PANAHONG PALEOLITIKO (Circa 2 500 000 – 10 000 B.C.

E)

Ang panahong Paleolitoko (Paleolithic Period) o ng Panahon ng Lumang Bato

(Old Stone Age) ang pinakamaagang panahon sa pag-unlad ng tao. Ang
terminong ito ay mula sa mga katagang Greek na paleos o “matanda” at lithos
o “bato”. Kaalinsabay nito ang napakalawak na panahong heolohikal na
Pleistocene. Ito ang pinakamaagang bahagi ng Panahong Bato (Stone Age) at
pinakamahabang yugto sa kasaysayan ng sangkatauhan. Sinasabing dito
nagsimula ang pagamit ng mga kasangkapang bato ng mga hominid.

Nagsimula ang Panahong Paleolitiko, dalawa at kalahating milyong taon na

ang nakakaraan at nagtapos noong 10 000 B.C.E sa iba’t-ibang lugar. Ito rin
ang hudyat na pagtatapos ng Panahong Pleistocene. Sa panahong ito,
nagkaroon ng pagbabagong pisikal at anyo ang tao mula sa pagiging isang
malabakulaw na nilalang hanggang sa pagiging isang Homo Sapiens. Ang mga
pagbabagong ito ay lubhang napakatagal at nagpatuloy pa sa loob ng tatlong
mahahabang dibisyon: ang Lower Paleolithic, Middle Paleolithic, at Upper
Paleolithic.

PANAHON NG MESOLITIKO

Ang Panahong Mesolitiko ang nagsilbing isang transisyon na panahon sa

Kulturang Neolitiko. Nadagdagan ang uri ng pagkain sa panahong ito.

Mga Tao sa Panahon ng Mesolitiko

Panahong Mesolitiko
Microliths
Nang magsimulang matunaw ang malalaking “glaciers” , umusbong ang mga
kagubatan, mga ilog at dagat. Ipinanukala ni Sir John Marshall, isang
antropolohista, ang terya ng “paghamon at pagtugon”

Naging suliranin ang panustos ng pagkain dulot ng mga pagababago sa klima.

Nakaranas ang mga tao sa panahong ito ang tagtuyot ng lupa dahil sa
matinding init ng panahon. Sa panahong ito, nagsimulang mag-alaga ang mga
tao ng hayop tulad ng aso.

Gitnang Panahong Bato

Kabuhayan
Mga Suliranin

 Naging suliranin ang panustos ng pagkain dulot ng matinding init o

tagtuyot.
 Nagkaroon ng alitan o digmaan sa kapwa tao dahil sa teritoryo o
karapatan sa paggamit ng mga ilog, dagat at mga damuhan para sa
hayop.

 pangangaso
 tupa, kambing, baka
 barley at wheat
 pangingisda
 pagkakarpintero
 pag-iimbento ng mga bagay

Gawa

 Microlith - ito ay maliit at patusok na mga kasangkapang batong

nagsisilbing kutsilyo at talim ng mga pana at sibat. Ito ay nakakabit sa
kahoy at pag minsan ay gawa sa sungay ng usa o buto ng hayop.
 Palayok - gawa sa luwad.
 Sleigh o paragos - kauna-unahang sasakyang naimbento ng tao.
 Dugout o Canoe - sasakyang pandagat na ginagamit sa pangingisda sa
mga ilog.

Ang Meso ay nangangahulugang "gitna" at ang Lithos ay nangangahulugang

"bato".
Microlith
Palayok
Canoe
Paragos
Paniniwala
Naniniwala sila sa kabilang buhay kung kaya't sinasamahan ng mga
microliths, buto ng hayop, alahas at mga pagkain sa kanilang mga libing.
Ito ay panahon ng pagproprodyus
Katangian ng Pag-unlad
Sa pagkatunaw ng mga glacier o malalaking tipakng yelo ay nagsimula ng pag-
usbong o paglago ng mga .gubat
Panahong Mesolitiko

 Nagsimulang mag-alaga ng hayop tulad ng aso.

 Nagsimulang manirahan ngsama-sama at bumuo ng maliit na pangkat.
 Kalimitang gawa sa bata ang kanilang tirahan.
 Natutong gumawa at gumamit ngkasangkapang kahoy tulad ng palakol,
adze, at gouge.

Ang Kulturang Mesolitiko ay naganap noong 10000-4500 B.C.E. Nagsilbing

isang transisyon na panahon ang Kulturang Mesolitiko sa Kulturang Neolitiko.

 naninirahan sa mga pangpang ng ilog at dagat ang mga taong mesolitiko.

 nadagdagan ang mga uri ng pagkain ng lamang-dagat at lamang-ilog.

 Panahon sa pagitan ng panahon ng lumang bato at bagong bato.

 Tumagal lamang ng 3,000 taon sa Mesopotamia at kaunting panahon
lamang sa Europa.
 Ang pamamaraan ng pamumuhay ay Nomadic o walang permanenteng
bahay.

PANAHON NG NEOLITIKO

Ang Neolitiko (kilala rin bilang "Bagong Panahong Bato") ay ang pangwakas

na paghahati ng Panahon ng Bato, nagsimula mga 12,000 taon na ang
nakalilipas nang lumitaw ang mga unang pagpapaunlad
ng pagsasaka sa Epipaleolitikong Malapit sa Silangan, at kalaunan sa iba pang
mga bahagi ng mundo. Ang dibisyong Neolitiko ay tumagal (sa bahaging iyon
ng mundo) hanggang sa transisyonal na panahon ng Chalcolithic mula noong
mga 6,500 taon na ang nakaraan (4500 BC), na minarkahan ng pag-unlad
ng metalurhiya, na humahantong sa Panahon ng Tanso at Panahon ng Bakal.
Sa ibang lugar, ang Neolitiko ay tumagal ng mas matagal. Sa Hilagang Europa,
ang Neolitiko ay tumagal hanggang mga 1700 BK, habang sa Tsina ay umabot
hanggang 1200 BK. Ang iba pang bahagi ng mundo (kabilang ang Oceania at
mga hilagang rehiyon ng Amerika) ay kalakhang nanatili sa yugto ng pag-
unlad ng Neolitiko hanggang sa ugnay sa Europa.
PANAHON NG METAL

Panahon ng Metal 4000 B.C.E - Kasalukuyan

Panahon ng Tanso • Naging mabilis ang pag-unlad ng tao dahil sa tanso subalit
patuloy pa rin ang paggamit sa kagamitang yari sa bato. • 4000 B.C sa ilang
lugay sa asya, 2000 B.C.E sa Europe at 1500 B.C.E sa Egypt • Nalinang na mabuti
ang paggawa at pagpapanday ng mga kagamitang yari sa

Ang unang natutunang gamitin na metal ng mga sinaunang tao ay ang tanso o
copper. • Pinapainitan nila ang copper ore ng uling upang maging metal na
tanso.

Madalas nilang gawin itong alahas a kagamitang pandigma • Natutunan nila ang
pagproseso ng copper ore sa Kanlurang Asya.
Panahon ng Bronse • Naging malawakan na noon ang paggamit ng bronse nang
matuklasan ang panibagong paraan ng pagpapatigas dito. • Sa Panahon ng
Bronse (5,000- 1,200 B.C.E), nakalikha sila ng mga kagamitang pansaka at mga
kagamitang pandigma na may matatalim na bahagi.

Pinaghalo nila ang metal na tanso at metal na Lata (Tin) at ang nabuong metal
ay tinawag na bronze. •Mas matibay sa Tanso.

Panahon ng Bakal • Natuklasan ang bakal ng mga Hittite, isang pangkat ng Indo-
Europeo na nanirahan sa Kanlurang Asya dakong 1,500 B.C.E • Natutuhan nilang
agtunaw at magpanday ng bakal. • Matagal nilang pinanatiling lihim ang
pagtutunaw at pagpapanday ng bakal.