İZMİR BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ

İTFAİYE DAİRESİ BAŞKANLIĞI

YANGIN VE DOĞAL AFET EĞİTİM MERKEZİ

YANGIN SÖNDÜRME ARAÇ GEREÇ VE MALZEME BİLGİSİ

 Kentler ürettikleri kültürel, sosyal, çevresel ve ekonomik değerleri ile zenginleşir ve
kendilerine özgü kent kimliklerini kazanır. Bu kimliği kazandıran ve geleceğe miras olarak bırakan
da, o kentte yaşayan insanlardır.

Geçmişi 8500 yıl öncesine uzanan, tarihi boyunca birçok uygarlığa ev sahipliği yapmış ve
her birinin izlerini bugüne kadar taşımış olan İzmir kenti, özgün kimliği, köklü tarihi ve zengin
mirası ile dünya kentleri arasında müstesna bir yere sahiptir. Böyle bir kentte yaşamanın
ayrıcalığı bir yana, bu mirası koruyup daha da zenginleştirmek gibi ağır bir sorumluluğu taşıyor
olmanın da bilincine sahibiz.

Günümüzde doğal, teknolojik ya da insan kaynaklı afetler sonucunda ortaya çıkabilecek

zararların insan hayatı, mal, mülk ve çevre açısından çok büyük boyutlarda olabileceği daha iyi
anlaşılmıştır. Yaşanan maddi ve manevi kayıplar, her toplumun bir eylem planına sahip olmasını
ve afetler karşısında zarar azaltma çalışmalarına özel önem vermesini gerektirmektedir.

Hayatın en zor mesleklerinden biri olan itfaiye mesleği de bu riskleri en aza indirmek için 7
gün 24 saat görev yapmaktadır. Güzel İzmir ve İzmirlilerin daha güvenli ve huzurlu bir yaşam
sürmeleri için çalışmalarını sürdüren İtfaiye Dairesi Başkanlığımız, afetlerle mücadelede en iyi
yolun afet ve yangın öncesi yapılan eğitimler olduğunun farkında olarak çalışmaktadır.

Son teknolojik ekipmanlar ve araçlarla gücünü arttıran İzmir İtfaiyesi, emek gücünün de
aynı oranda gelişimini sağlamaktadır. Hizmet içi eğitimlerle personelini her türlü olaya hazırlayan
İtfaiye Dairesi Başkanlığımız, elinizdeki bu çalışma ile de tüm personele rehberlik edecek bir eser
ortaya koymuştur. YANGIN SÖNDÜRME ARAÇ GEREÇ VE MALZEME BİLGİSİ adlı bu eserin hem
İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiyesi'ne hem de ülkemiz itfaiyeciliğine iyi bir rehber olacağını
umuyorum.

Bu çalışmada emeği geçen tüm çalışma arkadaşlarıma teşekkür ederken, tüm

hemşerilerime de kazasız, yangınsız ve afetsiz günler diliyorum.

AZİZ KOCAOĞLU
İZMİR BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANI
Kitabın hazırlanmasında emeği geçenler

İtfaiye Daire Başkanı

Serdar YÜCEL

İtfaiye Eğitim Şube Müdürü

İsmail ÖZGÜLTEKİN

İtfaiye Eğitim Çavuşu

Mesut TOPAL

İtfaiye Eri

Ferdi GÖLCÜK
 İÇİNDEKİLER

• Hortumlar

• Hortum Açma ve Toplama İşlemi

• Fikrasyon

• Redüksiyon

• Adaptör (Ara rekor)

• Rekor Anahtarı

• Çarık

• Monitörler

• Basınç Düşürme Sayacı

• Lanslar

• Su Lansları

• Köpük Lansları

• Hafif Köpük Jeneratörü (Turbex)

• Köpük Jeneratörü

• Köpük Melanjörü

• Espektör

• Şaplak

• Hava Aspiratörleri

• Portatif Söndürme Cihazları

 İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

1. HORTUMLAR

Alıcı Hortumlar:

İtfaiye literatüründe ‘’A’’ Tipi Hortumlar Alıcı Hortumlar olarak adlandırılır. Büyük çaplı
yangınlarda su temini sağlayabilmek için; deniz, göl, havuz gibi su kaynaklarından
Motopomp ve Su motoru olarak tabir edilen araçlarla su takviyesi yapmak amacıyla
kullanılır.

Verici Hortumlar: B tipi hortumlar

C tipi hortumlar
D tipi hortumlar olmak üzere üç çeşittir.

B VE C TİPİ HORTUMLAR
B Tipi (Verici) Hortumlar:

Suyun yangın yerine taşınmasını sağlayan hortumlardır. İçi kauçuktan ve poliüretandan

yapılmaktadır. Dış kısımları iplik veya dayanıklı kauçuktan üretilmektedir. Çapı 75 mm,
uzunlukları 20-25 metre, çalışma basıncı 12, patlama basıncı 50 bardır.

C Tipi (Verici) Hortumlar:

Yangın mahallinde müdahale amaçlı

kullanılan hortumlardır. Yangınlarda dahili
alanlara girişlerde kullanılan, içi kauçuktan ve
poliüretandan yapılmış hortumlardır. Dış
kısımları iplik veya dayanıklı kauçuktan
üretilmektedir. Çapı 42-52 mm ,uzunlukları
20 metre, çalışma basıncı 12, patlama basıncı
50 bardır.

1
İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

Hortum Açma ve Toplama İşlemi

Hortum açma işleminde hortumu açacak personel görüş alanının açık olduğu yöne doğru
hortumu kuvvetle ileriye doğru iterek açma işlemini gerçekleştirir. Hortumun açılacağı
alanda hortumun fiziksel yapısını ve işlevselliğini olumsuz yönde etkileyecek unsurların
bulunmamasına dikkat edilmelidir. Hortum toplama işlemi 2 kişi ile yapılır.

2
 İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

Hortum toplama işleminde bir personel hortum rekor uçlarını, üstteki rekor bir ayak boyu
geride olacak şekilde dengeledikten sonra hortumu saran personelin tam karşısına geçer.

3
İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

Hortum sarma işlemi hortumun katlandığı yerden başlar.

Yardımcı personel hortumu bacaklarının arasına gelecek şekilde dengeledikten sonra,

sarma işlemini yapan personelle uyumlu bir hızla geriye doğru hareket eder bunu yaparken
sarma esnasında oluşan bolluğu giderir ve hortumun düzgün sarılmasını sağlar.

4
 İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

D Tipi (Verici) Hortumlar:

Bu hortumun adı yüksek basınç hortu-
mudur. Bu hortumun içi iplik ile
örülmüş ve dışı da lastik ile güçlendiril-
miştir. 60 bar basınca dayanıklıdır.
30-60 metre uzunluğundadır. Bu
hortum sabit olarak çok maksatlı
aracın arkasında bulunan pompanın
üstündedir. Amacı ise ani müdahale
gerektiren durumlarda olaya müdaha-
le etmektir.

5
İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

Hortumların Bakım ve Kontrolü:

İtfaiyede kullanılan hortumların kullanıldığı alanlar herhangi bir malzemenin kısa zamanda
yıpranmasına neden olabilecek nitelikte alanlar olduğu için; kullanım esnasında ve özellikle
kullanma süreci tamamlandıktan sonra bakım ve temizliği yapılmalıdır. Bu uygulama
hortum ömrünün uzamasını sağlamakla birlikte müdahale zamanlarında da gelişebilecek
olumsuzlukların önüne geçilmesini sağlar. Bu nedenle;
• Hortumlar kullanma süreci tamamlandıktan sonra iç ve dış yüzeyleri temiz su ile
yıkanmalıdır.
• Yıkandıktan sonra kapalı ortamda bekletilmemeli zira çürüme ve yıpranma süreci
hızlandırılmış olur. Açık alanlarda hortum askılarına asılıp kurumaya bırakılmalı,
• Kuruma işlemi esnasında yağmur suyuna maruz kalmamasına da özen
gösterilmeli
• Söndürme işlemi esnasında veya işlem tamamlandıktan sonra hortumlarda
herhangi bir hasar olup olmadığıyla ilgili değerlendirme yapılmalı

FİKRASYON (DAĞITICI)
Yangınla mücadelede kullanılan önemli bir malzemedir. Bu malzeme itfaiye teşkilatlarında
ekibin yeterliliğine katkı sağlayan malzemelerdendir.

Yangın mücadelesinde ve Ekip çalışmasında olmazsa olmaz ekipmanlardandır. Bu sebeple

Yangınla mücadele ve Acil Durum Ekiplerinin kurulmasından sorumlu uzmanların ve
amirlerin bu malzemenin envanterlerinde varlığını sorgulaması ve bu malzemenin
olmaması halinde ekibin Yangınla Mücadelede olumsuz etkileneceğini bilmesi önemlidir.

Fikrasyon yangın mücadelesinde olay yerine gelen su hattının kollara ayrılmasını ve

ekiplerin farklı kollarda su almasını sağlayan malzemedir. Fikrasyonun dünyanın farklı
yerlerinde farklı şekilde imal edilmiş biçimlerine rastlıyoruz. Genelde tek koldan beslenen
hattı 2 yada 3 kola dağıtarak aynı anda farklı noktalara etkili müdahaleyi kolaylaştırır.
Özellikle bir yada birkaç noktadan başlayıp geometrik bir yayılım gösterme potansiyeli olan
yangınlar da olumlu yansımaları görülür.

6
 İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

FİKRASYONLAR
• Hortum karışıklığının önlenmesi ve yangına müdahale eden personelin hortumuna
suyun verilmesini veya kesilmesini kolaylaştırır.
• Siber ve küresel vanalı olmak üzere iki çeşittir.
• Normal çalışma basıncında pompadan gelen suyu üç koldan verir.
• İki C ve bir B tipi hortum ile çalışır. Soldaki C koluna birinci kol, sağdaki C koluna ikinci kol
ve ortadaki B koluna özel kol denir.
• Üç koldan çalışılırken orta koldan (B kolu) köpük işlenir.
• Kapalı alanlarda ve merdiven sahanlıklarında yangına yakın ve aynı zamanda güvenli
alana kurulur. Yüksek katlı binalarda ve çatı yangınlarında otomatik merdiven aracının
sepetine de kurulur.
• Yangına müdahale eden personel ile fikrasyon başındaki personel ve araç pompasının
başındaki personel arasında haberleşme telsizle sağlanır.
• Fikrasyon yangın yerine en yakın mesafede kurulmalı ve çıkış kolları yangın istikametinde
olmalıdır.
• Bodrum katlardaki yangınlarda ve yangının bulunduğu kat seviyesinin üzerinde fikrasyon
kurulmaz. Çökme, parlama ve patlama olabilecek yerlerde de kullanılmaz.

Siber Fikrasyon Küresel Fikrasyon

7
İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

FİKRASYON BAĞLANMA YÖNTEMLERİ

8
İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

9
İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

Redüksiyon (Toplayıcı)
İki koldan beslenen hattı tek bir hatta dönüştürmek amacıyla kullanılan malzemedir.
Araçlara su takviyesi yapılırken kullanılır. Kollar 110 mm ve 75 mm çapındadır. Aynı anda
farklı noktalara yapılan müdahalelerde araç pompasını beslemek amacıyla aracın Ala
girişine takılır. Yine malzemenin içinde bulunan ‘’Klepe’’ sistemi sayesinde suyun geri
kaçmasını önler.

Adaptörler (Ara rekor)

Malzemenin isim kökünden de anlaşılacağı üzere ‘’adaptasyon’’ sözcüğünün türevi olarak
karşılık bulmaktadır. Çıkışları ve bağlantı noktaları birbirinden farklı ebat ve çaplarda olan
hidrant, hortum, fikrasyon ve lansların birbirilerine bağlantılarını sağlamak amacıyla
kullanılan gerecin adıdır.

10
 İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

Rekor Anahtarı
Rekor anahtarları hortumları birbirine bağlarken, hidrantlara bağlantı yaparken, ala
hortumlarını bağlarken ve her bağlantı sonrası işlem tamamlandıktan sonra sökülmesi zor
olan bağlantı noktalarında etkili bir yardımcıdır.

Çarık
İtfaiye müdahale işlemleri esnasında, gerek müdahalenin yapıldığı arazinin olumsuz
koşulları gerekse hortumların kendilerinden kaynaklı olumsuzluklardan dolayı, yırtılma,
yarılma veya patlaklar meydana gelebilir. Bu tarz olumsuzluklar müdahaleyi de sekteye
uğratıp tahribatın artmasına sebep olabilir. Böyle zamanlarda ‘’Çarık’’ bir çeşit yama vazifesi
görüp müdahalenin tamamlanma sürecine katkıda bulunur.

11
İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

Monitörler
Yangın mahalline yaklaşmanın ciddi riskler taşıdığı veya fiziki ortamın uygun olmadığı
durumlarda kullanılan İnsansız müdahale aracıdır. Manuel ve uzaktan kontrole olanak
sağlayan kumanda panelli modelleri mevcuttur.

Merdivenli araçlar üzerinde bulunan, seyyar ve Yangın müdahale araçları(Arazöz) üzerinde

bulunan monitörler olmak üzere 3 farklı şekilde bulunurlar.

Merdivenli Araç Monitörleri

Merdivenli araç üzerinde bulunan sepete monte edilir.
Özellikle yüksek yerlerde gerçekleşecek müdahalelerde
etkili ve verimli çalışmaya esas teşkil eder. Sepet
içerisinde bulunan personel tarafından kumanda edilir.

12
 İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

Yangın Müdahale Araçları Üzerinde Bulunan Monitörler

Araç üzerine sabitlenmiş ve insansız müdahalelerde kullanmaya elverişli monitörlerdir.
Yanıcı maddenin niteliğine göre monitör üzerinden su ve köpük uygulanabilir. Çok uzak
mesafelere kadar ulaşması güvenlik açısından kolaylaştırıcı bir unsurdur. Özellikle
endüstriyel yangınlarda yakın mesafelerden insan unsuruyla müdahale etmenin ciddi
riskleri olabilir. Böyle zamanlarda araç üzerinde bulunan monitörler tehlikeyi önlemede
yardımcı olur.

Seyyar Monitörler
Müdahale esnasında gelişebilecek durumlara göre(olumlu-olumsuz) monitörlerin hızlı yer
değiştirmeleri gerektiğinde kolaylaştırıcı bir unsur olarak kullanılabilir. Özellikle araç giriş
çıkışının veya yaklaşmasının uygun olmadığı sahalarda kullanılır.

13
İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

Salınımlı Monitör
Suyun boru mekanizması içerisinde ileri akışkanlık özelliklerine sahip manuel olarak
çalıştırılan su, sis, jet, köpük monitörleri püskürtme yöntemiyle su veya köpük iletimi ile atış
aralığını üst düzey verim alabilecek şekilde kullanıma olanak sağlar. Hafif ağırlığa sahip olup
paslanmaz özellikte dizayn edilmiş özelliktedir.

BASINÇ DÜŞÜRME SAYACI

• Ağırlık : 5.25 kg

• Hafif alaşımlı, piston kontrollü otomatik

drenajlıdır.(donmaya karşı dayanıklı )

• Her yana dönebilen özelliğe sahip B rekor

girişlidir.

• DIN 14303 normlarına sahip içeri dışarı su

verebilen bir özelliği vardır.

• Bir musluğu açtığınızda valf kendini faaliyet

sırasında temizliyebilir.
• İstediğimiz basınca ayarlıyabileceğimiz ayar halkasına sahiptir.

• 0 ile 16 bar arası ayar yapılabilir.

14
 İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

LANS (Nozul)
Su ve köpük işleyebilen özelliklerine göre iki grupta değerlendirilir. Bunun yanında hem
köpük hem su işleme özelliğine sahip lans’larda bulunur. Lanslar kullanım amçlarına göre
farklı isimlerle anılır.

Musluklu Lans
Suyu jet ve pulverize uygulama imkanı verir. Turbo lanslara göre kullanım alanı sınırlı
olmakla birlikte etkili soğutma yapmaya uygundur. Su perdesi yapma kolaylığı sayesinde
personeli sıcaklık duman etkisinden korur.

Nepiro Lans
Sis, Tabanca, Lans parça ve unsurlarının İngilizce karşılığının kısaltılmış biçimiyle ‘’Ne Pi Ro’’
şeklinde ifade edilir. Araç üzerinde monte edilmiş olan D tipi lastik hortumlara sabitlenmiş
olarak bulunur. Jet ve pulverize müdahale imkanı verir. Kontrol etmesi nispeten kolaydır.
Temas halinde olduğu D tipi hortumla Hızlı müdahale aparatı olarak değerlendirilir. Çok
yoğun su veya köpük müdahalesi gerektirmeyen yangınlarda pratik bir araçtır.

15
İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

Turbo Lanslar

3 Kademeli Turbo Lans

Su açma kapama işlemi lans üzerinde bulunan kolu ileri geri hareket ettirerek yapılır. Jet ve
pulverize su işlemeye imkan verir. Pulverize müdahale açısı 120 dereceye kadar çıkar. B ve C
tipi rekor bağlantılarına uygun çeşitleri vardır.

Dirsekli Turbo Lans

Müdahale edecek personelin kol ve dirseklerinden destek sağlayıp müdahale etmesi için
tasarlanmıştır.B ve C tipi rekor bağlantılarına uygundur. Jet ve Pulverize müdahale etmeye
elverişlidir. 120 dereceye kadar bir açıyla sis pulverize çalışması yapılabilir.

16
 İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

Tetik Lans
Suyu kademeli ve kademesiz verme imkanı sağlar. Kademeli su verme imkanı olan tetik
lans’lar geri tepme yapmaz. Pratik kullanma imkanı vardır. Özellikle kapalı alan
yangınlarında kapıyı acma kapama sürecinde tek veya daha fazla yapılan atışlarla duman
soğutması yapmaya elverişlidir.

Lans-Hortum Adaptasyon İşlemi

17
İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

Hortum ve lans(nozul) adaptasyon işlemi yapılırken rekor uçlarındaki tırnakların karşısına

denk gelen uygun boşluklara yerleştirilmesi sağlanır. Rekorlama işlemi tamamlandıktan
sonra kontrol edilip tırnakların yerlerine oturduğundan emin olunmalıdır. Lans Hortum
Adaptasyon Süreci tamamlandıktan Sonra Su kanalını açma-kapama işlemi Lans üzerindeki
mekanizmadan yapılabilir.

KAPALI AÇIK

Büyük çaplı yangınlarda, aynı anda farklı noktalardan yapılan müdahalelerde Lans (Nozul)
Suyun değişik açılarla; Pulverize (yağmurlama), ya da jet (Tazyikli) müdahalesine olanak
sağlar.

18
İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

19
İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

Sis Lans
Suyu etkili bir perdeleme yapmak amacıyla kullanma imkanı sağlar. Sıcaklık ve duman
etkisinden korunmaya yardımcı olur. Çok yoğun su uygulamanın sıkıntı yaratacağı
durumlarda az miktarda suyla sis müdahalesi sağlar.

Geniş Ağızlı Pulverize Uzun ve Kısa Lanslar

Yangın mahalline yaklaşmada kolaylık sağlar. Duman gaz ve sıcaklık etkisine karşı etkili
koruyucudur. Uzun lanslar araç yangınları gibi komplike vakalarda verimli müdahale imkanı
sağlar.

20
 İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

Kama Lans
Samanlık gibi gözenekli ve üst üste yığılmış
maddelerin bulunduğu ortamlarda içten içe
yanmalara müdahale etmede oldukça etkili bir
malzemedir. Ayrıca kağıt balyaları ot gibi
yangınlarda da kullanılması sonuca ulaşmada
kolaylık sağlar.

Perde Lans
Yangın müdahale aşamasında açığa çıkan yanma
ürünlerinden(alev, ısı, ışık, duman ve gazlar)
korunmak ve bunlara karşı adeta bir kalkan
oluşturmak amacıyla kullanılan bir malzemedir. Su
perdesi yapma özelliği ile yangın mahalline güvenli
yaklaşmayı ve söndürme işlemini kolaylaştırıcı bir
işlevi vardır.180 derecelik bir açı yaparak; açının
başlangıç ve bitiş noktası düz bir zeminde hiç
boşluk yaratmayacak bir şekilde bariyer oluşturur. 5-16 bar çalışma basıncına sahiptir.
Ayrıca soğutma amacıyla da kullanılabilir. Portatif ve sabit olanları mevcuttur.

21
İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

Köpük Lansları
Ağır Köpük Lansı: B (110) ve C (85) tipi hortumlara
adapte malzemedir. Uygulama da kullanılacak köpük
doğrudan tanktan ya da lans’a gelen hortum ve önceki
hortum arasında ‘’Melanjör’’ karıştırıcı kullanılarak
ulaşabilir. Lansa ulaşan hortum içerisindeki su ve köpük
konstantresi, nozul boru üzerindeki delikler marifetiyle
hava karışımını sağlayarak köpük elde edilmesini sağlar.

22
İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

23
İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

Orta Köpük Lansı: B (110) ve C (85) tipi hortumlara adapte malzemedir. Sentetik köpük
konsantrasyonu kullanılır. Köpük oluşturma süreci ağır köpük lansına benzemekle beraber,
hava karışımı için gerekli havayı, lansın hortum bağlantı tarafındaki boşluktan aldığını
söyleyebiliriz.

24
 İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

Hafif Köpük Jeneratörü (Turbex)

Ağır ve orta köpük lanslarına göre hacim olarak daha büyük olmasına rağmen (yaklaşık 55 kg
dır) taşınması kolay olan bir ekipmandır. Dakika da 80-200m3 köpük tahliyesi
yapabilmektedir. Kapalı hacimli bir köpük konsantre haznesinin içerisine bir daldırma
hortumu daldırılıp; bir ucuda jeneratöre karışımın yapılacağı bölgeye doğru basınçlı bir
şekilde hareket eder. Dakikada 4.5-5 litre köpük konsantresi (Deterjan) harcar.Hortum
bağlantısı yapılıp su verme işlemi başlayınca, hava su ve deterjan karışımı sağlanıp köpük
uygulama işlemi başlar. Sentetik köpük kullanılır, Aspirasyon ya da vantilasyon yaparken su
bağlantısı yapılırsa çıkış vanası açılarak suyun geri dönüşümü sağlanır. Su girişi ile çalışan su
tribünü pervaneleri sayesinde kapalı alanlarda havanın hareketini sağlar.

25
İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

Köpük Jeneratörü
Ağırlığı Turbex jeneratöre yakın olmakla birlikte taşınması nispeten kolaydır. Dakikada
yaklaşık 50 m3 köpük üretebilmektedir. Havayı itme ve çekme yetisinden dolayı, hem
aspiratör hem vantilatör olarak kullanılmaktadır. Yüksek sıcaklığa dayanıklı malzemeden
imal edilmiştir.4 ila 8 bar çalışma basıncına sahiptir.

26
 İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

Köpük Melanjörleri
Su ve deterjan karışımını sağlar. Köpük oluşum sürecinin ilk aşamasıdır. Z2 , Z4 ve Z8 olmak
üzere 3 farklı çeşidi vardır. B ve C tipi rekor girişleri vardır. Köpük melanjörü köpük
karışımının yoğunluğunu, melanjör üzerindeki dairesel vana aracılığıyla ayarlayabilmektedir.
Orta ve ağır köpük lansları ile kullanılır.

Espektör
Henüz başlangıç safhasında, küçük çaplı yangınlarda
yoğun su kullanımı gerektirmeyen durumlarda pratik
bir sulu söndürme aracıdır.10lt civarında bir su taşıma
kapasitesi vardır. Küçük çaplı ot, ağaç, kanepe, koltuk,
masa vs katı madde yangınlarında kullanılır.

27
İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

Şaplak
Özellikle orman yangınlarında maliyet gerektirmeyen bir söndürme gerecidir. Kaz ayağına
benzer şekliyle yanan bölgenin üzerine vurularak alevlerin bastırılmasını sağlar. Kullanımı
oldukça pratiktir. Şekil olarak birbirine benzemekle birlikte farklı malzemelerden imal
edilmektedir. (plastik ve metal)

Hava Aspiratörleri
Kapalı alan yangınlarında ortama birikmiş dumanı tahliye etmeye ve temiz hava
sağlanmasına yardımcı olur. 220w ve 380w elektrikle çalışabilen yapıda olanları mevcuttur.
Yüksek sıcaklık tehlikesinin bulunduğu ortamlarda kullanılabilir.

28
 İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

PORTATİF SÖNDÜRME EKİPMANLARI

A- Kuru Kimyevi Tozlu Portatif Söndürme Cihazı

Yangının en az maddi zararla ve can kaybına neden olmadan söndürülmesinde en önemli
husus anında müdahaledir. Anında müdahale için kolay taşınabilir ve kullanması basit
söndürme cihazları mevcuttur. İş yerlerinde, araçlarımızda ve evlerimizde bu cihazların
bulundurulması bu anlamda kolaylık sağlar.

Değişik maddelerin değişik

söndürme cihazları olup, hangi
maddeye ne tür bir cihazla
müdahale edeceğimizi çok iyi
bilmemiz gerekmektedir.
Cihazlar ve kullanıldığı
yangınları şu şekilde görebiliriz:

1- BC Tozları
B ve C sınıfı yangınları söndürmede etkili olan ve piyasada bulunan BC tozların ana
bileşiminde Sodyum Bikarbonat, Potasyum Bikarbonat ve Potasyum Klorür, Potasyum
sülfat, Potasyum sülfat - Kalsiyum karbonat, Sodyum bikarbonat - Kalsiyum karbonat
tozlarıdır. Parlayıcı sıvılarda yapılan deneylerde yanan bölge için serbest kökler vardır.
Yanmanın devam edebilmesi için bunların birbirleri ile reaksiyona girmeleri gerekmektedir.
BC tozları yangın alanına verildiğinde bu reaktif maddelerin aralarına girerek yüzeysel bir
şekilde etki yaparlar. Yani engelleme yolu ile söndürmeyi gerçekleştirirler. Bu söndürme
maddesi sıvı ve gaz yangınlarında kullanılır.

29
İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

Tozun söndürme etkisi kimyasal yapısı ve özgül yüzey alanı (söndürme alanı) tarafından
belirlenir. Özgül yüzey alanı tozun ne derecede ince / inceltilmiş olduğunun ölçüsüdür. Buna
göre toz ne kadar inceyse özgül yüzey alanı o kadar geniş olacaktır. Uygulamada bunun bir
üst sınırı vardır, çünkü toz ne kadar incelirse o kadar hantallaşır, dolayısıyla yangının üzerine
püskürtmek o kadar zorlaşır.

Kuru kimyevi tozlar özellikle B ve C sınıfı yangınların söndürülmesinde kullanılır. Toz; Azot,
Karbondioksit veya havanın yardımı ile hortum ve borular üzerinden prematik olarak dışarı
itilebilmelidir. Tozlar zımpara ve pas etkisi özelliklerine sahip olmamalıdır. Kuru Toz, tozlara
hassas sistemlerin yangınlarında önerilmesi uygun olmayabilir. Örneğin bilgisayar sistemleri
v.b.

Kuru kimyevi tozun söndürme etkisinde sadece kimyasal bileşimi değil, yanıcı maddelerin
cinsi de tozun söndürme etkisine tesir ettiği yapılan laboratuar denemelerinde ve
yangınların söndürülmesinde görülmüştür.

2- ABC Tozu
ABC Tozları ile alevli yangınlar ve yüzeysel kor yangınları söndürülebilir. Daha derin olan
korlu yangınlar yanmaya devam ederler ve yangının yeniden alevlenmesine neden
olabilirler. Kor yangını tozu da denilen ABC tozları ile geri ateşlenme engellenir.

ABC Tozları, Mono amonyum fosfat (NH4H2PO4), Üre-potasyum bikarbonat ve Amonyum

sülfat (NH4SO4) maddeleridir.

30
 İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

ABC Tozlarının korlu yangınları söndürmesinde de birkaç söndürme etkisi birden yangını
durdurur.
- Ayırma ile boğma etkisi
- Isı alma ve set koyma etkisi ile soğutma
- Kimyasal reaksiyonları inhibizasyon (blokaj) etkisi.

ABC tozu ayırma ve boğma etkisinde çok önemli rol oynar. Eriyen toz parçacıkları sayesinde
katı yanıcı maddelerin hücreleri tıkanıyor, kapanıyor, gaz çıkışı ve oksijen girişi imkansız
kılınıyor. Eriyen tozun ısı alması önemsiz bir rol oynuyor. Amonyum fosfatın kullanımında
serbest kalan amonyum ayrıca alevlere inhibizasyon etkisi de yapar.

Amonyum fosfat ve amonyum sülfatın kömürleştirme etkisi mevcuttur. Yanma olayı,

alevlenme ve ısı gerilediği için gecikiyor. İçin için yanan katı madde yangınlarının
söndürülmesinde toz bulutundan çok toz tabakası önemlidir.

Piyasada % 15’ten % 95’e kadar değişen oranlarda Monoamonyum fosfat ve diğer önemli
bileşiği olan amonyum sülfat içeren ABC tozlar bulunmaktadır. Fosfat düzeyi yükseldikçe
tozun etkinliği artmaktadır. Monoamonyum fosfatın pahalı olması nedeniyle karışım
yüzdeleri ve fiyatları değişmektedir.

Sıvı yangınlarında alevler sönene kadar toz bulutunu ayakta tutmak gerektiği halde, kor
yangınlarında toz verme işlemi zaman zaman durdurularak tozun anlamlı dağılımı kontrol
edilmeli ve mümkün olduğu kadar az toz harcanması sağlanmalıdır. ABC tozları sıcaklığın
yüksek olduğu ortamlarda tutulmamalıdır. ABC tozunun esasını oluşturan monoamonyum
asidik olan bir maddenin alkolün bir kuru kimyasalla karışması ısınma ile birlikte
karbondioksit bırakmaya başlar. Bu nedenle söndürme cihazlarının patladığı görülmüştür.

3- D Tozlu Portatif Söndürme Cihazı

D sınıfı yangınların söndürülmesinde bu güne kadar silis, perlit, grafit, terner ötektik klorür
vs. bazlı katı madde söndürücüleri kullanıldı.

Yakın tarihte bu tozlar daha etkili ve basite indirildi ana maddelerini Alkali klorür, alkali
boraks oluşturdu, metal yangınlarında kullanılan maddelerde, sodyum ve potasyum bazlıdır.
(cam yapımında potasyum tuzları, kuru buz yapımında sodyum klorür kullanılır)

Bu söndürücü toz yanan maddenin üzerini zar şeklinde bir film şeridi kaplayarak maddenin
oksijen almasını engellemek suretiyle söndürür.

Bu zar oksijeni metal yüzeyinden uzaklaştırmak ve aynı zamanda kızgın metalden fazla
miktarda ısı emmek suretiyle yanıcı maddenin hem oksijenle temasını engeller hem de
ısısını düşürerek söndürür.
31
İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

KURU KİMYEVİ TOZLARIN SÖNDÜRME ÖZELLİKLERİ

1- Kuru Kimyevi Tozların Ateşi Boğarak Söndürme Özelliği

Kuru kimyevi tozlar ateşe püskürtüldükleri zaman çıkardıkları karbondioksit gazları alevi
kısmen boğar. Ancak ateşin sönmesinde ana rolün karbondioksit olmadığı bilinmelidir.
Çünkü söndürmede sadece çıkardıkları karbondioksit gazları rol oynasaydı ateşle
birleşmelerinde karbondioksit ve su buharı çıkaran bazı tuz asıllı kimyevi bileşiklerinde ideal
yangın söndürücüler olması gerekirdi. Fakat bu tür tozlar ateşi heterojen (Ayrışma) etkisi ile
söndürmektedir.

2- Kuru Kimyevi Tozların Soğutucu Özelliği

Kuru kimyevi tozlar ateşe püskürtüldükleri zaman sıcaklığın bir kısmını emerler. Örneğin
18oC toz ateşe püskürtüldüğü zaman 1 gr 300oC yükselerek 79 kalorilik bir ısı absorbe eder.
Bu durumda kuru kimyevi tozların yangın söndürmede sadece soğutuculuk özelliklerinin de
temel esas olduğu kabul edilmez.

3- Kuru Kimyevi Tozların Aleve Karşı Kalkan Özelliği

Alevli yanan bir ateş üzerine püskürtülen kuru kimyevi toz, alev ile yanıcı madde arasında bir
toz bulutu meydana getirerek yanıcı maddeyi alevden gelen ısıya karşı korur. Bu da kuru
kimyevi tozların söndürücü özelliklerinden biridir.

4- Kuru Kimyevi Tozların Zincirleme Yanma Olayını Engelleme Özelliği

Yanma olayının devam edebilmesi için yanan yerde açığa çıkan bazı maddelerin birbiriyle
birleşerek reaksiyonlar meydana getirmesi şarttır. İşte kuru kimyevi tozlar açığa çıkan bu
maddenin birleşmesini engellemekte, yanma zincirinin oluşmasını sağlamamaktadır.

KURU KİMYEVİ TOZUN AVANTAJLARI

• ABC tozu çok maksatlı olarak kullanılabilir.
• Büyük sıvı yangınlarında dahi kuru toz ani söndürme etkisi oluşturur.
• Köpükle unlaşan kuru tozlar köpükle müşterek olarak kullanılabilir.
• Kuru toz söndürücüleri - 50oC ile + 60oC arasında kullanılabilir.
• Kuru toz genelde sağlığa zarar vermez.
• NaHCO3 temelli kuru tozlar asitlerin nötürleşmesinde kullanılabilir.

32
 İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

KURU KİMYEVİ TOZUN DEZAVANTAJLARI

• Kuru toz kullanımı özellikle kapalı yerlerde toz ve kirlenmeye sebep olur.
• Kuru toz bulutu yanıcı tozları havalandırabilir.
• Kuru toz seyyar söndürücülerde yalnız kısıtlı miktarlarda bulunur.
• Kuru toz müdahalesinde geri ateşleme dikkate alınmalıdır.

B- Karbondioksitli Portatif Söndürme Cihazı ( CO2 )

Karbondioksit, karbonun tamamen yanması ile kirecin asitle yakılması sonucu elde edildiği
gibi, doğada serbest olarak da bulunur. Yanıcı bir gaz değildir, birçok madde ile reaksiyona
girmez. Muhafaza tankında boşalması için gerekli basıncı kendisi yaratır. Gaz halinde bir
söndürücü olup tamamen boğma özelliğine sahiptir. Sıvı ve gaz yangınlarında kullanılır. Gaz
halinde olduğundan nüfuz edicidir ve yangın alanının her noktasına yayılabilir. Renksiz ve
kokusuzdur. Havaya karıştığı zaman nefes almayı güçleştirir, hatta boğulmaya bile neden
olabilir. Sıcaklık ile tüpün içindeki basınç artacağından tüpü sıcak ortamlarda
bırakmamalıyız.

Karbondioksitli yangın söndürücüler B ve C sınıfı yangınlarda daha uygundur. Karbondioksit,

gaz veya çok katı parçacıklar halinde iken (kuru buz) elektriği iletmez. Bu yüzden elektrik
akımı bulunan yangınlarda kullanılabilirler. Yalnız yüksek gerilim hatlarında küplerin
üzerinde belirtilen voltajlara kadar yangın ile aradaki mesafeyi göz önünde bulundurarak
müdahale edilmelidir. Ayrıca karbondioksit yangın söndürme işleminden sonra herhangi bir
artık bırakmaz. Ortamdan gazlaşarak uzaklaşır. Böylece elektrik ve elektronik devrelerin
temizlenmesi daha kolay olur.

Soğutma kabiliyeti olması nedeni ile yangın bölgesinde yüksek ısı almış bazı dökümlere veya
çatlama özelliği olan maddelere çatlatmak suretiyle zarar verebilir. Söndürme işleminde bu
husus da göz ardı edilmemelidir.

33
İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

CO2 ve CO2 Tüpleri ve Özellikleri

• CO2 havadan (1.5) ağır olması nedeniyle yangın üzerindeki havanın yerini alır ve yangını boğarak
söndürür.
• CO2 elektriği iletmediğinden elektrik kaynaklı yangınların söndürülmesinde de kullanılır.
• Katı madde yangınlarının söndürülmesinde, diğer söndürücü maddeler kadar etkili değildir.
• Açık alanlarda, rüzgarlı ortamlarda yapılan yangın söndürme çalışmalarında kullanıldığında etkisiz
olduğu görülmektedir.
• CO2 boğucu bir gaz olduğundan %9 oranında ter boşalması, baygınlık, %20 oranında ise ölümlere
neden olmaktadır.
• CO2 kullanılırken (kar halinde) -79 C de gaz haline geçer.
• CO2 32oC’nin üzerinde bir sıcaklıkta korunursa, emniyet ventilinden atarak kendiliğinden gaz
haline geçer.
• CO2 otomatik söndürme sistemlerinde de rahatlıkla kullanılabilmektedir.
• CO2 250 bar basınca dayanıklı, 4 mm. et kalınlığındaki gövdeye 50-60 bar basınç altında sıvı halde
doldurulur.
• Kullanım sırasında büyük bir gürültü çıkaran CO2 görüş sahasını da daraltır.
• CO2 pahalı bir söndürücü madde değildir.
• CO2 kullanıldığında tortu bırakmaz, gazlaşarak uzaklaşır.
• CO2 yangını söndürürken yanıcıların iç kısımlarına nüfuz ederek etkili olur.
• CO2 kendinden basınçlı bir gazdır.
• CO2 söndürücü madde dışında itici gaz olarak da kullanılmaktadır.
• CO2 gövdesinde 190 bar basınçta emniyet valfı bulunmaktadır.
• CO2 kullanımı sırasında lansın sert plastik, ağaç, bakalit ya da lastikten yapılan yerinden
tutulmalıdır. Aksi takdirde soğuk yanıklarına neden olur.

34
 İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

E- Temiz Gazlı Söndürme Maddeleri

Yangın söndürücü olarak kullanılan halon alternatifi halojenli hidrokarbonlar, flor, klor veya
brom elementlerinin birini veya birkaçını ihtiva eden, bir veya birkaç organik bileşiğin ana
bileşen olarak kullanıldığı elektrik iletkenliği olmayan, kapalı mekanlarda yangın
mahallindeki hacmin tamamen doldurulması ile yangını söndüren gazlardır.

Temiz gazlı söndürme sistemleri; özel tehlike sınıfları veya ekipmanların korunmasında ve
elektrik iletkenliği olmayan ortamların gerekli görüldüğü veya diğer söndürücü maddelerin
temizliğinin problem olabileceği mahallerde yangın söndürme için kullanılır. Gazlı söndürme
sistemleri, toplam hacim koruması ile kapalı hacimlerdeki yangın tehlikesine karşı koruma
sağlamak üzere genellikle aşağıda belirtilen mahallerde kullanılır:

• Banka bilgi işlem merkezleri

• Radar izleme sahaları

• Kesintisiz ve yüksek riskli proses, data vb. endüstriyel odalar

• Hava kontrol merkezleri

• Telefon santralleri

• Enerji üretim merkezleri kontrol odaları

• Server vb. sistem odaları

• El yazması eserler gibi özel tarihi kayıtların buluduğu mekanlar

• Tarihi eserlerin korunduğu alanlar

• Yüksek güvenlikli ve muhafaza edilmesi gereken değerlerin saklandığı mahaller

• TBMM’nin kapalı oturum ve/veya ülke güvenliğini ve/veya politikasını belirleyen

tutanaklarının muhafaza edildiği kayıt odaları

• Kripto odaları vb.

• Kıymetli arşiv odaları

• Alevlenebilir ve Yanabilir Sıvılar ve Gazların Bulunduğu Mahaller

35
İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

1- İnergen
Halojen gurubunda bulunan gazların bileşiminden meydana gelen HALON 1211– 1301 gibi
söndürücülerin ozon tabakasına zarar veren floroklorokarbon ihtiva etmeleri nedeniyle
dünya piyasalarından yasaklanması ardından arayışa giren firmalar çeşitli bileşiklerden
meydana gelen söndürücü gazları piyasaya sürmüş bulunmaktadır bunlardan biride
İnergendir.

İNERGEN, % 52 Nitrojen (Azot), % 40 Argon gibi inert gazlarla, % 8 karbondioksitten

meydana gelen bir karışımdır. İnergenin söndürme özelliği; normal ortamda % 21 oranında
olan oksijeni % 12 civarına indirip yangını oksijensiz bırakıp sönmesini sağlamaktır. Azot,
argon ve karbondioksit yangın sırasında reaksiyona girmeyen nadir maddelerdendir.

İnergen, havadan daha düşük bir iletkenliğe sahiptir, püskürtüldüğünde havanın iletkenliğini
daha da düşürür. Püskürtme anında statik elektrik oluşturma riski yoktur, çünkü gaz
halindedir ve çıkış boruları içinde sürtünmesi çok azdır.

Söndürme sonrası hiçbir yeni madde üretmez. En önemli özelliği ozon tabakasına ve doğaya
zarar vermemesidir. Çünkü içerdiği maddeler atmosferde var olan maddelerdir.

Özgün ağırlığı havanınkine yakın bir bileşimdir, bu nedenle ortama çok rahat ve çabuk dağılır
yüksek kısımlarda çıkan yangınlarda da etkilidir.

İnergen, özellikle bilgisayar ve MRI ekranlar gibi çok hassas ve pahalı cihazlarla donatılmış
tıbbi teşhis ve tedavi odalarında, kütüphane ve müzelerde kullanılmaya uygundur. Gazlaşma
özelliği dolayısıyla açık alanlarda çıkan yangınlar için koruyucu olarak kullanılamaz. Diğer
bütün gazlaşmış söndürme maddeleri gibi metal yangınlarında kullanılması uygun değildir.

2- F M – 200
F M – 200 ; “Heptafloropropan” CF3CHFCF3 şeklinde olan atık bırakmayan temiz bir
söndürme maddesidir. FM - 200 öncelikle fiziksel yollarla alevden ısıyı absorbe ederek
yanma reaksiyonunu devam ettiremeyecek kadar alevi soğutmak suretiyle yangını
söndürmektedir. İlave olarak FM –200 ün alevle kimyasal reaksiyona girmesiyle söndürme
üzerinde az bir kimyasal etkisi vardır.

Ortamda ki oksijen seviyesinde çok az bir düşme meydana getirdiğinden insan yaşayan
yerlerde kullanılabilir onayı almıştır. FM 200 gazının en önemli özelliği ozon tabakasını
eritme özelliğinin olmamasıdır. Diğer halon alternatifi gazlarla karşılaştırıldığında ise 31-42
yılla en az atmosferik ömrü olan gazlardan olmasıdır.

36
 İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

FM 200 gazı halon alternatifi olarak üretilmiş olmasına karşı söndürme prensibi halondan
oldukça farklıdır genel olarak kullanılan % 7 - % 8 gibi söndürme konsantrasyonlarında
ortamdaki oksijen seviyesinde çok az bir düşme olmaktadır.

37
İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

3- Argon
Atmosferde bulunan asal bir gazdır. Bu nedenle sera etkisi ve ozona zarar verme potansiyeli
yoktur. Kimyasal olarak iletken olmayan renksiz, kokusuz ve tatsızdır. Söndürücü gaz olarak
saf halinde kullanılır. Bu nedenle dolum esnasında karışım gazların yaratabileceği farklı
miktarlarda dolum riskini tamamen ortadan kaldırır. Seçici valfler ve manifold sistemi
oluşturarak kullanılabilir.
Argonun kimyasal aşındırma özelliği yoktur. Saklanması ve depolanması bu nedenle son
derece kolaydır. Söndürme prensibi uygulama yapılan mahaldeki oksijen
konsantrasyonunun %15 değerine düşürülerek yanmanın sona erdirilmesi prensibine
dayanır. Söndürme konsantrasyonuna maksimum 60 saniyede ulaşılması gerekir. Bu da tüp
yerleşimi ile nozul arasındaki mesafeyi arttırabileceğimiz anlamına gelir.

4- Novec 1230
Elektriksel iletkenliği olmayan, kokusuz, renksiz, hızla buharlaşan söndürme sıvısıdır. Ozon
yok etme katsayısı sıfırdır. Atmosferik ömrü sadece 5 gündür. Bu Novec 1230 un neden
çevre dostu bir söndürme ajanı olduğunu kanıtlar. Normal oda sıcaklığında su görünümüne
sahip olsa da, yalıtkanlık özelliğinin bulunmaması ve hızla gaz fazına geçmesiyle, elektrik ve
elektronik ekipmanlarının söndürmesinde çok etkili bir ajandır. Söndürme Kapasitesi çok
yüksektir. A sınıfı yangınlarda yüzde 3.4 konsantrasyonda söndürme yapar, dizayn
konsantrasyonu yüzde 5.3 dir. Sıvı olarak silindirlerde tutulur ve Kuru azot ile 24 ya da 42
barda basınçlandırılır.

NOVEC 1230 Kaynak DPSI(Diversified Protection Systems)

Kaynak: Protek Mühendislik

38
 İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

Portatif Söndürme Cihazlarının Seçim Esasları

Portatif Söndürme Cihazları seçilirken yangınlar hakkında ne kadar iyi tahmin yapılırsa o
kadar iyi portatif yangın söndürme cihazı seçimi yapılır. Bu amaçla portatif yangın söndürme
cihazı seçiminde aşağıdaki özelliklere dikkat edilerek iyi bir seçimin yapılması gerekir.
1- Muhtemel yangın halinde yanabilenlerin ne tür maddelerden oluştuğu hangi yangın
sınıflarında olabileceği belirlenmelidir.
2- Meydana gelebilir yangından yanabilenlerin büyüklüğü, mekan içindeki dağılımı bu
maddelerin ısı yükleri, yayılma eğilimi ve şiddeti göz önüne alınarak yangının büyüklüğü
tespit edilmelidir.
3- Yangında portatif söndürme cihazlarından beklenen etkinlik belirlenmelidir.
4- Portatif söndürme cihazının taşınma kabiliyeti ve kullanımda getireceği riskler ve
kullanıcıda özel kabiliyet gerekip gerekmediği belirlenmelidir.
5- Çevre sıcaklıkları rüzgar durumu, özel hava hareketlerinin olup olmadığı varsa şekli tespit
edilmelidir.
6- Yanma sırasında yanan malzeme ile söndürücü maddenin reaksiyona girip girmeyeceği
belirlenmelidir.
7- Söndürücü kullanımı sırasında özel önlemler gerekip gerekmediği ve koruyucu ekipmana
ihtiyaç olup olmadığı belirlenmelidir.
8-Portatif söndürücü için periyodik bakım ve onarım gerekli olup olmadığı ve mali yükler
açısından yeniden doldurma imkanı bilinmelidir.
9-Yanan madde çevre şartları, kullanıcı ve söndürücüler hakkında mevcut durum
belirlendikten sonra en iyi söndürme maddesi seçimi mümkün olabilir. Aksi taktirde yangını
söndürmek ve geciktirmek yerine bazen durumu daha da kötüleştirmek mümkündür.

39
İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

İyi Bir Söndürücü Nasıl Olmalı?

• Ozon tabakasını delme özelliği olmamalı.
• Elektriği iletmemeli.
• Paslanma ve korozif etkisi olmamalı.
• Yangın söndürme sırasında diğer söndürücülerle uygunluk sağlamalı.
• Toksik ( zehirleyici ) özelliği olmamalı.
• Atmosferde bozulmadan kalabilmeli (atmosferik)
• Stoklandığında uzun süre kimyasal özelliğini kaybetmemeli.
• Ürün buharları insan tarafından solunmasında toxide ( zehirleyici ) etkisinin olmaması ve
yangın söndürme sırasında çıkardığı gazların canlılara ve atmosfere zararı olmaması
gerekmektedir.

Söndürme İşleminde ve Sonrasında Dikkat Edilecek Hususlar

Cihazla yapacağımız söndürmelerde şunlara dikkat etmeliyiz!
• Cihazımızın üstündeki pim takılı olmalı ve kurşun mühür sökülmemiş olmalıdır.
• Yangına müdahale etmeden önce cihazın içindeki tozun basınçlı gaz ile karışması için
mutlaka cihazı ters yüz etmeliyiz.
• Bu işlemden sonra kurşun mühür kopartılıp pim çıkartılmalıdır.
• İlk müdahale yangının ön tarafına daha sonra önden arkaya doğru bir söndürme
gerçekleştirmeliyiz.
• Sakin hareketler ile hortumu sağa-sola doğru oynattırıp tozun yangını iyice örtmesini
sağlamalıyız.
• Hiçbir zaman direkt yangının merkezine uygulayıp yangını dağıtmamalıyız.
• Kullanılan cihaz, boş olduğunun anlaşılması için yere yatık olarak bırakılmalıdır.
• Kullanılan tüm cihazlar, az kullanılmış olsa dahi mutlaka doluma gönderilmelidir.

40
İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü

41
 İYDEM
Tel: 0(232) 293 89 00
Faks: 0(232) 293 89 58
E-mail: itfaiyeegitim@izmir.bel.tr
Şehit Er Mehmet Çadırcı Caddesi No: 50 Şirinkapı
BUCA-İZMİR