Filipino 7- Week 1 Guro: Bb.

Jonah Faye Suzette Frias

Pangalan:_______________________________________

o Mga Paghihinuha sa Kaugaliang Panlipunan sa Lugar na Pinagmulan ng Kuwentong-bayan

o Panoorin at Unawain ang Kwentong Bayan ng Maranao, “Ang Munting Ibon”
Link: https://youtu.be/DzLJl5ZiqVs

G1. Panuto: Basahin at unawain ang mga pahayag. Bilugan ang titik ng tamang sagot

1. “Alam kong niloloko mo lang ako, pero hindi ipagtanggol ang sarili.
kita papatulan,” ang tahimik niyang naibulong 5. Iniluto ni Lokes a Mama ang matabang usa
sa sarili. at ito’y kaniyang kinaing mag-isa nang hindi
Mahihinuhang ang babaeng tulad ni Lokes a Babay man lang inalok ang kaniyang tahimik at
ay… hindi tumutol na maybahay.
a. Magalitin. c. masayahin Mahihinuha sa pahayag na ito na…
b. Mapagtimpi d. matampuhin a. Ang babae ay hindi hinayaang kumain
ayon sa paniniwala.
2. Pinagbilinan ni Lokes a Babay ang kaniyang
mga guwardiya na huwag palalapitin sa b. Ang lalaki ay siyang tagapagluto at
tagapamahala sa kusina.
kaniyang magarang tahanan ang kaniyang
c. Ang babae ay kailangan munang may
asawa. mahuli ring hayop bago
Mahihinuhang si Lokes a Babay ay…
d. Ang lalaki ay pinuno o lider ng
a. mahirap pakisamahan at walang sambahayan kaya’t mas nagawa
nakasusundong tao
niya ang nais kaysa babae.
b. naging masama na rin ang ugali dala ng
kaniyang kayamanan o salapi 6. “Mayaman na ako! Mayaman na ako!”
Mahihinuhang ang pahayag na ito ay…
c. mapaghiganti at ikinatutuwa ang
a. Naiiyak c. nagtataka
kapahamakan ng iba tulad ng
b. Nalulungkot. d. natutuwa
kaniyang asawa
7. Ang tinutukoy na isang mangangaso ay...
d. may itinatagong lakas ng kalooban
at hindi kasinghina ng inaakala ng a. mag-sama. c. mag-ina

kaniyang asawa b. mag-asawa. d. magkapatid

3. Ang mag-asawa sa binasa ay kapwa 8. “Hindi ko na matiis ang pakikitungo mo sa
nabuhay sa pangangaso. Mahihinuhang ang akin.” Mahihinuhang ang pahayag na ito ay…
kanilang lugar ay…. a. Maluhain. c. nahihirapan
a. nasa gubat. b. nasa lungsod b. Matiisin. d. sumusuko
c. nasa tabing-dagat
d. nasa kapatagang taniman ng palay 9. Ano ang maraming naipon ni Lokes a Babay

4. Magmula ngayon, lilipat na ako ng tirahan at na walang kamalay-malay si Lokes a Mama?

hindi na kita aabalahin subalit huwag na a. ari-arian. c. perlas

huwag mo na rin akong aabalahin. b. diyamante d. salapi

Mahihinuha sa sinabing ito ni Lokes a Babay na…
a. Ang lalaki ay siyang hari sa kanilang
tahanan.
b. Ang babae ay naghahanap ng kalinga at
pagmamahal sa asawa.
c. Ang babae ay maaaring umalis kahit
walang matibay na dahilan.
d. Ang babae ay gaano man kabait,
napupuno rin at natututong
10. Hindi lang ang lalaking si Lokes a Mama ang
nangangaso maging ang asawa niyang si
Lokes a Babay ay nangangaso rin.
Mahihinuhang ang pahayag na ito ay...
a. pantay-pantay ang responsibilidad
b. masagana ang buhay ng mag-asawa
c. naghihirap ang mag-asawa
d. pansariling pagsusumikap
 11. Pangangaso ang ikinabubuhay ng mga tao isang gawaing...
sa panahong naisulat ang kuwentong-bayan. a. Mahirap. c. Masaklap
Ano ang mahihinuha sa pahayag na ito? b. Marangal d. matiwasay
a. Ang mga tao noon ay
14. Ang mga sumusunod ay nakatutulong sa
nagsusumikap sa kanilang
pagkakaroon nang maayos na relasyon sa
pang-araw-araw na
kapwa, paggalang , at pagiging matapat
pangangailangan.
maliban sa isa.
b. Naghihirap ang mga tao noon dahil wala a. tahimik na pamumuhay
silang hanapbuhay.
b. magandang estado sa buhay
c. Pangangaso lamang ang hanapbuhay sa
panahong iyon. c. masayang pakikipag-ugnayan sa kapwa
d. Hindi sila marunong humanap ng d. masalimuot ang isipan
ikinabubuhay.
15. Kung ikaw ang nasa katayuan ni Lokes a

12. Ang mga sumusunod ay mga panghihinuha Mama, ano ang iyong mahihinuha kung iiwan

sa isang taong matapat at magalang sa ka ng iyong asawa?

kapwa maliban sa isa. a. maghahanap ng iba

a. magulong buhay. c. kabutihan sa kapwa b. magpapaganda sa sarili
b. masaya ang buhay. d. maayos na c. maninirahang mag-isa sa bahay
relasyon sasa kapwa
d. aalis nang hindi magpapakita kailanman
13. Ang pamumuhay na pangangaso ayon sa akda ay

G2. Panuto: Hanapin sa Hanay B ang kasingkahulugan ng mga salitang nakadiin sa pangungusap na nasa Hanay A. Isulat
ang titik ng tamang sagot bago ang bilang.

A B

1. Sa halip na kumibo ay nag-isip nalang a. pagkagulat ng ibang

paraan ang asawa. b. nahuli
2. Gumagamit sila ng bitag upang makahuli c. paglubog ng araw ng mga hay
d. patibong

3. Gayun nalang ang kaniyang panggigilalas e. magsalita sa nakitang

kakaiba. f. naisama
4. Lumalabas ang mag-asawa tuwing

takipsilim upang mangaso.

5. Isang matabang usa ang kaniyang nadale.

Panuto: Ipaliwanag pahayag sa ibaba batay sa kuwentong binasa sa pamamagitan ng pagsagot sa tanong. Isulat ang
sagot sa iyong sagutang papel o notbuk.

Iniluto ni Lokes a Mama ang matabang usa at ito ay kaniyang kinaing mag-isa nang
hindi man lang inalok ang kaniyang tahimik lang at hindi tumutol na maybahay.

Anong klaseng asawa si Lokes a Mama? Ipaliwanag.

Si Lokes a Mama ay isang asawa na

____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
 Filipino 8- Week 1 Guro: Bb. Jonah Faye Suzette Frias

Pangalan:_______________________________________

o Karunungang Bayan
o Panoorin at Unawain kung ano ang Karunungang bayan at mga Uri nito.
o Link: https://youtu.be/Y5M8c1zTtvQ

Ang mga karunungang-bayan ay isang sangay ng Narito ang halimbawa ng mga positibong sawikain at
panitikan na nagpapahayag ng mga kaisipan at ang kahulugan nito.
paniniwala, sumasalamin sa iba’t ibang karanasan ng
mga tao na nasa iisang kultura. 1. kapilas ng buhay asawa
2. ilaw ng tahanan ina
Ginagamitan ito ng malalalim at matatalinghagang salita 3. busilak ang puso malinis na kalooban
upang mapatalas ang kaisipan. Sadyang matatalino ang
ating mga ninuno kung saan naipamamalas nila ito sa Narito naman ang mga halimbawa ng negatibong
pamamagitan ng mga karungang-bayan na nakikita sawikain at ang kahulugan nito.
naman natin hanggang sa kasalukuyan.
1. ibaon sa hukay kalimutan
Ang karunungang-bayan ay hango rin sa karanasan ng 2. basag ang pula luko-luko
mga matatanda at nagbibigay ng payo tungkol sa 3. nagbibilang ng poste walang trabaho
kagandahang-asal at mga paalala. Ito ay isang hudyat
na ang mga Pilipino noon pa man ay may mataas na Bugtong
pagpapahalaga sa paglinang sa kaugalian at paghasa Ang bugtong ay isang uri ng palaisipang nasa anyong
sa kinagisnang kultura patula. Ang mga bugtong ay kadalasang kaisipang
patungkol sa pag-uugali, pang-araw-araw na buhay at
katutubong paligid ng mga Pilipino.
Salawikain
Ang salawikain, (na minsan ay tinatawag ding sawikain o Halimbawa:
kasabihan) ay isang maikli ngunit makabuluhang Sagot
pahayag na karaniwang may matulaing katangian.
Naglalaman ito ng mga aral, karunungan, o katotohanan. 1. kandila
-Kung kailan mo pinatay, saka pa humaba ang buhay.
Halimbawa:
2. langka
1. Kung walang tiyaga, walang nilaga. -Baboy ko sa pulo, ang balahibo’y pako.-
2. Sa paghahangad ng kagitna, isang salop ang nawala.

Kasabihan o kawikaan PAGYAMANIN

Ang kasabihan ay iba sa salawikain sa dahilang ito’y
hindi gumagamit ng mga talinghaga. Payak ang
kahulugan ng kasabihan kaya madaling maunawaan
ang mensaheng hatid nito. Ang kilos, ugali at gawi ng
isang tao ay masasalamin sa mga kasabihan.
Halimbawa:
1. Sa panahon ng kagipitan, nakikita ang kaibigan.
2. Ang magalang na sagot ay nakapapawi ng poot.
Sawikain
Ang sawikain ay mga salitang patayutay o idyomatiko na
ginagamit upang maging maganda ang paraan ng
pagpapahayag. Naiiwasan ang makasakit ng loob sa
kapwa-tao kapag gumagamit ng mga patalinhaga na
salita o sawikain sa pakikipagkomunikasyon. Ang
sawikain ay nahahati sa positibo at negatibo.
Panuto: Piliin ang pangyayari sa kasalukuyan na may
kaugnayan sa kaisipang nakapaloob sa karunungang-
bayan.
1. Ang magandang asal ay kaban ng yaman.
Palaging pinaalalahan si Ana ng kanyang ina na
ugaliin ang maging magalang sa kapwa dahil ito ay
natatanging kaugalian.
Hindi man mayaman si Ana, higit pa ring hinahangaan
ang walang sawang pagtulong sa kanyang mga
kaklase.
2. Ang malinis na kalooban ay walang kinatatakutan.
Napakalakas ng loob ni Joseng makipag-usap sa
kaniyang mga kasama sa kabila ng kaniyang mga
ginawa.
 Hindi kailanman natatakot si Baldo sa lahat ng
kanyang naging desisyon dahil malinis ang kanyang
intensyon.
3. Kung nagbigay ma’t mahirap sa loob, ang pinakakain ay di
mabubusog.
Isang hapunan ang inihanda ng tiya ni Lina, ngunit
hindi ako mabusogbusog dahil sa bawat subo namin,
siya naman ay nakatingin.
Magaan ang pakiramdam ni Mang Juan sa pag-abot
ng tulong sa mga naging fronliner ng COVID 19.
4. Siya ang itinuturing na itim na tupa sa kanilang pamilya.
Si Roel ay may katigasan ng ulo at hindi sumusunod
sa kanyang magulang.
Maitim ang pangangatawan ni Roel kaya siya ay
naiiba.
Bugtungan Tayo!
Panuto: Sagutin ang sumusunod na bugtong. Iayos ang mga
initimang letra na nasa kahon upang mabuo ang tamang salita
na tutugma sa bawat bugtong.
____________1. Langit sa itaas, langit sa ibaba, tubig sa gitna.
____________2. Ate mo, ate ko, ate ng lahat ng tao.
____________3. Heto na ang magkapatid, nag-uunahang
pumanhik.
____________4. Dalawang batong itim, malayo ang
nararating.
____________5. Kay lapit-lapit nasa mata, di mo pa rin makita.
____________6. Isang pamalu-palo, libot na libot ng ginto.
____________7. Nakayuko ang reyna, di nalalaglag ang
korona.
____________8. Bulaklak muna ang gawin, bago mo ito
kainin.
____________9. Nagtago si Pedro, nakalabas ang ulo.
____________10. Bumili ako ng alipin, mataas pa sa akin.
1. GOYIN 6. ASIM
2. TISA 7. AYABABS
3. APA 8. INGGAS
4. TAMA 9. AKOP
5. INGATA 10. MBREROSO
Iangkop Mo!
A. Panuto: Basahin ang mga sitwasyong nasa ibaba na
nangyayari sa totoong buhay sa kasalukuyan. Mula rito piliin
ang pinakaangkop na kasabihan, salawikain o sawikain batay
sa sitwasyon.
1. Madalas kang tuksuhin ng iyong kamag-aral dahil salat ka
sa pangangailangan pero puno ka naman sa pagmamahal ng
iyong mga magulang. Ang pangyayaring ito sa iyong buhay
ang iyong naging inspirasyon upang mag-aral nang mabuti.
Mabilis na dumaan ang panahon at ikaw ay nakapagtapos ng
pag-aaral. Ang dating tinutukso noon ay umunlad at nagkaroon
na ng magandang buhay.
A. Kapag may tiyaga, may nilaga.
B. Aanhin pa ang damo kung patay na ang kabayo.
C. Huwag mong sa gawin sa iba, ang ayaw mong gawin ng iba
sa iyo.
D.Bago mo linisin ang dungis ng iba, linisin muna ang putik sa
iyong mukha
2. Hiniling ng matalik mong kaibigan na magsinungaling ka at
sabihing kayo ang magkasama sa kaniyang panonood ng sine.
Hindi ka pumayag kaya nagalit siya. Hindi ka niya kinibo nang
mahabang panahon. Ipinagkibitbalikat mo na lang ang
kaniyang ginawa. Dumating ang araw humingi siya ng tawad
sa kanyang ginawa at naibalik ang inyong magandang
pagkakaibigan.
A. Ang tunay na kaibigan karamay kainlanman.
B. Ang tunay na kaibigan, nasusubok sa kagipitan.
C. Ang tunay na kaibigan ay karamay sa kasinungalingan.
D. Ang mga hangal ay nagsisinungaling, ang mga matatalino
ay nanatili sa katotohanan.
3. Ang mga frontliners sa panahon ng pandemyang Covid19 ay
taos-pusong naglilingkod hindi lamang sa ating komunidad at
sa ating bansa.
A. bukal sa loob C. makitid mag-isip
B. matalas na ulo D. malawak mag-isip
4. Sa kinahaharap nating iba’t ibang isyu sa ating lipunan, hindi
maaaring mag bingi-bingihan lamang tayo sa mga
pangyayaring ito. Kailangan nating kumilos.
A. taingang-kawali B. mahina ang loob
C. bahag ang buntot D. matalas ang pandinig
5. Nag-apply sa trabaho si Arnel. Masyadong mahigpit ang
pagtanggap ng bagong empleyado kaya nilapitan ni Arnel ang
kakilala niyang tagamahala ng kompanya. Ngunit sa hindi
inaasahang pangyayari, hiningan siya nito ng halaga upang
maipasok siya sa trabaho. Hindi tumugon si Arnel sa nais ng
kakilala sa halip pumila sa hanay ng mga aplikante.
Ipinagmamalaki niyang natanggap siya sa trabaho na dumaan
sa tamang proseso
A. Matalas ang ulo. B. Mataas ang noo.
C. Malawak ang isip. D. Bahag ang buntot.
B. Bumuo ng sariling bugtong na may kaugnayan sa
kasalukuyang pangyayari.
1. Facemask
____________________________________
____________________________________
____________________________________
2. Quarantine ID
____________________________________
____________________________________
____________________________________
3. COVID-19
____________________________________
____________________________________
____________________________________
 Filipino 9- Week 1
Pangalan:_______________________________________
o Panitikang Asyano – Maikling Kuwento ng Singapore
o Panoorin at Unawain ang Maikling Kuwento ng Singapore, “Ang Ama”.
o https://youtu.be/F2kmAB3fPoA
A. Tingnan ang mga larawan sa ibaba. Pansinin ang
pagkakaiba ng dalawang larawan. Pagkatapos masuri,
sagutin ang mga gawain sa ibaba.
1. Ibigay ang pagkakaiba ng dalawang ama larawan.
Unang Larawan:
__________________________________________________
__________________________________________________
__________________________________________________
Ikalawang Larawan:
__________________________________________________
__________________________________________________
__________________________________________________
2. Sino sa dalawang ama na nasa larawan ang dapat tularan? Bakit?
__________________________________________________
__________________________________________________
__________________________________________________
3. Batay sa iyong sagot sa unang bilang, paano ba para sa iyo ang
tamang pagtrato ng isang ama sa kanyang mga anak?
__________________________________________________
__________________________________________________
__________________________________________________
4. Sa panahon ngayon ng pandemya, halos lahat ng tao ay nasa
bahay lang. Paano kung makasaksi ka ng isang batang
pinagmalupitan ng mga taong dapat ay nag- aalaga at
nagmamahal sa kanya? Ano ang gagawin mo? Isalaysay ang
iyong sagot sa mga linya sa ibaba.
__________________________________________________
__________________________________________________
__________________________________________________
Mga Bahagi ng Maikling Kuwento
1. Panimula: Sa bahaging ito niya paaasahin ang mga
mambabasa sa isang kawili- wili at kapana-panabik na akda;
2. Saglit na Kasiglahan: Dito matatagpuan ang mga
pagbabalik-tanaw at pagpapakita ng kung paano humantong sa
ganoong punto ang sitwasyon.
Guro: Bb. Jonah Faye Suzette Frias
3. Paglalahad ng Suliranin: Sa bahaging ito magsisimula ang
balakid ng pangunahing tauhan. Sa suliranin iikot ang mga
pangyayari sa akda.
4. Tunggalian: Dito makikita ang pakikipagtunggali ng mga
tauhan na maaaring mula rin sa suliraning nailahad.
5. Kasukdulan: Ito ang pinakamasidhi o pinakamataas na
yugto ng akda. Dito na rin matatagpuan ang kalutasan sa
suliranin o ang katapusan ng tunggalian ng pangunahing
tauhan.
6. Wakas/Kakalasan: Ang katapusan ng akda. Dito na
mapapayapa ang mga tauhan matapos malutas ang suliranin at
humupa ang tunggalian.
Mga Uri ng Maikling Kuwento
1. Kuwento ng Pag-ibig – Ang diwa ng kuwento ay ukol sa pag-
iibigan ng pangunahing tauhan at ng kanyang katambal na
tauhan.
2. Kuwento ng katutubong kulay – Nangingibabaw sa
kuwentong ito ang paglalarawan sa isang tiyak na pook, ang
anyo ng kalikasan doon, at ang uri ng pag-uugali, paniniwala,
pamumuhay at pamantayan ng mga taong naninirahan sa
nasabing lugar.
3. Kuwento ng Tauhan o pagkatao – Nangingibabaw sa
kuwentong ito ang isang masusing pag-aaral at paglalarawan
sa tunay na pagkatao ng pangunahing tauhan.
4. Kuwento ng kaisipan o sikolohiko – Sinisikap na pasukin
ng kuwento ang kasuluk-sulokang pag-iisip ng tauhan at ilahad
ito sa mga mambabasa.
5. Kuwento ng katatakutan – Matindi ang damdaming
nagbibigay buhay sa kuwentong ganito. Nakapananaig ang
damdamin ng takot at lagim na nililikha ng mga pangyayari sa
katha.
6. Kuwento ng kababalaghan – Naglalaman ang kuwentong
ito ng mga pangyayaring mahirap paniwalaan sapagkat
salungat sa batas ng kalikasan at makatwirang pag-iisip.
7. Kuwento ng katatawanan – Ang galaw ng mga pangyayari
sa kuwentong ito ay magaan, may mga pangyayaring alanganin
at may himig na nakakatawa ang akda.
8. Kuwento ng talino – Ang kuwentong ito ay punong-puno ng
suliraning hahamon sa katalinuhan ng babasa na lutasin. Ang
mga kuwentong detektiv o sa paniniktik ang halimbawa nito.
9. Kuwentong pampagkakataon – Kuwentong isinusulat para
sa isang tiyak na pangyayari, gaya ng Pasko, Bagong Taon, at
iba pa.
10. Kuwento ng kapaligiran - Kuwentong ang paksa ay ang 9. Ano ang layunin ng tekstong binasa?
mga pangyayari o bagay na mahalaga sa lipunan o pamayanan. A. manghikayat B. magpaalala C. mangaral D.
mang-api
11. Kuwentong makabanghay o madulang pangyayari –
Ang pangyayari sa loob ng kuwento na ang banghay ang siyang 10. Paano mo masasabi na ang isang laro ay magiging sugal?
nangingibabaw sapagkat dito nasasalig ang maging katayuan o A. kapag may sarili kang pera
kalagayan ng mga tauhan. B. kapag may taya o pusta
C. kapag nanalo ka
D. kapag may maraming kalaro

Tayahin: 11. Alin sa mga sumusunod ang HINDI pananagutan ng anak

sa kaniyang mga magulang?

Panuto: Basahin at unawain ang mga pangungusap. Bilugan

A. paghahanap ng trabaho
ang titik ng tamang sagot at isulat sa sagutang papel.
B. paggawa ng gawaing bahay
C. pag-aaral nang mabuti
1. Kapag ang maikling kuwento ay nakatuon sa pagkakabuo ng D. pag-aalaga ng magulang
mga pangyayari, ito’y mauuri bilang maikling kuwentong 12. Kanino isinisisi ang kahirapan sa buhay ng isang pamilya?
_______________. A. sa mga kamag-anak B. sa lolo at lola
C. sa mga panganay na anak D. sa mga magulang
A. sikolohikal B. pakikipagsapalaran
C. makabanghay D. kababalaghan 13. Paano dapat gampanan ng isang ama ang kanyang
tungkulin para sa ikabubuti ng anak?
Para sa Aytem 2-3 A. Bibilhin ang mga bagay na gusto
ng anak.
Tinuyo ng nagdadalamhating ama ang kanyang mga luha at B. Pag-aralin ang anak.
saka tumayo. Mayroon siyang naisip. Mula ngayon, magiging C. Maghanap ng salapi para sa pagpapatayo ng bahay.
mabuti na siyang ama. Dinukot niya sa bulsa ang perang D. Mag-ipon ng pera na magagamit sa pagtanda nila.
ibinigay ng kanyang amo sa asawa (na kiming iniabot naman
ito agad sa kanya, tulad ng nararapat).
14. Anong mangyayari sa isang pamilya kapag naging mahina
2. Mula sa binasang teksto, mahihinuhang ang ama ay ang loob ng ama o ina?
magiging __________ A. matatag B. Mabuti
C. matapang D. masayahin
a. Laging nagkakaroon ng hinanakit ang mga anak.
b. Magkakaroon ng maraming suliranin ang mag-anak.
3. Maituturing na pang-abay na pamanahon ang __________. c. Laging mag-aaway ang magkakapatid
A. magiging mabuti B. nagdadalamhating ama d. Hindi nagkakaunawaan ang ama’t ina.
C. mula ngayon D. dinukot sa bulsa
15. Dumanas din ba ng kaapihan ang ina? Paano?
4. Bakit tinaguriang “Haligi ng Tahanan” ang isang ama? A. Opo. Laging binubugbog ng kanilang ama ang kanilang ina.
A. Siya ang may kapangyarihan. B. Opo. Pinagbabawalan ng ama na makapiling niya ang
B. Siya ang nagpaparusa sa mga anak. kanilang anak. C. Hindi niya pinatuloy sa bahay ang ina.
C. Siya ang naghahanapbuhay at nagbibigay ng lahat ng D. Hindi inaapi ng ama ang kanilang ina.
kailangan. D. Siya ang nagpapasiya sa mga gawain ng
miyembro ng pamilya.
Gawain 1:
5. Ano ang dapat ipamulat ng mga magulang sa anak?
A. pagtitipid, paggalang, pag-aaral nang mabuti Ano-anong katangian ng ama ang nangibabaw sa
B. pagsunod ng utos ng lola at lolo kuwentong “Ang Ama”? Anong bahagi o pangyayari
C. mga kanais-nais na pag-uugali
sa kuwento ang nagpapakita ng mga nabanggit na
D. paggalang sa nakatatanda
katangian?
6. Bakit na tinawag na “Ilaw ng Tahanan” ang isang ina?
A. Siya ang tagahawak ng pera. KATANGIAN NG AMA
B. Siya ang nagpapanatili ng kaayusan ng ugnayan ng ama at
mga anak. C. Siya ang tagapag-ayos ng pamilya at tagalinis
ng bahay.  __________________________________
D. Siya ang nagbibigay payo sa anak.
__________________________________
7. Ang pag-iyak ba ng ama ay tanda ng kaniyang pagbabago?
_______________________________
Pangatuwiranan.
A. Hindi nagpakita ng pagsisisi ang kaniyang ama.
B. Opo, dahil ipinahuli siya sa pulis.
C. Opo, dahil ipinamukha ng mga tao sa kaniya na mali siya.
 __________________________________
D. Opo, dahil kahit iresponsable siya, nagpakita siya ng __________________________________
pagsisisi. _______________________________
8. Sino sa mga tauhan sa kuwento ang naging sanhi ng
pagkamatay ng bata?
A. ang mga kapatid B. ang ina
C. ang mga kaibigan D. ang ama Bahagi/Pangyayaring Nagpapatunay

 __________________________________
Filipino 10 - Week 1
Pangalan:_______________________________________
 Mito mula sa Rome,Italy (Panitikang Meditterenean
 Basahin at Unawain ang Mitolohiyang Cupid at Psyche: Maaring panoorin sa link na ito: https://youtu.be/DoeH9yLbmdA
 Mga Kayarian ng Salita
Gawain 2: TALAS-salitaan
Panuto: Basahing mabuti ang sumusunod na salita o parirala. Buuin ang salita sa pagsulat ng tamang letra.
Pahalang
1. Hindi pagsunod sa utos- P A __ S U __ A __.
2. Akmang sasaksakin- I __ A T __ R A
3. Patalim – P __ N __ A __
4. Masidhi, maalab, masikhay na pagnanasa.- M __ R U __ D O __
5. Nagalit, nainis - __ A __ U __ L A __
Pagsusuri sa Akda
Panuto: Suriin mo ang mga mahahalagang pangyayari sa mitong
Cupid at Psyche sa pamamagitan ng pagsagot sa mga gabay na
tanong.
1. Bakit gayon na lamang ang inggit at galit ni Venus kay
Psyche?
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
2. Bilang isang diyosa, ano ang hindi magandang katangian ni
Venus? Ipaliwanag.
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
3. Bakit itinago ni Cupid ang tunay niyang pagkatao kay
Psyche?
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
4. Ano ang pagkakamaling ginawa ni Psyche na nagdulot ng
mabigat na suliranin sa kaniyang buhay?
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
5. Bakit sa wakas ay naging panatag na ang kalooban ni Venus
na maging manugang si Psyche?
Guro: Bb. Jonah Faye Suzette Frias
Pababa
6. Pagkain ng mga diyos-diyosan- A __ B R __ S I __
7. Lakad na ang mga daliri ng paa lamang ang sumasayad- P __ T __ Y A __
8. Nahimok, nahikayat – N A __ __ Y __
9. Tumupad sa tungkulin, sumunod sa utos. - __ U M A __ I __ A
10. Walang kamatayan, walang katapusan – I __ O __ T A __
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
6. Kung ikaw si Psyche, tatanggapin mo rin ba ang
hamon ni Venus para sa pagibig? Bakit?
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
Gawain 3
A. Panuto: Hanapin ang kasingkahulugan ng salitang
nakasalungguhit sa pangungusap at tukuyin kung ano ang
kayarian nito. Gamitin ang tsart sa pagbibigay ng mga kasagutan
sa inyong sagutang papel.
1. Hindi niya lubos maisip na dahil sa kaniyang ginawang
pagtataksil sa asawa, siya’y magiging labis na malungkot.
Naging mapanglaw si Pscyhe sa mga pangyayari.
2. Ipinag-utos niyang bihisan si Psyche ng pinakamaganda
niyang gayakpangkasal. Nang araw nang kasal niya, tila
nawalan ng saysay ang kaniyang trahe de boda dahil
maipakakasal lang pala siya sa isang nakatatakot na
halimaw.
3. Hindi masilayan ni Psyche ang mukha ng kaniyang kabiyak.
Sabik na sabik na siyang makita ito ngunit naaala pa rin ang
bilin ng kaniyang asawa.
4. Nagsisisi si Psyche sa kasuklam-suklam niyang nagawa.
Kung kaya, hinarap niya ang lahat ng mga pagsubok na
 ibinigay ni Venus sa kaniya upang maibsan ang kamuhi- 1.
muhing ginawa niya sa asawa.
2.

5. Isa sa mga delikadong pagsubok ni Venus ang 3.

pagpapapuno niya ng itim na tubig sa bote mula sa ilog Styx.
4.
Hindi madaling pagsubok ngunit nairaos niya dahil
tinulungan siya ng isang ibon upang makasalok ng tubig 5.
gamit ang prasko.

Kaugnay/ kasingkahulugan Kayarian

Subukin
A. Panuto: Basahin at unawain mong mabuti ang
buod ng mitong “Si Malakas at Si Maganda” at sagutin ang
sumusunod na tanong.

1. Batay sa nabasa, alin sa sumusunod ang HINDI kabilang sa mga katangian ng isang mito o mitolohiya?
A. Nagsasalaysay ng mga pangyayaring may kaugnayan sa mga diyos at diyosa.
B. Nagpapahayag ng opinyon hinggil sa isang paksa o isyu.
C. Nagpapaliwanag ng pinagmulan ng buhay sa daigdig.
D. Kadalasang sa sinaunang panahon naganap ang isang mito.

2. Ang sumusunod ay kabilang sa mga gamit ng isang mitolohiya noong unang panahon MALIBAN SA ISA.
A. nagpapaliwanag ng puwersa ng kalikasan
B. isinasalaysay ang gawaing panrelihiyon
C. nagpapahayag ng matinding damdamin
maipaliwanag ang kasaysayan

3. “Isinakay ng ibon ang dalawa sa kaniyang likod at dinala sa isang pulo kung saan nila sisimulan ang kanilang lahing kayumanggi.” Ang mga tauhan
sa bahaging ito ay tumutukoy sa anong lahi?

A. ROMANO B. TSINO
C. PILIPINO/MALAY D. APRIKANO

4. Alin sa sumusunod ang nagpapakita ng katangian nina Malakas at Maganda sa kulturang Pilipino?

A. Si Malakas ang nagrerepresenta na ang mga Pilipino ay palaban sa hamon ng buhay samantalang si Maganda ang nagrerepresenta na sa kabila
ng mapait na pagsubok, may magandang mga bagay na sasalo sa iyo.
B. Si Malakas ang nagrerepresenta ng pagiging malakas at masipag ng mga Pilipino sa kahit anomang aspekto samantalang si Maganda naman
ang nagpapakita ng kagandahang panloob at panlabas ng mga Pilipina.
C. Si Malakas ang representasyon na ang mga Pilipino ay malalakas gaya ni Manny Pacquiao at iba pang mga atleta samantalang si Maganda ang
nagpapakitang ang mga Pilipina ay palaban at laging nanalo sa mga Beauty Pageants.

D. Si Malakas ay nagpapakitang makisig ang mga Pilipino samantalang si Maganda naman ang nagpapakita ng ideal na katangian ng isang
Pilipina.

5. Ano ang kaugnayan ng pangkalahatang kaisipan sa mitong nabasa sa sarili, pamilya, pamayanan, lipunan at daigdig?
A. Ipinakikita nito ang konsepto ng paglikha ng sanlibutan sa pamamagitan ng pagsasalaysay. Nais nitong ipaliwanag ang
pinagmulan ng mga sinaunang tao tungo sa pagkabuo ng pamilya, pamayanan at lipunan sa malikhaing kaparaanan.
B. Isinalaysay nito ang pinanggalingan ng mga sinaunang Pilipino. Mula sa isang lalaki at babaeng bumuo ng pamilya’t lumago
patungo sa isang nagkakaisang pamayanan at lipunan.
C. Nais nitong patunayang ang mga Pilipino ay may sarili ring bersyon ng mito at hindi lamang mga kanluranin ang may kakayahan
sa pagbuo ng mga kuwento ng paglikha at pakikipagsapalaran.

D. Ipinahahayag nito ang mayamang kulturang Pilipino na may kakayahang maibandera hindi lamang sa kapuluan kundi sa buong
mundo.
Ang kuwentong bayan ay bahagi ng ating katutubong
panitikang nagsimula bago pa man dumating ang mga
Espanyol. Ito’y lumaganap at nagpasalin-salin sa iba’t
ibang henerasyon sa paraang pasalindila o pasalita.
Karaniwang maglalahad ng kaugalian at tradisyon ng
lugar kung saan ito nagsimula at lumaganap.
 Tinatawag na Mëranao ang mga taong
nakatira sa Marawi.
 Tinatawag siyang “Summer capital of the
South” dahil ang kinalalagyan nito ay nasa
taas ng kalamigan ng kaniyang klima.

Paghihinuha  Ang Maranao ay mga taong nakatira sa

ito ang pagbibigay ng iyong sariling haka-haka at
opinyon tungkol sa isang bagay o sitwasyong naganap.
Ito’y maaring nagsisimula sa iyong sariling paniniwala
at pagkakaunawa sa isang konteksto ng pangyayari.
Halina’t tuklasin natin ang dapat nating matutuhan
sa modyul na ito.
• Mëranao- ang salitang ito ay nangangahulugang “tao
sa tabi ng lawa” sapagkat karaniwan silang nakatira sa
lawa ng Lanao.
- Pinaka popular at pinakamalaking Tribo
ng muslim.\
- ang pinakahuling naging Islam
- ang pinakahuling naging Islam
- ikinabubuhay ay pangingisda at
pagsasaka
tabi ng dagat kay tinatawag silang “People
of the Lake” o “Tao sa Ragat”. Ang
kanilang ikinabubuhay ay pangingisda at
pagsasaka. Ang lahat na sinusunod nilang
kaugalian ay batay sa kanilang turo sa
relihiyong Islam.
Ang mga Mëranao ay unang naninirahan sa
kabundukan pero ang impluwensiya nito ngayon ay
kumalat na hanggang sa mga tao sa baybaying lugar.
Sa mga malalaking pangkat ng mga Muslim sa
Mindanao, ang mga ito ang pinakahuling naging Islam.
Magkaiba man ang paniniwala ngunit pinagbubuklod
sa pagiging Pilipino na may iisang lahi.

• Kuwentong-Bayan- ang mga salaysay hinggil sa mga

likhang isip lamang. Lumaganap at nagpasalin-salin
ang mga ito sa iba’t ibang henerasyon sa pamamagitan
ng pasalindila (paraan ng pagkukuwentong pasalita).

• Paghihinuha- ito ay pagbibigay ng inyong sariling

haka-haka o opinyon tungkol sa isang bagay o
sitwasyong naganap.

 Ang Pilipinas ay isang multilinggwal at

multikultural na bansa.
Binubuo ng mahigit 180 na mga wika na may kani-
kaniyang kultura, tradisyon at relihiyon.

 Mga katangian na natatangi sa iba. Dulot

ng pananakop ng mga Kastila naging
sentro ng Kristiyanismo ang Pilipinas
ng Asya ngunit nanatili ang malaking
bahagi ng Mindanao sa relihiyong Mga Kayarian ng Salita
Islam.
1. Payak – binubuo ng salitang-ugat
 Isa sa mga ipinagmamalaki ng mga lahing lamang. Mga halimbawa:
Pilipino na mayroon sa pinakamayamang
kultura at makulay ay ang mamamayang punyal, dilim, langis
Mëranao.
 2. Maylapi – binubuo ng salitang-ugat at  ➢  Hindi man ito kapani-paniwalang
isa o higit pang panlapi. Mga halimbawa: kuwento ng mga diyos, diyosa at mga
bayani, tinuturing itong sagrado at
kasabay, paglikha, marami, sinasabi, pinaniniwalaang totoong naganap.
sumahod, tumugon, unahin, sabihin,  ➢  Karaniwang may kaugnayan ito sa
linisan, pag-isipan, pag-usapan, teolohiya at ritwal.
kalipunan, pagsumikapan,
ipagsumigawan, magdinuguan
Ang Mitolohiya ng mga Roman
3. Inuulit–
angkabuoanoisaohigitpangpantigsadakon  ➢  Ang mitolohiya ng mga taga-Rome ay
gunahanayinuulit. Mga halimbawa: kadalasang tungkol sa politika, ritwal, at
moralidad na ayon sa batas ng kanilang
mga diyos at diyosa mula sa sinaunang
araw-araw, sabi-sabi, sama-sama,
taga-Rome hanggang sa ang katutubong
relihiyon nila ay napalitan na ng
aangat, tatakbo, aalis-alis, bali-baligtad Kristiyanismo.
 ➢  Kabayanihan ang isang mahalagang
4. Tambalan – binubuo ng dalawang tema sa mga kuwentong ito.
salitang pinagsasama para makabuo ng
 ➢  Ang kanilang mitolohiya ay hinalaw
mula sa Greece na kanilang sinakop.
isang salita. Labis nilang nagustuhan ang mitolohiya
ng bansang ito, kaya inaangkin nilang
Mga halimbawa: parang kanila at pinagyaman nang husto.
Binigyan nila ng bagong pangalan ang
bahay-kalakal, habing-ilok, balik-bayan karamihan sa mga diyos at diyosa. Ang
hampaslupa, kapitbahay, bahaghari ilan ay binihisan nila ng ibang katangian.
Lumikha sila ng bagong mga diyos at
Mitolohiya ang tawag sa agham o pag-aaral ng diyosa ayon sa
mga mito (myth) at alamat?
kanilang paniniwala at kultura.
 ➢  Tumutukoy rin ito sa kalipunan ng
mga mito mula sa isang pangkat ng tao  ➢  Isinulat ni Virgil ang “Aenid”, ang
sa isang lugar na naglalahad ng pambansang epiko ng Rome at nag-iisang
kasaysayan ng mga diyos-diyosan noong
unang panahon na sinasamba, dinarakila pinakadakilang likha ng Panitikang Latin.
at pinipintakasi ng mga sinaunang tao. Ito ang naging katapat ng “Iliad at
 ➢  Ang salitang mito (myth) ay galing sa Odyssey” ng Greece na isinalaysay
salitang Latin na “mythos” at mula sa naman ni Homer at tinagurian ang mga
Greek na “muthos”, na ang kahulugan ay ito bilang “Dalawang Pinakadakilang
“kuwento”. Ito ay isang akdang Epiko sa Mundo”.
pampanitikang kadalasang ang mga
tauhan ay pumapatungkol sa mga diyos
at diyosa at nagpapakita ng
pakikipagsapalaran at kabayanihan ng
mga tauhan. Ito’y maiuugnay rin sa epiko
bagaman mas litaw sa mito ang hindi
kapani-paniwalang mga pangyayaring
may kinalaman sa mga diyos-diyosan.
 ➢  Nakatutulong ito upang maunawaan
ng mga sinaunang tao ang misteryo ng
pagkakalikha ng mundo, ng tao at ng mga
katangian ng iba pang mga nilalang.
 ➢  Ipinaliliwanag din dito ang
nakatatakot na puwersa ng kalikasan sa
daigdig – tulad ng pagpapalit ng panahon,
kidlat, baha, kamatayan at apoy.
 ➢  Ginagamit din ito upang ikuwento
ang mga sinaunang gawaing panrelihiyon,
magturo ng mabuting asal at
maipaliwanang ang kasaysayan.
 ➢  Ito ay naglalahad ng ibang daigdig
tulad ng langit at ilalim ng lupa.
 3. HinatulanngKorteSupremasiJanetNapoleshinggilsaPorkB
arrelScam.
4. Marami ang nagsasabi na maaaring may nilabag daw na
batas ang ABS- CBN, pinatutunayan ito nang maglabas
ang National Telecommunications Commissions (NTC)
ng Cease ang Desist Order upang matigil ang kanilang
operasyon.
Mga Pahayag sa Pagbibigay ng mga Patunay 5. Atin nang nararamdaman ang hindi magandang epekto
ng Global Warming, ipinapahiwatig nito ang pabago-
bago ng panahon.
Sa iba`t ibang pagpapahayag -mapasalaysay,
pangangatuwiran ,paglalahad at paglalarawan mahalagang
malaman nating gumamit ng mga pahayag na nagbibigay ng Panuto: Basahin at unawain ang mga sumusunod na mga pahayag.
patunay . Ang mga pahayag na nagpapatunay ay may layuning Isulat ang titik.
higit na maging malinaw ang isang kaisipang nais ipahayag. Sa
paglalahad nito ay mahalagang gumamit ng mga pananda. 1. Alin sa mga sumusunod ang nagsasaad ng mga ebidensiyang
nakasulat, nakalarawan o naka-video?
Narito ang ilang pananda na ginagamit sa pagbibigay ng mga
patunay:
a. Nagpapahiwatig b. Nagpapakita
c. Dokumentaryong ebidensiya d. Nagpapatunay / Katunayan
➢ batay sa pag-aaral,
➢ totoong
2. Mga salitang nagsasabi o nagsasaad ng pananalig o paniniwala
➢ mula sa mga datos na aking nakalap sa ipinapahayag.
➢ ang mga patunay na aking nakalap ay tunay na a. Kapani-paniwala c. Pinatunayan ng
➢ayon sa mga detalye
➢ napatunayan na b. Nagpapatunay / Katunayan d. Dokumentaryong edidensiya
➢ napatunayang mabisa ang
➢ pinatutunayan ni 3. Tumutukoy sa hindi direktang makikita, maririnig o mahihipo na
mga ebidensiya.

1. May dokumentaryong ebidensya a. Nagpapahiwatig c. Kapani-paniwala

- ang mga ebidensya ay dapat mayroong magpapatunay na b. Pinatutunayan ng mga detalye d. Nagpapakita
maaaring nakasulat, larawan o video.
4. Isang pahayag ng pagbibigay ng patunay na kung saan makikita
2. Kapani-paniwala mula sa mga detalye ang mga patunay.
-Ipinakikita ng salitang ito na ang mga ebidensya ay kapani- a. Pinatutunayan ng mga detalye c. Dokumentaryong
paniwala at maaaring makapagpatunay. ebidensiya b. Taglay ang matibay na kongklusyon d. Nagpapakita

3. Taglay ang matibay na kongklusyon 5. Isang katunayang pinalalakas ang ebidensiya o impormasyon at
-Isang katunayang pinalakas ang ebidensya, proweba p totoo ang kongklusyon.
impormasyon na totoong pinatutunayan. a. Pinatutunayan ng mga detalye c. Kapani-paniwala
b. Taglay ang matibay na kongklusyon d. Nagpapakita
4. Nagpapahiwatig
- Sa pamamagitan ng pahiwatig ay 6. Mga salitang naglalahad na ang isang bagay na pinatutunayan ay
masasalamin ang katotohanan. totoo o tunay.
a. Nagpapahiwatig c. Nagpapakita
5. Nagpapakita b. Taglay ang matibay na kongklusyon d. Nagpapatunay /
- salitang nagsasad na ang isang bagay na pinatutunayan ay totoo Katunayan
on tunay.
7. Nakasaad sa mga salitang ito na ang mga patunay ay kapani-
6. Nagpapatunay/katunayan paniwala o makapagpapatunay.
-Salitang nagsasabi o nagsasaad ng panananalig o paniniwala sa a. Nagpapakita c. Nagpapahiwatig
ipinahahayag. b. Nagpapatunay / Katunayan d. Kapani-paniwala

7. Pinatutunayan ng mga detalye 8. Ang mga sumusunod ay ang mga pahayag sa pagbibigay ng
- makikita mula sa mga detalye ang mga patunay sa isang pahayag. patunay, maliban sa...
Mahalagang masuri ang mga detalye para makita ang katotohanan
sa pahayag. a. Dokumentaryong ebidensiya c. Pinatutunayan na
detalye b. Kakaibang Kongklusyon d. Kapani-
paniwala

Mga Halimbawa: 9. Alin sa mga sumusunod na mga pahayag sa pagbibigay ng

patunay na nagsasabi na mahalagang masuri ang mga detalye para
1. Kitang-kita sa mga dokumentaryong ebidensiya na makita ang katotohanan sa pahayag?
nakuha sa “video” na totoo ngang siya ang pumatay sa a. Pinatutunayan ng mga detalye c. Kapani-paniwala
bata. b. Nagpapakita d. Dokumetaryong
2. Ayon sa mga nakalap na larawan, kapani-paniwala nga ebidensiya
ang matinding problema na dinanas ng Pilipinas na
makaaapekto sa ekonomiya nito. 10.Ito ay mga ebidensiyang makikita o mahahawakan na
magpapatunay sa isang bagay.
a. Kapani-paniwala c. Pinatutunayan ng mga 5. Kilala ang islang ito bilang “Lupang Pangako o Land of
detalye b. Nagpapatunay / Katunayan d. Dokumentaryong Promise” A. Luzon C. Visayas B.
ebidensiya Mindanao D. Palawan

Para sa bilang 11-15 6. Sinasalamin ng kuwentong-bayan ang mga sumusunod maliban

Panuto: Tukuyin kung anong pahayag na ginamit sa pagbibigay ng sa:
mga patunay sa mga sumusunod na pangungusap. A. kaugalian B. tradisyon C. paniniwala D. tunggalian

11. Ang pagtulong ng Sagip Kapamilya sa mga nasalanta ng 7. Iniwan ni Kamamwem ang ina sa bahay at nangaso. Ang
pagsabog ng Bulkang Mayon ay nagpapahiwatig ng pagiging salitang may salungguhit ay nangangahulugang:
mapagmalasakit sa kapwa tao. A. nanghuli ng isda C. nanguha ng
a. Nagpapakita c. Nagpapahiwatig panggatong B. nagtanim ng palay D. nanghuli ng mga hayop
b. Nagpapatunay / Katunayan d. Kapani-paniwala gamit ang sibat

8. Itinago ni Kamamwem ang ina sa bubu. Ang bubu ay

12. Ang tulong mula sa iba’t ibang panig ng bansa na umabot ng 20 nangangahulugang?
bilyong piso ay naipamigay na sa mga taong mas nangangailangan A. sibat C. patibong sa isda
at ito’y labis nilang ikinatuwa. B. baril D. gamit sa pagpipinta
a. Nagpapahiwatig c. Kapani-paniwala
b. Pinatutunayan ng mga detalye d. 9. Sinundot ni Busaw ang ilalim ng bahay ni Kamamwem gamit
Nagpapakita ang isang patpat. Ang salitang may salungguhit ay
nangangahulugang
13. Pinatutunayan lamang ng mga nabanggit na detalye na siya ay
isang tunay na henyo. A. sandok C. batang payat
B. tungkod D. manipis na kahoy
a. Kapani-paniwala c. Pinatunayan ng mga
detalye b. Nagpapatunay / Katunayan d. 10. Alin sa sumusunod na mga kuwentong-bayan ang nanggaling
Dokumentaryong ebidensiya sa Mindanao?
A. Si Malakas at Si Maganda B. Mariang Makiling
C. Si Kamamwem D. Si Pula at Si Puti
14. Hinatulan na ng Korte Suprema ang dating Senador na si Bong
Revilla na kasangkot sa Pork Barrel Scam. 11. Ang matapang na anak nagligtas sa ina sa kapahamakan
a. Pinatutunayan ng mga detalye c. Dokumentaryong A. Busaw C. Kurukya B. Kamamwem
ebidensiya b. Taglay ang matibay na kongklusyon d. Nagpapakita D. Aso

15. Ayon sa mga nakalap na larawan, kapani-paniwala na siya ang 12. May layuning higit na maging malinaw ang isang kaisipang
pumasok sa kanilang bahay na nagnakaw ng pera. inihahayag.
a. Kapani-paniwala c. Pinatunayan ng mga A. pahayag na nagbibigay patunay B. pagsasalaysay
detalye C. pangangatuwiran D. mahalagang kaisipan
b. Nagpapatunay/Katunayan d. Dokumentaryong edidensiya
13. “Huwag kang magtatagal anak baka kainin ako ni Busaw,”
Anong damdamin ang nangingibabaw sa pahayag na ito?
Panuto: Basahin ang mga sumusunod na mga tanong. A. pagkagalit C. pangamba
B. pagkatuwa D. pagkalungkot
1. Binubuo ng mga kuwento tungkol sa buhay,
pakikipagsapalaran, pag-iibigan, katatakutan at katatawanan 14. “Aray! Aray! makakain na talaga ako nito ni Busaw!” Ano ang
na kapupulutan ng magandang aral. damdaming ipinahahayag ng pangungusap?
A. epiko C. maikling kuwento A. takot C. galit B. tuwa D.
B. alamat D.kuwentong- pagkabigla
bayan
15. Alin sa sumusunod na pahayag ang nagpapakita ng damdaming
pagkagalit?
2. Mga pahayag na naglalayong higit na maging malinaw ang isang
A. “Humanda ka Busaw may araw ka rin sa akin!”
kaisipang inihahayag.
B. “Magaling talagang magtago ng kaniyang ina si Kamamwem!.
A. nagpapatunay C. nangangatuwiran
C. “Ngayon makakain ko na talaga ang ina ni Kamamwem!” sabi
B. naglalarawan D. nagsasalaysay
ni Busaw.
D. “Muntik na naman akong kainin ni Busaw, tatlong beses niya
3. Ang mga sumusunod ay pahayag na nagpapakikilala sa
ulit akong sinubukang lunukin”.
kuwentong-bayan maliban sa isa?
A. Nagpasalin-salin sa iba’t ibang henerasyon sa paraang
pasalindila o pasalita
Takdang Aralin:
B. Nagtataglay ng anyong tuluyan at naglalaman ng mga kaugalian
at tradisyon ng lugar na pinagmulan nito.
Ilahad sa grapikong pantulong kung ano –ano ang mga
C. May iisang pangunahing tauhan na may mahalagang suliranin
kinakatakutan mo sa buhay at paano mo nalampasan ang mga ito.
na dapat lutasin.
Ilagay sa isang buong papel.
D. Pagmamay-ari ito ng buong bayan.

4. Batay sa pag-aaral na isinagawa ng mga eksperto ang COVID -

19 ay isang nakahahawang sakit na bagong tuklas. Alin sa mga
sumusunod na pananda ang nagpapatunay?
A. batay sa pag-aaral C. isinagawa ng mga eksperto
B. isang nakakahawang sakit D. kilala sa tawag na COVID-19

Pagbibigay-kahulugan sa mga Talinghaga, Eupemistiko o
Masining na mga Pahayag
Matatalinghagang Pahayag
 gumagamit ng mga salita na hindi tuwirang inihahayag
ang tunay na kahulugan nito. Karaniwan itong
ginagamitan ng paghahambing ng mga bagay na
nagpapataaas ng pandama ng mga mambabasa.
 Ekspresyong na may malalim na salita.
 Hindi literal ang kahulugan ng salita kundi naglalarawan
ito ng sagisag.
Hal:
1. Magdilang anghel – Ang Diyos ay nagsugo ng anghel upang
maghatid ng mensahe sa kanyang mga propeta o alagad. Ang
anghel ay nagsasabi ng pawang katotohanan at sadyang ang sinabi
ay nagaganap o mangyayari. Kaya’t kapag sinabi sa isang tao ang
siya’y magdilang-anghel, magkatotoo ang kanyang winika.
2. di-mag-aso ang kalan - Kung magluluto sa kalan, na noon ay
ginagamitan ng kahoy, ang kalan ay nag-aaso o umuusok. Kung
mahirap ang buhay ng isang tao, walang mailulutong pagkain ang
pahayag ay di-mag-aso ang kalan.
2. Tulog mantika – mahabang oras matulog
3. kabiyak ng dibdib- asawa
4. bukas ang palad- matulungin
5. Alog na ang baba- matanda
Eupemistikong Pagpapahayag/ Eupemismo
-Ito ay mga pahayag o mga salita na pampalumanay para hindi
masakit at masamang pakinggan o maging bastos at makapanakit
ng damdamin ng ibang tao. Kapalit ito sa matatalim, masasakit at
malalaswa na salita.
- paggamit ng magagandang pahayag ay naglalayong pahalagahan
ang damdamin ng iba.
Hal. 1. bulag/ duling- walang paningin
2. bingi- mahina ang pandinig
3. pilay- nahihirapang lumakad
4. mataba- medyo malusog
5. pandak- maykaliitan pangit- di-gaanong
maganda 6. Maarte/pihikan- mapili
- Gumagamit ng talinghaga para di-tuwirang tukuyin ang nais
ipahayag na nakatutulong upang lalong mag-isip ang nagsasalita at
kinakausap.
Halimbawa: - Sumakabilang buhay na siya.
- Kapiling na siya ng Panginoon.
- Iniwan na niya tayo.
- Tapos na ang kanyang paghihirap.
- Maligaya na siya sa kabilang buhay.
- Mataas ang pandama o sensitibo sa mga pahayag na
nagpapahiwatig lamang.
Panuto: Basahin mo ang talata at punan ang patlang upang buoin
ang kaisipan nito. Pumili ng angkop na eupemistikong pahayag
mula sa kahon sa ibaba.
lumulusog
bukas ang palad
butas na ang bulsa sumakabilang buhay
naghihikahos sa buhay
Pagbibigay-kahulugan sa mga Talinghaga, Eupemistiko o
Masining na mga Pahayag
Matatalinghagang Pahayag
 gumagamit ng mga salita na hindi tuwirang inihahayag
ang tunay na kahulugan nito. Karaniwan itong
ginagamitan ng paghahambing ng mga bagay na
nagpapataaas ng pandama ng mga mambabasa.
 Ekspresyong na may malalim na salita.
 Hindi literal ang kahulugan ng salita kundi naglalarawan
ito ng sagisag.
Hal:
1. Magdilang anghel – Ang Diyos ay nagsugo ng anghel upang
maghatid ng mensahe sa kanyang mga propeta o alagad. Ang
anghel ay nagsasabi ng pawang katotohanan at sadyang ang sinabi
ay nagaganap o mangyayari. Kaya’t kapag sinabi sa isang tao ang
siya’y magdilang-anghel, magkatotoo ang kanyang winika.
2. di-mag-aso ang kalan - Kung magluluto sa kalan, na noon ay
ginagamitan ng kahoy, ang kalan ay nag-aaso o umuusok. Kung
mahirap ang buhay ng isang tao, walang mailulutong pagkain ang
pahayag ay di-mag-aso ang kalan.
2. Tulog mantika – mahabang oras matulog
3. kabiyak ng dibdib- asawa
4. bukas ang palad- matulungin
5. Alog na ang baba- matanda
Eupemistikong Pagpapahayag/ Eupemismo
-Ito ay mga pahayag o mga salita na pampalumanay para hindi
masakit at masamang pakinggan o maging bastos at makapanakit
ng damdamin ng ibang tao. Kapalit ito sa matatalim, masasakit at
malalaswa na salita.
- paggamit ng magagandang pahayag ay naglalayong pahalagahan
ang damdamin ng iba.
Hal. 1. bulag/ duling- walang paningin
2. bingi- mahina ang pandinig
3. pilay- nahihirapang lumakad
4. mataba- medyo malusog
5. pandak- maykaliitan pangit- di-gaanong
maganda 6. Maarte/pihikan- mapili
- Gumagamit ng talinghaga para di-tuwirang tukuyin ang nais
ipahayag na nakatutulong upang lalong mag-isip ang nagsasalita at
kinakausap.
Halimbawa: - Sumakabilang buhay na siya.
- Kapiling na siya ng Panginoon.
- Iniwan na niya tayo.
- Tapos na ang kanyang paghihirap.
- Maligaya na siya sa kabilang buhay.
- Mataas ang pandama o sensitibo sa mga pahayag na
nagpapahiwatig lamang.
Panuto: Basahin mo ang talata at punan ang patlang upang buoin
ang kaisipan nito. Pumili ng angkop na eupemistikong pahayag
mula sa kahon sa ibaba.

lumulusog
bukas ang palad
butas na ang bulsa sumakabilang buhay
naghihikahos sa buhay
“Manatili sa bahay. Magliligtas ito ng buhay.”
“Manatili sa bahay. Magliligtas ito ng buhay.”

Ang linyang ito ay karaniwan nating naririnig sa radyo, telebisyon

Ang linyang ito ay karaniwan nating naririnig sa radyo, telebisyon
at nababasa rin maging sa mga pahayagan ngayong panahon ng
at nababasa rin maging sa mga pahayagan ngayong panahon ng
pandemya. Ito ay mungkahi ng Department of Health at ng ating
pandemya. Ito ay mungkahi ng Department of Health at ng ating
pamahalaan.
pamahalaan.

Marami-rami na nga ang (1.) ______________kaya’t hindi dapat

Marami-rami na nga ang (1.) ______________kaya’t hindi dapat
ito isawalang- bahala. Hindi naman nagkulang sa pagpapaalala sa
ito isawalang- bahala. Hindi naman nagkulang sa pagpapaalala sa
atin ang ating pamahalaan sa posibleng pagkalat ng sakit. Kaya
atin ang ating pamahalaan sa posibleng pagkalat ng sakit. Kaya
naman dapat tayong sumunod sa batas. Mahalaga pa rin ang
naman dapat tayong sumunod sa batas. Mahalaga pa rin ang
ibayong pag-iingat.
ibayong pag-iingat.

Sa kabilang dako naman, nakatutuwa pa rin ang iba’t

Sa kabilang dako naman, nakatutuwa pa rin ang iba’t
ibangreaksiyon ng sambayanang Pilipino sa pagtugon sa
ibangreaksiyon ng sambayanang Pilipino sa pagtugon sa
pandemyang kinahaharap natin ngayon. Ang iba, sinasabing (2.)
pandemyang kinahaharap natin ngayon. Ang iba, sinasabing (2.)
__________ sila dahil sa ilang buwang pamamalagi sa loob ng
__________ sila dahil sa ilang buwang pamamalagi sa loob ng
bahay. Kahit marami ang (3.) _______________, may saya pa rin
bahay. Kahit marami ang (3.) _______________, may saya pa rin
sa mukha kahit (4.)_________________. (5.) _____________
sa mukha kahit (4.)_________________. (5.) _____________
naman ang paglilingkod ng ating mga kababayang frontliners
naman ang paglilingkod ng ating mga kababayang frontliners
upang makatulong sa mga nangangailangan.
upang makatulong sa mga nangangailangan.

Panuto: Tukuyin ang kasingkahulugan ng sumusunod. Isulat ang

Panuto: Tukuyin ang kasingkahulugan ng sumusunod. Isulat ang
titik ng tamang sagot sa patlang
titik ng tamang sagot sa patlang

_____1. maamong kordero a.matulungin

_____2. bukas-palad
_____3. busilak ang puso
_____4. di-makabasag pinggan
kalooban _____5. butas ang bulsa
_____6. lumagay sa tahimik
f. walang pera
_____1. maamong kordero a.matulungin
b. mahinhin
_____2. bukas-palad b. mahinhin
c. mabait na tao
_____3. busilak ang puso c. mabait na tao
d. tapat, malinis ang
_____4. di-makabasag pinggan d. tapat, malinis ang
e. magpakasal
kalooban _____5. butas ang bulsa e. magpakasal
_____6. lumagay sa tahimik
f. walang pera

Panuto: Tukuyin ang kasalungat na kahulugan ng sumusunod.

Panuto: Tukuyin ang kasalungat na kahulugan ng sumusunod.
Isulat ang titik ng tamang sagot sa sagutang papel.
Isulat ang titik ng tamang sagot sa sagutang papel.

1. Iba ang tabas ng mukha.

A. Bilog ang mukha.
C. Mahaba ang mukha.
1. Iba ang tabas ng mukha.
B. Maganda ang mukha.
A. Bilog ang mukha. B. Maganda ang mukha.
D. Makinis ang mukha.
C. Mahaba ang mukha. D. Makinis ang mukha.

2. pabalat-bunga
2. pabalat-bunga
A. mali B. peke C. tama D. tunay
A. mali B. peke C. tama D. tunay

3. ibang babae A. asawa B. kaibigan

3. ibang babae A. asawa B. kaibigan
C. kamag-anak D. kinakasama
C. kamag-anak D. kinakasama

4. nagbibilang ng poste
A. maraming poste
C. nangangarap
4. nagbibilang ng poste
B. may trabaho
A. maraming poste B. may trabaho
D. walang trabaho
C. nangangarap D. walang trabaho

Panuto: Magtanong ka sa nakakatanda o magsaliksik tungkol sa

Panuto: Magtanong ka sa nakakatanda o magsaliksik tungkol sa
kadalasang matatalinghang salita na ginamit sa pagpayo o pangaral
kadalasang matatalinghang salita na ginamit sa pagpayo o pangaral
ng kanilang mga magulang sa kanilang panahon. Itala ito sa
ng kanilang mga magulang sa kanilang panahon. Itala ito sa
talahanayan at bigyan ng kahulugan. Isulat sa ½ na papel.
talahanayan at bigyan ng kahulugan. Isulat sa ½ na papel.
 Mga halimbawa:
a. Naglakbay si Bugan patungo sa tahanan ng mga diyos.
b. Tumalima si Psyche sa lahat ng gusto ni Venus.

Pandiwa: Naglakbay, Tumalima

Aktor: si Bugan, si Psyche

2. Karanasan – Nagpapahayag ng karanasan ang pandiwa kapag

Pandiwa ang tawag sa mga salitang nagsasaad ng kilos o galaw.
Mabisang instrumento ito upang makapagsalaysay ng mga
pangyayari sa isang akdang pampanitikan.
Pokus ng Pandiwa
may damdamin. Dahil dito, may nakararanas ng damdamin na
inihuhudyat ng pandiwa. Maaring magpahayag ang pandiwa ng karanasan o
damdamin / emosyon. Sa ganitong sitwasyon may tagaranas ng damdamin
o saloobin.
Mga halimbawa:
a. Tumawa si Bumabbaker sa paliwanag ni Bugan.
B. Nalungkot ang lahat nang mabalitaan ang masamang nangyayari.

➢ Ito ang tawag sa relasyong pansemantika ng pandiwa sa simuno o paksa

ng pangungusap. Nagkakaroon ng iba’t ibang pokus ayon sa paksa at Pandiwa: Tumawa, nalungkot
panlaping ikinakabit sa pandiwa. Aktor: si Bumabbaker, ang lahat

1. Pokus sa Tagaganap (Aktor) – Ang paksa ng pangungusap ang 3. Pangyayari – Ang pandiwa ay resulta ng isang pangyayari.
gumaganap ng kilos na isinasaad ng pandiwa. Maaaring kapwa may aktor at damdamin ang pandiwa.
Panlapi: um-/-um. mag-, , ma-, mang (m/n)-, mag- an, at magsipag an/han.
Pananda: ang si/sina at ang
mga nominatibong panghalip: ako, ka, kita, siya, tayo, kami, kayo at sila.
Mga halimbawa:

HALIMBAWA:
a. Naglakbay si Psyche patungo sa tahanan ng mga diyos. 1. Sumasaya ang mukha ni Venus dahil sa nakikita niya sa
b. Tumalima si Psyche sa lahat ng gusto ni Venus. paligid.
2. Nalunod ang mga tao dahil sa matinding baha.

2. Pokus sa Layon (Gol) – Ang pokus ay nasa pokus sa layon kung

ang pinag- uusapan ang siyang layon ng pangungusap.
panlapi sa pandiwa: –in/hin, -an/-han, ma-, paki-, ipa- at pa-
pananda: ang
halimbawa:
a. Kinuha ni Psyche ang gintong balahibong tupa.
b. Iniayos ni Psyche ang mga buto ayon sa pagkakauri nito.
3. Pokus sa Tagatanggap (Benepaktibo) – Ang paksa ng
pangungusap ay ang tumatanggap o pinaglalaanan ng kilos na
ipinahihiwatig ng pandiwa. Kilala rin ito sa tawag na Pokus sa
Pinaglalaanan. Sumasagot ito sa tanong na “para kanino?” Ginagamit ang
mga panlaping i-, -in, ipinag-, ipag-, -han/-an atbp.
Mga halimbawa:
a. Kami ay ipinagluto ni nanay ng masarap na ulam.
b. Ipinag-utos ni Apollo na bihisan si Psyche ng pinakamaganda niyang
damit.
4. Pokus sa Kagamitan (Instrumental) –
 Ang kasangkapan o ang gamit ang paksa ng
pangungusap upang maisagawa ang kilos ng pandiwa.
Kilala rin ito sa tawag na Pokus sa Gamit.
 Sumasagot ito sa tanong na “sa pamamagitan ng ano?”
Ginagamit ang panlaping ipa-, ipang-, maipang-.
Pandiwa: Sumasaya, Nalunod
Resulta: nakita niya sa paligid, isang matinding baha
A. Tukuyin mo kung ang pokus ng pandiwa sa pangungusap ay
tagaganap, layon, tagatanggap o kagamitan. Isulat ang tamang sagot
sa iyong sagutang papel.
_________________ 1. Ipinangregalo ng GMA Kapuso Foundation ang
mga natipong donasyon para sa nabiktama ng kalamidad.
_________________2. Pinaunlad ng kapitalismo ang mga indibidwal na
negosyante.
_________________3. Ang abaka ay ipinantali niya sa duyan.
_________________4. Pinagmamalasakitan ng may-ari ang mga batang
lulong sa masamang bisyo.
_________________5. Ipinanghugas ko sa mga plato ang Joy
Ultra.
B. Panuto: Base sa nasalungguhitang pandiwa sa bawat pangungusap,
tukuyin mo ang gamit ng mga ito. Isulat kung ito ba’y aksiyon,
karanasan, o pangyayari.
________________1. Pinayuhan si Psyche ng kaniyang mga kapatid na
mag- ingat sa kaniyang asawa.
________________2. Nasuklam si Venus sa ginawa ni Psyche kay Cupid.
________________3. Nalungkot si Psyche sa pagsubok ni Venus.
________________4. Umibig ang lahat ng kababaihan kay Cupid.
________________5. Dahil sa pagiging mausisa, nabuyo siya.

Mga halimbawa:
a. Ang pana ni Cupid ay maipanggagamot kay Psyche.

Narito ang paraan ng pagbasa at pagbigkas ng mga

pangalan ng diyos at diyosa sa Greek/Roman.

Gamit ng Pandiwa 1. Zeus (Zoo-s)

2. Hera (EE-ra)
1. Aksiyon– May aksiyon ang pandiwa kapag may actor o 3. Poseidon (po-say-don)
tagaganap ng aksiyon / kilos. mga panlaping: -um, mag, ma-, 4. Ares (AIR-ezz)
mang-, maki-, mag-an at iba pa.
5. Athena (ah-thee-NAH)
6. Hephaestus (he-fes-tus)
7. Hermes (er-mes)
8. Aphrodite (a-fro-die-tee)
9. Hestia (es-TEE-A) 11. Hades (ei-deez)
10. Dionysus (die-oh-nie-ses) 12. Psyche (say-ki)

GREEK ROMAN KATANGIAN AT 8. APOLLO APOLLO  Diyos ng liwanag,

KAPANGYARIHANG araw, propesiya,
musika, panulaan at
TAGLAY
panggagamot.
 Hari ng mga diyos,  Anak nina Jupiter at
 diyos ng kalangitan, Latona. Kakambal
kulog at kidlat, na lalaki ni Diana.
1. ZEUS JUPITER  tagapagparusa sa  Simbolo niya ang
mga sinungaling at dolpin at uwak.
hindi marunong
tumupad sa
pangako,  Diyosa ng
 asawa niya si Juno. pangangaso, ligaw
 Simbolo niya ang na hayop at buwan.
kidlat at agila. 9. DIANA
ARTEMIS  Anak nina Jupiter
at Latona.
 Reyna ng mga diyos Kakambal na babae
ni Apollo.
at diyosa
 Tagapangalaga ng  Simbolo niya ang
2. HERA JUNO buwan at lobo.
pagsasama ng mag-
asawa, kababaihan
at pamilya.  Diyosa ng
 Kapatid at asawa kagandahan, pag-
siya ni Jupiter. ibig at pagnanasa.
10. VENUS
 Simbolo niya ay ang  Anak ni Jupiter at
APHRODIT
peacock at baka. Dione.
E
 Asawa ni Vulcan
 Diyos ng  Kalapati ang ibong
karagatan, maiuugnay sa
tubig, bagyo, kaniya.
3. NEPTUNE lindol at alon.
POSEIDON  Kapatid ni
Jupiter at Orcus
(Pluto).  Diyosa ng apuyan
 Simbolo niya
ang kabayo at  Siya ang panganay
trident 11. HESTIA VESTA na anak nina Saturn
at Ops.
 Nakatatandang
 Diyosa ng kapatid nina Pluto,
agrikultura, Ceres, Neptune,
kalikasan at Juno at Jupiter.
4. CERES panahon.
DEMETER  Simbolo niya ang
 Simbolo niya
apoy
ang Cornucopia
at baboy.
 Diyos ng apoy,
 Diyosa ng panday ng mga
karunungan at diyos at diyosa.
12. VULCAN
pakikipagdigma. HEPHAEST  Anak nina Jupiter at
5. ATHENA MINERVA  Anak nina US Juno.
Jupiter at Metis  Asawa ni Venus
 Simbolo niya  Simbolo niya ang
ang kuwago apoy, martilyo at
pugo.
 Mensahero ng mga
diyos,
 diyos paglalakbay,  Diyos ng kamatayan
6. HERMES MERCURY pangangalakal, at hari ng kabilang
siyensiya, buhay. Kapatid nina
pagnanakaw at 13. HADES ORCUS Vesta, Ceres,
panlilinlang. Neptune, Juno at
 Anak nina Jupiter at Jupiter.
Maia  Cerberus (asong
 Simbolo niya ang may tatlong ulo) ang
Caduceus. maiuugnay sa
kaniya.
 Diyos ng digmaan.
 Anak nina Jupiter at
7. ARES MARS Juno.
 Simbolo niya ang
sibat at buwitre.

GRADE 7- QUARTER 2
AWITING BAYAN AT BULONG MULA SA KABISAYAAN
 Ang mga Awiting-bayan na kilala rin sa tawag na
kantahing-bayan ay isa sa mga uri ng sinaunang
panitikang Pilipino na naging tanyag bago pa man
dumating ang mga kastila.
 Nagsimula bilang mga tulang may sukat at tugma subalit sa
kalaunan ay nilapatan ng himig upang maihayag nang pakanta
 Pinaniniwalaan kasing kapag hindi
sinasadyang masaktan ang mga nilalang na
ito ay maaari silang magalit, manakit, o
magdulot ng hindi maipaliwanag na
karamdaman.
 Gumagamit din ang mga albularyo sa
kanilangpanggagamot.
 ginagamit ding pananggalang sa Iahat
ng Iihim na kaaway,
Narito ang ilang halimbawa ng Bulong sa Bisaya.

 Ang karaniwang paksa ng mga awiting-bayan ay Sa Bisaya Salin sa Filipino

ang pang-araw-araw na pamumuhay ng mga tao sa
isang bayan. Masasalamin sa mga ito ang Amping kanunay
kaugalian, karanasan, pananampalataya,
gawain o hanapbuhay. Tabi-tabi...
Maagi lang kami
Kami patawaron
Kon kamo masalapay namon
- Ingat lagi
- Tabi-tabi.
- Makikiraan lang kami
- Kami’y patawarin
- Kung kayo’y masagi namin

URI NG AWITING BAYAN

Awiting-bayan
1. Kundiman – Ito ang mga awit ng pag-ibig sa mga (Cebuano))
Tagalog. Ang isa pang uri nito ay Pananapatan, mga
Bulong (Kinaray-a)
awiting inawit kapag dumadalaw o nanghaharana ang
binata sa kanyang nililiyag o nililigawan.
2. Balitaw – Ito ay mga awit ng pag-ibig na inaawit ng Maya, Maya nganong nalipay Ilaga na hangod
mga Bisaya. ka? Nalipay ko kay ting-ani na. Ilaga nga gamay
3. Dalit o Himno – Awit na panrelihiyon o himno ng Ting-ani sa pulang humay, Bul-a ang unto ko
pagdakila sa Maykapal. Pulang humay na akong kalipay. Nga guba kag raw-ay
Kabay na islan mo kang bag-o.
4. Dung-aw – Awit ng mga Ilokano para sa patay. (Mula sa panayam sa
5. Pangangaluluwa – Awit sa araw ng patay ng mga (Salin sa Filipino)
matandang Sebuana, ina ng
Tagalog.
may-akda ng modyul na ito)
6. Kumintang – Awit ng pakikipagdigma o pakikipaglaban.
7. Oyayi o Hele –Awiting panghele o pampatulog ng bata Dagang malaki
na tinatawag na lullaby sa Ingles. (Salin sa Filipino) Dagang maliit
8. Diyona – Awit sa panahon ng pamamanhikan o kasal Bunutin ang ngipin ko
9. Kutang-kutang – Mga awiting karaniwang inaawit sa Maya, Maya bakit ka masaya? Na sira at pangit
mga lansangan. Masaya ako dahil gapasan na
10. Talindaw – Isa pang uri ng awit sa pamamangka.
Gapasan ng mapupulang butil
11. Sambotani – Awit ng pagtatagumpay.

Ang mga Bulong A. Pagpapalawak ng Talasalitaan

 isa pang yaman ng ating katutubong Piliin sa Hanay B ang titik na katumbas ng salitang Bisaya na
panitikang pasalindila. Ito ay tinawag ding nasa Hanay A.
orasyon at ginamit ng ating mga ninuno noon
mapahanggang ngayon lalo na sa maraming Hanay A Hanay B
kababayan natin sa probinsya.
 Karaniwang sinasambit ito sa
________1. Maya a. pangit
pagpapasintabi kapag napaparaan sa tabing
ilog at sa iba pang lugar na pinaniniwalaang ________2. nalipay b. gapasa
tirahan ng mga engkanto, lamang-lupa o ________3. ting-ani c. ngipin
maligno. ________4. unto d. natuwa, masaya.
 Binibigkas ang bulong para mabigyang-babala ________5. raw-ay e. isang uri ng ibon
ang mga nilalang na hindi nakikita na may
daraan upang maiwasang sila’y matapakan o
masaktan. B. Pag-unawa sa akda
Panuto: Buoin ang mga pahayag sa bawat bilang. “ Salamat sa Iyo aking Ama,
Salamat sa Iyong mga likha, Salamat sa liwang ng
araw at buwan Salamat sa Iyo o Diyos”
1. Ang awit ay tungkol sa:
a. pulang humay b. magsasaka
a. Dalit b. Diyona
c. maya d. ani
c. Talindaw d. Sambotani
2. Ang hanapbuhay na inilarawan sa awit ay:
________2. Madalas itong inaawit bilang panghele o
a. pag-aani b. pag-aawit
pampatulog ng bata. Ito ay katumbas ng lullaby sa Ingles.
c. pagsasaka d. d. pangingisda
“ Tulog na Baby, tulog na.
3. Ang damdaming nagingibabaw sa iyo habang binabasa
Tulog na Baby, tulog na anak ko”
ang bulong ay:
a. nagalit b. natakot
c. nagbago d. nasiyahan a. Oyayi b. Diyona
c.Dung-aw d. Kumintang
4. Ang awit at bulong ay repleksyon sa ___________ ng
mga taga-Bisaya. ________3. Ito ang mga awit ng pag-ibig o awit ng
a. mithiin b. pangarap panghaharana ng binata sa kanyang nililiyag.
c. pagpupunyagi d. kultura at tradisyon
“Dungawin mo sana, bituing marilag” Bigyan mo ng pag-asa
5. Ang sumusunod ay mga kaisipang nais iparating ng Dapat mong malaman sa oras n ito ay nais ko ng ligaya”
awiting bayan at ng bulong maliban sa isa:
a. Balitaw b. Dung-aw
a. Ang awiting bayan ay sumasalamin sa buhay at gawain ng c. Maluway d. Kundiman
mga magsasaka.
b. Ang panitikang Bisaya ay dala ng mga Espanyol. ________4. Ito ay awit na madalas inaawit sa panahon ng
c. Ang bulong ay nagpapakita ng paniniwala ng mga kasal o pamamanhikan.
Cebuano sa mga anito.
d. Naniniwala ang mga taga-Bisaya na dinggin ang kanilang “Ikaw lamang ang aking iibigin, magpakailanman. Ang
mga kahilingan. sumpa ko sa iyo ay tunay, huwag ka sanang mag-
alinlangan”
Pagsasanay 2: Panuto: Tukuyin kung ano ang nais
ipakahulugan ng bulong na sinasambit. Piliin sa Hanay B a. Diyona b. Soliranin
ang katumbas na tugon sa hinihingi ng Hanay A. Isulat ang c. Kumintang d. Kutang-kutang
titik ng napiling sagot sa sagutang papel.
________5. Ito ay awiting-bayan na inaawit kapag
Hanay A nagtatagumpay ang isang tao o pangkat.

________1. Maagi lang kami “Pinoy ikaw ay Pinoy! Ipakita sa buong

________2. Tabi-tabi po mundo Huwag kang matatakot Ipagmalaki
________3. Kami patawaron mo”.
________4. Kon kami masalapay namon
________5. Pahawa na sa iya lawas a. Dalit b. Balitaw
c. Soliranin d. Sambotani
Hanay B
B. Panuto: Piliin ang titik na naglalaman ng
a. paggamot sa nakulam sa katawan mensahe at kaisipang nais iparating ng
b. paghingi ng patawad sa di nakikitang nilalang awiting-bayan at bulong pagkatapos ay
c. daraan sa magubat na lugar ipaliwanag ito.
d. pasintabi sa nuno sa punso
e. pagpapaalam sa di nakikitang madaanan
1. Si Pilemon, si Pilemon
Namasol sa kadagatan.
Tayahin
Nakakuha, nakakuha
ng isdang Tambasakan
A. Panuto: Kilalanin ang uri ng Awiting-bayan na hinihingi
ng bawat pahayag.
SALIN SA FILIPINO
________1. Awit ito na nagpapakita ng pagdakila sa
Maykapal Si Pilemon. Si Pilemon
Nangisa sa karagatan
 Nakahulu-nakahuli
ng isdang Tambasakan
a. Isa sa mga pangunahing kabuhayan sa
Bisaya ay ang pangingisda.
b. Tambasakan ang
nakukuha sa pangingisda. c. Mahilig
manguha ng Tambasakan si Pilemon.
d. Paborito ni Pilemon ang Tambasakan.
Paliwanag:
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
_________________
Mga Hudyat ng Sanhi
at Bunga ng mga Pangyayari
 Sa pagsusuri ng anumang paksa, mahalagang malaman
ang sanhi at bunga ng mga pangyayari.
 Ang pagbibigay ng sanhi at bunga ay tumutukoy sa
pinakaugat o dahilan ng isang pangyayari at magiging
bunga o epekto nito.
 Ang ugnayan ng sanhi at bunga ay inihuhudyat ng mga
pang- ugnay na maaaring salita o lipon ng salita na
tinatawag na pangatnig.
 Ang maayos at tamang paggamit ng mga hudyat ng
sanhi at bunga ay nakakatulong upang maipahayag ang
paksa nang malinaw at mabisa.
Sanhi- ang pinagmulan ng isang pangyayari. Ginagamit ang mga
pangatnig na pananhi upang ipahayag ang sanhi o dahilan gaya ng
kasi, sapagkat, dahil, dahilan sa, mangyari, palibhasa, at iba pa.
Halimbawa:
  Pupunta sa nayon si Inay dahil bibili siya ng pagkain.
  Nakapagtapos siya ng abogasya sapagkat nagsipag siya sa pag-
aaral.
bunga ang kinalabasan, resulta, o dulot ng isang naunang
pangyayari. Ginagamit ang mga pangatnig na panlinaw upang
ipahayag ang bunga o resulta tulad ng kung kaya, sa gayon, bunga
nito, sa ganitong dahilan at iba pa.
Halimbawa:
  Magdamag na umiyak ang sanggol sa loob ng bahay kung kaya
hindi nakatulog nang maayos si Aling Mercedes.
  Marami ang naghirap at nawalan ng hanapbuhay bunga nito
dumami ang mga taong nagugutom at naghihintay na lamang ng
tulong mula sa gobyerno.
A. Panuto: Pagdugtong-dugtungin ang sumusunod na parirala sa
hanay A at B upang mabuo ang diwa ng pangungusap batay sa
pangyayaring nabasa at kaalaman sa itaas.
A.
_______1. Dahil sa matigas na ang lupa
_______2. Ang mga mangingisda ay kailangan pang pumalaot
_______3. Wala nang nagbibigay ng malinis na hangin.
_______4. Nagiging kulay kape ang ilog at dagat
_______5. Labing-apat na minahan sa Caraga ang ipinasara ng
DENR
A. kasi kakaunti na lamang ang kanilang nahuhuling mga isda.
B. kapag bumubuhos ang malakas na ulan.
C. mas kakaunti na ang kanilang ani.
D. sapagkat sinisira ng mga ito ang kalikasan.
E. dahil sa pagputol ng mga kahoy sa kagubatan
Mga Hudyat ng Sanhi
at Bunga ng mga Pangyayari
 Sa pagsusuri ng anumang paksa, mahalagang malaman
ang sanhi at bunga ng mga pangyayari.
 Ang pagbibigay ng sanhi at bunga ay tumutukoy sa
pinakaugat o dahilan ng isang pangyayari at magiging
bunga o epekto nito.
 Ang ugnayan ng sanhi at bunga ay inihuhudyat ng mga
pang- ugnay na maaaring salita o lipon ng salita na
tinatawag na pangatnig.
 Ang maayos at tamang paggamit ng mga hudyat ng
sanhi at bunga ay nakakatulong upang maipahayag ang
paksa nang malinaw at mabisa.
Sanhi- ang pinagmulan ng isang pangyayari. Ginagamit ang mga
pangatnig na pananhi upang ipahayag ang sanhi o dahilan gaya ng
kasi, sapagkat, dahil, dahilan sa, mangyari, palibhasa, at iba pa.
Halimbawa:
  Pupunta sa nayon si Inay dahil bibili siya ng pagkain.
  Nakapagtapos siya ng abogasya sapagkat nagsipag siya sa pag-
aaral.
bunga ang kinalabasan, resulta, o dulot ng isang naunang
pangyayari. Ginagamit ang mga pangatnig na panlinaw upang
ipahayag ang bunga o resulta tulad ng kung kaya, sa gayon, bunga
nito, sa ganitong dahilan at iba pa.
Halimbawa:
  Magdamag na umiyak ang sanggol sa loob ng bahay kung kaya
hindi nakatulog nang maayos si Aling Mercedes.
  Marami ang naghirap at nawalan ng hanapbuhay bunga nito
dumami ang mga taong nagugutom at naghihintay na lamang ng
tulong mula sa gobyerno.
Panuto: Pagdugtong-dugtungin ang sumusunod na parirala sa
hanay A at B upang mabuo ang diwa ng pangungusap batay sa
pangyayaring nabasa at kaalaman sa itaas.
A.
_______1. Dahil sa matigas na ang lupa
_______2. Ang mga mangingisda ay kailangan pang pumalaot
_______3. Wala nang nagbibigay ng malinis na hangin.
_______4. Nagiging kulay kape ang ilog at dagat
_______5. Labing-apat na minahan sa Caraga ang ipinasara ng
DENR
A. kasi kakaunti na lamang ang kanilang nahuhuling mga isda.
Sanhi:
______________________________________________________
Bunga:
______________________________________________________
3. Nagtapon sila ng basura sa dagat kaya nalason ang mga isda.
Sanhi:
______________________________________________________
Bunga:
______________________________________________________
4. Dahil disiplinado ang mga tao, tahimik ang kanilang pamayanan.
Sanhi:
______________________________________________________
Bunga:
______________________________________________________

B. kapag bumubuhos ang malakas na ulan. 5. Sapagkat lumabas ng bahay si Juan, nahawaan siya ng sakit na
COVID.
C. mas kakaunti na ang kanilang ani.
Sanhi:
D. sapagkat sinisira ng mga ito ang kalikasan. ______________________________________________________
Bunga:
E. dahil sa pagputol ng mga kahoy sa kagubatan ______________________________________________________

B. Punan ang patlang ng angkop na hudyat ng sanhi at bunga B. Punan ang patlang ng angkop na hudyat ng sanhi at bunga
batay sa pangyayari. Isulat ang sagot sa sagutang papel. batay sa pangyayari. Isulat ang sagot sa sagutang papel.

6. ___________hindi nakikinig sa magulang, siya ay napariwara. 6. ___________hindi nakikinig sa magulang, siya ay napariwara.
A. Bunga nito C. Dahilan B. Dahil D. Kaya A. Bunga nito C. Dahilan B. Dahil D. Kaya

7. Hindi nahuhuli sa klase si Ana, __________maagang maaga 7. Hindi nahuhuli sa klase si Ana, __________maagang maaga
siyang gumigising. siyang gumigising.
A. bunga nito C. sa ganitong dahilan A. bunga nito C. sa ganitong dahilan
B. dahilan D. sapagkat B. dahilan D. sapagkat

8. _______ nagkakasakit dahil palaging nakatutok sa gadgets. 8. _______ nagkakasakit dahil palaging nakatutok sa gadgets.
A. Dahil C. Kaya A. Dahil C. Kaya
B. Dahilan D. Sapagkat B. Dahilan D. Sapagkat

9. ___________ ng kanilang pagsisikap, lalong yumaman ang 9. ___________ ng kanilang pagsisikap, lalong yumaman ang
magkakapatid. magkakapatid.
A. Bunga C. Kung kaya A. Bunga C. Kung kaya
B. Dahilan sa D. Sa ganitong dahilan B. Dahilan sa D. Sa ganitong dahilan

11.Nagkamit siya ng iba’t ibang karangalan sa kanyang paaralan 11.Nagkamit siya ng iba’t ibang karangalan sa kanyang paaralan
_________ nag-aral siya nang mabuti. _________ nag-aral siya nang mabuti.

A. bunga ng B. dahil A. bunga ng B. dahil

C. mangyari D. kung kay C. mangyari D. kung kay

Takdang- Aralin Takdang- Aralin

Panuto: Isulat sa sagutang papel ang sanhi at bunga ng mga Panuto: Isulat sa sagutang papel ang sanhi at bunga ng mga
pangyayari. pangyayari.

1. Napaiyak ang mag-ina dahil sa napakagandang sorpresa sa 1. Napaiyak ang mag-ina dahil sa napakagandang sorpresa sa
kanila. kanila.
Sanhi: Sanhi:
______________________________________________________ ______________________________________________________
Bunga: Bunga:
______________________________________________________ ______________________________________________________

2. Walang ganang kumain ang pasyente dahil nadapuan siya ng 2. Walang ganang kumain ang pasyente dahil nadapuan siya ng
sakit. sakit.
Sanhi:
______________________________________________________
Bunga:
______________________________________________________

3. Nagtapon sila ng basura sa dagat kaya nalason ang mga isda.

Sanhi:
______________________________________________________
Bunga:
______________________________________________________

4. Dahil disiplinado ang mga tao, tahimik ang kanilang pamayanan.

Sanhi:
______________________________________________________
Bunga:
______________________________________________________

5. Sapagkat lumabas ng bahay si Juan, nahawaan siya ng sakit na

COVID.

Sanhi:
______________________________________________________
Bunga:
______________________________________________________

TLE 8 QUARTER 2 Beauty Care (Nail Care) Services Module 1
Generating Business Ideas in Nail Care Services
Basic Concept in Beauty Care ( Nail Care)
A Nail care services is a services that a nail technician can offer to
find income. Nail technician is a beauty specialist who is
responsible for the grooming and appearance of a client's
fingernails and toenails. He or she provides manicures that
pedicures, nail shaping, cuticle grooming, callus removal, synthetic
nail treatments, and application of nail polish for their clients.
www.wikipedia.com
Manicure - it came from the latin word “manus” (hand) and
“cura” (care) which means the care of the hands and nails;
Fancy Manicure - It is the art of applying nail polish in decorative
fashion.
Pedicure- The professional or artful care of the feet and toenail.
Hand massage - Replenishes moisture and also alleviates pain and
helps you to relax. An effective way of removing dead cells.
A nail technician is trained in the techniques of cleaning, filing and
grooming fingernails and toenails which includes the trimming and
removal of the cuticle, moisturizing the skin of the hands and feet,
removal of dead skin in both areas and a light massage to improve
circulation and relaxation.
Importance of Nail care Services
 Nail care, the upkeep of the fingernails, and toenails, is
vital for health as well as cosmetic reasons.
 Good nail care can prevent fungus infections - the nail,
painful ingrown fingernails and toenails, and infections
of the skin in the hands and feet.
 Nail care is especially important for those with
diabetes,- as infections of the feet in particular are
dangerous. To care for your nails, keep them short and
trimmed (in the form of the fingertip for fingernails;
straight across for toenails);
 Keep your hands and feet and their nails clean (change
your socks daily); and wear pool shoes, flip-flops, or
other protective wear when in places like public pools or
gym showers where you’ll get a mycosis.
 Give Aesthetics appearance to the person. Nail
professionals can treat the natural nails of the hands
and feet as well as add on acrylic nails, gel coverings, or
a silk strengthener. After these treatments, the nails can
have a simple polish, a French manicure or a decorative
airbrush design applied. Small jewelry and decals can
also be added if the customer is so inclined.
Entrepreneurial opportunities for beauty care (nail care)
1. Good Communication - A nail technician has to communicate a
lot with his/her clients regarding their requirements and also
advise them what will suit them and vice versa.
2. Great Management Ability- As a nail technician, you should
also have a good sense of management.
3. Patience with manicure customers- to work diligently and pay
close attention to the details.
4. Passion for nails- You should be passionate about what you do.
If you have a positive attitude,
5. Creativity With Nail Styles and Designs- Like any other career in
the beauty industry, an artistic eye is essential.
6. Knowledge On the Latest Nail Trends- Keeping up with the
latest and greatest in fashion and beauty.
DEFINITION OF TERMS
1. Strength- The quality or property of being strong or power in
general
2. Flexible- able to bend or be bent repeatedly without damage or
injury
the state or condition of being weak.
3. Weakness- The state or condition of being weak.
4. Marketing- the action or business of promoting and selling
products or services Including market research and advertising.
5. Appointment- An arrangement to meet someone at particular
time and place
6. Capacity- the ability or power to do or understand something.
7. Opportunity- a time or set of circumstances that makes it
posible to do something.
8. Threat - a statement of an intention to inflict pain, injury,
damage or other hostile action on someone in retribution for
something done or not done.
9. Manicure - means the care of the hands and nails.
10. Nailist - a beauty specialist who is responble for grooming
and apperance of Client’s fingernail and toenails.
SWOT Analysis
 Once you have chosen your business idea, the next step is to
conduct a SWOT analysis in order to determine the Strengths, management Small owner Lack of
Weaknesses, Opportunities and Threats of your potential capital set of working capital
business. This step will help you improve your business of choice problems, difficulties Poor location
and prepare for challenges. The table below will help you or shortcomings
encountered by the
differentiate among these four features. business outlay.
Uncontrollable Opportunities Threats
STRENGHTS Factors positive factors that factors that are
are not within the beyond the
control of the control of the
  Excellent customers services business business
  Good location
  Strong knowledge of nail care services Examples Examples:
:Absence of similar Rising costs
  Extended/flexible opening hours products in the Raw material
market shortages Too
WEAKNESSES many
competitors
New markets being
developed
  Not having enough internet marketing experiences demand for similar
  Still using paper appointment book products favourable
  Lack of capacity government policy.
  Flexibility of staff working hours
  No online appointment facility
Pre-test- Multiple Choice : Read the statement carefully. Select the correct
letter.

1. An arrangement to meet someone at particular time and place.

a. opportunity b. appointment c. strength d.
weaknesses 2. The quality or property of being strong or power in
general a. threats b. appointment c.
strength d. excellence 3. The state or condition of being
weak
a. threats b. opportunity c. strength d. weaknesses
4. A time or set of circumstances that makes it possible to do something
a. threats b. negative. c. opportunity d. weaknesses
5. A statement of an intention to inflict pain, injury, damage or other
hostile action on someone in retribution for something done or not done
a. threats b. appointment c. strength d. excellence
6. It is the art of applying nail polish in decorative fashion.
a. colored manicure b. fancy manicure
c. nail decorative d. nail art
7. The professional or artful care of the feet and
toenails a. toe nail care b. nail art c. manicure
d. pedicure 8. Which of the following is NOT a nail technician
OPPORTUNITIES should do? a techniques of of body massage
b. filing and grooming fingernails and toenails
c. trimming and removal of the cuticle
  Good internet opportunities d. moisturizing the skin of the hands and feet
  Strong market growth 9. It is a beauty specialist who is responsible for the grooming and
appearance of a client's fingernails EXCEPT.
  Development of packages
a. Nail Art b. Nail Technician c. Nail salon d. nailist
  Male/Female barbering & grooming
  Local business partnerships
 Good quality organic product

THREATS

  Internet marketplaces   New salons opening in area

 Home visit stylist and beauticians   Discounting by competitor

Positive Negative 10. Manicure - it came from the latin word which mean hand care.
a. manus and cura b. man and cura
c. manu and care d. nail and care

Controllable Strengths positive Weaknesses set

factors factors that contribute of problems, 11. Good nail care can prevent ___________.
to the favourability of difficulties or a. fungus infections
a business shortcomings b. the nail, painful ingrown fingernails
opportunity encountered by c. toenails, and infections of the skin in the hands and feet.
the business d. all of the above
Examples: Cheap
raw materials Skilled Examples: In 12. What disease that nail care is important for those infections of the feet
employees Ease of experienced in particular are dangerous.
a. high blood b. diabetes
c. anemic d. skin asthma

13. Which is a way to keep your hands and feet and their nails clean when
in places like public pools or gym showers where you could get a fungal
infection.
a. change your socks daily b. wear pool shoes
c. wear flip-flops d. all of them

14. You have a positive attitude it’ll shine through during each and every
appointment.
a. artistic b. patience c. creative d. passionate Ano nga ba ang Haiku?
- Ginawa noong ika-15 siglo ang tulang haiku ng mga Hapon.
15. Which is an example of weaknesses set of problems, difficulties or Mas maikli ang Haiku dahil may 17 bilang ng pantig na may tatlong linya
shortcomings encountered by the business? lamang: 5-7-5 / 5-5-7 na pantig sa bawat linya. Paksa nito’y ukol sa
a. Lack of working capital b. Poor planning kalikasan at pag-ibig.
c. cheap materials d. none of these
HALIMBAWA
Activity sheet : Graphic Organizer :
I. Bayan kong sinta =5 II. Wala nang iba =5
Fill in the characteristics of SWOT Analysis Buhay ay iaalay =7 Para sa akin,

STRENGTH WEAKNESSESS OPPORTUNITY THREAT

  Not having enough internet marketing experiences
  Still using paper appointment book
  Lack of capacity
  Good location
  Strong knowledge of nail care services
  Extended/flexible opening hours sinta! = 7 Iyan ay tunay. =5
  Male/Female barbering & grooming Habang buhay pa. =5 Kabuuang
pantig =17 Kabuuang pantig =17
  Local business partnerships
  More people booking online
TANDAAN: Maaaring magkapalit-palit ang bilang ng pantig sa bawat linya
  Stock organic product
o taludtod, ngunit kailangang tama ang kabuuan nito sa bawat saknong sa
  Good internet opportunities Haiku-17 na pantig. Halimbawa: 7-5-5 o 5-7-5 o 5-5-7
  Strong market growth
  Development of packages Naunang nagawa ang Tanka. Ikawalong siglo ito ginawa. Ito ay binubuo ng
  Good internet opportunities 31 na pantig na may 5 linya: 7-7-7-5-5 / 5-7-5-7-7 na pantig sa bawat
taludtod. Paksa nito’y ukol sa pagbabago, pag-ibig at pag-iisa.
  Strong market growth
  Development of packages
HALIMBAWA
  Internet marketplaces
  Home visit stylist and beauticians
I. Ako’y uhaw na =5
  New salons opening in area Panahon ng pandemya =7
  Discounting by competitors Magtulungan na! =5
  Cost of having the best stylist and technician Magagandang programa =7
Kaligtasan, mauna! =7 Kabuuang pantig --------------31

TANDAAN: Maaaring magkapalit-palit ang bilang ng pantig sa bawat linya

o taludtod, ngunit kailangang tama ang kabuuan nito sa bawat saknong ng
Tanka ay may 31 na pantig. Halimbawa: 7-7-7-5-5 o 5-7-5-7-7 o 5-5-7-7-7

Mga ponemang suprasegmental

- Mahalaga ito upang makatulong sa iyo kung paano mo
bibigkasin nang wastong diin, tono o intonasyon, at antala upang
maipahayag mo ang damdamin o kahulugang nais mong ipabatid sa iyong
pakikipag-usap.

URI NG SUPRASEGMENTAL
nagpapahayag ng tindi ng damdamin...
1. Tono/Intonasyon. - Tumutukoy ang intonasyon sa pagtaas at pagbaba
ng tinig sa pagsasalita na maaaring maghudyat ng kahulugan ng pahayag.

- Hindi dapat ipagkamali ang intonasyon sa punto at tono ng

pagsasalita. Ang punto ay tumutukoy sa rehiyunal na tunog o
accent.

Maaaring magkaiba-iba ang punto at tono bagama’t iisa ang intonasyon.

*Pagsasalaysay/paglalarawan - Dumating sila kanina. TANDAAN: Maaaring magkapalit-palit ang bilang ng pantig sa bawat linya o taludtod,
- Maganda talaga si Julrecca. ngunit kailangang tama ang kabuuan nito sa bawat saknong ng Tanka ay may 31 na
pantig. Halimbawa: 7-7-7-5-5 o 5-7-5-7-7 o 5-5-7-7-7

*Masasagot ng OO o HINDI - Totoo?

- Sila iyon, ‘di ba? Mga ponemang suprasegmental
- Mahalaga ito upang makatulong sa iyo kung paano
mo bibigkasin nang wastong diin, tono o intonasyon, at antala upang
*Pagpapahayag ng matinding damdamin maipahayag mo ang damdamin o kahulugang nais mong ipabatid sa iyong
- Naku, may sunog! pakikipag-usap.
- Hoy! Alis dyan!

URI NG SUPRASEGMENTAL
*Pagbati- - Kumusta ka? nagpapahayag ng tindi ng damdamin...
- Magandang umaga po.
- Salamat sa iyo. 1. Tono/Intonasyon. - Tumutukoy ang intonasyon sa pagtaas at pagbaba
ng tinig sa pagsasalita na maaaring maghudyat ng kahulugan ng pahayag.

*Pagsagot sa tanong - Oo, aalis na ako.

- Hindi. Hindi ito ang gusto ko.
2. Hinto/ Antala- Tumutukoy sa saglit na pagpigil ng pagsasalita upang
higit na malinaw ang mensahe. Maaaring gumamit ng simbolong kuwit (,),
dalawang guhit na pahilis (//) o gitling (-).
- Hindi dapat ipagkamali ang intonasyon sa punto at tono ng
pagsasalita. Ang punto ay tumutukoy sa rehiyunal na tunog o
accent.
Maaaring magkaiba-iba ang punto at tono bagama’t iisa ang intonasyon.

Mga halimbawa: *Pagsasalaysay/paglalarawan - Dumating sila kanina.

- Maganda talaga si Julrecca.

a. Hindi/ ako si Julre. (Pagbigkas ito na ang hinto ay pagkatapos ng HINDI.

Nagbibigay ito ng kahulugan na ang nagsasalita ay nagsasabing siya si Julre na *Masasagot ng OO o HINDI - Totoo?
maaaring siya’y napagkamalan lamang na ibang tao. - Sila iyon, ‘di ba?

b. Hindi ako, si Julre. (Pagbigkas ito na ang hinto ay nasa AKO. Pagpapahiwatig *Pagpapahayag ng matinding damdamin
ito na ang kausap ay maaaring napagbintangan ng isang bagay na hindi ginawa. - Naku, may sunog!
Kaya sinasabi niyang hindi siya ang gumawa kundi si Zein. - Hoy! Alis dyan!

a. Hindi ako si Julre. (Pagbigkas ito na nasa hulihan ang hinto. Nagpapahayag *Pagbati- - Kumusta ka?
ito na ang nagsasalita ay nagsasabing hindi siya si Julre.) - Magandang umaga po.
- Salamat sa iyo.
3. Diin. - Tumutukoy sa “lakas” ng bigkas ng pantig ng isang salita.
- Ginagamit ang malalaking titik kapag malakas *Pagsagot sa tanong - Oo, aalis na ako.
ang pagbigkas at maliit na titik kung mahina/ pababa ang bigkas ng bawat - Hindi. Hindi ito ang gusto ko.
pantig.
2. Hinto/ Antala- Tumutukoy sa saglit na pagpigil ng pagsasalita upang
Ano nga ba ang Haiku? higit na malinaw ang mensahe. Maaaring gumamit ng simbolong kuwit (,),
- Ginawa noong ika-15 siglo ang tulang haiku ng mga Hapon. dalawang guhit na pahilis (//) o gitling (-).
Mas maikli ang Haiku dahil may 17 bilang ng pantig na may tatlong linya
lamang: 5-7-5 / 5-5-7 na pantig sa bawat linya. Paksa nito’y ukol sa
kalikasan at pag-ibig. Mga halimbawa:

HALIMBAWA a. Hindi/ ako si Julre. (Pagbigkas ito na ang hinto ay pagkatapos ng HINDI.
Nagbibigay ito ng kahulugan na ang nagsasalita ay nagsasabing siya si Julre na
maaaring siya’y napagkamalan lamang na ibang tao.
II. Bayan kong sinta =5 II. Wala nang iba =5
Buhay ay iaalay =7 Para sa akin,
sinta! = 7 Iyan ay tunay. =5 b. Hindi ako, si Julre. (Pagbigkas ito na ang hinto ay nasa AKO. Pagpapahiwatig
Habang buhay pa. = 5 Kabuuang ito na ang kausap ay maaaring napagbintangan ng isang bagay na hindi ginawa.
pantig =17 Kabuuang pantig =17 Kaya sinasabi niyang hindi siya ang gumawa kundi si Zein.

TANDAAN: Maaaring magkapalit-palit ang bilang ng pantig sa bawat linya o taludtod, a. Hindi ako si Julre. (Pagbigkas ito na nasa hulihan ang hinto. Nagpapahayag
ngunit kailangang tama ang kabuuan nito sa bawat saknong sa Haiku-17 na pantig. ito na ang nagsasalita ay nagsasabing hindi siya si Julre.)
Halimbawa: 7-5-5 o 5-7-5 o 5-5-7

3. Diin. - Tumutukoy sa “lakas” ng bigkas ng pantig ng isang salita.

Naunang nagawa ang Tanka. Ikawalong siglo ito ginawa. Ito ay binubuo ng - Ginagamit ang malalaking titik kapag malakas
31 na pantig na may 5 linya: 7-7-7-5-5 / 5-7-5-7-7 na pantig sa bawat ang pagbigkas at maliit na titik kung mahina/ pababa ang bigkas ng bawat
taludtod. Paksa nito’y ukol sa pagbabago, pag-ibig at pag-iisa. pantig.

HALIMBAWA Hal: PIto – uri ng laruang hinihipan upang makalikha ng

tunog. PiTO – numero
I. Ako’y uhaw na =5
Panahon ng pandemya =7 4. Haba - Paghaba at pag-ikli ng pagbigkas ng pantig.
Magtulungan na! =5 - tumutukoy sa tagal ng bigkas na inuukol ng nagsasalita sa
Magagandang programa =7
patinig ng pantig ng salita.
Kaligtasan, mauna! =7 Kabuuang pantig --------------31
- Ginagamitan ng tuldok (.) sa pagbibigkas
ng salita o pantig na may haba.
Alam mo ba na... Ang Tanka at Haiku ay ginagamitan ng matalinghagang A. Tono/Intonasyon B. Antala C.
salita/pahayag upang mas kawili-wili at kabigha-bighani ito. Diin D. Haba

Ang Matalinghagang Salita ay malalalim na mga salitang may simpleng 8. Ito ay nagpapalinaw ng mensahe o intensyong nais ipabatid sa kausap.
kahulugan o di kaya’y halos walang tiyak o kasiguraduhang ibig ipahiwatig A. Tono B. Diin C. Haba D. Intonasyon
maliban sa literal na kahulugan nito. Ito ay ginawang mga talinghaga na
inuugnay sa kung ano ang ibig sabihin ng nagsasalita. Ginagamitan ng mga
Para sa bilang 9-10 suriin kung ano ang tono o layunin ng nagsasalita
kasabihan, idyoma, at tayutay. May tatlong gamit ang mga salitang ito sa
9. “Umulan ba kahapon?”
panitikan gaya ng tula, nobela, at sanaysay. Suriin ang kasunod na Tanka at
A. nagtatanong B. nag-aalinlangan
Haiku sa ibaba.
10. “Ikaw ba talaga iyan?”
A. nagtataka B. naninigurado D. nananabik
Halimbawa Matalinghagang Kahulugan
Salita
Tanka:
Gabing naging tahimik
Bituin ang sumilip
Bulaklak na sumagi Hal: PIto – uri ng laruang hinihipan upang makalikha ng
Bituin ang sumilip Nagbibigay liwanag
Mamasdan saglit Puso’y tunog. PiTO – numero
ngumiti
Puso’y ngumiti maligaya
4. Haba - Paghaba at pag-ikli ng pagbigkas ng pantig.
Haiku:
Dahong sumasayaw Hangin - tumutukoy sa tagal ng bigkas na inuukol ng nagsasalita sa
ang nagpapagalaw Araw na patinig ng pantig ng salita.
dumungaw Araw dumungaw Magandang Umaga
- Ginagamitan ng tuldok (.) sa pagbibigkas
ng salita o pantig na may haba.

Alam mo ba na... Ang Tanka at Haiku ay ginagamitan ng matalinghagang

salita/pahayag upang mas kawili-wili at kabigha-bighani ito.
TAYAHIN: Para sa bilang 1 and 2. Basahing mabuti ang bawat
pangungusap at piliin ang angkop na salita batay sa pagkakagamit nito sa Ang Matalinghagang Salita ay malalalim na mga salitang may simpleng
pangungusap. kahulugan o di kaya’y halos walang tiyak o kasiguraduhang ibig ipahiwatig
maliban sa literal na kahulugan nito. Ito ay ginawang mga talinghaga na
1. Matinding _______ ang dinanas ng mga tao sa Pilipinas dahil sa COVID- inuugnay sa kung ano ang ibig sabihin ng nagsasalita. Ginagamitan ng mga
19. A. sa:KIT B. SA:kit C. sa:kit kasabihan, idyoma, at tayutay. May tatlong gamit ang mga salitang ito sa
D. SA:KIT panitikan gaya ng tula, nobela, at sanaysay. Suriin ang kasunod na Tanka at
Haiku sa ibaba.

2. Sobrang sakit sa _________ ang mawalan ng mahal sa buhay.

Halimbawa Matalinghagang Kahulugan
A. pu:SO B. PU:so C. pu:so D.
Salita
PU:SO
Tanka:
Gabing naging tahimik
3. Paano mo malaman na Haiku ang tula? Bituin ang sumilip
A. May tatlong taludtod na binubuo ng 17 pantig na may pardon na 5-7-5 o Bulaklak na sumagi Bituin ang sumilip Nagbibigay liwanag
Mamasdan saglit Puso’y
5-5-7 o 7-5-5
ngumiti
B. May tatlong taludtod na binubuo ng 18 pantig na may pardon na 10-4-4 Puso’y ngumiti maligaya
o 5-5-8 o 8-4-6 Haiku:
C. May tatlong taludtod na binubuo ng 12 pantig na may pardon na 4-4-4 o Dahong sumasayaw Hangin
8-2-2 o 2-8-2 ang nagpapagalaw Araw na
D. May tatlong taludtod na binubuo ng 14 pantig na may pardon na 5-4-5 o dumungaw Araw dumungaw Magandang Umaga
4-5-5 o 5-5-4

4. Ano ang kinaiba ng Tanka sa Haiku?

A. Tula na may limang taludtod, binubuo ng 7-5-7-5-7 na pantig
B. Tula na may tig-5 taludtod ang bawat saknong at may pitong pantig TAYAHIN: Para sa bilang 1 and 2. Basahing mabuti ang bawat
C. Tula na may apat na taludtod at binubuo ng walong pantig pangungusap at piliin ang angkop na salita batay sa pagkakagamit nito sa
D. Tula na may 5 na taludtod may 7-7-7-7-7 na pantig pangungusap.

Para sa bilang 5-6. Alin sa sumusunod ang kasingkahulugan ng 1. Matinding _______ ang dinanas ng mga tao sa Pilipinas dahil sa COVID-
sinalungguhitang salita. 19. A. sa:KIT B. SA:kit C. sa:kit
D. SA:KIT
5. Haiku “Lakbay ng hirap, Pangarap ng naglayag, Tuyong lupain”.
A. Pagtupad sa pangarap B. Pagtitiis para sa pangarap 2. Sobrang sakit sa _________ ang mawalan ng mahal sa buhay.
C. Nagdarasal na makamtan ang pangarap D. A. pu:SO B. PU:so C. pu:so D.
Malayo ang tingin PU:SO

6. Tanka Napakalayo pa nga 3. Paano mo malaman na Haiku ang tula?

Wakas ng paglalakbay A. May tatlong taludtod na binubuo ng 17 pantig na may pardon na 5-7-5 o
Sa lilim ng puno 5-5-7 o 7-5-5
Tag-init B. May tatlong taludtod na binubuo ng 18 pantig na may pardon na 10-4-4
noon Gulo o 5-5-8 o 8-4-6
ang isip. A. May patutunguhan C. May tatlong taludtod na binubuo ng 12 pantig na may pardon na 4-4-4 o
B. Pagtitiis para sa pangarap C. 8-2-2 o 2-8-2
Nagdarasal na makamtan ang pangarap D. Malayo ang tingin D. May tatlong taludtod na binubuo ng 14 pantig na may pardon na 5-4-5 o
4-5-5 o 5-5-4
7. Tumutukoy ito sa pagtaas at pagbaba ng tinig sa pagsasalita, na
maaaring maghudyat ng kahulugan ng pahayag.
4. Ano ang kinaiba ng Tanka sa Haiku?
A. Tula na may limang taludtod, binubuo ng 7-5-7-5-7 na pantig
B. Tula na may tig-5 taludtod ang bawat saknong at may pitong pantig
C. Tula na may apat na taludtod at binubuo ng walong pantig
D. Tula na may 5 na taludtod may 7-7-7-7-7 na pantig

Para sa bilang 5-6. Alin sa sumusunod ang kasingkahulugan ng

sinalungguhitang salita.

5. Haiku “Lakbay ng hirap, Pangarap ng naglayag, Tuyong lupain”.

A. Pagtupad sa pangarap B. Pagtitiis para sa pangarap
C. Nagdarasal na makamtan ang pangarap D.
Malayo ang tingin

6. Tanka Napakalayo pa nga

Wakas ng paglalakbay
Sa lilim ng puno
Tag-init
noon Gulo
ang isip. A. May patutunguhan
B. Pagtitiis para sa pangarap C.
Nagdarasal na makamtan ang pangarap D. Malayo ang tingin

7. Tumutukoy ito sa pagtaas at pagbaba ng tinig sa pagsasalita, na

maaaring maghudyat ng kahulugan ng pahayag.
A. Tono/Intonasyon B. Antala C.
Diin D. Haba

8. Ito ay nagpapalinaw ng mensahe o intensyong nais ipabatid sa kausap.

A. Tono B. Diin C. Haba D. Intonasyon

Para sa bilang 9-10 suriin kung ano ang tono o layunin ng nagsasalita
9. “Umulan ba kahapon?”
A. nagtatanong B. nag-aalinlangan
10. “Ikaw ba talaga iyan?”
A. nagtataka B. naninigurado D. nananabik
Ang nobela o kathambuhay Paghihinuha o Pagpapalagay
9. Simbolismo - ito ay nagbibigay ng mas malalim na kahulugan sa tao,
ay mahabang salaysayin na hango sa tunay na pangyayari sa bagay, at pangyayari.
buhay ng tao na nahahati sa mga kabanata at nagtataglay ng maraming (Inferencing)
tagpuan at tauhan at sumasaklaw samahabang panahon. Paghula o Prediksyon
Ito ay kapag nagpapaliwanag o
- Sa ating bansa, nagsimula ang nobela sa panahon ng mga Kastila kasabay nagbibigay-kahulugan sa tulong ng (Predicting)
ngpagpapalaganap ng relihiyong Kristiyanismo mga pahiwatig at ng sariling
kaalaman ang mambabasa. Ang
hinuha o palagay at implikasyon ay Ito ay isang kasanayang
“Barlaan at Josaphat” naglalayong hulaan ang kalalabasan
magkaugnay. Ang manunulat o
- ipinalagay na kauna-unahang nobelang nasulat at napalimbag sa tagapagsalita ay nagpapahiwatig o ng pangyayari o kuwento. Madalas
Pilipinas na isinalin sa Tagalog ni Padre Antonio De Borja mula sa orihinal nagbibigay ng implikasyon gamitin ang kasanayang ito sa
na wikang Griyego na akda ni SanJuan Damaceno. samantalang ang mambabasa o maikling kuwento at nobela. Ang
- Ang kasaysayan ng barlaan at Josaphat ay umiikot sa nabigong tagapakinig naman ay nagpapalagay manunulat ay nagbibigay ng
pagsisikap ng isang hari na mailayo sa kristyano ang anak na prinsipe. o bumubuo ng hinuha. implikasyon o mga pahiwatig kung
saan ang mga mambabasa ang
bubuo ng hula o prediksyon.
“Si Tandang Basio Macunat”
- Sumunod dito ay ang nobelang nalimbag noong 1885. Isinulat
ni Padre Miguel Lucio Bustamante.
-Pumapatungkol ito sa lipunan at relihiyon na nagsasaad ng Halimbawa:
Mula sa “Mga Katulong sa Bahay” ni Vei Trong Phung
mga pangaral at pagtupad sa mga tungkulin bilang isang Katoliko.
Salin sa Filipino ni Florentino A. Iniego

Aralin 1

Ang Nobela: Mga Katangian at Elemento

...kalye bawat kalye. Isipin mo ang isang pagod na magsasakang naliligaw sa
Ang nobela pasikot- sikot
Paliwanag: na siyudad.
Batay Bawat kalye’y
sa pahiwatig mayng
na ginamit bahay, daanan,mahihinuha
may-akda, at eskinitangnatila
ang lugar
pare-pareho at walang katapusan.
na tinutukoy ay isang siyudad na maraming bahayan at magulong daanan .
 ay isang mahabang makathang pampanitikan nanaglalahad ng
mga pangyayaring magkakasunod at magkakaugnay.
 Ang mga pangyayaring ito ay maymahalagang papel sa pagbuo
ngkawili-wiling balangkas na siyang bubuo sa isang nobela.
 Ito rin ay tinatawag na kathambuhay o akdang-buhay.
Paliwanag: Ang mga gamugamong nasilaw sa kalunsuran ay nagpapahiwatig ng
Ang labintatlong nilalang na ito ay katulad ng mga gamugamong
Sinabi ni Roman Reyes, ang nobela’y kinalalarawanan ng sariling pag- pagkaakit sa tuksongnasilaw
hatidsa
ngliwanag ng kalunsuran
mga pisikal na ganda ng lungsod .
uugali, mga kilos, at damdaming katutubo ng bayang pinaghanguan ng
matiyagang sumulat, at hindi lamang ganyan kundi gumagamot din naman
Ang pahiwatig ay isang istilong ginagamit ng manunulat upang sabihin ang
sa maraming sakit sa pag-uugali, maling paniniwala, at masasagwang kilos
kaniyang gustong sabihin sa paraang hindi lantad o hayagan. Ang mga pahiwatig
na nagpapusyaw sa dapat na magningning nakapurihan ng tao kung kaya
o palatandaan ay mabibigyang-kahulugan sa pamamagitan ng pagsusuri sa mga
nabubuhay.
pangyayaring nakapaloob sa sitwasyon o konteksto

Mga Elemento ng Nobela

Pagsusuri ng Nobela
(Batay sa Tunggaliang Tao vs. Sarili)
1. Tauhan - Ito ang nagbibigay buhay sa nobela.

Ang isang akdang pampanitikan ay madalas nagtataglay ng tunggalian. Ang

2. Tagpuan - Ito ang lugar at panahong pinangyarihan.
3. Banghay - Ito ang pagkakasunud-sunod ng mga pangyayari sa nobela.
4. Pananaw - Ito ang panauhang ginagamit ng may-akda.
 Unang Panauhan - kapag kasali ang may-akda sa kuwento;
gumagamit ng panghalip panaong AKO, KO, AKIN, at iba pa.
 Ikalawang Panauhan - ang may-akda ay nakikipag-usap sa
mambabasa; gumagamit ng panghalip panaong IKAW, MO,IYO,
at iba pa (limited point of view).
 Ikatlong Panauhan - batay sa nakikita o obserbasyon ng may-
akda; gumagamit ng panghalip panaong SIYA, SILA, NILA, at iba
pa (omniscient point of view).
tunggaliang ito ang nagsisilbing panghatak sa mga mambabasa o manonood
upang subaybayan ang kuwento. Ito rin ay isang mahalagang sangkap na
nagbibigay ng kariktan sa takbo ng banghay lalo na sa isang nobela. Ang
tunggalian ay maaaring Tao laban sa Sarili, Tao laban sa Kalikasan, Tao laban
sa Tao, at Tao laban sa Lipunan.
Mga Uri ng Tunggalian
Panloob na Tunggalian
1. Tao laban sa Sarili - Ito ay isang uri ng tunggalian na panloob dahil nangyayari ito sa
loob ng tauhan. Sa tunggalian na ito ay kalaban ng pangunahing tauhan ang kaniyang
sarili. Nakikita o napapansin ito kapag ang pangunahing tauhan ay nahihirapan sa
pagdedesisyon, sa tama ba o mali.

Panlabas na Tunggalian
5. Tema - Ito ang paksang-diwang binibigyang-diin sa nobela.

2. Tao laban sa Tao - Ito ang pinakaunang halimbawa ng panlabas na tunggalian. Sa

6. Damdamin - Ito ang nagbibigay kulay sa mga pangyayari.
7. Pamamaraan - Ito ang istilong ginamit ng manunulat.
8. Pananalita – Ito ang diyalogong ginagamit sa nobela.
tunggaliang ito, ang kalaban ng pangunahing tauhan ay isa pang tauhan. Ito ang klasikong
bida laban sa kontrabida na eksena.
3. Tao laban sa Kalikasan - Sa tunggalian naman na ito, ang pangunahing tauhan ay
naapektuhan ng mga pwersa ng kalikasan. Halimbawa, ang biglaang pagputok ng bulkan
na maaaring maglagay sa pangunahing tauhan sa panganib.

4. Tao laban sa Lipunan - Ang pangunahing tauhan sa tunggaliang ito ay

nakikipagbanggaan sa lipunan. Halimbawa nito ang pagsuway sa mga alituntunin ng
lipunan o di kaya ay ang pagtakwil sa kultura ng lipunan.

MGA KATANGIAN NG NOBELA
1. Dapat maging malikhain at maguni-guni ang paglalahad.
2. kawili-wili, sapagkat pumupukaw ng damdamin ng mambabasa.
3. malinis at organisado ang pagkakasulat
4. nagsasaalang-alang tungkol sa kaasalan.
5. binubuo ng maraming magagandang tagpuan kung saan nakikilala pang
lalo ang mga tauhan.
Mahal kong mambabasa, isipin mo lang ang Hanoi: kalye bawat kalye. Isipin
mo ang isang pagod na magsasakang naliligaw sa pasikot-sikot na siyudad.
Bawat kalye’y may bahay, daanan, at eskinitang tila pare-pareho at walang
katapusan. Isang magsasaka ang lakad nang lakad, napapagod, at tumitigil.
Nagugutom siya ngunit walang makain, dahil wala siyang pera. Nais niyang
magpahinga ngunit walang matuluyan, dahil wala siyang pambayad.
Pagod man siya, kailangan niyang sumulong. Magdahan-dahan man, hindi na
siyamakausad. At sa malas, di siya pinahintulutang tumigil sa siyudad, at
kailangan niyang maglakad, pasok nang pasok sa bawat kalye, minsa’y
paikot-ikot nang hindi alam kung saan pupunta. Pagdating ng interseksiyon,
nakakita siya ng kulumpon ng mga tao. Sa tingin niya’y taga-probinsya ang
mga ito, tumigil siya. Isang mukhang matalinong matandang babae, namay
gintong hikaw, at tila mayaman ang dating, ang kumaway, hudyat upang
tumigil ang magsasaka. Malakas ang kanyang boses: “Hoy, saan ka pupunta,
pagod na pagod ka? Gusto mo ba ng trabaho? Halika, dali!”

Mga Katulong sa Bahay

Natuwa ang magsasaka dahil nakasalubong siya ng isang taga-siyudad
nahandang makipag-usap. Ngunit para saan? Naawang binanggit ng babae
ni Vei Trong Phung (Mula sa Vietnam) Salin sa Filipino ni Florentino A. Iniego na tutulungan siyang makahanap ng trabaho! Kaya, sa loob ng ilang araw,
mayroon siyang makakain habang tumitigil sa pinto ng isang bahay-kainan o
Kabanata 6 sa tabi ng isang sinehan. Kung tutuusin, ganito ang istorya ng lahat ng mga
magsasaka. Ilang interseksiyon mayroon ang siyudad? Ilang trabaho ang
nakalaan para sa sawing nilalang na nagnanais pumasok sa kalakal ng mga
Ang Liwanag ng Kalunsuran kasambahay? Ilan ang bilang ng ganitong trahedyang nagaganap bawat araw
sa siyudad?

Nang sumunod na gabi, bumalik ako sa bahay-kainan. Sa oras na ito, sa halip
na sabihing umakyat ako sa kuwarto sa itaas na dati kong tinutulugan,
binulyawan nila ako. Ako raw ay isang bugaw, at ang matandang babaeng
nagdala ng mga katulong ay di na nagbalik upang bayaran ang aking upa sa
pagtulog.
Ngunit masuwerte pa nga raw ako ngayo’t pinayagang muling matulog dito
sa tinatawag nilang lagusan, at pababalikin nila ang matandang babae upang
magbayad ng upa.
Hindi na ako nakipagtalo sa kanila.
Ang labintatlong nilalang na ito ay katulad ng mga gamugamong nasilaw sa
liwanag ng kalunsuran.
Pinatuloy sila ng tiwalang may-ari ng bahay-kainan sa isang sulok ng
kaniyang tirahan. Sa araw, naroon sila’t nakahambalang sa kalsada. Habang
naghihintay ng trabaho, unti-unti nilang ginagastos ang kanilang naitatabing
pera. Kapag walang natira at wala pa ring trabaho, at walang madilihensiya,
kinakailangan na nilang itaya ang kanilang buhay. Ang mga babae ay
nasadlak sa pagbebenta ng laman at ang lalaki’y nakagagawa ng krimen. At
ngayon, bago pa lumala ang kalagayan, sila’y nakahimlay at tahimik na
naghihintay sa unos na darating.

Tumuloy lang akong parang walang narinig. Nakatungo ang ulo at mabilis na
dumaan sa kusina at humantong sa patio na tinatawag nilang “lagusan.” Buti
nalang, hindi ako nag-iisa. Higit sa sampung tao ang naroon. Nakahiga at Sagutin Natin
nakaupo sabanig na nakalatag sa malalapad na tabla habang natatanglawan
ng liwanag ng buwan. Tila tambakan ng tabla ng mga kahoy ang patio ng 1. Ano ang turing sa nagsasalaysay ng nobela?
bahay-kainangito.

Walang maaninag na kariktan sa lugar na ito. Makikitasa paligid ang marumi,

mataas, manipis na dingding, at bubungang nanlilimahid sa kaitiman. Sa
kanang bahagi ay naroon ang kulungan ng manok, sa harap ay ang baradong
kanal at ang alingasaw ng di-umaagos nitong pusali; sa kaliwa ay isang
kubetang bukas para sa publiko. Nalungkot ako sa liwanag ng buwan. 2. Sino-sino ang mga kasama ng nagsasalaysay sa bahay-kainan?

Nang tumabi ako sa mga taong naroon, nakita koang tatlong batang
nakasama kong matulog sa kuwarto sa itaas dalawang gabi ang nakalipas. Di
man lang mabanaag ang kalungkutan o pag-aalala sa musmos nilang mga
mukha. Samantala, napakamiserable ng hitsura ng iba, sa damit pa lang nila’y
sapat nang masaksihan ang paghihirap na kanilang dinaranas sa tanang
buhay. 3. Anong klaseng pamumuhay ang nararanasan ng mga taga-
probinsyang nasisilaw sa liwanag ng kalunsuran?

May isang kalbong napakaputla ng mukha. Ngunit dahil sa kabataan tila

normal siyangpagmasdan, at tingin ko’y kalalabas lang niya ng ospital o
bilangguan. Nakaupo siyang dinidilaan ang isang pirasong papel na
nababahiran ng itim na sangkap. Noong una’y di koalam ang kaniyang
ginagawa, ‘yun pala hinihimod niya ang tira-tirang opyo.Ang isa nama’y may
napakahabang leeg at may nakatapal na tatlo hanggang apat na gamut na
plaster dito. Nakaupo siya at nakatingala, tulad ng isang astrologo na
nagmamasid sa mga bituin. Ang ikatlong bata ay maingay na nagkakamot, at
habang umuupo siya’y umuubo at dumudura. May isang matandang babae
na maayos ang kasuotan ngunit walang kibo’t buhaghag ang pagmumukha.
Nakaupo siyang hawak ang isang pamaypayna yari sa hiyas na kawayan na
ipinapaypay sa mukha ng iba pa na tila kaniyang mga anak. Ang anim pang
iba, na nakasuot ng gusgusing damit ng magsasaka, ay mahimbing na
natutulog.

Di man lang ako pansinin ng sinuman sa kanila nang mahiga ako sa banig.
Siguradoakong wala silang kapera-pera kaya nga’t dito sila nakatulog
gayundin, tulad ng kanilang bulsa, wala ring laman ang kanilang tiyan.
Samantala, ninais nilang tumigil dito, hindi dahil sa mabait ang may-ari ng
bahay, kundi dahil puwede silang makalabas upang mamalimos at makabalik
upang bumili ng pagkaing inihanda ng may-ari. At kung mayroon man silang
nakulimbat, tiyak nakahanda ring bilhin ito ng may-ari. Hindi dahil sa nais ng
may-ari na biglang gawing bahay ng kawanggawa ang kaniyang tahanan.

Sa kanilang hitsura ng pananamit, ang labintatlong ito ay hindi taga-siyudad.

Galing sila sa probinsiya dahil wala silang mahanap na trabaho roon upang
makakain nang dalawang beses sa isang araw. Sinisilaw at sinusuhulan sila ng
siyudad. Nang umalis sila sa probinsiya, hindi nila alam na ito ang kanilang
kahihinatnan. Tiwalang makakakita ng trabahong maipagmamalaki nila.
Ibinilad ang kanilang mga sarili sa araw at sinuong ang ulan habang
namamalimos ng pera o isang takal ng bigas bago makarating sa Hanoi.
 Pagsasanay B. Tukuyin ang kahulugan ng mga salitang balbal
na nakadiin ginamit sa mga linya ng awit gawing gabay ang
bahagi ng awit sa pagtukoy sa kahulugan ng mga salitang
(Eraserheads )
Pare ko balbal.
Ano nga ba ang wika? Bakit mayroon tayong wika? Esem (Yano)
O pare ko,
- Ayon kay Edward Sapir, ang wika ay isang likas at makataong Meron akong problema. 'Wag mong
pamamaraan ng paghahatid ng mga kaisipan, damdamin at sabihin "na naman". In-love ako
mithiin. Sa isang kolehiyala.
Patingin-tingin, di naman makabili
Patingin-tingin, di makapanood ng
Antas ng Wika Batay sa Pormalidad Sabi niya, sine Walang ibang pera, kundi
Ayaw niya munang magkasyota. pamasahe Nakayanan ko lang,
Dehins ako naniwala. pambili ng dalawang yosi
Impormal o Di Pormal o wikang palasak - mga salitang karaniwang ginagamit Di nagtagal,
sa pakikipag-usap o pakikisalamuha sa mga kakilala o kaibigan.

3 URI NG IMPORMAL NA SALITA Buloy ( Parokya ni Edgar)

1. Balbal (Slang)- ang tawag sa mga salitang karaniwang ginagamit sa kalye Minsan (Eraserheads)
olansangan kaya’t madalas na tinatawag ding salitang kanto o salitang kalye. Hoy hoy, buloy
- Hindi ginagamit sa mga pormal na pagtitipon o pagsusulat. Naalala mo pa ba nung araw na
- Nabibilang sa pinakababang antas ng wika. nadedo Ang aso mong si morlock
Hoy hoy, buloy Minsan sa may kalayaan tayo'y
- tinatawag ng singaw ng panahon dahil nakabubuo ng panibagong
Naalala mo pa ba nung ika'y tumawag nagkatagpuan
sa 'min May mga sariling gimik at kaya-
Halimbawa: At ika'y umiiyak... kanyang hangad sa buhay
bagets- kabataan ermat- nanay yosi- sigarilyo
charing- biro erpat- tatay wa epek- walang epekto
Laklak (The Teeth)
Karaniwang paraan ng pagbuo ng salitang balbal: Noypi (Bamboo)
Ayan na nga
a. Paghango sa mga salitang katutubo Tumataas na ang amats ko Kasi laklak Tingnan mo iyong palad Kalyado
maghapon magdamag
Halimbawa: gurang (matanda) bayot (bakla) barat (kuripot) mong kamay sa hirap ng buhay Ang
dami mong problema Nakuha mo
pang ngumiti
b. Pagbibigay ng kahulugan ng salitang tagalog
Halimbawa: buwaya (crocodiles – greedy)
Noypi ka nga, astig
c. Pagpapaikli
Hanay A Hanay B
Halimbawa: pakialam – paki
d. Pagbabaliktad
______1. Pare a. lasing na lasing
Buong Salita: halimbawa: etned – bente kita – atik
______2. Dehins b. mag-aaral sa kolehiyo c. tigas
______3. Kolehiyala d. kasintahan
Papantig: Halimbawa: dehin – hindi ngetpa – panget ______4. Yosi e. pinoy
Laklak (The Teeth) ______5. Syota f. namatay
______6.gimik g. kaibigan
Ayan na nga ______7. Nadedo h. hindi
Tumataas na ang amats ko Kasi laklak maghapon magdamag ______8. Noypi i. sigarilyo
______9. Astig j. gala
______10. Amats

Tayahin
e. Paggamit ng Akronim 1. Ito ay mga salitang ginagamit sa pang-araw-araw na pakikipag-
Halimbawa: G – get, nauunawaan usap. Madalas na ginagamitan ng pagpapaikli o pagkakaltas ng ibang titik sa
salita upang mapaikli ang salita o kaya’y magsama ang dalawang salita
f. Paggamit ng Bilang
Halimbawa: 45 – pumutok 1433 – I love you too a. balbal
50-50 – naghihingalo b. kolokyal
c. lalawiganin
2. Kolokyal – ginagamit sa pang-araw-araw na pakikipag-usap. Madalas na d. pormal
ginagamitan ng pagpapaikli o pagkakaltas ng ibang titik sa salita upang
mapaikli ang salita o kaya’y mapagsama ang dalawang salita. 2. Ito ang tawag sa mga salitang karaniwang ginagamit sa kalye kaya’t
madalas na tinatawag ding salitang kalye kanto o salitang kalye. Hindi
Halimbawa: pa’no mula paano p’re mula sa pare ginagamit sa mga pormal na pagtitipon o pagsusulat.
te’na mula sa tara na kelan mula sa kailan
a. balbal
3. Lalawigan (Provincialism)- ito ang mga salitang kilala at saklaw lamang ng b. kolokyal
pook na pinanggamitan nito. Kapansin-pansin ang mga lalawigang salita, c. lalawiganin
bukod sa iba ang bigkas, may kakaiba pang tono ito. d. pormal

Hal: ambot – salitang bisaya na ibig sabihin ay ewan 3. Ito ay mga salitang istandard dahil ang mga ito ay ginagamit ng karamihan
manong at manang – mula sa salitang Ilocano na ibig sabihin ay ng mga nakapag-aaaral sa wika.
kuya at ate bakal – sa salitang ilonggo ibig sabihin ay bibili
a. balbal
b. kolokyal
c. lalawiganin
Pormal – mga salitang istandard dahil ang mga ito ay ginagamit ng karamihan
d. pormal
ng mga nakapag-aaral sa wika. Ito ay mga salitang karaniwang ginagamit sa
paaralan, sa mga panayam, seminar, gayundin sa mga aklat, ulat at sa iba
pang -usapan o salitang pang-intelektuwal. 4. Ito ay mga salitang karaniwang ginagamit sa lalawigan o probinsya o kaya’y
partikular na pook kung saan nagmula o kilala ang wika.
a. Pambansa- ginagamit sa mga babasahing pang-akademiko tulad ng aklat o
textbooks sa mga paaralan. a. balbal
Halimbawa: Ama, ina, anak, salapi, bata, bahay b. kolokyal
c. lalawiganin
d. pormal
b. Pampanitikan/ Pangretorika: – masisining na salita tulad ng mga tayutay,
idyoma, kasabihan at kawikaang lalong nagpaparikit sa pagkakagamit ng
5. Ayaw niya munang magkasyota. ___________ ako naniwala. Di
wika.
nagtagal,
Halimbawa: Ilaw ng tahanan Alagad ng batas. Haligi ng tahanan
Anong balbal na salita ang pupuno sa awit?

a. Hindi c. HInds
b. Dehins d. Dehin