Formakuntza - 1.

saioa
Heziketa literarioa gure ikastetxean
Karla Fernández de Gamboa Vázquez
karla.fernandezdegamboa@ehu.eus
Aurkibidea

1. Aurkezpena

2. Irakurketa gure ikastetxean: zer egiten dugu?

3. Heziketa literarioaren osagaiak: literatura-gaitasuna eta

irakurzaletasuna

4. Zer egin dezakegu irakurzaletasuna sustatzeko?

1. Aurkezpena

• Irakurtzea gustatzen zaizue? Zergatik?

• Zer gustatzen zaizue irakurtzea?

• Liburu bat irakurri ondoren, zer egiten duzue?

2. Irakurketa gure ikastetxean: zer egiten dugu?

Irakurzaletasuna sustatzeko estrategien diagnostiko taula bete.

 3. HEZIKETA LITERARIOA
LITERATURA-GAITASUNA IRAKURZALETASUNA
3. Heziketa literarioa
HELBURUAK
Gaitasun interpretatiboa / literatura-
Irakurketa sustatu
gaitasuna garatu

IRAKURKETA MOTA

Derrigorrezkoa eta gidatua Hautazkoa eta autonomoa

MAIZTASUNA ETA ESPAZIOA

Egunero
Eskola liburutegia
Hizkuntza eta literatura “klasea”
Liburuaren Nazioarteko Eguna (04/23)
Haur eta Gazte Liburuaren Nazioarteko Eguna (04/02)
Hizkuntza- eta Literatura-Komunikazioarako Konpetentzia
«Nortasunaren eraikuntza eta
komunikazioa eta adierazpena» eremuko
etapako helburuak HH (237/2015 Dekretua) Etapako helburuak LH (236/2015 Dekretua)

Hainbat kultura-tradiziotako testu batzuk Hainbat generotako literatura-testuak

ulertzea, azaltzea eta moldatzea, haiekiko irakurtzea eta entzutea, eta, hala, literaturaz
interesa izateko, haiek balioesteko eta haiekin gozatzen ikastea, horrek sentsibilitate
gozatzeko. estetikoan aurrera egiteko, norberaren
hizkuntza-ondarea aberasteko eta identitate
kulturala eraikitzeko aukera ematen duen
aldetik.
Hizkuntza- eta Literatura-Komunikazioarako Konpetentzia
«Nortasunaren eraikuntza eta komunikazioa eta adierazpena» eremuko edukiak (237/2015
Dekretua)
1. zikloa 2. zikloa
● Askotariko euskarritan (ipuinetan, ● Gero eta autonomia handiagoz erabiltzea hizkuntza
aldizkarietan, liburuetan, idatziaren euskarri askotarikoak; hala nola, liburuak,
karteletan, bildumetan eta aldizkariak, egunkariak, ordenagailuak, kartelak eta
antzekoetan) idatzitako testuak etiketak.
erabiltzeko interesa eta ● Liburutegia erabiltzen hastea eta hura informatzeko,
ekimena izatea. ikasteko, entretenitzeko eta gozatzeko baliabidea dela
● Askotariko testuak (ipuinak, balioestea.
olerkiak, abestiak, errimak eta ● Literatura-testu errazak, tradizionalak eta garaikoak,
bestelakoak) arretaz entzutea eta entzutea, ulertzea eta errezitatzea, plazera sentitzeko
testu horiek eskatzea. Literatura- eta ikasteko.
testuak irakurtzearen aldeko ● Literatura-testu errazak dramatizatzen parte hartzea.
interesa izatea. ● Atzerriko hizkuntzan dauden abestien, ipuinen, olerkien
Hizkuntza- eta Literatura-Komunikazioarako Konpetentzia
1. zikloko edukiak (236/2015 Dekretua)
● Zenbait euskarritan emandako literatura klasikoko eta haur-literaturako lanak (ipuin, poema,
kontakizun, antzerki-lan...) modu gidatuan irakurtzea, eta, gero, norberaren esperientziak
besteenekin kontrastatzea.
● Ipuin, kontakizun, poema eta bertso laburrak denen artean irakurtzea eta entzutea.
● Literatura-testuak modu dramatizatuan irakurtzea eta abesti, poema eta bertsoak errezitatzea.
● Ipuinak, poemak, kontakizunak eta bertsoak ahoz nahiz idatziz modu gidatuan eta zenbait eredutan
oinarrituta birsortzea eta ekoiztea.
● Ikasgelako eta eskolako liburutegia eta baliabide digitalak erabiltzea.
● Ikasgelako nahiz eskolako literatura-jardueretan parte hartzea.
● Ahozko nahiz idatzizko literatura-generoak: genero narratiboa, lirikoa eta dramatikoa.
● Bertsolaritza eta ahozko euskal literaturako beste genero batzuk.
● Beste literatura-adierazpen batzuk: komikia, zinema...
● Literatura-testuak irakurtzearen aldeko interesa izatea
Hizkuntza- eta Literatura-Komunikazioarako Konpetentzia
2. zikloko edukiak (236/2015 Dekretua)
● Zenbait euskarritan emandako literatura klasikoko eta haur-literaturako lanak (ipuin, poema, kontakizun, antzerki-lan...) modu
autonomo eta gidatuan irakurtzea, eta, gero, norberaren esperientziak besteenekin kontrastatzea.
● Ipuin, kontakizun, poema eta bertso laburrak denen artean irakurtzea eta entzutea.
● Literatura-testuen irakurketa dramatizatua egitea eta abestiak, poemak eta bertsoak errezitatzea, eta horretan, tonua,
erritmoa, ahoskera eta abiadura zaintzea.
● Aldez aurretik egindako plangintza bati jarraituz eta zenbait eredutan oinarrituz, ipuinak, poemak, kontakizunak eta bertsoak
ahoz nahiz idatziz birsortzea eta ekoiztea.
● Aldez aurretik egindako plangintza bati jarraituz, ikasleen adinarekin bat datozen literatura testuen erreseinak eta laburpenak
egitea.
● Ikasgelako eta eskolako liburutegia eta baliabide digitalak erabiltzea, eta testuak ondo aukeratzea, gero eta modu
autonomoagoan nork bere lehentasunen berri emanez.
● Ikasgelako nahiz eskolako literatura-jardueretan parte hartzea.
● Literatura-hizkuntzaren ezaugarri batzuk identifikatzea.
● Ahozko nahiz idatzizko literatura-generoak: genero narratiboa, lirikoa eta dramatikoa.
● Bertsolaritza eta ahozko euskal literaturako beste genero batzuk.
● Beste literatura-adierazpen batzuk: komikia, zinema...
● Literatura-testuak irakurtzearen aldeko interesa izatea.
Zer ikasi beharko lukete haurrek literaturari buruz?
(Fittipaldi, 2013  Colomer, Manresa, Ramada Prieto eta Reyes López, 2018)

1. Literatura espazio pertsonal gisa

2. Literatura objektu material gisa
3. Literatura kultur ekoizpen eta zirkulazio sistema gisa
4. Literatura lengoaiez egindako arte-ekoizpen gisa
5. Literatura mundu posibleen eraikuntza gisa
6. Literatura esperientzia irudikatzeko moduak formalizatzeko tresna gisa
7. Literatura balioak eta ideologiak jokoan jartzen diren esparru gisa
8. Literatura gizarte-praktika gisa
9. Literatura literatura-testuen eta kultura-testuen arteko elkarrizketa gisa
10.Literatura interpretazio-prozesu bat jokoan jartzen duen jarduera gisa
Literatura espazio pertsonal gisa

(Fittipaldi, 2013  Colomer, Manresa, Ramada Prieto eta Reyes López, 2018)

● Irakurketa ≠ Ikasgai bat.

● Liburuekin esperimentatu daiteke: liburuak modu autonomoan manipulatu, begiratu, aukeratu edo
alde batera utzi daitezke.
● Ikasle bakoitzak bere kultura-motxilan ekartzen dituen ezagutzak eta bizipenak ezagutu behar
ditugu  Haien irakurle-autoirudia sendotzen joateko eta irakurketa pertsonalen sorta zabaltzen
joateko.
Literatura gizarte-praktika gisa
(Fittipaldi, 2013  Colomer, Manresa, Ramada Prieto eta Reyes López, 2018)

● Literatura = guztion ondarea.

● Ikasleei aukera eman behar diegu pertsonaia, istorio edo sinbolo komunak eta erreferente
partekatuak ezagutzeko eta bereganatzeko.
● Irakasleen eta ikastetxearen ardura da nolabaiteko adostasuna ezartzea irakurri eta landuko diren
obrei buruz, ikasleek literatura-kultura partekatua eraiki ahal izan dezaten.
● Testuen heterogeneotasuna ziurtatu.
● Interpretazio-komunitateak prestatu eta indartu: elkarrekin irakurri eta irakurritakoaren inguruan
hitz egin.
● Literatura-metahizkuntza ikasi, barneratu eta erabili.
4. Zer egin dezakegu irakurzaletasuna sustatzeko?
Literatura espazio pertsonal gisa

● Liburuak aukeratzeko aukera izatea

● Banakako irakurketa autonomoa egunero
● Irakurketa egunerokoak
● Horma-irudiak: irakurritako liburuen inguruko iritziak, gehien gustatu zaien esaldi eta pasarteak
● Irakurketa txokoa
● Foroak, erakustaldiak eta liburuen aurkezpenak
● Testu gogokoenen antologiak
● …
4. Zer egin dezakegu irakurzaletasuna sustatzeko?
Literatura gizarte-praktika gisa

● Irakurketa partekatua
● Solasaldi literarioak
● Gelako liburutegia
● Irakurketa klubak
● Familiak eskolan irakurtzera gonbidatu
● Beste eskoletako ikasleekin irakurketak trukatzea: blog, foro, txatak…
● Topaketak profesionalekin: idazle, ilustratzaile, editorieak, liburu-zainak, ipuin kontalariak, etab.
● …