You are on page 1of 38

7.

Các nhóm đất chính trên thế giới-1

1. Giới thiệu các nhóm đất thế giới


2. Các nhóm đất hữu cơ
3. Các nhóm đất ảnh hưởng bởi con người
4. Các nhóm đất bị ảnh hưởng bởi vật liệu đá
mẹ

1
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
1. Giới thiệu Phân bố
Các nhóm Đất hữu cơ HISTOSOLS
đất 1
Các nhóm Đất khoáng hình thành dưới ANTHROSOLS
đất 2 ảnh hưởng của con người
Các nhóm Đất khoáng ảnh hưởng bởi Andosols
đất 3 vật liệu đá mẹ ARENOSOLS
- Đất phát triển từ vật liệu núi VERTISOLS
lửa
- Đất phát triển cát
- Đất phát triển từ sét

2
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
1. Giới thiệu

Các nhóm Đất khoáng được hình thành FLUVISOLS


đất 4 dưới ảnh hưởng của địa hình: GLEYSOLS
- Đất ở vùng thấp (đất ướt) LEPTOSOLS
Đất vùng cao địa hình REGOSOLS
Các nhóm Đất khoáng bị ảnh huởng bởi CAMBISOLS
đất 5 thời gian

3
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
1. Giới thiệu

Các nhóm Đất khoáng ảnh hưởng bởi PLINTHOSOLS


đất 6 khí hậu: Bán nhiệt đới ẩm FERRALSOLS
(cận vùng nhiệt đới ẩm) NITISOLS
ACRISOLS
ALISOLS
LIXISOLS
Các nhóm Đất khoáng ảnh hưởng bởi SOLONCHAKS
đất 7 khí hậu: vùng khô hạn và SOLONETZ
bán khô hạn GYPSISOLS
DURISOLS
CALCISOLS

4
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
1. Giới thiệu

Các nhóm Đất bị ảnh hưởng bởi khí KASTANOZEMS


đất 8 hậu: vùng thảo nguyên CHERNOZEMS
PHAEOZEMS
Các nhóm Đất khoáng ảnh hưởng bởi PODZOLS
đất 9 khí hậu: (cận) vùng ôn đới PLANOSOLS
ẩm ALBELUVISOLS
LUVISOLS
UMBRISOLS
Các nhóm Đất khoáng ảnh hưởng bởi CRYOSOLS
đất 10 khí hậu: vùng băng vĩnh
cửu

5
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
2. Các nhóm đất hữu cơ

Có 1 nhóm đất thuộc các nhóm


đất hữu cơ: Đất Histosols (đất
than bùn)

Giới thiệu.

• Tên tiếng việt là đất than


bùn, đất hữu cơ
• Histos = mô thực vật
• Có giá trị làm nhiên liệu
• Canh tác nông nghiệp tốt
6
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
2. Các nhóm đất hữu cơ
Đất Histosols (đất than bùn)
Giới thiệu
• Là đất than bùn và đất mùn;

• Mẫu chất: xác thực vật chưa phân hủy


hoàn toàn, có hoặc không có hỗn hợp cát,
phù sa hoặc đất sét.

7
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
2. Các nhóm đất hữu cơ
Đất Histosols (đất than bùn)

Phân bố
Nhóm đất histosols xuất hiện:

• Các vùng rừng ôn đới, bắc cực và cận cực.


• Ở những nơi khác, chúng xuất hiện ở lưu
vực thoát nước kém, vùng trũng, đầm lầy
với nước ngầm nông
• Xuất hiện các khu vực cao nguyên có tỷ lệ
lượng mưa / bốc hơi cao.

8
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
2. Các nhóm đất hữu cơ
Đất Histosols (đất than bùn)
Phân bố

9
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
2. Các nhóm đất hữu cơ
Đất Histosols (đất than bùn)
Phân bố
Tổng diện tích
• Trên thế giới được ước tính 325 - 375 triệu ha,
phần lớn nằm ở các khu vực bắc cực, cận cực
• Chỉ một phần mười tổng số Histosols được tìm
thấy ở vùng nhiệt đới.
• Khoảng 20 triệu ha than bùn rừng nhiệt đới
giáp thềm Sunda ở Đông Nam Á.
• Các khu vực nhỏ hơn được tìm thấy ở các đồng
bằng sông, ví dụ: đồng bằng sông Cửu Long,.

10
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
2. Các nhóm đất hữu cơ
Đất Histosols (đất than bùn)
Điều kiện hình thành

Vật liệu đất hữu cơ ở các vùng phía bắc có thể


tích lũy vì:
• Nhiệt độ thấp do sương giá vào mùa lạnh
• Bão hòa nước do băng mặt tan băng trong mùa

Làm cho sự phân hủy chất hữu cơ chậm

11
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
2. Các nhóm đất hữu cơ
Đất Histosols (đất than bùn)
Điều kiện hình thành

Phân hủy chất hữu


cơ vùng cao Phân hủy chất
Hình thành hữu cơ vùng
chất hữu cơ đầm lầy

12
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
2. Các nhóm đất hữu cơ
Đất Histosols (đất than bùn)
Các tính chất cơ bản
Đặc điểm hình thái
• Màu sẩm
• Đất Histosols đều có tầng H-tầng chất hữu

• Sự biến đổi của xác thực vật, thông qua sự
phân huỷ sinh hoá và hình thành các chất
humic
• Vật liệu hữu cơ có thể rửa trôi và tích tụ ở
các tầng sâu hơn
13
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
2. Các nhóm đất hữu cơ
Đất Histosols (đất than bùn)
Các tính chất cơ bản
Tính chất vật lý
• Đất histosol có liên kết lỏng lẻo
• Dung trong thấp: 0,05 đến 0,15 g/m3.
• Đất có tỷ lệ lỗ rỗng cao, 0,9 m3/m3
• Cũng có nhiều loại đất bị nén chặt, nên
lỗ rỗng thấp

14
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
2. Các nhóm đất hữu cơ
Đất Histosols (đất than bùn)
Các tính chất cơ bản
Đặc điểm hóa học
• Tính chất hóa học biến thiên rất lớn, tuy theo
loại đất và nguồn gốc xuất hiện
• pH thay đổi lớn, có thể acid (pH<3) hoặc kiềm
(pH=8)
• Một số đất Histosols cực kỳ axit, pH = 3, đã
được quan sát thấy ở các vùng ven biển nơi các
vũng than bùn chứa pyrit (FeS2).

15
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
2. Các nhóm đất hữu cơ
Đất Histosols (đất than bùn)
Các tính chất cơ bản
Đặc điểm hóa học
• Hàm lượng carbon hữu cơ cao: >30%
• Thành phần hữu cơ: lignin, xenluloza,
hemixenluloza và một lượng nhỏ
protein, sáp, tannin, nhựa, suberin, v.v.
• Thường giàu chất dinh dưỡng

16
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
3. Các nhóm đất ảnh hưởng bởi con người
Phần này bao gồm 1 nhóm đất: Đất
ANTHROSOLS – đất nhân tác

Giới thiệu
Là các loại đất bị ảnh hưởng sâu
sắc bởi các hoạt động của con
người, bao gồm:
• bổ sung các vật liệu hữu cơ
hoặc chất thải rắn
• Tưới tiêu hoặc
• Chôn lấp
• Hoạt động nông nghiệp
17
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
3. Các nhóm đất ảnh hưởng bởi con người
ANTHROSOLS – đất nhân tác

Giới thiệu

Mô tả
- Anthropos = con người
- Đất có đặc điểm nổi bật là kết quả của các hoạt
động của con người
- Mẫu chất: bất kỳ vật liệu đất nào, được cải tạo
thông qua các hoạt động của con ngưới

18
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
3. Các nhóm đất ảnh hưởng bởi con người
ANTHROSOLS – đất nhân tác
Điều kiện hình thành
Anthrosols đã được hình thành là kết quả của quá
trình nhân tạo:
1. Làm đất sâu, tức là dưới độ sâu bình thường
của đất canh tác
2. Bón phân thâm canh bằng phân hữu cơ / vô cơ

3. Liên tục khai thác đất (ví dụ: đất sét, cát bãi
biển, vỏ sò, phân đất);
4. Tưới bổ sung lượng trầm tích đáng kể;
5. canh tác ướt.
19
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
3. Các nhóm đất ảnh hưởng bởi con người
ANTHROSOLS – đất nhân tác

Điều kiện hình thành


• Lưu ý:
Các vật liệu đất do con người thêm vào mà
chưa bị thay đổi như
• Rác thải từ bãi chôn lấp
• Vật liệu từ mỏ khai khoáng
• Bãi chôn lấp ở đô thị
• Bãi rác
không đủ tiêu chuẩn là đất ANTHROSOLS
(đất nhân tác).
20
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
3. Các nhóm đất ảnh hưởng bởi con người
ANTHROSOLS – đất nhân tác

Tính chất của đất


Tính chất vật lý
- Khả năng chống xâm nhập vào đất thấp
- rễ không bị cản trở
- Các lỗ rỗng có kích thước khác nhau và
liên kết với nhau
- Khả năng lưu trữ nước cao.

21
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
3. Các nhóm đất ảnh hưởng bởi con người
ANTHROSOLS – đất nhân tác

Tính chất của đất


Tính chất hóa học
Tính chất hóa học thay đổi theo từng loại đất trong
nhóm đất.
• Đất có tầng chẩn đoán là plaggic: pH thấp (4 –
5), chứa nhiều cacbon hữu cơ hơn (1 - 5%), giá
trị CEC từ 5 đến 15 cmol (+) / kg đất; tổng hàm
lượng phốt pho cao.
• Đất có tầng chẩn đoán Irragric: Độ bão hòa bazơ
cao; có thể chứa vôi tự do, có tính kiềm.
22
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
4. Các nhóm đất bị ảnh hưởng bởi vật liệu đá mẹ

Bao gồm 3 nhóm đất chính:


• Andosols (đất đen hoặc đất tro núi lửa)
• Arenosols (đất cát biển)
• Vertisols (đất sét giản nở)

23
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
4. Các nhóm đất bị ảnh hưởng bởi vật liệu đá mẹ

Đất Andosols (đất đen hoặc đất


tro núi lửa)

• Andosols: bắt nguồn


từ tiếng Nhật an nghĩa là
sẫm và do nghĩa là đất

• là loại đất hiện diện tại


những vùng núi lửa, hình
thành trên nền vật liệu từ
núi lửa.
24
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
4. Các nhóm đất bị ảnh hưởng bởi vật liệu đá mẹ
Đất Andosols (đất đen hoặc đất tro núi lửa)

Mô tả - Đất đen từ vùng núi lửa;


- Vật liệu đá mẹ: chủ yếu là tro núi lửa, ngoài ra
còn có đá bọt, các hạt bụi và các chất phun
trào núi lửa khác.
- Sử dụng: nhiều Andosols được canh tác thâm
canh và trồng nhiều loại cây trồng khác nhau
- Hạn chế chính: hạn chế khả năng cung cấp
phốt pho cho cây trồng.

25
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
4. Các nhóm đất bị ảnh hưởng bởi vật liệu đá mẹ
Đất Andosols (đất đen hoặc đất tro núi lửa)
Phân bố
• Andosols xuất hiện ở các vùng núi lửa trên
khắp trái đất: xung quanh vành đai Thái Bình
Dương, các hòn đảo ở Thái Bình Dương,
Châu Phi.
• Tổng diện tích Andosol được ước tính vào
khoảng 110 triệu ha hoặc ít hơn 1% diện tích
đất toàn cầu.
• Hơn một nửa trong số này nằm ở vùng nhiệt
đới.

26
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
4. Các nhóm đất bị ảnh hưởng bởi vật liệu đá mẹ
Đất Andosols (đất đen hoặc đất tro núi lửa)
Phân bố

27
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
4. Các nhóm đất bị ảnh hưởng bởi vật liệu đá mẹ
Đất Andosols (đất đen hoặc đất tro núi lửa)
Tính chất

Đặc điểm hình thái


- Màu sắc tầng mặt sẩm màu
- Màu sắc của lớp đất mặt và lớp đất dưới mặt
đất khác nhau rõ rệt;
- Hàm lượng chất hữu cơ trung bình của chân
trời bề mặt là khoảng 8% nhưng những vùng
tối nhất có thể chứa tới 30% chất hữu cơ.
- Tầng mặt rất xốp, rất bở và có cấu trúc dạng
vụn hoặc dạng hạt.
28
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
4. Các nhóm đất bị ảnh hưởng bởi vật liệu đá mẹ
Đất Andosols (đất đen hoặc đất tro núi lửa)
Tính chất

Tính chất vật lý


• Độ bền đoàn lạp cao
• khả năng thấm nước cao
• Có khả năng tốt chống xói mòn do nước.
• Dung trọng thấp, thường nhỏ hơn 0,9 g/m3

29
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
4. Các nhóm đất bị ảnh hưởng bởi vật liệu đá mẹ
Đất Andosols (đất đen hoặc đất tro núi lửa)
Tính chất

Đặc điểm hóa học


• Andosols có hàm lượng nhôm cao
• Thiếu P dễ tiêu vì Phản ứng của nhôm với
phốt phát vô cơ làm cho phốt phát về cơ bản
không hòa tan.
• Có khả năng giữ nước và dinh dưỡng tốt

30
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
4. Các nhóm đất bị ảnh hưởng bởi vật liệu đá mẹ
Arenosols (đất cát biển)
Giới thiệu
• Arena = cát
• Là loại đất có kết
cấu cát.

Vật liệu cát có thể từ:


- Phong hóa đá tại chổ
- Do gió đưa tới
- Do xói mòn nước đưa
tới
31
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
4. Các nhóm đất bị ảnh hưởng bởi vật liệu đá mẹ
Arenosols (đất cát biển)
Mô tả
• Là loại đất có kết cấu cát.
• Mẫu chất: cát rời rạc; phong hóa đá sa thạch
hoặc đá silic tại chổ.
• Sử dụng: hầu hết các Arenosols ở vùng khô
hạn được sử dụng cho mục đích chăn thả,
nhưng chúng có thể được sử dụng để trồng
trọt nếu được tưới nước.

32
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
4. Các nhóm đất bị ảnh hưởng bởi vật liệu đá mẹ
Arenosols (đất cát biển)
Phân bố

• Arenosols là một trong những loại đất rộng


nhất trên thế giới, bao phủ khoảng 900 triệu
ha hay 7% bề mặt đất.
• Arenosols phân bố chủ yếu ở các vùng khô
hạn và bán khô hạn
• Cũng có thể được tìm thấy trong phạm vi
khí hậu rộng nhất có thể, từ khô cằn đến ẩm
ướt và từ lạnh đến nóng.

33
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
4. Các nhóm đất bị ảnh hưởng bởi vật liệu đá mẹ
Arenosols (đất cát biển)
Phân bố

34
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
4. Các nhóm đất bị ảnh hưởng bởi vật liệu đá mẹ
Arenosols (đất cát biển)
Điều kiện hình thành
Đất được hình thành trong 3 điều kiện khác nhau:
- Vùng khô hạn: có liên quan đến các khu vực
cồn cát dịch chuyển. Sự hình thành đất không
rõ ràng
- Vùng ôn đới: Xuất hiện ở các bãi cát ven
sông, phù sa, sông hồ. Dấu hiệu hình thành đất
rõ ràng hơn Arenosols ở các vùng khô hạn.
- Vùng ẩm: hoặc là đất trẻ trong trầm tích phù
sa, hồ nước, hoặc chúng là đất rất cũ trong quá
trình phong hóa đá axit
35
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
4. Các nhóm đất bị ảnh hưởng bởi vật liệu đá mẹ
Arenosols (đất cát biển)
Tính chất Hình thái:
Tầng mặt có cấu trúc hạt cát đơn rời rạc
Tính chất vật lý
• Dung trọng cao, thường từ 1,5 đến 1,7 g/cm3.
• Độ xốp từ 36 đến 46%, thấp hơn so với hầu hết các
loại đất có kết cấu hạt mịn.
• Arenosols có tỷ lệ lỗ xốp lớn cao nên khả năng thông
khí tốt, thoát nước nhanh và khả năng giữ ẩm thấp.
• Đất có các hạt không kết dính, dạng hạt đơn
• Arenosols chủ yếu là không cấu trúc, chúng không
dính và không dẻo khi ướt.
36
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
3. Các nhóm đất bị ảnh hưởng bởi vật liệu đá mẹ
Arenosols (đất cát biển)
Tính chất

Đặc điểm hóa học


• Là loại đất bị rửa trôi sâu và độ no
bazơ thấp.
• Tầng A nông và chứa ít hoặc kém chất
hữu cơ
• CEC và ECEC thường thấp
• Nhìn chung: đất nghèo dinh dưỡng

37
7. Các nhóm đất chính trên thế giới-1
3. Các nhóm đất bị ảnh hưởng bởi vật liệu đá mẹ

Vertisols (đất sét giản nở)

Các em tự tìm hiểu

38

You might also like