KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT 3.

Kapag may katagang nawawala sa pagitan ng dalawang salitang

KULTURANG FILIPINO pinagsama
Hal.
pamatay ng insekto = pamatay-insekto
 KAKAYAHANG KOMUNIKATIBO kahoy sa gubat = kahoy-gubat
humigit at kumulang = humigit-kumulang
Upang mas lubos na epektibo sa larangan ng komunikasyon ang isang lakad at takbo = lakad-takbo
indibidwal, kailangan niyang paghusayin ang kanyang iba’t ibang 4. Kapg may unlapi ang tanging pangalan ng tao, lugar, bagay o
kakayahang pangkomunikatibo. kagamitan (brand) at sagisag o simbolo, ang tanging ngalan ay
walang pagbabago sa ispeling.
a. Kakayahang Lingguwistik Hal.

Natutunan natin na ang isang wika buhat sa pakikinig at pakikisalamuha maka-Diyos mag-Ajax maka-Rizal mag-Johnson
natin sa komunidad na ating kinabibilangan. Ito ang dahilan kung bakit
kahit hindi inaaral nang pormal ng isang tao ang wika ng kanyang maka-Pilipino mag-Sprite taga-Baguio mag-Corona
komunidad ay nagagamit niya ito nang tama ayon sa gramatika ng wikang taga-Luzon mag-Ford
ito.
5. Kapag ang panlaping ika- ay iniunlapi sa numero o tambilang
Ano nga ba ang kakayahang lingguwistik sa Filipino?
Hal.
Ayon kay Savignon (1997) ay anyong gramatikal ng wika sa lebel ng
pangungusap. Nahahanay dito ang kakayahang umunuwa sa mga ika-3 n.h. ika-10 ng Enero ika-20 pahina ika-8 rebisyon
morpolohikal, ponolohikal at sintaktik na katangian ng wika at
kakayahang magamit ang mga ito sa pagbuo ng mga salita, parirala, sugnay 6. Kapag isinusulat nang patitik ang mga yunit ng praksyon.
at pangungusap, at gayon din sa pagbibigay ng interpretasyon o kahulugan
sa mga ito. Hal.

GAMIT NG GITLING isang-kapat (1/4) lima’t dalawang-ikalima (5 2/5)

1. Sa pag-uulit ng salitang-ugat o mahigit sa isang pantig ng salitang- tatlong-kanim (3/6)

ugat 7. Kapag nananatili ang kahulugan ng dalawang salitang pinagtambal
Hal. Hal.
araw-araw dala-dalawa apat-apat sari-sarili lakad-pagong bahay-aliwan urong-sulong
2. Kung ang unlapi ay nagtatapos sa katinig at ang salitang nilalapian 8. Kapag pinagkakabit o pinagsasama ang apelyido ng babae at ng
ay nagsisimula sa patinig kanyang asawa.
Hal. Hal.
pag-ibig pag-asa nag-aral tig-isa mag-uwi Gloria Santos-Reyes Perlita Orosa-Banson
 Conchita Ramos-Cruz
9. Kapag hinati ang isang salita sa dulo ng isang linya
Ginagamit ito sa pagsasanay ng wastong pagbigkas ng mga salita,
parirala at pangungusap.
b. Kakayahang Sosyolingguwistik
- Nag-iiba ang paggamit ng wika ng isang indibidwal depende sa
taong kanyang kausap. Minsan iniaayon din niya ito sa lugar kung saan
siya naroon at kanya ring kinokonsidera ang paksa ng usapin na tinalakay.
Lahat ng mga ito ay paktor na bibigyang-pansin ng isang indibiduwal sa
kanyang pakikipag-ugnayan sa iba.
Ano nga ba ang kakayahang sosyolingguwistik?
“Isang kakayahan ng gumagamit ng wika na nangangailangan ng pag-
unawa sa konteksto ng lipunan kung saan niyo ito ginagamit. Kabilang sa
pag-unawang ito ang kaalaman sa gampanin ng mga kasangkot sa
komunikasyon, ang mga ibinabahagi nilang kaalaman at ang tunguhin ng
pag-uugnayang nagaganap. Sinabi rin niyang sa sapat laamng na kaalaman
sa mga bagay na ito masasabing angkop ang isang pahayag.
 Settingsano – Saan nagaganap ang pag-uusap?
 Participants – Sino-sino ang nag-uusap?
 Ends – Ano ang layunin ng pag-uusap?
 Act Sequence – Paano ang takbo ng pag-uusap?
 Keys – Pormal ba o Di-Pormal?
 Instrumentalities - pasalita o pasulat?
 Norms – Ano ang paksa ng pinag-uusapan
 Genre – Nagsasalysay ba o Nakikipagtalo?
c. Kakayahang Pragmatik
- Tumutukoy ito sa abilidad niyang ipabatid ang kanyang mensahe
nang may sensibilidad sa kontekstong sosyo-kultural at gayon din sa
abilidad niyang mabigyangkahulugan ang mga mensaheng nagmumula sa
iba pang kasangkot sa komunikatibong sitwasyon. (Fraser 2010)
Inaasahan, kung gayon, na nag iasng indibiduwal na may kakayahan nito
ay mabisang naihahayag ang kanyang mga mensahe sa pinakamainam na
paraan, hindi-lamang sa paggamit ng salita kundi ng iba pang estratehiya.
Liban dito, inaasahan din sa kanya ang kakayahang unawain ang kanyang
mga kausap batay sa kanilang mga sinasabi o di-sinasabi na may lubos na
pagsasaalang-alang sa konteksto ng komunikasyon.
 Chronemics – Ang paggamit ng oras ay maaaring kaakibat ng
mensahe
 Proxemics – Maaaring may kahulugan din ang espasyong inilalagay
natin sa pagitan n gating sarili at ibang tao.
 Kinesics – Maraming sinasabi an gating katawan, minsan pa nga’y
higit pa sa mga tunog na lumalabas sa ating bibig.
 Haptics – Ito ay tumutukoy sa paggamit ng sense of touch sa
paghahatid ng mensahe.
 Iconics – Sa ating paligid ay marami kang makikitang simbulo o
icons na may malinaw na mensahe
 Oculesics – Ang mensahe ay maaaring makita sa ating mga mata.
 Olfactorics – Pagpapahiwatig ng mensahe gamit ang pang-amoy.
 Paralanguage – Ito ay tumutukoy sa pagbigkas ng isang salita.
 Colrics – Maaaring magpahiwatig ng damdamin o oryentasyo.
 Pictics – Nakikita ang mensahe gamit ang ekspresyon o reaksyon
ng mukha.
 Vocalics – Nakakalikha ng mensahe gamit ang mga tunog na
nagmumula sa lalamunan.
d. Kakayahang Diskorsal
- Tumutuon hindi sa interpretasyon ng mga indibidwal na
pangungusap kundi sa koneksyon ng magkakasunod na mga pangungusap
tungo sa isang makabuluhang kabuuan (Savignon, 2007). Pumapaloob sa
kakayahang ito ang abilidad na maunawaan at makalikha ng mga anyo ng
wika na mas malawig kaysa sa pangungusap. Kabilang dito ang mga
kuwento, pag-uusap, mga liham, at iba pa.
  MGA MAKRONG KASANAYAN MGA URI NG TAGAPAKINIG
A. EAGER BEAVER
pagsasalita - Siya ang tagapakinig na ngiti o tangu nang tango habang may
pakikinig
nagsasalita sa kanyang harapan. Ngunit kung naiintindihan niya ang
kanyang naririnig ay isang malaking tanong. Makikita kasi sa kanyang mga
Mga Pag-iisip Mga mata ang kawalan ng pokus kahit na pilit na pilit ang pagpapanggap niya na
Kasanayang Kasanayang siya’y masugid na nakikinig. Pilit niyang pinapaniwala ang iba, sa
Pagmamasid pamamagitan ng reaksyong mapagkunwari, na siya ay mabuting
Reseptib pagdans Ekspresib
tagapakinig.

B. SLEEPER
pagbasa pagsulat - Siya ang tipo ng tagapakinig na nauupo sa isang tahimik na sulok
ng silid. Wala siyang tunay na intensyong makinig. Sa katunaya’y naiinis
pa nga siya kapag may nag-iingay. Dahan-dahan niyang ipipikit ang
I. PAKIKINIG kanyang mga mata habang inihihilig ang ulo at maglalakbay sa daigdig ng
panaginip.
ANTAS O LEBEL NG PAKIKINIG
1. APPRECIATIVE NA PAKIKINIG C. TIGER
Gamitin ito sa pakikinig upang maaliw. Ang halimbawa nito ay ang - Siya ang tagapakinig na laging handang magreak sa anumang
pakikinig sa radio at konsyerto. sasabihin ng nagsasalita. Lagi siyang naghihintay ng maling sasabihin ng
tagapagsalita upang sa bawat pagkakamali ay parang tigre siyang susugod
2. PAKIKINIG NA DISKRIMINATORI at mananagpang.
Kritikal na pakikinig ito. Ginagamit ito para sa organisasyon at analisis ng
mga datos na napakinggan. D. BEWILDERED
- Siya ang tagapakinig na kahit anong pilit ay walang maintindihan
3. MAPANURING PAKIKINIG sa naririnig. Kapansin-pansin sa pagkunot ng noo, pagsimangot at anyong
Ebalweytib o selektib ang pakikinig na ito. Mahalaga rito ang pagtataka o pagtatanong ang kawalan niya ng malay sa kanyang mga
konsentrasyon sa napakinggan. naririnig.

4. IMPLAYD NA PAKIKINIG E. FROWNER

Sa antas na ito, tinutuklas ng isang tagapakinig ang mga mensaheng
nakatago sa likod ng mga salitang naririnig.
5. I NTERNAL NA PAKIKINIG
Pakikinig ito sa sarili. Ang pinagtutuunan ng pansin sa lebel na ito ay ang
mga pribadong kaisipan ng isang indibidwal na pilit niyang inuunawa at
sinusuri sa antas na ito.
- Siya ang tipo ng tagapakinig na wari bang lagi na lang may tanong
at pagdududa. Makikita sa kanyang mukha ang pagiging atentibo, ngunit
ang totoo, hindi lubos ang kanyang pakikinig kundi isang pagkukunwari
lamang sapagkat ang hinihintay lamang niya ay ang oportunidad na
makapagtanong para makapagpaimpres.
F. RELAXED
- Isa siyang problema sa isang nagsasalita. Paano’y kitang kita sa
kanya ang kawalan ng interes sa pakikinig. Madalas, nauupo siyang para
bang nasa sala ng sariling bahay at itinutuon ang atensyon sa ibang bagay o
tao. Walang makikitang iba pang reaksyon mula sa kanya, positibo man o
negatibo.
 PAGHUHUSGA
G. BUSY BEE
- Isa siya sa pinakaaayawang tagapakinig sa anumang pangkat.
Hindi lamang siya hindi nakikinig, abala rin siya sa ibang gawain tulad ng
pagsusulat, pakikipagtsismisan sa katabi, pagbabasa ng libro o magasin,
pagsusuklay o iba pang gawaing walang kaugnayan sa pakikinig. Kung
tutuusin, hindi siya talaga tagapakinig, kung ang pagbabatayan natin ay
istriktong kahulugan ng pakikinig. Siya ay isa lamang kaptib na
tagapakinig, ayaw niya man o gusto.
H. TWO-EARED LISTENER
- Siya ang pinaepektibong tagapakinig. Nakikinig siya gamit hindi
lamang ang kanyang tainga kundi maging ang partisipasyon niya sa
gawain. Lubos ang partisipasyon niya sa gawain ng pakikinig. Obhetibo
ang reaksyon niya sa mensaheng kanyang naririnig. Makikita rin sa
kanyang mukha ang kawilihan sa pakikinig. Samakatwid, siya ang uri ng
tagapakinig na dapat tularan ng lahat.
II. PAGBASA
PAGTATANONG
- Tanong nauukol sa nilalaman (paksa, tauhan, pangyayari,
mensahe, pahiwatig, simbolismo), sa bokabularyo (di-pamilyar
na salita, idyoma, tayutay) o kayariang balngkas (pagsisimula,
paglalahad ng katawan, pagwawakas).
PAGHUHULA
- Hulaan ang sagot sa mga tanong na nabuo sa iyong isipan.
Walang limitasyon sa istratehiyang ito.
PAGLILINAW
- Linawin kung tama o mali ang iyong ginawang mga hula o ang
iyong mga sagot sa iyo ring mga tanong.
PAG-UUGNAY
- Iugnay ang teksto sa iyong kaalaman at karanasan. Maaaring
iugnay ang teksto sa dati mo nang nalalaman o kaya’y sa isang
pangyayaring nahahawig sa iyong buhay o sa buhay ng ibang
tao.
- Husgahan ang mga elemento ng teksto. Maaaring suriin ang
kawastuhan ng impormasyon o mensaheng taglay nito.
III. PAGSASALITA
MGA PANGANGAILANGAN SA MABISANG PAGSASALITA
1. Upang maging isang epektib na tagapagsalita, kailangang may
sapat kang kaalaman hinggil sa iba’t ibang bagay.
2. Sa mga gayong sitwasyon, kailangan ng bilis ng pag-iisip upang
agad niyang masabi ang dapat niyang sabihin. Ito ay tinatawag na
kasanayan.
3. Isa ring mahalagang pangangailangan ang pagkakaroon ng tiwala
sa sarili ng isang tagapagsalita.
IV. PAGSULAT
MGA YUGTO NG PROSESO NG PAGSULAT
Prewriting
- Lahat ng pagplaplanong aktibi, pangangalap ng impormasyon,
pag-iisip ng mga ideya, pagtukoy ng istratehiya ng pagsulat at
pag-oorganisa ng mga materyales bago sumulat ng burador ay
nakapaloob sa yugtong ito.
Drafting
- Sa puntong ito, ang iyong mga ideya ay kailangang maisalin sa
bersyong preliminary ng iyong dokumento na maaari mong
irebays nang paulit-ulit depende kung gaano kinakailangan.
Revising
- Ito ay isang proseso ng pagbasang muli nang makailang ulit
para sa layuning pagpapabuti at paghuhubog ng dokumento.
Editing
- Ang pagwawasto ng mga posibleng pagkakamali sa pagpili ng
mga salita, ispeling, gramar at pagbabantas sa yugtong ito – ang
editing, ang pinakahuling yugto sa proseso ng pagsulat bago
maiprodyus ang pinal na dokumento.