Egzoz Sistemleri

Prof. Dr. Cengiz Deniz

 Egzoz sistemi
• Egzoz manifoldu,
• Turboşarjer,
• Egzoz boruları,
• Egzoz kazanı,
• Susturucu
• Kıvılcım tutucu,
• Genleşebilen parçalar (Expansion joints)
• NOx azaltma donanımları,
• SOx azaltma donanımları.
 Egzoz Systemleri
• İyi tasarlanmış egzoz sistemleri, motor silindirlerinden egzoz gazlarını toplar ve
mümkün olduğunca hızlı ve sessiz bir şekilde tahliye eder.
• Maksimum verim sağlamak için gaz akışına direnci (geri basınç) en aza indirmek
belirli sınırlar içinde tutmak.
• Uluslararası kuralların gereksinimlerini karşılamak için egzoz gürültüsü emisyonunu
azaltmak.
• Yüksek egzoz sıcaklıklarının motor bileşenleri ve makine yapıları üzerindeki etkisini
azaltmak için egzoz sistemi bileşenleri ile, bunlar arasında yeterli boşluk sağlanması.
• Sistemin turboşarjlar ve manifoldlar gibi motor bileşenlerinin egzos sisteminin
ağırlığından koruyarak zorlamamasını sağlamak. Aşırı zorlama, motor bileşenlerinin
ömrünü kısaltabilir.
 Egzoz manifoldları
• Motor egzoz manifoldları, her silindirden egzoz gazlarını toplar ve
bunları bir egzoz çıkışına yönlendirir. Manifold, minimum geri basınç
ve türbülans sağlayacak şekilde tasarlanmıştır.
• Egzoz boru sistemi gaz sızıntısını önleyecek şekilde tasarlanmıştır.
Esnek bağlantılarla motordan izole edilmiştir.
 Karşı basınç
• Karşı basınç – Bir sistemin egzoz tarafında mevcut olan
basınçtır.
• Motor egzoz karşı basıncı, gazların atmosfere atılması
için egzoz sisteminin hidrolik direncinin aşılması için
motor tarafından üretilen egzoz gazı basıncı olarak
tanımlanır.
• Artan karşı basınç, turboşarjerin performansını
etkileyerek hava-yakıt oranında değişikliklere neden
olabilir.
• Aşırı egzoz kısıtlaması performansı olumsuz etkileyerek
gücün azalmasına ve yakıt tüketiminin, egzoz
sıcaklıklarının ve emisyonların artmasına neden olabilir.
Ayrıca egzoz valfi ve turboşarj ömrünü de azaltacaktır.
 Karşı basınç
• Artan karşı basınç seviyelerinde, motorun egzoz gazlarını daha
yüksek bir basınca sıkıştırması gerekir ki bu ek mekanik iş oluşturur
ve motor verimini düşürür. Ayrıca egzoz türbinine gelen gaz
miktarını etkileyerek daha az enerji üretmesine neden olur. Bu,
yakıt tüketiminde, PM ve CO emisyonlarında ve egzoz sıcaklığında
artışa neden olabilir. Artan egzoz sıcaklığı, egzoz valflerinin ve
türbinin aşırı ısınmasına neden olabilir. Motor yükünün artması
nedeniyle NOx emisyonlarında bir artış da mümkündür.
• Aşırı egzoz basınçları, turboşarjer sızdırmazlık elemanlarının
arızalanma olasılığını artırarak egzoz sistemine yağ sızıntısına
neden olabilir.
 Karşı basınç

Aşırı karşı basınç genellikle aşağıdaki faktörlerden bir veya daha fazlasından
kaynaklanır:
• Egzoz borusu çapının çok küçük olması,
• Sistemde aşırı sayıda dirsek bulunması,
• Egzoz borusunun çok uzun olması
• Susturucu direnci çok yüksek olması
 Egzoz kazanı (Baca kazanı)
• Egzoz gazı kazanı, bir gemi için tasarlanmış en verimli atık ısı geri kazanım
sistemlerinden biri olarak kabul edilir.
• Geminin sevk sistemi nominal yükünde çalışırken, baca kazanı çeşitli gemi
sistemleri için gerekli buharı üretebildiğinden yardımcı kazan kapatılabilir.
Egzoz gazı, genellikle motorun üst kısmına yerleştirilen bir egzoz gazı
kazanından geçerek buhar üretir.
Egzoz enerjisinin geri kazanımı
Egzoz enerjisinin geri kazanımı
 Susturucu
• Makine dairesi, yüksek gürültü seviyelerinde önemli bir rol oynamaktadır.
• Egzoz gazı boru sistemi genellikle yaşammahalline yakındır. Bu nedenle bunlardan
kaynaklanan gürültünün azaltılması önemlidir.
• Susturucu, egzoz gazı manifoldundaki gürültü seviyesini azaltmak için kullanılır ve
genellikle EGB'den sonra yerleştirilir.
• Konvansiyonel susturucular, emici ve reaktif odalardan oluşur.En son susturucu
tasarımı, sınırlamanın üstesinden gelmek için üç odadan oluşur (bir frekansta etkili
olma)Üç eleman, daha düşük frekansların azaltılması için bir reaktif elemandan, daha
yüksek frekanslarla mücadele etmek için bir dirençli eleman-soğurucu susturucudan
ve hem reaktif hem de dirençli elemanların bir kombinasyon elemanından oluşur. Bu
kurulum, elemanları gürültü aralığında motora uyacak şekilde ayarlayarak turboşarj
üzerindeki geri basıncı artırmadan gürültüyü etkili bir şekilde azaltacaktır.
 Kıvılcım önleyici
• Motorunun düşük yükte çalışması sonucunda motorun egzoz gazı boru sisteminde
kısmen yanmış karbon birikintileri ve kurum oluşur. Yanma sonrası oluşan egzoz
gazları oksijence zengin olduğundan, kısmen yanmış bu karbon partikülleri oldukça
tehlikeli kıvılcım olarak baçadan dışarı atılır.Egzoz gazından kaynaklanan
kıvılcımların güverteye yayılmasını önlemek için egzoz boru sistemine bir kıvılcım
önleyici takılabilir.
• Motorun egzoz gazı sisteminin ucuna takılr.
 Selective Catalytic Reduction (SCR)

• The SCR process uses a chemical reaction and a

catalytic reactor to reduce NOx. The chemical agent
(urea) is introduced to exhaust gas and the mixture is
channelled to the reaction chamber. The reaction is
accelerated with a catalytic material and the result is
water and nitrogen gas. The technology is widely used
both in land-based power plants and marine applications
for NOx reduction.
Selective Catalytic Reactor (SCR)
 Exhaust gas recirculation (EGR)
• Exhaust gas recirculation (EGR) is a method to
significantly reduce the formation of NOx in marine
diesel engines. In the EGR system, after a cooling and
cleaning process, part of the exhaust gas is re-circulated
to the scavenge air receiver. In this way, part of the
oxygen in the scavenge air is replaced by CO2 from the
combustion process. This replacement slightly increases
the heat capacity of the scavenge air, thus reducing the
temperature peak of the combustion and the formation of
NOx. The NOx reduction is almost linear to the ratio of
recirculated exhaust gas.
Exhaust gas recirculation (EGR)
The MAN Diesel & Turbo EGR experimental system layout
SOx Emission Control Method