalulutas ng problema sa polusyon ay nasa kamay pa rin ng
pamahalaan.
I. Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na mga tanong.
1. Anu-ano ang mga bagay ang pinagmumulan ng polusyon sa hangin?
2. Anu-ano naman ang maaaring maging epekto ng polusyon sa
kalusugan ng tao?
3. Bakit itinuturing na isang malalang problema ang polusyon? Anu-ano
ang idinudulot nitong kapinsalaan sa bayan?
4. Bakit mga bata ang higit na naapektuhan ng mga karamdamang
dala ng polusyon?
5. Anu-anong pagkilos ang sinisagawa upang masolusyunan ang
polusyon?
6. Paano nakaapekto ang mabagal na takbo ng trapiko sa hgit na
paglala ng mga suliraning dulot ng polusyon?