SAYISAL ELEKTRONİK

11. HAFTA

Öğr. Gör. Sevgi TAÇYILDIZ

Ders notları Eskişehir Teknik Üniversitesi Porsuk Meslek Yüksekokulu bünyesinde verilen SAYISAL ELEKTRONİK
dersi için derlenerek hazırlanmıştır. Herhangi bir şekilde orijinallik iddiası ve yayın niteliği yoktur. Eğitim amaçlı ders
notları niteliğindedir. Okunabilirliği arttırmak amacı ile atıflar belirtilmemiştir.
 KARNAUGH HARİTALARI
K- Haritalarında Gruplandırma
K- haritasındaki hücrelerde bulunan ‘1’ lerin halka içerisine alınması ‘gruplandırma’
işlemidir. Doğruluk tablosundaki değerler K-haritasına aktarıldıktan sonra
gruplandırılır. K-haritasının en önemli noktası olan gruplandırmada dikkat edilecek
kurallar şunlardır:
✓ Gruplandırmaların 2’nin kuvvetleri şeklinde olduğuna dikkat ediniz. 1, 2, 4, 8
ve 16’ lı gruplar alabilirsiniz. Örneğin yan yana üç tane 1’den üçlü grup
oluşturamazsınız.
✓ Harita üzerinde başkası ile komşu olmayan ‘1’ leri halka içine alınız. Bunlar tekli
gruptur. Tek bir hücreyi içine alan gruplara ada denir.
✓ Halka içine aldığınız hücrenin başka hücrelerdeki ‘1’ ler ile komşu olup
olmadığına dikkat ediniz.
✓ Tek başına olan (altında, üstünde, sağında veya solunda “1” olmayan) ‘1’ leri
gruplandırdıktan sonra birbiri ile ikili olarak grup oluşturabilecek ‘1’ leri halka
içine alınız. Halka içine alınan ikili gruplara çiftler denir.
✓ Tekli ve ikili gruplandırmalardan sonra daha önce halka içine alınmamış ‘1’ ler
ile 4,8 ve 16’lı gruplar oluşturunuz. Bu grupların içinde tekli ve çiftli gruplar
olmamasına dikkat ediniz.
✓ Eğer başka seçenek yoksa aynı hücreyi birden fazla grubun içerisine
alabilirsiniz. Örneğin yan yana üç tane ‘1’ varsa iki tane ikili grup alınacağından
aynı hücre iki grupta da yazılır.
✓ İki – üç – dört değişkenli K-haritasında bütün hücrelerin ‘1’ olması durumunda
sonuç ‘1’ olur.
✓ K haritalarında gruplandırma yaparken amacımız her zaman için en büyük halka
ile grup oluşturmak olacaktır.
✓ K haritasında çapraz gruplandırma yapılamaz. Haritanın her köşesi karşı köşe
ile birleşir. Gruplar dikey ya da yataydır. Köşe ve kenar gruplandırmalarına
dikkat ediniz.

Hafta 11
NOT 1: Hücreler gruplandırıldıktan sonra satır ve sütundaki değişkenlere bakılır.
Değişken “1” ise kendisi (A), değişken “0” ise değili (𝐀) yazılır.
NOT 2: Gruba ait ifade oluşturulurken, grubun bulunduğu satır ve sütunlarda
hücre boyunca değeri aynı olan değişkenler yazılır.
NOT 3:

YANLIŞ GRUP DOĞRU GRUP

Gruplandırmada amaç her zaman daha büyük grup almaktır. İlk K-haritasında üst
sıradaki “1” alttaki “1” ile grup oluşturabilirken tekli grup alındığından
gruplandırma YANLIŞ’ tır.
ÖRNEKLER
Aşağıdaki K-haritalarına ait Y çıkış ifadelerini bulunuz.
1.

Çözüm:
Haritada bulunan iki tane ”1”e komşu olan başka “1” olmadığı için iki tane tekli grup
alınır.
• İlk satırda “1” olan hücrede A değişkeni “0”, B değişkeni “0” olduğu için bu
hücredeki “1” için A B,
• İkinci satırda “1” olan hücrede A değişkeni “1”, B değişkeni “1” olduğu için bu
hücredeki “1” için AB yazılır.

Y çıkış ifadesi: 𝐘 (𝐀, 𝐁) = 𝐀 𝐁 + 𝐀𝐁

Hafta 11
2.

Çözüm:
Haritadaki “1” ler komşu olduğundan 2’li grup yapılır. Y ifadesi yazılırken gruba alınan
“1”ler için değeri değişmeyen yani aynı olan değişken yazılır. Üst satırdaki “1” A
değişkeninin 0 olduğu satırda, alt satırdaki “1” A değişkeninin 1 olduğu yerde
olduğundan A değişkeni kullanılamaz.

Y çıkış ifadesi: Y (A, B) = B

3.

Çözüm:
İki tane ikili grup alınır.

Satırda alınan (mavi) ikili grup için: A B

• A değişkeni gruptaki “1” lerin ikisi için de aynıdır (A).
• B değişkeni gruptaki “1” lerin ikisi için de aynıdır (B).
• C değişkeni gruptaki “1” lerin ikisi için de aynı değildir. Grubun olduğu
hücrelerde C değişkeni hem “0” hem “1” değeri aldığından yazılamaz (Şekil
1).(Bkz: NOT 2)

Hafta 11
 Şekil 1

Sütunda alınan (sarı) ikili grup için: BC

• A değişkeni gruptaki “1” lerin ikisi için de aynı değildir. Grubun olduğu hücrelerde
A değişkeni hem “0” hem “1” değeri aldığından yazılamaz (Şekil 2).
• B değişkeni gruptaki “1” lerin ikisi için de aynıdır (B).
• C değişkeni gruptaki “1” lerin ikisi için de aynıdır (C)

Şekil 2

Grup ifadelerinin toplamından Y çıkış ifadesi oluşur: 𝐘 (𝐀, 𝐁, 𝐂) = 𝐀 𝐁 + 𝐁𝐂

4.

Çözüm:
Bir tane dörtlü, bir tane ikili grup alınır.
İkili grup (turuncu) için: AB
• A değişkeni gruptaki “1” lerin ikisi için de aynıdır (A).
• B değişkeni gruptaki “1” lerin ikisi için de aynıdır (B).
• C değişkeni gruptaki “1” lerin ikisi için de aynı değildir. Grubun olduğu
hücrelerde C değişkeni hem “1” hem “0” değeri aldığından yazılamaz.

Hafta 11
Dörtlü grup (mavi) için: C
• A değişkeni gruptaki “1” lerin dördünde de aynı olmadığı için yazılamaz.
• B değişkeni gruptaki “1” lerin dördünde de aynı olmadığı için yazılamaz.
• C değişkeni gruptaki “1” lerin dördü için de aynıdır (C).
Y çıkış ifadesi: 𝐘 (𝐀, 𝐁, 𝐂) = 𝐀 𝐁 + 𝐂
K-haritası ile sadeleştirmenin sonucu elde edilen Y çıkışının lojik kapılarla çizimi Şekil
3’de gösterilmektedir.

Şekil 3
5.

Çözüm:
İki tane ikili grup alınır. İki köşe hücredeki “1” ler katlanarak ikili grup oluşturulur.
İkili grup (mavi) için: 𝐀 𝐂

• A değişkeni gruptaki “1” lerin ikisi için de aynıdır (𝐀).

• B değişkeni gruptaki “1” lerin ikisi için de aynı değildir. Grubun olduğu hücrelerde
B değişkeni hem “0” hem “1” değeri aldığından yazılamaz.
• C değişkeni gruptaki “1” lerin ikisi için de aynıdır (𝐂).

Hafta 11
İkili grup (turuncu) için: 𝐀𝐂
• A değişkeni gruptaki “1” lerin ikisi için de aynıdır (𝐀).
• B değişkeni gruptaki “1” lerin ikisi için de aynı değildir. Grubun olduğu hücrelerde
B değişkeni hem “0” hem “1” değeri aldığından yazılamaz.
• C değişkeni gruptaki “1” lerin ikisi için de aynıdır (𝐂).

Y çıkış ifadesi: 𝐘 (𝐀, 𝐁, 𝐂) = 𝐀 𝐂 + 𝐀𝐂

6.

Çözüm:
Üç tane ikili grup, bir tane dörtlü grup alınır.
İkili grup (yeşil) için: 𝐀 𝐁𝐂

• A değişkeni gruptaki “1” lerin ikisi için de aynıdır (𝐀).

• B değişkeni gruptaki “1” lerin ikisi için de aynıdır (𝐁).

• C değişkeni gruptaki “1” lerin ikisi için de aynıdır (𝐂).

• D değişkeni grubun olduğu hücrelerde hem “0” hem
“1” değeri aldığından yazılamaz.
İkili grup (gri) için: 𝑨𝐁𝐂
• A değişkeni gruptaki “1” lerin ikisi için de aynıdır (𝐀).
• B değişkeni gruptaki “1” lerin ikisi için de aynıdır (𝐁).
• C değişkeni gruptaki “1” lerin ikisi için de aynıdır (𝐂).
• D değişkeni grubun olduğu hücrelerde hem “1” hem
“0” değeri aldığından yazılamaz.

Hafta 11
İkili grup (mavi) için: 𝐀 𝐂𝐃

• A değişkeni gruptaki “1” lerin ikisi için de aynıdır (𝐀 ).

• B değişkeni grubun olduğu hücrelerde hem “0” hem “1” olduğundan yazılamaz.
• C değişkeni gruptaki “1” lerin ikisi için de aynıdır (𝐂).
• D değişkeni gruptaki “1” lerin ikisi için de aynıdır (𝐃).
Dörtlü grup (turuncu) için: BD
• A değişkeni grubun olduğu hücrelerdeki “1” lerin hepsinde aynı olmadığı için
yazılamaz. C değişkeni de aynı şekilde yazılamaz.
• B değişkeni gruptaki “1” lerin dördü için de aynıdır (B).
• D değişkeni gruptaki “1” lerin dördü için de aynıdır (D).

Y çıkış ifadesi: 𝐘 (𝐀, 𝐁, 𝐂, 𝐃) = 𝐀 𝐁𝐂 + 𝐀𝐁𝐂 + 𝐀 𝐂𝐃 + 𝐁𝐃

7.

Çözüm:
Bir tane dörtlü, bir tane sekizli grup alınır.
Dörtlü grup (mavi) için: BC
A değişkeni gruptaki “1” lerin hepsinde aynı olmadığı için
yazılamaz. D değişkeni de aynı şekilde yazılamaz. B
değişkeni ve C değişkeni grupta değişmediği için yazılır.
Sekizli grup (kırmızı) için: D
A değişkeni grubun olduğu hücrelerdeki “1” lerin hepsinde
aynı olmadığı için yazılamaz. Aynı durum B ve C
değişkenleri için de geçerlidir. D değişkeni gruptaki sekiz
tane “1” için de aynıdır.
Y çıkış ifadesi: 𝐘 (𝐀, 𝐁, 𝐂, 𝐃) = 𝐁𝐂 + 𝐃

Hafta 11
8.

Çözüm:
İki tane dörtlü grup alınır. K-haritası yukarıdan aşağıya (yeşil), sağdan sola (turuncu)
katlanarak grup oluşturulur.
Dörtlü grup (yeşil) için: BD
A ve aynı şekilde C değişkeni gruptaki dört “1” için aynı
olmadığından yazılamaz. B değişkeni dört “1” için aynıdır.
D değişkeni de dört “1” için aynıdır.
Dörtlü grup (turuncu) için: BD
A ve aynı şekilde C değişkeni gruptaki dört “1” için aynı
olmadığından yazılamaz. B değişkeni dört “1” için de
aynıdır. D değişkeni de dört “1” için de aynıdır.
Y çıkış ifadesi: 𝐘 (𝐀, 𝐁, 𝐂, 𝐃) = 𝐁𝐃 + 𝐁𝐃

Y çıkışının lojik devresi Şekil 4’de gösterilmektedir (Y(B, D) = BD + BD = B ⊕ D).

Şekil 4

Gruplandırma Hatalarından Örnekler

1. Üçlü grup alınamaz. Gruplar 2’in kuvvetleri

şeklindedir (1, 2, 4, 8, 16). Doğru gruplama iki tane
ikili grup olmasıdır.

Hafta 11
2. Boş hücreler gruba dahil edilemez. Doğru
gruplama biri dikey ikisi yatayda olmak üzere üç
tane ikili gruptur.

3. Çapraz grup alınamaz. Doğru gruplama iki tane

tekli grup olmasıdır.

4. Gruplandırma yapılan “1”ler tekrar gruba alınmaz

(yeşil). Doğru gruplama iki tane ikili grup (kırmızı,
mavi) olmasıdır.

5. K-haritası sağdan sola katlanarak daha büyük grup

oluşturulur. Doğru gruplama bir tane dörtlü grup
olmasıdır.

6. K-haritasında amaç en çok “1” ile grup oluşturmaktır.

Doğru gruplama iki tane dörtlü grup olmasıdır.

Hafta 11
Çalışma Soruları
Aşağıda verilen K-haritalarını gruplandırarak Y çıkışını bulunuz.
1. 2.

3. 4.

5. 6.

7. 8.

Hafta 11