ISI TRANSFERİ DERSİ

#02- ISI İLETİM DENKLEMİ

Dr.Öğr.Üyesi Yalçın DURMUŞOĞLU

© Bu dersteki tüm yazılı ve görsel materyaller; Çengel, Y.A., Isı ve Kütle Transferi Pratik Bir Yaklaşım, Çeviri Editörü Vedat Tanyıldızı,
3.Baskı, Güven Bilimsel kitabından alınmıştır.
Giriş
• Isı transferi, hem bir
büyüklüğe hem de yöne
sahiptir ve dolayısıyla
vektörel bir büyüklüktür.
• Isı transferinin herhangi bir
türü için itici güç sıcaklık
farkıdır.
• Sıcaklık farkı ne kadar
büyükse ısı transfer hızı da o
kadar büyük olur.
• Isı problemlerinde bir
koordinat sistemi ile
çalışılabilir ve yön negatif
veya pozitif işaretle
gösterilebilir.
TEK BOYUTLU FOURİER ISI İLETİM KANUNU:
• Bir ortamda belirli bir doğrultuda (mesela x doğrultusu) ısı
transfer hızı, ortam içindeki sıcaklık farkı (ΔT) ve ısı
transfer doğrultusuna dik alan (A) ile doğru, o
doğrultudaki uzaklıkla ters orantılıdır (Δx):

• Isı azalan sıcaklık yönünde iletilir ve dolayısıyla ısı pozitif

x- yönünde iletildiğinde, sıcaklık gradyanı negatiftir.
Örnek)
Diğer iki boyutu kalınlığı yanında sonsuz büyük olan bir
düzlemsel levhada sıcaklık dağılışı şu şekilde verilmiştir: 𝑡𝑡 ℃ =
20 − 2𝑥𝑥 𝑚𝑚 . Levha kalınlığı 50 cm ve levhanın sıcak tarafı t1=20
oC olduğuna göre;

a) Soğuk yüzey sıcaklığını bulunuz (t2) ?

b) Levha malzemesinin ısı iletim katsayısı k= 60 W /moC
olduğuna göre düzlemsel levhanın birim alanından geçen ısı
akısını hesaplayınız.
𝒂𝒂) 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠 𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠:
𝑡𝑡 = 20 − 2𝑥𝑥 → 𝑥𝑥 = 0 → 𝑡𝑡 0 = 20 − 2 0 = 20℃
𝑥𝑥 = 0.50 → 𝑡𝑡 𝑒𝑒 = 20 − 2 0.50 = 𝟏𝟏𝟏𝟏℃
𝑄𝑄̇
𝒃𝒃) 𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿 𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔 𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤 𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎: : 𝑞𝑞𝑥𝑥 = ;
𝐴𝐴
𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑄𝑄̇ 𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑊𝑊 20 − 19
̇
𝑄𝑄 = 𝑘𝑘𝑘𝑘 → = 𝑘𝑘 = 60 = 𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏 𝑊𝑊/𝑚𝑚2
𝑑𝑑𝑑𝑑 𝐴𝐴 𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑚𝑚℃ 0.50
3 BOYUTLU FOURIER ISI İLETİM KANUNU

• Isı transfer vektörü daima sabit sıcaklık yüzeyine diktir ve,

• Herhangi bir vektör gibi bileşenlerine ayrılabilir:
ISI ÜRETİMİ
• Isı üretimi hacimsel bir olaydır.
• Bir ortamdaki ısı üretim hızı genellikle, W/m3 veya Btu/h·ft3
birimiyle verilir.
• Bir ortamdaki ısı üretimi hızı hem zamanla hem de konumla
değişebilir.
ÇOK BOYUTLU ISI TRANSFERİ
• Eğer bir ortamdaki sıcaklık yalnız bir doğrultuda değişiyor ve
dolayısıyla ısı bir doğrultuda transfer ediliyorsa, diğer
doğrultulardaki sıcaklık değişimi ve dolayısıyla ısı transferi
ihmal edilebilir veya sıfır ise, bu ısı transfer problemi tek
boyutlu olarak adlandırılır.
• Bir ortamda sıcaklık iki esas doğrultuda değişebilir ve
üçüncü doğrultudaki sıcaklık değişimi (ve dolayısıyla bu
yöndeki ısı transferi) ihmal edilebilir. Bu durumdaki ısı
transfer problemi iki boyutlu olarak adlandırılır.
• Bir ortamdaki ısı transferi en genel haliyle üç boyutludur.
Bununla birlikte, bazı problemler, farklı yönlerde ısı
transfer oranlarının göreceli büyüklüklerine ve istenen
doğruluk seviyesine bağlı olarak iki veya bir boyutlu olarak
sınıflandırılabilir.
SÜREKLİ ve ZAMANA BAĞLI ISI TRANSFERİ

• Zamana göre değişimin olduğu, fakat konuma göre

değişimin olmadığı özel durumda, ortam sıcaklığı zamanla
üniform olarak değişir.
• Bu tür ısı transfer sistemleri yığık sistemler olarak
adlandırılır.
KOORDİNAT SİSTEMLERİ

• Kartezyen T(x, y, z, t)
• Silindirik T(r, φ, z, t)
• Küresel T(r, φ, θ, t)
GENEL ISI İLETİM DENKLEMİ
 GENEL ISI İLETİM DENKLEMİ
𝑥𝑥, 𝑦𝑦 𝑣𝑣𝑣𝑣 𝑥𝑥 + ∆𝑥𝑥, 𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸 𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸
𝑧𝑧 ′ 𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑦𝑦 + ∆𝑦𝑦 𝑣𝑣𝑣𝑣 𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖
− + = 𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒
𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤 𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖 𝑧𝑧 + ∆𝑧𝑧 𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑 𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤 ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟
𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑 ℎ𝑧𝑧𝑧𝑧
ℎ𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤 𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤 𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖 ℎ𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤 ℎ𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤
∆𝐸𝐸̇ 𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒
𝑄𝑄̇ 𝑥𝑥 + 𝑄𝑄̇ 𝑦𝑦 + 𝑄𝑄̇ 𝑧𝑧 − 𝑄𝑄̇ 𝑥𝑥+∆𝑥𝑥 +𝑄𝑄̇ 𝑦𝑦+∆𝑦𝑦 +𝑄𝑄̇ 𝑧𝑧+∆𝑧𝑧 + 𝐸𝐸̇ ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 =
∆𝑡𝑡
𝑊𝑊
𝑁𝑁𝑁𝑁𝑁𝑁: ̇ 𝐸𝐸ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 = 𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 𝑉𝑉𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒 𝑚𝑚3 = 𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 ∆𝑥𝑥∆𝑦𝑦∆𝑧𝑧 𝑣𝑣𝑣𝑣
𝑚𝑚 3

∆𝐸𝐸̇ 𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒 = 𝐸𝐸𝑡𝑡+∆𝑡𝑡 − 𝐸𝐸𝑡𝑡 = 𝑚𝑚𝑚𝑚 𝑇𝑇𝑡𝑡+∆𝑡𝑡 − 𝑇𝑇𝑡𝑡 = 𝜌𝜌𝜌𝜌𝜌𝜌 𝑇𝑇𝑡𝑡+∆𝑡𝑡 − 𝑇𝑇𝑡𝑡
∆𝐸𝐸̇ 𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒 = 𝜌𝜌∆𝑥𝑥∆𝑦𝑦∆𝑧𝑧 𝑐𝑐 𝑇𝑇𝑡𝑡+∆𝑡𝑡 − 𝑇𝑇𝑡𝑡 𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜 𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖,
𝑇𝑇𝑡𝑡+∆𝑡𝑡 − 𝑇𝑇𝑡𝑡
𝑄𝑄̇ 𝑥𝑥 + 𝑄𝑄̇ 𝑦𝑦 + 𝑄𝑄̇ 𝑧𝑧 − 𝑄𝑄̇ 𝑥𝑥+∆𝑥𝑥 +𝑄𝑄̇ 𝑦𝑦+∆𝑦𝑦 +𝑄𝑄̇ 𝑧𝑧+∆𝑧𝑧 + 𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 ∆𝑥𝑥∆𝑦𝑦∆𝑧𝑧 = (𝜌𝜌𝑐𝑐∆𝑥𝑥∆𝑦𝑦∆𝑧𝑧)
∆𝑡𝑡
Şeklini alır. Bütün ifade Δx, Δy ve Δz’ye bölünürse,
 GENEL ISI İLETİM DENKLEMİ
𝐴𝐴𝑥𝑥 = ∆𝑦𝑦∆𝑧𝑧, 𝐴𝐴𝑦𝑦 = ∆𝑥𝑥∆𝑧𝑧 𝑣𝑣𝑣𝑣 𝐴𝐴𝑧𝑧 = ∆𝑥𝑥∆𝑦𝑦 𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎 ∆𝑥𝑥, ∆𝑦𝑦, ∆𝑧𝑧 𝑣𝑣𝑣𝑣 ∆𝑡𝑡 → 0 𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙 𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎:

𝑎𝑎) 𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼 𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖 (𝑘𝑘) 𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖:

𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕

𝑘𝑘 + 𝑘𝑘 + 𝑘𝑘 + 𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 = 𝜌𝜌𝜌𝜌
𝜕𝜕𝑥𝑥 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝑦𝑦 𝜕𝜕𝑦𝑦 𝜕𝜕𝑧𝑧 𝜕𝜕𝑧𝑧 𝜕𝜕𝜕𝜕

𝑎𝑎) 𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼 𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖 𝑘𝑘 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠 𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖 (𝐹𝐹𝐹𝐹𝐹𝐹𝐹𝐹𝐹𝐹𝐹𝐹𝐹𝐹 − 𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵 𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑):

𝜕𝜕 2 𝑇𝑇 𝜕𝜕 2 𝑇𝑇 𝜕𝜕 2 𝑇𝑇 𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 1 𝜕𝜕𝜕𝜕
2
+ 2+ 2+ =
𝜕𝜕𝑥𝑥 𝜕𝜕𝑦𝑦 𝜕𝜕𝑧𝑧 𝑘𝑘 𝛼𝛼 𝜕𝜕𝜕𝜕
GENEL ISI İLETİM DENKLEMİ
(Fourier-Biot Denklemi)
𝜕𝜕 2 𝑇𝑇 𝜕𝜕 2 𝑇𝑇 𝜕𝜕 2 𝑇𝑇 𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 1 𝜕𝜕𝜕𝜕
2
+ 2+ 2+ =
𝜕𝜕𝑥𝑥 𝜕𝜕𝑦𝑦 𝜕𝜕𝑧𝑧 𝑘𝑘 𝛼𝛼 𝜕𝜕𝜕𝜕
 GENEL ISI İLETİM DENKLEMİ
(SİLİNDİRİK KOORDİNATLAR)

 Bir noktanın kartezyen ve silindirik koordinat sistemlerindeki koordinatları

arasında:
 GENEL ISI İLETİM DENKLEMİ
(KÜRESEL KOORDİNATLAR)

 Bir noktanın Kartezyen ve küresel koordinat sistemlerindeki koordinatları

arasında:
 GENEL ISI İLETİM DENKLEMİ
 Sıcaklık yalnız bir doğrultuda değiştiği zaman (örneğin x doğrultusu),
üç boyutlu ısı iletim denklemi tek boyutlu ısı iletim denklemine
indirgenir:
TEK BOYUTLU ISI İLETİM DENKLEMİ

 Tek camlı bir pencere,

 Bir presli ütünün altındaki metal plaka,
 Dökme demir,
 Bir buhar borusu,
 Silindirik bir nükleer yakıt elemanı,
 Bir elektrik direnç teli,
 Su verilen veya temperlenen küresel bir tankın veya
 Küresel metal bir topun duvarı,
 Bir evin duvarı gibi geniş düzlem bir duvar gibi diğer
birçok geometride ısı iletimine tek boyutlu olarak
yaklaşılabilir; çünkü bu geometrideki ısı iletimi bir
doğrultuda etkindir ve diğer yönlerde ihmal edilebilir.
TEK BOYUTLU ISI İLETİM DENKLEMİ:
(Geniş Düzlem Duvarda Isı İletimi)
𝑥𝑥 ′ 𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑥𝑥 + ∆𝑥𝑥 ′ 𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑 𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸
𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸
𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤 𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖 𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼𝐼 𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖 𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒
− + 𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖 𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤 =
ℎ𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤 ℎ𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤 𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑
ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 ℎ𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤
ℎ𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤
𝑣𝑣𝑣𝑣𝑣𝑣𝑣𝑣,
∆𝑬𝑬𝒆𝒆𝒆𝒆𝒆𝒆𝒆𝒆𝒆𝒆𝒆𝒆
𝑸𝑸̇ 𝒙𝒙 − 𝑸𝑸̇ 𝒙𝒙+∆𝒙𝒙 + 𝑬𝑬̇ ü𝒓𝒓𝒓𝒓𝒓𝒓𝒓𝒓𝒓𝒓,𝒆𝒆𝒆𝒆𝒆𝒆𝒆𝒆𝒆𝒆𝒆𝒆 =
∆𝒕𝒕

𝐸𝐸̇ ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟,𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒 = 𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 𝑉𝑉ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 = 𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 𝐴𝐴∆𝑥𝑥

∆𝐸𝐸𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒 = 𝐸𝐸𝑡𝑡+∆𝑡𝑡 − 𝐸𝐸𝑡𝑡 = 𝑚𝑚𝑚𝑚 𝑇𝑇𝑡𝑡+∆𝑡𝑡 − 𝑇𝑇𝑡𝑡 = 𝜌𝜌𝜌𝜌∆𝑥𝑥 𝑐𝑐 𝑇𝑇𝑡𝑡+∆𝑡𝑡 − 𝑇𝑇𝑡𝑡

O halde ana denklem,

𝜌𝜌𝜌𝜌𝜌𝜌∆𝑥𝑥 𝑇𝑇𝑡𝑡+∆𝑡𝑡 − 𝑇𝑇𝑡𝑡
𝑄𝑄̇ 𝑥𝑥 − 𝑄𝑄̇ 𝑥𝑥+∆𝑥𝑥 + 𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 𝐴𝐴∆𝑥𝑥 = , elde edilir.
∆𝑡𝑡

İ𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓 𝐴𝐴∆𝑥𝑥 ′ 𝑒𝑒 𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏:

1 𝑄𝑄̇ 𝑥𝑥+∆𝑥𝑥 − 𝑄𝑄̇ 𝑥𝑥 𝑇𝑇𝑡𝑡+∆𝑡𝑡 − 𝑇𝑇𝑡𝑡
− + 𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 = 𝜌𝜌𝜌𝜌 , bağıntısı elde edilir.
𝐴𝐴 ∆𝑥𝑥 ∆𝑡𝑡
TEK BOYUTLU ISI İLETİM DENKLEMİ:
(Geniş Düzlem Duvarda Isı İletimi)
∆𝑥𝑥 → 0 𝑣𝑣𝑣𝑣 ∆𝑡𝑡 → 0 𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖 𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎 𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙𝑙

1 𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕T
𝑘𝑘𝑘𝑘 + 𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 = 𝜌𝜌𝜌𝜌 𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖 𝑣𝑣𝑣𝑣𝑣𝑣𝑣𝑣𝑣𝑣.
𝐴𝐴 𝜕𝜕𝑥𝑥 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝑡𝑡

 Bir düzlem duvar için A alanı sabit olduğundan, düzlem duvarda tek
boyutlu zamana bağlı ısı iletim denklemi,
𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕T
𝑎𝑎)𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷 𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖: 𝑘𝑘 + 𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 = 𝜌𝜌𝜌𝜌
𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕

𝜕𝜕 2 𝑇𝑇 𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 1 𝜕𝜕𝑇𝑇
𝑏𝑏)𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆 𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖 ∶ + =
𝜕𝜕𝑥𝑥 2 𝑘𝑘 𝛼𝛼 𝜕𝜕𝑡𝑡

𝜶𝜶 = 𝒌𝒌⁄𝝆𝝆𝝆𝝆 → Malzemelerin ısıl yayınım katsayısıdır ve ısının malzeme

içerisinde ne kadar hızlı yayıldığının göstergesidir.
Farklı Şartlar Altında
Düzlemsel Levhada Isı İletim Denklemleri
𝜕𝜕 𝑑𝑑 2 𝑇𝑇 𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟
1) 𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆 𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 ş𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎 =0 ∶ 2
+ =0
𝜕𝜕𝜕𝜕 𝑑𝑑𝑥𝑥 𝑘𝑘

𝜕𝜕 2 𝑇𝑇 1 𝜕𝜕𝑇𝑇
2) 𝑍𝑍𝑍𝑍𝑍𝑍𝑍𝑍𝑍𝑍𝑍𝑍 𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏, 𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤 ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦 (𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 = 0): 2 =
𝜕𝜕𝑥𝑥 𝛼𝛼 𝜕𝜕𝑡𝑡

3) 𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆 𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤 ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦

𝜕𝜕 𝑑𝑑 2 𝑇𝑇
= 0 𝑣𝑣𝑣𝑣 𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 = 0 ∶ 2
=0
𝜕𝜕𝜕𝜕 𝑑𝑑𝑥𝑥
UZUN BİR SİLİNDİRDE ISI İLETİM
DENKLEMİ (Tek Boyutlu ve Zamana Bağlı)

1 𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕T
𝑎𝑎)𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷 𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖: 𝑟𝑟𝑘𝑘 + 𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 = 𝜌𝜌𝜌𝜌
𝑟𝑟 𝜕𝜕𝑟𝑟 𝜕𝜕𝑟𝑟 𝜕𝜕𝜕𝜕

1 𝜕𝜕 𝜕𝜕𝑇𝑇 𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 1 𝜕𝜕𝑇𝑇

𝑏𝑏) 𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆 𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖 ∶ 𝑟𝑟 + =
𝑟𝑟 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝑟𝑟 𝑘𝑘 𝛼𝛼 𝜕𝜕𝑡𝑡
Farklı Şartlar Altında Bir Silindirde
(Tek Boyutlu Isı İletim Denklemleri):
1) 𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆 𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 ş𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎
1 𝑑𝑑 𝑑𝑑𝑇𝑇 𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟
𝜕𝜕⁄𝜕𝜕𝜕𝜕 = 0 ∶ 𝑟𝑟 + =0
𝑟𝑟 𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑘𝑘

2) 𝑍𝑍𝑍𝑍𝑍𝑍𝑍𝑍𝑍𝑍𝑍𝑍 𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏 𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤 ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦

1 𝜕𝜕 𝜕𝜕𝑇𝑇 1 𝜕𝜕𝑇𝑇
𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 = 0 ∶ 𝑟𝑟 =
𝑟𝑟 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝑟𝑟 𝛼𝛼 𝜕𝜕𝑡𝑡

3) 𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆 𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤 ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦

𝜕𝜕 𝑑𝑑 𝑑𝑑𝑇𝑇
= 0 𝑣𝑣𝑣𝑣 𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 = 0 ∶ 𝑟𝑟 =0
𝜕𝜕𝜕𝜕 𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑑𝑑𝑑𝑑
BİR KÜREDE ISI İLETİM DENKLEMİ

a) Değişken iletkenlik:

b) Sabit iletkenlik:
Farklı Şartlar Altında Bir Kürede
(Tek Boyutlu Isı İletim Denklemleri):
1) 𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆 𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 ş𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎
𝜕𝜕⁄𝜕𝜕𝜕𝜕 = 0 ∶

2) 𝑍𝑍𝑍𝑍𝑍𝑍𝑍𝑍𝑍𝑍𝑍𝑍 𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏 𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤 ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦

𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 = 0 ∶

3) 𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆 𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤 ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦

𝜕𝜕
= 0 𝑣𝑣𝑣𝑣 𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 = 0 ∶
𝜕𝜕𝜕𝜕
BİRLEŞİK TEK BOYUTLU
ISI İLETİM DENKLEMİ
 Düzlem duvar, silindir ve küre için, tek boyutlu, zamana
bağlı ısı iletim denkleminin incelenmesi, üç denklemin
derli toplu bir şekilde aşağıdaki gibi ifade edilir:,
n = 0 düzlem duvar için
n = 1 silindir için
n = 2 küre için

 Düzlem duvar durumunda r değişkeni yerine alışılmış

şekliyle x alınır.
 Bu denklem önceden tanımlandığı gibi, sürekli veya ısı
üretimi olmayan durumlar için de basitleştirilebilir.
SINIR ve BAŞLANGIÇ KOŞULLARI

 Belirli bir anda duvardaki herhangi bir noktada

sıcaklık, ısı iletim işleminin başlangıcında duvar
şartına bağlıdır.
 Genellikle t = 0 anında tanımlı böylesi bir şart, ortamın
başlangıçtaki sıcaklık dağılımının matematik ifadesidir
ve başlangıç şartı olarak adlandırılır.
SINIR ŞARTLARI

• Tanımlı Sıcaklık Sınır Şartı

• Tanımlı Isı Akısı Sınır Şartı
• Taşınım Sınır Şartı
• Işınım Sınır Şartı
• Ara yüzey Sınır Şartları
• Genelleşmiş Sınır Şartları
1.TANIMLI SICAKLIK SINIR ŞARTI
 Bir açık yüzeyin sıcaklığı genellikle
doğrudan ve kolayca ölçülebilir.
 Bu yüzden, bir yüzeydeki ısıl şartları
tanımlamanın en kolay yollarından
biri sıcaklığı tanımlamaktır.
 Mesela, L kalınlıklı bir düzlem duvarda
tek boyutlu ısı iletimi için tanımlı
sıcaklık sınır şartları aşağıdaki gibi
yazılabilir:

 Burada T1 ve T2 sırasıyla x = 0 ve x = L yüzeylerinde belirtilen

sıcaklıklardır.

 Tanımlı sıcaklıklar, sürekli ısı iletim durumundaki şekliyle sabit

olabilirler veya zamana göre değişebilirler.
2.TANIMLI ISI AKISI SINIR ŞARTLARI
 Sınırlar dahil olmak üzere ortamın
herhangi bir yerinde pozitif x yönünde
ısı akısı şöyle ifade edilebilir:

 Örnek olarak, her iki tarafındaki

ortama 50 W/m2’lik ısı akısı olan L
kalınlıklı bir düzlem duvar için tanımlı
ısı akısı sınır şartları:
ÖZEL DURUM: 1.Yalıtımlı Sınır
 İyi yalıtılmış bir yüzey, tanımlı ısı akısı
sıfır olan bir yüzey olarak modellenebilir.
 Bu durumda mükemmel yalıtılmış bir
yüzeyde (mesela, x = 0 ‘da) sınır şartı
şöyle tanımlanabilir:

 Yalıtımlı bir yüzeyde, sıcaklığın yalıtımlı

yüzeye dik doğrultudaki yerel
değişkene göre birinci türevi (sıcaklık
gradyanı) sıfırdır.
ÖZEL DURUM: 2.Isıl Simetri
 Yalıtım veya sıfır ısı akısı sınır şartına benzer.

 Etki eden ısıl şartlardaki simetrinin bir sonucu

olarak, bazı ısı transfer problemleri ısıl
simetriye sahiptirler.
 Mesela, havada düşey biçimde asılı L kalınlıklı
geniş bir plakanın iki yüzeyi aynı ısıl şartlara
açıktır ve dolayısıyla plakanın bir yarısındaki
sıcaklık dağılımı diğer yarısındaki sıcaklık
dağılımı ile aynı olur.
 Yani bu plakadaki ısı transfer problemi, x = L/2
merkez düzlemine göre ısıl simetriye sahip
olur. Bundan dolayı, orta düzlem yalıtılmış
yüzey gibi görülebilir; bu simetri
düzlemindeki ısıl şartlar:
3.TAŞINIM ISIL ŞARTI
 L kalınlıklı bir düzlem duvarda x yönünde tek boyutlu ısı transferi için, her
iki yüzeyde taşınım sınır şartları:
𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆 𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏 𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦 𝐴𝐴𝐴𝐴𝐴𝐴𝐴𝐴 𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦
𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦 = 𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦
ısı iletimi 𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤 𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡
 4.IŞINIM SINIR ŞARTI
 L kalınlıklı bir plakada x doğrultusunda tek boyutlu ısı transferi için her iki
yüzeyde ışınım sınır şartı:

𝐵𝐵𝑖𝑖𝑖𝑖 𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦 𝐴𝐴𝐴𝐴𝐴𝐴𝐴𝐴 𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦

𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦 = 𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦
ısı iletimi 𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑

 Bir yüzeydeki ısınım sınır şartı:

5.ARA YÜZEY SINIR ŞARTLARI
 Bir ara yüzey sınır şartları şu esaslar
alınarak belirlenir:
 Temas halindeki iki cisim, temas
alanında aynı sıcaklığa sahip
olmalıdır,
 Bir ara yüzey -ki bir yüzeydir-
herhangi bir enerji depolayamaz ve
dolayısıyla ara yüzeyin her iki
tarafındaki ısı akısı aynı olmalıdır.
 x = x0’ da mükemmel temas halindeki A
ve B cisimlerinin ara yüzeydeki sınır
şartları:
6.GENELLEŞMİŞ SINIR ŞARTLARI

 Bir yüzey genellikle aynı anda taşınım, ışınım ve tanımlı ısı

akısı içerebilir.
 Böyle durumlarda sınır şartları yine aşağıda ifade edildiği gibi
bir yüzey enerji dengesi ile elde edilir:

𝑌𝑌𝑌𝑌𝑌𝑌𝑌𝑌𝑌𝑌𝑌 𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑌𝑌𝑌𝑌𝑌𝑌𝑌𝑌𝑌𝑌𝑌𝑌𝑌𝑌𝑌 𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜

𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡 𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤 𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡 = 𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡 𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤 𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡
𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚 𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚
SÜREKLİ TEK BOYUTLU ISI İLETİM
PROBLEMLERİNİN ÇÖZÜMÜ
Örnek)
İçi boş ve sonsuz uzunluktaki bir silindirin sıcaklık dağılım denklemi
𝑟𝑟 (𝑚𝑚)
𝑙𝑙𝑙𝑙 𝑟𝑟
𝑡𝑡 ℃ = 20 − 1
𝑟𝑟2 şeklinde verilmektedir. Silindirin iç çapı r1=20 cm, dış
ln 𝑟𝑟
1
çapı r2=40 cm’ dir. Buna göre;
a) iç ve dış sıcaklıklar arasındaki farkını bulunuz?
b) Ortalama yarıçap değerine karşılık olan sıcaklığı hesaplayınız?
c) Silindir malzemesinin ısı iletim katsayısı k=60 W/moC olduğuna
göre ısı akısını bulunuz?
 0.2
𝒂𝒂) ∆𝒕𝒕 =? 𝑙𝑙𝑙𝑙
𝑟𝑟1 = 0.2 𝑚𝑚 𝑡𝑡1 = 20 − 0.2 = 20℃
0.4
ln
0.2 ∆𝒕𝒕 = 𝟏𝟏𝟏
0.4
𝑙𝑙𝑙𝑙
𝑟𝑟2 = 0.4 𝑚𝑚 𝑡𝑡2 = 20 − 0.2 = 19℃
0.4
𝑙𝑙𝑙𝑙
0.2

𝑟𝑟 (𝑚𝑚)
𝒃𝒃)𝒓𝒓𝒐𝒐𝒐𝒐𝒐𝒐 → 𝒕𝒕 =? 𝑙𝑙𝑙𝑙
𝑟𝑟1
𝑡𝑡 ℃ = 20 − 𝑟𝑟
ln 𝑟𝑟2
1

0.3
𝑙𝑙𝑙𝑙
t 𝑟𝑟𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜 = 20 − 0.2 = 𝟏𝟏𝟏𝟏. 𝟒𝟒𝟒𝟒℃
0.4
ln
0.2

∆𝑇𝑇 1
𝒄𝒄) 𝒒𝒒 =? 𝑞𝑞 = 𝑘𝑘 = 60 = 𝟑𝟑𝟑𝟑𝟑𝟑 𝑊𝑊/𝑚𝑚2
∆𝑟𝑟 0.2
Örnek)
Isıl iletkenliği k=1.2 W/m.oC, yüzey alanı 15 m2 ve kalınlığı L=0.2 m
olan geniş bir düzlem duvarı göz önüne alınız. Duvarın iç ve dış
yüzeyleri sırasıyla T1=120oC ve T2=50oC sabit sıcaklıklarında
tutulmaktadır.

a) Duvar içindeki sıcaklık dağılımı ile x=0.1 m’deki duvar

sıcaklığını ve
b) Sürekli şartlardaki duvar içindeki ısı iletim hızını
hesaplayınız.
𝑑𝑑 2 𝑇𝑇
=0
𝑑𝑑𝑑𝑑 2

Sınır şartlar: 𝑇𝑇 0 = 𝑇𝑇1 = 120℃

𝑇𝑇 𝐿𝐿 = 𝑇𝑇2 = 50℃
  𝐺𝐺𝐺𝐺𝐺𝐺𝐺𝐺𝐺𝐺 çö𝑧𝑧𝑧𝑧𝑧 𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖 𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖 𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎:

𝑑𝑑 2 𝑇𝑇 𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑑𝑑𝑇𝑇
� 2→ = 𝐶𝐶1 𝑣𝑣𝑣𝑣 � → 𝑻𝑻 𝒙𝒙 = 𝑪𝑪𝟏𝟏 𝒙𝒙 + 𝑪𝑪𝟐𝟐
𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑑𝑑𝑑𝑑
 𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆 ş𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎 𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠 𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏:

𝑇𝑇 0 = 𝑇𝑇1 → 𝑇𝑇1 = 𝐶𝐶1 0 + 𝐶𝐶2 → 𝑇𝑇1 = 𝐶𝐶2

𝑇𝑇2 − 𝑇𝑇1
𝑇𝑇 𝐿𝐿 = 𝑇𝑇2 → 𝑇𝑇2 = 𝐶𝐶1 𝐿𝐿 + 𝐶𝐶2 → 𝑇𝑇2 = 𝐶𝐶1 𝐿𝐿 + 𝑇𝑇1 → 𝐶𝐶1 =
𝐿𝐿

 𝐶𝐶1 𝑣𝑣𝑣𝑣 𝐶𝐶2 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠 𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔 çö𝑧𝑧𝑧𝑧𝑧𝑧𝑧𝑧𝑧 𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦 𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦:

a) Duvar içindeki s𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤 dağ𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤 ve x = 0.1 m′ deki s𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤 değeri:

𝑻𝑻𝟐𝟐 − 𝑻𝑻𝟏𝟏
𝑻𝑻 𝒙𝒙 = 𝒙𝒙 + 𝑻𝑻𝟐𝟐
𝑳𝑳
50 − 120
𝑇𝑇 0.1 𝑚𝑚 = 0.1 𝑚𝑚 + 120℃ = 𝟖𝟖𝟖𝟖𝟖
0.2 𝑚𝑚
b) Duvarda 𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤 iletim h𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤: Isı iletim hızı Fourier kanunu ile hesaplanır:

𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑇𝑇2 − 𝑇𝑇1 𝑇𝑇1 − 𝑇𝑇2

𝑄𝑄̇ 𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑 = −𝑘𝑘𝑘𝑘 = −𝑘𝑘𝑘𝑘𝐶𝐶1 = −𝑘𝑘𝑘𝑘 = 𝑘𝑘𝑘𝑘
𝑑𝑑𝑑𝑑 𝐿𝐿 𝐿𝐿

𝑇𝑇1 − 𝑇𝑇2 𝑊𝑊 120 − 50

𝑄𝑄̇ 𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑 = 𝑘𝑘𝑘𝑘 = 1.2 15 𝑚𝑚2 = 𝟔𝟔𝟔𝟔𝟔𝟔𝟔𝟔 𝑾𝑾
𝐿𝐿 𝑚𝑚𝑚 0.2 𝑚𝑚
Örnek)
Uzunluğu L=20 cm, iç yarıçapı r1=6 cm, dış yarıçapı r2=8 cm ve
ısıl iletkenliği k=20 W/m.oC olan bir buhar borusu göz önüne
alınız. Borunun iç ve dış yüzeyleri sırasıyla T1=150oC ve T2=60oC
sabit sıcaklıklarında tutulmaktadır.

Sürekli şartlar altında boru içindeki sıcaklık dağılımı için genel bir
bağıntı elde ediniz ve boru içindeki buhardan ısı kayıp hızını
belirleyiniz.
𝑑𝑑 𝑑𝑑𝑑𝑑
𝑟𝑟 =0
𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑑𝑑𝑑𝑑

Sınır şartlar: 𝑇𝑇 𝑟𝑟1 = 𝑇𝑇1 = 150℃

𝑇𝑇 𝑟𝑟2 = 𝑇𝑇2 = 60℃

 𝑑𝑑 𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑑𝑑𝑑𝑑 𝐶𝐶1
� 𝑟𝑟 → 𝑟𝑟 = 𝐶𝐶1 → =
𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑟𝑟

𝑑𝑑𝑑𝑑 𝐶𝐶1 𝑇𝑇 𝑟𝑟 = 𝐶𝐶1 ln 𝑟𝑟 + 𝐶𝐶2

� = →
𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑟𝑟

 𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆 ş𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎 𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠 𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏:

𝑇𝑇2 − 𝑇𝑇1
𝑇𝑇 𝑟𝑟1 = 𝑇𝑇1 → 𝐶𝐶1 ln 𝑟𝑟1 + 𝐶𝐶2 = 𝑇𝑇1 𝐶𝐶1 =
𝑟𝑟
ln 𝑟𝑟2
1
𝑇𝑇2 − 𝑇𝑇1
𝑇𝑇 𝑟𝑟2 = 𝑇𝑇2 → 𝐶𝐶1 ln 𝑟𝑟2 + 𝐶𝐶2 = 𝑇𝑇2 𝐶𝐶2 = 𝑇𝑇1 − ln 𝑟𝑟1
𝑟𝑟2
ln 𝑟𝑟
1

a) Boru içindeki sıcaklık değişimi:

ln(𝑟𝑟⁄𝑟𝑟1 )
𝑇𝑇 𝑟𝑟 = 𝑇𝑇 − 𝑇𝑇1 + 𝑇𝑇1
ln (𝑟𝑟2 ⁄𝑟𝑟1 ) 2
b) Buhardan olan 𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤 kay𝚤𝚤𝚤 h𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤:

Basitçe ısı kayıp hızı borudan ısı iletiminin toplam hızına eşittir. Fourier kanunu
İle hesaplanır:

𝑑𝑑𝑑𝑑 𝐶𝐶1 𝑇𝑇1 − 𝑇𝑇2

𝑄𝑄̇ 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠 = −𝑘𝑘𝑘𝑘 = −𝑘𝑘 2𝜋𝜋𝜋𝜋𝜋𝜋 = −2𝜋𝜋𝜋𝜋𝜋𝜋𝐶𝐶1 = 2𝜋𝜋𝜋𝜋𝜋𝜋
𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑟𝑟 ln 𝑟𝑟2 ⁄𝑟𝑟1

𝑊𝑊 150 − 60 ℃
𝑄𝑄̇ 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠 = 2𝜋𝜋 20 20 𝑚𝑚 = 𝟕𝟕𝟕𝟕𝟕𝟕 𝒌𝒌𝒌𝒌
𝑚𝑚𝑚 ln(0.08⁄0.06)
Örnek)
İç yarıçapı r1=8 cm, dış yarıçapı r2=10 cm ve ısıl iletkenliği k=45 W/m.oC
olan bir küresel tank göz önüne alınız. Küre içinde oluşan bazı kimyasal
reaksiyonlar sonucu, tankın iç ve dış yüzeyleri sırasıyla T1=200oC ve
T2=80oC sabit sıcaklıklarında tutulmaktadır.

Sürekli şartlar altında kabuğun içindeki sıcaklık dağılımı için genel bir
bağıntı elde ediniz ve depodan olan ısı kayıp hızını belirleyiniz.

𝑑𝑑 2
𝑑𝑑𝑑𝑑
𝑟𝑟 =0
𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑑𝑑𝑑𝑑

Sınır şartlar: 𝑇𝑇 𝑟𝑟1 = 𝑇𝑇1 = 200℃

𝑇𝑇 𝑟𝑟2 = 𝑇𝑇2 = 80℃

 𝑑𝑑 2
𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑑𝑑𝑑𝑑 𝐶𝐶1
� 𝑟𝑟 → 𝑟𝑟 2 = 𝐶𝐶1 → = 2
𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑟𝑟

𝑑𝑑𝑑𝑑 𝐶𝐶1 𝐶𝐶1

� = 2 → 𝑇𝑇 𝑟𝑟 = − + 𝐶𝐶2
𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑟𝑟 𝑟𝑟

 𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆 ş𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎 𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠 𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏:

𝐶𝐶1 𝑟𝑟1 𝑟𝑟2

𝑇𝑇 𝑟𝑟1 = 𝑇𝑇1 → − + 𝐶𝐶2 = 𝑇𝑇1 𝐶𝐶1 = 𝑇𝑇 − 𝑇𝑇2
𝑟𝑟 𝑟𝑟2 − 𝑟𝑟1 1
𝐶𝐶1 𝑟𝑟2 𝑇𝑇2 − 𝑟𝑟1 𝑇𝑇1
𝑇𝑇 𝑟𝑟2 = 𝑇𝑇2 → − + 𝐶𝐶2 = 𝑇𝑇2 𝐶𝐶2 =
𝑟𝑟 𝑟𝑟2 − 𝑟𝑟1
a) Küresel kabuktaki sıcaklık değişimi:

𝑟𝑟1 𝑟𝑟2 𝑟𝑟2 𝑇𝑇2 − 𝑟𝑟1 𝑇𝑇1

𝑇𝑇 𝑟𝑟 = − 𝑇𝑇1 − 𝑇𝑇2 +
𝑟𝑟 𝑟𝑟2 − 𝑟𝑟1 𝑟𝑟2 − 𝑟𝑟1
b) Küresel tanktaki 𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤 kay𝚤𝚤𝚤 h𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤:

Isı kayıp hızı tankın duvarlarındaki iletim ısı transfer hızına eşittir. Fourier kanunu
İle hesaplanır:

𝑑𝑑𝑑𝑑 𝐶𝐶1 𝑇𝑇1 − 𝑇𝑇2

𝑄𝑄̇ 𝑘𝑘𝑘𝑘𝑘𝑘𝑘 = −𝑘𝑘𝑘𝑘 = −𝑘𝑘 4𝜋𝜋𝑟𝑟 2 = −4𝜋𝜋𝜋𝜋𝐶𝐶1 = 4𝜋𝜋𝜋𝜋𝑟𝑟1 𝑟𝑟2
𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑟𝑟 2 𝑟𝑟2 − 𝑟𝑟1

𝑊𝑊 200 − 80 ℃
𝑄𝑄̇ 𝑘𝑘𝑘𝑘𝑘𝑘𝑘 = 4𝜋𝜋 45 0.08 𝑚𝑚 0.10 𝑚𝑚 = 𝟐𝟐𝟐𝟐. 𝟏𝟏 𝒌𝒌𝒌𝒌
𝑚𝑚𝑚 0.10 − 0.08 𝑚𝑚

 Küresel tanktaki 𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤 ak𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤: 𝑄𝑄1̇ 27.1

𝑞𝑞1̇ = = = 𝟑𝟑𝟑𝟑𝟑𝟑 𝒌𝒌𝒌𝒌/𝒎𝒎𝟐𝟐
𝑄𝑄̇ 𝑄𝑄̇ 4𝜋𝜋𝑟𝑟1 2 4𝜋𝜋 0.08 2
𝑞𝑞̇ = = →
𝐴𝐴 4𝜋𝜋𝑟𝑟 2 𝑄𝑄2̇ 27.1
𝑞𝑞2̇ = = = 𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐 𝒌𝒌𝒌𝒌/𝒎𝒎𝟐𝟐
4𝜋𝜋𝑟𝑟2 2 4𝜋𝜋 0.10 2
 BİR KATIDA ISI ÜRETİMİ
 Uygulamada karşılaşılan birçok ısı
transfer problemi, ortam içinde bazı
enerji biçimlerinin ısıl enerjiye
dönüşümünü içerir.

 İçlerinde sıcaklık artışı olduğunu

gösteren böylesi ortamlarda iç ısı
üretimi olduğu söylenir.
 Tellerle dirençle ısıtma,
 Bir katıda ekzotermik
kimyasal reaksiyonlar,
 Nükleer enerjinin ısıya dönüştüğü
bazı ısı üretimi örnekleridir.
 Mesela, dış yarıçapı r0 ve uzunluğu L
olan bir elektrik telinde ısı üretimi:
 BİR KATIDA ISI ÜRETİMİ
 Yüzey alan As, hacmi V, sabit iletkenlik k ve
içinde birim hacim başına sabit hızda ısı üretilen
bir katı ortam göz önüne alınmış olsun.
 Isı, katıdan T∞ sıcaklıktaki çevre ortama sabit ısı
transfer katsayısı h ile transfer edilmektedir.
Katının bütün yüzeyleri Ts ortak sıcaklığında
tutulmaktadır.
 Sürekli şartlarda bu katı için enerji dengesi:

𝐾𝐾𝐾𝐾𝐾𝐾𝐾𝐾𝐾𝐾𝐾𝐾𝐾𝐾 𝐾𝐾𝐾𝐾𝐾𝐾𝐾𝐾𝐾𝐾𝐾𝐾𝐾𝐾𝐾𝐾
𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤 𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡 = 𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒 ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟
ℎ𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤 ℎ𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤𝚤

Veya olarak tanımlanır.

 Işınım ihmal edilerek (veya ısı transfer katsayısı h’ nin içine katılarak) ısı
transfer hızı, Newton’un soğutma kanunundan şöyle tanımlanabilir:
BİR KATIDA ISI ÜRETİMİ
 Son iki denklem birleştirilerek Ts yüzey sıcaklığı için çözülmesiyle
aşağıdaki ifade elde edilir:

 2L kalınlıklı düzlem duvar için (As=2Aduvar ve V=2LAduvar ), r0 yarıçaplı

uzun bir silindir için (As=2πr0L ve V= π𝑟𝑟02 L) ve r0 yarıçaplı bir küre için
4
(As=4π𝑟𝑟02 ve V= π𝑟𝑟03 ) alındığında,
3

denklemlerine indirgenir.
BİR KATIDA ISI ÜRETİMİ
 İçinde ısı üretilen uzun bir silindirden olan ısı
transferi tekrar göz önüne alınsın.
 Sürekli şartlarda silindirde üretilen ısının
tamamı silindirin dış yüzeyine kadar iletilir.
 Silindirin içersinde yarıçapı r olan hayali bir iç
silindir düşünülsün (Şekil 2-55).
 Yine bu iç silindir içinde üretilen ısı, bu iç
silindirin dış yüzeyinden iletilen ısıya eşit olur.
 Fourier ısı iletim kanunundan aşağıdaki
denklem elde edilir:

 Burada, herhangi bir r konumunda Ar=2πrL ve Vr=𝜋𝜋𝑟𝑟 2 𝐿𝐿′ 𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑. Bunlar

eşitlikte yerine koyulup değişkenlerine ayrılarak aşağıdaki ifadeler
elde edilir:
BİR KATIDA ISI ÜRETİMİ
 T(0)=T0 olan r =0’dan, T(r0)=Ts olan r = r0’ a integrasyonla:

 Burada, T0 silindirin eksen sıcaklığı olup maksimum sıcaklık

∆𝑇𝑇𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚 silindirin ekseni ile yüzey sıcaklıkları arasındaki farktır ki
bu değer, yüzey sıcaklığının üstünde silindirdeki maksimum
sıcaklık artışıdır.
 ∆𝑇𝑇𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚 bilindiğine göre eksen sıcaklığı şöyle ifade verilir
(Şekil 2-56):

 Yukarıdaki yaklaşım ile 2L kalınlıklı

düzlem duvarda ve r0 yarıçaplı katı bir
küre de maksimum sıcaklık artışları
aşağıdaki gibi bulunur:
Örnek)
 Isıl iletkenliği k=15 W/moC olan 2 kW’ lık ısıtıcı direnç telinin çapı D=4
mm ve boyu L=0.5 m olup su kaynatılmasında kullanılmaktadır.
Direnç telinin yüzey sıcaklığı Ts=105oC ise telin eksen sıcaklığını
hesaplayınız.

 Direnç ısıtıcı elektrik enerjisini 2 kW hızla ısı enerjisine dönüştürmektedir. Telin

birim hacim başına ısı üretim hızı:

𝐸𝐸̇ ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 𝐸𝐸̇ ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 2000 𝑊𝑊

𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 = = 2
= 2
= 0.318𝑥𝑥109 𝑊𝑊 ⁄𝑚𝑚3
𝑉𝑉𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡 𝜋𝜋 𝑟𝑟0 𝐿𝐿 𝜋𝜋 0.002 𝑚𝑚 (0.5 𝑚𝑚)

 Böylece telin eksen sıcaklığı:

𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 𝑟𝑟0 2 (0.318𝑥𝑥109 𝑊𝑊 ⁄𝑚𝑚3 ) (0.002 𝑚𝑚)2

𝑇𝑇0 = 𝑇𝑇𝑠𝑠 + = 105℃ + = 𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏
4𝑘𝑘 4(15 𝑊𝑊 ⁄𝑚𝑚𝑚)
Örnek)
 Isıl iletkenliği k=13.5 W/moC olan r0=0.5 cm yarıçaplı uzun bir
homojen direnç teli, geçen elektrik akımıyla atmosferik basınçtaki
suyu kaynatmak için kullanılmaktadır.Tel içinde dirençle ısıtma
sonucu olarak 𝑒𝑒̇ üretim=4.3x107 W/m3 hızla üniform olarak ısı
üretilmektedir. Eğer sürekli işlem şartlarına eriştiği zaman telin yüzey
sıcaklığı Ts=108oC olarak ölçülüyorsa, sıcaklık dağılımı için bir bağıntı
elde ediniz ve telin eksenindeki sıcaklığı hesaplayınız.

 Teldeki sıcaklık değişimi için ana diferansiyel denklem:

1 𝑑𝑑 𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟
𝑟𝑟 + =0
𝑟𝑟 𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑘𝑘

Sınır şartlar: 𝑇𝑇 𝑟𝑟0 = 𝑇𝑇𝑠𝑠 = 108℃

𝑑𝑑𝑑𝑑(0)
= 0 (𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒𝑒 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠 ş𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎)
𝑑𝑑𝑑𝑑
a) Teldeki sıcaklık dağılımı:

𝑑𝑑 𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 𝑟𝑟 2

� 𝑟𝑟 = 𝑟𝑟 → 𝑟𝑟 = + 𝐶𝐶1 (1. 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠 ş𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎)
𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑘𝑘 𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑘𝑘 2

(2. 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠 ş𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎 𝑧𝑧𝑧𝑧𝑧𝑧𝑧𝑧𝑧𝑧 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠 𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏𝑏 𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡)

𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 𝑟𝑟 2 𝑑𝑑𝑑𝑑(0) 𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟
𝑟𝑟 = + 𝐶𝐶1 → (0) = 0 + 𝐶𝐶1 → 𝐶𝐶1 = 0
𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑘𝑘 2 𝑑𝑑𝑑𝑑 2𝑘𝑘

𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 𝑑𝑑𝑑𝑑 𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 2

= 𝑟𝑟 → � = 𝑟𝑟 → 𝑇𝑇 𝑟𝑟 = − � =− 𝑟𝑟 + 𝐶𝐶2
𝑑𝑑𝑑𝑑 2𝑘𝑘 𝑑𝑑𝑑𝑑 2𝑘𝑘 𝑑𝑑𝑑𝑑 4𝑘𝑘

 Bütün T’ lerin yerin Ts ve r’lerin yerine ro koyularak birinci sınır şartı uygulanır:
𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 2 𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 2
𝑇𝑇𝑠𝑠 = − 𝑟𝑟 + 𝐶𝐶2 → 𝐶𝐶2 = 𝑇𝑇𝑠𝑠 + 𝑟𝑟 →
4𝑘𝑘 0 4𝑘𝑘 0
𝒆𝒆̇ ü𝒓𝒓𝒓𝒓𝒓𝒓𝒓𝒓𝒓𝒓
𝑻𝑻 𝒓𝒓 = 𝑻𝑻𝒔𝒔 + (𝒓𝒓𝟎𝟎 𝟐𝟐 −𝒓𝒓𝟐𝟐 )
𝟒𝟒𝟒𝟒
 b) Eksendeki sıcaklık:

𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 2 2
𝑇𝑇 𝑟𝑟 = 𝑇𝑇𝑠𝑠 + (𝑟𝑟0 −𝑟𝑟 )
4𝑘𝑘

 Eksendeki sıcaklık için r=0 ve bilinen diğer değerler sıcaklık dağılım denkelminde
yerlerine yazılır ve problem çözülür:

𝑒𝑒̇ü𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 2 2 4.3𝑥𝑥107 𝑊𝑊 ⁄𝑚𝑚3 2

𝑇𝑇 0 = 𝑇𝑇𝑠𝑠 + (𝑟𝑟0 −0 ) = (108℃) + 0.005 = 𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏
4𝑘𝑘 ⁄
4 13.5 𝑊𝑊 𝑚𝑚 ℃
DEĞİŞKEN ISIL İLETKENLİK k(T)
 Belirli bir sıcaklık aralığında ısı
iletiminin sıcaklık ile değişimi büyük
olduğu zaman, hatanın en aza
indirilebilmesi için bu değişimin
dikkate alınması gerekir.
 Isıl iletkenliğinin sıcaklıkla değişimi k(T)
bilindiği zaman, T1 ve T2 sıcaklık
aralığında ısı iletim katsayısının
ortalama değeri:
DEĞİŞKEN ISIL İLETKENLİK k(T)
 İlgili sıcaklık aralığında bir malzemenin
ısıl iletkenliğinin sıcaklıkla değişimi,
doğrusal bir fonksiyonla:

β ısıl iletkenliğin sıcaklık katsayısı

 Bu durumda T1’den T2’ye kadar sıcaklık

aralığında ısıl iletkenliğin ortalama
değeri:

 Dikkat edilirse bu durumda ortalama ısıl

iletkenlik, ortalama sıcaklıktaki ısıl
iletkenlik değerine eşittir.
Örnek)
 k0 ve b sabit değerler olmak üzere, belirli sıcaklık
aralığında ısıl iletkenliği k(T)=k0(1+βT) şeklinde
doğrusal olarak değişen L kalınlıklı bir düzlem
duvarı göz önüne alınız. Şekilde görüldüğü gibi,
duvarın x=0 yüzeyi T1 ve x=L yüzeyi ise T2 sabit
sıcaklıklarında tutulmaktadır. Sürekli ve tek
boyutlu ısı transferi olduğunu kabul ederek,

a)Duvar içindeki ısı transfer hızını ve

b)Duvardaki T(x) sıcaklık dağılımını elde
ediniz.
 𝑇𝑇1 − 𝑇𝑇2
a) Duvar içindeki ısı transfer hızı denkelmi: 𝑄𝑄̇ = 𝑘𝑘𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜 𝐴𝐴
𝐿𝐿
𝑇𝑇1 + 𝑇𝑇2
𝑘𝑘𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜 = 𝑘𝑘 𝑇𝑇𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜 = 𝑘𝑘0 1 + 𝛽𝛽
2

𝑑𝑑𝑑𝑑
b) Duvardaki sıcaklık dağılımı: 𝑄𝑄̇ = −𝑘𝑘 𝑇𝑇 𝐴𝐴 (𝐹𝐹𝐹𝐹𝐹𝐹𝐹𝐹𝐹𝐹𝐹𝐹𝐹𝐹 𝑘𝑘𝑘𝑘𝑘𝑘𝑘𝑘𝑘𝑘𝑘𝑘)
𝑑𝑑𝑑𝑑
Değişkenlerine ayırma işlemi ve T(0)=T1 olan x=0’ dan T(x)=T olan x’e integrasyonla
aşağıdaki ifade elde edilir.
𝑥𝑥 𝑇𝑇
̇
� 𝑄𝑄𝑑𝑑𝑥𝑥 = −𝐴𝐴 � 𝑘𝑘 𝑇𝑇 𝑑𝑑𝑑𝑑
0 𝑇𝑇1

𝑘𝑘 𝑇𝑇 = 𝑘𝑘0 1 + 𝛽𝛽𝛽𝛽 yerine koyulur ve integre edilirse aşağıdaki denklem elde edilir:
̇ = −𝐴𝐴𝑘𝑘0 𝑇𝑇 − 𝑇𝑇1 + 𝛽𝛽 𝑇𝑇 2 − 𝑇𝑇12 /2
𝑄𝑄𝑥𝑥
(a)’daki Q tanımı yerine koyulur ve yeniden düzenlenirse denklem aşağıdaki gibi olur:

2 2𝑘𝑘𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜 𝑥𝑥 2
𝑇𝑇 2 + 𝑇𝑇 + 𝑇𝑇1 − 𝑇𝑇2 − 𝑇𝑇12 − 𝑇𝑇1 = 0
𝛽𝛽 𝛽𝛽𝑘𝑘0 𝐿𝐿 𝛽𝛽

Bu denklem bilinmeyen T sıcaklığı cinsinden ikinci dereceden bir denklemdir. İkinci

derece formülü kullanılarak, duvardaki T(x) sıcaklık dağılımı aşağıdaki gibi bulunur:

1 1 2𝑘𝑘𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜 𝑥𝑥 2
2
𝑇𝑇 𝑥𝑥 = − ± − 𝑇𝑇 − 𝑇𝑇2 + 𝑇𝑇1 + 𝑇𝑇1
𝛽𝛽 𝛽𝛽2 𝛽𝛽𝛽𝛽0 𝐿𝐿 1 𝛽𝛽
Örnek)
Yüksekliği 2 m, genişliği 0.7 m ve kalınlığı 0.1 m olan bir bronz plakayı
göz önüne alınız. Şekilde görüldüğü gibi, plakanın bir yüzü 600 K diğer
yüzü ise 400 K sabit sıcaklıkta tutulmaktadır. k0= 38 W/m.K ve
β=9.21x10-4 K-1 olmak üzere, bronz plakanın ısıl iletkenliğinin sıcaklıkla
doğrusal olarak k(T)=k0(1+βT) bağıntısına uygun değiştiği kabul edilebilir.
Kenar etkilerini ihmal ederek ve ısı transferini sürekli tek boyutlu kabul
ederek, plakadan olan ısı iletim hızını hesaplayınız.
𝑇𝑇1 − 𝑇𝑇2
𝑄𝑄̇ = 𝑘𝑘𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜 𝐴𝐴
𝐿𝐿
𝑇𝑇1 + 𝑇𝑇2
𝑘𝑘𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜 = 𝑘𝑘0 1 + 𝛽𝛽
2
600 + 400 𝐾𝐾
𝑘𝑘𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜 = 38 𝑊𝑊 ⁄𝑚𝑚. 𝐾𝐾 1 + 9.21𝑥𝑥10−4 𝐾𝐾 −1
2

𝑘𝑘𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜𝑜 = 55.5 𝑊𝑊 ⁄𝑚𝑚. 𝐾𝐾

600 − 400 𝐾𝐾
𝑄𝑄̇ = 55.5 𝑊𝑊 ⁄𝑚𝑚𝑚𝑚 2 𝑚𝑚 𝑥𝑥 0.7 𝑚𝑚 = 𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏 𝒌𝒌𝒌𝒌
0.1 𝑚𝑚