Laboratorium Podstaw Fizyki

ćwiczenie nr 20A
Temat ćwiczenia: Skalowanie termopary i wyznaczanie temperatury krzepnięcia
wody.
Nazwisko i Imię prowadzącego kurs:
Wykonawca:
Imię i Nazwisko
nr indeksu, wydział
Termin zajęć: dzień
tygodnia, godzina
Numer grupy ćwiczeniowej
Data oddania
sprawozdania:
Ocena końcowa

Zatwierdzam wyniki pomiarów.

Data i podpis prowadzącego zajęcia......................................................

Adnotacje dotyczące wymaganych poprawek oraz daty otrzymania

poprawionego sprawozdania
 I. Cel i wstęp teoretyczny
Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z budową i zasadą działania
termopary. Skalowanie i wyznaczanie jej współczynnika
termoelektrycznego. Badanie zjawiska krzepnięcia oraz wyznaczenie
temperatury krzepnięcia wody.
Termopara składa się z dwóch różnych metali lub półprzewodników o
różnej koncentracji elektronów swobodnych, których styki (połączenia
tych elementów) naładowane są przeciwnie do siebie. Na złączach tych
dwóch elementów pojawia się kontaktowa różnica potencjału. Suma
algebraiczna tych napięć w wyniku daje wypadkową siłę
elektromotoryczną (przez skończoną rezystancję woltomierza,
odczytujemy wypadkowe napięcie elektromotoryczne, które w
przybliżeniu jest równe tej sile).
W sytuacji gdy oba styki przebywają w tej samej temperaturze, ich
kontaktowe napięcia mają tą samą wartość ale przeciwne znaki –
wypadkowa siła elektromotoryczna = 0
Na wskutek podgrzewania lub schładzania jednego styku, jego
kontaktowe napięcie co do wartości będzie różne od drugiego styku co
w wyniku da niezerową wartość siły elektromotorycznej. Im wyższa
temperatura jednego z ośrodków, tym wyższe napięcie.
To oznacza, że jeśli dwa styki przebywają w ośrodkach o różnych
temperaturach, energia cieplna tych ośrodków jest zamieniana w
energię elektryczną.
Siłę elektromotoryczną można obliczyć wzorem:
𝜀 = 𝛼(𝑇1   −  𝑇0 ) dla 𝑇1   >  𝑇0
Gdzie:
𝜀 - siła elektromotoryczna
𝛼 - współczynnik termoelektryczny
𝑇1  ,  𝑇0 - temperatury ośrodków (𝑇0 to stała temperatura odniesienia np.
0°C)
Wartość współczynnika termoelektrycznego zależy od rodzaju
przewodników oraz od zakresu temperatur w jakim pracuje
termopara.
Skalowanie termopary polega na tym, że jedno złącze znajduje się w
stałej temperaturze odniesienia 𝑇0 (najlepiej 0°C) a drugie w ośrodku,
którego temperaturę chcemy zmierzyć (𝑇1). Za pomocą termometru
wzorcowego w ośrodku o temperaturze 𝑇1 i miliwoltomierza
sprawdzamy zależność napięcia do zmienianej (np. za pomocą
grzejnika) temperatury złącza w ośr.𝑇1.
Przemiana fazowa (przejście fazowe) – proces termodynamiczny,
polegający na przejściu jednej fazy termodynamicznej w drugą,
zachodzący w kierunku zapewniającym jak najmniejszą energię
swobodną układu. Podczas przemiany fazowej całe ciepło zostaje
użyte na zmianę stanu, czyli temperatura nie zmienia się.
Krzepnięcie stopu metali to przemiana fazowa, zachodzi zachowując
stałą temperaturą 𝑇𝑘 w danym czasie Δ𝑡 . Na wykresie prezentuje się
jako linia prosta wzdłuż osi odpowiadającej zmianie czasu, ta linia
nazywa się “plateau”.
Pomiary wykonano za pomocą narzędzi pomiarowych:
• Miliwoltomierz (dokładność 0,001mV, odchylenie standardowe
typu B u=0.001mV)
• Termometr (dokładność 0,1°C, odchylenie standardowe typu B
u=0.06°C ≈ 0.1°C)
• Stoper (dokładność 1ms, niepewność pomiarowa 0.16s)
 II. Wyniki i obliczenia:
W wykresach poniżej przedstawiono:
1.Skalowanie termopary

Współczynnik termoelektryczny 𝛼 =0,0401 a jego niepewność u(𝛼 )

=0,0116
2.Wyznaczenie temperatury krzepnięcia wody

W czasie od 12:05:00s do 12:14:40s występuje linia Plateau, średnie

napięcie krzepnięcia to 0.031mV, niepewność u(Uk)=0.002mV.
Temperatura krzepnięcia jest równa 1,07°C, obliczona ze wzoru:
𝑇𝑘 = (𝑈𝑘+𝐵)/𝛼
Gdzie B to u(𝛼 ).
Na obydwu wykresach zaznaczono niepewności pomiarowe. Są one
jednak na tyle małe, że nie są widoczne na wykresach.
 III. Wnioski:
W naszych warunkach wodzie krzepnięcie zajęło około 10min. Po
zmianie stanu z ciekłego na stały temperatura spadała mniej
drastycznie niż w przypadku stanu ciekłego.
Woda w probówce krzepnie w temperaturze powyżej 0°C co może
oznaczać, że w trakcie pomiaru ciśnienie było niższe od normalnego
(1014 hPa).