Professional Documents
Culture Documents
ორგანული ქიმია ბ.არზიანი
ორგანული ქიმია ბ.არზიანი
3 (90 საათი)
საკონტაქტო - 47 საათი:
• ლექცია - 15 საათი
ტიპი ძირითადი ECTS კრედიტი • სემინარი - 28 საათი
• შუალედური გამოცდა - 2 საათი
• ფინალური გამოცდა - 2 საათი
დამოუკიდებელი მუშაობა - 43 საათი
ელექტრონული
ლექტორები ინგა აბდუშელიშვილი i.abdushelishvili@agruni.edu.ge
ფოსტა
აღწერა
ორგანული ქიმია არის მრეწველობის მრავალი დარგის საფუძველი. ეს დარგებია: სათბობის, საღებრების,
ასაფეთქებელი ნივთიერებების, სინთეზური კაუჩუკის, ქიმიური ბოჭკოების, პლასტმასების, ორგანული სასუქების,
პესტიციდების, ვიტამინების, სამკურნალო პრეპარატებისა და საკვები პროდუქტების წარმოება. განსაკუთრებული
მნიშვნელობა აქვს ორგანულ ქიმიას ბიოლოგიისთვის, მედიცინისათვის და მეცნიერების ყველა იმ დარგისათვის,
რომელიც უშუალოდ არის დაკავშირებული სიცოცხლესთან.
პრერეკვიზიტი
ზოგადი ქიმია (თეორიული ან ლაბორატორიული კურსი)
სწავლის მიზანი
წარმოდგენილი დისციპლინის სასწავლო კურსის მიზანია სალექციო კურსში სტუდენტებს გააცნოს:
• ორგანულ ნაერთთა თავისებურებები;
• ორგანულ ნაერთთა აღნაგობის თეორია;
• ქიმიური ბმის ბუნება ორგანულ ნაერთებში;
• იზომერია და მისი ძირითადი სახეები;
• ორგანულ რეაქციათა ტიპები;
• ორგანულ ნაერთთა კლასიფიკაცია;
• ორგანულ ნაერთთა ნომენკლატურის ძირითადი პრინციპები;
• ორგანულ ნაერთთა მიღების ხერხები;
• ორგანულ რეაქციათა მექანიზმები;
• ორგანული ნაერთების თვისებების განსაზღვრა მათი აღნაგობიდან გამომდინარე;
• ორგანულ ნაერთთა მნიშვნელობა და გამოყენება მრეწველობაში, სოფლის მეურნეობაში, მედიცინასა და
სხვა დარგებში.
სწავლის შედეგები
კურსის წარმატებით გავლის შემდეგ სტუდენტს:
• ეცოდინება ორგანულ ნაერთთა აღნაგობის თეორია;
• გაცნობიერებული ექნება ორგანულ ნაერთებში იზომერიის მნიშვნელობა;
• ეცოდინება ორგანულ ნაერთებში ქიმიური ბმების ბუნება;
• ეცოდინება ორგანულ რეაქციათა ტიპები;
• ეცოდინება ორგანულ ნაერთთა კლასიფიკაცია;
• შეეძლება ორგანულ ნაერთთა ძირითადი კლასების დახასიათება (ზოგადი ფორმულის, ჰომოლოგიური
რიგის, ფუნქციური ჯგუფის მიხედვით), ასევე ორგანული ნაერთების ქიმიური ბუნების განსაზღვრა;
• შეეძლება იზომერიის ტიპის დადგენა და ნაერთებისათვის სახელწოდების მინიჭება ნომენკლატურის
ძირითად პრინციპებზე დაყრდნობით;
• შეეძლება ნაერთების ფიზიკური და ქიმიური თვისებების განსაზღვრა მათი შედგენილობიდან და
აღნაგობიდან გამომდინარე;
• შეეძლება ორგანული ქიმიის საკითხებზე არგუმენტირებულად მსჯელობა, საკუთარი მოსაზრების
დასაბუთება;
• შეეძლება ინდუქციური და მეზომერული ეფექტების გათვალისწინებით ფუნქციონალურ ნაერთებში
ატომთა ურთიერთგავლენის დადგენა და შესაბამისად ქიმიური თვისებების განსაზღვრა;
• შეეძლება ორგანული ქიმიის დარგში საკუთარი მოსაზრების წერილობითი და ზეპირი გადმოცემა;
• შეეძლება საქმიანობიდან გამომდინარე ცოდნის დამოუკიდებლად გაუმჯობესება.
შეფასების სისტემა
სტუდენტის ცოდნა ფასდება შუალედური და დასკვნითი შეფასებებით. დასკვნითი შეფასება არის სავალდებულო.
თუ სტუდენტი არ მიიღებს დასკვნით შეფასებას, მას კურსი არ ჩაეთვლება გავლილად. საგანი ითვლება
ჩაბარებულად მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ სტუდენტმა გადალახა შუალედური შეფასებისა და დასკვნითი
შეფასებისათვის განსაზღვრული მინიმალური ზღვრები და მიიღო დადებითი შეფასება თითოეულ მათგანში.
2
გადაბარებაზე გასვლის წესი და შეფასებასთან დაკავშირებული სხვა საკითხები იხილეთ ბაკალავრიატის
დებულებაში.
თუ სტუდენტი ვერ ახერხებს საგნის შეფასების რომელიმე კომპონენტზე დასწრებას და სურს აღდგენა, უშუალოდ
შეფასების კომპონენტის დადგომამდე, წინასწარ უნდა გაიაროს კონსულტაცია აგრარული და
საბუნებისმეტყველო სკოლის დეკანთან. აღნიშნული წარმოადგენს შეფასების აღდგენის აუცილებელ (მაგრამ არა
საკმარის) წინაპირობას.
შუალედური შეფასება
შუალედური შეფასება - 70 ქულა:
გამოკითხვა შეიძლება ჩატარდეს ზეპირი ან წერილობითი სახით სემინარის დროს. თითოეული ზეპირი თუ
წერილობითი გამოკითხვა (ქვიზი) ფასდება მაქსიმუმ 10 ქულით.
დასკვნითი შეფასება
დასკვნითი გამოცდა - 30 ქულა. დასკვნით გამოცდაზე სტუდენტს ეძლევა 20 დავალება.
15 დავალება არჩევით პასუხიანია (4 სავარაუდო პასუხიდან მხოლოდ ერთია სწორი) - თითოეული სწორი პასუხი
ფასდება 1 ქულით, არასწორი - 0 ქულით.
5 დავალება ღია ბოლოიანია (სავარაუდო პასუხების გარეშე) - თითოეული 3-ქულიანი შეფასებით.
3
• 3 ქულა - სტუდენტი სწორად და თანმიმდევრულად განიხილავს საკითხს, აკეთებს სწორ დასკვნებსა და
შეფასებებს. პასუხი არის სრული.
• 2 ქულა - სტუდენტი სწორად განიხილავს საკითხს, მაგრამ ზოგიერთი დასკვნა და შეფასება არასწორია,
პასუხი ნაწილობრივაა სრულყოფილი;
• 1 ქულა - სტუდენტი შეცდომებს უშვებს საკითხის განხილვისას, თუმცა ზოგიერთ დეტალებში ერკვევა;
• 0 ქულა - სტუდენტი საერთოდ ვერ პასუხობს საგამოცდო საკითხებს.
შეფასების შკალა
პროცენტული რიცხვითი ექვივალენტი 4.0
შეფასება აღწერა
ინტერვალი ბალიან შკალაში
A ფრიადი 91 – 100 3.39 – 4.0
B ძალიან კარგი 81 – 90 2.78 – 3.38
C საშუალო 71 – 80 2.17 – 2.77
D დამაკმაყოფილებელი 61 – 70 1.56 – 2.16
E საკმარისი 51 – 60 1.0 – 1.55
FX ვერ ჩააბარა (ხელახლა ჩაბარების უფლება) 41 – 50 0
F ჩაიჭრა (საგანი ახლიდან შესასწავლი) 0 - 40 0
აუცილებელი მასალები
1. სერგო ადამია. ქიმია - გაღრმავებული კურსი. მეოთხე გამოცემა.
2. ბ.არზიანი. ორგანული ქიმია. 2014.
3. შ.სამსონია, მ.გვერდწითელი, ი, ჩიკვაიძე, ლ. კვირიკაძე. ორგანული ქიმია. თბილისის უნივერსიტეტის
გამომცემლობა. 2017;
4. ელიზბარ ელიზბარაშვილი. ორგანული ქიმია, სპქა-ს გამომცემლობა, 2013.
დამატებითი მასალები
• http://www.organic-chemistry.org
• https://www.khanacademy.org/science/organic-chemistry
კალენდარული გეგმა
კურსი მოიცავს 15 სთ. ლექციას და 28 სთ. სემინარს. 2 სთ შუალედურ გამოცდას და 2 სთ დასკვნით გამოცდას.
4
მეცადინეობის
კვირა თემა დავალება
ტიპი
შესავალი ლექცია:
• ორგანული ქიმიის განვითარების ისტორია, მიზნები
და ამოცანები;
• კავშირი სხვა საბუნებისმეტყველო მეცნიერებებთა;
[1] გვ. 281-297;
• ორაგანულ ნაერთთა კლასიფიკაცია და
ლექცია [2] გვ. 6-18.
ნომენკლატურა;
• ორგანულ ნაერთთა ქიმიური აღნაგობის თეორია;
• იზომერია და მისი ძირითადი სახეები;
• ელექტრონული წარმოდგენები ორგანულ ქიმიაში.
5
• ალკენები: ელექტრონული აღნაგობა,
ნომენკლატურა, იზომერია; ფიზიკური და ქიმიური
თვისებები (ჰალოგენირება (AE მექანიზმი);
ჰიდროჰალოგენირება (მარკოვნიკოვის წესი);
ჰიდრირება; ჰიდრატაცია; ჟანგვა; წვა;
პოლიმერიზაცია.
• ალკადიენები: კუმულირებული, იზოლირებული და
შეუღლებული დიენები; იზომერია და
[1] გვ. 303-325;
ნომენკლატურა; მიღება, ფიზიკური და ქიმიური
სემინარი [2] გვ. 45-54; 54-56; 56-
თვისებები (ჰალოგენირება, ჰიდრირება,
63.
პოლიმერიზაცია).
• ნუკელოფილური და ელექტროფილური
რეაგენტები. რეაქციის იონური მექანიზმები.
• ალკინები: ნომენკლატურა და იზომერია; აღნაგობა;
მიღება; ფიზიკური და ქიმიური თვისებები
(ჰიდრირება, ჰალოგენირება, ჰიდროჰალოგენირება,
ჰიდრატაცია, ჟანგვა, წვა, დი- და ტრიმერიზაცია,
ჩანაცვლება).
[1] გვ. 332-340;
ლექცია არომატული ნახშირწყალბადები - არენები.
[2] გვ. 63-70.
• არომატულობა - ჰიუკელის არომატულობის
კრიტერიუმები
• არენები: ბენზოლის აღნაგობა; იზომერია და
ნომენკლატურა; მიღება; ფიზიკური და ქიმიური
4
თვისებები (ჰალოგენირება, ნიტრირება, სულფირება,
სემინარი [1] გვ. 332-340;
ალკილირება, მიერთების რეაქციები, ჟანგვის
[2] გვ. 63-70.
რეაქციები).
• I და II რიგის ჩამნაცვლებლები; ბენზოლის ბირთვში
ჩანაცვლების (ორიენტაციის) წესი.
6
მეთოდები; ფიზიკური და ქიმიური თვისებები;
ცალკეული წარმომადგენლები;
• უჯერი ერთფუძიანი კარბონმჟავები: ზოგადი
მიმოხილვა; ცალკეული მნიშვნელოვანი
წარმომადგენლები;
• ნაჯერი ორფუძიანი კარბონმჟავები: მნიშვნელოვანი
წარმომადგენლები;
• უჯერი ორფუძიანი მჟავები: მნიშვენელოვანი
წარმომადგენლები;
• ერთ- და ორფუძიანი არომატული მჟავები.
ესტერები - ნომენკლატურა, კლასიფიკაცია, მიღება, [1] გვ. 372-375;
თვისებები; [2] გვ. 143 -146; 240-
ლექცია
ცხიმები - კლასიფიკაცია; ცხიმების შედგენილობაში 245.
შემავალი მნიშვნელოვანი ცხიმოვანი მჟავები.
• ესტერები - ნომენკლატურა, მიღების მეთოდები,
ჰიდროლიზი;
9
• ესენციები;
[1] გვ. 372-375;
• ცვილები;
სემინარი [2] გვ. 143 -146; 240-
• გლიცერიდები;
245.
• უმაღლესი ცხომოვანი მჟავები;
• თხევადი და მყარი ცხიმები.
შუალდეური გამოცდა
7
ლექცია ბიოლოგიურად მნიშვნელოვანი ჰეტეროციკლური ნაერთები [1] 340-342.
ჰეტეროციკლური ნაერთები: კლასიფიკაცია, ნომენკლატურა.
არომატული ჰეტეროციკლური ნაერთები.
ხუთწევრიანი ჰეტეროციკლური ნაერთები:
13 [1] 340-342.
სემინარი • ფურანი და მისი ნაწარმები;
• თიოფენი და მისი ნაწარმები;
• პიროლი და მისი ნაწარმები;
• პურინ- და პირიმიდინ ფუძეები.
ლექცია მაღალმოლეკულური ნაერთები [1] გვ. 398-411.
• პოლიმერი;
• მონომერი;
• პოლიმერიზაციის ხარისხი;
• სტრუქტურული ერთეული;
• ბუნებრივი პოლიმერი;
14 • ხელოვნური პოლიმერი;
სემინარი [1] გვ. 398-411.
• სინთეზური პოლიმერი;
• პოლიმერიზაციის და პოლიკონდენსაციის
რეაქციები;
• შესაბამისობა მონომერსა და პოლიმერის
მაკრომოლეკულას შორის
სასემინარო გამოკითხვა #3
შემაჯამებელი ლექცია: სალექციო კურსში წარმოდგენილი
ლექცია
მასალის ანალიზი. ორაგნულ ნაერთთა ურთიერთკავშირი.
სალექციო კურსში წარმოდგენილი მასალის ანალიზი.
15 განხილულ ნაერთთა ურთიერთკავშირი. მათი მნიშვნელობა
სემინარი ცოცხალ სამყაროში მიმდინარე საციცოცხლო პროცესებში,
სოფლის მეურნეობასა და კვების მრეწველობაში.
ბონუსი
დასკვნითი გამოცდა
დამატებითი მოთხოვნები
აკადემიური ეთიკის დაცვა კურსის აუცილებელი ელემენტია. მაგალითად, პლაგიატის გამოვლენის შემთხვევაში
სტუდენტს კურსში ეწერება შეფასება F (დეტალურად იხილეთ სტუდენტის ეთიკის კოდექსი).