Professional Documents
Culture Documents
CABREJAS BSED 2E
KABANATA 4
PANAHON NG PROPAGANDA AT HIMAGSIKAN:
Katangian ng Panitikan at Mga Manunulat
Teka, teka bago natin talakayin ay gawin muna ang gawain ibaba.
Panuto: Basahin ang sumusunod na tula.
LUNSARANG
GAWAIN Aling pag-ibig pa ang hihigit kaya
Sa pagkadalisay at pagkadakila
Gaya ng pag-ibig sa sariling lupa?
Aling pag-ibig pa? Wala na nga, wala.
GAWIN DITO:
1. Anong damdamin ang ipinapahiwatig ng tula?
Sagot: para sakin ang nais ipahayag ng tulang pagibig sa tinubuang lupa ay sadyang
madamdamin. Noong nakalipas na araw ni Bonifacio, ito ay itinanghal ng aking mga
kaklase ang tulang ito na kung saan binigyan ng interpretsyon. Ang interpretasyon
na kanilang isinagawa ay isang madamdaming pananalita na nanghihikayat sa madla.
Tagos pusong tinatanghal na parang bang may kalungkutan sa nakaraan na
kailangan na ilarawan at buksan ang ating kaisipan at maging bukas ang pananaw sa
kaganapan sa nakaraan.
GAWIN NATIN:
A. Panuto: Sagutin ang tanong “Bakit nagkaroon ng panahon ng
pagkakamalay?” Ilagay ang sagot sa loob ng tatlong bilog.
naglalayon na pukawin at
lubusang mamulat ang mga
Pilipino sa katotohanan; ang
makilala ng balana ang
kaabusuhang ginagawa ng mga
dayuhang mananakop sa sariling
bayang Pilipinas at ang maling
paniniwala sa relihiyon at mga
namumuno nito.
B. Bakit Wikang Kastila at Tagalog ang wikang ginamit sa
pagsulat ng mga akda sa panahon ng propaganda at
himagsikan?
SAGOT: wikang kastila at tagalog ang ginamit sa pagsulat ng mga akda sa panahon
ng propaganda at himagsikan dahil naniniwala sila na ang kanilang tanging layunin
sa kapanahunan na iyon ay pukawain ang natutulog na puso ng bawat pilipino. Na
dapat gumising ang mga pilipino sa mundo ng katotohanan. Ginamit nila ang kastila
at tagalog sa panahon ng propaganda at himagsikan dahil nais nilang ipaalala muli
na ang tunay na pilipino ay may taglay ng personalidad ng pagiging Pilipinong
makabayan, makatao at tunay na maka-Diyos sa anumang larangan ng buhay.
SUBUKAN NATIN:
Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na katanungan:
1. May pagkakaiba ba ang mga pinapaksa ng mga akda sa
panahon ng propaganda at himagsikan sa panahon ng
kastila? Ipaliwanag
SAGOT: para sa akin marami talaga ang pagkakaiba ng akda ng panahon ng mga kastila sa
kapanahunan ng propaganda at himagsikan. Sa kapanahunan ng mga kastila ay nakakasama
rito ang mga tinatawag na mga akdang pang wika, panlansangan, panrelihiyon , dula at iba pa.
Samantalang dito sa propaganda ay nakapaloob dito ang wikang kasila at tagalog na siyang
naging gamit sa pagsusulat. Sa propaganda ay ang bawat akdang pampanitikan at
pagtatanghal noon ay kababakasan ng pagkamakabayan at pagmamahal sa Inang Bayan ay
kababakasan ng pagkamakabayan at pagmamahal sa Inang Bayan. Ay nag-iba ng hugis ang
mga akdang pampanitikan gaya ng berso, dalit, at iba pang taludtod. Ang naging papel ng
panitikan sa panahong ito ay malaki. Ay nagpahayag ng pagnanais na magkaroon ng
pagbabago ang mga makata. Sumisigaw ang damdaming nasyonalismo sa mga taludtod ng
kanilang tula.
PUKAWIN NATIN:
Ang pagpapakita nang tunay na makabayan ng isang Pilipino noong panahon
ng kastila ay tila isang pagpapakamatay. Kung ikaw ay isa sa mga Pilipino na buhay sa
panahong iyon, makikiisa ka rin ba sa ipinaglalaban ng mga kabataang humihingi ng
pagbabago? Kung Oo, ano ang gagawin mo?
GAWIN DITO:
- Bilang isang Pilipino na mayroong pagmamahal sa ating bansa,
sabihin man nating may pagkakataong naduduwag tayo at
natatakot. Subalit kung nasa punto na tayo ng alanganin na
kailangan na talaga nating pumili alin ang nararapat at hindi ay
OO ang magiging sagot ko. Sa kapanahonan na kung saan
nawawalan na tayo ng tinatawag na kalayaan ay kailangan na
nating kumilos upang mabigyan ang ating bansa at maging ang
ating sarili na tinatawag na sariling kalayaan. Dahil para sa akin
ang kalayaan na sinisigaw ng sambayanan ay hindi lamang para
sa kanilang mga sarili kundi maging sa nakakarami. Ang tanging
bagay na magagawa ko lamang kung sakaling ako ang sa
posisyon ng nakaraan ay makikihalubilo ako sa kung ano ang nais
ng pinuno lalo na ang pag alsa ng digmaan para sa kalayaan
ibubuwis ko ang aking sarili kaysa sa habang buhay na maghihirap
at magiging alipin ng ibang bansa.
3. MARIANO PONCE ( Marso 23, 1863 – Mayo 23, 1918) Isinilang sa Baliwag,
Bulacan
Nakasulat ng mga akdang pampanitikan sa tatlong wika: kastila, Tagalog at
Ingles Ilan sa Mga Akda ni Ponce ay ang Pagpugot kay Longinus - isang
dulang Tagalog na itinanghal sa liwasan Malolos, Bulacan at ipinalagay na
nagtataglay ng mga katangiang maipapantay sa kapanahunang dula sa espanya.
GAWIN NATIN:
P A. Panuto: Ipaliwanag ang iyong sagot sa mga sumusunod na tanong:
1. Ano ang kilusang Propaganda?
SAGOT; Ang Kilusang Propaganda ay isang kilusang itinatag sa Espanya
noong 1872–1892 ng mga Filipinong ilustrado sa Europa. Ilan sa mga
kasapi nito ang mga ilustradong sina Jose Rizal, Graciano Lopez Jaena,
Marcelo H. del Pilar, Mariano Ponce, at magkapatid na Juan at Antonio
Luna. Isa sa mga pangunahing layunin ng kilusan ang pagkakaroon ng
pantay na pagtingin at karapatan sa mga Español at mga Filipino,
pagkakaroon ng representasyon ng Filipinas sa Cortes (ang kongreso
ng España), sekularisasyon ng mga parokya, pagbubuo ng sistema ng
edukasyon na labas sa impluwensiya ng mga fraile, paglansag ng polo
(sapilitang paggawa) at vandala (sapilitang pag-bibili ng mga produkto
sa pamahalaan), pagkakaroon ng batayang kalayaan sa pagpapahayag.
SAGOT; alam naman nating na si Jaena ay kinilala hindi lamang ng kanyang mga
kababayan kundi ng mga Kastilaman. Sinasabing lahat ay nabighani sa kanyang
mga talumpati at pananalita na kalimita’ytungkol sa abang kalagayan ng Pilipinas.
Bilang repormista, hinangad niya angpagbabago sa pamamalakad ng pamahalaan at
simbahan at naging unang patnugot ngLa Solidaridad.
FRAY BOTOD Ang mga tao ay natuturuan ng relihiyon at dalhin ang kanilang patay
sa simbahanat maiburol sa paraang kristiyano, ngunit upang malaman lamang ang
napakalakinghalagang sinisingil ng mga prayle pagkatapos ng kanilang serbisyo, ay
baon ang namatayan sa pagkakautang. Sinangkalan ng mga prayle ang ngalan ng
Mahal na siyangnagbibigay biyaya upang sila ay mag-abuloy.Ang mga prayle na dapat
magbigay ng mabuting halimbawa ay siyang nagbibigayng daan na ang ibang paring
Pilipino’y lumabis pa sa kanila.Ang isang mahirap ay nakakautang ng pera sa mga
prayle na may ibayong tubo atdahil sa laki ng tubo, ang isang mahirap ay halos walang
matira sa kanyang pag-aaral
B. Panuto: Tukuyin ang Tatlong Taluktok ng Propaganda at isa sa kanilang mga
akda na may malaking impluwensiya sa Panitikang Pilipino. Ilagay ang
iyong sagot sa tatlong sulok ng parisukat.
JOSE RIZAL
Ang kanyang dalawang nobela “Noli Me
Tangere” at “El Filibusterismo” naglalahad ng
mga pang-aabuso ng mga prayle sa mga
Pilipino at mga katiwalian sa pamahalaan ng
Marcelo H. Del Pilar
Ang Fray Botod ay ang pinakakilala na akda ni Jaena na sinulat niya pagkatapos ng
himagsikan sa Kabite. Ito ay tumutuligsa sa mga prayle na masiba, ambisyoso at imoral
ang pagkatao. Ang “satire” o mapagpatawang bisaya ay “malaki ang tiyan” o
mapagpatawang kuwentong tuligsa sa kasamaang laganap noon sa simbahan.
SUBUKAN NATIN:
Panuto: Tukuyin ang tamang sagot sa loob ng kahon. Titik lamang ang isulat sa
patlang bago ang bilang.
PUKAWIN NATIN:
Tinuran ni Rizal ang kasabihang“Ang Kabataan ang Pag-asa ng Bayan.” Bilang
kabataan, paano ba dapat magmahal ang isang Pilipino sa kanyang bayan? Ipaliwanag
ang iyong kasagutan.
__ A __ __ P __ N __ __
Sagot: KATIPUNAN
GAWIN NATIN:
Panuto: Sagutin ang mga tanong sa ibaba.
1. Ano ang kinahinatnan ng pagkakatapon kay Rizal sa Dapitan?
- Ang kinahinatnan ni Dr. Jose Rizal ay hindi naging maganda. Marami siyang
pagsubok na pinagdaanan: mula sa pagkakakulong sa Dapitan sa bayan ng
Zamboanga, hanggang siya ay mapatawan ng parusang kamatayan sa
Bagumbayan, na mas kilala bilang Luneta sa kasalukuyan. Gayunpaman, ang
mga naging sakripisyo niya para sa bayan ay sadyang hindi matatawaran.
Dahil dito, siya ay kinikilala bilang pambansang bayani ng ating bansa.
2. Bakit wikang Tagalog ang naging wikang sandata sa pagpaparating ng himagsik
ng kaisipan ng mga manunulat?
- Malinaw naman sa atin na ang wika ay isang mahalagang kasangkapan na
ginagamit upang maiparating ang mga nasasaloob na ideya at damdamin ng
isang tao. Hindi lamang ito isang paraan ng pakikipag-usap niya sa kapwa
kundi ginagamit din niya upang makipagkaibigan, makipagtalakayan at
maibahagi ang kanyang iba’t ibang opinyon at kaisipan. Sa buong
kasaysayan, maraming mga bagay, sitwasyon at pangyayari na tumutukoy sa
kahalagahan ng wika sa mga tao, sa kanyang kapaligiran at higit lalo na sa
kanyang bansa. Wikang tagalog ang ginamit nila upang maunawaan ng
bawat pilipino ang mga salitang nakalaan dito dahil lahat ng tao ay
marunong magsalita ng espanyol.
SUBUKAN NATIN:
A. Panuto. Piliin ang titik na hindi dapat kasama sa pangkat.Isulat ang sagot sa
patlang bago ang bilang.
B 1. a. Emilio Jacinto d. Jose Palma
b. Mariano Ponce e. Apolinario Mabini
c. Andres Bonifacio
E 2. a. Liwanag at Dilim d. A Mi Madre
b. Kartilya ng katipunan e. Junto Al Pasig
c. La Patria
C 3. a. Andres Bonifacio d. Apolinario Mabini
b. Jose Palma e. Pio Valenzuela
c. Graciano Lopez Jaena
C 4. a.Agapito Bagumbayan d. Magdiwang
b. May Pag-asa e. Andres Bonifacio
c. Pingkian
C 5. a. Katipunang Mararahas ng mga Anak ng Bayan
b. Ang Dapat Mabatid ng mga Tagalog
c. Liwanag at Dilim
d. Katapusang Hibik ng Pilipinas
PUKAWIN NATIN:
Panuto. Sagunin ang mga sumusunod na katanungan:
1. Sa iyong palagay, alin ang pinakatampok na pangyayari na siyang nagpabago ng
takbo ng panitikan noong panahong iyon?
GAWIN DITO