Professional Documents
Culture Documents
uQ,sl wxY= (Fundamental particles) j¾.SlrKh measons j, idfmalaI wdfrdamKh = - 1 fyda 0 fyda + 1
uQ,sl wxY= j¾.SlrKfha § m%Odk ldKav folla we;. ish¿ measons iE§ we;af;a tla quark iy antiquark tl;=
ùfuka ksid baryon number = +1/3 – 1/3 = 0 h.
1. Hadrons – lajdlaia (quarks) j,ska iE§ we;.
fïjd ldKav follg fnokq ,efí. f,mafgdk (Leptons)
(i) Baryons – lajdlaia ;=klska iE§ we;.
(ii) Mesons – lajdla iy m%;slajdla tl ne.ska tl;= f,mafgdak hkafkka ieye,a¨ (light weight) hkak ksrEmKhfõ.
ù iE§ we;.
• mrïmrd (generations) ;=klg wh;a jk mßÈ j¾.
2. Leptons – wNHka;r jHqyhla ke;. l< leptons j¾. 6 la we;.
1st generation – e-, electron – neutrino νe
lajdlaia (Quarks) 2nd generation – muon (μ-), muon – neutrino νμ
3rd generation – tau (τ-), tau – neutrino ντ
• mrïmrd (generations) ;=klg wh;a jk mßÈ j¾. (ñka W. fm. uÜgfï § jeo.;a jkafka e- iy νe
l< quarks j¾. 6 la we;. muKs.)
1st generation – up (u), down (d)
2nd generation – charm (c), strange (s) • by; leptons 6 j¾.hg antileptons 6 la we;.
3rd generation – top (t), bottom (b)
(ñka W. fm. uÜgfï § jeo.;a jkafka u iy d bf,lafg%dak (e) iy kHqá%fkdaj (νe) wh;a jkafka leptons
muKs.) ldKavhgh.
• by; quarks 6 j¾.hg antiquarks 6 la we;. fmdisfg%dak (β+) iy m%;skHqá%fkdaj ( νe )wh;a jkafka
antileptons ldKavhgh.
• quarks j,g we;af;a bf,lafg%dakhlg wdfrdamKfha
úYd,;ajfhka (1.6 « 10-19 C) mx.=jla h. th tys e j, idfmalaI wdfrdamKh =-1
idfmalaI wdfrdamKh (relative charge) kï fõ. β+ j, idfmalaI wdfrdamKh =+1
u j, idfmalaI wdfrdamKh = + 2/3
d j, idfmalaI wdfrdamKh = - 1/3
νe iy νe j, idfmalaI wdfrdamKh =0
• quarks j,g neßfhdak wxlhla (baryon number) we;. Leptons i`oyd f,magka wxlhla ,nd foa.
ish¿ quarks j, baryon number = + 1/3 ish¿ leptons i`oyd f,magka wxlh = +1
ish¿ antiquarks j, baryon number = - 1/3 ish¿ antileptons i`oyd f,magka wxlh = - 1
neßfhdak (Baryons)
neßfhdak wxlh f,magka wxlh
neßfhdak hkafkka ner (heavy weight) hkak ksrEmKh fõ. Baryons +1 0
fm%dafgdak iy kHqfg%dak wh;a jkafka baryons ldKavhg h. Measons 0 0
Leptons 0 +1
fm%dafgdak iE§ we;af;a u, 2 lska iy d, 1 lska h.
p = (uud) m%;sl%shdjl § fyda laIh ùul § neßfhdak wxlh;a f,magka
p j, idfmalaI wdfrdamKh = 2/3 + 2/3 – 1/3 = + 1 wxlhla ixiaÓ;slj mj;S.
p j, neßfhdak wxlh = 1/3 + 1/3 + 1/3 = + 1
12 Mahen Jecob
wxY= ;ajrl (Particle accelarators) ihslaf,dafg%dakfhys D1 iy D2 w¾O jD;a;dldr l=yr
f,day fmÜá folla we;. fuu fmÜá w;r wjldYfha
hï jia;=jla ksÍlaIKh lsÍug thg jvd l=vd ;rx. ueo whk m%Nj we;. fuu fmÜá tlsfkl mßjrKh
wdhduhka ;sìh hq;=h. tneúka mrudKqjl we;=<; oDIH lr we;s w;r tajd ßla;hla ;=< ;nd we;. fmÜá fol
wdf,dalh Ndú;fhka ksÍlaIKh l< fkdyelsh. m%n, m%;Hdj¾; fjda,aàh;djl w.% folg iïnkaO lr
we;. moaO;sh m%n, pqïnl O%ej folla w;r ;nd we;.
mrudKql kHIaáfha iajNdjh mÍlaId lsÍu i`oyd ro¾*¾â D1 Wmßu RK úNjhl;a D2 Wmßu Ok úNjhl;a we;s
úiska isÿ lrk ,o mÍlaIKfha § ;ajß; α wxY=h. tys § úg Ok whkhla fmÜá w;r ysvefia isg D1 foig
α wxY= ã fn%da.a,S ;rx. wdhduh 10-15 m jk ;rx. fuka ;ajrKh jQfha hehs is;uq. fmÜá ;=< úNj ksh; ksid
yeisreKs. fmÜá ;=< § Ok whkfha fõ.h ksh; fõ.
fmÜá ;=< § pqïnl lafIa;%fha n,mEu ksid whkh
p iy n mÍlaId lsÍu i`oyd e fhdod .kakd úg e j,g b;du jD;a;dldr m:hl .uka lrhs. ±ka D2 RK úNjhlg;a
l=vd ã fn%da.a,S ;rx. wdhduh ;sìh hq;=h. ta i`oyd e, 10 D1 Ok úNjhlg;a m;a jQ úg whk D1 isg D2 foig
GeV jeks wêl Yla;shlg ;ajrKh l< hq;=h. ;ajrKh fõ. th D2 ;=< jeä wrhlska hq;a jD;a;dldr
m:hl .uka lrhs. fï wkaoug fmÜáj, úNj m%;súreoaO
wxY= wêl Yla;Skag ;ajrKh lr .ekSu i`oyd ;ajrl jk fudfydf;a tla fmÜáhl isg wfkla fmÜáhg Ok
(accelerators) Ndú;d fõ. tajd m%Odk wdldr 3 la we;. whk ;ajrKh fõ.
1. Linear accelerator (Linac) fïjd p, α wxY= jeks nr wxY= ;ajrKh lsÍug fhdod
.kS. ñka 25 MeV jeks Yla;Ska ,nd .; yelsh.
3. Synchrotron
fujekakla 3 km la muK È. úh yelsh. fuu.ska e, fïjd Ndú;fhka 1000 GeV g;a jeä Yla;Ska ,nd .;
50 GeV olajd ;ajrKh l< yelsh. yelsh.
13 Mahen Jecob
úlsrK ksÍlaIKh lsÍu
14 Mahen Jecob