1|F a q e

Abdullah b. Ahmed Ali Allaf El-Gamidi

NGA VARRI NË XHENNET

APO NË XHEHENEM

Prishtinë, 2006
F a q e |2
3|F a q e

Titulli në boshnjakisht:
Iz kabura u Dzennet ili Dzehennem

Përktheu dhe përshtati nga gjuha boshnjake:

Nig’jar Bajrami Hoti

Lektor, Korrektor:
Dr. Ilir Hoti

Përgatitja teknike:
Dr. Ilir Hoti
F a q e |4
5|F a q e

Parathënie

Të falendërohem Ty,o All-llah,paqa dhe shpëtimi qofshin mbi të Dërguarin

Tënd,familjen e tij dhe as’habët e qmuar,dhe pastaj:
Ky është një libër i vlefshëm e cila titullohet: “Nga varri në Xhennet ose në
Xhehenem.”Autor është vëllau i cili thërret në fenë e All-llahut Abdullah b.Ahmed
Ali Allaf El-Gamadi.Librin e ka stolisur me ajetet e bukura Kur’anore dhe e ka
zbukuruar me hadithet e të Dërguarit.Kjo në të vërtetë, është mënyra më e bukur në
shkrimin e librave.Kjo broshurë me dobitë e mëdha,është gëzim për ulematë dhe të
tjerët.
Allahu e shpërbleftë autorin me shpërblim më të mirë dhe bëre të dobishëm këtë që e
ka shkruajtur.
Aid b. Abdullah El-Kareni
 F a q e |6

HYRJE

Hamdi i takon All-llahut,Njërit dhe të Vetmit ndërsa paqa dhe shpëtimi qofshin mbi
atë pas të cilit nuk ka më të Dërguar.
Ta kesh ditur,vëllau im musliman,që përfundimi i secilës krijesë në këtë botë është
vdekja.Por vdekja është edhe fillimi i jetës së vërtetë dhe të amshuar!!!
Po,sepse ti pas vdekjes do të hysh në varr,e ky është stacioni i vërtetë për botën e
amshuar,dhe në atë botë ka çdo gjë:kënaqësi dhe vuajtje.
Nga varri do të shkohet para gjyqit,ashtu që çdo krijesë ka për të ditur vendin dhe
gjendjen e vet.Se a do të jet vendi i tij në Xhennet në të cilin do të ketë çdo gjë,çka
sytë nuk kanë parë dhe veshët nuk kan dëgjuar,dhe as zemra e njeriut nuk ka mundur
ta dëshironte.Ose do të hudhet në zjarr,All-llahu të gjithë së bashku na ruajt nga ai.
Vëllau im!
Shumë libra jan shkruar dhe botuar nga ulemaja jonë,më herët edhe tani,mbi
Xhennetin dhe Xhehenemin,dhe më nuk jam i veqantë dhe i vetmi,por kam vendosur
që në këtë broshurë ti përmbledh ajetet dhe hadithet dhe mendimet e ulemasë sonë të
nderuar,siq është shejhu Muhamed Salih Usejmin,mandej shejh Muhamed Nasurudin
Albani.
I lutem All-llahut të Lartësuar që kjo vepër të jetë në emrin e Tij fisnik dhe që njerëzit
të shërbehen me te.Ai është Sunduesi më i mirë dhe Fisnik.
Këtë broshurë e kam titulluar “Nga varri në Xhennet ose në Xhehenem”, kurse ai i
cili zbulon në këtë broshurë që nuk është në rregull le të më tërheqë vërejtjen.
Por All-llahu xh.sh. di më së miri për çdo gjë.Paqa dhe shpëtimi qofshin mbi të
Dërguarin tonë Muhamedin s.a.v.s.
Robi i All-llahut Abdullah b.Ahmed Ali Allaf El-Gamidi.
7|F a q e

Në emër të All-llahut,mëshiruesit,Mëshirëbërësit

Kur kam për të vdekur?

Kur do të arrij vdekja? Këtë mbrëmje apo nesër-e mundur,pas një jave ose një
muaji,por është e mudur të ndodhë edhe pas disa muajve ose viteve!!!
All-llahu xh.sh. në Kur’an thotë:
ِ ‫ﺲ َذاﺋَِﻘﺔُ اﻟْﻤﻮ‬
‫ت‬ ٍ ‫ُﻛ ﱡﻞ ﻧَـ ْﻔ‬
َْ
“Çdo krijesë do ta shijoj vdekjen,…” [El-Enbija: 35]
A jam unë i përgatitur për shtëpinë e amshuar? A janë Islami im dhe feja ime të
plota? Çfarë është ajo që mungon te unë? Në çka jam i dobët? Këtë e di vetëm All-
llahu xh.sh., kurse veprat e mija do ti gjej në librin e hapur…
Unë nuk e di, se a do ta pranoj librin nga ana e majtë apo e djathtë, atë ditë kur të na
thuhet:
‫ﻚ َﺣ ِﺴﻴﺒًﺎ‬ َ ‫ﻚ َﻛ َﻔﻰ ﺑِﻨَـ ْﻔ ِﺴ‬
َ ‫ﻚ اﻟْﻴَـ ْﻮَم َﻋﻠَْﻴ‬ َ َ‫اﻗْـَﺮأْ ﻛِﺘَﺎﺑ‬
“Lexo librin tënd, mjafton të jesh sot vet llogaritës i vetvetes.” [El-Isra: 14]
Nëse libri do të më dorëzohet nga ana e majtë i mjeri unë, atëherë do të jem i
vendosur në zingjir dhe pranga në zjarri e ndezur fort. All-llahu xh.sh. më shpëtoftë
së bashku me ju nga ajo.
Por nëse libri më dorëzohet nga ana e djathtë, vendqëndrimi im do të jetë Xhenneti
dhe do të takohem me Sunduesin tonë në shoqëri me të Dërguarit, me besimtarët e
sinqertë dhe shehidët në ada të bukura dhe të parfumosura të Xhennetit.
Prandaj, për se të mos përiqemi dhe të përgatitemi për ditën e Gjykimit dhe për
shpërblimet? Kurse atë që e dimë, vendi ynë ka për të qenë ose me banorët e
Xhennetit ose me banorët e Xhehenemit. Vallë, a janë duke na urdhëruar përpjekje të
veqantë dhe mundme?
Gjithsesi: All-llahu i Lartësuar thotë:
‫َوَمﺎ تَـ ْﻔ َعﻠُﻮا ِم ْن َخ ٍْﲑ يَـ ْعﻠَ ْﻤهُ ا ﱠُ َوتَـَزﱠوُدوا فَِإ ﱠن َخْﻴـَﺮ اﻟﱠز ِاد اﻟﺘﱠـ ْﻘ َﻮى‬
“Dhe përgatituni me furnizim (për rrugë), e furnizimi më i mirë është devotshmëria…”
[El-Bekare: 197]
Unë pohoj që vdekja askend nuk do ta lë pas dore dhe që ajo do të arrij në kohë të
caktuar dhe ne nuk mund ta shpejtojmë e as ta ngadalsojmë: All-llahu i Lartësuar
thotë:
ِ ِ
‫ﲔ‬ َ ‫َْﳓ ُن ﻗَد ْﱠرَ ﺑَـْﻴـﻨَ ُك ْم اﻟْ َﻤ ْﻮ‬
َ ‫ت َوَمﺎ َْﳓ ُن ﲟَ ْﺴﺒُﻮﻗ‬
“Ne e kemi caktuar (dhe barazuar) ndërmjet jush vdekjen dhe Ne nuk ka kush që mund
të na pengojë.” [El-Vakia: 60]
I frigohem momentit kur do të më vij shërbëtori i nënshtruar, ai i cili i ndan njerëzit
nga jeta, frigohem nga mëkatet e mia dhe dobësitë.
 F a q e |8

KAH PENDIMI

Vëllezërit e mi!
Rruga e pendimit është njëra nga rrugët e cila shpie kah kënaqësia e All-llahut dhe
ashtu mbetet përherë.
Të gjithë e kemi të njohur që dyert e pendimit “Tewbe” janë të hapura e dora e
Mëshiruesit është e hapur për ata që pendohen, natën dhe ditën.
Dhe për se ta ngrejmë kokën përpjetë dhe të bëhemi mendjemëdhenjë? Deri kur
zemrat të na mbesin të ashpra? E All-llahu xh.sh. në Librin e Vet na thërret në Tewbe
– pendim.
‫ﱠﺎت َْﲡ ِﺮي ِم ْن‬ ٍ ‫أَيـﱡهﺎ اﻟﱠ ِذين آمﻨُﻮا تُﻮﺑﻮا إِ َﱃ ا ﱠِ تَـﻮﺑﺔً ﻧَصﻮﺣﺎ ﻋﺴﻰ رﺑﱡ ُكم أَ ْن ي َك ِّﻔﺮ ﻋْﻨ ُكم ﺳﻴِﺌَﺎتِ ُكم وي ْد ِخﻠَ ُكم ﺟﻨ‬
َ ْ َُ ْ َّ ْ َ َ ُ ْ َ َ َ ً ُ َْ ُ َ َ َ َ
ِ ِِ ِ ِ ِ ‫َﲢﺘِهﺎ ْاﻷَﻧْـهﺎر يـﻮم َﻻ ُﳜْ ِزي ا ﱠ اﻟﻨِﱠﱯ واﻟﱠ ِذين آمﻨﻮا معه ﻧُﻮرهم يﺴعﻰ ﺑـ‬
َ‫ﻮر‬
َ ُ‫ﲔ أَيْديه ْم َو َْﳝَﺎ ْم يَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن َرﺑـﱠﻨَﺎ أَْﲤ ْم ﻟَﻨَﺎ ﻧ‬
َ ْ َ َ ْ َ ْ ُ ُ ُ َ َ َُ َ َ ‫ُ ﱠ‬ َ َْ ُ َ َ ْ
ِ ٍ ِ
‫ﱠﻚ َﻋﻠَﻰ ُﻛ ِّﻞ َﺷ ْﻲء ﻗَد ٌيﺮ‬ َ ‫َوا ْﻏﻔْﺮ ﻟََﻨﺎ إِﻧ‬
“O ju që keni besuar, pendohuni tek All-llahu me një pendim të sinqertë në mënyrë që
Zoti juaj t’i largojë prej jush të këqijat, t’ju shpie në Xhennete, nën të cilët rrjedhin
lumenj ditën kur All-llahu nuk e turpëron të Dërguarin e së bashku me të as ata që kanë
besuar. Drita e tyre ndriçon para tyre dhe në të djathtë të tyre, e ata thonë: ‘Zoti ynë,
vazhdona dritën tonë, falna neve. Vërtet, Ti je i plotfuqishëm për çdo send’.” [Et-Tahrim:
8]
Është e sigurtë që armiku i njeriut (shejtani) ka për të forcuar në rrugën e të keqës për
mes dëfrimit dhe lojës gjithë deri sa njeriu tërësisht nuk zhytet në mëkate, por si do të
jetë gjendja e tij kur do të arrij Melaikja e vdekjes?
Të shikojmë se çfarë ka ardhur në Librin e All-llahut dhe Sunnetin e të Dërguarit të
Tij s.a.v.s. ku premtohet shpërblimi i bukur për bëmirësit, dënimi i mëkatarëve.
9|F a q e

SI MIRREN SHPIRTRAT?

Në Kur’an është paraqitur dhe përshkruar gjendja e besimtarëve në momentin e

ndarjes së shpirtit nga trupi, por mbi këtë na ka lajmëruar edhe i Dërguari Muhamedi
s.a.v.s. kurse ai nuk flet sipas tekeve të veta. All-llahu i Lartësuar thotë: Kur’an:
ِ ِ ِ ِ‫ِ ﱠ‬
* ‫ﻮﻋ ُدو َن‬َ ُ‫اﺳﺘَـ َﻘ ُﺎمﻮا تَـﺘَـﻨَـﱠزُل َﻋﻠَْﻴ ِه ْم اﻟْ َﻤ َﻼﺋ َكﺔُ أﱠَﻻ َﲣَﺎفُﻮا َوَﻻ َْﲢَزﻧُﻮا َوأَﺑْشُﺮوا ِ ْﳉَﻨﱠﺔ اﻟﱠِﱵ ُﻛْﻨـﺘُ ْم ت‬ َ ‫إ ﱠن اﻟذ‬
ْ ‫ين ﻗَﺎﻟُﻮا َرﺑﱡـﻨَﺎ ا ﱠُ ﰒُﱠ‬
‫ﱠﻋﻮ َن * ﻧـُُزًﻻ ِم ْن َﻏ ُﻔﻮٍر‬ ِ ُ ‫َْﳓ ُن أ َْوﻟِﻴَ ُﺎؤُﻛ ْم ِﰲ ا ْﳊَﻴَﺎةِ اﻟ ﱡدﻧْـﻴَﺎ َوِﰲ ْاﻵ ِخَﺮةِ َوﻟَ ُك ْم فِ َﻴهﺎ َمﺎ تَ ْشﺘَ ِهﻲ أ‬
ُ ‫َﻧﻔ ُﺴ ُك ْم َوﻟَ ُك ْم ف َﻴهﺎ َمﺎ تَد‬
‫َرِﺣﻴ ٍم‬
“E, s’ka dyshim se ata që thanë: ‘All-llahu është Zoti ynë’, dhe ishin të paluhatshëm,
atyre u vijnë engjëjt (në prag të vdekjes dhe u thonë): të mos frikësoheni, tëmos
pikëlloheni, keni myzhde Xhennetin që u premtohej.” “(U thonë) Ne kujdesemi për ju, si
në jetën e kësaj bote, ashtu edhe në botën tjetër, ku do tëkeni atë që dëshironi dhe
gjithçka kërkoni.” “Pritje e nderuar prej Atij që falë mëkatet dhe që është mëshirues.”
[Fussilet: 30-32]
Ndërsa mosbesimtarëve dhe të prishurve do t’ua flas të kundërtën:
ِ َ ِ‫اﳊ ِﺮ ِيﻖ * ذَﻟ‬ ْ َ‫ين َﻛ َﻔُﺮوا اﻟْ َﻤ َﻼﺋِ َكﺔُ ي‬ ِ‫ﱠ‬ ِ
‫ﺖ‬ْ ‫ﱠم‬
َ ‫ﻚ ﲟَﺎ ﻗَد‬ َْ ‫اب‬ َ ‫ض ِﺮﺑُﻮ َن ُو ُﺟ‬
َ ‫ﻮه ُه ْم َوأ َْد َ َرُه ْم َوذُوﻗُﻮا َﻋ َذ‬ َ ‫َوﻟَْﻮ تَـَﺮى إ ْذ يَـﺘَـ َﻮ ﱠﰱ اﻟذ‬
ِ ِ‫أَي ِدي ُكم وأَ ﱠن ا ﱠ ﻟَﻴﺲ ﺑِظَ ﱠﻼٍم ﻟِﻠْعﺒ‬
‫ﻴد‬ َ َ َْ َْ ْ
“Sikur t’i kishe parë melaiket kur ua marrin shpirtin atyre qënuk mohuan (do të shihje
tmerr), u bini fytyrave dhe shpinave të tyre (para, prapa): ‘Shijoni dënimin e djegies!’.”
“Këtë (dënim e morët) për shkakun e asaj që fituat. All-llahu nuk është i padrejtë për
robtë e Tij.” [El-Enfal: 50-51]
Me të vërtetë, ky ajet është shpallur me rastin e mosbesimtarëve të cilët kan marrë
pjesë në luftën e Bedrit. Por Ibën Kethiri në tefsirin e vet thotë që këto fjalë të All-
llahut xh.sh. janë me domethënie të përgjithshme dhe që ato u përkasin të gjithë
mosbesimtarëve. Në favor të kësaj ka shumë fakte.
Janë shumë ajete që flasin mbi mënyrën e largimit të shpirtit nga trupi, te besimtari në
mënyrë të butë dhe të bukur ndërsa te mosbesimtari në mënyrë të ashpër dhe të rrept.
Mbi këtë flsin hadithe të shumta. Në hadithin i cili transmetohet nga Bera’b Azib më
gjerësisht sqarohet kjo temë, ndërsa flitet edhe mbi jetën pas vdekjes në Berzah, e kjo
është fazë në mes jetës në Tokë dhe ringjalljes. Të përqëndrohemi në gjendjen te
besimtari dhe mosbesimtari në fazën e egzistimit në Berzah. Stacioni i parë kah
Ahireti është kaburi – varri. Bera b. Azib (e transmeton hadithin vijues):
“Dolëm me Lajmëtarin e fesë për t’ia falur xhenazën një njeriu, nga Ensari, Iu afruam
kaburit, dhe pasi lëshuarjes së trupit në varr, i Dërguari i All-llahut ishte ulur afër tij,
duke u kthyer në drejtim të Kiblës, por edhe ne u ulëm afër tij. Ishim të qetë sikur ta
 F a q e | 10

kishim mbi kokë shpendin. Në dorën e vet e kishte shkopin me të cilin trokaste mbi
Tokë. Nganjëherë shikonte mbi qjej, e mandej në Tokë, shikimin e vet nganjëherë e
ngriste në lartësi dhe e ulte. Mandej tha; “Mbështetuni te All-llahu nga dënimi i
varrit.” Këtë e ka thënë dy apo tri herë, dhe mandej shqiptoi tri herë: “All-llahu im,
unë mbështetem te Ti nga dënimet dhe sprovat e varrit”, dhe shtoi: “Me të vërtetë
besimtari, robi i All-llahut kur e braktis këtë botë dhe shkon në botën e ardhme i
vijnë melaiket nga lartësitë, me pamje të bardhë me shkëlqim si Dielli, me vete i
bartin rrobat e Xhennetit dhe aromën e Xhennetit. I afrohen ashtu që të mund ti
shihnin. Mandej vjen melaikja e vdekjes dhe ulet afër kokës së tij, dhe thotë: “O
shpirt i mirë, ndërsa në verzionin tjetër “O, shpirt i qetësuar, shko në mëshirën e
Zotit tënd dhe kënaqësisë së Tij” Shpirti pastaj e braktisë trupin e vet mu si pika e
cila rrëshqet nga vendi i vet. Mandej melaiket e pranojnë” ndërsa në transmetimin
tjetër “dhe kur shpirti e lëshon trupin e vet të gjitha melaiket e bekojnë në qjej dhe
në Tokë. Mandej i happen dyert e qiellit dhe të gjithë ruajtësit e atyre dyerve luten
për shpirtin e tij. Melaiket e marrin atë – shpirtin nuk ndahen nga ai asnjë
moment, gjithë deri sa e vendosin në rroba (qefinë) dhe (misk) parfem. Mbi këtë
flasin fjalët vijuese të All-llahut:
‫ت تَـ َﻮفﱠـْﺘهُ ُر ُﺳﻠُﻨَﺎ َوُه ْم َﻻ يـُ َﻔِّﺮﻃُﻮ َن‬ ِ ِ
ُ ‫َﺣ َد ُﻛ ْم اﻟْ َﻤ ْﻮ‬
َ ‫َويـُْﺮﺳ ُﻞ َﻋﻠَْﻴ ُك ْم َﺣ َﻔظَﺔً َﺣ ﱠﱴ إذَا َﺟﺎءَ أ‬
“… Ndaj juve dërgon rojë (cakton melaike) derisa kur t’i vijë donjërit prej jush vdekja,
atij ia marrin shpirtin të dërguarit Tanë (të tjerë) dhe ata nuk bëjnë kurrfarë lëshimi.”
[El-En’Am: 61]
“Nga ai përhapet aromë më e bukur çfarë nuk egziston mbi Tokë, pastaj duke e
lartësuar atë, ngriten në lartësitë. Kur kalijnë afër grupit të melaikeve të gjitha pyesin:
“I kujt është ky shpirt fisnik?” Melaiket përgjigjen: Ai është ky dhe ky, dhe atëherë e
përmendin emrin e tij më të bukur me të ciline thërrisnin njerëzit mbi Tokë. Kështu
bëhet gjithë deri sa nuk e kalojnë qiellin tokësor, dhe e kërkojnë lejen për kalim, pasi
që u lejohet, shkojnë më tutje kah qielli i cili pason. Ashtu bëhet gjithë deri sa nuk
arrinë deri te qielli i shtatë.
All-llahu i Lartësuar thotë:
‫ﲔ * َوَمﺎ أ َْد َر َاك َمﺎ ِﻋﻠِّﻴﱡﻮ َن‬ ِِ ِ
َ ِّ‫ﺎب ْاﻷَﺑْـَﺮا ِر ﻟَﻔﻲ ﻋﻠّﻴ‬
ِ ِ
َ َ‫َﻛ ﱠﻼ إ ﱠن ﻛﺘ‬
“Jo, nuk janë të njejtë! Se libri i të mirëve gjendet në il-lijjunë!” “E ku e di ti se çka
është il-lijjunë?.” [Mutaffifinë: 18-19]
Dhe ai regjistrohet në librin e njerëzve të mëdhenj, dhe mandej urdhërohet: “Kthejeni
robin Tim në Tokë sepse Unë njerëzit i kam krijuar nga dheu, dhe në të përsëri kam
për ti kthyer, dhe nga ai do të ringjallen edhe herën e dytë.”
Pastaj shpirti i tij kthehet në trup dhe atëherë i ndien hapat e shokëve të vet duke i
lëshuar varrezat.
Atëherë i vinë dy melaike të fuqishme të cilat fillojnë ta pyesin: “Kush është Zoti yt?”
Ai do të përgjigjet: “Zoti im është All-llahu?” “Cila është feja jote?” – ata përsëri do
ta pyesin e ai ka për të thënë: “Feja ime është Islami” “po kush është ai njeri që u
është dërguar juve?” – do të pyesin ata, e ai ka për të thënë: “Ai është i Dërguari i
All-llahut.”
Biseda e tyre do të rrjedh në mënyrë vijuese: “Cilat janë veprat tuaja?” Ai ka për të
thënë: “E kam lexuar Librin e All-llahut dhe kam besuar në atë që shkruan aty.”
11 | F a q e

Mandej kan për ta shtrënguar dhe përsëri kan për ta pyetur: “Kush është Zoti yt? Cila
është feja jote? Kush është i Dërguari yt? – dhe kjo do të jetë sprova e fundit e varrit
të cilës do ti ekspozohet besimtari.
Në pajtim me këtë janë fjalët e All-llahut:
ِ ِ‫يـثَـﺒِﺖ ا ﱠ اﻟﱠ ِذين آمﻨُﻮا ِ ﻟْ َﻘﻮِل اﻟثﱠﺎﺑ‬
‫ﺖ ِﰲ ا ْﳊَﻴَﺎةِ اﻟ ﱡدﻧْـﻴَﺎ َوِﰲ ْاﻵ ِخَﺮِة‬ ْ َ َ ُ ُ ُّ
“All-llahu forcon ata që besuan në fjalën e fortë (të mirë) në jetën e kësaj bote edhe në
botën tjetër…” [Ibrahim: 27]
Ai ka për të thënë: “Zoti im është All-llahu, feja ime është Islami, i Dërguari im është
Muhamedi s.a.v.s., dhe pastaj do të arrij një zë nga lartësitë: “Të vërtetën e ka thënë
robi Im, përgaditeni vendin e tij në Xhennet dhe hapni dyert e Xhennetit.” Deri te ai
do të depërtojë aroma e bukur dhe e këndëshme e Xhennetit, e varri ka për t’u
zgjeruar sa mund të shohin sytë e tij. Mandej do të vij një njeri me pamje të bukur,
me rroba të bukura dhe me aromë të këndëshme do ta qëlloj atë dhe do ta qëlloj atë
dhe do të thotë: “Gëzohu për lumturinë tënde, kënaqësinë e All-llahut dhe Xhennetin
përplot begati. Kjo është ditë e cila të është premtuar.” E ai përplot gëzim dhe lumturi
ka për të thënë: “All-llahu të shpërbleftë, vallë, kush je ti që ma sjell këtë të mirë?”, e
ai do të thotë: “Unë jam vepra jote e mirë që e ke bërë.”
“Pasha All-llahun, unë këtë e bëja me dëshirë që ta arrija kënaqësinë e All-llahut
duke iu shmangur mëkateve. All-llahu të shpërbleftë tha ai. Mandej do ti hap dyert e
Xhennetit dhe të Xhehenemit. Mandej do ti tregohet vendi në zjarr dhe do ti thuhet:
“Ky ishte vendi yt i paraparë dhe All-llahu ta zavendësoj me vendin në Xhennet.”
Pasi do ta shikoj Xhennetin ka për të thënë: “Zoti im shpejtoje ditën e Gjykimit që të
takohesha me familjen dhe pasurinë.”
Ndërkaq mosbesimtari (në hadithin tjetër thuhet mëkatari) kur e braktis këtë botë dhe
udhëton në ahiret, i arrin nga qielli melaiket, të ashpra dhe të tmerrshme, me pamje të
errët, me vete e bartin pëlhurën nga qimet e ashpra. I afrohen ashtu që mund ti shihte.
Mandej do të vij melaikja e vdekjes do të ulet te koka e tij dhe do të thotë: “O shpirt i
ndytë, dil, shko, All-llahu është i zemëruar dhe i hidhëruar në ty.” Pastaj shpirti i tij
me mundime të mëdha do ta braktis trupin e tij, siq nxirret rrënja (nga të djegurat)
nga leshi i lagur, duke i shkëputur venat dhe nervat. E mallkojnë melaiket dhe
banorët e qiellit. Përpara tij mbyllën dyert qiellore, kurse ruajtësit e atyre dyerve e
lusin All-llahun xh.sh. që mos t’u dërgoi shpirtëra të tillë.
Mandej e marrin ata dy melaike dhe nuk e lëshojnë asnjë moment, gjithë deri sa nuk e
vendosin në pëlhurën nga qimet e ashpra. Atëherë vërehet kundërmimi i cili nuk
egziston as në tokë ,dhe madnej ngriten në lartësitë. Kur kalojnë afër grupit të
melaikeve secila nga ato pyet: “Cili është ky shpirt i prishur?” Atyre u përgjijget: “Ai
është ky dhe ky” – dhe e përmendin emrin e tij më të shëmtuar me të cilin e kan
thërritur në tokë. Kështu u ndodhet gjithë deri sa nuk arrin deri te dyert e qiellit të
parë dhe e kërkojnë lejen, por dyert nuk do të hapen.” Mandej i Dërguari ka thënë:
“Dyert e qiellit atyre nuk do t’u hapen dhe më parë libri do të hyj mëpër gavër të
gjilpërës se ata që do të hyjnë në Xhennet.”
All-llahu atëherë do të thotë: “Shenuesi në librin e të (nënqmuarve) poshtruarve, dhe
pastaj kthejeni në Tokë, sepse Unë kam thënë që njerëzit i Kam krijuar nga dheu, që i
kthej në Tokë dhe që përsëri nga dheu do ti ringjall ata.”
 F a q e | 12

Shpirti i tij do të jet i dëbuar nga qielli dhe do të bashkohet me trupin. Madjej i ka
shqiptuar fjalët vijuese:
ٍ ‫اﻟﺮيﺢ ِﰲ م َك‬ ِِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ‫ﺣﻨَـ َﻔﺎء ِﱠِ َﻏﻴـﺮ م ْش ِﺮﻛ‬
‫ﺎن‬ َ ُ ِّ ‫ﲔ ﺑه َوَم ْن يُ ْش ِﺮْك ﱠ فَ َكأَﱠﳕَﺎ َخﱠﺮ م ْن اﻟ ﱠﺴ َﻤﺎء فَـَﺘ ْخطَُﻔهُ اﻟطﱠْﻴـُﺮ أ َْو تَـ ْه ِﻮي ﺑه‬
َ ُ َْ َ ُ
‫َﺳ ِﺤ ٍﻴﻖ‬
“Duke qenë të sinqerë në besim ndaj All-llahut, dhe duke mos i përshkruar Atij shok, e
kush i përshkruan shok All-llahut, ai ëstë sikur të bjerë nga qielli e ta rrëmbejë shpendi,
ose si ai të cilin e gjuan era e stuhishme në ndonjë vend të humbur.” [El-Haxhxh: 31]
“Pasi që shpirti i kthehet në trup ai i dëgjon hapat e atyre që shkojnë. Mandej i vijnë
dy melaike me pamje të tmerrshme, e ngritin dhe fillojnë ta pyesin: “Kush është Zoti
yt?” – e ai do të thotë: “Ah, ah, nuk e di” Melaiket do të thonë: “Cila është feja jote?”
e ai do të thotë: “Ah, ah, nuk e di” ata përsri do ta pyesin: “Çfarë thua për njeriun që
u është dërguar”, (do të thuhet Muhamedin) – “Ah, ah, nuk e di” do të përgjijget ai,
“por i kam dëgjuar njerëzit që kan folur mbi atë.” Atëherë ata thonë: “Nuk e di, por as
nuk ke dashur të dish”, zëri nga lartësitë do të thërret: “Ai gënjen, përgaditjani vendin
në Xhehenem, hapni dyert e tij, dhe deri te ai le të depërtoj nxehtësia dhe kundërmimi
i Xhehenemit. Varri do të ngushtohet ashtu që ashti afër ashtit do të kaloj.
Do të shfaqet njeriu me pamje trishtuese dhe të tmerrshme, me rroba të këqia, ai do të
kundërmoj, dhe do ti thotë: “I mjeri ti me të këqiat e tua, kjo është ditë që të është
premtuar.” Ai do të bërtas: “E kush je ti që je duke më sjellur këtë lajm të
tmerrshëm?” Ai do të thotë: “Unë jam vepra jote e keqe. Pasha Zotin sa herë që ke
bërë vepër të keqe ajo të ka larguar nga nënshtrimi ndaj All-llahut, dhe e ka shpejtuar
rrugën tënde kah mosdëgjueshmëria, dhe All-llahu të ka dënuar.”
Mandej ia sjellin njeriun i cili është i verbër, i shurdhër dhe memec, në dorë do ta
ketë kamgjikun nga hekuri. Kur me te e godet kodrën, e shëndërron në pluhur. Do ta
qëlloj ashtu që nga ai do të mbetet vetëm pluhuri. Mandej All-llahu do ta kthej atë në
gjendje të mëparshme, e ky do ta qëlloj ashtu që nga ai do të mbetet vetëm pluhuri.
Mandej All-llahu do ta kthej atë në gjendje të mëparshme, e ky do ta qëlloj atë edhe
herën e dytë. Ai atëherë do të rrënkojë, ashtu që do ta dëgjjojnë të gjithë përveq
njerëzve dhe xhinëve. Mandej i happen dyert e Xhehenemit dhe i përgatitet shtrati
nga zjarri. Ai atëherë do të thërret: “All-llahu im, shtyeje ditën e Gjykimit!”
13 | F a q e

SHPIRTI I BESIMTARIT DHE SHPIRTI I MOSBESIMTARIT

Ebu Hurejre, rda, thotë që i Dërguari s.a.v.s. ka thënë: “Me të vërtetë te i sëmuri në
momentin e vdekjes, nëse njeriu është i mirë, ato thonë: “Dil o shpirt i mirë, ti ke
qenë në trupin e mirë, shko i lavdëruar, gëzohu me bukurinë dhe aromën. Zoti yt nuk
është i zemëruar në ty.”
Ashtu i fol gjithë deri sa shpirti nuk e braktis trupin. Mandej e braktisin në lartësinë
qiellore dhe kërkojnë kalim nga melaiket, të cilat pyesin: “Cili është ky?” Ato
përgjigjen: “Ky dhe ky”, mandej thonë: “Mirë se erdhe shpirti i mirë. Ke qenë në
trupin e mirë. Hyr i lavdëruar dhe gëzoju bukurisë dhe aromës. Zoti nuk është i
hidhëruar në ty.” Ashtu flasin gjithë deri sa nuk arrinë aty ku gjendet froni i All-
llahut.
Kur është njeriu i keq, për të thuhet: “Dil shpirt i ndyer, shko i qortuar, të presin vapa
e zjarrit dhe kundërmimi.” Dhe mundime të tjera të ngjashme me këto. Ashtu do ti
flasin deri sa shpirti nuk ndahet nga trupi. Mandej me të do të ngritet në lartësitë
qiellore, dhe do të kërkojmë leje për hyerje, ruajtësit e dyerve do të pyesin: “Cili
është ky? – melaiket do të thonë: “Ky dhe ky.” Do të përgjigjen melaiket: “Nuk ka
pranim për këtë shpirt të ndyer, i cili ka qenë në trupin e ndytë. Kthehu i qortuar, ty
nuk do të të hapen dyert” – “Mandej shpirti do të kthehet nga lartësitë dhe do të
lëshohet në varr.”
 F a q e | 14

ANKTHI I VARRIT

Nga Ibën Omeri rda, transmetohet që i Dërguari s.a.v.s. ka thënë:

“Ankthi i varrit është realitet. Sikur të kishte mundur dikush ti shmanget kësaj ai
do të ishte Sad b. Muadh.” Këtë hadith e transmeton Ahmedi në Musenedin, me
senedin e besueshëm.
Janë hadithe të shumta mbi këtë dhe ato janë të njohura. Thonë që askush nuk do ti
shmanget ankthit të varrit, madje as fëmijët.
Nga Enesi rda, transmetohet që i Dërguari s.a.v.s. ka thënë:
“Sikur të kishte mundur dikush ti shmangej ankthit të varrit ky do të ishte ky djalë” –
Sad b. Muadhi.
15 | F a q e

SPROVAT E VARRIT

Muslimani është i obliguar të besoj në realitetin dhe egzistimin e sprovave të varrit,

pa diskutim dhe pa vërejtje mbi cilësinë. Duhet besuar ashtu siq na ka lajmëruar mbi
këtë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s.
Por për shkak të atyre që dyshojnë do ta paraqesim shembullim e njeriut i cili fle dhe
ëndërron. Ai atëherë mund ta ndjej dhembjen dhe pikëllimin, por gjithashtu mund ta
ndjej lumturinë dhe kënaqësinë.
Ai të gjitha këto i përjeton deri sa është duke fjetur, trupi i tij është i shtrirë, sytë t
mbyllura, si atëherë të mos besojmë në ato mbi të cilat na lajmëron i Dërguari i All-
llahut mbi sprovat e varrit.
Nëna e besimtarëve Aishja r.a ,thotë:
“Erdhën tek unë dy gra plaka hebreje nga Medina, dhe më thanë: “Me të vërtetë
banorët e varreve do ti ekspozohen dënimit, dhe unë nuk u pajtova me këtë, thotë
Aishja dhe ato shkuan. Mandej erdhi i Dërguari i All-llahut dhe unë e pyeta: “O, i
Dërguari i All-llahut, dy gra qifute nga Medina ishin te unë. Ato pohojnë që njerëzit
në varr do të kenë vëshrërsi”, kurse i Dërguari tha: “Të vërtetën e kan thënë, njerëzit
do ti nënshtrohen sprovave të varrit ashtu që edhe kafshët mbi tokë kan për ti
dëgjuarato.” Unë kam parë, thotë Aishja, të Dërguarin duke kërkuar përkrahje pas
namazit nga sprovat e varrit. (Transmeton Muslimi)
Ndërsa Esma, vajza e Ebu Bekrit r.a. thotë: “U ngrit i Dërguari i All-llahut tu mbaj
ligjërime, dhei përmendi sprovat e varrit me të cilat njerëzit do të sprovohen, dhe kur
fliste mbi këtë muslimanët këtë e përcillnin me shqetësim.” (Transmeton Buhariu)
 F a q e | 16

PËRSHKRIMI I SPROVAVE TË VARRIT

Më herët në hadith kemi vënë në dukje nga Bera’e b. Azibi se si varri i besimtarit
shtrihet me shtresa të Xhennetit nga i cili depërton aromë e bukur dhe e këndëshme.
Varri zgjerohet qa sa syri i njeriut mund të sheh, kurse veprat e tij të cilat i ka punuar
paraqiten në formë të njeriut me rroba të cilat i sjellin lajm të gëzuar. Mandej i
tregohet vendi në Xhehenem i cili i ishte përgatitur sikur të ishte mëkatar.
Kemi kuptuar gjithashtu që mosbesimtarët ose mëkatarët i përgatitet shtroja e
Xhehenemit dhe që i hapen dyert e Xhehenemit nga të cilat shfaqet vapë e madhe dhe
kundërmimi. Mandej varri ngushtohet ashtu që eshtrat e tij kalojnë afër eshtrave.
Atëherë i shfaqen veprat e tij të këqia të shëmtuara në formë të njeriut të keq dhe
rrobat të cilat kundërmojnë. Ai atij i sjellë lajme të këqia. Mandej i shfaqet njeriu i
shurdhër dhe i verbër në dorën e të cilit është tokmak i hekurt sikur me ta qëllonte
kodrën do ta bënte pluhur.
Këta mund t’ia shtojmë vetëm edhe hadithin në të cilin i Dërguari i All-llahut thotë:
“Kur dikush nga ju vdes do ti tregohet vendi i tij mëngjes dhe mbrëmje; nëse është
nga banorët e Xhennetit vendi në Xhennet, e nëse është nga mosbesimtarët vendi në
Xhehenem. Atëherë do ti htuhet: “Ky do të jetë vendi yt kur All-llahu ka për të
ringjallë në ditën e Gjykimit.” (E transmeton Buhariu dhe Muslimi)
17 | F a q e

SHKAQET E SPROVAVE TË VARRIT

Veprimet të cilat i shkaktojnë dënimet e varrit i ka numëruar ai i cili e tregon të

vërtetën në hadithet e besueshme.
Këto veprime janë:
1. Mospastrimi nga urina.
2. Kurdisje intrigash (ennemimeh).
3. Të tepruarit – eksagjërimi.
4. Gënjeshtra.
5. Rrefuzimi i Kur’anit (të mos përmbajturit sipas principeve Kur’anore).
6. Prostitucioni.
7. Marrja e kamatës.
Por sa u përket haditheve të cilat flasin mbi dënimin e kryesittë këtyre veprave do të
paraqesim këtë:
Nga Ibën Abbasi r.a transmetohet që ka thënë: “Lajmëtari i fesë kishte kaluar afër dy
varreve dhe ka thënë:
“Ata tani janë në mundime të mëdha, por jo për gjëra të mëdha, mandej tha: “Sa i
përket njeriut nga ata kishte dëshirë të bënte intriga, kurse tjetri nuk kujdesej nga
urinimi. Mandej e mori degën e njomë e ndan në dy pjesë dhe i mbolli afër këtyre dy
varreve dhe tha: “Le t’u lehtësohen mundimet bile sa janë këto degë këtu.”
(Transmeton Buhariu dhe Muslimi).
Abdullah b. Ammar thotë:
“Ka qenë një njeri te i Dërguari i cili quhej Kerkere, dhe kishte vdekur. I Dërguari për
të ka thënë: Ai është në zjarr. Disa njerëz kishin shkuar që të pyesnin për të dhe
kishin zbuluar që abaiun (lloji i rrobave) e ka marr për vete e ajo ka qenë nga preja e
luftës. (Transmeton Buhariu)
Semure b. Xhundub thotë:
“I Dërguari i All-llahut pasi që e kishte falur namazin e kishte kthyer kokën kundruall
nesh dhe atëherë kishte thënë: “Kush nga ju ka ëndërruar diq sonte”dhe nëse dikush
ka ëndërruar diq tregonte e ai shtonte:
“Mashaallah, çfarë do All-llahu ajo bëhet.” Ashtu një ditë pyeti: “Cili nga ju ka
ëndërruar diq?” Ne u thamë: “Jo asnjëri.” E ai atëherë tha: “Unë mbrëmë i pash në
ëndërr dy njerëz si erdhën te unë, më kapën për dore dhe më shpien në tokën e
qmuar. Aty e pash një njeri duke ndenjur kurse tjetrin qëndronte në këmbë duke
mbajtur në dorë një kanxhë të hekurt.” Dikush nga as’habët përmendi që Musai e
 F a q e | 18

që kjo kanxh e hekurt i është vendosur në faqe e që e ka arritur largësinë deri në

zverk. Mandej bëri edhe me tjetrën çka edhe me të parën, dhe ajo e dyta e shtyente
të parën.
U thash: “Çka është kjo?” Më thanë: “Vazhdo më tutje.”
Vazhduam dhe arritëm te njeriu i cili rrinte i shtrirë mbi kokë, kurse përpara kishte
gurë dhe rërë të cilët e shponin atë. Kur e qëlloi u rrokullis nëpër gurë. Mandej
shkoi te ai që ta kthente në vendin e njejtë, dhe kur erdhi e mori përsëri pozitën e
njejtë. Pastaj përsëri e qëlloi dhe unë pyeta: “Cili është ky?” Më thanë: “Shko më
tutje, vazhduam dhe arritëm deri te një humnerë e cila në fillim ishte e ngushtë me
hyrje të ngushtë, kurse më tutje humnera zgjerohej. Në fund të humnerës shihej
zjarri. Në të burrat dhe gratë tentonin të dilnin, të arrinin deri te dalja, të marrin
pak jetë dhe përsëri të kthehen në zjarrë. Thash: “Çka është kjo?” Ata më thanë
mua: “Vazhdo më tutje.” Ne vazhduam dhe arritëm deri te lumi i gjakut, në mes të
saj qëndronte një njeri.
Jezid dhe Velid b. Demir nga Demir b. Hazim thotë: “Në breg të lumit qëndronte
një njeri tjetër, dhe sa herë që ai tenton të dal ai e gjuan atë me gurë në gojë dhe e
kthen nga ishte nisur dhe ashtu përsëritej.”
Thuaj: “Çka është kjo?” Ata u përgjigjën: “Vazhdo më tutje” Ne vazhduam rrugën
dhe arritëm deri te kopshti i gjelbërt ku ishte një lis i madh. Te rrënjët e lisit pash
njeriun e vjetër dhe fëmijët e vegjël. Afër drurit një njeri e ndizte zjarrin. Mua më
ngritën lart mbi drurin, dhe mandej hymë në një shtëpi të bukur çfarë deri atëherë
nuk kisha parë. Në të pamë njerëz të rinjë dhe të vjetër. Unë thash: “A do të më
informoni këtë natë mbi atë që kam parë duke udhëtuar me javë: “Më thanë: “Po.”
Ai njeri të cilin e ke parë me kanxhë të hekurt, ai është gënjeshtarë i cili ka gënjyer
dhe gënjeshtra e të cilit e merrte dhenë.
Ndërsa ai i cili qëndronte mbi kokë, ai është njeriu i cili e njihte “Kur’anin”, por
nuk ka jetuar sipas dispozitave të tij, dhe ai do të mbetet ashtu deri në ditën e
Gjykimit. Dhe ata të cilët i ke parë në humnerë ata janë që kan bërë prostitucion.
Njeriu i cili ishte në lumë është ai i cili ka marrë kamatë. Dhe njeriu të cilin e ke
parë afër drurit është Ibrahimi a.s. kurse fëmijët rreth tij janë gjeneratat pas tij.
Njeriu i cili e ndezte zjarrin, është melaikja ruajtës i zjarrit. Shtëpia në të cilën ke
hyrë, është shtëpi e besimtarëve, kurse dhoma e cila është më e bukur ajo është për
shehidët. E unë i cili të ka përcjellur, unë jam Xhibrili e ky afër meje është Mikaili.
Ngrite kokën tënde, dhe kur e bëra atë e pash qiellin, më thanë: “Ajo është banesa
jote” Thash: “Më lejoni të hy në të.” Më thanë: “Ty të ka mbetur ende jetë në tokë,
dhe kur e mbaron jetën tënde do të hysh në banesën tënde.” (E transmeton Buhariu)
19 | F a q e

DITA E GJYKIMIT

Fryerja në sur:
All-llahu xh.sh. në Kur’an thotë:
‫ُخَﺮى فَِإ َذا ُه ْم ﻗِﻴَ ٌﺎم‬ ِِ ِ
ْ ‫ض إِﱠﻻ َم ْن َﺷﺎءَ ا ﱠُ ﰒُﱠ ﻧُﻔ َخ فﻴه أ‬
ِ ‫صﻮِر فَصعِﻖ من ِﰲ اﻟ ﱠﺴﻤﺎو‬
ِ ‫ات َوَم ْن ِﰲ ْاﻷ َْر‬ ََ
ِ
ْ َ َ َ ‫َوﻧُﻔ َخ ِﰲ اﻟ ﱡ‬
‫يَـْﻨظُُﺮو َن‬
“Dhe i fryhet Surit dhe bie i vdekur çka ka në qiej dhe çka ka në tokë, përveç atyre që do
All-llahu (të mos vdesin), pastaj i fryhet atij herën tjetër, kur qe, të gjithë ata të ngritur e
presin (urdhërin e Zotit).” [Ez-Zummer: 68]
Kur do të arrij ajo ditë dhe kur i fryhet surit, jeta mbi tokë dhe qiej do të ndalet
përveq nëse All-llahu nuk e përcakton ndryshe. Ai është momenti të cilin askush nuk
mund ta ndal përveq All-llahut.
Alejhiselami ka thënë:
Dita e Gjykimit do të paraqitet papritmas. Tregëtarët do ta lënë tregëtinë e vet, nuk
do të bëjnë pazar, nuk do të arrijnë që ta mbledhin mallin e vet. Dita e Gjykimit do
të shfaqet ashtu që njeriu ka për ta lënë qumshtin të cilin e bartë për shkak të vet
vetës. Do të ec i etur rreth bunarit – pusit, e nuk ka për të mundur ta shuaj etjen, i
uritur do ta qoj lugën kah goja por nuk ka për të arritur të ha.” (Buhariu) Ndërsa
Ebu Hurejre r.a thotë që i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Ai i cili është i
ngarkuar që ti fryej surit, është duke pritur i përgatitur nga momenti i ngarkimit,
është duke shikuar në Arsh, mbi vendqëndrimin – fronin e All-llahut, duke u
frikësuar që mos ti arrij urdhëri, e atë ta gjej të pa pregatitur. Sytë e tij janë si yje të
shkëlqyer.” (Hakimi)
Nga këto hadithe kuptojmë që fryerja në sur është e afërt dhe që çdo moment mund të
paraqitet. Na është urdhëruar që në atë moment të themi: “Neve na mjafton All-llahu.
Ai është mbrojtësi më i mirë, mbështetemi në Zotin tonë.” (Silsilet-El-Hadithi, Sahih
3:66)
 F a q e | 20

KUR DO TË NDODHË KATASTROFA E PËRGJITHSHME

(përmbysja e tokës)

Dita e gjykimit do të ndodhë një ditë. Hadithi i cili flet mbi këtë e transmeton
Muslimi nga Ebu Hurejre në të cilin thotë që i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë:
“Ditë më e mirë është në të cilën lind dielli është e premte. Të premtën është krijuar
Ademi a.s. në atë ditë ka hyrë në Xhennet dhe ka dalur nga ai, po edhe dita e
Gjykimit do të ndodhë të premtën.” (Mishkatu Mesabih; 1:427)
Askush nuk e di se kur do të ndodhë katasrofa e përgjithshme – përmbytja e botës,
përveq All-llahut të Lartësuar.
21 | F a q e

TË FRYERIT NË SUR PËR HERË TË DYTË

Në Kur’an qëndron:
‫ُخَﺮى فَِإذَا ُه ْم ﻗِﻴَ ٌﺎم‬ ِِ ِ
ْ ‫ض إِﱠﻻ َم ْن َﺷﺎءَ ا ﱠُ ﰒُﱠ ﻧُﻔ َخ فﻴه أ‬
ِ ‫صﻮِر فَصعِﻖ من ِﰲ اﻟ ﱠﺴﻤﺎو‬
ِ ‫ات َوَم ْن ِﰲ ْاﻷ َْر‬ ََ
ِ
ْ َ َ َ ‫َوﻧُﻔ َخ ِﰲ اﻟ ﱡ‬
‫يَـْﻨظُُﺮو َن‬
““Dhe i fryhet Surit dhe bie i vdekur çka ka në qiej dhe çka ka në tokë, përveç atyre që
do All-llahu (të mos vdesin), pastaj i fryhet atij herën tjetër, kur qe, të gjithë ata të ngritur
e presin (urdhërin e Zotit).” [Ez-Zummer: 6]
Të fryerit e parë në sur është shenjë e mbarimit të jetës në tokë, përkatësisht vdekja.
Ndërsa të fryerit e dytë është shenjë për jetë dhe ringjallje të sërishme. Ebu Hurejre
r.a transmeton hadithin në të cilin flet mbi dy ngjarje. Në hadith thuhet: Në mes dy
fyerjeve në sur do të kalojnë “dyzet”. Ne i thamë: O, Ebu Hurejre: “A janë dyzet
ditë?” Ka thënë: “Nuk e di” “A janë dyzet muaj?” “Nuk e di” “A janë dyzet vite?” –
pyetëm ne, e ai na tha: “Nuk e di” (Transmeton Buhariu)
 F a q e | 22

SI DO TË NGJAJ RINGJALLJA

All-llahu i Lartësuar thotë:

‫ﻨﺴﻠُﻮ َن * ﻗَﺎﻟُﻮا َ َويْـﻠَﻨَﺎ َم ْن ﺑَـ َعثَـﻨَﺎ ِم ْن َمْﺮﻗَ ِد َ َه َذا َمﺎ َو َﻋ َد اﻟﱠﺮ ْﲪَﺎ ُن‬
ِ ‫اث إِ َﱃ رِِّم ي‬
َْ َ
ِ ‫صﻮِر فَإِذَا هم ِمن ْاﻷَﺟ َد‬
ْ ْ ُْ ‫َوﻧُِﻔ َخ ِﰲ اﻟ ﱡ‬
ِ ِ
‫ﺲ َﺷْﻴـﺌًﺎ َوَﻻ‬ ٌ ‫ضُﺮو َن * فَﺎﻟْﻴَـ ْﻮَم َﻻ تُظْﻠَ ُم ﻧـَ ْﻔ‬ ٌ ‫ﺻْﻴ َﺤﺔً َواﺣ َدةً فَإِذَا ُه ْم َﲨ‬
َ ‫ﻴﻊ ﻟَ َديْـﻨَﺎ ُْﳏ‬ َ ‫ﺖ إِﱠﻻ‬ْ َ‫ﺻ َد َق اﻟْ ُﻤْﺮ َﺳﻠُﻮ َن * إِ ْن َﻛﺎﻧ‬
َ ‫َو‬
‫ُْﲡَزْو َن إِﱠﻻ َمﺎ ُﻛﻨﺘُ ْم تَـ ْع َﻤﻠُﻮ َن‬
“Dhe i fryhet “Surit”, kur qe, duke u ngutur prej varrezave paraqiten te Zoti i tyre.” “E
thonë: “Të mjerët ne! Po kush na ngriti prej ku ishim të shtrirë në varre?’ E, kjo është
ajo që përmtoi Zoti dhe vërtetuan të dërguarit.” “Ajo nuk është tjetër, përveç një zë i
fuqishëm dhe ata të gjith të paraqitur para Nesh.” “Sot pra, askujt nuk i bëhet e padrejtë
diçka dhe nuk shpërbleheni me tjetër vetëm për atë që vepruat.” [Jasin: 51-54]
Në hadithe është transmetuar që All-llahu xh.sh. nga qielli lëshon shiun me ndihmën
e të cilit rriten bimët, por edhe njerëzit kan dobi prej tij. Në sahihun e Muslimit e të
Buhariut nga Ebu Hurejre transmetohet që i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë:
“Në mes dy fryerjeve në sur do të kalojnë dyzet (transmetuesi nuk ka shenuar se a ka
thënë i Dërguari s.a.v.s. dyzet ditë apo vite) mandej nga qielli do të bie shi dhe jeta
përsëri do të filloi sikur pas shiut mbinë perimet – bimët, por edhe njeriu nuk është
asgjë tjetër por qenie e gjallë, në të do të egziston një pjesë nga e cila do të ringjallet
në ditën e Gjykimit”.
Këtë e argumentojnë fjalët e All-llahut xh.sh.:
ِ ِ ِ ٍ ٍ ِ ِّ ‫وا ﱠُ اﻟﱠ ِذي أ َْر َﺳﻞ‬
‫ﻮر‬
ُ ‫ﱡش‬
ُ ‫ﻚ اﻟﻨ‬ َ ‫َﺣﻴَـْﻴـﻨَﺎ ﺑِه ْاﻷ َْر‬
َ ‫ض ﺑَـ ْع َد َم ْﻮ َﺎ َﻛ َذﻟ‬ ْ ‫اﻟﺮَ َح فَـﺘُث ُﲑ َﺳ َﺤﺎ ً فَ ُﺴ ْﻘﻨَﺎهُ إِ َﱃ ﺑـَﻠَد َمﻴِّﺖ فَأ‬ َ َ
“All-llahu është Ai që i lëshon erërat, e ato i lëkundin retë dhe Ne i derdhim ato në një
vend të thatë dhe me atë ujitje e ngjallim tokësn pas vdekjes së saj. Ja kështu është
ringjallja.” [Fatir: 9]
Vërejmë ngjashmërinë e gjallërimit të tokës dhe ringjalljes së njeriut. Mbi këtë flet
ajeti vijues:
ِ ِ ‫ﺖ فَأ‬ ٍ ِ‫ﺖ ﺳﺤﺎ ثَِﻘ ًﺎﻻ ﺳ ْﻘﻨَﺎه ﻟِﺒـﻠَ ٍد مﻴ‬ ِ ِِ ِّ ‫َوُهﻮ اﻟﱠ ِذي يـُْﺮِﺳﻞ‬
َ‫َﻧزﻟْﻨَﺎ ﺑه اﻟْ َﻤﺎء‬َ َّ َ ُ ُ ً َ َ ْ ‫ﲔ يَ َد ْي َر ْﲪَﺘه َﺣ ﱠﱴ إذَا أَﻗَـﻠﱠ‬
َ ْ ‫اﻟﺮَ َح ﺑُ ْشًﺮا ﺑَـ‬ ُ َ
‫ِج اﻟْ َﻤ ْﻮتَﻰ ﻟَ َعﻠﱠ ُك ْم تَ َذ ﱠﻛُﺮو َن‬ ِ ِ ‫فَأَخﺮﺟﻨﺎ ﺑِ ِه ِمن ُﻛ ِﻞ اﻟثﱠﻤﺮ‬
ُ ‫ﻚ ُﳔْﺮ‬َ ‫ات َﻛ َذﻟ‬ ََ ّ ْ َْ َْ
“Ai është që i lëshon erërat si myzhde pranë mëshirës (shiut) së Tij. E kur ato (erërat)
bartin re të mëdha, Ne i sjellim mbi një tokë të vdekur dhe lëshojmë në të ujin (shiun),
dhe me të (ujin) nxjerrim të gjitha frutat. Kështu i nxjerrim (i ngjallim) të vdekurit, ashtu
që të përkujtoni (fuqinë e Zotit).” [El-‘Araf: 57]
I pari që do të ringjallet nga varri i vet do të jetë i Dërguari Muhamedi s.a.v.s. Në
Sahihulin e Muslimit nga Ebu Hurejre transmetohet që i Dërguari i All-llahut s.a.v.s
23 | F a q e

ka thënë: “Unë jam nga të parët në mesin e pasardhësve të Ademit a.s. i cili do të
ringjallem dhe i pari dhe i fundit i cili do të ketë të drejtë për Shefa’at (ndërhyrje te
All-llahu xh.sh. për të tjerët).

ASKUSH NUK MUND T’I SHMANGET DITËS SË GJYKIMIT

All-llahu xh.sh. thotë:

‫ﱠه ْم َﻋدا * َوُﻛﻠﱡ ُه ْم آتِ ِﻴه يَـ ْﻮَم اﻟْ ِﻘﻴَ َﺎم ِﺔ‬
ُ ‫ﺎه ْم َو َﻋد‬
ُ‫ص‬ َ ‫َﺣ‬
ِ
ْ ‫ض إِﱠﻻ ِآﰐ اﻟﱠﺮ ْﲪَﺎن َﻋْﺒ ًدا * ﻟَ َﻘ ْد أ‬
ِ ‫إِ ْن ُﻛ ﱡﻞ من ِﰲ اﻟ ﱠﺴﻤﺎو‬
ِ ‫ات َو ْاﻷ َْر‬ ََ َْ
‫فَـْﺮًدا‬
“Nuk ka tjetër, vetëm se gjithë çka është në qiej e në tokë ka për t’iu paraqitur Zoti si
rob.” “Ai me diturinë e vet i ka përfshirë të gjithë, dhe ka numëruar e evidentuar çdo gjë
të tyre në mënyrë të saktësishme.” “Dhe në Ditën e Kijametit secili prej tyre do t’i
paraqitet Atij i vetmuar.” [Merjem: 93-95]
I Lartësuari e ka thënë edhe këtë:
ِ ِ ِْ ‫ويـﻮم ﻧُﺴِﲑ‬
َ ‫ض َ ِرَزةً َو َﺣ َشْﺮَ ُه ْم فَـﻠَ ْم ﻧـُغَﺎد ْر مْﻨـ ُه ْم أ‬
‫َﺣ ًدا‬ َ ‫اﳉﺒَ َﺎل َوتَـَﺮى ْاﻷ َْر‬ ُّ َ َ ْ َ َ
“(Përkujto) Ditën kur Ne i shkulim kodrat, dhe tokën e sheh të sheshtë (të zbuluar) dhe
Ne i tubojmë ata e nuk na mbetet asnjë prej tyre pa e tubuar.” [El-Kehf: 47]
All-llahu xh.sh. ka thënë:
‫ﲨ ًﻴعﺎ إِ ﱠن ا ﱠَ َﻋﻠَﻰ ُﻛ ِّﻞ َﺷ ْﻲ ٍء ﻗَ ِد ٌيﺮ‬ ِ ْ ‫ات أَين مﺎ تَ ُكﻮﻧُﻮا‬
َِ ‫ت ﺑِ ُكم ا ﱠ‬
ُ ْ َ
ِ
َ َ ْ ‫ﺎﺳﺘَﺒِ ُﻘﻮا ا ْﳋَْﻴـ َﺮ‬
ِ ِ
ْ َ‫َوﻟ ُك ٍّﻞ ِو ْﺟ َهﺔٌ ُه َﻮ ُم َﻮﻟّ َﻴهﺎ ف‬
“Secili (popull) ka një anë, të cilës ai i kthehet, ju shpejtoni kah punët e mbara, kudo që
të jeni All-llahu ka për t’ju tubuar të gjithëve, All-llahu ka fuqi për çdo send.” [Bekare:
148]
Do të jenë të ringjallura të gjitha llojet e kafshëve dhe shtazëve, zogjëve dhe të
tjerëve. All-llahu xh.sh. gjithashtu në Kur’an thotë:
‫ﺎب ِم ْن َﺷ ْﻲ ٍء ﰒُﱠ إِ َﱃ َرِِّ ْم‬
ِ َ‫ض وَﻻ ﻃَﺎﺋِ ٍﺮ ي ِطﲑ ِ َﲜﻨَﺎﺣْﻴ ِه إِﱠﻻ أُمم أ َْمثَﺎﻟُ ُكم مﺎ فَـﱠﺮﻃْﻨَﺎ ِﰲ اﻟْ ِكﺘ‬
َْ ٌَ َ ُ َ ٍِ ِ
َ ِ ‫َوَمﺎ م ْن َداﺑﱠﺔ ﰲ ْاﻷ َْر‬
‫ُْﳛ َشُﺮو َن‬
“Nuk ka asnjë gjallesë në tokë dhe as shpendë që fluturojnë me dy krahë e që nuk janë të
ndara në grupe (të ndryshme), sikurse edhe ju (Zoti i krijoi, i pajisi si juve). Asgjë nuk
kemi lënë pas dore nga evidenca. Më në fund te Zoti i tyre do të tubohen.” [El-En’Am:
38]
All-llahu xh.sh. thotë:
ْ ‫ﻮش ُﺣ ِشَﺮ‬
‫ت‬ ُ ‫َوإِذَا اﻟْ ُﻮ ُﺣ‬
“Dhe kur egërsirat të jenë bashkuar (tubuar).” [Tekvir: 5]
 F a q e | 24

SI DO TË BËHET RINGJALLJA?

Ditën e Gjykimit do të jemi të ringjallur si atë ditë që nëna na ka lindur.

Buhariu dhe Muslimi transmetojnë hadithin nga Ibni Abassi që i Dërguari i All-llahut
s.a.v.s. ka thënë:
“Ju do të jeni të ringjallur.” Dhe pastaj e shtoi ajetin:
ِِ ِ ُ‫اﻟﺴ ِج ِﻞ ﻟِْﻠ ُكﺘ‬
‫ﲔ‬ ُ ِ‫ب َﻛ َﻤﺎ ﺑَ َدأْ َ أ ﱠَو َل َخْﻠ ٍﻖ ﻧُع‬
َ ‫ﻴد ُه َو ْﻋ ًدا َﻋﻠَْﻴـﻨَﺎ إِ ﱠ ُﻛﻨﱠﺎ فَﺎﻋﻠ‬
ِ ِ
ّ ّ ‫يَـ ْﻮَم ﻧَطْﻮي اﻟ ﱠﺴ َﻤﺎءَ َﻛطَ ِّﻲ‬
“(Përkujto) Atë Ditë, kur Ne e palojmë qiellin sikurse palimi i fletëve në libër. Ashtu
sikundër e kemi filluar krijimin (tuaj), e rikthejmë. Ky është obligim Yni, e Ne e bëjmë
këtë.” [El-Enbija: 104]
25 | F a q e

LLAHTARITË E DITËS SË GJYKIMIT

Ka shumë ajete Kur’anore që flasin dhe e sqarojnë ditën e Gjykimit, e cila do të jetë
surprizë e madhe, veqanërisht për mosbesimtarët, por edhe për njerëzit e tjerë. Atë
ditë nuk do të ketë kurrfarë vlere pendimi për veprat e bëra. Atë ditë nuk do të bëjnë
dobi as pasuria e as fëmijët.
Atë ditë miku nga miku do të ikë, prindërit nga fëmijët. Përshkrimin e kësaj gjendjeje
më së miri e ka dhënë All-llahu xh.sh. në Kur’an, siq është ajeti:
‫ض ُﻊ ُﻛ ﱡﻞ‬ ٍ ِ ِ ِ ‫أَيـﱡهﺎ اﻟﻨﱠﺎس اتـﱠ ُﻘﻮا رﺑﱠ ُكم إِ ﱠن زﻟْزﻟَ َﺔ اﻟ ﱠﺴ‬
َ َ‫ﺖ َوت‬ْ ‫ﺿ َع‬
َ ‫ﻴم * يـَ ْﻮَم تَـَﺮْوﻧَـ َهﺎ تَ ْذ َه ُﻞ ُﻛ ﱡﻞ ُمْﺮﺿ َعﺔ َﻋ ﱠﻤﺎ أ َْر‬
ٌ ‫ﺎﻋﺔ َﺷ ْﻲءٌ َﻋظ‬
َ ََ ْ َ ُ َ َ
ِ‫ﱠﺎس من ُﳚ ِﺎد ُل ِﰲ ا ﱠ‬ ِ ِ ِ ِ ِ ِ
َ ْ َ ِ ‫اب ا ﱠ َﺷدي ٌد * َوم ْن اﻟﻨ‬ َ ‫ﱠﺎس ُﺳ َك َﺎرى َوَمﺎ ُه ْم ﺑ ُﺴ َك َﺎرى َوﻟَك ﱠن َﻋ َذ‬ َ ‫ذَات ﲪَْ ٍﻞ ﲪَْﻠَ َهﺎ َوتَـَﺮى اﻟﻨ‬
ٍ ‫ﺎن م ِﺮ‬
ٍ ِ ِ
‫يد‬ َ َ‫ﺑغَ ِْﲑ ﻋ ْﻠ ٍم َويَـﺘﱠﺒِ ُﻊ ُﻛ ﱠﻞ َﺷْﻴط‬
“O ju njerëz, ruanu dënimit nga Zoti juaj, sepse dridhja pranë katastrofës së kijametit
është një llahtari e madhe.” “Atë Ditë, kur ta përjetoni atë, secila gjidhënëse braktis atë
që ka për gjini dhe secila shtatëzënë e hedh para kohe barrën e vet, ndërsa njerëzit duken
të dehur, po ata nuk janë të dehur, por dënimi i All-llahut është i ashpër.” “Ka ndonjë
nga njerëzit që kundërshton në çështje rreth All-llahut, pa kurrfarë dije dhe ndjek çdo
djall të mprapshtë.” [El-Haxhxh: 1-3]
ِ‫أَيـﱡهﺎ اﻟﻨﱠﺎس اتـ ُﱠﻘﻮا رﺑﱠ ُكم واخشﻮا يـﻮمﺎ َﻻ َﳚ ِزي واﻟِ ٌد ﻋن وﻟَ ِدهِ وَﻻ مﻮﻟُﻮد هﻮ ﺟﺎ ٍز ﻋن واﻟِ ِدهِ ﺷﻴـﺌﺎ إِ ﱠن وﻋد ا ﱠ‬
َ ْ َ ًَْ َ ْ َ َ َ ُ ٌ ْ َ َ َ ْ َ َ ْ ً َْ ْ َ ْ َ ْ َ ُ َ َ
ِ ِ
ُ ‫اﳊَﻴَﺎةُ اﻟ ﱡدﻧْـﻴَﺎ َوَﻻ يَـغُﱠﺮﻧﱠ ُك ْم ﱠ اﻟْغَُﺮ‬
‫ور‬ ْ ‫َﺣ ﱞﻖ فََﻼ تَـغُﱠﺮﻧﱠ ُك ْم‬
“O ju njerëz, kini kujdes ndaj Zotit tuaj dhe kini kujdes ditës kur prindi nuk mund t’i
bëjë dobi fëmijës së vet, e as fëmija nuk mund t’i bëjë dobi asnjë send prindit të vet.
Premtimi i All-llahut është i sigurt, pra të mos ju mashtrojë jeta e kësaj bote dhe të mos
ju mashtrojë ndajë All-llahut djalli mashtrues.” [Lukman: 33]
‫ﻨصُﺮو َن‬ ِ ِ ٍ ‫َواتﱠـ ُﻘﻮا يـَ ْﻮًمﺎ َﻻ َْﲡ ِزي ﻧـَ ْﻔﺲ َﻋ ْن ﻧـَ ْﻔ‬
َ ُ‫ﺎﻋﺔٌ َوَﻻ يُـ ْﺆ َخ ُذ مْﻨـ َهﺎ َﻋ ْد ٌل َوَﻻ ُه ْم ي‬
َ ‫ﺲ َﺷْﻴـﺌًﺎ َوَﻻ يـُ ْﻘﺒَ ُﻞ مْﻨـ َهﺎ َﺷ َﻔ‬ ٌ
“Dhe ruajuni një dite kur askush askujt nuk mund t’i kryejë asgjë, kur nuk pranohet për
te (jobesimtarin) ndonjë ndërmjetësim dhe nuk pranohet për te kompensim, e as që do të
ndihmohen ata (fajtorët).” [Bekare: 48]
Në ajetet e cituara All-llahu xh.sh. ua tërheq vërejtjen për vigjilencë dhe na nxit në
vepra të cilat do të jenë të dobishme edhe pas vdekjes. Na e tërheq vërejtjen mbi ditën
kur miku do të ikë dhe vëllau nga vëllau. Secili do të kujdeset për veten e tij.
All-llahu xh.sh. thotë:
 F a q e | 26

‫ﻮه يـَ ْﻮَمﺌِ ٍذ‬ ِِ ٍِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ‫َخ ِﻴه * وأ ُِم ِه وأَﺑِ ِﻴه * و‬

ٌ ‫ﺻﺎﺣﺒَﺘه َوﺑَﻨﻴه * ﻟ ُك ِّﻞ ْام ِﺮ ٍئ مْﻨـ ُه ْم يَـ ْﻮَمﺌذ َﺷأْ ٌن يـُ ْغﻨﻴه * ُو ُﺟ‬ ََ َ َّ
ِ ‫يـﻮم ي ِﻔﱡﺮ اﻟْﻤﺮء ِمن أ‬
ْ ُ َْ َ َ َْ
‫ﻚ ُه ْم اﻟْ َك َﻔَﺮُة اﻟْ َﻔ َجَﺮُة‬ ِ ٍ ِ ِ ِ ِ
َ ‫ﻮه يَـ ْﻮَمﺌذ َﻋﻠَْﻴـ َهﺎ َﻏﺒَـَﺮةٌ * تَـْﺮَه ُﻘ َهﺎ ﻗَـﺘَـَﺮةٌ * أ ُْوﻟَﺌ‬
ٌ ‫ﺿﺎﺣ َكﺔٌ ُم ْﺴﺘَـْﺒشَﺮةٌ * َوُو ُﺟ‬َ * ٌ‫ُم ْﺴﻔَﺮة‬
“Atë ditë njeriu ikën prej vëllait të vet, prej nënës dhe prej babait të vet, prej gruas dhe
prej fëmijëve të vet. Atë ditë secilit njeri i mjafton çështja e vet. Atë ditë do të ketë fytyra të
shndërritura. Të buzëqeshura e të gëzuara. Atë ditë do të ketë edhe fytyra të pluhëruara.
Që i ka mbuluar errësira e zezë. E të tillët janë ata mohuesit.” [Abese: 33-42]
Po,duhet të kujdesemi për atë ditë kur disa fytyra do të jenë të ndriquara dhe të
shkëlqyera, kurse disa fytyra do të jenë të errëta.
Mosbesimtarët dhe mëkatarët e mëdhenjë do të bëjnë qmos që ti shmangen dënimit i
cili i pret, por asgjë nuk do të u ndihmoj.
All-llahu xh.sh. mbi atë thotë:
ِ ‫صﻴﻠَﺘِ ِه اﻟﱠِﱵ تـُ ْﺆ‬
‫ويه * َوَم ْن ِﰲ‬ ِ َ‫َخ ِﻴه * وف‬ ِ ‫اب يـﻮِمﺌِ ٍذ ﺑِﺒﻨِ ِﻴه * و‬
ِ ‫ﺎﺣﺒﺘِ ِه وأ‬ ِ ِ ِ
َ َ َ ‫ﺻ‬ ََ َ ْ َ ‫صُﺮوﻧـَ ُه ْم يـَ َﻮﱡد اﻟْ ُﻤ ْج ِﺮُم ﻟَ ْﻮ يَـ ْﻔﺘَدي م ْن َﻋ َذ‬
‫يـُﺒَ ﱠ‬
ِ ‫ﲨﻴعﺎ ﰒُﱠ ي‬
‫ﻨج ِﻴه‬ ِ ِ ‫ْاﻷَر‬
ُ ً َ ‫ض‬ ْ
“Edhe pse ata shihen ndërmjet vete (edhe njihetn, por ikin prej njërit tjetrit). Krimineli
dëshiron sikur të kishte paguar dënimin e asaj dite me bijtë e vet.” “Dhe me gruan e vet
dhe me vëllain e vet.” “Edhe me të afërmit e tij, që ai te ata mbështetej.” “Edhe me krejt
çka ka në tokë, e vetëm të kishte shpëtuar!” [El-Me’arixh: 11-14]
Ndërsa në suren “En-Naziat” thuhet se:
ِ ‫يـﻮم تَـﺮﺟﻒ اﻟﱠﺮ ِاﺟ َﻔﺔُ * تَـْﺘـﺒـعهﺎ اﻟﱠﺮ ِادفَﺔُ * ﻗـُﻠُﻮب يـﻮمﺌِ ٍذ و ِاﺟ َﻔﺔٌ * أَﺑصﺎرهﺎ خ‬
ٌ‫ﺎﺷ َعﺔ‬ َ َُ َ ْ َ ََْ ٌ ََُ ُ ُ ْ َ َْ
“Ditën që vrullshëm bëhet dridhja. Që pas saj pason tjetra. Atë ditë zemrat janë të
tronditura. Shikimet e tyre janë të poshtruara (frikësuara).” [En-Naziat: 9-6]
‫اﳉَ ِﺤ ُﻴم ﻟِ َﻤ ْن يَـَﺮى‬
ْ ‫ت‬ْ ‫ﻧﺴﺎ ُن َمﺎ َﺳ َعﻰ * َوﺑُـِّﺮَز‬ ِ ‫فَإِذَا َﺟﺎءَ ْ ﱠ‬
َ ‫ت اﻟطﺎ ﱠمﺔُ اﻟْ ُكْﺒـَﺮى * يـَ ْﻮَم يَـﺘَ َذ ﱠﻛُﺮ ْاﻹ‬
"E kur të vijë vala e madhe (kijameti), Atë Ditë njeriu përkujton se çka ka punuar. E
Xhehennemi shfaqet fshehurazi për atë që e sheh.” [En-Naziat: 34-36]
‫ﻒ تَـﺘﱠـ ُﻘﻮ َن إِ ْن َﻛ َﻔ ْﺮُْﰎ يَـ ْﻮًمﺎ َْﳚ َع ُﻞ اﻟْ ِﻮﻟْ َدا َن ِﺷﻴﺒًﺎ * اﻟ ﱠﺴ َﻤﺎءُ ُمْﻨـ َﻔ ِطٌﺮ ﺑِِه َﻛﺎ َن َو ْﻋ ُد ُه َم ْﻔ ُع ًﻮﻻ * إِ ﱠن َه ِذهِ تَذْﻛَِﺮةٌ فَ َﻤ ْن‬
َ ‫فَ َكْﻴ‬
‫َﺷﺎءَ ﱠاﲣَ َذ إِ َﱃ َرﺑِِّه َﺳﺒِ ًﻴﻼ‬
“Nëse ju moohoni, si do tëmbroheni në një ditë që fëmijët do t’i bëjë pleq? Atë ditë qielli
do të çahet dhe premtimi i Tij do të realizohet. Këto janë përkujtim qortues, e kush do, ai
e zgjedh rrugën për te Zoti i vet.” [El-Muzzemmil: 17-19]
Ne na mbetet që të mendojmë mbi këto ajete të All-llahut të Lartësuar i Cili na e
shpjegon gjendjen dhe llahtarit e ditës së Gjykimit, si dhe hadithet e numërta të
Muhamedit s.a.v.s. si sqarim për të kuptuarit më të lehtë. Sikur ti përfshinim të gjitha
ajetet dhe hadithet të cilat flasin mbi këtë kjo broshurë do të ishte shumë më e gjerë.
Por qëllimi ynë është që në të të gjendet dobia, dhe është e njohur që dobia më e
madhe është nga kjo e pakt nëse është e qëndrueshme se nga libri i madh nëse është
kohëshkurtër.
27 | F a q e

PËRSHKRIMI I XHENNETIT
(All-llahu na bëftë nga banorët e tij)

Nxitoni për falejen e Zotit tuaj dhe në Xhnnet hapësira e të cilit është më e madhe nga
sipërfaqja e tokës dhe qiellit. Në të ka çfarë syri i njeriut nuk ka mundur të
dëshironte.
ِ ‫ﲨﻴعﺎ أَفَـﻠَم يـﻴـﺌ ﱠ‬ ِ ِِ ِِ ِ ِ ‫ﺎل أَو ﻗُ ِطّع‬ ِْ ‫ت ﺑِ ِه‬
‫ين َآمﻨُﻮا‬ َ ‫ﺲ اﻟذ‬ ْ َ َْ ْ ً َ ‫ض أ َْو ُﻛﻠّ َم ﺑه اﻟْ َﻤ ْﻮتَﻰ ﺑَ ْﻞ ﱠ ْاﻷَ ْمُﺮ‬ ُ ‫ﺖ ﺑِه ْاﻷ َْر‬ ْ َ ْ ُ َ‫اﳉﺒ‬ ْ ‫َوﻟَْﻮ أَ ﱠن ﻗُـْﺮآ ً ُﺳَِّﲑ‬
‫ﺻﻨَـ ُعﻮا ﻗَﺎ ِر َﻋﺔٌ أ َْو َﲢُ ﱡﻞ ﻗَ ِﺮيﺒًﺎ ِم ْن َدا ِرِه ْم َﺣ ﱠﱴ‬ ِ ِ
َ ‫ين َﻛ َﻔُﺮوا تُصﻴﺒُـ ُه ْم ﲟَﺎ‬
ِ‫ﱠ‬ ِ ‫أَ ْن ﻟَﻮ ي َشﺎء ا ﱠ َﳍ َدى اﻟﻨ‬
َ ‫ﱠﺎس َﲨ ًﻴعﺎ َوَﻻ يَـَز ُال اﻟذ‬
َ َ ُ ُ َ ْ
‫ﻒ اﻟْ ِﻤ َﻴع َﺎد‬ ِ ِ
ُ ‫َِْﰐَ َو ْﻋ ُد ا ﱠ إِ ﱠن ا ﱠَ َﻻ ﳜُْﻠ‬
“Shembulli (atributi) i Xhennetit që u është premtuar të devotshmëve është që nën
(pallatet) të rrjedhin lumenj, që ushqimi në të dhe hija në të është e përhershme. Ai është
përjetim i lumtur i atyre që ishin të ruajtur, e përfundimi i jobesimtarëve është zjarri.”
[Er-Ra’d: 35]
ٍ‫ﱭ َﱂ يـﺘَـغَﻴﱠـﺮ ﻃَعﻤه وأَﻧْـهﺎر ِمن ﲬَْ ٍﺮ ﻟَ ﱠذة‬ ِ ِ ٍ ِ ِ ُ ‫اﳉﻨ ِﱠﺔ اﻟﱠِﱵ و ِﻋد اﻟْﻤﺘـ‬
ْ ٌ َ َ ُ ُ ْ ْ َ ْ ٍ َ َ‫ﱠﻘﻮ َن ف َﻴهﺎ أَﻧْـ َه ٌﺎر م ْن َمﺎء َﻏ ْ ِﲑ آﺳ ٍن َوأَﻧْـ َه ٌﺎر م ْن ﻟ‬ ُ َ ُ َْ ‫َمثَ ُﻞ‬
ِ ِ ِ ِِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ
ً‫صﻔﻰ َوَﳍُْم ف َﻴهﺎ م ْن ُﻛ ِّﻞ اﻟث َﱠﻤَﺮات َوَم ْغﻔَﺮةٌ م ْن َرّ ْم َﻛ َﻤ ْن ُه َﻮ َخﺎﻟ ٌد ﰲ اﻟﻨﱠﺎر َو ُﺳ ُﻘﻮا َمﺎء‬ َ ِ‫ﻟﻠشﱠﺎ ِرﺑ‬
َ ‫ﲔ َوأَﻧْـ َه ٌﺎر م ْن َﻋ َﺴ ٍﻞ ُم‬
‫ﻴﻤﺎ فَـ َﻘطﱠ َﻊ أ َْم َعﺎءَ ُه ْم‬ ِ
ً ‫َﲪ‬
“Shembulli i Xhennetit, i cili u është premtuar atyre që janë të ruajtur (të devotshmëve)
në të cilin ka lumenj me ujë të mirë për pije, lumenj nga qumështi me shije të paprishur,
lumenj nga vera e shijshme për njerëz, lumenj nga mjalti i kulluar, ata kanë aty edhe
gjithfarë lloj pemësh, kanë edhe falje nga Zoti i tyre (a është i njejtë) a si ai që është
përgjithmonë bë zjarr dhe u shuhet etja me ujë të valë që ua copton zorrët e tyre?”
[Muhammed: 15]
‫ﱠﺎت َْﲡ ِﺮي ِم ْن َْﲢﺘِ َهﺎ ْاﻷَﻧْـ َه ُﺎر ُﻛﻠﱠ َﻤﺎ ُرِزﻗُﻮا ِمْﻨـ َهﺎ ِم ْن َﲦََﺮةٍ ِرْزﻗًﺎ ﻗَﺎﻟُﻮا‬
ٍ ‫ﺎت أَ ﱠن َﳍم ﺟﻨ‬ ِ ‫ﺎﳊ‬ِ ‫وﺑ ِّشﺮ اﻟﱠ ِذين آمﻨﻮا وﻋ ِﻤﻠُﻮا اﻟ ﱠ‬
َ ُْ َ ‫ص‬ َ َ َُ َ ْ َ َ
‫اج ُمطَ ﱠهَﺮةٌ َوُه ْم فِ َﻴهﺎ َخﺎﻟِ ُدو َن‬ ِ ِ ِِ ِ ِ
ٌ ‫َه َذا اﻟﱠذي ُرِزﻗْـﻨَﺎ م ْن ﻗَـْﺒ ُﻞ َوأُتُﻮا ﺑه ُمﺘَ َشﺎ ًﺎ َوَﳍُْم ف َﻴهﺎ أ َْزَو‬
“E përgëzoi ata që besuan dhe bënë vepra të mira se ata do të jenë në Xhennete në të
cilët rrjedhin lumenj. Saherë që u jepet ndonjë ushqim nga frutat e tij, ata thonë: ‘Ky
është që me ta u ushqyem edhe më parë’. Ngase, u sillet ushqim i ngjashëm (vetëm në
formë, e jo edhe në shije). Aty do të kenë ata bashkëshorte të pastra dhe aty do të jenë
përgjithmonë.” [El-Bekare: 25]
‫وهﺎ تَـ ْﻘ ِد ًيﺮا * َويُ ْﺴ َﻘ ْﻮ َن فِ َﻴهﺎ َﻛأْ ًﺳﺎ َﻛﺎ َن‬ َ ‫ﱠر‬
ٍ ِ ِ ِ ِ ْ َ‫اب َﻛﺎﻧ‬
ُ ‫ﺖ ﻗَـ َﻮار َيﺮ * ﻗَـ َﻮار َيﺮ م ْن فضﱠﺔ ﻗَد‬
ٍ ‫ﺎف َﻋﻠَْﻴ ِهم ِ ﻧِﻴ ٍﺔ ِمن فِض ٍﱠﺔ وأَ ْﻛﻮ‬
َ َ ْ َ ْ ُ َ‫َويُط‬
ِ ِ ِ ُ ُ‫اﺟ َهﺎ َزﳒَﺒِ ًﻴﻼ * َﻋْﻴـﻨًﺎ فِ َﻴهﺎ تُﺴ ﱠﻤﻰ َﺳْﻠﺴﺒِ ًﻴﻼ * ويَط‬ ِ
ً ُ‫ﻮف َﻋﻠَْﻴه ْم ِوﻟْ َدا ٌن ُﳐَﻠﱠ ُدو َن إ َذا َرأَيْـﺘَـ ُه ْم َﺣﺴْﺒـﺘَـ ُه ْم ﻟُْﺆﻟًُﺆا َمﻨث‬
‫ﻮرا‬ َ َ َ ُ ‫مَز‬
“Dhe atyre u bëhet shërbim me enë të argjendta dhe me gota të tejdukshme. Të
tejdukshme nga argjendi që ata (shërbëtorët) i përcaktuan të jenë sa duhet (të mëdha o të
 F a q e | 28

vogla). Dhe u jepet të pijnë aty gota të verës të përzier me zenxhebilë (bimë aromatike).
(nga) Burim aty selsebil (i lehtë në të pimë). Dhe atyre u sillen për shërbim djelmosha që
përherë janë të tillë sa që kur t’i kundrosh të duken si margaritarë të derdhur.” [Ed-Dahr
- Insan: 15-19]
‫ﻮﻋﺔٌ * َوَﳕَﺎ ِر ُق‬ ِ ِ ِ ِ ٍِ ٍ
َ ‫ﺿ‬ َ ُ‫ﲔ َﺟﺎ ِريَﺔٌ * ف َﻴهﺎ ُﺳُﺮٌر َم ْﺮف‬
ٌ ‫ﻮﻋﺔٌ * َوأَ ْﻛ َﻮ‬
ُ ‫اب َم ْﻮ‬ ٌْ ‫ِﰲ َﺟﻨﱠﺔ َﻋﺎﻟﻴَﺔ * َﻻ تَ ْﺴ َﻤ ُﻊ ف َﻴهﺎ َﻻﻏﻴَ ًﺔ * ف َﻴهﺎ َﻋ‬
‫ص ُﻔﻮفَﺔٌ * َوَزَرِ ﱡ‬
ٌ‫اﰊ َمْﺒـثُﻮثَﺔ‬ ْ ‫َم‬
“Në Xhennet të shkallës së lartë. Aty nuk dëgjojnë fjalë të pakëndëshme. Aty ka kroje që
rrjedhin. Aty kançë shtretër të lartë. Dhe gastare të vëna pranë. Edhe jastëkët të renduar
për mbështetje. Edhe qilima të shtruar.” [El-Gashije: 10-16]
ٍ ‫َﺳﺎ ِور ِم ْن َذ َه‬ ِ ِ ِ ِ ٍ ِ ِ ‫إِ ﱠن ا ﱠ ي ْد ِخﻞ اﻟﱠ ِذين آمﻨُﻮا وﻋ ِﻤﻠُﻮا اﻟ ﱠ‬
‫ب‬ َ َ ‫صﺎﳊَﺎت َﺟﻨﱠﺎت َْﲡ ِﺮي م ْن َْﲢﺘ َهﺎ ْاﻷَﻧْـ َه ُﺎر ُﳛَﻠﱠ ْﻮ َن ف َﻴهﺎ م ْن أ‬ ََ َ َ ُ ُ َ
‫ﺎﺳ ُه ْم فِ َﻴهﺎ َﺣ ِﺮ ٌيﺮ‬ ِ
ُ َ‫َوﻟُْﺆﻟًُﺆا َوﻟﺒ‬
“E ata që besuan dhe bënë vepra të mira, All-llahu i vendosë në Xhennete, nëpër të cilët
rrjedhin lumenj, aty stolisen ata me rrath të artë e me xhevahirë, e petkat e tyre janë të
mëndafshta.” [El-Haxhxh: 23]
ِ ِ ِ ِ ِ ‫ف َﱂْ يطْ ِﻤثْـه ﱠن إِﻧْﺲ ﻗَـْﺒـﻠَهم وَﻻ ﺟﺎ ﱞن * فَﺒِأ‬
ِ ِ ِ
ُ ‫فﻴ ِه ﱠن ﻗَﺎﺻَﺮ‬
‫ﻮت‬
ُ ُ‫ﱠه ﱠن اﻟْﻴَﺎﻗ‬ ُ ‫َي َآﻻء َرﺑّ ُك َﻤﺎ تُ َك ّذ َ ن * َﻛأَﻧـ‬
ّ َ َ ُْ ٌ ُ َ ‫ات اﻟطﱠْﺮ‬
‫َواﻟْ َﻤ ْﺮ َﺟﺎ ُن‬
“Aty janë atë që përqëndrojnë shikimet e tyre (vetëm në burrat e vet) e që nuk i ka prekur
kush para tyre, as njerëz, as xhinn. E cilën të mirë të Zotit tuaj po e mohoni? Ato janë si
xhevahiri e diamanti.” [Er-Rahman: 56-58]
‫اﳋِﻴَ ِﺎم‬
ْ ‫ات ِﰲ‬
ٌ ‫ﻮر‬
ِ ِ ِ ِ ِ ‫ات ِﺣﺴﺎ ٌن * فَﺒِأ‬ ِِ
َ‫ص‬ ٌ ‫َي َآﻻء َرﺑّ ُك َﻤﺎ تُ َك ّذ َ ن * ُﺣ‬
ُ ‫ﻮر َم ْﻘ‬ ّ َ ٌ ‫فﻴه ﱠن َخْﻴـَﺮ‬
“Aty janë ato të ndershme e të bukura. E cilën të mirë të Zotit tuaj po e mohoni. Ato janë
hyri që e kufizojnë veten vetëm në shtëpinë.” [Er-Rahman: 70-72]
ٍ ‫ض ٍﺮ وﻋﺒـ َﻘ ِﺮ ٍي ِﺣﺴ‬
‫ﺎن‬ ٍ ِِ
َ ّ َْ َ ْ ‫ﲔ َﻋﻠَﻰ َرفْـَﺮف ُخ‬
َ ‫ُمﺘﱠكﺌ‬
“Aty rrinë të mbështetura në mbështetëse të gjelbra e shtroja të bukura.” [Er-Rahman:
76]
‫ﻚ َﻻ يَـَﺮْو َن فِ َﻴهﺎ َﴰْ ًﺴﺎ َوَﻻ َزْم َه ِﺮ ًيﺮا‬
ِ ِ‫ﱠكﺌِﲔ فِﻴهﺎ َﻋﻠَﻰ ْاﻷَراﺋ‬
َ َ َ ‫ُمﺘ‬
ِ
“Aty janë të mbështetur në kolltukë dhe aty nuk shohin as diell (vapë) e as të ftohtë.”
[Dahr – Insan: 13]
ٍ ِ ِ ِ ْ ‫ﻨد ٍس ُخ‬ ِ ِ
‫ﻮرا‬
ً ‫ﺎه ْم َرﺑـﱡ ُه ْم َﺷَﺮا ً ﻃَ ُه‬ َ ‫ضٌﺮ َوإ ْﺳﺘَـ ْﺒـَﺮ ٌق َو ُﺣﻠﱡﻮا أ‬
ُ ‫َﺳﺎ ِوَر م ْن فضﱠﺔ َو َﺳ َﻘ‬ ُ ‫ﺎب ُﺳ‬
ُ َ‫َﻋﺎﻟﻴَـ ُه ْم ثﻴ‬
“Dhe kur të shikosh aty, sheh begati të mëdha e zotërim (pronë, pasuri) të madh.” [Dahr
– Insan: 21]
‫ﺎه ْم ِﲝُﻮٍر‬ ِ ِ ِ
ُ َ‫ﻚ َوَزﱠو ْﺟﻨ‬
َ ‫ﲔ * َﻛ َذﻟ‬ ٍ
َ ‫ﻨد ٍس َوإِ ْﺳَﺘـ ْﺒـَﺮق ُمﺘَـ َﻘﺎﺑِﻠ‬ ُ ‫ﻮن * يـَﻠَْﺒ ُﺴﻮ َن ِم ْن ُﺳ‬
ٍ ‫ﱠﺎت وﻋﻴ‬ٍ
ُُ َ ‫ﲔ * ِﰲ َﺟﻨ‬ ٍ ‫ﲔ ِﰲ َم َﻘ ٍﺎم أ َِم‬
َ ‫إِ ﱠن اﻟْ ُﻤﺘﱠﻘ‬
‫اب ا ْﳉَ ِﺤ ِﻴم‬ ِ ِِ ٍ ِ ِ ٍ ‫ِﻋ‬
َ ‫ﺎه ْم َﻋ َذ‬ َ ‫ت إِﱠﻻ اﻟْ َﻤ ْﻮتَﺔَ ْاﻷ‬
ُ َ‫ُوﱃ َوَوﻗ‬ َ ‫ﲔ * َﻻ يَ ُذوﻗُﻮ َن ف َﻴهﺎ اﻟْ َﻤ ْﻮ‬ َ ‫ﻴهﺎ ﺑِ ُك ِّﻞ فَﺎﻛ َهﺔ آمﻨ‬
َ ‫ﲔ * يَ ْد ُﻋﻮ َن ف‬
“Vërtetë, ata që i patë frikë Zotit, janë në vende të qeta. Janë në Xhennete e në burime që
rrjedhin. Veshin petka nga mëndafshi e kadifeja, ulur ballë për ballë. Ja kështu edhe i
martojmë me bardhoshe symëdha (hyrija). Aty kërkojnë t’u sillen çdo lloj peme dhe aty
janë të sigurtë. Aty nuk do të përjetojnë vdekjen, përveç asaj të parës në dunja Ata i
shpëtoi (All-llahu) prej vuajtjeve të Xhehennemit.” [Ed-Duhanë: 51-56]
‫ﺲ َوتَـﻠَ ﱡذ‬ ِِ ِ ٍ ٍ ِ ٍ ِ ِ ِ ُ َ‫ْادخﻠُﻮا ا ْﳉﻨﱠﺔَ أَﻧْـﺘُم وأ َْزواﺟ ُكم ُْﲢﺒـﺮو َن * يط‬
ُ ‫ﺎف َﻋﻠَْﻴه ْم ﺑص َﺤﺎف م ْن َذ َهب َوأَ ْﻛ َﻮاب َوف َﻴهﺎ َمﺎ تَ ْشﺘَهﻴه ْاﻷَﻧ ُﻔ‬ ُ َُ ْ ُ َ َ ْ َ ُ
‫ﲔ َوأَﻧْـﺘُ ْم فِ َﻴهﺎ َخﺎﻟِ ُدو َن‬
ُُ ‫َﻋ‬
ْ ‫ْاﻷ‬
29 | F a q e

“Hyni në Xhennet, ju dhe gratë tuaja, të gëzuar! Atyre u shërbejnë me enë e gastare nga
ari, aty do të kenë çka t’u dëshirojë shpirti dhe t’u kënaqet syri. Ju do të jeni aty
përgjithmonë.” [Ez-Zuhruf: 70-71]
ٍ ُ ‫ُخ ِﻔﻲ َﳍُْم ِم ْن ﻗُـﱠﺮةِ أ َْﻋ‬
‫ﲔ َﺟَزاءً ِﲟَﺎ َﻛﺎﻧُﻮا يَـ ْع َﻤﻠُﻮ َن‬ َ ْ ‫ﺲ َمﺎ أ‬
ٌ ‫فََﻼ تَـ ْعﻠَ ُم ﻧَـ ْﻔ‬
“Pra, për ata që kanë vepruar, nuk di askush për atë kënaqësi që u është caktuar atyre
për shpërblim.” [Es-Sexhde: 17]
‫اﳉَﻨ ِﱠﺔ ُه ْم فِ َﻴهﺎ َخﺎﻟِ ُدو َن‬
ْ ‫ﺎب‬
ُ ‫َﺻ َﺤ‬
ْ ‫ﻚأ‬
ِ
َ ِ‫ﻮه ُه ْم ﻗَـﺘَـٌﺮ َوَﻻ ذﻟﱠﺔٌ أ ُْوﻟَﺌ‬
َ ‫َﺣ َﺴﻨُﻮا ا ْﳊُ ْﺴ َﲎ َوِزَ َد ٌة َوَﻻ يـَْﺮَه ُﻖ ُو ُﺟ‬
ِِ
َ ‫ﻟﻠﱠذ‬
ْ ‫ين أ‬
Atyre që bëjnë vepra të mira, u takon emira (Xhenneti) e edhe më tepër (e shihin All-
llahun). Fytyrat e tyre nuk i mbulon pluhuri i zi e as nënçmimi, ata janë banues të
Xhennetit, aty janë përgjithmonë.” [Junus: 26]

Në këtë ajet të fundit fjala “El-Husna” do të thotë Xhennet sepse vendëqëndrim më i

mirë nuk egziston nga ai, ndërsa fjala “Zijade” çka do të thotë edhe më tepër do të
thotë të shikuarit në fytyrën e urtë të All-llahut, All-llahu na nderoftë dhe na
shpërbleftë me këtë shpërblim.
Ka shumë ajete që flasin mbi përshkrimin e Xhennetit, mendoj mbi bukuritë e tij dhe
kënaqësitë, por ka edhe hadithe të cilat transmetohen nga i Dërguari i All-llahut dhe
flasim mbi atë.
Ebu Hurejre r.a. ka thënë:
“Kemi thënë: “O, i Dërguar i All-llahut na trego diq mbi Xhennetin dhe
konstrukcionin e tij, e ai tha: “Muret e tij janë nga ari dhe argjendi, kurse përbërja
nga misku, gurët janë nga margaritarë, gurë të qmuar. Toka është aromatike. Kush
do të hyjë në do ta ndjej tërë bukurinë dhe nuk do të ketë pikëllim. Do të jetoj
përherë dhe nuk do të vdes. Rrobat e tij nuk do të ndërrohen dhe as rinia e tij nuk
do të kaloj! (E transmeton Ahmedi dhe Trimidhiu)
Utabe b. Gazvan r.a. tregon që i Dërguari i All-llahut ka mbajtë ligjëratë dhe së pari i
është falendëruar All-llahut të Lartësuar, dhe pastaj ka thënë:
“Me të vërtetë kjo botë është e përmbushur me kundërshtime – kontraste (të mirën
dhe të keqën), e nga ai do të mbetet një pikë uji të cilën secili do të dëshironte qa
shtrydh. Ju me siguri keni për të braktisur këtë botë kalimtare dhe do të shkoni në
botën e amshuar. Prandaj shkoni me vepra të mira. Kurse neve na është thënë që
Xhenneti është i gjerë, ashtu që nga dhoma në dhomë ka largësi 40 vite udhëtim.
Ka për t’u paraqitur dita e cila do të jetë e plotësuar me ngjarje të mëdha.” (E
transmeton Muslimi)
Sheël b. Sad r.a. ka thënë që i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë:
“Xhenneti ka tetë dyer, njëra prej tyre quhet Rejjan nëpër të cilat do të kalojnë
vetëm agjëruesit.” (Mutefikun alejhi)
Usame b.Zejd r.a. thotë që i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë:
“Si mos të nxitojmë në Xhennet me të cilin nuk është asgjë e ngajshme. Pasha
Zotin e Kabës ai është dritë e shkëlqyer, dhe aromë e cila ndihmon këndshëm, është
pallat i ndërtuar, në të janë lumenjtë të shtrirë, pemë të llojllojshme, gra të
ndershme dhe të bukura, stoli të shumta, vendet dhe pozitat me karakter të
përhershëm, shtëpi e paqes, pemëve, perimeve, pozita të larta dhe kënaqësi të
shumta të rangut të lartë. As’habët kishin pyetur: “O i Dërguar i All-llahut! A jemi
ne në atë rrugë, e ai kishte thënë: “Thuani” “Nëse do All-llahu”, dhe kishin thënë:
 F a q e | 30

“Nëse do All-llahu”. (E transmeton Ibën Maxhe, Bejheki dhe Ibën Hibban në

Sahihun e vet.)
Ebu Seid El Hudri r.a. thotë që i Dërguari i All-llahut ka thënë: “Në Xhennet ka
qindra regjione, sikur të gjithë njerëzit të ishin vendosur në një pjesë të tij nuk do ta
përmbushnin.” (E transmeton Ahmedi)
Ndërsa Ebu Hurejre thotë që i Dërguari s.a.v.s. ka thënë: “Në Xhennet egzistojnë
njëqind kate të cilët All-llahu i ka premtuar për muxhahidët të cilët luftojnë në
rrugë të All-llahut. Hapësira në mes dy kateve është si hapësira në mes qiejve dhe
tokës. Nëse kërkoni Xhennet nga All-llahu atëherë luteni për Xhennetin Firdeus, ai
është qendër, përkatësisht niveli më i lartë i Xhennetit. Nga aty rrjedhin lumenjtë e
Xhennetit, mbi të është vendqëndrimi “Arshi” i All-llahut. (E transmeton Buhariu)
Ebu Seid El Hudri r.a. transmeton edhe këtë hadith:
Banorët e Xhennetit do ta shikojnë njëri tjetrin në dhomat mbi ta siq ylli ndriques
shihet afër të dobtës mbi qjej; në lindje dhe perëndim siq dallohen mes vete. As’habët
kanë thënë: “O i Dërguar i All-llahut! A janë vende të parapara për të Dërguarit, e jo
për të tjerët.” Ai atëherë tha: “Jo, pasha atë në dorën e të Cilit është shpirti im, edhe
për ata që besojnë në All-llahun dhe të Dërguarin e Tij.”
Ndërsa Ebu Malik El-Esh’ariu r.a. thotë që i Dërguari s.a.v.s ka thënë:
“Në Xhennet ka dhoma të cilat janë të tejdukshme, nga jashtë duket brendësia,
ndërsa pjesa e brendshme shihet nga jasht. All-llahu këto dhoma i ka përgaditur
për ata të cilët i ushqejnë të uriturit, rregullisht agjërojnë dhe e falin namazin e
natës, derisa njerëzit tjerë janë duke fjetur.” (E transmeton Teberaniu)
Ebu Musa r.a. thotë që i Dërguari s.a.v.s. ka thënë:
“Për besimtarët në Xhennet do të ket tenda nga margaritarët. Brendësia e tyre e
arrinë 60 milje. Besimtari në të do të ketë gra të cilat do ti vizitojë, kurse njëri
tjetrin nuk do ta shikojnë.” (Mutefekun alejhi)
Ndërsa në Sahihun e Muslimit nga Ebu Hurejre transmetohet që i Dërguari s.a.v.s. ka
thënë:
“Grupi i parë që do të hyjë në Xhennet do të shkëlqej me shkëlqimin e hënës në
natën e Bedrit, mandej ata që do ti pasojnë ata do të jenë si ylli i shkëlqyer në qiell.
Dhe madnej ata bëhen nga ato qenie të cilat nuk do ti ndjejnë nevojat biologjike,
enët e tyre do të jenë nga gurët e qmuar, djersa e tyre do të jenë me shtatë të lartë.”
Në transmetimin tjetër thuhet që në mes tyre nuk do të ket dallime, dhe as zemrat e
tyre nuk do të ndjejnë kurrfarë urrejtje mes vete. Do të jenë unik në madhërimin dhe
lavdërimin e All-llahut xh.sh. mëngjes dhe mbrëmje, kurse gratë e tyre do të jenë
hyritë e Xhennetit.”
Xhabiri r.a. thotë që i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë:
“Me të vërtetë banorët e Xhennetit kan për të ngrënë dhe për të pirë, por nuk do të
kenë nevoja biologjike (urinimin, kryejn e nevojës së madhe dhe të ngjashme). E
çfarë bëhet me ushqimin dhe ujin kishin pyetur, e ai ka thënë: Teprica shkon
përmes gogësimës dhe djersitjes që do të jenë mu si aroma e miskut. Do Ta
lavdërojnë All-llahun, do Ta madhërojnë dhe do Ta falendërojnë.”
Zeid b. Erkan thotë që i Dërguari s.a.v.s. ka thënë: “Pasha Atë në dorën e të Cilit
është shpirti im, me të vërtetë njëri nga ju i cili do të jetë në Xhennet ka për ta
pasur fuqinë e njëqind njerëzve, në ushqim, në pirje, në mardhënie seksuale, kurse
31 | F a q e

nevojat e stomakut do ti zgjidhen përmes djersës e cila do të jetë si aroma e

miskut.” (E transmeton Ahmedi, Nesaiu, me senedin e besueshëm).
“Një pjesë e shigjetës të njërit nga ju ose vendi i shputës së juaj në Xhennet është
më e mirë nga e tërë bota dhe asaj që është mbi të. Aroma e saj dhe pamja janë më
të mira dhe më të bukura nga e tërë bota dhe nga ajo që është mbi të. Mutefikun
alejhi.
Verzioni i Buhariut nga Enes b. Maliku transmeton që i Dërguari s.a.v.s. ka thënë:
“Në Xhennet do të ketë tregje në të cilat grupet e njerëzve do të lyejnë nëpër fytyrë
dhe nëpër rroba, bukuria e tyre do të shtohet. Kur do të takohen me më të afërmit e
vet ata këtë do ta vërejnë: “Pasha All-llahun ju na kini tejkaluar neve me bukuri
dhe mirësi.” (E transmeton Muslimi)
Muslimi transmeton edhe nga Ebu Seidi që i Dërguari s.a.v.s. ka thënë:
“Kur banorët e Xhennetit do të hyjnë në Xhennet dikush do të thërret: “Jo do të
jeni përherë të shëndoshë, të sëmurë ku do të jetoni përjetë, dhe nuk do të vdisni, do
të jeni të lumtur dhe kurrë të pikëlluar.”
Në pajtim me këtë janë edhe fjalët e All-llahut xh.sh.:
“… ‘Ky është Xhenneti, iu dha juve për atë që vepruat.’…” [El-A’raf: 43]
Në dy Sahih të Buhariut dhe Muslimit nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet që i
Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë:
All-llahu  ka thënë: “Për robërit Tim të mirë, kam përgatitur diçka, çfarë syri i
njeriut nuk ka parë dhe veshi nuk ka dëgjuar, dhe çfarë as zemra e njeriut nuk ka
dëshiruar, lexone këtë nëse dëshironi:
ٍ ُ ‫ُخ ِﻔﻲ َﳍُم ِم ْن ﻗُـﱠﺮةِ أ َْﻋ‬
‫ﲔ َﺟَزاءً ِﲟَﺎ َﻛﺎﻧُﻮا يَـ ْع َﻤﻠُﻮ َن‬ ْ َ ْ ‫ﺲ َمﺎ أ‬
ٌ ‫فََﻼ تَـ ْعﻠَ ُم ﻧَـ ْﻔ‬
“Pra, për ata që kanë vepruar, nuk di askush për atë kënaqësi që u është caktuar atyre si
shpërblim.” [Sexhde: 17]
Nga Suhejbi r.a. transmetohet që i Dërguari s.a.v.s. ka thënë:
“Kur banorët e Xhennetit do të hyjnë në Xhennet, dikush do ta thërras: “O,
banorët e Xhennetit, ju te All-llahu keni premtimin të cilin Ai dëshiron tua plotësoj,
e këta do të thërrasin: “Çka është ajo?” A nuk i shtoi veprat tona të mira në
peshore, dhe i ndriqoi fytyrat tona dhe nuk na futi në Xhennet, e na shpëtoi nga
zjarri?Ai do të thotë: “Mandej do të hapet perdja dhe ata do ta shohin All-llahun
xh.sh. Pasha Zotin për sytë e tyre ashë nuk do të jetë më e dashur dhe më e bukur
nga ajo që u është dhënë nga të shikuarit në All-llahun xh.sh.” (E transmeton
Muslimi)
Ebu Seid El Hudriu e transmeton ajetin vijues
“All-llahu do të u thotë banorëve të Xhennetit: “Unë jam i kënaqur me ju, dhe pas
kësaj kurrë më nuk do të hidhërohem në ju.”
O, Zot, na dhuro amshueshmërinë në afërsinë Tënde, na lejo kënaqësinë Tënde, na
ndero ta shikojmë fytyrën Tënde të Lartësuar dhe gëzimin e takimit me Ty. Kjo mos
të na pengohet në asnjë mënyrë.
Paqa dhe shpëtimi qofshin mbi të Dërguarin e All-llahut, Lajmëtarin e fesë
Muhammedin s.a.v.s.
 F a q e | 32

CILËSITË E BANORËVE TË XHENNETIT

(All-llahu xh.sh. na shpëtoftë dhe na bëftë nga banorët e Xhennetit)

Vëllezër të dashur!
Më herët kemi folur mbi cilësitë e Xhennetit dhe bukuritë e tij, gëzimin dhe
lumturinë. Pasha Zotin ky është rasti që njerëzit të angazhohen në këtë drejtim dhe që
garuesit të garojnë që jetën e vet ta kalojnë duke e kërkuar rrugën për në Xhennet.
Atë rrugë duhet kërkuar në vazhdimsi duke bërë vepra të mira në mënyrë siq kjo
është e përshkruar dhe e sqaruar në Librin të cilin All-llahu xh.sh. ia ka shpallur robit
të Vet më të zgjedhur Muhamedit s.a.v.s.
All-llahu xh.sh. në Kur’an thotë:
‫ين يـُْﻨ ِﻔ ُﻘﻮ َن ِﰲ اﻟ ﱠﺴﱠﺮ ِاء‬ ِ‫ﱠ‬
َ ‫ﲔ * اﻟ ذ‬
ِ ِ ‫وﺳﺎ ِرﻋﻮا إِ َﱃ م ْغ ِﻔﺮةٍ ِمن رﺑِ ُكم وﺟﻨ ٍﱠﺔ ﻋﺮﺿهﺎ اﻟ ﱠﺴﻤﺎوات و ْاﻷَرض أ ُِﻋد‬
َ ‫ﱠت ﻟْﻠ ُﻤﺘﱠﻘ‬
ْ ُ ْ َ ُ َ َ َ ُ ْ َ َ َ ْ َّ ْ َ َ ُ ََ
ِ
‫ين إِ َذا فَـ َعﻠُﻮا فَﺎﺣ َشﺔً أ َْو ظَﻠَ ُﻤﻮا‬ ِ ِ ِ
‫ب اﻟْﻤ ْﺤﺴﻨ َ ﱠ‬ ِ ِ ‫ﲔ َﻋ ْن اﻟﻨ‬ ِ ِ ِ ِ
َ ‫ﲔ * َواﻟذ‬ ُ ‫ﱠﺎس َوا ﱠُ ُﳛ ﱡ‬ َ ‫ظ َواﻟْعَﺎف‬ َ ‫ﲔ اﻟْغَْﻴ‬
َ ‫ضﱠﺮاء َواﻟْ َكﺎظﻤ‬
‫َواﻟ ﱠ‬
‫صﱡﺮوا َﻋﻠَﻰ َمﺎ فـَ َعﻠُﻮا َوُه ْم يَـ ْعﻠَ ُﻤﻮ َن‬ِ ‫أَﻧْـ ُﻔﺴهم ذَ َﻛﺮوا ا ﱠ فَﺎﺳﺘَـ ْغ َﻔﺮوا ﻟِ ُذﻧُﻮِِم ومن يـغْ ِﻔﺮ اﻟ ﱡذﻧُﻮب إِﱠﻻ ا ﱠ وَﱂ ي‬
ُ َْ ُ َ ُ َ ْ ََ ْ ُ ْ َ ُ َُْ
“Dhe ngutuni (me punë që meritoni) në falje mëkatesh nga Zoti juaj dhe për një Xhennet,
gjerësia e të cilit është si gjerësia e qiejve dhee tokës, i përgatitur për të devotshmit.” “Të
cilët japin kur janë shlirë edhe kur janë në vështirësi dhe që e frenojnë mllefin, që u falin
(të keqën) njerëzve, e All-llahu i do bamirësit.” “Edhe ata të cilët kur bëjnë ndonjë
(mëkat) të shëmtuar ose i bëjnë zullum vetes së tyre, e përmendin All-llahun dhe kërkojnë
falje për mëkatet e tyre – e kush i falë mëkatet përveç All-llahut? – dhe që duke e ditur,
nuk vazhdojnë në atë që kanë punuar (në tëkeqen).” [Ali Imran: 133-135]
Dhe tani do ti paraqesim cilësitë e banorëve të Xhennetit:
1. Cilësia e parë:
Ata që janë të përulur (muttekun)
Ata janë të cilët i frigohen All-llahut xh.sh. dhe veprat e veta të mira i marrin për
mbrojtje nga zjarri i Xhehennemit. Ata i zbatojnë ato që u janë urdhëruar, janë të
dëgjueshëm, jetojnë me shpresën e veprave tëveta të mira, dhe i shmangen asaj që
është e ndaluar duke u friguar nga dënimi i All-llahut xh.sh.
2. Cilësia e dytë:
Ata të cilët e ndajnë pasurinë e vet kur janë në begati dhe në skamje. Ata ndajnë nga
ajo që u ka dhuruar All-llahun xh.sh., ashtu sipas dispozitave dhe si’ç kërkohet, nga
zekati, sadakaja dhe ua ndajnë atyre që kan të drejtë në këtë. Mandej ndonjë për
nevojat e xhihadit dhe punët e tjera në atë rrugë. Ata ndajnë haptazi dhe fshehurazi.
Jeta dhe dashuria e tyre për pasuri nuk i ngarkon ata në ndarje. Nuk janë koprac as
33 | F a q e

lakmiqar, kurse pasurinë e vet e arrin në mënyrë të lejuar dhe e ndajnë atë duke mos u
frikësuar që do t’u nevojitet.
3. Cilësia e tretë:
Ata që përmbahen nga hidhrimi: Ato janë të tillët që hezitojnë dhe hidhërimin e vet e
mundin kur janë në gjendje ta bëjnë këtë. Askujt nuk i bëjnë të padrejt dhe as
zemërimi i tyre nuk u shkakton gjelozi ose sjellje të padrejtë ndaj të tjerëve.
4. Cilësia e katërt
Ata të cilët falin shumë. Të atillët janë ata që u falin njerëzve në momentet kur mund
ti denojnë. Prandaj All-llahu i Lartësuar thotë: “All-llahu i do të gjithë që bëjnë vepra
të mira.” Me këtë All-llahu udhëzon për falje e kjo duhet të jetë rezultat i mirësisë i
cili do ta shtojë të mirën, kurse të folurit i cili do ta shtonte të keqen nuk është i
lavdëruar dhe në llojin e tillë të fjalës këtu nuk mendohet.
All-llahu i Lartësuar në Kur’an thotë:
ِ ِ ‫وﺟزاء ﺳﻴِﺌَ ٍﺔ ﺳﻴِﺌَﺔٌ ِمثْـﻠُهﺎ فَﻤن ﻋ َﻔﺎ وأَﺻﻠَﺢ فَأَﺟﺮه ﻋﻠَﻰ ا ﱠِ إِﻧﱠه َﻻ ُِﳛ ﱡ‬
َ ‫ب اﻟظﱠﺎﻟﻤ‬
‫ﲔ‬ ُ َ ُُ ْ َ ْ َ َ ْ َ َ َّ َّ ُ َ َ َ
“Ndëshkimi i të keqës, bëhet me një të keqe në të njejtën masë, e kush fal e bën pajtim,
shpërblimi i tij është tek All-llahu. Vërtetë, Ai nuk i do zullumqarët.” [Esh-Shura: 40]
5. Clësia e pestë
ِ ‫ﺎﺣ َشﺔً أَو ظَﻠَﻤﻮا أَﻧْـ ُﻔﺴهم ذَ َﻛﺮوا ا ﱠ فَﺎﺳﺘَـ ْغ َﻔﺮوا ﻟِ ُذﻧُﻮِِم ومن يـ ْغ ِﻔﺮ اﻟ ﱡذﻧُﻮب إِﱠﻻ ا ﱠ وَﱂ ي‬
‫صﱡﺮوا‬ ِ َ‫واﻟﱠ ِذين إِذَا فَـعﻠُﻮا ف‬
ُ َْ ُ َ ُ َ ْ ََ ْ ُ ْ َ ُ َُْ ُ ْ َ َ َ
‫َﻋﻠَﻰ َمﺎ فَـ َعﻠُﻮا َوُه ْم يَـ ْعﻠَ ُﻤﻮ َن‬
“Edhe ata të cilët kur bëjnë ndonjë (mëkat) të shëmtuar ose i bëjnë zullum vetes së tyre, e
përmendin All-llahun dhe kërkojnë falje për mëkatet e tyre – e kush i falë mëkatet përveç
All-llahut? – dhe që duke e ditur, nuk vazhdojnë në atë që kanë punuar (në të keqen).”
[Ali Imran: 135]
Mëkatimi është rrjedhojë e veprimeve siq vrasja e padrejtë konsiderohet mëkat i
madh, padëgjueshmëria ndaj prindërve, ngrënia e kamatës, ngrënia e pasurisë së
jetimëve, ikja nga fusha e betejës, zinaja – prostitucioni, vjedhja dhe të ngjashme me
këtë.
Por sa i përket mëkatimit ndaj vet vetës ky është nocion gjithëpërfshirës. I përfshin
mëkatet e mëdha dhe të vogla. Ata të cilët kur bëjnë diq nga kjo u kujtohet madhësia
e Atij i Cili këtë e ka ndaluar, u kujtohet dhe kërkojnë falje dhe mëshirë për mëkatin e
bërë, e kjo është në pajtim me fjalët e All-llahut xh.sh.:
“Vetëm All-llahu fal.” Me këtë dëshirohet të tregohet që duaja nuk drejtohet dikujt
përveq All-llahut të Lartësuar, sepse askush nuk mund ti fal mëkatet përveq All-llahut
xh.sh. (Mendohet mbi mëkatet të cilat janë vetëm në kompetencat e All-llahut xh.sh.)
6. Cilësia e gjashtë
Ata të cilët nuk vazhdojnë me bërjen e mëkateve. Kjo do të thotë, kur e bëjnë ndonjë
mëkat shpejt përmirësohen dhe nuk vazhdojnë me mëkate. Ata nxitojnë me teube,
pendim dhe përpiqen që t’iu shmangen mëkateve, qofshin ato të vogla apo të mëdha.
All-llahu i Lartësuar thotë:
ِ‫ﺎﺷعﻮ َن * واﻟﱠ ِذين هم ﻋن اﻟﻠﱠ ْغ ِﻮ مع ِﺮﺿﻮ َن * واﻟﱠ ِذين هم ﻟِ ﱠﻠزَﻛﺎة‬ ِ ِِ ‫ﻗَ ْد أَفْـﻠَﺢ اﻟْﻤ ْﺆِمﻨُﻮ َن * اﻟﱠ ِذين هم ِﰲ‬
ُْ َ َ ُ ُْ َْ ُْ َ َ ُ ‫ﺻ َﻼ ْم َخ‬ َ ُْ َ ُ َ
‫ﲔ * فَ َﻤ ْن‬ ِ ِ ِ ِ ‫ﱠ‬ِ ِ ِ ِ ِ ِ‫ﱠ‬ ِ
َ ‫ﱠه ْم ﻏَْﻴـُﺮ َمﻠُﻮم‬
ُ ‫ﺖ أ َْﳝَﺎﻧـُ ُه ْم فَإﻧـ‬
ْ ‫ين ُه ْم ﻟ ُﻔُﺮوﺟه ْم َﺣﺎفظُﻮ َن * إﻻ َﻋﻠَﻰ أ َْزَواﺟه ْم ْأو َمﺎ َمﻠَ َك‬
َ ‫فَﺎﻋﻠُﻮ َن * َواﻟذ‬
 F a q e | 34

‫ﺻﻠَ َﻮا ِِ ْم‬

َ ‫ين ُه ْم َﻋﻠَﻰ‬
ِ‫ﱠ‬
َ ‫اﻋﻮ َن * َواﻟذ‬
ِِ ِِ ِ
ُ ‫ين ُه ْم ﻷ ََمﺎ َ ْم َو َﻋ ْهده ْم َر‬
ِ‫ﱠ‬
َ ‫ﺎدو َن * َواﻟذ‬ َ ِ‫ﻚ فَأ ُْوﻟَﺌ‬
ُ ‫ﻚ ُه ْم اﻟْ َع‬
ِ
َ ‫اﺑْـﺘَـغَﻰ َوَر َاء َذﻟ‬
‫س ُه ْم فِ َﻴهﺎ َخﺎﻟِ ُدو َن‬ ِ ِ ‫ُﳛﺎفِظُﻮ َن * أُوﻟَﺌِﻚ هم اﻟْﻮا ِرثُﻮ َن * اﻟﱠ ِذ‬
َ ‫ين يَﺮثُﻮ َن اﻟْﻔْﺮَد ْو‬
َ َ ُْ َ ْ َ
“}shtë e sigurtëse kanë shpëtuar besimtarët: ata tëcilët janë të përulur dhe të kujdesshëm
gjatë faljes së namazit, dhe ata të cilët i shmangen tëkotës, dhe ata të cilët rregullisht e
japin zekatin, dhe ata të cilët e ruajnë nderin e vet, me përjashtim ndaj grave të veta (me
kurorë) dhe ndaj atyre (robëreshave) që i kanë në pronësinë e vet, për të cilat nuk janë të
qortuar, e kush kërkon përtej tyre (dëfrim nga të ndaluarat), të tillët janë ata që kanë
shkelë normat e caktuara, dhe ata të cilët me kujdes i ruajnë ato që u janë besuar (sende
ose fjalë), e ruajnë edhe premtimin e dhënë, dhe ata të cilët i kushtojnë kujdes kohës së
namazit të tyre. Të tillët janë mu ata trashëgimtarët, të cilët e trashëgojnë Firdewsin dhe
aty ata janë përgjithmonë.” [El-Muminun: 1-11]
Këto ajete Kur’anore në vete përmbajnë disa nga cilësitë e qmuara të besimtarëve që
do të jenë në Xhennet, e këto janë:
E parë:
Besimtarët (El-Muminun) të cilët besojnë në All-llahun xh.sh., dhe të gjitha ato që i
përfshin të besuarit, siq janë të besuarit në Melaiket e Tij, librat, të Dërguarit, Ditën e
Gjykimit dhe në të gjitha ato që ndodhin e mirë apo e keqe që bëhet me përcaktimin e
All-llahut xh.sh. me atë që është e nevojshme që të besuarit në lartë të përmendurat ti
përcjellin veprimi në vepra dhe në fjalë.
E dytë:
Të përulurit. Ata janë të tillët të cilët kur bëjnë lutje këtë e bëjnë me frikërrespekt me
zemër dhe trup të qetë, duke qëndruar para All-llahut të Lartësuar. Duke i shqiptuar
fjalët e Tij, i afrohen Atij. Duke i shqiptuar fjalët e Tij, i afrohen Atij. Duke i
shqiptuar fjalët e Tij, i afrohen Atij. Duke e përkujtuar Atë, duke e shprehur takimin
me Të duke mësuar dua përulur dhe me frikërrespekt, haptazi dhe fshehurazi.
E tretë:
Ata të cilët i shmangen “Lagv” e ajo është e gjitha nga e cila njeriu nuk ka kurrfarë
dobie, qoftë që ka të bëjë me fjalë apo me vepra. Ata i shmangen asaj, që nuk u
përket dhe kohën e vet e shfrytëzojnë në qëllime të dobishme, siq është ruajtja e
namazit dhe atë e kryejn me përulje, dhe e ruajn kohën nga kotësia.
Nëse cilësia e tij të shmangurit “Lagva”, është ajo nga e cila nuk ka dobi, prandaj të
ruajturit nga ajo që është e dëmshme e te ata është në vend të parë.
E katërt:
Ata ndajnë zekatin. Këtu mendohet në tatim të obliguar që jepet për pasurinë por
është e mundur që ka të bëjë me ndarje të tjera të cilat e pastrojnë shpirtin nga fjalët
dhe veprat e këqia.
E pestë:
Ata të cilët vendet e veta të turpshme i ruajn, përveq nga ata që janë në pronën e tyre.
Ata nuk meritojnë ndëshkim. Ata organet e veta seksuale i ruajn nga prostitucioni
sepse ai është mëkat i madh dhe e shkatërron rendin shoqëror dhe popullin.
Është e mundur që në nocionin ruajtja e organeve seksuale mendohet më gjerësisht
siq është të shikuarit dhe të prekurit, siq thuhet: “Këta nuk e meritojnë qortimin sepse
në esencë organi seksual ruhet për gruan ose që gjenden në pronën e tyre (ato janë
robëreshat të cilat robërohen gjatë xhihadit – luftës në rrugë të All-llahut). Sepse kjo
35 | F a q e

lidhje është me arsye që të ruhej lloji njerëzor dhe nevoja, e ai i cili kërkon përveq
kësaj, ai bën mëkat, siç thotë All-llahu xh.sh.:
“e kush kërkon përtej tyre (dëfrim nga të ndaluarat), të tillët janë ata qëkanë shkelë
normat e caktuara,” [El-Muminun: 7]
Nga kjo realizohet edhe ndalesa edhe e onanizmit i cili quhet edhe “proces i fshehtë”
sepse edhe ky proces del nga kornizat e veprimeve të lejuara të sipërpërmendura, e
ato janë gratë e ligjshme dhe ato në pronësi.
E gjashtë:
Ata të cilët mbi emanetet dhe obligimet e besuara kujdesen. Emanet është diq që
dikujt i besohet në ruajtje, pa dallim a ka të bëjë me vepra ose fjalë ose madje mbi të
shikuarit e diçkaje me sytë e vet. Prandaj kur ty dikush ta tregon një fshehtësi ai ta ka
besuar emanetin.
Ndërsa obligimet për të cilat është fjala kan të bëjnë me obligimet ndaj të tjrëve, siq
janë obligimet ndaj All-llahut xh.sh., fqiut, ose obligiet në mes njerëzve në
përgjithësi. Ai i cili e dëshiron Xhennetin e ruan të besuarën dhe obligimet e veta i
përmbush, qen ato ndaj All-llahut apo ndaj njerëzve. Në këtë gjithësi hyn edhe
përmbushja e fjalës së dhënë, të kontratave të nënshkruara, me kusht që ka të bëjë me
veprimtari të lejuara.
E shtatë:
Ata të cilët e ruajn namazin e vet. Ata janë të tillët të cilët me rregullësi e kryejn
namazin dhe vazhdojnë me kryerjen e tij në kohë të caktuar dhe këtë e bëjnë në
mënyrë më të bukur, me të gjitha format e namazit.
All-llahu xh.sh. në Kur’an i ka përmendur cilësitë e numërta të banorëve të
Xhennetit, përveq të tyre që ne i kemi përmendur këtu. Këto janë përmendur për
shkak të atyre që dëshirojnë ti arrijnë këto cilësi.
Por ka edhe shumë hadithe të cilat transmetohen nga i Dërguari i All-llahut mbi këtë
temë.
Ebu Hurejre r.a. transmeton hadithin në të cilin i Dërguari s.a.v.s. ka thënë: “Kush
niset për rrugë për shkak të diturisë All-llahu atij do t’ia lehtësoi rrugën për në
Xhennet.” (E transmeton Muslimi)
Nga ai gjithashtu transmetohet që i Dërguari s.a.v.s. ka thënë: “A dëshironi t’u pyes
çka është ajo që do t’ua fshin mëkatet e juaja dhe që do t’ua ngris rrespektin?”
Kan thënë: “Po,o i Dërguar i All-llahut!” “Marrja e abdestit në raste të vështira,
shumë hapa të bërë në rrugë për në xhami, dhe të priturit e namazit pas një namazi
të kryer.”
Ndërsa Omer b. Hatab r.a. thotë që i Dërguari s.a.v.s. ka thënë:
“Secili nga ju me rregullësi merrni abdest dhe thotë: “Dëshiroj që nuk ka Zot tjetër
përveq All-llahut, Ai nuk ka shok dhe dëshmoj që Muhamedi është robi dhe i
Dërguari i Tij” do të thotë happen tetë dyer të Xhennetit të hyj nga cila dëshiron.”
Ky transmetues i hadithit Omer b. Hatab gjithashtu transmeton: “Kush me
përzemërsi pason me shqiptimin e fjalëve të cilat i shqipton myezini do të hyj në
Xhennet.” (Transmeton Muslimi)
Osman b. Affan thotë që i Dërguari s.a.v.s. ka thënë: “Kush e ndërton mesgjidin për
shkak të kënaqësisë së All-llahut, All-llahu për të do ta ndërtoj një shtëpi në
Xhennet.” (Mutefikun alejhi).
 F a q e | 36

Ubade b. Samit r.a. e transmeton hadithin vijues: “Kush vjen në Ditën e Gjykimit me
pesë namaze të veta të kryera ashtu siq janë të urdhëruara, duke mos lënë asgjë
nga ajo, ka drejtë në premtimin e All-llahut që do ta fusë në Xhennet.” (E
transmeton Ahmedin, Ebu Davudi dhe Nesai).
Ndërsa Sevabi e ka pyetur të Dërguarin s.a.v.s. mbi veprën e cila do ta shtie në
Xhennet dhe ai i ka thënë:
“Kujdesu mbi sexhden (në namaz) sepse sa herë që e bënë sexhden All-llahu të
dhuron një shkallë dhe ti falë disa nga mëkatet.” (Transmeton Muslimi)
Umi Habiba r.a. thotë që i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë:
“Secili msliman i cili gjatë ditës dhe natës i fal dymbëdhjetë rekate të namazit me
vet dëshirë All-llahu xh.sh. atij do t’ia ndërton një shtëpi në Xhennet.” (Transmeton
Muslimi).
Rekatet mbi të cilat është fjala janë: katër rekate para farzit të drekës, dy pas farzit të
drekës, dy rekate pas farzit të akshamit, dy pas jacisë, dhe dy rekate para namazit të
sabahut.
Muadh b. Xhabel r.a. thotë që i ka thënë të Dërguarit s.a.v.s.: “Më udhëzo në veprën
e cila do të më shtie në Xhennet, dhe do të më largojë nga Xhehennemi, ai i kishte
thënë: “Më ke pyetur për diqka me rëndësi, e kjo është e lehtë për atë të cilit All-
llahu i bën të lehtë e kjo është:
“Adhuroe All-llahun xh.sh. dhe asgjë mos e konsidero të barabartë me Të, kryeje
namazin, jepe zekatin, agjëroe Ramazanin dhe kryeje haxhin”.
(Ahmedi, Trimidhiu dhe thotë që është i besueshëm)
Sehël b. Seid transmeton që i Dërguari s.a.v.s. ka thënë:
“Në Xhennet egzistojnë dyer të cilat quhen “Rejjan”, nëpër të cilët do të hynë
vetëm agjëruesit, në Ditën e Gjykimit dhe askush tjetër”. (Mutefikun alejhi)
Ebu Hurejre r.a. thotë që i Dërgurai s.a.v.s. ka thënë:
“Umra deri te Umra i fshinë mëkatet në mes, ndërsa shpërblimi për haxhin e pranuar
në Xhennet.” (Mutefikun alejhi)
Nga Xhabiri transmetohet: “Resulullahu ka thënë: “Te i cili gjenden tri vajza për të
cilat ai kujdeset mirë, bëhet i mëshirshëm dhe i kujdesshëm ndaj tyre do të hyjë në
Xhennet. Dikush kishte pyetur: O i Dërguar i All-llahut e çka nëse janë dy? I
Dërguari s.a.v.s. ka thënë: “Madje nëse janë edhe dy.” Disa kishin kuptuar që ky ka
pyetur edhe për njërën, i Dërguari ishte përgjigjur pohueshëm.”
Ahmedi transmeton nga Ebu Hurejre që e kishte pyetur të Dërguarin s.a.v.s., çka
është ajo që njerëzit më së tepërmi do ti shpie në Xhennet? Ai kishte thënë:
“Përulësia dhe sjellja e bukur.” (Trimidhiu, Ibën Hibban në Sahihun e vet).
Sajd b. Hamar El-Mexhashiu thotë që i Dërguari s.a.v.s. ka thënë:
“Banorët e Xhennetit do të jenë në tri grupe: sunduesi i drejtë i cili beson dhe e
argumeneton të vërtetën, njeriu me zemër të butë dhe të mëshirshme ndaj fmiljes,
musliman i dlirë i cili nuk bën zina.” (E transmeton Muslimi)
Këto janë vetëm disa hadithe që flasin mbi këtë. Këto hadithe sqarojnë shumë nga ajo
që është e lidhur për banorët e Xhennetit dhe për ata që e dëshirojnë rrugën për në
Xhennet. Ai është më i qmuari dhe paqja dhe selami qofshin mbi të Dërguarin tonë
Muhammedin s.a.v.s. dhe mbi të gjithë shokët e tij.
37 | F a q e

PËRSHKRIMI I XHEHENNEMIT
(All-llahu xh.sh. na ruajt nga ai)
Vëllezërit e mi!
All-llahu xh.sh. në librin e Vet na e ka tërhequr vërejtejen dhe na ka lajmëruar mbi të
gjitha llojet e dënimit nga të cilët qahet brendësia e njeriut dhe zemra.
Na e ka tërhequr vërejtjen në llahtaritë – tmerret e Xhehennemit dhe llojet e dënimit
dhe të gjitha për shkak të mëshirës së Vet ndaj neve për të bërë vepra të mira, për t’u
bërë të dëgjueshëm ndaj asaj që ka ardhur në Kur’an dhe Sunnet, që të merrnin
mësim, siq thuhet në Kur’an:
ِ ِ ِ ‫وأَﻧِﻴﺒﻮا إِ َﱃ رﺑِ ُكم وأ‬
‫صُﺮو َن‬ ُ ‫َﺳﻠ ُﻤﻮا ﻟَهُ م ْن ﻗَـْﺒ ِﻞ أَ ْن َْتﻴَ ُك ْم اﻟْ َع َذ‬
َ ‫اب ﰒُﱠ َﻻ تُـْﻨ‬ ْ َ ْ َّ ُ َ
“Dhe, kthehuni te Zoti juaj dhe përulnju Atij para se t’u vijë dënimi, se pastaj nuk do të
ketë kush t’ju ndihmojë.” [Ez-Zumer: 54]
Përveq kësaj All-llahu në Kur’an thotë:
ِ ِ ‫ُﻋد‬ ِ
‫ين‬ ْ ‫ﱠﺎر اﻟﱠِﱵ أ‬
َ ‫ﱠت ﻟﻠْ َكﺎف ِﺮ‬ َ ‫َواتـ ُﱠﻘﻮا اﻟﻨ‬
“Dhe ruajuni zjarrit që është përgatitur për pabesimtarët.” [Ali-Imran: 131]
.
“Se ti ndaj robërve të Mi (të sinqertë) nuk ke kurrfarë force (as fizike as mendore), përveç
atyre të humburve që vijnë pas teje.” “E s’ka dyshim që Xhehennemi është vendpremtim
i të gjithë atyre.” “Ai (Xhehennemi) i ka shtatë dyer, çdonjëri prej tyre ka shtegun (derën)
e caktuar (nëpër të cilën do të hyjë).” [El-Hixhr: 42-44]

“E ti thuaj: ‘E vërteta është nga Zoti juaj,e kush të dojë, le të besojë, e kush të dojë, le të
mohojë. Ne kemi përgatitur për jobesimtarët zjarr që muret e tij (të flakës) i rrethojnë ata,
e nëse kërkojnë shpëtim, ndihmohen me një ujë si katran që përzhit fytyrat. E shëmtuar
është ajo pije, e vend i keq është ai.” [El-Kehf: 29]

“E ata që nuk besuan sillen në grupe te Xhehennemi, e kur arrijnë te ai, dyert e tij
happen e roja e tij u thotë atyre: ‘A nuk u patën ardhur juve të dërguar nga mesi juaj t’ju
lexojnë shpalljet e Zotit tuaj, t’ju tërheqin vërejtjen për ballafaqimin tuaj në këtë ditë?’
Po, ata thonë, por fjala (vendimi) e dënimit domosdo është realitet kundër
jobesimtarëve!.” [Ez-Zumer: 71]

“Ne për jobesimtarët kemi përgatitur zinxhirë, pranga dhe zjarr.” [El-Insan: 4]
 F a q e | 38

“Ditën kur ata i mbulon dënimi (i zjarrit) prej së larti dhe së poshtmi nën këmbët e tyre, e
u thotë: Shijoni atë që keni vepruar!” [El-Ankebut: 55]

“Se ata do tëkenë shtresa të zjarrit edhe sipër edhe përfundi. Me këtë All-llahu i frikëson
robërit e Vet: ‘O robërit e Mi, kinie frikë (dënimin)!” [Ez-Zumer: 16]

“E të majtit, ç’është puna e të majtëve? Janë në vapë të zjarrit dhe në ujë të valë. Dhe në
errësirë nga tymi.” [El-Wakia’: 41-43]

“… dhe thanë: ‘Mos dilni (në luftë) në vapë!’ Thuaju: ‘Zjarri i Xhehennemit ka vapën
edhe më të fortë, nëse janë që kuptojnë!” [Et-Tewbe: 81]

“E ‘çështë ajo që të njohtoi se ç’është ai (Havije)? Është zjarri me nxehtësi shumë të

lartë!” [El-Karia’: 10-11]

“S’ka dyshim se idhujtarët kriminelë, janë edhe në një huti edhe në zjarr të madh.”
“Ditën kur me fytyrat e tyre do të tërhiqen zvarrë në zjarr. ‘Vuane dënimin Sekar (emës i
një Xhehennemi)’.” [El-Kamer: 47-48]

“Derisa më erdhi e vërteta (vdekja)!” “E tanimë, atyre nuk u bën dobi ndërmjetësimi i
ndërmjetësuesve.” [El-Muddeththir: 47-48]

“O ju që besuat, ruane veten dhe familjen tuaj prej një zjarri, lënda djegëse e të cilit janë
njerëzit dhe gurët. Atë (zjarrin) e mbikëqyrin melekë të rreptë e të ashpër që nuk e
kundërshtojnë All-llahun për asgjë që Ai i urdhëron dhe punojnë atë që janë të
urdhëruar.” [Et-Tahrim: 6]

“Ai (Xhehennemi) hedh gaca të mëdha si ndonjë kështjellë.” “E që janë si të ishin deve të
verdha (shumë të shpejta).” [El-Murselat: 32-33]

“E idhujtarët atë ditë i sheh të lidhur në pranga. Petkat e tyre janë nga katrani
(pezhgveja-zifti), kurse fytyrat e tyre do t’i mbulojë zjarri.” [Ibrahim: 49-50]

“?____________________________________________________”[El-Mu’minun: 71]

“Këta janë dy kundërshtarë që janë zënë rreth Zotit të tyre, e atyre që nuk besuan, u
qepën rroba prej zjarri e u hudhet uji i valë mbi kokat e tyre. Që me atë u shkrihet krejtë
ç’ka në barqet e tyre e edhe lëkurat. Për ata janë edhe kamxhikët e hekurtë. Sa herë që
përpiqen të dalin prej tij nga vuajtjet e padurueshme, kthehen me dhunë në të përsësri (u
thuhet): ‘Vuane dënimin me djegie’.” [El-Haxhxh: 19-22]

“Është e vërtetë se ata që mohuan argumentet Toba, do t’i hudhim në zjarr. Sa herë që u
digjen lëkurat e tyre, Ne ndërrojmë lëkura të tjera që të shijojnë dënimin. All-llahu është
i plotfuqishëm, i drejtë.” [En-Nisa: 56]

“Është e vërtetë që pema e Zekumit. Do të jetë ushqim i mëkatarëve. Vlon si katrani në

barqet. Ashtu si vlon uji i valë..” [Ed-Duhan: 43-46]

“Ajo është një pemë që mbin në fund të Xhehennemit. Pema (fruti) e saj është sikurse
koka shejtanësh.” [Es-Safat: 64-65]
39 | F a q e

“Pastaj ju, o të humbur e gënjeshtarë! Keni për të ngrënë prej pemës Zekumë! Prej saj
keni për t’i mbushur barqet! E menjëherë pas do të pini prej ujit të vluar! Do të pini si
deveja e etshme.” [El-Wakia’: 51-55]

“…e nëse kërkojnë shpëtim, ndihmohen me një ujë si katran që përzhit fytyrat. E
shëmtuar është ajo pije, e vend i keq është ai.” [El-Kehf: 29]

“…a si ai që është përgjithmonë në zjarr dhe u shuhet etja me ujë të valë që ua copton
zorrët e tyre.” [Muhammed: 15]

“E pas tij është (kryelartit) Xhehennemi, në të cilin i jepet ujë të ndyrë (që rrjedh prej
lëkurave të djegura), përpiqet ta përbijë, por nuk mund ta gëlltis atë, atij i vjen vdekja nga
të gjitha anët (sipas shenjave shkatërruese), po ai nuk vdes (e të shpëtoj prej vuajtjeve), atë
e pret dënim shumë i rëndë.” [Ibrahim: 16-17]

“Ndërkaq, kriminelët janë në vuajtje të përjetshme të Xhehennemit. Atyre as nuk u

lehtësohet dhe aty janë të dëshpëruar. Ne nuk u bëmë atyre padrejtësii, por ata vetë kanë
qenë horra. Dhe ata thërrasin: ‘O Mali, le të na e marrë shpirtin Zoti yt!’ ai thotë: ‘Ju do
të jeni aty përgjithmonë’.” [Ez-Zuhruf: 74-77]

“…Vendi i tyre është Xhehennemi, sa herë që t’u pushojë flaka Ne u shtojmë flakën e
zjarrit.” [Isra: 97]

“Ata që nuk besuan dhe bënë zullum, All-llahu as nuk ka për t’i falur as nuk ka për t\i
drejtuar në rrugë. Përpos rrugës së Xhehennemit, në të cilin do të jetë përjetë të pasosur.
E për All-llahun kjo është lehtë.” [En-Nisa: 168-169]

“All-llahu i ka mallkuar jobesimtarët dhe për ta ka përgatitur zjarr të ndezur fort. Aty do
të mbesin përgjithmonë dhe nuk do të gjejnë kë t’i mbrojë apo t’i ndihmojë.” [El-Ahzab:
64-65]

“(Nuk kam në dorë tjetër), përveç kumtimit prej All-llahut dhe përveç shpalljeve të Tij.
Kush e kundërshton All-llahun dhe të Dërguarin e Tij, i tij është zjarri i Xhehennemit,
aty do të jenë përgjityhmonë, pambarim.” [El-Xhinn: 23]

“E çka din ti se ç’është hutame? Është zjarri i All-llahut i ndezur fort. Që depërton deri
në loçkë të zemrës. Ai i mbyll ata, ua zë frymën. Ata janë të lidhur në pranga të
njëpasnjëshme.” [El-Humezeh: 5-9]
Janë ajete të shumta në Kur’an të cilat flasin mbi Xhehennemin dhe mbi veprat e
vazhdueshme që të jenë në të. Nga hadithet e Alejhiselamit të cilët flasin mbi këtë do
të paraqesim në vijim:
Abdullah b. Mesudi r.a. thotë që i Dërguari s.a.v.s. ka thënë:
“Në Ditën e Gjkimit do të jenë shtatëdhjetë mijë litarë të zjarrtë të cilët do ti bartin
dhe do ti tërheqin shtatëdhjetë mijë melaike.” (Transmeton Muslimi).
Në dy Sahihët është shenuar hadithi nga Ebu Hurejre r.a. ku i Dërguari s.a.v.s. thotë:
“Zjarri të cilin e përdorin bijtë e Ademit është vetëm një shkallë nga shtatë shkallët
e mundshme të zjarrit të Xhehennemit. Të pranishmit kan thënë:Po edhe ky mjafton
o i Dërguar i All-llahut! Kurse Ai ka thënë: “Zjarri i Xhehennemit është nga
 F a q e | 40

gjashtëdhjetë e nëntë shkallë ndërsa secila shkallë është më përcëllues nga ky zjarr
i dunjasë.”
Nga ai gjithashtu transmetohet që ka thënë: Ishim te i Dërguari s.a.v.s. dhe e dëgjuam
një goditje, ndërsa i Dërguari s.a.v.s. pyeti: “A e dini ç’është kjo? Ne thamë All-
llahu dhe i Dërguari i Tij më së miri e dinë: “Kjo që dëgjuat është rënia e gurit të
cilin All-llahu e dërgoi në Xhehennem para shtatëdhjetë viteve dhe tani ka rënë në
vendqëndrimin e vet.” (Muslimi).
Utbe b. Gazevan kur ka mbajtur ligjërim e kishte përmendur që guri i cili hudhet në
Xhehennem udhëton shtatëdhjetë vite për të ardhur në vendqëndrimin e vet, dhe
ç’farë ka këtu për tu habitur? (Muslimi).
Ibën Abbas r.a. thotë që i Dërguari s.a.v.s. ka thënë:
“Sikur vetëm një shkëndi nga zjarri i Xhehennemit të kishte ardhur në këtë botë
çdo gjë do të digjej mbi të.” (Nesaiu, Trimidhiu, Ibën Maxhe)
Na’man b. Beshir r.a. thotë që i Dërguari s.a.v.s. ka thënë:
“Zjarri më i butë në Xhehennem do të jetë si ai i cili e përfshinë tengjerën nga anët
e saj (deri sa në të diqka vlon) por ata do të mendojnë që dënimi i tyre është më i
rëndi, por në realitet ai është më i butë.” (Muslimi, Buhariu)
Enes b. Malik r.a. thotë që i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Njerëzit më të
pasur në Tokë kur do të jenë të hudhur në zjarrë në grupe, do t’u thuhet: “O, njeri!
A e ke bërë ndonjëherë ndonjë vepër të mirë, a i ke parë të mirat? Ai do të
përgjigjet: “Jo, o Zoti im”, dhe do të ………… njeriu i varfër në Ditën e Gjykimit
dhe do të futet në Xhennet dhe do ti parashtrohet pyetja: O njeri, a e ke parë
varfërinë dhe a ke kaluar afër saj? Ai do të thotë: “Jo, Zoti im, as nuk e kam parë
as nuk kam kaluar pranë saj.” (Muslimi)
Kjo do të thotë që banorët e Xhehennemit do ti harrojnë të gjitha bukuritë dhe
begatitë e kësaj bote, ndërsa banorët e Xhennetit do ti harrojnë të gjitha vështërësitë e
kësaj bote.
Në një hadith tjetër thuhet:
“Banorëve të Xhehennemit në Ditën e Gjykimit do t’u thuhet: “Ç’farë mendon,
sikur të ishte çdo gjë e jotja që është mbi tokë, a do të bënte dobi tani? Ai do të
thotë: “Po” e atij do ti thuhet: “Ne të mundësuam ty edhe më të lehtën edhe më të
thjeshtën nga ajo, e ajo është që mos ta adhurosh askend tjetër përveq All-llahut,
dhe atë e refuzove.” (E transmeton Ahmedi, Tirmidhiu dhe Muslimi)
Ibën Merdevejh transmeton nga Ja’la b. Munej që ai ka thënë:
“Mbi banorët e Xhehennemit do të shfaqet një re përplot me shi dhe atyre do t’u
thuhet: “O banorët e Xhehennemit, çfarë tani do të dëshirohet dhe do të kërkonit ju?”
Ata do të thonë: “O Zot, na jep ujë që ta shuajm etjen”, por atyre edhe më do të u
shtohet etja, prangat do të shtrëngohen edhe më tepër, ndërsa zjarri do ti përfshijë.”
Ebu Musa r.a. transmeton nga i Dërguari s.a.v.s.: “Tri kategori të njerëzve nuk do të
hynë në Xhennet: njeriu i cili përherë pin alkool, i cili nuk i mban lidhjet fisnore
dhe ai i cili u beson njerëzve që mirren me sihër. Ai i cili vdes si i dehur në
Xhehennem për pije do ti ketë tre lumenj të cilët quhen “Gauta”. Dikush kishte
pyetur: “E çka është ajo “Gauta”? Ai kishte thënë: “Ai është lum nga kolonizimet
e vet do të shqetësoj banuesit tjerë të Xhehennemit.”
41 | F a q e

Ndërsa në Sahihun e Muslimit nga Xhabir b. Abdullah r.a. thotë që i Dërguari s.a.v.s.
ka thënë: “All-llahu për atë që pin alkool ka premtuar që do ti jap të pi nga “Tinetul
Habal”, e çka është ajo kishin pyetur ata të pranishmit? “Ajo është djersa dhe
lëngu i banuesve të Xhennetit.”
Ndërsa në dy Sahihul shenohet që do t’u thuhej Qifutëve dhe të Krishterëve në Ditën
e Gjykimit: “E ç’farë kërkoni ju?” Ata do të thonë: “Jemi të etur Zoti ynë, prandaj na
shuaj etjen, ndërsa atyre do t’u thuhet: “Vallë a atë dëshironi? Mandej do të jenë të
drejtuar në zjarr e cila do të hahet mes vete, ata do të hudhen në të sikur të ishte lëng i
cili noton.”
Hasan El-Basriu thotë:
“Ç’farë mendon mbi popullin i cili mbijeton pesëdhjetë mijë vjet, asgjë nuk ka nga
ushqimi dhe asgjë nuk pi nga pija. Qafat e tyre sikur të ishin të shkëputura,
mushkëritë të coptuara mandej do të hudhet në zjarr dhe do ta pi ujin përvëlues i cili
do të prodhoj vlim dhe djersitje të madhe.”
Ibën Xhevizi, kur e kishte përshkruar Xhehennemin, ka thënë:
Ajo shtëpi për të cilën jan përgaditur banorët ata të cilët jan larg nga mëshira e All-
llahut. Do të jenë të privuar nga kënaqësitë dhe begatitë e Xhennetit. Fytyrat e tyre do
të jenë të zëvendësuara me (blozë) të zezë, të rrahur me shkopin i cili do të jetë më i
fortë nga kodra, mbi ta do të pëndrojnë ruajtësit e fuqishëm – melaiket. Zjarri nuk i
djeg, dhe as të ftohtit e madh nuk u bën dëm, përherë janë të pikëlluar kurrë të
gëzuar, qëndrojnë palëvizur dhe nuk kthehen, vazhdueshëm janë në atë profesion.
Qortimi i tyre është më i rënd nga e qëlluara, qajnë për shkak të humbjes së të kuqtit e
fytyrës te rinia. Çdo paraqitje e tyre e (re) sërishme e shton vajin. Ata janë melaiket
ruajtësit e fuqishëm. Të mjerët mosbesimtarët kur Krijuesi hidhërohet. Të mjerët ata
për sprova të rënda dhe provime, kur do të jenë të turpëruar përpara krijesave të tjera,
përpara syve të dëshmitarëve, ku ata e fituan Xhehennemin? Ku është vazhdimësia e
tyre në mëkate? Të gjitha do të jenë të ngatërruara për ta, e ndërlidhur, dhe mandej
trupat e tyre do të digjen në zjarr. Kur do të digjen lëkura e tyre do të përtrihet.
Ata janë melaiket – ruajtësit e fuqishëm.
Zoti ynë, na shpëto nga zjarri i Xhehennemit, nga poshtrimi dhe shkatërrimi. Na
vendos në afërsinë e Mëshirës Tënde, në shtëpinë me besimtarët dhe robtë e tu të
sinqertë. Na fal ne, prindërit tanë dhe Muslimanët tjerë. Me mëshirën Tënde, të
lutemi o Mëshirues.
Paqa dhe shpëtimi qofshin mbi Lajmëtarin e fesë Muhamedin s.a.v.s. familjen e tij të
shquar dhe mbi të gjithë dhe mbi të gjithë shokët e tij.
 F a q e | 42

SHKAQET E HYRJES NË XHEHENNEM

Vëllezërit e mi!

Dijeni që egzistojnë shkaqet të cilat e shpiejn njeriun në Xhehennem. Ato All-llahu

xh.sh. i ka sqaruar në librin e Vet dhe përmes gjuhës së të Dërguarit të Tij s.a.v.s. që
tua tërhiqte vërejtjen e njerëzve që të ruheshin.
Shkaqet mbi të cilat është fjala i ndajmë në dy grupe:
1. Veprat të cilat kryesin e nxjerrin nga feja dhe e qojnë në mosbesim – “kufër”. Ata e
kan vëndin në Xhehennem të përhershëm.
2. Veprat të cilat kryesin e nxjerrin nga rrethi i njerëzve të moralshëm dhe të dlirë dhe
e fusin në rrethin e mëkatarëve, fasikëve. Për shkak të këtyre veprimeve e meritojnë
denimin e Xhehennemit, por nuk do të mbeten përherë në të.
Sa i përket grupit të parë mbi të cilin ishte fjala do ti përmendim llojet e tij:
1. Përshkruarja shok All-llahut xh.sh. shirk pa marrë parasysh a ka pasur të bënte mbi
të besuarit në All-llahun xh.sh. njëshmërinë në të krijuarit “tewhidu rubbu bijeh”, apo
në njëshmërinë në adhurim “uluhijjeh” apo unitarizmin e emrave dhe cilësive të
bukura të All-llahut.
Kush është duke besuar që All-llahu xh.sh. ka shok si Krijues apo beson që përkrah
All-llahut xh.sh. duhet edhe dikend tjetër ta adhurojnë apo ti bëhet ibadet ç’farë do
lloji tjetërkujt, i tilli ka bërë shirk të madh dhe e meriton zjarrin e përhershëm të
Xhehennmit.
All-llahu i Lartësuar thotë:
“…ai që i përshkruan All-llahut shok, All-llahu ia ka ndaluar atij Xhennetin dhe dhe
vendi i tij është zjarri. Për mizorët nuk ka ndihmës.” [El-Maide: 72]
2. Mosbesimi ndaj All-llahut xh.sh., melaikeve të Tij, Librave, të Dërguarve, Ditën e
Gjykimit dhe përcaktimit të All-llahut xh.sh. Kush mohon diq nga kjko duke e
konsideruar të rrejshëm ose dyshon, ai është mosbesimtar dhe vendi i tij është në
zjarrin e Xhehennemit.
All-llahu i Lartësaur thotë:

“…e thonë: ‘Ne i besojmë disa, e nuk i besojmë disa të tjerë, e mes këtij duan të marrin
një rrugë.” [En-Nisa: 150]
“All-llahu i ka mallkuar besimtarët dhe për ta ka përgatitur zjarr të ndezur fort. Aty do të
mbesin përgjithmonë dhe nuk do të gjejnë kë t’i mbrojë apo t’i ndihmojë. Ditën kur
43 | F a q e

fytyrat e tyre do të përmbysen në zjarr e thonë: ‘Të mjerët ne, ta kishim adhuruar All-
llahun e respektuar të Dërguarin!’. Dhe thonë: ‘Zoti ynë, ne i dëgjuam udhëheqësit tanë
dhe të parët tanë, por ata na shmangën nga rruga e drejtë. Zoti ynë, jeou atyre dënim të
dyfishtë dhe mallkoi ata si është më së keqi!.” [Ahzab: 64-68]
3. Mohimi i diçkaje që është farz – obligim i rrept, siq janë pesë kushtet e Islamit. Ai
i cili mohon obligueshmërinë e të besuarit në njëshmërinë e All-llahut, dëshmimin që
Muhammedi s.a..v.s. është i Dërguari, ose obligueshmërinë e faljes së pesë namazeve
(farz) ditore, ose zekatin, agjërimin e Ramazanit, Haxhin, ai padyshim është
mosbesimtar - -kafir, sepse ai i konsideron të rrejshëm All-llahun dhe të Dërguarin e
Tij.
Nëse personi përkatës do të mohonte diqka nga ajo për shkak të paditurisë ose për
shkak të kalimit të afërt në Islam, nuk do të konsiderohet mosbesimtar përeq nëse atë
qëndrim nuk e mban edhe pas njohjes.
4. Të tallurit me All-llahun e Lartësuar ose me fenë e Tij, të Dërguarin s.a.v.s. Mbi
këtë All-llahu xh.sh. thotë:
“E nëse i pyet ti ata (përse tallen), do të thonë: ‘Ne vetëm jemi mahitur e dëfruar’. Thuaj:
‘A me All-llahun, Librin dhe të Dërguarin e Tij talleni?’.” [Et-Tevbe: 65]
5. Sharja All-llahn xh.sh. fenë e Tij të Dërguarin e Tij.
Sharja dhe fyerja e këtyre vlerave në të vërtetë është një formë e primitizimit. Kur
dikush fyen Atë emri i të Cilitt duhet përmendur me rrespekt. Shejhul Islam Ibën
Tejmije thotë: “Ai i cili shan All-llahun xh.sh. apo të Dërguarin e Tij s.a.v.s. ai është
mosbesimtar, “kafir”, edhe nga ana e jashtme edhe nga ana e brendshme, pa marrë
parasysh se a e ka bërë ai atë me bindje që kjo është e ndaluar apo konsideron që
është e lejuar apo është në gjenjde të pavetëdisë psiqike.” Ne themi: mosbesimtarë
është secili ai i cili shan All-llahun xh.sh., të Dërguarin s.a.v.s. pa e marr parasysh se
a ka bërë shaka ai apo ka menduar seriozisht. Ky është qëndrim i drejtë.
Transmetohet nga Ishak b. Rahavejha që bota islame pajtohet me atë që ai i cili e
sham All-llahun xh.sh. dhe të Dërguarin e Tij apo mohon diq nga shpalljet e All-
llahut, është mosbesimtar, madje edhe nëse beson në diq që All-llahu xh.sh. ka
shpallur.
Shejh Ibën Tejmi gjithashtu thotë: “Qëndrimi ndaj atij i cili shan të Dërguarit tjerë
është edhe për ata që e shajnë Muhammedin, s.a.v.s. Gjithashtu mosbesimtar është
edhe ai i cili e shan cilin do nga Lajmëtarët e fesë që janë të përmendur në Kur’an
apo janë të përshkruar me veqoritë e të Dërguarve apo atë të cilat i Dërguari i ka
cekur në hadithet e veta, pa marrë parasysh se a e kan shprehur këtë me vepra apo me
fjalë. Qëndrimi është si me rastet e mëparshme.
Sa i përket të sharave të llojeve të tjera nëse jan në lidhje me të Dërguarin ose diq të
ngjashme, sikur ta shante njërin nga gratë e të Dërguarit s.a.v.s. ose, përshembull,
është duke e akuzuar për zina gruan e të Dërguarit dhe të ngjashme, edhe ai është
mosbesimtar sepse kjo është në lidhje me të Dërguarin s.a.v.s
All-llahu xh.sh. në Kur’an thotë:
“Të këqiat, janë për të këqinjtë edhe të këqinjtë janë për tëkëqijat, ndërsa tëndershmet
janë për të ndershmit edhe të ndershmit janë për të ndershmet. Ata janë të pafajshëm nga
ajo që u thonë atyre. Ata kanë falje të mëdha dhe furnizim të begatshëm.” [Nur: 26]
 F a q e | 44

6. Ata të cilët gjykojnë ose sjellin vendime në bazë të ligjeve të veta, e jo në bazë të
ligjeve të All-llahut xh.sh. duke e konsideruar atë ligj më të mirë dhe më të afërt me
të vërtetën nga ajo që All-llahu xh.sh. ka shpallur.
Në bazë të fjalëve të All-llahut xh.sh. është mosbesimtar.
“…E kush nuk gjykon me atë që e zbriti All-llahu, ata janë mohues.” [El-Maide: 44]
Madje edhe nëse nuk gjykon me ligjin e njeriut por është i bindur që ligji i njeriut
është më i miri nga ligji i All-llahut, është mosbesimtar.
All-llahu xh.sh. në Kur’an thotë:
A thua mos po kërkonë gjykimin e kohës së injorancës, po për një popull që bindshëm
beson, a ka gjykim më i mirë se ai i All-llahut.” [El-Maide: 50]
7. Hipokrizia e cila supozon që njeriu në zemër fsheh mosbesim, derisa publikisht
deklaron që është besimtar, sikur me fjalë apo me vepra.
Mbi këtë All-llahu xh.sh. thotë:
“S’ka dyshim, munafikët do të jenë në shtresën më të ulët (në fund) të zjarrit dhe për ta
nuk do të gjesh mbrojtës.” [En Nisa: 145]
Ky lloj njerëzish është më i rrezikshëm nga të mëparshmit prandaj është e
kuptueshme që dënimi për ta të jetë më i rrept dhe më i dhembshëm dhe ata e kan të
garantuar vendin në thellësitë më të mëdha të Xhehennemit. Sepse mosbesimi i tyre
përfshin përkrah mohimit edhe (tradhëritnë) mashtrimin, përqeshjen e All-llahut
xh.sh. dhe ajeteve të Tij, të Dërguarit s.a.v.s. dhe të tjerë.
All-llahu xh.sh. mbi ta thotë:
“Ka disa njerëz që thonë: ‘Ne i kemi besuar All-llahut dhe ahiretit, po në realitet ata nuk
janë besimtarë. Ata përpiqen ta mashtrojnë All-llahun dhe ata që besuan, po në të vërtetë
ata nuk mashtrojnë tjetër, por vetvetes, por ata nuk hetojnë. Në zemrat e tyre kanë
sëmurje, e All-llahu u shton sëmundje edhe më shumë, e për shkak se ata
përgënjeshtruan, pësojnë dënim të dhembshëm. E kur atyre u thuhet: ‘Mos prishni
rendin në tokë!’ Ata thonë: ‘Ne jemi vetëm përmirësues (paqtues)!’ Veni re, ata dhe mu
ata janë shkatërruesit, por nuk e kuptojnë. Dhe kur atyre y thuhet, besoni, sikurse
besuan njerëzit, ata thonë: ‘A të besojmë ashtu sikurse besuan mendjelehtit?’ Në të
vërtetë ata dhe mu ata janë mendjelehtit, por nuk e dinë. E kur i takojnë ata që besuan
thonë: ‘Ne kemi besuar!’ por kur veçohen me shejtanët (parinë) e vet thonë: ‘Ne jemi me
ju, ne vetëm jemi tallur (me besimtarët)’. All-llahu ndëshkon talljet e tyre duke i lënë të
bredhin edhe më shumë në mosbesimin e tyre.” [El-Bekare: 8-15]
Hipokrizia ka shenja të shumta sipas së cilave (njihet) zbulohet. Nga ata janë që
vijojnë:
1. Dyshimin në atë që All-llahu xh.sh. ka shpallur përkrah asaj që ai (munafiku) para
botës tregon lidhmërinë e tij me fenë.
Mbi atë All-llahu xh.sh. në Kur’an thotë:
“Vetëm ata që nuk besojnë All-llahu dhe botën tjetër dhe që zemrat e tyre janë të
dyshimta, të kërkojnë leje (për të mos vajtur në luftë), pra ata, sillen vërdallë në dyshimin
e tyre.” [Et Tevbe: 45]
2. Mospranimi i ligjeve dhe urdhërave të All-llahut xh.sh.
All-llahu xh.sh. mbi këtë thotë:
“A i vure re ata që mendojnë se besuan atë që të zbriti ty, dhe atë që zbriti para teje, se si
dëshirojnë që mes tyre të gjykojë djalli, e duke qenë se janë urdhëruar që të mos e
besojnë atë. E djalli dëshiron t’i humbë në pafundësi. Kur u thuhet atyre: ‘Ejani (për të
gjykuar) te ajo që e zbriti All-llahu dhe te i Dërguari!’ i sheh se si dyftyrëshit ta kthejnë
shpinën.” [En-Nisa: 60-61]
45 | F a q e

3. Ata nuk e duan Islamin e as zgjimin e tij në vetëdijen islame dhe kjo i shqetëson
ata, ndërsa gëzohen për mossuksesin e Islamit dhe të pasuesve të tij.
All-llahu xh.sh. thotë:
“Nëse ty të takon ndonjë e mirë (në luftë), ajo u vjen keq atyre, e nëse të godet ndonjë e
pakëndëshme, ata thonë: ‘Ne edhe më parë kemi ndërmarrë për çështjen tonë dhe
kthehen të gëzuar.” [Et-Tevbe: 50]
“Ja, ju (muslimanë) jeni që i doni ata, e ata nuk u duan juve. Madje ju i besoni librat në
tërësi (të gjitha shpalljet), e kur u takon juve u thonë: ‘Ne kemi besuar!’ e kur veçohen,
ata nga mllefi kundër jush grisin majet e gishtrinjve. Thuaju: ‘Vdisni me atë mllef
tuajin!’ All-llahu e di shumë mirë se çka mbajnë (të fshehtat) zemrat e tyre. Nëse ju
përjetoni ndonjë të mirë ata i dëshpron ajo, e nëse u godet ndonjë e keqe, ata gëzohen për
atë. Po, në qoftë se ju bëheni të durueshëm dhe ruheni (mëkateve), dinakëria e tyre nuk
do të mund t’u dëmtoj aspak. Është e sigurtë se All-llahu e ka në dorë atë që punojnë
ata.” [Ali Imran: 119-120]
4. Ata dallohen edhe me vetinë për shkatërrimin e çrregullimeve, “fitues”, për haos
në mes muslimanëve dhe bërjen e përqarjeve - -qrregullimeve.
All-llahu xh.sh. thotë:
“Edhe sikur të dilnin me ju, ata nuk do t’ju shtonin tjetër pos ngatërresës dhe shumë
shpejt do të përçanin mesin tuaj, duke kërkuar t’ju turbullojnë. E ndër ju ka të tillë që i
dëgjojnë ata. All-llahu i di shumë mirë hipokritët.” [Et-Tevbe: 47]
5. Dashuria ndaj armiqëve të Islamit dhe simpatizimi i udhëheqësve të tyre kafir,
lavdërimi i tyre dhe të përhapurit e mësimeve të tyre të cilat ndeshen me Islamin.
All-llahu xh.sh. mbi atë thotë:
“A e dini për ata që kanë miqsuar një popull që All-llahu k shprehur mallkim kunër
tyre? Ata nuk janë as prej jush as prej atyre dhe me vetëdije betohen rrejshëm.” [El-
Muxhadele: 14]
6. Të tallurit dhe të përqeshurit e besimtarëve dhe me kryerjen e urdhërave Islame.
All-llahu xh.sh. mbi atë thotë:
“Ata (hipokritë) që i përqeshin besimtarët, që me vullnetin e vet japin lëmoshë, i
përqeshin edhe ata të cilët nuk kanë më shumë se çka është e domosdoshme për jetesën e
tyre, e njëkohësisht tallen me ta, All-llahu u dha shpërblimin e talljeve të tyre – dënimin
më të rëndë.” [Et-Tevbe: 79]
Ata, ata të cilët i kryejn urdhërat e All-llahut xh.sh. i akuzojnë që këtë e bëjnë për
shkak të njerëzve e nuk e dinë se a është ajo ashtu.
7.Ata kërcënohen dhe i nënqmojnë besimtarët.
All-llahu xh.sh. mbi këtë thotë:
“E kur u thuhet: ‘Ejani te i Dërguari i All-llaht që ai të kërkojë prej tij falje për ju’, ata
tundin kokat e tyre dhe i sheh se si ta kthejnë shpinën duke e mbajtr veten të madh.” [El-
Munafikun: 5]
8. E kan vështirë ta kryejnë namazin dhe me përtaci ngriten për ta kryer namazin.
All-llahu xh.sh. mbi këtë thotë:
“Munafikët përpiqen ta mashtrojnë All-llahun (duke u paraqitur rrejshm si besimtarë),
por All-llahu mbizotëron dinakëritë e tyre. Ata edhe kur falen, falen me përtaci dhe
vetëm sa për t’u dukur te njerëzit dhe fare pak e prmendin All-llahun.” [En-Nisa: 142]
Ndërsa i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. thotë:
“Namazi më i vështirë për munafikët është namazi i jacisë dhe namazi i sabahut”
(Mutefikun alejhi)
9. Të besuarit në All-llahun xh.sh., të Dërguarin s.a.v.s. dhe në besimtarët.
 F a q e | 46

All-llahu xh.sh. mbi këtë thotë:

“Ka prej tyre q e endojnë të Dërguarin,…” [Et-Tevbe: 61]
“E s’ka dyshim se ata, të cilët e fyejnë All-llahun dhe të Dërguarin e Tij, ata i ka
mallkuar All-llahu në Dunja e në Ahiret dhe për ta ka përgatitur një dënim të dhebshëm.
E ata që fyejnë besimtarët dhe besimtaret, për çka ata nuk janë fajtorë, ata kanë
ngarkuar veen me një mëkat shumë të madh.” [El-Ahzab: 57-58]
Këto janë disa cilësi të hipkritëve të cilat i kemi përmendur këtu që ne ti pastronim
dhe ti ruanim shpirtat tonë.
All-llahu ynë na ruajt nga hipokritët dhe na forco imanin në mënyrën me të cilën je Ti
i kënaqur. Na i falë mëkatet tona prindërve tanë dhe të gjithë muslimanëve, o Zoti i
botëve.
Selami dhe paqja qofshin mbi Lajmëtarin tonë të fesë Muhammedin s.a.v.s. familjen
e tij dhe të gjithë as’habëve.
47 | F a q e

LLOJI I DYTË I SHKAKUT TË HYRJES NË XHENNET

Vëllezërit e mi!

Më herët i kemi përmendur disa kaptina në të cilat janë përmendur disa shkaqe nga
lloji i parë për shkak të cilave njeri hudhet dhe mbetet në zjarrin e përhershëm.
Në këtë pjesë të librit do të flasim mbi shkaqet e llojit të dytë, për shkak të cilave
shtohet në zjarr por jo të përhershëm.
Shkaku i parë: Mosdëgjueshmëria ndaj prindërve, e këta janë nëna dhe babai. Kjo
mosdëgjueshmëri pasqyrohet me shkëputjen e asaj që është obligim ndaj tyre. Siq
janë kujdesi, bëmirësia me fjalë apo me vepra.
All-llahu xh.sh. thotë:
“Zoti yt ka dhënë urdhër të rerë që të mos adhuroni tjetër pos Tij, që të silleni në mënyrë
bamirëse ndaj prindërve. Nëse njërin prej tyre, ose që të dy, i ka kapur pleqëria pranë
kujdesi tënd, atëherë mos u thuaj atyre as ‘of – oh’, as mos u bë i vrazhdë ndaj tyre, po
atyre thuaju fjalë të mira. Dhe në shenjë mëshire shtrije pran tyre krahun përulës e
respektues dhe thuaj: ‘Zoti im! Mëshiroi ata të dy sikurse më edukuan mua kur isha i
vogël’.” [El-Isra: 23-24]
“Ne njeriun e kemi urdhëruar për (sjellje të mirë ndaj) prindrit të vet,…” [Llukman: 14]
I Dërguari s.a.v.s. thotë:
“Tre personave All-llahu ua ka ndaluar Xhennetin: pijanecit notorn, që e njeh e
gjithë bota, të padëgjuarve ndaj prindërve, dhe atij që nuk ka ndjenjë dhe gjelozi
ndj gruas së vet dhe i toleron të këqijat e saja” (E transmeton Ahmedi dhe Nesaiu)
Shaku i dytë: Shkëputja e lidhjeve fisnore.
Në këtë marrin pjesë përveq shkëputjeve lidhjeve fisnore edhe pengimi i të drejtave të
tyre që u takojnë.
Në të dy Sahihët nga Xhubejr b. Mutini është shenuar hadithi:
“Në Xhennet nuk do të hyjë ai i cili i shkëput, ndërsa Sufjani thotë lidhjet fisnore”
Ndërsa nga Hurejre shenojmë: “Në Ditën e Gjykimit të afërmit do ti thotë All-llahut
xh.sh. “Ky është vendi i atyre që u kan ndihmuar të afërmve?” Ai do thotë: “Po a
nuk dëshironi ju që Unë të kem lidhje me ata që u ndihmuan, e që t’u shkëpua
lidhjet me ata që i shkëpusin lidhjet me ju” Do ti thonë: “Kjo është e drejta Juj”
mandej i Dërguari s.a.v.s. ka thënë: “Lexoni këto fjalë: (Muhammd 22,23)
 F a q e | 48

Mjerisht sot shumë muslimanë nuk i përfillin (i kan lënë pas dore) të drejtat e
prindërve dhe të afërmve dhe i kan shkëputur lidhjet që i lidhin. Arsye për këtë
paraqesin kinse edhe të afërmit nuk i vizitojnë ata, por ky pretekst nuk u bën dobi,
sepse nëse dikush nga të afërmit nuk ia kthen vizitat ka diq edhe më të mirë e ky
është shpërblimi i cili është më i vlefshëm.
Në Sahihun e Buhariut nga Abdullah b. Amër b. As r.a. transmetohet që Muhammedi
s.a.v.s. ka thënë:
“Nuk mbahen lidhjet me të afërmit për shkak të interesit por kur shkëputet lidhja
ajo vendoset përsëri për shkak të All-llahut.”
Ebu Hurejre thotë që një njeri ka thënë: “O i Dërguari i All-llahut! Unë i kam të
afërmit e mi të cilët i vizitoj, por ata mua jo, unë atyre u bëj mirë por ata ma kthejnë
me të keq, unë njihem me ta por ata mua më largojnë”, por i Dërguari ka thënë:
“Nëse është ashtu si thua ti, ata i ka kapluar shqetësimi dhe përtacia. All-llahu do
të jetë në anën tënde gjithë deri sa ti vazhdon të jeshë i durueshëm në atë.”
(Muslimi)
Nëse njeriu i mban lidhjet fisnore, por ata nuk ia kthejnë atë, ai me siguri do të ketë
përfundim të mirë, ata një ditë do të fillojnë t’ua kryejn, nëse All-llahu xh.sh. ua
dëshiron të mirën.
Shkaku i tretë: Ngrënia e kamatës
All-llahu xh.sh. thotë:
“O ju të cilët besuat, mos e hani kamatën që po e shumëfishoni dhe kini frikë All-llahut
ashtuqë të gjeni shpëtim. Dhe ruajuni zjarrit që është përgatitur për pabesimtarët. E
bindjuni All-llahut dhe të Dërguarit, ashtuqë të mëshiroheni.” [Ali-Imran: 130-132]
All-llahu xh.sh. atij që merret me kamatë edhe pas të kuptuarit dhe të mësuarit që
është haram që përherë do të mbetet në zjarr.
“Ata që e hanë kamatën, ata nuk ngriten dryshe vetëm se si ngritet ai i çmenduri nga të
prekurit e djallit. Këtë ngase ata thanë: ‘Edhe shitblerja nuk është tjetër, por njësoj
sikurse edhe kamata!’ E All-llahu e ka lejuar shitblerjen, por e ka ndaluar kamatën. Atij
që i ka arritur këshillë prej Zotit të tij dhe është ndalë, atij i ka takuar e kaluara dhe
Ëështja e saj mbetet te All-llahu, e kush e përsërit, ata janë banues të zjarrit, ku do të
mbesin përgjithmonë.” [El-Bekare: 275]
Shkaku i katërt: Ngrënia e pasurisë së jetimit dhe tallja me të.
All-llahu xh.sh. thotë:
“Ata që e hanë pa të drejtë pasurinë e jetimëve, në të vërtetë ata hanë atë që mbush
barkun e tyre zjarr dhe do të futen në zjarrin e Xhehennemit.” [En-Nisa: 10]
Jetim është i mituri pa prindër.
Ibën Omeri r.a. e transmeton hadithin nga i Dërguari i All-llahut ka thënë:
“Ai i cili dëshiron rrejshëm këmbët e tij do ta qojnë në Xhehennem.”
Këtë hadith e transmeton Ibën Maxhe, Hakimi dhe thotë që senedi i tij është i drejtë -
i rregullt. Dëshmimi i rrejshëm është edhe ai kur dikush dëshmon të kundërtën e asaj
që ka ndodhur. Dëshmimi nuk është i lejuar përveq nëse njeriu e di situatën.
Në një hadith thuhet që njeriut i është thënë: “A je duke e parë diellin”? Ka thënë:
“Po” apo të ngjashme, “Atëherë dëshmo atë që ke parë.”
Shkaktari i gjashtë: Mitoja në gjykatë – drejtësi.
Abdullah b. Amër r.a. transmeton nga i Dërguari s.a.v.s. ku thotë:
49 | F a q e

“Ai i cili jep mito, dhe i cili jep do të hyjë në Xhehennem”. (E transmeton
Teberaniu, ndërsa transmetuesit janë të besueshëm dhe të njohur)
Në veprën “Et-tergibu ve terhibu” mendohet për atë që jep mito që ti ndihmohej në jo
të vërtetën, do të thotë në raste ku drejtësia nuk është në anën e tij, si edhe ai i cili
merr mito që ti ndihmonte atij në mosmarrveshje ku nuk ka të drejtë.
Por sa i përket dhënies me qëllim që ta ndihmonte të vërtetën dhe kjo nuk hyn në këtë
kontekst.
Shkaku i shtatë: Dëshmimi i rrejshëm.
Nga Haris b. Maliku r.a. transmetohet që ai ka thënë:
E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. gjatë kohës së haxhit në mes dy
xhemrave (xhemrat janë vende në Mina ku hudhen guralecat) duke thënë: “Ai i cili e
përetson pasurinë e vëllaut të vet me betim të rrejshëm vendi i tij është në
Xhehennem, le t’ia transmetoji pranishmi atyre që mungojnë, këtë e përsëriti dy
apo tri herë.” (E transmeton Ahmedi, ndërsa Hakimi thotë që ky hadith është i
rregullt).
Betimi i rrejshëm në atribut quhet “gamus” sepse ai kryesin e qon në mëkate dhe
mandej e hudh në zjarr.
Nuk ka dallim që njeriu të betohet rrejshëm për atë që pohon dhe mandej në bazë të
kësaj vendoset gjykimi ose ai betohet rrejshëm për atë që ai e mohon dhe edhe
atëherë sillet vendimi në bazë të betimit të tij.
Shkaku i tetë: Të sjellurit e fetfave, të zgjidhjeve juridiko fetare pa dituri përkatëse
apo argumente të cilët udhëzojnë në zgjidhjen e fetfasë.
Mbi këtë flet hadithi të cilin e transmeton Burejde b. Husejn r.a. ku i Dërguari s.a.v.s.
thotë:
“Ka tre lloje të gjykatësve – kadi – njeri prej tyre do të shkoj në Xhennet, kurse dy
lloje në Xhehennem. Sa i përket llojit të parë i cili është për Xhehennem. Sa i
përket llojit të parë, i cili është për Xhennet, kjo ka të bëjë me atë i cili njihet me të
vërtetën dhe në bazë të asaj e bjen përfundimin.
Gjykatësi i cili e di të vërtetën, ppor vendimet i bjen të gabuara ai shkon në
Xhehennem, si dhe njeriu që i gjykon njerëzit, e nuk di të gjykoj. Ai gjithashtu
shkon në Xhehennem. (Ebu Davud, Tirmidhiu, Ibën Maxhe)
Shkaku i nëntë: Mashtrimi i atyre që u janë nënshtruar njerëzve, dhe për të cilët është
i obliguar që ti këshilloj dhe çdo gjë që bën duhet të jetë për të mirën e tyre.
Hadithin mbi këtë e transmeton Malik b. Jasir r.a. i cili thotë:
E kam dëgjuar të Dërguarin duke thënë: “Secili njeri i cili është i obliguar deri Ditën
e Gjykimit nëse e tradhëton do të hyjë në Xhehennem.” (Mutefikun Alejhi)
Kjo e përfshin përgjegjësinë ndaj familjes pozitës dhe pushtetit, dhe në raste të tjera.
Në hadith Ibën Omeri r.a. informon: “E kam dëgjuar të Dërguarin s.a.v.s. kur thotë:
“Të gjithë ju jeni barinjë dhe të gjithë do të jeni barinjë dhe të gjithë do të jeni
përgjegjës për kopenë tuaj. Imami është bari dhe përgjigjet për kopenë e vet dhe
edhe ai është përgjegjës për kopenë e vet, gruaja ëshët bari në shtëpinë e burrit të
vet dhe është përgjegjëse, shërbëtori është bariu për pasurinë e zotëriut të vet dhe
është përgjegjës për kopenë e vet, të gjithë ju jeni barinjë dhe të gjithë do të jeni
përgjegjës për kopenë tuaj.” (Mutefikun alejhi)
Shkaku i dhjetë: pikturimi i asaj që ka shpirt, nga njerëz apo nga kafshët.
 F a q e | 50

Ibën Abbas r.a. thotë: “E kam dëgjuar të Dërguarin duke thënë: “Secili piktor do të
hudhet në zjarr. Nga secila piktur që ka bërë do të krijohet fytyra, dhe ajo do ta
mundoj në Xhehennem.” (Muslimi)
Ndërsa në verzionin e Buhariut qëndron: “Kush pikturon, në Ditën e Gjykimit do të
jetë i munduar gjithë deri sa nuk i jep shpirt asaj që e ka pikturuar, e këtë nuk do të
mund ta bëjë kurrë.
Ndërsa pikturimi i natyrës, pemëve dhe bimëve apo të ngjashme këtyre nuk kan
kurrfarë mëkati. Ky është qëndrimi i shumicës ulemasë Islame. Por ka edhe të atillë
që edhe këtë e ndalojnë duke u udhëhequr me hadithin kudsij në të cilin i Dërguari
s.a.v.s. thotë:
“Cili është mëkati më i madh nga ai i cili pohon që krijon siq krijoj Unë, prandaj le
të krijojnë (nëse mundëson) atomin ose le ta krijojnë një kokërr grurë.”
Shkaku i njëmbëdhjetë: Ky shkak i hyrjes në Xhennet është i përmendur në hadithin i
cili është i shenuar në të dy Sahihët nga Haris b. Veheb që i Dërguari s.a.v.s. ka
thënë:
“A dëshironi t’ju informoj mbi banorët e Xhehennemit? Ai është secili njeri i cili
është i ashpër, i rrept, mendjemadh, krenar kurse të gjitha këto e shprehin
ashpërsinë e madhe dhe mosposedimi i butësisë përpara të vërtetës, kurse ashpërsia
nënkupton kopracinë e madhe dhe lakminë. Njeriu mendjemadh e rrefuzon të
vërtetën dhe nuk ka tolerancë përpara të vërtetës, sepse ai vetën e tij e sheh më të
lartë nga të tjerët, ndërsa mendimin e vet e konsideron më të drejtë nga e vërteta.”
Shkaku i dymbëdhjetë: përdorimi i enëve nga ari dhe argjendi për ngrënie dhe për
pirje, si për burra ashtu edhe për gra.
Në të dy hadithet Sahih nga Ummu Seleme r.a. transmetohet hadithi që i Dërguari
s.a.v.s. ka thënë:
“Kush pi nga ena e argjent në Ditën e Gjykimit atij do ti vloj zjarri në barkun e tij.
Në transmetimin e Muslimit qëndron: “Ai i cili ha ose pi nga enët e arta ose të
argjendëta në barkun e tij do të vloj zjarri i Xhehennemit.” Ndërsa nga Ibën Abbasi
r.a. transmetohet që i Dërguari s.a.v.s. e kishte parë unazën e arit në gishtin e një
njeriu, dhe ai ia kishte hequr dhe e kishte hudhur atë (unazën) dhe mandej kishe
thënë: “Merre unazën tënde mund ta shfrytëzosh” ai kishte thënë: “Jo, pasha
Zotin, pasi i Dërguari i All-llahut e ka hudhur atë.” (Muslimi)
Ruajuni – keni kujdes ngakëto shkaqe që qojnë në Xhehennem. Veproni mirë dhe
punoni atë që do t’u largoj nga ai, që mund ta arrinit qëndrimin e amshuar në
Xhennet. Dijeni se dunjaja është i shkurtër dhe kënaqësitë në të shpejtë kalojnë.
Luteni Zotin tuaj që t’ju forcojë në rrugën e të vërtetës deri në vdekje.Luteni Atë që
t’u ringjallë me besimtarët me të cilët është Ai i kënaqur.
Zoti ynë na forco në rrugën e të vërtetës, dhe bëna të vdesim në atë rrugë. Na fal ne,
prindërit tanë dhe të gjithë muslimanët, dhe Mëshirën Tënde.
Të lutemi, o më i Mëshirshmi.
Selami dhe shpëtimi qofshin mbi të Dërguarin tonë Muhammedin s.a.v.s. mbi
familjen e tij të qmuar dhe mbi të gjithë as’habët.
51 | F a q e

SHENJAT E PËRFUNDIMIT TË BUKUR

E parë:
Shqiptimi i kelimei – shehadetit para vdekjes: “Fjalët e fundit të të cilit do të jenë:
“La ilahe ilallah” do të hyj në Xhennet.” (transmeton Hakimi dhe të tjerët me sened të
mirë, kurse transmetuesi është Muadhi)
E dytë:
Vdekja me ballë të djersitur
Hadithi i cili flet mbi këtë e transmeton Burejda b. Hasib r.a. i cili ishte në Horosan
dhe kur ishte kthyer ishte sëmurë dhe i kishte ardhur vëllai i tij në vizitë. E kishte
gjetur në shtratin e vdekjes dhe kishte vërejtur djersë në ballin e tij. Me atë rast kishte
thënë: “All-llahu ekber”, All-llahu është më i madhi, e kam dëgjuar të Dërguarin
s.a.v.s. duke thënë: “Vdekja e besimtarit është me djersë në ballë.” (Transmeton
Ahmedi 5,357,360)
E tretë:
Mbi këtë flet hadithi vijues: “Secili musliman që vdes në natën e të premtës ose ditën
e së premtës All-llahu do ta ruaj nga sprovat e varrit.”
E katërt:
Të kërkuarit e Shehadetit gjatë luftës.
All-llahu xh.sh. mbi këtë thotë:
“Kurrsesi të mos mendni se janë të vdekur ata që ranë dëshmorë në rrugën e All-llahut.
Përkundrazi, ata janë të gjallë duke u ushqyer te Zoti i tyre.” [Ali Imran: 169]
Hadithi i cili flet mbi këtë thotë: Ai i cili nga All-llahu kërkon Shehadet – që të vdes
si shehid sinqerisht, All-llahu atij do tia jap shkallën e shehidit madje nëse vdes edhe
në shtrat.” (Transmeton Muslimi 6/49)
E pestë:
Vdekja e luftëtarit në rrugë të All-llahut.
I Dërguari s.a.v.s. ka pyetur: “Kend në mesin tuaj ju e konsideroni shehid? Thanë
as’habët: “O i Dërguar i All-llahut, kush vdes në rrugën e All-llahut ai është
shehid.” Ai atëherë tha: “Me këtë rast në ummetin tim do të ketë pak shehidë.” Ata
thonë: “Pra cilët janë ata o i Dërguar”? ai tha: “Ai i cili vdes në rrugën e All-
llahut edhe ai është shehid, i cili vdes nga dhembjet e stomakut edhe ai është
shehid edhe i mbyturi në ujë është shehid.” (Transmeton Muslimi 6/51)
 F a q e | 52

E gjashtë:
Vdekja nga kolera.
Hafsa e bija e Siriut ka thënë: “Enes b. Malik më ka thënë: “Nga cila sëmundje ka
vdekur Jahja b. Ebi Umrete”? I thash: “Nga kolera”, ai më tha: “I Dërguari i All-
llahut ka thënë: Kolera është shehadet për secilin musliman.” (Buhariu 10/156, 157)
E shtatë:
Vdekja nga helmimi i stomakut.
Hadithi i cili flet mbi këtë e kemi cituar më herët.
E tetë dhe e nëntë.
Vdekja e të mbyturit në ujë dhe ai i cili kryengul në humnerë. Alejhiselami ka thënë:
“Janë pesë kategori të sheriatit, i cili vdes nga thika, për shkak të helmimit të
barkut ai i mbyturi në ujë dhe ai i cili bie kryengul në humnerë dhe ai i cili vdes në
rrugën e All-llahut.” (Buhariu 6/33,34)
E dhjetë:
Vdekja e gruas lehonë.
Hadithi i Ubade b. Samit tregon që i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. e kishte vizituar të
sëmurin Abdullah b. Revah, dhe pasi që u ishte ofruar shtratit të tij i tha: “A e di ti cili
është shehid nga ummeti im? Dikush nga të prezentit tha: “Në këtë rast ka pak
shehidë, Shehadeti është vdekja nga kolera, dhe gruaja e cila vdes lehonë deri sa
është duke e lindur fëmiun. Fëmiu i saj për dore do ta shpie në Xhennet.” (Ahmedi
4/201)
E njëmbëdhjetë dhe e dymbëdhjetë:
Vdekja e të mbyturit në ujë dhe të qëlluarit nga anash.
Hadithe që flasin mbi këtë janë të shumta ndërsa ky është më i njohuri. “Përveq
luftëtarëve në rrugën e All-llahut të cilët janë kategori e parë e shehidëve ka edhe
shtatë lloje të shehidit dhe atë i cili vdes nga kolera, i mbyturi në ujë, nga sëmundjet e
barkut, i cili digjet në zjarrë, të cilin diqka e shtrëngon, dhe gruaja e cila vdes duke i
tubuar shehidët.”
E trembëdhjetë:
Vdekja nga tuberkulozi dhe kolli i keq.
Këto argumentohen në hadithin që vijon: “Shehid është ai i cili vdes në rrugë të All-
llahut, lehona, ai i cili ndizet në zjarrë, i mbyturi në ujë, vdekja nga tuberkulozi dhe
kolli i keq dhe nga sëmundjet e barkut.”
E katërmëdhjetë:
Vdekja duke e mbrojtur pasurinë nga vjedhësi:
Hadithi i cili flet mbi këtë thotë:
“Ai i cili vdes duke e ruajtur pasurinë e vet, ndërsa në transmetimin tjetër: “I cili e
ruan pasurinë e vet nga vjedhësit dhe vdes, është shehid.”
(Buhariu 5/39)
E pesëmbëdhjetë dhe e gjashtëmbëdhjetë:
Vdekja për shkak të mbrojtjes së fesë së vet dhe jetës:
Hadithi: “Ai i cili vdes duke e ruajtur pasurinë e vet është shehid, i cili vdes duke e
ruajtur familjen e ve t është shehid i cili vdes duke e ruajtur jetën e vet është shehid.
(Ebu Davudi 2/275)
E shtatëmbëdhjetë:
53 | F a q e

Vdekja e ruajtësit në rrugë të All-llahut.

Nga kujdestaria natën dhe ditën është më i mirë vetëm agjërimi dhe namazi i bërë një
muaj ditë vullnetarisht, prandaj nëse vdes do t jetë i shpërblyer në bazë të veprave të
cilat i ka bërë të jetë i furnizuar dhe i sigurtë nga sprovat.” (Muslimi 6/51)
E trembëdhjetë:
Vdekja gjatë punës së mirë.
Hadithi: “Ai i cili thotë: “La ilahe ilallah” duke dëshiruar kënaqësinë e All-llahut dhe
ashtu e përfundon jetën do të hyjë në Xhennet. Ai i cili ndan sadaka duke dëshiruar
kënaqësinë e All-llahut dhe ashtu e përfundon jetën, do të hyjë në Xhennet.”
 F a q e | 54

Tabela e përmbajtjes
Abdullah b. Ahmed Ali Allaf El-Gamidi ............................................................................................................................. 1
NGA VARRI NË XHENNET APO NË XHEHENEM ...................................................................................................... 1
Parathënie ........................................................................................................................................................................... 5
Aid b. Abdullah El-Kareni .......................................................................................................................................... 5
HYRJE ................................................................................................................................................................................ 6
Kur kam për të vdekur? ...................................................................................................................................................... 7
KAH PENDIMI .................................................................................................................................................................. 8
SI MIRREN SHPIRTRAT? ................................................................................................................................................ 9
SHPIRTI I BESIMTARIT DHE SHPIRTI I MOSBESIMTARIT ................................................................................... 13
ANKTHI I VARRIT ......................................................................................................................................................... 14
SPROVAT E VARRIT ..................................................................................................................................................... 15
PËRSHKRIMI I SPROVAVE TË VARRIT .................................................................................................................... 16
SHKAQET E SPROVAVE TË VARRIT......................................................................................................................... 17
DITA E GJYKIMIT ......................................................................................................................................................... 19
Dita e Gjykimit do të paraqitet papritmas. Tregëtarët do ta lënë tregëtinë e vet, nuk do të bëjnë pazar, nuk do të
arrijnë që ta mbledhin mallin e vet. Dita e Gjykimit do të shfaqet ashtu që njeriu ka për ta lënë qumshtin të cilin e
bartë për shkak të vet vetës. Do të ec i etur rreth bunarit – pusit, e nuk ka për të mundur ta shuaj etjen, i uritur do ta
qoj lugën kah goja por nuk ka për të arritur të ha.” (Buhariu) Ndërsa Ebu Hurejre r.a thotë që i Dërguari i All-llahut
s.a.v.s. ka thënë: “Ai i cili është i ngarkuar që ti fryej surit, është duke pritur i përgatitur nga momenti i ngarkimit,
është duke shikuar në Arsh, mbi vendqëndrimin – fronin e All-llahut, duke u frikësuar që mos ti arrij urdhëri, e atë ta
gjej të pa pregatitur. Sytë e tij janë si yje të shkëlqyer.” (Hakimi) ............................................................................... 19
KUR DO TË NDODHË KATASTROFA E PËRGJITHSHME ...................................................................................... 20
TË FRYERIT NË SUR PËR HERË TË DYTË ................................................................................................................ 21
SI DO TË NGJAJ RINGJALLJA ..................................................................................................................................... 22
ASKUSH NUK MUND T’I SHMANGET DITËS SË GJYKIMIT ................................................................................. 23
SI DO TË BËHET RINGJALLJA? .................................................................................................................................. 24
LLAHTARITË E DITËS SË GJYKIMIT ........................................................................................................................ 25
PËRSHKRIMI I XHENNETIT ........................................................................................................................................ 27
CILËSITË E BANORËVE TË XHENNETIT.................................................................................................................. 32
PËRSHKRIMI I XHEHENNEMIT .................................................................................................................................. 37
SHKAQET E HYRJES NË XHEHENNEM .................................................................................................................... 42
LLOJI I DYTË I SHKAKUT TË HYRJES NË XHENNET ............................................................................................ 47
SHENJAT E PËRFUNDIMIT TË BUKUR ..................................................................................................................... 51