BLGM321: BİLGİSAYAR MÜHENDİSLERİ

İÇİN SİNYALLER VE SİSTEMLER

Bölüm 1
Sinyaller ve Sistemlere Giriş

Sinyal, bilgi taşıyan fiziksel bir görüngü olarak

tanımlanabilir.
Örnek: İnsan sesi, elektromanyetik dalgalar, sonar
dalgaları, v.b.

Herhangi bir niceliğin sinyal kabul edilebilmesi için

mutlaka dalga şeklinde olmasına gerek yoktur.
Örnek:
 Kızılderililerin birbirleriyle haberleşmek için
dumanı kullanması.

 Konuşamayan insanlarla iletişim yapabilmek

için ellerle yapılan hareketler.

Burada duman ve hareketler bilgi taşıdğı için

sinyal olarak kabul edilirler.
  Sinyaller zaman içinde değişim gösterir ve
bazıları belli bir zaman aralığında tanımlanırlar.

 Sinyallerin zaman içersinde olan

değişimlerilerini göstermek için onları
matematisel fanksiyonlarla tarif etmek gerekir.

 Mesela, aşağdaki matematiksel ifade

𝑔(𝑡) = sin(2𝜋𝑓𝑡) , 0 ≤ 𝑡 ≤ 1
Hem sinüs fonksiyonu hem de sinüs sinyali olarak
adlandırılabilir.
 Günümzde sık kullanılan sinyal türlerinden biri
de elektromanyetik dalgadır. Bu dalgalar, bilgiyi
bir yerden başka bir yere aktarmak için
kullanılır. Bu dalgalar ışık hızı ile yayıldığından
ve katı cisimlerin içinden geçme özelliğine sabip
olduğundan, iletişimde tercih edilen sinyal
türüdür.

 Kısa mesafeli iletişim için lazer ya da kızılötesi

sinyaller kullanılır.

 Bilgiyi elektromanyetik dalga ile göndermek için

dalganın, şeklini bilgiye göre değiştirmek
 gerekir. Her değişik bilgi için dalga yeni bir şekle
girer.

 İletişim iki türlü olabilir. Analog ya da

dijital(sayısal)

Günümüzde daha çok dijital iletişim

sistemleri tercih edilmektedir.

 Dijital iletişimde ilk olarak sürekli zamanlı veri

dalgası örneklemeye tabi tutulur. Yani belli bir
zaman süresi içinde veri dalgasından belli sayıda
eşit aralıklarla örnekler alınır. Her örnek bir
gerçek sayı ile ifade edilir. Gerçek sayılar
niceleme (quantizaition) işlemine tabi tutularak
tamsayılar elde edilir ve ikili tabandaki
karşılıkları bulunur. Daha sonra ikili sistemdeki
bit grupları kare dalgalar kullanarak veri
dalgalarına, çevrilir, modülasyon işlem yapılır ve
iletilir.
Dijital İletişimde Verici-Alıcı

 Bir insanın sesi atmosferde ses dalgaları halinde

yayılır ve iletmek istediğimiz bilgiye bağlı olarak
belli bir durum içerir. Mesela şarkı söyleyen
birinin çıkardığı ses dalgası konuşma yapan
birinin çıkardığı ses dalgasından farklıdır.

 Elektronik devrelerde gözlemleren akım ve

voltaj değerleri de sinyallere bir başka örnektir.
  İnsan kalbinin atış grafiğini çıkarmak için kalbe
bağlanan cihazların çıktıları kalp ritmine bağlı
olarak voltaj veya akım üretirler. Üretilen bu
voltajı veya akımın zamana göre değişim
grafiğinden kalbin durumu hakkında bilgi sahibi
oluruz.

Sistem
Sistem bir tür organizasyonu ifade eder. Bu
organizasyon bir amaç için oluşturulmuştur.
Sistemler veri alırlar, aldıkları veriyi işleyerek başka
veri üretirler. Sinyal işlemede genellikle elektronik
devreler kullanılmaktadır.
 Sistemlerin belli özellikleri vardır, bu özellikleri
sistem konusunu anlatırken detaylı olarak de
alacağız.

 Telsiz iletişimde sinyal bir anten vasıtasıyla

gönderilir ve gene başka bir anten vasıtasıyla
alınır.

 İletişimde kullanılan sinyal elektromayetik

dalgadır.
 Kominikasyonun gerçekleştirilmesi esnasında
veri sinyali birçok sistemden geçer.