UNIVERSITETI I TIRANËS

FAKULTETI I EKONOMISË

MASTER SHKENCOR KONTABILITET-AUDITIM

Detyrë Kursi

Trajtimi i standardit IFRS 15

Tiranë, 2022
 Abstrakt

Raportimi i besueshëm dhe i vërtetë i situatës financiare, për investitorët dhe kreditorët e
njësisë ekonomike kërkon një bazë të shëndoshë raportuese. Këtë bazë e sigurojnë
pikërisht standardet kontabël. Këto standarde bazën e kanë në kuadrin ligjor, i cili shërben
si një udhëzues për përmirësimin e standardeve ekzistuese dhe zhvillimin e standardeve të
reja. Standardet, si ato kombëtare dhe ndërkombëtare ndryshojnë në mënyrë të
vazhdueshme për të realizuar një paraqitje sa më të sinqertë të pasurisë dhe performancës
së njësisë ekonomike, por edhe si një mënyrë për të ndaluar manipulimet dhe dyzimet që
mund të shkaktojë standardi ekzistues. Një nga ndryshimet më të fundit, i cili është edhe
një nga standardet, fokusi kryesor i të cilit ishte shmangia e paqartësive në njohjen e
të ardhurave, është pikërisht Standardi Ndërkombëtar i Raportimit Financiar 15 (SNRF
15, IFRS 15). Prandaj, fokusi i këtij punimi do të jetë pikërisht trajtimi i këtij standarti të ri
dhe ndikimi si edhe përmirësimet që sjell ky standart i ri në raportimin financiar të njësive
ekonomike.

Fjalë kyçe: SNRF, SNK, raportim financiar, Pasqyra e Pozicionit Financiar,

Pasqyra e Performancës.
 Tabela e përmbajtjes
1. HYRJE...............................................................................................................................4
2. ASPEKTE TE PERGJITHSHME TË SNRF 15............................................................5
2.1 Rëndësia e SNRF 15........................................................................................................6
2.2 Objektivi..........................................................................................................................7
2.3 Fusha e zbatimit.............................................................................................................8
2.4 Disa përkufizime kryesore.............................................................................................9
3. PSE U PA E NEVOJSHME KRIJIMI I NJE STANDARDI TE RI?..........................9
4. ZBATIMI I SNRF 15......................................................................................................11
5.RASTE STUDIMORE........................................................................................................14
5.1 Kompanitë e pasurive të paluajtshme ose industria e ndërtimit............................14
5.2 Zhvillimi i Teknologjisë dhe Software-it...................................................................17
6.PERFUNDIME....................................................................................................................21
7. REFERENCA..................................................................................................................22
 1. HYRJE
IFRS- të janë standarde të kontabilitetit, rregulla dhe parime që janë prezantuar nga një
organizatë e pavarur në Britani, e njohur si Bordi i Standardeve Ndërkombëtare të
Kontabilitetit. Në botë ekzistojnë disa vende, të cilat kanë aplikuar IFRS-të përgjatë viteve.
Këto standarde i shërbejnë kompanive në rang botëror më mirë sesa standardet kombëtare të
një vendi për shkak të mundësisë krahasuese dhe transparencës më të lartë. Aplikimi i IFRS-
ve, mundëson krahasimin dhe harmonizimin. Harmonizimi nuk duhet të ngatërrohet me
standartizimin. Harmonizmi ka një shkallë të caktuar fleksibiliteti, megjithatë edhe qëllimi i
tij është reduktimi i alternativave për trajtimin e problemeve kontabël. Nqs IFRS-të do të
aplikoheshin nga të gjitha njësitë ekonomike, do të kishim një rritje më të lartë ekonomike në
vendet në zhvillim. Do të kishim një nivel më të lartë konkurrence ndërmjet kompanive në
vende të ndryshme që do të çonin në nivele më të larta të novacionit. Gjithashtu aplikimi i
IFRS-ve, do të reduktonte koston e kapitalit. Investitorët kanë akses në informacionin
kontabël të kompanisë, që çon në nivele më të ulëta të riskut.

Referuar edhe asaj që kemi përmendur në pjesën e mësipërme, mund të themi që standardet
kontabël janë në ndryshim të vazhdueshëm, kjo edhe për shkak të dinamikës së zhvillimit të
tregut. Gjithashtu vlen të theksohet që një numër gjithnjë e në rritje vendesh janë duke
aplikuar SNK-të ( SNRF-të), çka e bën të domosdoshëm përmirësimin e tyre për
t’iu përshtatur edhe problematikave përkatëse që mund të dalin në këto vende.
Qëllimi i ndryshimeve është që investitorët të kenë një informacion sa më real të pasurisë
dhe performancës të njësisë ekonomike, rritje të transparencës si edhe eleminimin e
manipulimeve apo shtrembërimeve të qëllimshme që mund të bëhen. Kjo është në harmoni
me qëllimin e përgjithshëm të sistemit të raportimit të një vendi, duke iu ardhur gjithnjë
e më shumë në ndihmë kreditorëve dhe investitorëve me informacion.

Një ndër ndryshimet e fundit është edhe SNRF 16 (Qiratë Financiare) dhe SNRF 15,
standard i cili ka zëvendësuar SNK 11 dhe 18. Fokusi i këtij punimi do të jetë pikërisht
SNRF 15, për të parë ndikimin e tij në njohjen e të ardhurave nga kontratat me klientët
dhe sesi ai e përmirëson raportimin financiar. Ky Standard është i detyruar për t’u
zbatuar nga njësitë ekonomike që aplikojnë SNK-të që prej 1 Janar 2018. SNRF 15 paraqet
një model me pesë hapa të njohjes së të ardhurave, i njëjtë për të gjitha llojet e
transaksioneve, për të gjitha shoqëritë dhe industritë, pa bërë dallim midis kontratave të
ndërtimit, shitjes së produkteve apo shërbimeve.

Parimi bazë i SNRF 15 është se të ardhurat do të njihen në momentin që produktet dhe / ose
shërbimet transferohen nën kontrollin e klientit. Në mënyrë që të realizohet zbatimi i duhur
dhe efikas i ndryshimeve të fundit, është e nevojshme të rritet rëndësia e vlerësimeve, në
mënyrë që çdo produkt dhe / ose shërbim pjesë e kontratës të njihet me vlerën e tij reale.

2. ASPEKTE TE PERGJITHSHME TË SNRF 15

SNRF 15 specifikon se si dhe kur një njësi ekonomike që raporton PF me SNRF-të do të

njohë të ardhurat si dhe kërkon që njësitë e tilla të furnizojnë përdoruesit e pasqyrave
financiare me dhënie i n formacionesh shpjeguese më informative. Standardi ofron një
model të vetëm i bazuar në parime, prej pesë-hapash që do të aplikohet për të gjitha
kontratat me klientët. Njësia ekonomike do të zbatojë këtë Standard për të gjitha kontratat me
klientët, me përjashtim të sa vijon:

1. qiratë që janë brenda objektit të SNK 16 Qiratë .

2. kontratat e sigurimit që janë objekt i SNRF 17 Kontratat e Sigurimit.
Megjithatë njësia ekonomike mund të zgjedhë që të zbatojë këtë Standard për kontratat
e sigurimit që kanë si qëllim kryesor ofrimin e shërbimeve kundrejt një komisioni fiks
në përputhje me paragrafin 8 të SNRF 17.
3. instrumentet financiarë dhe të drejtat ose detyrimet e tjera kontraktuale që janë brenda
objektit të SNRF si : Instrumente financiare, Pasqyra financiare të konsoliduara, SNRF
11 Marrëveshjet e përbashkëta, SNK 27 Pasqyra financiare individuale dhe SNK 28
Investimet në pjesëmarrjet dhe në sipërmarrjet e përbashkëta;
4. këmbimet jomonetare për të lehtësuar shitjen tek klientët ose klientët e mundshëm, mes
njësive ekonomike të së njëjtës linjë biznesi.

Për shembull, ky Standard nuk do të zbatohet për një kontratë mes dy shoqërive të naftës të
cilat bien dakord të shkëmbejnë naftë për të plotësuar në kohën e duhur kërkesën e klientëve
të tyre në zona të ndryshme të caktuara. Një njësi ekonomike duhet të zbatojë këtë Standard
për një kontratë vetëm nëse pala tjetër e kontratës është një klient. Një klient është një palë e
cila ka lidhur një kontratë me një njësi ekonomike për të marrë, në këmbim të një shume,
mallra ose shërbime të cilat janë output i aktiviteteve të zakonshme të njësisë ekonomike. Një
palë në kontratë nuk do të jetë klient nëse për shembull , ajo ka lidhur kontratë me njësinë
ekonomike kryesisht për të marrë pjesë në një aktivitet ose proces në të cilin palët e kontratës
ndajnë rreziqet dhe përfitimet që vijnë nga aktiviteti ose procesi (si për shembull zhvillimi i
një aktivi në një marrëveshje bashkëpunimi) sesa për të marrë outputin e aktiviteteve të
zakonshme të njësisë ekonomike. .

Ky Standard specifikon trajtimin e kostove shtesë (rritëse) për marrjen e një kontrate me një
klient dhe për kostot e ndeshura për plotësimin e një kontrate me një klient nëse këto kosto
nuk janë brenda objektit të një Standardi tjetër. Një njësi ekonomike duhet të zbatojë këto
paragrafë vetëm përsa i takon kostove të ndodhura të cilat lidhen me një kontratë me një
klient (ose pjesë të asaj kontrate) që është brenda objektit të këtij Standardi.

2.1 Rëndësia e SNRF 15

SNRF 15 "Të Ardhurat nga Kontratat me Klientët” zëvendëson SNK 11, SNK 18, KIRFN
13, KIRFN 15, KIRFN 18 dhe KIS 31. Ky standard zbatohet për të gjitha kontratat me
klientët, përveç kontratave që trajtohen nga standardet IAS 17, IFRS 9, dhe IFRS 4. SNRF 15
paraqet një model me pesë hapa të njohjes së të ardhurave, i njëjtë për të gjitha llojet e
transaksioneve, për të gjitha shoqëritë dhe industritë, pa bërë dallim midis kontratave të
ndërtimit, shitjes së produkteve apo shërbimeve.

Kush do të preket nga standardi i ri?

Standardi i ri vjen si rezultat i një projekti të përbashkët shumëvjeçar i Bordit të Standardeve

Ndërkombëtar të Kontabilitetit (BSNK) dhe Bordit të Standardeve të Kontabilitetit
Financiar në SHBA. Ky standard pritet të sjell ndryshime të mëdha në kohën dhe shumat e
njohura në të ardhura për shoqëritë që ofrojnë produkte dhe shërbime në një paketë të
artikujve dhe/ose shërbimeve, zbritje tregtare, shërbime në formën e kontratave afatgjata dhe
atyre që aplikojnë çmim të ndryshueshëm ose shpërblim të kushtëzuar në kontratat e tyre me
klientët. Industritë që do të preken më shumë janë: telekomunikacioni, teknologjia e
informacionit, energjia, mediat, ndërtimi, pasuritë e paluajtshme, farmaceutika, kujdesi
shëndetësor, dhe disa shërbime të ofruara nga institucionet bankare. Megjithatë, ndikimi tek
çdo shoqëri do të lidhet ngushtë me natyrën e kushteve kontraktuale. Gjë që mund të sjellë
 ndryshime në mënyrën se si shoqëritë do të përcaktojnë kushtet kontraktuale në vijim.

Çfarë do të ndryshojë?

SNRF 15 paraqet një model të vetëm me pesë hapa të njohjes së të ardhurave. Sipas këtij
modeli, të ardhurat do të njihen (a) në një moment të caktuar kohor ose (b) përgjatë një
periudhe kohore në varësi të përmbushjes së detyrimeve të performancës sipas kontratës. Si
rrjedhojë e zbatimit të modelit me pesë hapa, momenti i njohjes së të ardhurave mund të
ndryshojë (të përshpejtohet ose të zhvendoset). Të ardhurat, të cilat aktualisht njihen për një
periudhë të caktuar kohore, përgjatë gjithë kohëzgjatjes së kontratës, p.sh. në përputhje me
metodën e përqindjes së përfundimit, në të ardhmen mund të njihen një herë, në fund të
kontratës dhe anasjelltas. Parimi bazë i SNRF 15 është njohja e të ardhurave në momentin
kur kontrolli mbi një produkt/shërbim transferohet tek klienti. Sfida më e madhe në zbatimin
dhe përdorimin e standardit të ri është rritja e rëndësisë së vlerësimeve pa të cilat njohja e një
transaksioni relativisht të thjeshtë mund të bëhet e pamundur.

Efektet tatimore

Megjithëse trajtimi për qëllime fiskale varet nga njohja e të ardhurave për qëllime të
kontabilitetit, ka raste të caktuara në të cilat njohja e të ardhurave mund të krijojë diferenca
midis trajtimit për qëllime kontabël dhe atij për qëllime fiskale. Në këto kushte, standardi i
ri mund të ketë një ndikim të konsiderueshëm në procedurat e faturimit të shoqërisë dhe
pozicionin e përgjithshëm të TVSH-së. Ndryshimet si rezultat i standardit të ri mund të
ndikojnë në diferencat kontabël dhe fiskale dhe në tatimet e shtyra që lidhen me njohjen e të
ardhurave.

2.2 Objektivi

Qëllimi i SNRF 15 është të përcaktojë parimet që një njësi ekonomike duhet të zbatojë për
të raportuar informacione të dobishme për përdoruesit e PF për natyrën, shumën, kohën dhe
pasigurinë e të ardhurave dhe flukseve të mjeteve monetare që rrjedhin nga një kontratë me
një klient. [SNRF 15: 1] Zbatimi i standardit është i detyrueshëm për periudhat raportuese
vjetore duke filluar nga 1 janari 2018 e tutje. Aplikimi më i hershëm është i lejuar. Ky
Standard specifikon trajtimin kontabël të një kontrate individuale me një klient. Megjithatë,
për lehtësi praktike, një njësi ekonomike mund të zbatojë këtë Standard për një portofol
kontratash (ose kushte performance) me karakteristika të ngjashme nëse njësia ekonomike
pret në mënyrë të arsyeshme që efekti në pasqyrat financiare i zbatimit të këtij Standardi
ndaj portofolit nuk do të ndryshojë shumë nga zbatimi i këtij Standardi për kontratat
individuale (ose kushtet e performancës) brenda atij portofoli.

2.3 Fusha e zbatimit

SNRF 15 Të Ardhurat nga Kontratat me Klientët zbatohet për të gjitha kontratat me klientët,
përveç: qiratë brenda objektit të SNRF 16 Qiratë; instrumenta financiarë dhe të drejta të tjera
kontraktuale ose detyrime brenda objektit të SNRF 9 Instrumentet Financiare, SNRF 10
Pasqyrat Financiare të Konsoliduara, SNRF 11 Marrëveshjet e Përbashkëta, SNK 27 Pasqyrat
Financiare Individuale dhe SNK 28 Investimet në Shoqëritë dhe Sipërmarrjet e Përbashkëta;
kontratat e sigurimit brenda objektit të SNRF 4 Kontratat e Sigurimeve; dhe shkëmbimet jo-
monetare ndërmjet njësive në të njëjtën linjë biznesi për të lehtësuar shitjet për klientët ose
klientët e mundshëm. [SNRF 15:5] (psh shkembimiet midis dy shoqerive të materialeve të
ndërtimit që shkëmbejnë mallrat për të plotësuar kërkesat e klietëve në zona të ndryshme në
kohë të ndryshme).

Një kontratë me një klient mund të jetë pjesërisht brenda objektit të SNRF 15 dhe pjesërisht
brenda objektit të një standardi tjetër. Në këtë situatë [SNRF 15:7] nëse standardet e tjera
specifikojnë se si të ndahen dhe / ose si të maten fillimisht një ose më shumë pjesë të
kontratës, atëherë kërkesat e ndarjes dhe matjes aplikohen së pari. Çmimi i transaksionit
zvogëlohet më pas nga shumat që fillimisht maten sipas standardeve të tjera; nëse asnjë
standard tjetër nuk ofron udhëzime se si të ndahet dhe / ose fillimisht të matet një ose më
shumë pjesë të kontratës, atëherë do të zbatohet SNRF 15.

Një njësi ekonomike duhet të zbatojë këtë Standard për një kontratë vetëm nëse pala tjetër e
kontratës është një klient. Ky Standard zëvendëson Standardet në vijim:
(a) SNK 11 Kontratat e Ndërtimit,
(b) SNK 18 Të ardhurat;
(c) KIRFN 13 Programet e Besnikërisë ndaj Konsumatorit;
(d) KIRFN 15 Marrëveshjet për Ndërtimin e Pasurive të Patundshme;
(e) KIRFN 18 Transferimi i Aktiveve nga Klientët dhe
(f) KIS-31 Të ardhurat - Transaksionet Mall me Mall (barter) që Përfshijnë
 Shërbimet e Reklamës.
2.4 Disa përkufizime kryesore

Në shtojcën A SNRF 15 jep përkufizimet e përdorura të termave. Disa më kryesoret janë:

Kontratë - Një marrëveshje ndërmjet dy ose më shumë palëve që krijon të drejta dhe
detyrime të zbatueshme me detyrim.

Klient - Një palë që ka lidhur një marrëveshje me një njësi ekonomike për të marrë mallra
ose shërbime që janë produkt i aktiviteteve të zakonshme të njësisë ekonomike në
këmbim të një shume. Rasti i marrëveshjes për ndërtimin bashkërisht të një rruge – jo
klient.

E ardhur- Rritja e përfitimeve ekonomike gjatë periudhës raportuese në formën e hyrjeve

ose përmirësimeve të aktiveve ose zvogëlimit të detyrimeve që rezultojnë me një rritje të
kapitalit, përveç atyre që lidhen me kontributet nga pjesëmarrësit e kapitalit neto.

Detyrim Performance - Një premtim në një kontratë me një klient për të transferuar tek
klienti ose:

- një mall ose shërbim (ose një grup mallrash ose shërbimesh) që është i
dallueshëm; ose

- një seri mallrash ose shërbimesh të dallueshme që janë në thelb të njëjta dhe që
kanë model të njëjtë të transferimit tek klienti.

E ardhur periudhe - Të ardhurat që lindin gjatë aktiviteteve të zakonshme të një njësie

ekonomike.

Çmimi i transaksionit - Shuma të cilën një njësi ekonomike pret që të marrë në këmbim
të transferimit të mallrave ose shërbimeve të premtuara për një klient, duke përjashtuar
shumat e mbledhura në emër të palëve të treta.

3. PSE U PA E NEVOJSHME KRIJIMI I NJE STANDARDI TE RI?

Arsyeja kryesore pas ndryshimit midis SNRF 15 dhe SNK 18 është të japë të dhëna më
kuptimplota dhe të sakta për njerëzit që kanë nevojë të shfrytëzojnë pasqyrat
financiare. Marrëveshjet e biznesit po bëhen më të ndërlikuara çdo ditë. Pra, kërkohen
metoda më të plota por më pak konfuze. Ndërsa lloje të ndryshme të të ardhurave njihen
me taktika të ndryshme sipas SNK 18, standardi i ri, SNRF 15 është një përqasje për të
zbatuar konsistencën në njohjen e të gjitha llojeve të të ardhurave. SNK 18: Të ardhurat në
përgjithësi flasin për politikat kontabël se kur duhet të njohim të ardhurat nga shitja e
mallrave, kryerja e shërbimeve, si dhe interesat, honoraret dhe dividentët. SNRF 15 do të
zëvendësojë SNK 18 në Janar 2018, në mënyrë që të përcaktojë parimet që një njësi
ekonomike duhet të aplikojë në mënyrë që të raportojë informata të dobishme për
përdoruesit e pasqyrave financiare për natyrën, shumën, kohën dhe pasigurinë e të
ardhurave dhe flukseve monetare që dalin nga një kontratë me një klient. Zbatimi i SNRF
15 do të jetë i detyrueshëm për periudhat raportuese vjetore duke filluar nga 1 janari 2018
e tutje. Megjithatë, lejohet aplikimi më i hershëm i SNRF 15. Sipas SNK 18 Të
Ardhurat vijnë nga aktivitetet e zakonshme që një kompani bën.

Sa i takon kornizës së përcaktuar nga BSNK, të ardhurat dhe fitimet, të dyja janë të
përfshira në të ardhura. Të ardhurat nga shitja e mallrave, ekzekutimi i shërbimeve dhe
konsumi nga të tjerët të aktiveve të njësisë ekonomike që japin interes, honorare dhe
dividendë mbulohen nga SNK 18. Por ky standard injoron disa flukse të rëndësishme të
ardhurash: që rrjedhin nga aktivitete të jashtëzakonshme dhe jo-operative si qiratë (lease),
kontrata sigurimi, ndryshimet në vlerën e instrumenteve financiare ose aktiveve të tjera
rrjedhëse, rritja natyrore e aktiveve bujqësore dhe nxjerrja e mineraleve.
 4. ZBATIMI I SNRF 15
Kur të njihen të ardhurat? Edhe pse një pyetje e lehtë në pamje të parë, kjo është një ndër
pyetjet më kontraversiale në fushën e kontabilitetit. Kjo për shkak të faktit që një kompani
nuk ka të ardhura vetëm nga shitja e produkteve, që paraqet një rast të thjeshtë në njohjen e
të ardhurave, por ka edhe të ardhura nga kontratat me klientët për periudha më të gjata se
periudha ushtrimore. Për këtë arsye nevojiten rregulla për momentin dhe mënyrën e
njohjes së të ardhurave, sepse të gjitha fitimet, humbjet, reputacioni dhe dtyrimet tatimore
varen nga kjo. Për këtë arsye gjatë viteve kanë ekzistuar standarde të ndryshme që
adresonin aspekte të ndryshme të njohjes së të ardhurave. Standardi i fundit i cili trajton
këtë problem është SNRF 15, i cili zëvendëson SNK 11 dhe SNK 18, i cili ka hyrë në fuqi
për tu zbatuar nga të gjitha njësitë ekonomike që përdorin Standartet Ndërkombëtare të
Raportimit Financiar që prej 1 Janarit 2018.

Parimi kryesor që qëndron pas SNRF 15 është që njësia ekonomike do të njohë të ardhurat
për të paraqitur/përshkuar transferimin e të mirave dhe shërbimeve të premtuara
konsumatorit në një shumë që reflekton pagesën që njësia ekonomike pret të marrë në
këmbim të mallrave dhe shërbimeve që shet. Për të aplikuar këtë parim, duhet që të
zbatohet një model me 5 hapa:

Hapi 1: Identifikimi i kontratës/kontratave me klientët

Një kontratë është një marrëveshje midis dy palëve që krijon të drejta dhe detyrime të
pashmangshme (IFRS 15, Shtojca A). Duhet zbatimi i IFRS 15 te të gjitha kontratat që kanë
këto 5 atribute:

A- Palët në kontratë e kanë aprovuar atë, ose janë të vendosur ta përmbushin atë.

B- Të drejtat e palëve mbi të mirat/shërbimet për t’u transferuar janë identifikuar

C- Termat e pagesës janë të identifikuara

D- Kontrata ka thelb tregtar

E- Është e mundur që njësia ekonomike do të grumbullojë të të drejtat e saj, këtu duhet
vlerësuar aftësia paguese e blerësit.
Në rast të mosplotësimit të këtyrë 5 pikave, atëherë IFRS 15 nuk gjen zbatim, por duhet
zbatuar një standart tjetër.
Hapi 2: Identifikimi i detyrimeve të performancës në kontratë.

Detyrim Performance është çdo e mirë ose shërbim që kontrata premton të transferojë te
konsumatori (Blerësi). Mund të jetë një nga të mëposhtmet:

a) Një e mirë ose shërbim i veçuar, ose një paketë e tyrë e cila është e dallueshme.

b) Një seri të mirash/shërbimesh të dallueshme që janë thelbësisht të ngjashme dhe kanë

të njëjtën mënyrë transferimi.

Një karakteristikë e detyrimeve të performancës, siç e përmendëm edhe më sipër, është

fjala “e dallueshme”. E thënë me pak fjalë, kjo nënkupton që malli/shërbimi është i
identifikueshëm veçmas, pra që ai mund të ekzistojë edhe në mënyrë të veçantë. Kjo
është veçanërisht e rëndësishme, pasi ndikon në hapat e tjerë, sepse në hapat e tjerë
ne do të gjykojmë mbi performancën e detyrimeve dhe përmbushjen e tyre dhe do t’i
njohim të ardhurat përkatëse në mënyrë të ndarë. Gjithashtu, në qoftë se nuk ka
transferim të mallit/shërbimit te konsumatori atëherë nuk kemi detyrime performance.

Shembull: Në rastin kur ndërtoni një ndërtesë për klientin tuaj dhe në hapësirën afër saj
ndërtoni një ambient të përkohshëm për shplodhjen dhe kryerjen e nevojave të
punonjësve tuaj, atëherë duke qenë se kjo nuk do të transferohet tek klienti nuk është një
detyrim performance.

Hapi 3: Përcaktimi i çmimit të transaksionit

Çmimi (vlera) e një transaksioni është shuma e së drejtës që një njësi ekonomike pret të
shpërblehet dhe të marrë në këmbim të transferimit të të mirave dhe shërbimeve të
premtuara te blerësi, duke përjashtuar shumat të mbledhura në emër të të tretëve (IFRS 15,
Shtojca A). Ajo që vlen për t’u theksuar është që çmimi i transaksionit nuk është gjithnjë i
njëjtë me atë që shkruhet në kontratë, por është ajo që njësia ekonomike pret të marrë nga
klienti. Pra me pak fjalë, kjo do të thotë që duhet të llogarisësh çmimin e transaksionit.
Hapat për përcaktimin e çmimit:

Si fillim duhet të marrim në konsideratë çmimin e paraqitur në kontratë. Pastaj

vlerësohen elementet e meposhtem:
a) Elementët variabël të të ardhurave - ekzistojnë në kontratë bonuse ose zbritje, psh;
bonuset e performancës.

b) Elementë të rëndësishëm financiarë - Nqs klientët do ju paguajnë me vonesë, a e

reflektojnë pagesat vlerën në kohë të parasë?

c) Elementët jomonetarë - A merr në këmbim njësia ekonomike aktive jomonetare nga

blerësi në këmbim të të mirave dhe shërbimeve? Etj.

Hapi 4: Alokimi i çmimit të transaksionit te detyrimet e performancës.

Sapo keni identifikuar detyrimet e performancës në kontratë dhe keni përcaktuar çmimin e
transaksionit, duhet të ndani çmimin e transaksionit dhe ta alokoni atë tek detyrimet
individuale të performancës. Rregulli i përgjithshëm është bazuar në vlerën relative të tyre
ndaj vlerës totale të tregut.

Vlera individuale e shitjes është çmimi me të cilin njësia ekonomike do të shiste të mirën
ose shërbimin si një element i veçantë dhe jo si pjesë përbërëse e një pakete. Mënyrë më e
mirë për të vlerësuar këtë çmim është duke vrojtuar çmimet e shitjes në treg dhe nqs ato
nuk ekzistojnë atëherë lind e nevojshme llogaritja e tyre.

Hapi 5: Njohja e të ardhurave në momentin që njësia ekonomike plotëson

detyrimet e performancës.

Një detyrim performance quhet i plotësuar (dhe të ardhurat njihen) kur një e mirë ose
shërbim i premtuar është transferuar te konsumatori (klienti në kontratë). Kjo ndodh atëherë
kur kontrolli është transferuar (pra përfitimet dhe risqet).Një detyrim performancë mund të
plotësohet në një nga dy mënyrat:
1. Me kalimin e kohës - në këtë rast, kontrolli i kalohet klientit përgjatë një periudhe
kohe (në mënyrë të vazhdueshme), ose
2. Një moment të kohës - në këtë rast, kontrolli mbahet nga furnizuesi deri në momentin
që ai e transferon te miren tek klienti.

5.RASTE STUDIMORE
5.1 Kompanitë e pasurive të paluajtshme ose industria e ndërtimit

Shembull: Kompanitë e ndërtimit dhe e ardhura me kalimin e kohës/në një kohë të

caktuar
Kompania X, një kompani ndërtimi, do të ndërtojë një rezidencë banimi e cila përmban 50
apartamente. Apartamentet kanë një madhësi dhe përmasa të ngjashme, megjithatë, ato
mund të përshtaten sipas nevojave të klientit. Kompania X hyn në dy kontrata me dy klientë
të ndryshëm (A dhe B). Të dy klientët kërkojnë të blejnë një apartament identik dhe bien
dakord të paguajnë një shumë totale prej 10 milion ALL. Plani për pagesat është si më
poshtë:

Në momentin e nënshkrimit të kontratës, të dy klientët paguajnë 1 milion ALL secili.

 Një vit përpara përfundimit të planifikuar të apartamentit, kompania X do u dërgojë

një raport mbi ecurinë e punimeve dhe cdo klient duhet të paguajë 5 milion ALL
secili.
 Pas përfundimit të apartamentit, zotërimi u kalon klientëve te cilët paguajnë pjesën e
mbetur të detyrimit, pra 4 milion ALL secili.

Supozojmë se periudha e ndërtimit zgjat dy vite nga momenti i nënshkrimit të kontratës.

Gjithashtu Kompania X ka të drejtën të mbajë pagesat e klientit nëse ky i fundit nuk zbaton
kushtet e kontratës dhe e prish atë përpara përfundimit të afatit.

Kontratat me klientët A dhe B nuk janë identike për shkak se ka disa kushte të tjera
kontraktuale që specifikojnë se:

 Kontrata me klientin A nuk ka asnjë kusht tjetër specifik.

 Kontrata me klientin B specifikon se Kompania X nuk mund ta transferojë
ose shesë apartamentin një klienti tjetër dhe në këmbim, klienti B nuk mund ta
 ndërpresi kontratën për asnjë arsye.

Nëse klienti B nuk e zbaton kontatën përpara përfundimit të afatit (pra nuk bën pagesa
sipas kushteve të vendosura në kontratë), Kompania X ka të drejtën të marrë të gjithë
vlerën e vendosur në kontratë nëse vetë ajo është e gatshme t’i shkojë deri në fund te
kontrates.
Le të shohim ku qëndron ndryshimi. Në rastin e klientit A, e ardhura do të njihet në një
moment të caktuar në kohë, pra në përfundim të kontratës, ndërsa në rastin e klientit B e
ardhura do të njihet me kalimin e kohës.

Duhet të vlerësojmë 3 kriteret për të parë nëse mund të njohim të ardhurën me kalimin e
kohës. Sic është përmendur më sipër, nuk do kemi të bëjmë me 2 kriteret e para
(supozojmë që ato nuk plotësohen), por do fokusohemi te kriteri i tretë (Të mos ketë
alternativë tjetër përdorimi dhe pagesat të jenë të detyrueshme)

Të ardhurat nga kontrata me klientin A – në një moment kohe

Kontrata me klientin A nuk e plotëson kriterin e tretë që përmendëm. Arsyeja për këtë
qëndron ne faktin që Kompania X po ndërton një apartament i cili mund të shitet ose
tranferohet te një klient tjetër në rast mospagesash nga klienti A. Edhe nëse kjo situatë do të
mund të shmangej (duke e shkruar specifikisht në kontratë), Kompania X nuk ka të drejtë
detyruese për të arkëtuar për performancën e bërë deri në momentin e dhënë të kohës. Si
rezultat Kompania X do ta njohi të ardhurën kur kontrata të ketë mbaruar dhe apartamenti
t’i jetë transferuar klientit A, pra në një moment kohe, pra do e njohi të gjithën në fund të
vitit të dytë.

Të ardhurat nga kontrata me klientin B – me kalimin e kohës

Kontrata me klientin B e përmbush kriterin e tretë për njohjen e të ardhurave me kalimin e

kohës. Arsyeja qëndron në faktin që Kompania X nuk ka një alternativë tjetër përdorimi
për asetin që po ndërton, pra nuk mund ta shesi ose ta transferojë tek një klient tjetër për
shkak se kontrata që ka me klientin B nuk ia lejon këtë gjë. Gjithashtu ajo ka një të drejtë
të detyrueshme që i mundëson të arkëtojë me 100% siguri për performacën e bërë deri në
fund të vitit të parë. Për të dyja këto arsye, Kompania X e njeh të ardhurën me kalimin e
kohës, pra gjatë 2 viteve që ndërtimi zgjat, në bazë të një metode bazuar mbi inputet që
përdor ose outputin që prodhon.

 Le ta bëjmë më të thjeshtë shembullin. Le të supozojmë se në fund të vitit të parë,

Kompania X ka kryer 45% të kostove totale të ndërtimit të apartamentit dhe pjesa
tjetër prej 55% do të kryhet gjatë vitit të dytë. Si rezultat i kësaj, Kompania X do të
njohë të ardhurat:

•Në fund të vitit të parë: 4.5 milionë ALL (45% të 10 milion ALL)

•Në fund të vitit të dytë: 5.5 milionë ALL (55% të 10 milion ALL)
Ky shembull me dy klientë të ndryshëm na tregon se si kushtet e kontratës që ne
nënshkruajmë kanë një ndikim kaq të madh dhe me rëndësi në të ardhurat e kompanisë.
Krahasimi për të ardhurat e realizuara nga kontratat me klientët A dhe B sipas IFRS 15 do
të shfaqet ne tabelen e meposhtme:

Kur? Të ardhurat me kontraten A Te ardhurat me kontraten B

Viti 1 - 4,500,000.00

Viti 2 10,000,000.00 5,500,000.00

Viti 3 10,000,000.00 10,000,000.00

Tabela 2 - Njohja e te ardhurave nga kontratat me klientet A dhe B

Pse ka rëndësi?

Momenti kur kompania njeh të ardhurat ka një efekt të konsiderueshëm në kontabilitet pasi
prej saj varen dhe ndikohen detyrimet tatimore, dividentët, raportet financiare etj.
Gjithashtu, nëse do përdornim SNK-të e vjetra, e ardhura do të njihej në mënyrë të njëjtë
për të dyja kontratat, por kjo nuk ndodh në rast të përdorimit të IFRS 15 për njohjen e
këtyre të ardhurave. Prandaj cdo kompani duhet të rishikojë kontratat e saj dhe të bëjë
ndryshimet e nevojshme, duke zgjedhur atë që mendon se është më e mira.

5.2 Zhvillimi i Teknologjisë dhe Software-it

Sektori i teknologjisë, sidomos kompanitë e përfshira në zhvillimin e softëare-it, shitjen e

licensave softëare-it dhe ofrimin e shërbimeve të ndryshme të lidhura, është i famshëm
për shumëllojshmërinë e veprimtarive të saj dhe kontratave afatgjata.

Sfidat kryesore janë:

1. Vleresimi i progresit drejt permbushjes se kontrates

2. Vlerësimi i licencave për produktet e shitura nga shitësit ose zhvilluesit e softëare-ve.
SNRF 15 njeh 2 lloje të licencave: licensë për përdorim dhe licensë për të drejta. Trajtimi
i kontabilitetit është i ndryshëm për të dyja dhe duhet të jemi në gjendje të identifikojmë se
cila licensë është në fjalë. Vështirësi të tjera lindin në fushat e përbashkëta për secilën
industri: Që kanë të bëjnë me modifikimet e kontratës, si të llogariten shpenzimet e
kontratës (p.sh.komisionet për marrjen e klientit) etj.

Le të hedhim një vështrim në shembullin në të cilin kompania softëare duhet të ndajë

kontratën dhe të trajtojë detyrimet e performancës veç e veç.

Shembull: Zhvillimi i softëare-it dhe ndarja e kontratës në 2 detyrime të veçanta

Kompania X është një kompani softëare që ka hyrë në kontratë me një klient C më 1

Korrik 20X1. Sipas kontratës, Kompania X është e detyruar të:

-Sigurimi i shërbimeve profesionale të përbërë nga zbatimi, përshtatja dhe testimi i

softëare-it. Klienti C ka blerë licensën e softëare-it nga pala e tretë.

-Sigurimi i mbështetjes pas zbatimit, pasi të jetë dorëzuar softëare i

përshtatur. Çmimi total i kontratës është 200.000 njësi monetare.

Kompania X kanë vlerësuar koston totale të tyre për përmbushjen e kontratës si më

poshtë: Kostoja e zhvilluesve dhe konsulentëve për zbatimin dhe testimin e software-
it ekzistues: 156.000 njësi monetare; Kostoja e konsulentëve për përkrahje pas
dorëzimit: 8.000 njësi monetare; Kostoja totale e vlerësuar e përmbushjes së kontratës:
164.000 njësi monetare.

Më 31 Dhjetor 20X1, Kompania X ka kryer kostot e mëposhtme të përmbushjes së

kontratës: Kostoja e zhvilluesve dhe konsulentëve për zhvillimin, zbatimin dhe testimin
e moduleve të personalizuara ishte 44.280 njësi monetare. Si duhet që shumica e
investitorëve të njohin të ardhurat nga kjo kontratë sipas SNRF 15?

Njohja e te ardhurave sipas SNRF 15?

Të ardhurat sipas rregullave të reja (SNRF 15)

SNRF 15 përcakton udhëzime shumë të sakta dhe të detajuara nëse mallrat ose shërbimet e
premtuara sipas kontratës janë të dallueshme dhe nëse ato mund të konsiderohen detyrime
të ndara të performancës apo jo. Por këtu, le të themi se shërbimet e personalizimit të
softëare-it dhe mbështetja pas dorëzimit përmbushin përkufizimin e detyrimeve të
performancës të dallueshme dhe si rezultat, ato duhet të trajtohen veçmas.

Ne duhet t'i shohim ato si në përbërës të veçantë dhe të ndajmë çmimin total të transaksionit
prej 200.000 njësi monetare në bazë të çmimeve të tyre të shitjes.

Përsëri, ky është vetëm një shembull dhe një qasje e ndryshme mund të përshtatet më mirë
me situatën tuaj. Në vitin 20X1, Kompania X mat progresin drejt kompletimit të
obligimit të performancës veç e veç, bazuar në inputet për përmbushjen e kontratës
(kostot në këtë rast). Vlerësimet e kostos së brendshme tregojnë se kompania X ka
vlerësuar koston totale për kontratë prej 164.000 njësi monetare, prej tyre 156.000 njësi
monetare për pagat e zhvilluesve të software- it dhe 8.000 njësi monetare për pagat e
konsulentëve që sigurojnë mbështetje pas dorëzimit .

Le të matim progresin drejt përfundimit të detyrimeve individuale të performancës më 31

dhjetor 20X1: Shërbimet e zhvillimit të softëare-it: 44.280 njësi monetare (kosto e pësuar) /
156.000 njësi monetare (kostoja totale e vlerësuar) = 28.4%. Shërbimet pas dorëzimit: 0
njësi monetare (kostot e realizuara) / 8.000 njesi monetare (kostoja totale e vleresuar) = 0%.
 Kostot e Kostot e ndodhura Progresi deri Të Ardhurat e
Detyrimi I përgjithshme të deri më 31 Dhjetor më 31 njohura në
performancë vlerësuara 20X1 Dhjetor 20X1 20X1
Shërbim 156,000 44,280 28.40% 56,800
Mbështetja pas
dorëzimit 8,000 0 0% 0
Totali 164,000 44,280 - 56,800
Si rezultat, të ardhurat e njohura nga kjo kontratë në vitin 20X1 janë: Shërbimet e
zhvillimit të softëare-it: 28.4% (progresi%) * 200.000 njësi monetare (të ardhurat e
alokuara për zhvillimin e softëare-it) = 56.800 njësi monetare, Shërbimet pas dorëzimit:
0% (progresi%) * 5 000 njësi monetare (të ardhurat e alokuara për shërbimin post-
dorëzues) = 0 njësi monetare. Totali i të ardhurave nga e njëjta kontratë sipas SNRF
15: 56.800 njesi monetare.

Table 1: Rast i njohjes së të ardhurave nga kontratat

Përsëri, kjo është vetëm një mënyrë se si SNRF 15 mund të ndikojë zhvilluesit e
softëare-it, por edhe kompanitë e tjera që kryejnë kontrata afatgjata. Gjithashtu,
llogaritja specifike do të varet shumë nga ajo që kane kontratat specifike dhe si
funksionojnë llogaritë, sistemet dhe vlerësimet që përdor kompania. Nuk ka asnjë
zgjidhje të zbatueshme per te gjithe.
6.PERFUNDIME
Standartet, si ato kombëtare dhe ndërkombëtare ndryshojnë në mënyrë të vazhdueshme për
të realizuar një paraqitje sa më të sinqertë të pasurisë dhe performancës së njësisë
ekonomike, por edhe si një mënyrë për të ndaluar manipulimet që mund të shkaktojë
standarti ekzistues. Një nga ndryshimet më të fundit, i cili ishte edhe një nga standartet,
fokusi kryesor i të cilit ishte shmangia e paqartësive në njohjen e të ardhurave,
është pikërisht Standarti Ndërkombëtar i Raportimit Financiar 15 (SNRF 15, IFRS 15).

Parimi kryesor që qëndron pas SNRF 15 është që njësia ekonomike do të njohë të ardhurat
për të paraqitur / përshkuar transferimin e të mirave dhe shërbimeve të premtuara
konsumatorit në një shumë që reflekton pagesën që njësia ekonomike pret të marrë në
këmbim të mallrave dhe shërbimeve që shet. Palët që priten të ndikohen më shumë nga
ky standart i ri priten të jenë agjensitë imobilare, kompanitë e telekomunikacionit,
kompanitë që merren me zhvillimin e softëareve si edhe disa industri të tjera të cilat kanë
karakteristikë zhvillimin e kontratave afatgjata me klientët.

Momenti kur kompania njeh të ardhurat ka një efekt të konsiderueshëm në kontabilitet pasi
prej saj varen dhe ndikohen detyrimet tatimore, dividentët, raportet financiare etj. Gjithashtu,
nëse do përdornim SNK-të e vjetra, e ardhura do të njihej në mënyrë të njëjtë për të dyja
kontratat, por kjo nuk ndodh në rast të përdorimit të IFRS 15 për njohjen e këtyre të
ardhurave. Prandaj cdo kompani duhet të rishikojë kontratat e saj dhe të bëjë ndryshimet e
nevojshme, duke zgjedhur atë që mendon se është më e mira.
7. REFERENCA
1. IFRS 15 Revenue from Contracts with Costumers – IFRS.org
2. Keshilli Kombetar i Kontabilitetit www.kkk.gov.al – Kontratat e Ndertimit SNK 11
3. Keshilli Kombetar i Kontabilitetit www.kkk.gov.al –Te ardhurat SNK 18
4. Keshilli Kombetar i Kontabilitetit www.kkk.gov.al – Te ardhurat SNRF 15
5. SNRF 15 – Të ardhurat nga kontratat me klientët (Material ndihmës për studentët
e Masterit në Kontabilitet) Prof. Dr. Sotiraq Dhamo