Wykład 9

Wymiarowanie bezpiecznej
przestrzeni manewrowej
Bezpieczna przestrzeń manewrowa
dla ruchu jednotorowego w kanale
Bezpieczna przestrzeń manewrowa
dla ruchu jednotorowego w kanale
Bezpieczna przestrzeń manewrowa
dla ruchu dwutorowego w kanale
Hamowanie etapowe - rudder cycling
Hamowanie statku
Hamowanie statku
Hamowanie statku
Hamowanie statku
Hamowanie statku
Manewry awaryjne
Manewry awaryjne
Manewry awaryjne
Manewry awaryjne
Manewry awaryjne
Manewry awaryjne
Manewry awaryjne
 Powszechnie stosowaną miarą bezpieczeństwa systemu CTO
(Człowiek –Technika-Otoczenie) jest ryzyko

Zgodnie z obecnie przyjmowaną definicją stanowi ono iloczyn

prawdopodobieństwa zdarzenia niepożądanego Z i jego skutków:

R( Z )  P( Z )  S( Z ) (1)

gdzie:
R – ryzyko,
Z – zdarzenie niepożądane
P – prawdopodobieństwo zajścia zdarzenia,
S – skutki zdarzenia.
• Do określenia ryzyka potrzebna jest znajomość
wszystkich zdarzeń niepożądanych jakie mogą zaistnieć,
prawdopodobieństwo ich wystąpienia oraz ich skutki.

Stosuje się przy tym oszacowanie słowne lub liczbowe.

Jak pokazuje praktyka najpoważniejszy błąd w ocenie
ryzyka stanowi nieuwzględnienie zagrożenia.

• Wpływ tego błędu na ocenę bezpieczeństwa jest

znacznie większy niż niewłaściwe oszacowanie
prawdopodobieństwa jego zajścia lub niewłaściwie
przyjęty scenariusz zdarzeń.

• Aby określić, czy dany manewr może zostać bezpiecznie

wykonany można posłużyć się tak zwaną domeną statku
lub pojęciem bezpiecznej przestrzeni manewrowej, która
oznacza obszar potrzebny do bezpiecznego wykonania
zadanego manewru.
 Wpływ na jej wielkość mają następujące elementy:

• parametry statku: wielkość i właściwości manewrowe,

początkowe parametry ruchu statku,
• czas wykonania manewru,
• parametry akwenu: ograniczenia pod względem
głębokości, szerokości i występujących przeszkód
nawigacyjnych,
• warunki hydrometeorologiczne: występowanie prądu,
wiatru, falowania i pływów,
• umiejętności pilota, kapitana statku,
• asysta holownicza,
• ograniczenia eksploatacyjne,
• możliwości wykorzystania systemów wspomagania
nawigacji.
• Jeśli za miarę bezpieczeństwa na akwenie ograniczonym
przyjąć ryzyko przekroczenia granic bezpiecznej
przestrzeni manewrowej, we wzorze (1) należałoby
uwzględnić wszystkie wyżej wymienione elementy.

• Model iloczynowy opisujący ryzyko może stanowić w tym

przypadku przybliżoną miarę bezpieczeństwa (pominięte
zostają wzajemne zależności pomiędzy poszczególnymi
czynnikami).

• Zastosowanie kryterium bezpiecznej przestrzeni

manewrowej, jako miary bezpieczeństwa dla manewrów
portowych jest jednak niewystarczające.
• Przykładem może być manewr cumowania, przy którym
o bezpieczeństwie systemu (wystąpieniu uszkodzenia)
decyduje maksymalna prędkość ruchu poprzecznego
statku, dopuszczalna ze względu na energię cumowania
statku oraz nastawy urządzeń dopuszczalne ze względu
na prędkości strumieni zaśrubowych i ich oddziaływanie
na umocnienie dna i nabrzeże.
Przykład: Podchodzenie statku do nabrzeża

Podchodzenie
Berthing
do nabrzeża
Vw = 0 m/s
Vw = 0 m/s

Prędkości
Settings Velocities
Nastawy
of control
przyspieszenia
and
urządzeń
devices accelerations

Odległość
Odległość
Kinetic
Distance energy

Prędkości
Propellers
Oddziaływanie
Seabed
Energia
strumieni
and na dno
scouring kinetyczna
Berthing
zaśrubowych
thrusters i nabrzeże
erosion energy
statku
jet velocities extent

Bezpieczeństwo
Safety and efficiency
ofi manoeuvre
efektywność
manewru
 METODY OCENY BEZPIECZEŃSTWA
W PORTACH I NA WODACH PRZYLEGŁYCH

NIE MA OGÓLNIE PRZYJĘTEJ METODY SŁUŻĄCEJ DO OCENY

BEZPIECZEŃSTWA NAWIGACJI W PORTACH I NA WODACH
PRZYLEGŁYCH

ISTNIEJĄ KRAJOWE ZALECENIA I WYTYCZNE DOTYCZĄCE METOD

OCENY RYZYKA ORAZ OPRACOWYWANIA SYSTEMÓW ZARZĄDZANIA
BEZPIECZEŃSTWEM NAWIGACJI STATKÓW W PORCIE
ZAMIESZCZONE W KODEKSIE BEZPIECZEŃSTWA PORTU
(USA, WIELKA BRYTANIA, NOWA ZELANDIA)
ZASTOSOWANIE FORMALNEJ ANALIZY BEZPIECZEŃSTWA FSA

MIARA BEZPIECZEŃSTWA SYSTEMU W ODNIESIENIU DO STATKU

MANEWRUJĄCEGO NA AKWENIE OGRANICZONYM

Ryzyko = P(Z) x S(Z)

IDENTYFIKACJA PRZYCZYN USZKODZEŃ I PROGNOZOWANIE

SKUTKÓW USZKODZEŃ W OPARCIU O OPINIE EKSPERTÓW
I DOSTĘPNE DANE

DRZEWO USZKODZEŃ DLA WYPADKU MANEWROWEGO

ORAZ TABLICA RYZYKA

MINIMALIZACJA RYZYKA POPRZEZ ZARZĄDZANIE RYZYKIEM

 WYPADKI PODCZAS MANEWRÓW PORTOWYCH

• Uderzenie statku w konstrukcje

portowe
• Uderzenie holownika w statek
• Zderzenie statków

• Uszkodzenie konstrukcji portowych

• Uszkodzenie statku
• Zanieczyszczenie środowiska
• Utrata zdrowia i życia ludzi
 Wejście na IDENTYFIKACJA PRZYCZYN
mieliznę
USZKODZEŃ W SYSTEMIE

Przykład:
Zejście poza Przeszkody na Zbyt duże WEJŚCIE STATKU
wyznaczony tor torze zanurzenie
podejściowy podejściowym statku NA MIELIZNĘ

Manewr Manewr
zaplanowany niezaplanowany

- przeciwdziałanie
Celowe
Manewr Statek Statek popełnił
wejście na
uniknięcia niewłaściwie błąd - lub
mieliznę
zderzenia rozpoznał tor manewrowy
przez statek
podejściowy
uszkodzony -i

- bardzo mały wpływ na następne zdarzenie

- mały wpływ na następne zdarzenie
- średni wpływ na następne zdarzenie
- duży wpływ na następne zdarzenie
 Błąd
manewrowy
IDENTYFIKACJA PRZYCZYN
USZKODZEŃ W SYSTEMIE

Nie skorygowany Awaria Przykład:

błąd pilotażu wyposażenia
statku WEJŚCIE STATKU
Pilot lub załoga nie
NA MIELIZNĘ
zauważyła lub nie
skorygowała błędu
odpowiednio
Błąd podczas wcześnie
Utrata
pilotażu Utrata napędu
sterowności

Zbyt mały lub Zwrot w Zwrot wykonany

zbyt duży zwrot niewłaściwym za wcześnie
dla zadanego kierunku lub za późno
manewru

Zakłócenia na Zła Zmęczenie Niewłaściwie

mostku komunikacja pilota lub dobrana
rozpraszające pomiędzy załogi wielkość lub
uwagę pilota i pilotem i czas zwrotu
kapitana załogą statku
 Przykład działań zabezpieczających

Przyczyna Zdarzenie Wypadek Konsekwencje Skutki

Brak Błąd ludzki Kolizja Rozlew oleju Zanieczyszczenie

wyszkolenia, Awaria wyposażenia Wejście na Zagrożenie życia środowiska
wiedzy, Pogoda mieliznę Zagrożenie portu Utrata życia
wyposażenia, Zagrożenie innych statków Utrata statku
informacji Uszkodzenie nabrzeży
i urządzeń portowych
Zamknięcie akwenu dla
żeglugi
Szkolenie personelu
Nadzór
Inspekcje

Kontrola ruchu statków

Asysta holownicza
Systemy wspomagania pilotażu,
Systemy wspomagania cumowania
Systemy monitorowania warunków
hydrometeorologicznych
 ZINTEGROWANY SYSTEM KONTROLI RUCHU
I WSPOMAGANIA NAWIGACJI STATKÓW W PORCIE
 SYSTEMY MONITOROWANIA
WARUNKÓW HYDROMETEOROLOGICZNYCH W PORCIE
 SYSTEMY MONITOROWANIA
WARUNKÓW HYDROMETEOROLOGICZNYCH W PORCIE
SYSTEMY WSPOMAGANIA PILOTAŻU I CUMOWANIA STATKÓW