made by woj

Wykład 16 Tabelki
Gruczoł Odcinki wydzielnicze Wstawki Przewody Inne cechy
wyprowadzające
międzyzrazikowe
Ślinianka przyuszna Wyłącznie pęcherzyki z 200-300um, Dobrze wykształcone, W miąższu liczne
wąskim światłem wielopoziomowe, międzyzrazikowe, komórki tłuszczowe,
rozgałęzione rozgałęzione słabo zaznaczone zraziki
Ślinianka Pęcherzyki i cewki z Część wstawek krótka i Dobrze wykształcone, Miejscami wyłącznie
podżuchwowa półksiężycami Ebnera nierozgałęziona, międzyzrazikowe, pęcherzyki
(przewaga pęcherzyków) pozostałe długie i rozgałęzione
rozgałęzione
Ślinianka Pęcherzyki i cewki z Rzadko obecne Bardzo krótkie Miejscami wyłącznie
podjęzykowa półksiężycami Ebnera przewody cewki
(przewaga cewek)
Trzustka Wyłącznie pęcherzyki z Dobrze wykształcone z brak Widoczne zraziki,
dwubarwliwością i komórkami komórkami komórki tłuszczowe,
mioepitalnymi śródpęcherzykowymi głównie w
przestrzeniach
międzyzrazikowych,
Wyspy Langerhansa
Gruczoł łzowy Cewki i pęcherzyki o brak brak W miąższu liczne
przewadze cewek z szerokim limfocyty i komórki
światłem i komórkami plazmatyczne
mioepitalnymi

KRYTERIA PODZIAŁU GRUCZOŁÓW

Kryteria morfologiczne Rodzaj Przykład
Liczba komórek wydzielniczych Jednokomórkowy gruczoł Komórka kubkowa
Wielokomórkowy gruczoł Ślinianki
Położenie komórek gruczołowych Wewnątrznabłonkowe
• Jednokomórkowy gruczoł Komórka kubkowa
• Wielokomórkowy gruczoł Gruczoły węchowe
Rodzaj wydzielania Merokrynowy (ekrynowy) Gruczoły ślinowe i większość potowych
Holokrynowy Gruczoły łojowe
Apokrynowy Gruczoł mlekowy, potowy zapachowy
Rodzaj końcowego odcinka wydzielniczego Śluzowy Gruczoły dwunastnicze
Surowiczy Ślinianka przyuszna, trzustka
Mieszany o przewadze cewek Ślinianka podjęzykowa
Mieszany o przewadze pęcherzyków Ślinianka podżuchwowa
Wygląd przewodów gruczołów Proste Gruczoły maciczne
cewkowych Zwinięte Małe ślinianki jamy ustnej
Rozgałęzione Gruczoły Brunnera
Wygląd przewodów gruczołów Proste Gruczoł potowy mały
pęcherzykowych Złożone Gruczoł krokowy

TKANKA MIĘŚNIOWA
Budowa ogólna
Liczba jąder na komórkę
Długość komórek/włókien
Średnica komórek/włókien
Inne właściwości
Tkanka mięśniowa gładka Tkanka mięśniowa poprzecznie Tkanka mięśniowa typu sercowego
prążkowana
Komórki mięśniowe gładkie Włókna typu I Włókna typu II Komórki - miokardiocyty
czerwone białe
Jedno jądro długości 6-25um, Wiele jąder długości 5-16um, Jedno lub dwa długości 10-12um,
owalne lub eliptyczne długie płaskie obwodowo okrągłe, owalne, leżące centralnie
40-200um do 800um w Do 40 cm 50-150 um
macicy podczas ciąży
5-15um 10-50um 80-100um 10-120um
Gruba sarkolema Wstawki, cienka sarkolema

1
 made by woj

NARZĄDY RUROWATE Z GWIAZDKOWATYM LUB OKRĄGŁYM ŚWIATŁEM

Narząd Nabłonek Gruczoł Błona mięśniowa Dodatkowe cechy
Przełyk Wielowarstwowy płaski Gruczoły śluzowe, Wewnętrzna – okrężna, Wyraźna struktura
nierogowaciejący rozgałęzione (górny i zewnętrzna – podłużna. W pokładowa. Wyraźna
środkowy odcinek w błonie górnej części poprzecznie warstwa mięśniowa
podśluzowej oraz w dolnym w prążkowane – mięsień błony śluzowej
błonie śluzowej) połykowy
Pęcherz moczowy Przejściowy brak Wewnętrzna i zewnętrza Mięśniówka często
(cienka) – podłużna, nie jest wyraźna,
środkowa (dobrze mniej zbita, często
rozwinięta) - okrężna przeplatana tkanką
łączną
Cewka moczowa Żeńska – nabłonek Żeńska – wewnętrzna – Żeńska – błona
przejściowy, w podłużna śluzowa zawiera dużo
przedsionku Zewnętrzna – okrężna > naczyń krwionośnych
wielowarstwowy płaski zwieracz

Męska – cz. Sterczowa – Męska w części sterczowej Męska – warstwa

przejściowy Męska wew – podłużna, zew. – mięśniowa łączy się z
Cz. Błoniasta – W części gąbczastej gruczoły okrężna komórkami
wielorzędowy walcowaty Littrego (cewkowe) i W części błoniastej mięśniowymi
Cz. Gąbczasta – opuszkowo-cewkowe odnoga mięśnia prostaty
wielowarstwowy płaski poprzecznego głębokiego
krocza tworzy zwieracz
Nasieniowód Dwurzędowy walcowaty brak 5-15mm (miejscami W błonie śluzowej
ze stereociliami cieńsza) - podłużna znaczna liczba
okrężna podłużna włókien sprężystych
Jajowód Jednowarstwowy brak Wewnętrzna podłużna i Znacznie rozwinięte
walcowaty z komórkami zewnętrzna okrężna fałdy błony śluzowej
urzęsionymi,kubkowymi, w bańce, silnie
klinowatymi i rozwinięte włókna
limfocytami mięśniowe w cieśni
Wyrostek Jednowarstwowy Gruczoły jelitowe Cienka mięśniówka Wiele grudek
robaczkowy walcowaty z komórkami śluzówki chłonnych w błonie
urzęsionymi, kubkowymi 2warstwowa mięśniówka: śluzowej właściwej
wew- okrężna, zew. - przechodzących
podłużna przez błonę śluzową
mięśniówki, komórki
tłuszczowe w błonie
podśluzowej
Pęcherzyk Jednowarstwowy Komórki kubkowe i gruczoły Błona mięśniowa jest Nieregularne fałdy
żółciowy walcowaty z komórkami śluzowe wyłącznie po luźna - siateczkopodobna błony śluzowej,
urzęsionymi stymulacji czynnikami przewody ……..,
zapalnymi nabłonek wytwarza
uchyłki
Przewód żółciowy Jednowarstwowy Zwinięte gruczoły cewkowe Komórki mięśniowe Znaczne
walcowaty tworzą układy mięso- nagromadzenie
podobne zwłaszcza w mięśniówki przy
warstwie okrężnej zwieraczu, odnoga w
dwunastnicy

2
 made by woj

OCENA PREPARATU

1. Ocena makroskopowo – czy to rozmaz, wymaz, narząd rurowy ze światłem, układ homogenny, czy też cały
narząd.

2. Ocena mikroskopowo
a. gdy mamy narząd rurowy to zaczynamy od nabłonka błony śluzowej np.
• nabłonek wielowarstwowy płaski
przełyk, rogówka
• nabłonek jednowarstwowy walcowaty
cała przewód pokarmowy, nasieniowód
• nabłonek przejściowy
moczowód, pęcherz moczowy
• nabłonek jednowarstwowy kostkowy
w nerce
• nabłonek wielorzędowy migawkowy
tchawica

b. gdy mamy obraz jednorodny to opisujemy co widzimy np.

• Tkanka łączna włóknista wiotka
widoczne tylko jądra, więc nie różnicujemy komórek
(komórki tuczne, czy fibroblasty) – może zawierać wszystkie rodzaje komórek i włókien (kolagen
biegnący w pęczkach, jednokierunkowo i anastomozujące włókna sprężyste)
• Tkanka łączna siateczkowata – komórki łączące się na kształt siateczki, tkanka limfoidalna

skupiska limfocytów
• Wątroba – blaszkowate, promieniste układy komórek rozchodzące się od żyły centralnej oraz
dwujądrzaste komórki.
• Kosmki łożyska – jeśli nie ma cytotrofoblastu, dobrze rozwinięty syncytiotrofoblast, który
tworzy węzły (skupiska jąder) oraz silnie rozwinięty zrąb kosmka oznacza to, że mamy do
czynienia z trzecim trymestrem ciąży. Trzeba również uwzględnić różnice między pierwszo-,
drugo- i trzeciorzędowymi kosmkami.
• Plemniki – rozmaz, makroskopowo może nie być nic widać – szukać obwodowo. Plemnik ma
charakterystyczną główkę i witkę itd.
• Rozmaz krwi – dobrze jest wymienić wszystkie rodzaje komórek, jakie jądra itp. ale nie
przesadzać z opisem bazofilów bo jest ich mniej niż 1% i trudno je znaleźć.
• Włókno nerwowe z osłonką mielinową
• Mitoza

PRZYSADKA MÓZGOWA
• Makroskopowo – charakterystyczny kształt
• Mikroskopowo
o 10x – część nerwowa, pośrednia i gruczołowa
o 40x – w części gruczołowej – komórki kwasochłonne, duże zasadochłonne, chromofobowe oraz
duża ilość naczyń włosowatych - zatokowych

KOMÓRKI NERWOWE
1. Wielobiegunowe – piramidalne w korze mózgu
2. Komórki Purkingiego – kora móżdżku

ŚLINIANKI I TRZUSTKA
1. Jasny preparat – przewaga cewek (jądra przypodstawnie) – podjęzykowa
2. Ciemny preparat – przewaga pęcherzyków (jądra centralnie) + tkanka tłuszczowa w miąższu –
przyuszna
3. Tylko pęcherzyki – podżuchwowa
W śliniankach trudny do określenia kształt zrazika
4. Komórka dwubarwliwa, wyspy Langerhansa, brak wstawek, tkanka tłuszczowa w przegrodach
łącznotkankowych – trzustka
W trzustce zraziki w kształcie wrzecionowatym

PRZEWÓD POKARMOWY
Cechy charakterystyczne:
• Gruczoły, pólka i dołki
żołądek
• Fałdy okrężne (z błony podśluzowej)
jelito cienkie

3
 made by woj
• Gruczoły Brunnera
dwunastnica
• Kępki skupionych grudek chłonnych
jelito kręte
• Fałdy podłużne (z mięśniówki), brak kosmków
jelito grube

ZWOJE NERWOWE
1. Zwój rdzeniowy – budowa regularna - komórki rzekomojednobiegunowe - obwodowo, wokół komórki
satelitarne,
2. Zwój autonomiczny – budowa chaotyczna – komórki wielobiegunowe

NARZĄDY LIMFOPOETYCZNE
1. Węzeł chłonny – charakterystyczne grudki chłonne obwodowo, zatoki rdzenne, tkanka łączna
siateczkowata
2. Migdałek podniebienny – posiada krypty
3. Grasica – ciałka Hassala
4. Śledziona – tętnica centralna wewnątrz grudki chłonnej

NADNERCZE
1. Torebka
2. Kora – warstwa kłębkowata, pasmowata, siatkowata (Komórki piankowate) – komórki rozdzielone
przez tkankę łączną
3. Rdzeń – komórki ciemne i jasne, naczynia zatokowe

ZŁOTE MYŚLI PROFESORA:

1. Trzeba szukać rzeczy podobnych w rzeczach różnych i rzeczy różnych w rzeczach podobnych
2. Choroba zaczyna się od komórki
3. Im komórka bardziej wyspecjalizowana tym bardziej wrażliwa.