Sitwasyong Pangwika sa Iba Pang Anyo
ng Kulturang Popular Filipino subalit may pagkakataon na
FLIPTOP
 Pagtatalong oral na isinasagawa nang pa-
rap.
 Nahahawig sa balagtasan dahil ang
bersong nira-rap ay magkakatugma
bagamat sa fliptop ay hindi nakalahad o
walang malinaw na paksang pagtatalunan.
 Kung ano ang paksang sisimulan ng unang
kalahok ay siyang sasagutin ng katunggali.
 Gumagamit ng di pormal na wika at
walang nasusulat na iskrip kaya
karaniwang ang mga salitang binabato ay
balbal at impormal.
 Pangkaraniwan ang paggamit ng mga
salitang nanlalait para mas makapuntos sa
kalaban.
 Laganap sa mga kabataan na sumasali sa
mga malalaking samahan na nagsasagawa
ng kompetisyon na tinatawag na “Battle
League”.
 Bawat kompetisyon ay kinatatampukan ng
dalawang kalahok sa tatlong round at ang
panalo ay dinedesisyunan ng mga hurado.
 Sa ngayon maraming paaralan na ang
nagsasagawa ng fliptop lalo na sa
paggunita sa Buwan ng Wika.
PICK-UP LINES
 Itinuturing na makabagong bugtong kung
saan may tanong na sinasagot ng isang
bagay na madalas naiuugnay sa pag-ibig
at iba pang aspekto ng buhay.
 Sinasabing nagmula ito sa bulalas ng mga
binatang nanliligaw na nagnanais
magpapansin, magpakilig, magpangiti at
magpaibig sa babaeng nililigawan nito.
 Kung may mga salitang makapaglalarawan
sa mga pickup lines masasabing ito ay
nakakatuwa, nakapagpapangiti,
nakakakilig, cute, cheesy at masasabi ring
corny.
 Madalas na marinig sa mga kabataang
magkakaibigan at nagkakaibigan.
 Nakikita din ito sa mga facebook wall,
Twitter at iba pang social networking sites.
 Ang wikang ginagamit dito ay karaniwan
nagagamit din ang Ingles o Taglish dahil
mga kabataan ang kadalasang
nagpapalitan ng mga ito.
 Kailangang ang taong nagbibigay ng pick
up line ay mabilis mag-isip at malikhain
para sa ilang sandali lang ay maiugnay o
mai-konekta ang kanyang tanong sa isang
nakapagpapakilig na sagot.
HUGOT LINES
 Tawag sa mga linya ng pag-ibig na
nakakakilig, nakatutuwa, cute, cheesy o
minsa’y nakakainis.
 Tinatawag ding love lines o love quotes na
nagpapatunay na ang wika nga ay
malikhain.
 Karaniwang nagmula sa linya ng ilang
tauhan sa pelikula o telebisyon na
nagmarka sa puso’t isipan ng mga
manonood.
 May mga pagkakataon na nakakagawa rin
ang isang tao ng hugot line depende sa
damdamin o karanasang pinagdadaanan
nila sa kasalukuyan.
 Minsan ay nakasulat sa Filipino subalit
madalas ay Taglish o pinaghalong Filipino
at Ingles ang gamit ng salita sa mga ito.
SPOKEN WORD POETRY
 Ito ay isa sa mga tinatawag na
“performance art” o pagtatanghal (ng
sining). Ito ay isang pasalitang uri ng
sining at nakapokus ito sa aestetiko o
arte ng mga pyesa, mga pagbigkas ng
salita, mga punto at boses.
 Ito ay nagkukwento o nagsasaad ng
iba’t ibang mga istorya. Kung minsa’y
malungkot at kung minsan naman ay
nakapagpapatawa.
BLOG
 Ito pinaikling salita na weblog, na
tumutukoy sa mga akda o sulatin na
karaniwang makikita sa internet.
 Ang uri ng sulatin na ito ay naglalayong
magbigay ng impormasyon, argumento,
salaysay o ng iba pang layunin na
 karaniwang makikita sa lahat ng uri ng
akda o panitikan. Kadalasang lakbay
sanaysay ang nilalaman ng mga blogs
sa internet.
LAKBAY SANAYSAY
 Isang uri ng sulatin kung saan ang may-
akda ay nagbibigay ng paglalarawan ng
kaniyang mga naranasan, gabay, o
damdamin sa paglalakbay.
 Maaaring maging replektibo o
impormatibo ang pagsulat ng isang
lakbay sanaysay.
 Kadalasang ginagamit ang mga lakbay
sanaysay sa mga travel blogs upang
manghikayat sa mga taong maglakbay
sa isang particular na lugar.
Sitwasyon Pangwika sa Pilipinas
TELEBISYON
 Ang telebisyon ang itinuturing na
pinakamakapangyarihang media sa
kasalukuyan dahil sa dami ng mga
mamamayang naaabot nito.
 Wikang Filipino ang nangungunang
midyum sa telebisyon sa bansa na
ginagamit ng mga lokal na channel.
 Ang pagdami ng mga palabas sa
telebisyon partikular ang mga teleserye
o pantanghaling programa na
sinusubaybayan ng halos lahat ng
milyong-milyong manonood ang dahilan
kung bakit halos lahat ng mga
mamamayan sa bansa ay nakakaunawa
at nakakapagsalita ng wikang Filipino.
RADYO
 Wikang Filipino rin ang nangungunang
wika sa radyo sa AM man o sa FM.
o AM (AMPLITUDE MODULATION) –
mga istasyon na naghahatid ng
balita at tumatalakay ito sa mga
mas seryosong paksa sa lipunan.
o FM (FREQUENCY MODULATED) -
mga istasyon na mas kinaaaliwan
ng mga kabataan dahil may mga
musikang pinatutugtog rito.
 May mga estasyon ng radyo sa mga
probinsya na gumagamit ng rehiyonal
na wika ngunit kapag may
kinakapanayam sila ay karaniwan sa
wikang Filipino sila nakikipag-usap.
DYARYO
 Sa diyaryo naman ay wikang Ingles ang
ginagamit sa broadsheet at wikang
Filipino naman sa Tabloid maliban sa
iilan.
PELIKULA
 Ingles ang kadalasang pamagat ng mga
pelikulang Filipino
 Ang mga lokal na pelikula ay gumagamit
ng midyum na Filipino at tinatangkilik pa
din ng mga manonood.
 DULA Mga Sangkap ng Isang Dula

Ano nga ba ang dula?

 Ito ay hango sa salitang Griyego na
“drama” na nangangahulugang gawin o
ikilos.
 Ang dula ayon kay SAUCO:
o Ito ay isang uri ng sining na may
layuning magbigay ng
makabuluhang mensahe sa
manonood sa pamamagitan ng
kilos ng katawan, dayalogo at iba
pang aspekto nito.
 Ang dula ayon kay ARROGANTE:
o Isang pampanitikang panggagaya
sa buhay upang maipamalas sa
tanghalan. Sa pamamagitan ng
dula, nailalarawan ang buhay ng
tao na maaaring malungkot,
masaya, mapagbiro, masalimuot
at iba pa.
 Sa madaling salita, ang DULA ay isang
akdang pampanitikan na ang layunin ay
itanghal ang kaisipan ng may-akda sa
pamamagitan ng pananalita at kilos o
galaw.
Elemento ng Dula
Kahalagahan ng Dula
 Gaya ng ibang panitikan, karamihan sa ISKRIP
mga dulang itinatanghal ay hango sa  Ito ang pinakakaluluwa ng isang dula;
totoong buhay. lahat ng bagay na isinasaalangalang sa
 Inaangkin nito ang lahat ng katangiang dula ay naaayon sa isang iskrip; walang
umiiral sa buhay ng mga tao at mga dula kapag walang iskrip.
suliranin ng tao.
 Inilalarawan nito ang mga damdamin at DAYALOGO
pananaw ng mga tao sa partikular na  Ang mga bitaw na linya ng mga aktor na
bahagi ng kasaysayan ng bayan. siyang sandata upang maipakita at
maipadama ang mga emosyoN.

AKTOR/KARAKTER
 Ang nagsasabuhay sa mga tauhan sa
iskrip; sila ang nagbibigkas ng
dayalogo; sila ang nagpapakita ng iba’t
ibang damdamin at ang kumikilos; sila
ang pinanonood na tauhan sa dula.

TANGHALAN
  Anumang pook na pinagpasyahang
pagtanghalan ng isang dula.
DIREKTOR
 Ang nagpapakahulugan sa isang iskrip;
siya ang nag-i-interpret sa iskrip mula
sa pagpasya sa itsura ng tagpuan, ng
damit ng mga tauhan hanggang sa
paraan ng pagganap at pagbigkas ng
mga tauhan ay dumidipende sa
interpretasyon ng direktor sa iskrip.
MANONOOD
 Hindi maituturing na dula ang isang
binansagang pagtanghal kung hindi ito
napanood ng ibang tao; hindi ito
maituturing na dula sapagkat ang
layunin ng dula’y maitanghal; at kapag
sinasabing maitanghal dapat mayroong
makasaksi o makanood.
TEMA
 Ang pinakapaksa ng isang dula.
Naiintindihan ng mga manonood ang
palabas base na rin sa tulong ng
pagtatagpi-tagpi ng mga sitwasyon,
pagkakasunud-sunod ng mga
pangyayari at pag-aarte ng mga aktor
sa tanghalan.
BAHAGI NG DULA
YUGTO (ACT)
 Kung baga sa nobela ay kabanata. Ito
ang pinakakabanatang paghahati sa
dula.
EKSENA (SCENE)
 Ito ay ang paglabas at pagpasok ng
kung sinong tauhang gumanap o
gaganap.
TAGPO (FRAME)
 Ito ay maaaring magbadya ng
pagbabago ng tagpuan ayon sa kung
saan gaganapin ang susunod na
pangyayari.
DYANRA NG DULA
KOMEDYA
 Masaya ang tema, walang iyakan,
magaan sa loob, at ang bida ay laging
nagtatagumpay.
TRAHEDYA
 Malungkot ang tema na nauuwi sa isang
matinding pagkabigo at pagkamatay ng
bida dahil sa kanyang moral na
kahinaan.
TRAGIKOMEDYA
 Magkahalong lungkot at saya ang tema
ng dula.
MELODRAMA
 Eksaherado ang eksena, sumusobra ang
pananalita, at ang damdamin ay
pinipiga para lalong madala ang
damdamin ng mga manonood nang sila
ay maawa o mapaluha sa nararanasan
ng bida.
PARSA
 Puro tawanan, walang saysay ang
kwento, at ang mga aksyon ay puro
“Slapstick” na walang ibang ginawa
kundi magpaluan, maghampasan, at
magbitiw ng mga kabalbalan.
PARODYA
 Mapanudyo, ginagaya ang kakatawang
ayos, kilos, pagsasalita at pag-uugali ng
tao bilang isang anyo ng komentaryo,
pamumuna o kaya ay pambabatikos na
katawa-tawa ngunit nakakasakit ng
damdamin ng pinauukulan.
PROBERBYO
 Ang isang dula ay may pamagat na
hango sa bukambibig na salawikain at
ang kwento ay pinaiikot dito upang
magsilbing huwaran ng tao sa kanyang
buhay.
URI NG DULA
 DULANG PANTANGHALAN
o dula na isinasagawa sa
tanghalan. Ito ay may mga
tauhan na siyang tagaganap at
ang iskrip na pinakamahalaga.
Mga ibang uri nito ay ang moro-
moro, duplo, at sarswela.
 DULANG PANRADYO
o dula na isinasagawa o isinasadula
sa radyo. Dito ang boses lamang
ng mga tauhan sa isang dula ang
maririnig mo at ng mga ibat-
ibang tunog katulad ng yabag ng
mga tauhan, kalansing o tunog
ng mga kagamitan kanilang
hinahawakan at iba pa.
 DULANG PANTELEBISYON
o uri ng dula kung saan ating
mapapanood sa ating mga
telebisyon. Ito ay binubuo ng
gumagalaw na larawan at tunog
na lumilikha ng kapaligiran at
mga karanasang malapit sa
katotohanan.
 DULANG PAMPELIKULA
o uri ng dula na mapapanood sa
mga sinehan. Ito rin ay pareho
sa dulang pantelebisyon.
BARAYTI NG WIKA (part 1)
Barayti ng Wika
 Pagkakaiba sa uri ng wika na ginagamit
ng mga tao. Maaaring ang pagkakaiba
ay nasa bigkas, tono, uri at anyo ng
salita.
MGA URI NG BARAYTI NG WIKA
DAYALEK
 Wikang ginagamit sa isang partikular na
rehiyon o lalawigan.
IDYOLEK
 Indibidwal na paraan o istilo ng
paggamit ng wika.
SOSYOLEK
 Wikang ginagamit ng partiKular na
grupo ng tao sa lipunan.
ETNOLEK
 Wikang ginagamit ng etnolinggwistikong
grupo.
EKOLEK
 Wikang sinasalita sa loob ng bahay.
REJISTER
 Ito ay barayti ng wikang espisyalisadong
ginagamit sa isang partikular na
domeyn.
 Tatlong Dimensyon Bata sa Rejister
1. FIELD – layunin at paksa ng
komunikasyon.
2. MODE – paraan ng paghahatid
3. TENOR – participant ng
komunikasyon at relasyon ng
nagsasalita sa nakikinig
PIDGIN
 Wika na walang pormal na estruktura.
CREOLE
 Ito ay produkto ng pidgin na kung saan
nadedebelop naman ang pormal na
estruktura ng wika.
BARAYTI NG WIKA (part 2)
  Social Networking
Barayti ng Wika Site (Friendster)
 Pagkakaiba sa uri ng wika na ginagamit  Upang hindi
ng mga tao. Maaaring ang pagkakaiba maunawaan ng mga
ay nasa bigkas, tono, uri at anyo ng miyembro ng ibang
salita. clan o grupo.
o Wikang Beki
Joshua Fishman  “Lafyorka na tayiz!
 Dalawang batayan ang barayti ng wika. Ditembang na Lang mes,
o Dimensyong heograpikal waley na ako andabelles!”
o Dimensyong panlipunan  Swardspeak at gay
(social) lingo
 Paraan
Dimensyong heograpikal upang
 Nakabatay ang wika o lokasyong maipahayag
heograpikal. nang malaya
 Halimbawa: ng ilang mga
o Barayti ng Wika: Waray tao ang
o Diyalekto kanilang
 Wikang ginagamit sa isang sarili bilang
particular na rehiyon o may
lalawigan. kasariang
 Waray-Calbayognon kaiba sa
 Waray- inaasahan ng
Catbaloganon lipunan.
 Waray-Nortehanon o Wika ng mga Estudyante
 Waray-Leyte  “Tambay na lang muna
 Waray-Estehanon tayo sa may Katips!
 Halimbawa: Hintayin natin brod ko.”
o Wikang Filipino: Sino ang bibili?  nakabatay sa mga
o Waray-Calbayognon: Sino an karanasan at
mapalit? kapaligiran ng mga
o Waray-Catbaloganon: Hin-o an gumagamit
 Katips: pinaikling
mapalit?
Katipunan at ito’y
isang lugar sa
Quezon City kung
saan makikita ang
Dimensyon Panlipunan (Social)
Ateneo de Manila
 Nakabatay ito sa particular na grupo ng
University
taong may pare-parehong interes,
 brod: tumutukoy sa
Gawain, at trabaho.
Samahan sa isang
 Halimbawa:
organisasyon o
o Wikang Jejemon
fraternity.
 “E0w$$zz
pH0usz,,,mUxtaH
qCahh,,,”
 Online Games
(Ragnarok)
Howard Giles (1984) KAKAYAHANG KOMUNIKATIBO
 Accommodation Theory
o Ang pagkakatuto ng isa pang wika  abilidad sa angkop na paggamit ng mga
ay nakabatay sa pag-angkop o hindi pangungusap batay sa hinihingi ng isang
ng isang tao sa lipunang kaniyang interaksyong sosyal.
kinabibilangan.
 Convergence 1. Kakayahang Lingguwistiko
 Ipinapaliwanag dito na 2. Kakayahang Sosyolingguwistiko
sa interaksyon ng mga 3. Kakayahang pragmatiko
tao, nagkakaroon ng 4. Kakayahang Diskorsal
tendensiya na gumaya
o bumagay sa Kakayahang Sosyolingguwistiko
pagsasalita ng kausap  pag-unawa batay sa pagtukoy sa sino,
para bigyang halaga paano, kailan, saan, bakit nangyari ang
ang pakikiisa, sitwasyong komunikatibo
pakikilahok,
pakikipagpalagayang- Kakayahang Pragmatik
loob, pakikisama, o  pagtukoy sa kahulugan ng sitwasyong
kaya’y pagmamalaki sa sinasabi, di-sinasabi, at ikinikilos ng
pagiging kabilang sa taong kausap
grupo
 Divergence Kakayahang Diskorsal
 Pilit iniiba ang estilo ng  pagtiyak sa kahulugang ipinapahayag
pananalita sa kausap ng mga teksto/sitwasyon ayon sa
para ipakita o ipahayag konteksto
ang pagiging iba o
naiiba, di-pakikiisa, o Kakayahang Lingguwistiko
kaya’y lalong pagigiit  abilidad ng isang tao na makabuo at
sa sariling kakayahan makaunawa ng maayos at
at identidad. makabuluhang pangunugsap.

Kakabit ng kakayahang lingguwistiko ng

Pilipino ang wastong pagsunod sa tuntunin ng
balarilang Filipino.

 Bahagi ng pananalita
 Pagpapalit ng D tungo sa R
 Paggamit ng nang at ng
 Wastong gamit ng gitling

GRAMATIKAL
 Ayon kay Canale at Swain, ito ay pag-
unawa at paggamit sa kasanayan sa
ponolohiya, morpolohiya, sintaks,
semantika, gayundin ang mga tuntuning
pang-ortograpiya.
PONOLOHIYA
 Tawag sa maagham na pag-aaral ng
tunog
 Pinag-aaralan ang wastong bigkas ng
mga tunog na tinatawag na ponema.
PONEMA
(“Phoneme”: Phone – tunog,
eme – makabuluhan)
 Tawag sa yunit ng tunog ng isang wika
(phoneme) ponema
 Tumutukoy ito sa makabuluhang tunog
 Maaaring makapagbago ng kahulugan
ng isang salita.
MORPOLOHIYA
 Pag-aaral ng mga morpema ng isang
wika at nagpagsasama-sama ng mga ito
upang makabuo ng salita.
 Maaaring isang salitang-ugat o isang
panlapi
SEMANTIKA
 Pag-aaral hinggil sa kahulugan o ibig
sabihin ng mga salita, kataga o wika.
ORTOGRAPIYA
 Mga graferma (pasulat na simbolo sa
praktikal na ortograpiya ng wikang
pambansa ay binubuo ng letra at di
letra)
 Titik at di titik
o Patinig at palatinigan
o Tuntunin sa pagbaybay
o Tuldik
o Mga bantas
SINTAKS
 Pagsasama ng mga salita upang
makabuo ng pangungusap na may
kahulugan.
o Estraktura ng pangungusap
o Tamang pagkakasunod-sunod ng
mga salita
o Uri ng pangungusap ayon sa
gamit (pasalaysay, patanong,
pautos, etc.)
o Uri ng pangungusap ayon sa
kayarian (payak, tambalan,
hugnayan, langkapan)
o Pagpapalawak ng pangungusap
ESTRUKTURA NG PANGUNGUSAP
SIMUNO O PAKSA
 Bahagi ng pangungusap pinag-uusapan
o pinagtutuunan ng pansin sa loob ng
pangungusap.
 Gumaganap ng kilos o pinagtutuunan ng
diwang isinasaad sa pandiwa at ganapan
ng kilos ng pandiwa.
PANAGURI
 Bahagi ng pangungusap na nagbibigay
ng kaalaman o impormasyon tungkol sa
paksa
 Naglalahad ng mga bagay hinggil sa
simuno.
PANGUNAHING URI NG PANGUNGUSAP
 KARANIWAN
o Una ang panaguri sa
pangungusap at nasa huli ang
simuno.
 DI KARANIWAN
o Una ang simuno sa pangungusap
at nasa huli ang panaguri.
URI NG PANGUNGUSAP AYON SA GAMIT
1. PASALAYSAY – nagsasalaysay ng
katotohanan o pangyayari. Laging
nagtatapos sa tuldok. (.)
2. PATANONG – nag-uusisa tungkol sa
isang katotohanan o pangyayari.
Tandang pananong ang bantas sa
hulihan nito. (?)
3. PADAMDAM – nagsasabi ng matinding
damdamin gaya ng tuwa, lungkot,
pagkagulat, at iba pa. Karaniwang
nagtatapos ito sa tandang panamdam.
Maaari ring gumamait ng tandang
pananong. (!,?)
 4. PAUTOS O PAKIUSAP – nagpapahayag 4. LANGKAPAN - pangungusap na binubuo
ng obligasyong dapat tuparin, ng tambalan at hugnayang
samantalang ang pakiusap ay pangungusap.
nagpapahayag ng pag-utos sa magalang
na pamamaraan. Nagtatapos ito sa
tuldok. (.)

URI NG PANGUNGUSAP AYON SA

PAGKABUO O KAYARIAN
KAKAYAHANG SOSYOLINGGUWISTIKO
1. PAYAK – isang diwa lang ang
tinatalakay. Maaaring may payak na  Kakayahang gamitin ang wika nang
simuno at panaguri. may naaangkop na panlipunang
 S+P pagpapakahulugan para sa isang
 P+S tiyak na sitwasyong
 2S+P pangkomunikasyon.
 2P+S  Dapat matutuhan ng isang tao kung
 2S+2P paano “lumikha at umunawa ng wika
 2P+2S sa iba’t ibang sosyolingguwistikong
Payak ang pangungusap kapag konstekto, na may pagsasaalang-
nagpapahayag ng isang diwa, maaaring alang sa mga salik gaya ng estado
tambalan ang simuno at panaguri na pinag- ng kausap, layunin ng interaksiyon,
uugnay ng at. at itinakdang kumbensiyon ng
i. interaksiyon” (Freeman at Freeman
2. TAMBALAN - may higit sa dalawang 2004).
kaisipan. Binubuo ng dalawa o higit  Nilinaw ng sosyolingguwistikong si
pang diwa /sugnay na nakapag-iisa. Dell Hymes (1974) ang nasabing
Ginagamitan ng pangatnig na mahahalagang salik ng
magkatimbang. lingguwistikong interaksiyon gamit
Ang mga pangatnig na ng kaniyang modelong SPEAKING:
magkatimbang ay at, pati, saka, o, ni, o S – Setting and Scene:
maging. Saan ang pook ng pag-uusap
 S+P & S+P o ugnayan? Kailan ito
 P+S & P+S nangyari?
 2S+P & 2S+P o P – Participants: Sino-sino
 2P+S & 2P+S ang kalahok sa pag-uusap?
 2S+2P & 2S+2P o E – Ends: Ano ang pakay,
 2P+2S & 2P+2S layunin at inaasahang bunga
ng pag-uusap?
3. HUGNAYAN – pangungusap na binubuo o A – Act Sequence: Paano
ng isang sugnay na makapag-iisa ang takbo o daloy ng pag-
at sugnay na di makapag-iisa. uusap?
Ginagamitan ng pangatnig na di- o K – Key: Ano ang tonong
magkatimbang. pag-uusap? Seryoso ba o
(kung, nang, pabiro?
bago, upang, o I – Intrumentalities: Ano
kapag, dahil sa, ang anyo at istilo ng
sapagkat, pag, pananalita? Kumbersasyunal
kung gayon, sana)
 ba o may mahigpit na
pagsunod sa pamantayang
panggramatika?
o N – Norms: Ano ang umiiral
na panuntunan sa pag-uusap
at ano ang reaksiyon dito ng
mga kalahok? Malaya bang
nakapagsasalita ang mga
kalahok o nalilimitahan ba ang
pagkakataon ayon sa uri, lahi,
kasarian, edad at iba pang
salik?
o G – Genre: Ano ang uri ng
sitwasyon o material na
ginagamit? (halimbawa:
interbyu, panitikan, liham)?
MGA BAHAGI NG PANANALITA
1. Pangngalan
2. Panghalip
3. Pandiwa
4. Pangatnig
5. Pang-ukol
6. Pang-angkop
7. Pang-uri
8. Pang-abay
9. Pantukoy
10.Pangawing
1. Pangngalan (Noun) - salitang tumutukoy
sa ngalan ng tao, bagay, lugar o pook,
hayop, at pangyayari.
2 Uri ng Pangngalan:
a. Pangngalang Pantangi
• tiyak na ngalan at nagsisimula sa malaking
titik
Hal: tao- G. Reynaldo, Janine, Jaime
pook- Calbayog City, Columbia
pangyayari- Pasko
b. Pangngalang Pambalana
• pangkaraniwang ngalan na nagsisimula sa
maliit na titik
Hal: tao- guro, kaklase, kaibigan
pook- siyudad, bansa
pangyayari- pagdiriwang
2. Panghalip (Pronoun) - salita na
inihahalip o pamalit sa isang pangngalan na
nagamit na sa isang pangungusap o talata.
Ginagamit upang maiwasan ang paulit-ulit
na pagbanggit ng isang pangngalan.
7 Uri ng Panghalip:
HALIMBAWA:
ako, ikaw, siya (panao)
alin, saan, magkano (pananong)
ayan, heto, doon (pamatlig)
tanan, alinman, kapwa (panaklaw)
ano, alin, sinu-sino (pananong)
iyo, akin, kanya (paari)
ganoon, ganito, ganyan (patulad)
3. Pandiwa (Verb) - nagsasaad ng kilos o
nagbibigay buhay sa isang lipon ng mga
salita. Ito’y binubuo ng salitang ugat at
panlapi.
Maaaring gumagamit ng isa o higit pang panlapi
sa pagbuo ng salitang kilos na ito.
Hal: Bumili ng bagong damit si Luna.
4 Aspekto ng Pandiwa
a. Perpektibo (Naganap na o Pangnagdaan)
• Ang kilos o galaw ay nagawa na, tapos na o
nakalipas na. Ginagamitan ito ng mga panlaping
na, nag, um, at in.
Halimbawa: Inayos ko na ang mga gamit na
dadalahin ko para bukas.
b. Imperpektibo (Nagaganap o
Pangkasalukuyan)
• Ang kilos o galaw ay kasalukuyang ginagawa,
ginaganap o nangyayari. Ito ay ginagamitan ng
mga panlaping na, nag, um, at in.
Halimbawa: Ang sanggol ay natutulog.
c. Kontemplatibo (Magaganap o Panghinaharap)
• Ang kilos ay hindi pa nagagawa, nagaganap, o
gagawin pa lamang. Ginagamitan ito ng mga
panlaping ma at mag.
Halimbawa: Matutulog ako ng maaga
mamayang gabi.
d. . Perpektibong Katatapos (Kagaganap)
• nagsasaad ng kilos na sandali lamang
pagkatapos ito ginawa. Nabubuo ito sa
pamamagitan ng paggamit ng unlaping ka- at
pag-uulit ng unang katinig-patinig o patinig ng
salitang ugat
Halimbawa: Katatapos ko lamang kumain.
Pokus ng Pandiwa
• tawag sa relasyon ng pandiwa sa paksa o
simuno ng pangungusap.
• Ito ay naipapakita sa pamamagitan ng taglay
na panlapi ng pandiwa.
• Sa pagbabago ng panlapi ng pandiwa,
nagbabago rin ang Pokus ng Pandiwa
7 Pokus ng Pandiwa
• Aktor-Pokus (Pokus sa tagaganap)- paksa o
simuno ang gumaganap ng kilos sa
pangungusap
• Pokus sa Layon- ang layon ay ang paksa o
ang binibigyan diin sa sa pangungusap
• Lokatibong Pokus (Pokus sa Kaganapan)- ang
layon ay ang paksa o ay ang lugar o ganapan
ng kilos
• Benepaktibong Pokus (Pokus sa
tagatanggap)- tumutuon sa tao o bagay na
nakikinabang sa resulta ng kilos na isinasaad ng
pandiwa
• Instrumentong Pokus (Pokus sa Gamit)-
tumutukoy sa bagay na ginagamit upang
maisagawa ang kilos o “sa pamamagitan ng
ano?”
• Kosatibong Pokus (Pokus sa Sanhi)-
nakapokus sa sanhi kung ang paksa ay
nagpapahayag ng dahilan o sanhi ng kilos
“bakit?”
• Pokus sa Direksyon- nakapokus sa sanhi
kung ang paksa ay nagpapahayag ng dahilan o
sanhi ng kilos ay nagsasaad ng direksyon ng
kilos ng pandiwa sa pangungusap
4. Pangatnig (Conjunction) - Ito ay
ginagamit sa pag-uugnay ng mga
pangungusap at sugnay upang mabuo ang
diwa o kaisipan ng isang pahaya
8 Uri ng Pangatnig
halimbawa:
▪︎ngunit, subalit, bagkus (Paninsay)
▪︎dahil, sapagkat, kasi (Pananhi)
▪︎o, maging, ni (Pamukod)
▪︎ibig sabihin, kaya, kung baga (Panlinaw)
▪︎baka, kung, kung di (Panubali)
▪︎dahil dito, sa bandang huli, sa kabuuan
(Panapos)
▪︎Kung alin…iyon rin, Kung ano…siya rin,
Kung gaano…gayon din (Panulad)
▪︎katulad, gaya ng, maging (Panimbang)
5. Pang-ukol (Preposition) - nag-uugnay ng
isang pangngalan, panghalip, pandiwa o
pang-abay sa iba pang bahagi ng mga
pangungusap.
Uri ng pang-ukol:
▪︎ginagamit sa pambalana:
- laban sa, hinggil sa, ayon sa
▪︎ginagamit sa ngalan ng tanging tao:
- tungkol kay, ayon kay, hinggil kay
6. Pang-angkop (Linker) - idinudugtong sa
pagitan ng dalawang salita upang maging
kaaya-aya ang pagbigkas ng mga ito at
magkaroon ng ugnayang panggramatika.
Uri ng Pang-angkop
Pang-angkop na na:
- Nag-uugnay sa dalawang salita kung saan
ang naunang salita ay nagtatapos sa mga
katinig o consonant maliban sa titik N.
▪︎Pang-angkop na ng:
- Isinusulat karugtong ng mga salitang
nagtatapos sa patinig o vowel (a.e.i.o.u).
▪︎Pang-angkop na g:
- ginagamit kung ang salitang durugtungan
ay nagtatapos sa katinig na N.
7. Pang-uri (Adjective) - binabago nito ang
isang panggalan, karaniwang sinasalarawan
nito o ginagawas mas partikular ito.
nabibigay turing sa isang pangngalan o
panghalip.
8. Pang-abay (Adverb) - nagbibigay turing
sa pandiwa, pang-uri o kapwa pang-abay.
Nagsasabi kung paano, kailan, saan at
gaano isinagawa ang pandiwa.
Uri ng Pang-abay
1. Pamaraan – paaran kung paano ginawa
ang aksyon ng pandiwa.
Hal: Taimtim na nanalangin si Marcos na
makapasa sa kaniyang pagsusulit.
2. Pamanahon – panahon kung kailan
naganap ang pandiwa
Hal: Dinidiligan niya ang mga halaman
tuwing hapon.
Agad napalalambot ng kaniyang lambing
ang matigas kong puso.
3. Panlunan – sa pook o lugar na
pinagganapan ng aksiyon.
Hal: Umawit si Jerla sa bus ng WISH 1075.
4. Pang-agam -nagsasaad ng pag-aalinlangan
at walang katiyakan.
Hal: Siguro ay hindi ka niya gusto kaya
ganon nalang ang pag-iwas niya sayo.
Marami na marahil ang nakatanggap ng
balita sa bayan.
5. Panggaano – tumutukoy sa bilang o dami.
Sumasagot sa tanong na gaano o ilan.
Hal: Marami siyang kinain sa birthday party.
6. Panang-ayon – nagsasaad ng -ni (isahan)
pagpapatotoo o pagsang-ayon. Hal: Napagalitan ni Coach Gab ang mga
manlalaro dahil hindi ito dumating sa tamang
Hal: Sadyang malaki na talaga ang pinagbago oras.
mo. -nina (maramihan)
Tunay ngang tama ang hinala mo sa kaniya. Hal: Ikinagalak ng guro ang sorpresa nina
7. Pang-abay na Pananggi – nagsasaad ng Elsa at Ana.
pagtutol o di pagsang-ayon.
-kay (isahan)
Hal: Hindi pa niya lubusang nakakalimutan Hal: Ibinigay ni Sofia ang kanyang unang
ang kanyang nakaraan. laruan kay Sam.
Di ko gusto kung paano niya sinagot sagot
ang aming guro. -kina (maramihan)
Hal: Nakipagkasundo si Hagorn kina Amihan
8. Pang-abay na Panulad- ginagamit sa
at Pirena.
pagtutulad ng dalawang bagay.
Hal: Higit na maganda ang sulat ni John kaysa 10. Pangawing (Linking Verb)-
kay Michael. nagpapakilala ng ayos ng mga bahagi ng
Mas maingay ang STEM A kaysa sa STEM C. pangungusap.

9. Pang-abay na Pamitagan – nagsasaad ng Ang AY ay palatandaan ng ayos ng

paggalang. pangungusap. Ito ang nagkakawing ng paksa o
Hal: Bakit ho kayo bumalik? simuno at panaguri. Ibinabadya nito ang
Opo, kumain na po ako. karaniwang ayos ng pangungusap.

9. Pantukoy (Article) - katagang ginagamit Hal: Ako ay galing sa palengke.

sa pagtukoy sa tao, bagay, lunan o Ang aso at pusa ay hindi magkasundo-sundo.
pangyayari.
PAGPAPALIT NG “D” TUNGO SA “R”
2 Uri ng Pantukoy:
a. Pantukoy na Pambalana – tumutukoy sa D at DAW
di tiyak na pangngalan. ang, mga, ang mga  Kapag sumusunod sa salitang
nagtatapos sa katinig
-Ang (isahan)
Hal: Ang pinuno ay palaging naglilingkod sa  Kapag sumusunod sa salitang
kanyang nasasakupan nagtatapos sa –ri, -raw, -ra, o –ray

-Ang mga (maramihan) Halimbawa:

Hal: Ang mga babae ay laging mainit ang ulo. o Masakit daw
o Hari din
-Mga (maramihan)
Hal: Ang pinuno ay tinutulungan ng kanyang o Nakabukas daw
mga tagasunod. o Nakakapagod din

b. Pantukoy na Pantangi – tumutukoy sa R at RAW

tiyak na ngalan ng tao. Si, sina, ni, nina, kay,
 Kapag sumusunod sa salitang
kina
-si (isahan) nagtatapos sa patinig o malapatinig o
Hal: Si Vice Ganda ay isang tanyag na artista. glide (W at Y)

Halimbawa:
-sina (maramihan)
Hal: Nanguna sa paglilinis sina G. at Gng. o Mahapdi raw
Nacional. o Sumasayaw rin
o Humimlay raw
o Masaya rin
 KAILAN NGA BA GINAGAMIT ANG
GITLING?
TAMANG PAGGAMIT: NG AT NANG
 Kapag nakakabago ng tunog at
“NG”
kahuluguhan ng isang salita.
1. Kapag may kasunod na "noun"
(pangngalan)
2. Para ikabit ang pangalan sa pandiwa.
3. Nagsasaad ng pagmamay-ari sa isang
bagay
4. Pang-ukol na katumbas ng "with" sa
Ingles
5. Ginagamit din kapag ang sumusunod na  Gumagamit ng gitling para sa mga
salita ay pang-uring pamilang. umuulit na salita. TANDAAN: DAPAT
6. Kapag ang sumusunod na salita ay MAY KAHULUGAN ang salitang ang
isang pang-uri. uulitin.
7. Bilang pananda sa tagaganap ng
pandiwa sa tinig Balintiyak.
o BALINTAYAK
 Ang ibig sabihin ng
balintiyak ay kapag ang
 Kahit bahagi lamang ng buong salita
salitang tagaganap ng
ang inuulit, ginagamitan parin ng gitling
kilos o galaw ng pandiwa
ay hindi ginanagamit sa
simuno at ang nasabing
tagaganap ay nasa hulihan
ng pandiwa.  Hindi naglalagay ng gitling kung walang
kahulugan ang inuulit na salita. Dahil
“NANG”
1. Katumbas ng mga salitang "para" at
"upang"
2. Na + ang
walang salitang “paro”, “gamo”, “ipo”,
3. katumbas ng salitang "noon”
“dib”, “ala” at “kili.”
4. Bilang pang-abay.
5. Pandugtong sa umuulit na salita.  Gumagamit ng gitling kung ang
dalawang pinagsamang salita ay hindi
lumilikha ng bagong kahulugan, o kung
KAILAN GINAGAMIT ANG GITLING? literal ang ibig-sabihin

ANG KAHALAGAHAN NG GITLING

 Nag iiba ang kahulugan ng salita
depende sa gitling.
 Nagbabago rin ang bigkas ng salita
depende sa gitling.
 Hindi gumagamit ng gitling kung ang
dalawang pinagsamang salita ay
lumikha ng bagong kahulugan, o kung
nagging talinghaga (Figure of Speech)
 Kapag nilagyan ng panlapi o affix ng
isang pangngalang pantangi o proper
noun, awtomatikong may gitling sa
pagitan ng dalawa

 Pormal: Maaaring gamitin sa lahat ng

pagkakataon
 Di-Pormal: Hindi ginagamit sa
akademikong sitwasyon
 Laging may gitling sa pagitan ng
panlapI o affix at pangngalang pantangi
o proper noun
 Walang gitling kahit kailan sa pagitan
ng taga at pangngalang pambalana o
common noun

 Kung nagkakakroon ng pagbabago ng

tunog o morpo-ponema ng tambalang
salita, hindi na gagamit ng gitling.

Nadire na ak patayi nala ak kadamo ura ura