Αρχικα φαρμακο οριζεται ως κάθε ουσία ή συνδυασμός ουσιών που εμφανίζεται να έχει θεραπευτικές ή

προφυλακτικές ιδιότητες για τις ασθένειες ανθρώπων΄΄η κάθε ουσία ή συνδυασμός ουσιών που μπορεί να
χρησιμοποιηθεί ή να χορηγηθεί σε ανθρώπους, με σκοπό είτε να αποκατασταθούν, να διορθωθούν ή να
τροποποιηθούν φυσιολογικές λειτουργίες με την άσκηση φαρμακολογικής, ανοσολογικής ή μεταβολικής
δράσης, είτε να γίνει ιατρική διάγνωση.Η στοματική οδός χρησιμοποιείται ευρέως και αποτελεί την πιο
άνετη και ασφαλή για τον ασθενή οδό χορήγησης φαρμάκων.Για να εκδηλωθει φαρμακολογικη ενεργεια
,το φαρμακο,βασικα,πρεπει να ερθει σε επαφη με τους ειδικους υποδοχεις του βιολογικου
υποστρώματος.Απο τη στιγμη ομως που το φαρμακο,με τη συγκεκριμενη παρασκευαστικη του
μορφή,εισάγεται στον οργανισμο,μεχρι να φτασει στον τοπο της δράσεως του και να αρχισει η
φαρμακολογικη αποκριση,μεσολαβει ενα χρονικο διαστημα το οποιο απο την οδο χορηγησης του
φαρμακου. Στο διαστημα αυτο εισαγεται στη κυκλοφορια του αιματος και η πορεία αυτή λέγεται
απορρόφηση. Αφού συμβεί αυτό, μεταφέρεται με την κυκλοφορία στους ιστούς διάφορους ιστούς και τα όργανα του
ζωντανού οργανισμού και έτσι γίνεται η λεγόμενη κατανομή. Στη συνεχεια ο οργανισμος προσπαθει να
εξουδετερωσει την ενεργεια του φαρμακου. Ένα φάρμακο, αν παραμείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα δραστικό, θα
καταλήξει να είναι τοξικό, δηλαδή θα αρχίσουν ανεπιθύμητες φαρμακολογικές ενέργειες. Γι' αυτό ο ανθρώπινος
οργανισμός αμυνόμενος προσπαθεί να εξουδετερωσει και να το αποβαλει. Η εξουδετέρωση αυτή γίνεται είτε
με αποθήκευση του φαρμάκου σε διάφορους ιστούς, είτε με το μεταβολισμό του, δηλαδή τη χημική
μετατροπή του σε ουσίες χωρίς φαρμακολογική ενέργεια (μεταβολικά προϊόντα). Τέλος το φάρμακο και τα
μεταβολικά του προϊόντα αποβάλλονται από τον οργανισμο και η εργασία αυτή λέγεται απέκκριση.Η στοματική
οδός χρησιμοποιείται ευρέως και αποτελεί την πιο άνετη και ασφαλή για τον ασθενή οδό χορήγησης φαρμάκων. Τα
φάρμακα που χορηγούνται από το στόμα (per os) απορροφούνται από το βλεννογόνο του στομάχου και του λεπτού
εντέρου, ενώ η ενέργειά τους εμφανίζεται μετά από μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και τέλος έχει παρατεταμένες αλλά
λιγότερο ισχυρές επιδράσεις, συγκριτικά με τις άλλες οδούς χορήγησης.Η οδός χορήγησης καθορίζεται από τις
ιδιότητες του φαρμάκου (για παράδειγμα, διαλυτότητα στο νερό ή στο λίπος, ιοντισμός) καθώς και από τους
θεραπευτικούς στόχους (για παράδειγμα, η επιθυμία για ταχεία έναρξη, η ανάγκη για μακροχρόνια θεραπεία ή ο
περιορισμός της κατανομής τοπικά). Οι κύριες οδοί χορήγησης φαρμάκων περιλαμβάνουν την εντερική και την
παρεντερικη. Με λίγα λόγια τα φάρµακα που χορηγούνται δια του στόµατος πρέπει να περάσουν την µικροχλωρίδα
του εντέρου και τα πεπτικά ένζυµα στον εντερικό αυλό και τα ένζυµα που µεταβολίζουν τα φάρµακα στα εντερικά
τοιχώµατα και το ήπαρ πριν προσεγγίσουν την συστηµατική κυκλοφορία. Ο µεταβολισµός µπορεί να συµβεί σε
οποιοδήποτε από αυτά τα σηµεία και µπορεί να ελαττώσει την συγκέντρωση του φαρµάκου στην κυκλοφορία. Αν η
ένωση που χορηγήθηκε είναι το δραστικό φάρµακο, ο µεταβολισµός της θα επηρεάσει την φαρµακοδυναµική της
συµπεριφορά.Η από του στόματος χορήγηση παρέχει πολλά πλεονεκτήματα. Τα φάρμακα από του στόματος
αυτοχορηγείται εύκολα και η τοξικότητα ή/και η υπερδοσολογία των από του στόματος φαρμάκων μπορούν να
ξεπεραστούν με αντίδοτα, όπως ο ενεργός άνθρακας. Τα μονοπάτια που εμπλέκονται στη στοματική απορρόφηση
του φαρμάκου είναι πιο περίπλοκα, ενώ το χαμηλό pH του στομάχου αδρανοποιεί ορισμένα φάρμακα(EIKONA 2).
∆ιατίθεται ευρύ φάσμα από του στόματος σκευασμάτων, συμπεριλαμβανομένων των εντερικά επικαλυμμένων
σκευασμάτων και των σκευασμάτων παρατεταμένης απελευθέρωσης. Το εντερικό επικάλυμμα είναι ένας χημικός
φάκελος που προστατεύει το φάρμακο από το υδροχλωρικό οξύ του στομάχου, οδηγώντας το στο να κατανεμηθεί
αντί του στομάχου στο λιγότερο όξινο έντερο, όπου το επικάλυμμα διαλύεται και απελευθερώνεται το φάρμακο. Η
εντερική επικάλυψη είναι χρήσιμη για ορισμένα φάρμακα (για παράδειγμα, ομεπραζόλη) που είναι ασταθή οξέα.
Φάρμακα που ερεθίζουν τον στόμαχο, όπως η ασπιρίνη, μπορούν να παρασκευαστούν με εντερική επικάλυψη που
διαλύεται μόνο στο λεπτό έντερο, προστατεύοντας έτσι τον στόμαχο.Τα φάρμακα παρατεταμένης αποδέσμευσης
έχουν ειδικές επικαλύψεις ή συστατικά που ελέγχουν την απελευθέρωση του φαρμάκου, επιτρέποντας έτσι μια πιο
αργή απορρόφηση και μεγαλύτερη διάρκεια δράσης. Τα σκευάσματα παρατεταμένης αποδέσμευσης μπορούν να
χορηγούνται λιγότερο συχνά και μπορούν να βελτιώσουν τη συμμόρφωση των ασθενών στη θεραπεία. Επιπλέον,
τα σκευάσματα παρατεταμένης αποδέσμευσης μπορούν να διατηρήσουν τις συγκεντρώσεις θεραπευτικού εύρους
για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, σε αντίθεση με μορφές δοσολογίας άμεσης αποδέσμευσης, οι οποίες μπορούν να
οδηγήσουν σε μεγαλύτερες διακυμάνσεις των συγκεντρώσεων τους στο πλάσμα του αίματος.Αλλα υπαρχουν και
πολλα μειονεκτηματα οπως οτι το φάρμακο μεταβολίζεται από το έντερο ή το ήπαρ και περιορίζει την
αποτελεσματικότητα του λογω αλληλεπιδράσεις τροφής – φαρμάκου καθως και τα φαρμακα μπορουν να
μεταβολιστουν πριν από τη συστηματική απορρόφηση.Επιβραδύνει τη γαστρική κένωση και καθυστερεί
την απορρόφηση του φαρμάκου, ενώ μπορεί να δεσμεύσει φάρμακα και να μειώσει τη
συνολική ποσότητα του φαρμάκου που απορροφάται.

Η παρεντερική οδός εισάγει τα φάρμακα κατευθείαν μέσα στη συστηματική κυκλοφορία. Η

παρεντερική χορήγηση χρησιμοποιείται για φάρμακα τα οποία απορροφώνται σε μικρό
βαθμό από τη γαστρεντερική οδό (για παράδειγμα, ηπαρίνη) ή είναι ασταθή στη
γαστρεντερική οδό (για παράδειγμα, ινσουλίνη). Η παρεντερική χορήγηση χρησιμοποιείται
επίσης σε περίπτωση που ένας ασθενής δεν είναι σε θέση να λάβει από του στόματος
φάρμακα (αναίσθητοι ασθενείς) και σε περιστάσεις που απαιτούν ταχεία έναρξη δράσης.
Επιπλέον, οι παρεντερικές οδοί έχουν υψηλότερη βιοδιαθεσιμότητα και δεν υπόκεινται σε
μεταβολισμό πρώτης διόδου από το ήπαρ ή στο δυσμενές γαστρεντερικό περιβάλλον. Η
παρεντερική χορήγηση παρέχει τον πιο αποτελεσματικό έλεγχο επί της πραγματικής δόσης
του φαρμάκου που διανέμεται στο σώμα. Ωστόσο, αυτές οι οδοί χορήγησης είναι μη
αναστρέψιμες και μπορεί να προκαλέσουν πόνο, φόβο, τοπική ιστική βλάβη και λοιμώξεις.Η
ενδοφλέβια (IV) έγχυση είναι η πιο συχνή παρεντερική οδός. Είναι χρήσιμη για φάρμακα τα
οποία δεν απορροφώνται από το στόμα, όπως ο νευρομυϊκός αποκλειστής ροκουρόνιο. Η IV
κατανομή επιτρέπει ταχεία δράση και μέγιστο βαθμό ελέγχου επί της ποσότητας του
φαρμάκου που χορηγείται και κατανέμεται. Όταν χορηγείται εφάπαξ (bolus), όλη η ποσότητα
του φαρμάκου παραδίδεται στη συστηματική κυκλοφορία σχεδόν αμέσως. Εάν χορηγείται ως
IV έγχυση, το φάρμακο εγχέεται σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα
χαμηλότερες μέγιστες συγκεντρώσεις του στο πλάσμα του αίματος και μεγαλύτερη διάρκεια
των επιπέδων του στην κυκλοφορία. Η IV χορήγηση πλεονεκτεί στην περίπτωση φαρμάκων
τα οποία προκαλούν ερεθισμό όταν χορηγούνται μέσω άλλων οδών, επειδή η ουσία
διαλύεται ταχέως από το αίμα. Σε αντίθεση με φάρμακα που χορηγούνται από το στόμα, αυτά
που εγχέονται δεν μπορούν να ανασταλούν από στρατηγικές όπως η σύνδεση με ενεργό
άνθρακα. Η IV έγχυση μπορεί να οδηγήσει ακούσια στη δημιουργία λοιμώξεων λόγω
μόλυνσης στο σημείο της έγχυσης. Μπορεί επίσης να προκαλέσει καθίζηση των συστατικών
του αίματος, να επάγει αιμόλυση ή να προκαλέσει άλλες ανεπιθύμητες αντιδράσεις εάν το
φάρμακο χορηγείται και κατανέμεται πάρα πολύ γρήγορα και συνεπώς επιτυγχάνονται
ταχέως υψηλές συγκεντρώσεις του. Ως εκ τούτου, οι ασθενείς θα πρέπει να
παρακολουθούνται προσεκτικά για ανεπιθύμητες ενέργειες του φαρμάκου, ενώ ο ρυθμός
έγχυσης του φαρμάκου θα πρέπει να ελέγχεται προσεκτικά.Βιοδιαθεσιμότητα ειναι οταν
χορηγηθει ενα φαρμακο,δεν σημαινει οτι θα δρασει ολο το χορηγούμενο ποσό π.χ μετα απο
χορηγηση ατενολολης (αντιυπερτασικό φάρμακο),μονο το ημισυ της δοσης θα απορροφηθει απο
τον γαστρεντερικο σωλήνα και θα ειναι ετοιμο να ασκήσει τη θεραπευτικη του δραση(EIKONA
1).Για παράδειγμα εάν χορηγήθηκαν 100 mg ενός φαρμάκου per os και έφτασαν αναλλοίωτα
στην αιματική κυκλοφορία 50 mg, το φάρμακο αυτό παρουσιάζει βιοδιαθεσιμότητα 50%.Καθως
επισης και την ταχύτητα με την οποία η ποσότητα αυτή του συστατικου είναι διαθέσιμη στους
ιστους-στοχους.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

https://slideplayer.gr/

https://en.wikipedia.org
EIKONA 1 : ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΒΙΟΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΣΕ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΤΗΣ
ΕΝΔΟΦΛΕΒΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ PER OS ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΦΑΡΜΑΚΟΥ.

EIKONA 2 : Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΟΥ ΣΤΗΝ ΕΝΔΟΦΛΕΒΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ

ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΦΑΡΜΑΚΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ.
ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΓΡΑΨΤΕ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΟΥ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΟΤΑΝ
ΧΟΡΗΓΗΘΕΙ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ (PER OS) KAI ΕΝΔΟΦΛΕΒΙΩΣ.

ΧΕΙΜΕΡΙΝΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ 2022Β

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΑΖΙΖΕ ΜΠΕΣΙΚΟΥ

ΕΞΑΜΗΝΟ Ά

ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ ΒΟΗΘΟΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ

ΤΜΗΜΑ Α1

ΕΤΟΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ 2022-2023

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ 5-12-2022

ΜΑΘΗΜΑ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑ

ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ ΤΣΙΛΟΦΥΤΗ ΜΑΡΙΑ