MIĘDZY CESARSTWEM A PAPIESTWEM

Średniowiecze było okresem rywalizacji instytucji cesarstwa i papiestwa o władzę nad ówczesnym
światem chrześcijańskim. Papieże, którzy dzierżyli władze duchową dążyli również do zagarnięcia
realnej władzy świeckiej. Cesarze bronili się przed tą konkurencją starając się podporządkować
sobie papieży i przejąć zwierzchnictwo nad Kościołem.
* https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/1575734,Spor-o-inwestyture-%e2%80%93-o-
przywodztwo-w-chrzescijanskiej-Europie

Upadek Autorytetu Papieży

Po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego doktryny teologiczne i struktura kościoła katolickiego

dopiero się krystalizowały. U schyłku starożytności pozycja Rzymskich biskupów była dominująca
w Kościele zachodnim, jednak po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego papieże musieli skupić
się na sprawowaniu władzy świeckiej w Rzymie.

Pozycja papiestwa ustabilizowała się w czasach Karolingów, kiedy Pepin Mały podbił tereny
Longobardów i oddał je papieżowi w zamian za poparcie jego starań o koronę króla Franków. W
ten sposób Karolingowie utworzyli Państwo Kościelne założone przez Pepina Małego, który nadał
prawo do władania tym państwem papieżowi Stefanowi III. Władza papieży w Państwie
Kościelnym była ograniczona, jego obszar składał się z papieskich lenn i niezależnych komun
miejskich. Państwo Kościelne we wczesnym średniowieczu pozostawało pod kontrolą cesarzy
karolińskich i niemieckich, spod której niektórzy papieże usiłowali się wyzwolić.

* obrazek – piepin krótki https://pl.wikipedia.org/wiki/Pepin_Kr%C3%B3tki#/media/Plik:Amiel_-

_Pepin_the_Short.jpg, stefan http://www.wladcy.myslenice.net.pl/papiestwo/osoby/Stefan%20III
%20(IV).htm

Średniowieczny kościół, jako część systemu feudalnego był autentyczną potęgą z własnym
zapleczem materialnym, aparatem administracyjnym, wpływami politycznymi i dominującą rolą w
dziedzinie oświaty, nauki i kultury. Hierarchowie podkreślali kruchość i przejściowość państwa
ziemskiego oraz jego podległość władzy duchownej, która tu na ziemi reprezentuje boski absolut.
Biskupi głosili, że: „dom boży tworzą ci, którzy się modlą, ci, którzy wojują i ci, którzy pracują”.
Nierówność prawna i majątkowa poszczególnych ludzi była według nich zdeterminowana wolą
bożą

Papieże uzależnili się od władców Franków, co podczas kryzysu monarchii karolińskiej skutkowało
wytworzeniem się różnego rodzaju patologii w Kościele i zapoczątkowało jego kryzys.
Ogólnie kryzys w Kościele w dobie X wieku polegał na uzależnieniu obsady godności kościelnych
od osób świeckich, co doprowadziło do patologicznych praktyk takich jak:
• Symonia (handel stanowiskami)
• Nepotyzm (nadawanie wysokich stanowisk członkom rodziny)
i skandali obyczajowych:
• Nieprzestrzeganie celibatu
• Rozluźnienie dyscypliny życia zakonnego
• Nikolaizm (posiadanie przez księży żon i dzieci)

*Myślałam, że żeby zaangażować klasę można najpierw zapytać o definicję symonii i nepotyzmu a
potem nawet o nikolaizm.
*Tu są fajne ilustracje https://sp36.pl/wp-content/uploads/2020/03/Konflikt-papiestwa-z-
cesarstwem-Klasa-5.pdf

Legenda o papieżycy
Według legendy Joanna, Angielka mieszkająca w Moguncji, udała się w męskim przebraniu do
Aten. Tam rozpoczęła edukację oraz karierę kościelną. Pnąc się po jej kolejnych szczeblach, udała
się do Rzymu. Przyjąwszy imię Jan Anglik została kardynałem, a następnie, w 855 roku konklawe
wybrało ją na tron Piotrowy.
Sprawowała pontyfikat pod imieniem Jan VIII. Legenda mówi, że rządziła przez dwa lata, pięć
miesięcy i cztery dni. Według przekazów zmarła po tym, gdy w trakcie procesji urodziła dziecko.
Postać Joanny rozbudzała wyobraźnię twórców. Powstały o niej książki i filmy, postać papieżycy
umieszczono też na kartach tarota.
*Legendę dałam kursywą bo można byłoby ją opowiedzieć a na slajdzie dać po prostu jakiś obraz
Joanny (przykładowe obrazki: https://twojahistoria.pl/2018/09/04/papiezyca-joanna-istniala-
naprawde-naukowiec-z-zurychu-przedstawia-dowody/ )

Cluny i początek reform

We wczesnym średniowieczu ludzie świeccy wywierali znaczący wpływ na Kościół. Także

książęta, hrabiowie, a nawet pomniejsi możni miewali decydujący głos w sprawach kościelnych.
Często zdarzało im się nie liczyć z opinią duchownych, jeszcze częściej stanowiska w Kościele
obsadzali ludźmi niegodnymi kapłaństwa, np. własnymi krewnymi, którzy wcale nie porzucali
świeckiego stylu życia i nie mieli wiedzy niezbędnej do prowadzenia działalności duszpasterskiej.
Na przykład jeśli osoba świecka ufundowała klasztor, to najczęściej rządziła nim jak swoją
własnością.
*To w sumie może być jako taki dodatkowy fakt, przykład

Taki stan rzeczy był niepokojący, dlatego książę Akwitanii Wilhelm w 910 r. założył klasztor
benedyktyński w Cluny, po czym zrezygnował z przysługujących mu praw fundatora i poddał
opactwo papieżowi.
Klasztor cieszył się dużą niezależnością, a mnisi sami wybierali opata, który odpowiadał
bezpośrednio przed papieżem. Ów klasztor stał się pewnego rodzaju wzorem dla Europejskich
zakonników.

Równolegle także cesarze podejmowali działania, by przywrócić kościołowi dawny autorytet.

Zaczęli oni dbać o wybór odpowiednich opatów, a później interweniowali, gdy w Rzymie z powodu
walk między różnymi stronnictwami oprócz papieża zasiadało również dwóch antypapieży.
Zwolennikom reformy kościelnej udało się także doprowadzić do zmiany sposobu wybierania
papieża. Dotychczas wybierał go lud, rzymscy możnowładcy (w te wybory często ingerowali
cesarze). Natomiast po zmianie w 1059 roku papieży mieli wybierać kardynałowie podczas
specjalnych obrad w zamkniętym pomieszczeniu (konklawe). Ustalona wówczas procedura
obowiązuje w dużej mierze do dziś.

*obrazki klasztoru: http://isztuka.edu.pl/i-sztuka/node/311 ,

https://navtur.pl/place/show/2010,opactwo-w-cluny

Na różowo są moje pomysły, tylko takie bardzo luźne sugestie z mojej strony. Jak coś to obrazki w
sumie to też tylko propozycje.