Chöông VIII

DUNG DÒCH

1
Nội dung
1 Định nghĩa và phân loại
2 Ñoä hoøa tan. Aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá
leân ñoä hoøa tan
3 Tính chaát cuûa dung dòch.

2
Định nghĩa và phân loại
Dung dòch : hoãn hôïp ñoàng theå vaø coù t/c ñoàng nhaát
trong toaøn boä theå tích nhaát ñònh. Goàm dung moâi
vaø chaát tan (coù theå nhieàu).
Dung moâi:
+ xaùc ñònh daïng toàn taïi cuûa dd;
+ caáu thaønh coù löôïng lôùn nhaát.
Chaát tan (dung chaát):
+ löôïng ít hôn;
+ traïng thaùi coù theå khaùc traïng thaùi cuûa dd.

3
Moät vaøi dung dòch thöôøng gaëp
Dung dòch Thaønh phaàn
Dung dòch khí
Khoâng khí N2, O2, vaø nhieàu chaát khaùc
Khí töï nhieân CH4, C2H6, vaø nhieàu chaát khaùc

Dung dòch loûng

Nöôùc bieån H2O, NaCl, nhieàu chaát khaùc
Nöôùc ngoït coù gas H2O, CO2, C12H22O11,…

Dung dòch raén

Ñoàng thau Cu, Zn

4
 Dung dịch bão hòa: dung dịch chứa tối đa chất tan trong một dung
môi xác định ở một nhiệt độ xác định
Dung dịch chưa bão hòa: là dung dịch ở thời điểm trước khi bão
hòa, chứa một lượng chất tan ít hơn lượng hòa tan tối đa
Dung dịch quá bão hòa: là dung dịch chứa một lượng chất tan nhiều hơn
lượng hòa tan tối đa của nó. Dung dịch quá bão hòa thường không bền.

NaCl 36g/100g H2O @20oC

5
 Caùc caùch bieåu dieãn noàng ñoä
 Noàng ñoä %:

khoái löôïng chaát A

% chaát A   100
khoái löôïng dung dòch

Noàng ñoä raát nhoû : ppm, ppb, ppt (khoái löôïng hoaëc theå tích)
ppm (part per million): g/g; L/L; mg/L
ppb (part per billion): ng/g; g/kg; nL/L; g/L
ppt (part per trillion): pg/g; ng/kg; pL/L; ng/L
(1L = 1000g)

6
 Bieåu dieãn noàng ñoä: Phaân mol, Mol vaø Molan
1 m
Vc
CM
=

nA
g

 Phaân mol (x, N)

xA 
R

0,396

 ni
- =

1,16V
nA – soá mol A trong dd
ni – soá mol toaøn boä caùc caáu töû trong dd
i

 Noàng ñoä Mol (M)

soá mol cuûa A
M cuûa A 
soá lít dung dòch
 Noàng ñoä Molan (m)
so mol chat tan (mol)
Molan=
khoi luong dung moi (kg)
 Ñeå ñoåi töø noàng ñoä molan sang noàng ñoä mol caàn coù tæ troïng dung dòch.

7
1. Trong PTN, một sinh viên điều chế 1 dung dịch bằng cách
thêm 200,4g EtOH tinh chất vào 143,9g H2O. Tính phân mol
của hai cấu tử biết MEtOH = 46,02g/mol MH2O=18,02g/mol
xEtOH = 0,3529 xH2O = 0,6471
2. Tính nồng độ molan của dung dịch H2SO4 chứa 24,4g
H2SO4 trong 198g H2O biết MH2SO4 = 98,08g/mol
Nồng độ molan = 1,26m = 1,26 mol.kg-1
3. Tính nồng độ mol của dung dịch glucozo 0,396m cho
MC6H12O6=180,2g/mol và d = 1,16g/ml
nglucozo = 0,396 mol (trong 1000g H2O)
mdung dịch = 0,396.180,2 + 1000 → Vdd = mdd/d
CM = 0,429M

8
 4. Tỷ trọng dung dịch MeOH 2,45M là 0,976 g/mL. Tính nồng độ
molan của dung dịch biết MMeOH = 32,04g/mol
Nồng độ molan = số mol MeOH/mdung môi
Số mol MeOH trong 1L dung dịch = 2,45mol
mdung dịch=1000x0,976=976g
Nồng độ molan = 2,73m
mdung môi=976-2,45x32,04

5. Tính nồng độ molan của d/dịch H3PO4 35,4% biết MH3PO4=98g/mol

Số mol H3PO4 có trong 100g dung dịch = 35,4/98 = 0,36mol

mdung môi=(100-35,4).10-3kg

Nồng độ molal = 5,57m

9
 Quá trình hòa tan
Trong chất rắn, lỏng: các phân tử bị giữ với nhau bởi
lực hút liên phân tử. Các lực này đóng vai trò quan
trọng trong việc tạo thành dung dịch

Trong dung dịch thường có 3 loại tương tác:

Phân tử chất tan <=> Chất tan
Dung môi <=> Dung môi
Dung môi <=> Chất tan

Để đơn giản ta có thể hình dung quá trình hòa tan gồm ba
giai đoạn sau
10
Bieán ñoåi naêng löôïng trong quaù trình hoøa tan

3 giai ñoaïn :

H1 : Taùch caùc phaân töû chaát tan

H2 Taùch caùc phaân töû dung moâi

H3 : Hình thaønh töông taùc dung moâi – dung chaát

11
 Quaù trình hoøa tan goàm 3 giai ñoaïn xaûy ra ñoàng thôøi öùng vôùi
caùc bieán ñoåi naêng löôïng sau:
 Taùch caùc phaân töû chaát tan (H1 > 0),
 Taùch caùc phaân töû dung moâi (H2 > 0), vaø
 Quaù trình solvat hoùa (H3 < 0).
 Bieán thieân Enthalpy (Nhieät hoøa tan) cuûa quaù trình hoøa
tan:
Hht = H1 + H2 + H3
 Hht coù theå döông hay aâm tuøy thuoäc vaøo töông quan giöõa caùc löïc
lieân phaân töû : A-A, B-B, A-B.
 Solvat hoùa (dung moâi hoùa): töông taùc giöõa phaân töû chaát tan vôùi caùc
ptöû dung moâi.
 Hydrat hoùa: dung moâi laø nöôùc.

12
Bieán ñoåi naêng löôïng trong quaù trình hoøa tan
 Quaù trình phaù vôõ lieân keát lieân phaân töû laø qt thu nhieät.
 Söï hình thaønh lieân keát lieân phaân töû laø qt toûa nhieät.
 Ñeå xaùc ñònh daáu cuûa Hht phaûi döïa treân ñoä lôùn cuûa
töông taùc chaát tan - chaát tan vaø chaát tan - dung moâi:
 H1 vaø H2 luoân döông.
 H3 luoân aâm.
 Coù 2 khaû naêng: H3 > (H1 + H2)
hoaëc H3< (H1 + H2).

13
Quá trình hòa tan có
sự tỏa nhiệt H<O

14
Quá trình hòa tan có sự
thu nhiệt H>0

15
 Đối với quá trình có ΔHs >0 vẫn có thể xẩy ra quá trình hòa tan
ví dụ: hòa tan NH4NO3
 Do quá trình hòa tan làm tăng mức độ hỗn độn của hệ tức là
tàm tăng entropi của hệ vì vậy quá trình hòa tan có thể xãy ra
ngay cả quá trình thu nhiệt (ΔHs >0 )
 Theo nhiệt động lực học một chất tan được khi

ΔG = ΔH - TΔS < 0 nên

+ Ở Tcao các chất rắn hay chất lỏng dễ tan vì ΔS là đáng kể
+ Các chất khí tan nhiều ở nhiệt độ thấp vì sự đóng góp của
entropi trong biến thiên năng lượng tự do không đáng kể

Nhiệt lượng tỏa ra hay thu vào khi hòa tan một mol chất vào
lượng dung môi đủ lớn gọi là nhiệt hòa tan của chất đó

16
Bieán ñoåi naêng löôïng trong quaù trình hoøa tan
H1 vaø H2 luoân döông H3 luoân aâm

Haït dung moâi Haït chaát tan Haït dung moâi Haït chaát tan
taùch rôøi + taùch rôøi taùch rôøi + taùch rôøi

H2 H2

Dung Haït chaát tan Dung Haït chaát tan

+ taùch rôøi + taùch rôøi H3
moâi moâi
H3
H1 H1

Dung moâi + chaát tan Dung dòch

Quaù trình Quaù trình
Hht
toûa nhieät
Hht thu nhieät
Dung dòch Dung moâi + chaát tan

H3 > (H1 + H2) H3< (H1 + H2) 17

 Dung dịch điện ly ion
Sự hình thành dung dịch điện ly ion:

 Là quá trình phá vỡ liên kết giữa các tiểu phân chất tan thành ion (khí) (∆H > 0)
& hình thành liên kết giữa ion – dung môi (∆H < 0)

18
18
 Dung dịch điện ly ion
Sự hình thành dung dịch điện ly ion:

 Quá trình hòa tan và điện ly của NaCl:

 Thuận lợi về mặt nhiệt động lực học:

 Giảm năng lượng
∆Ght = ∆Hht – T.∆Sht < 0
 Tăng độ tự do

19
 Dung dịch điện ly ion
 Ví dụ hòa tan muối ăn vào nước,
nước phân cực lớn, muối ăn có
cấu trúc mạng lưới tinh thể, khi
hòa tan ion Na+ bị bao bọc bởi
một số phân tử nước: gọi là ion
hyđrat
 Quá trình hòa tan tinh thể ion
vào nước có thể thu nhiệt
(NaNO3, NH4NO3)
hoặc tỏa nhiệt CaCl2, AlCl3…

Solvat hoùa – Hydrat hoùa (Hhyd)

20
 Söï hình thaønh dung dòch vaø phaûn öùng hoùa hoïc

Ni(s) + 2 HCl(dd)  NiCl2(dd) + H2(k).

 Baûn chaát hoùa hoïc cuûa chaát tan bò thay ñoåi (Ni  NiCl2). Khi
cho nöôùc bay hôi, ta khoâng thu ñöôïc Ni maø laø NiCl2.6H2O.
Quaù trình hoøa tan Ni trong HCl laø quaù trình hoùa hoïc.
21
 Sự hòa tan của chất lỏng trong chất lỏng
Nhìn chung sự hòa tan 2 chất lỏng với nhau tuân theo quy luật:
Các chất giống nhau (phân cực/ko phân cực) thì hòa tan với nhau

Lưu ý một vài trường hợp đặc biệt

VD: CH3COOH hòa tan trong H2O nhưng nó cũng có thể
tan trong CCl4 hay là benzen

Phân tử không phân cực

22
Ñoä hoøa tan. Aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá leân ñoä
hoøa tan
Dung dòch baõo hoøa vaø ñoä hoøa tan

 Quaù trình hoøa tan: chaát tan + dung moâi  dung dòch.
 Quaù trình keát tinh: dung dòch  chaát tan + dung moâi.

Hòa tan
Chất rắn Chất tan (dd)
Kết tinh 23
 •Dung dòch baõo hoøa laø dung dòch maø quaù trình hoøa
tan vaø quaù trình keát tinh caân baèng vôùi nhau.
•Ñoä hoøa tan: noàng ñoä chaát tan trong dung dòch baõo
hoøa.
•Dung dòch quaù baõo hoøa: dung dòch maø noàng ñoä
chaát tan cao hôn noàng ñoä trong dung dòch baõo hoøa.
 Dd Loûng – Loûng:
 Chaát loûng tan hoaøn toaøn vaøo nhau: tan vaøo nhau vôùi baát
kyø tæ leä naøo.
 Chaát loûng khoâng tan vaøo nhau: hoaøn toaøn khoâng tan.
 Chaát loûng tan moät phaàn vaøo nhau: tan coù giôùi haïn.

24
Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán ñoä hoøa tan

Töông taùc giöõa chaát tan vaø dung moâi

Aûnh höôûng cuûa aùp suaát leân ñoä tan cuûa chaát khí

Aûnh höôûng cuûa nhieät ñoä

25
 Töông taùc giöõa chaát tan vaø dung moâi
 Toång quaùt: “gioáng nhau thì tan vaøo nhau”.
 Chaát phaân cöïc coù khuynh höôùng tan trong dung moâi
phaân cöïc. Chaát khoâng phaân cöïc tan trong dung moâi
khoâng phaân cöïc.
 Caøng nhieàu lieân keát phaân cöïc trong phaân töû, caøng tan
nhieàu trong dung moâi phaân cöïc.
 Caøng ít lieân keát phaân cöïc trong phaân töû, caøng ít tan
trong dung moâi phaân cöïc, caøng tan nhieàu trong dung
moâi khoâng phaân cöïc.

26
 Töông taùc giöõa chaát tan vaø dung moâi

• Lieân keát lieân phaân töû raát quan troïng: nöôùc tan vaøo
ethanol vì lieân keát hydro bò ñöùt seõ ñöôïc taùi taïo laïi
trong hoãn hôïp.
• Tính tan cuûa hôïp chaát höõu cô trong nöôùc:
• Caøng nhieàu nhoùm –OH ñoä tan trong nöôùc caøng
lôùn.
• Soá ngtöû C trong phaân töû caøng lôùn ñoä hoøa tan
trong nöôùc caøng giaûm.

27
Lieân keát hydro

Lieân keát hydro

28
 Aûnh höôûng cuûa aùp suaát leân ñoä tan cuûa chaát khí
 Aùp suaát caøng cao, caøng nhieàu phaân töû khí ôû gaàn dung moâi, cô
hoäi tan vaøo dung moâi caøng cao. Ñoä tan cuûa khí tyû leä thuaän vôùi
aùp suaát cuûa khí.

29
Ñoä hoøa tan mol, mol/L

0,5 1,0
Aùp suaát rieâng phaàn, atm

30
Aûnh höôûng cuûa aùp suaát leân ñoä tan cuûa chaát khí

Ñònh luaät Henry: Ck  kpk

k: haèng soá Henry (mol/L.atm). Ck - ñoä hoøa tan cuûa khí (mol/L), pk - aùp
suaát rieâng phaàn của khí trên dung dịch (atm)

Với mỗi chất khí, tại một nhiệt độ nhất định, độ hòa tan
của nó trong một dung môi nào đó tỷ lệ với áp suất của
nó trên dung dịch.
Aùp suaát ít aûnh höôûng ñeán ñoä tan cuûa chaát loûng vaø
chaát raén.

31
Độ tan của Nitơ nguyên chất trong nước ở 25oC, 1atm là
6,8.10-4mol/l. Tính nồng độ của Nitơ tan trong nước tại
áp suất khí quyển, biết áp suất riêng của N2 trong khí
quyển là 0,78atm

Giá trị hằng số k = c/p = 6,8.10-4 mol/l.atm

Độ tan (nồng độ mol) của khí N2 trong nước tại pkhí quyển
C = k.p = 6,8.10-4x0,78 = 5,3.10-4 mol/l

32
Aûnh höôûng cuûa aùp suaát leân ñoä tan cuûa chaát khí
•Nöôùc gas ñöôïc ñoùng chai ôû aùp suaát PCO2 > 1 atm. Khi môû
chai, aùp suaát PCO2 giaûm neân ñoä hoøa tan cuûa CO2 giaûm. Khí
CO2 thoaùt ra khoûi dung dòch. Nöôùc suûi boït.

Thợ lặn khi lặn thì khí N2 trong máu tích tụ khi trồi lên nhanh, khí N2
thoát ra nhanh tạo bọt và làm nghẽn mạch máu -> trồi lên từ từ
33
 Aûnh höôûng cuûa nhieät ñoä

 Khi nhieät ñoä taêng, ñoä

hoøa tan cuûa phaàn lôùn
caùc chaát raén ñeàu taêng.
Ñöôøng tan nhieàu hôn
khi ñun noùng.
 Vôùi moät soá ít chaát, ñoä
hoøa tan giaûm khi nhieät
ñoä taêng (Ce2(SO4)3).

34
Aûnh höôûng cuûa nhieät ñoä
Ñoä hoøa tan cuûa chaát khí
trong nöôùc giaûm khi nhieät
ñoä taêng.
Khi nöôùc hoà quaù noùng, ñoä
tan cuûa O2 vaø CO2 giaûm, baát
lôïi cho ñoäng thöc vaät döôùi
nöôùc (oâ nhieãm nhieät).

35
S, g/100g H2O

Dd chöa
Dd quaù baõo hoøa
baõo hoøa

S, mM
Nhieät ñoä, oC

Khí trong nöôùc

Raén trong nöôùc
36
 Hôi baõo hoøa; aùp suaát hôi (baõo hoøa).

 Caùc phaân töû chaát loûng coù ñoäng naêng khaùc nhau. Caùc
phaân töû coù ñoäng naêng cao seõ thoaùt ra khoûi beà maët
thoaùng, ñi vaøo pha khí, taïo neân pha hôi cuûa chính chaát
loûng ñoù treân beà maët thoaùng. Hôi naøy goïi laø hôi baõo hoøa
(taïi T xaùc ñònh). Aùp suaát rieâng phaàn cuûa chaát trong pha
hôi baõo hoøa goïi laø aùp suaát hôi baõo hoøa (goïi taét: aùp
suaát hôi).

37
 Sự bay hơi của chất lỏng
Áp suất hơi

38 38
 Sự bay hơi của chất lỏng
Áp suất hơi
 Các yếu tố ảnh hưởng đến sự bay hơi của chất lỏng
• Nhiệt độ: to tăng → sự bay hơi tăng
• Diện tích bề mặt tăng → sự bay hơi tăng
• Lực tương tác phân tử thấp → dễ bay hơi
 Nhiệt hóa hơi: A (lỏng) → A (khí) ∆Hevaporation > 0
• Lực tương tác phân tử thấp → nhiệt hóa hơi nhỏ

39 39
 Sự bay hơi của chất lỏng
Áp suất hơi bão hòa của chất lỏng
 Là áp suất khi hệ đạt cân bằng: lỏng  hơi
• Lực tương tác phân tử thấp → áp suất hơi cao, nhiệt bay hơi nhỏ
• Nhiệt độ tăng → áp suất hơi tăng
• Nhiệt độ sôi (normal boiling point): là nhiệt độ ở đó áp suất hơi
bão hòa là 1 atm = áp suất khí quyển

 Phương trình Clausius – Clapeyron: 40

 Giản đồ pha
Các điểm quan trọng
 A: Điểm ba (triple point):
3 pha cùng tồn tại
 B: Điểm tới hạn (Critical
point): không phân biệt
được lỏng – hơi
 Trên nhiệt độ tới hạn:
không thể hóa lỏng chất
khí được

41
 Giản đồ pha
Giản đồ pha của H2O và CO2

Nước đá nóng chảy, sôi ở 1 atm CO2 rắn thăng hoa ở 1 atm

42
 Nhiệt độ sôi và nhiệt độ đông đặc
Áp suất hơi của chất lỏng
 Định luật Raoult

PA = xA × P0A

 PA: áp suất hơi của dung môi

A trong dung dịch
 xA: tỷ lệ mol của dung môi A
 P0A: áp suất hơi của dung môi
tinh khiết
Ứng dụng: trong chưng cất
Đồ thị biểu diễn cân bằng lỏng ↔ hơi
của dd benzen & toluen ở 1atm

43
Taêng nhieät ñoä soâi
 Khi naøo chaát loûng soâi?
 Chaát loûng soâi khi aùp suaát hôi baõo hoøa baèng pkhí quyeån.

44
 Taêng nhieät ñoä soâi
 Chaát tan khoâng bay hôi laøm giaûm aùp suaát hôi baõo hoøa, do ñoù
laøm taêng nhieät ñoä soâi (Tb ).
 Dung moâi seõ hoùa hôi khi soâi.
P Dung moâi
Tb  Tb  T  Kb m
b
o P Dung dòch

Kb : Haèng soá nghieäm soâi,

chæ phuï thuoäc vaøo baûn chaát L
cuûa dung moâi R

m: noàng ñoä molan cuûa chaát Hôi

tan
T
Tb: Tsôi của dung dịch
Tf Tof Tos Ts
Tbo: Tsôi của dung môi tinh chất
45
 Giaûm nhieät ñoä ñoâng ñaëc
Dung dòch keát tinh ôû nhieät ñoä thaáp hôn so vôùi dung moâi
tinh khieát: Tf
Tf  T  T f  K f m
f
o

Kf : Haèng soá nghieäm

laïnh (đông), chæ phuï
thuoäc vaøo baûn chaát
cuûa dung moâi

m : noàng ñoä molan

cuûa chaát tan (mol/kg)
Tf : Tđông đặc của dd
Tof: Tđông đặc của d. môi
tinh chất

46
 “ Độ tăng nhiệt độ sôi và hạ nhiệt độ đông đặc của dung
dịch loãng chất tan không điện ly tỷ lệ thuận với nồng độ
molan chất tan trong dung dịch”-ĐL Raoult

Tb  Tb  T  Kb m
b
o
Tf  T  T f  K f m
f
o

VD: Tìm nhiệt độ bắt đầu sôi của dung dịch 9g

glucozơ C6H12O6 hòa tan trong 100g nước, biết hằng
số nghiệm sôi của nước là 0,52oC.kg/mol

Nồng độ molan của dd glucozơ = (9/180)x(1000/100)=0,5mol/kg

Độ tăng nhiệt độ sô của dd ∆Tb = 0,52x0,5 = 0,26oC
Nhiệt độ sôi của dung dịch ở 760mmHg là: 100+0,26=100,26oC

47
 Hằng số nghiệm lạnh, nghiệm sôi ở p = 1atm

Dung môi Nhiệt độ Kf(oC/m) Nhiệt độ Kb (oC/m)

đông đặc sôi (oC)
(oC)
H2O 0 1,86 100 0,52
Benzen 5,5 5,12 80,1 2,53
Etanol -117,3 1,99 78,4 1,22
Ethylene glycol (EG) là một chất chống đông và làm mát động cơ
xe hơi. Nó hòa tan trong nước và ít bay hơi, Tos=197oC. Tính
Tođông đặc và Tb của dung dịch chứa 651g EG trong 2505g nước?
(MEG=62,07g/mol)
Tf = -7,8oC Tb = 102,2oC
48
Hòa tan 2,76g glyxerin trong 200g nước, nhiệt độ bắt đầu
đông đặc của dd là -0,279oC. Xác định phân tử lượng của
glyxerin? Hằng số nghiệm lạnh của nước là 1,86oC/m

Nồng độ molan của dd glyxerin: (2,76/M)x(1000/200) mol/kg

Áp dụng công thức: 0,279 = 1,86x(2,76/M)x(1000/200)
→ M = 92 g/mol

49
 Nhiệt độ sôi và nhiệt độ đông đặc

Định luật Raoult

 Đối với dung dịch điện ly, độ tăng To sôi hay độ giảm To đông của dung
dịch phải xét thêm hệ số Vant’ Hoff i
∆Tb = i.Kb.Cm ∆Tf = i.Kf.Cm

 i = số mol tiểu phân ion/số mol chất tan

 Kb và Kf là hằng số nghiệm sôi và hằng số nghiệm đông (lạnh) của dung môi

50
Hieän töôïng thaåm thaáu
Maøng baùn thaåm: chæ cho moät soá chaát ñi qua.
Td: maøng teá baøo.
Thaåm thaáu: laø quaù trình di chuyeån cuûa dung moâi töø nôi
coù noàng ñoä dm thaáp sang nôi coù noàng ñoä cao.
Td: Caây huùt nöôùc töø ñaát nhôø aùp suaát thaåm thaáu…

Dd •Cheânh leäch aùp suaát

loaõng giöõa hai nhaùnh laøm
Dd ñaëc
cho thaåm thaáu döøng
Maøng baùn laïi.
thaåm

51
 Aùp suaát thaåm thaáu
 Aùp suaát thaåm thaáu , laø aùp suaát caàn thieát ñeå ngöøng thaåm
thaáu.
 Thaåm thaáu laø quaù trình töï xaûy ra.

 V  nRT
  CRT h
 áp suất thẩm thấu (atm)
C nồng độ mol
R hằng số khí lý tưởng
0,082 l.atm.mol-1.K-1
T nhiệt độ (K) A - dung dòch; B - dung moâi
52
“Áp suất thẩm thấu của dung dịch có độ lớn bằng áp suất gây
bởi chất tan, nếu như ở cùng nhiệt độ đó, nó ở trạng thái khí
và chiếm thể tích bằng thể tích dung dịch” - ĐL Van’t Hoff

V  nRT

Hòa tan 35g Hemoglobin (Hb) vào một lượng nước vừa đủ
để được 1l dung dịch. Áp suất thẩm thấu của dung dịch đo
được là 10mmHg tại 25oC. Tính MHb?
π = 10/760 atm
V=1L
m = 35g T=298K → M=6,5.104 g/mol
R = 0,082l.atm/mol.K
53
 Áp suất thẩm thấu của dung dịch
Áp suất thẩm thấu

 Đối với dung dịch điện ly: số tiểu phân trong dung dịch nhiều hơn
Bổ sung thêm hệ số Vant’ Hoff i

 i = số mol tiểu phân ion/số mol chất tan

R: hằng số khí lí tưởng = 0,082 l.atm/mol.K
 = iRCT 

 C: nồng độ mol/L của dung dịch

 T: nhiệt độ K của dung dịch

54
Öùng duïng cuûa thaåm thaáu
 Muoái döa.
 Muoái, ñöôøng duøng ñeå baûo quaûn thöïc phaåm: vi khuaån
trong moâi tröôøng ñoù seõ bò maát nöôùc maø cheát.
 Thaåm thaáu ngöôïc
 Neáu aùp leân dung dòch aùp suaát lôùn hôn aùp suaát thaåm
thaáu thì nöôùc seõ thaåm thaáu qua maøng ra khoûi dung
dòch.

55
Thaåm thaáu ngöôïc

p > 

Dd
Dd ñaëc loaõng

Maøng baùn
thaåm

56
Öùng duïng thaåm thaáu ngöôïc ñeå ñieàu cheá nöôùc ngoït töø
nöôùc bieån.

Nöôùc tinh khieát Nöôùc bieån

Maøng baùn thaåm

57
Bài tập áp dụng
Trộn 100 g dung dịch NaCl 10% với 50 g dung dịch NaCl
40%. Tính nồng độ % của dung dịch thu được?
ĐA: 20%

Có 2 ℓ dung dịch HNO3 1,1 M, thêm vào đó 0,2 mol HNO3 rồi
thêm tiếp nước cho đủ 3 ℓ. Tính nồng độ mol của dung dịch thu
được?
ĐA: 0,8 M
Có dung dịch 0,1 M của chất tan không điện ly, không bay hơi ở
0oC. Tính áp suất thẩm thấu của dung dịch trên?
ĐA: 2,24 atm
58
 Bài tập áp dụng
Hòa tan 2,5 g đường saccarozơ C12H22O11 vào nước được 205 mℓ dung
dịch. Ở 65oC, tính áp suất thẩm thấu của dung dịch?
ĐA: 0,989 atm
Cho 3 dung dịch, mỗi dung dịch chứa 10 g chất tan C6H12O6,
C12H22O11 và C3H8O3 trong 1 ℓ nước. Sắp xếp theo thứ tự tăng
dấn áp suất thẩm thấu của các dung dịch trên?
ĐA: π(C12H22O11) < π(C6H12O6) < π(C3H8O3)
Có 3 dung dịch, mỗi dung dịch chứa 10 g chất tan C6H12O6,
C12H22O11 và C3H8O3 trong 1 kg nước. Sắp xếp theo thứ tự tăng dần
độ hạ nhiệt độ đông đặc của các dung dịch trên?
ĐA: Tf (C12H22O11) <Tf (C6H12O6) <Tf (C3H8O3)

59
 Chương IX
TRẠNG THÁI KHÍ

0903706762

60
 So sánh trạng thái rắn - lỏng - khí

Hình dạng, thể tích Có hình dạng, thể tích Hình dạng của bình Khuếch tán  không
nhất định chứa, có thể tích nhất có hình dạng và thể
định tích nhất định

Sắp xếp các phân tử Trật tự Bất trật tự Bất trật tự

Ghi chú: chỉ xét chất khí với các tiểu phân là phân tử
61
 Mô tả 3 trạng thái rắn - lỏng - khí

sôi, bay hơi

nóng chảy (melting, fusion) (boiling, vaporization, evaporation)
Rắn Lỏng Khí
đông đặc, hóa rắn (freezing) ngưng tụ, hóa lỏng (condensation)

thăng hoa (sublimation)

ngưng tụ (deposition)

62
Vài tính chất của chất khí

• Khí có tính khuếch tán, giãn

nở  tràn ra môi trường
chung quanh  dùng áp
suất thích hợp để giữ khí
trong bình chứa
• Khí có thể giãn nở không
giới hạn và khuếch tán vào
nhau  hỗn hợp các khí
luôn là hỗn hợp đồng nhất và
chiếm đầy bình chứa
• Tính chất của khí được xác
định bởi: số mol (n), áp suất
(P), nhiệt độ (T), thể tích (V)

63
Các định luật về chất khí

Đơn vị đo của các đại lượng đặc trưng cho khí

• Áp suất:
1 atm = 760 mmHg (0oC) = 760 torr
= 1,01325.105 Pa = 1,01325 bar
• Nhiệt độ:
0oC = 273 K
• Thể tích:
1 L = 10-3 m3

64
Định luật Boyle

PV = k hoặc V  1/P
Đối với lượng khí nhất định, nhiệt độ không đổi: P1V1 = P2V2

65
Định luật Charle

V=kT

- Đường A, B, C: biểu diễn khí ở các áp suất khác nhau

- Đường D: khí hóa lỏng ở 50oC

66
Định luật Avogadro
Định luật Avogadro: cùng nhiệt độ và áp suất, các thể tích khí bằng nhau chứa
cùng số phân tử như nhau: Vn

STP (điều kiện chuẩn): 0oC, 1 atm, mỗi mol khí chiếm 22,414 L

67
Định luật khí lý tưởng

Khí lý tưởng (Ideal gas):

- Theo chính xác cả 3 định luật khí
- Khí ở áp suất khá thấp và nhiệt độ khá cao
- Các phân tử khí ở khá xa nhau  tương tác nhau không đáng kể

Phương trình trạng thái khí lý tưởng

PV = nRT

n: số mol khí
R: hằng số khí lý tưởng

R = 8,31 J mol-1 K-1

R = 0,082 L atm mol-1 K-1

68
Ứng dụng của định luật khí lý tưởng

- Xác định khối lượng mol của khí:

PV = mRT / M

- Khối lượng riêng của khí:

d=m/V

69
 Hỗn hợp khí

Hỗn hợp khí:

- Số mol: ntong = nA + nB + nC + …
- Áp suất: Ptong = ntong RT / V
= nART/V + nBRT/V + ….
- Định luật Dalton:
Ptong = PA + PB + PC + …
(Pi: áp suất riêng phần của khí i)
- Phân mol (mole fraction, X):
Xi = ni / ntong = Pi / Ptong

70
Thuyết động học phân tử (kinetic molecular theory)

• Khí gồm các phân tử cách biệt, kích thước phân tử tương đối khá nhỏ so
với khoảng cách giữa các phân tử khí ( hầu hết không gian là rỗng)
• Các phân tử khí liên tục chuyển động theo các hướng khác nhau với tốc độ
khác nhau
• Sự va chạm giữa các phân tử khí với nhau và với thành bình là va chạm
đàn hồi, các phân tử khí trao đổi năng lượng khi va chạm, nhưng tổng năng
lượng được bảo toàn
• Khi không có sự va chạm, các phân tử khí không tương tác với nhau, hay
nói cách khác, chúng chuyển động thẳng đều 71
Phân bố vận tốc phân tử của các khí khác nhau

Nhiệt độ như nhau  phân tử càng nặng, tốc độ càng chậm

72
 Diffusion: sự khuếch tán khí trong một không gian nào đó, hay trong sự trộn
lẫn các khí
 Effusion: sự thoát ra của các phân tử khí qua các lỗ nhỏ (hoặc miệng bình
nhỏ)  Định luật Graham: r M
1  2
r2 M1

r: rate (vận tốc) 73

Khí thực

- Các phân tử khí có kích thước  không gian thực sự cho các phân
tử di chuyển là (V – nb)
- Các phân tử khí thực có thể có tương tác với nhau (khi va chạm) 
áp suất khí thực là (P + n2a/V2)

Phương trình trạng thái khí thực

(phương trình Van der Waals)

74