CAVITAS ORIS: AĞIZ BOŞLUĞU

a)Vestibulum oris

b)Cavitas oris propria

Vestibulum oris: Dıştan dudak ve yanaklar, içten diş ve diş etleri

tarafından sınırlanan dar bir aralıktır.

Rima oris aracılığı ile dışarıya açılır.

Dudak ve yanakların iç yüzünü döşeyen mukoza yukarıda ve
aşağıda diş etleri üzerine atlayarak çıkmazlar oluşturur.
Bu çıkmazlardan üsttekine forniks vesibuli superior, alttakine ise
forniks vestibuli inferior denir.

forniks vesibuli sup.

forniks vesibuli inf.

Dudakların iç yüzünü örten mukoza alveol kemerleri üzerine
atlarken tam orta hat üzerinde iki plica meydana getirir.
Bu plikalardan üsttekine frenilum labii superioris, alttakine
frenilum labii inferioris denir.

frenilum labii inferioris

Alt ve üst çene kapandığında vestibulum oris ile cavitas
oris propria arasındaki bağlantıyı dişler arasında bulunan
dar aralıklar ve son molar dişlerin arkasındaki aralık
(spatium retromolare) sağlar.

Vesibulum oris’e bazı tükürük bezleri açılır.

Labia oris: Rima oris’i çevreleyen iki kalın plikadır.

Üst dudağa labium superius, alt dudağa labium inferius denir.

labium superius

labium inferius
Labium superius: Yukarıda ortada burun, yanlarda ise sulcus
nasolabialis ile sınırlanmıştır.

sulcus nasolabialis
Üst dudağın dış yüzünde tam orta hatta yukarıdan aşağı doğru
üst dudağın serbest kenarına kadar uzanan oluğa philtrum denir.
Bu oluğun alt ucunda bulunan küçük kabartıya tuberculum labii
superior denir.

tuberculum
labii superior

philtrum
Labium inferius: Aşağıda sulcus mentolabialis ile çeneden
ayrılmıştır.

sulcus
mentolabialis
Dudakların dış yüzleri deri ile örtülüdür.
Erkeklerde üst dudağın dış yüzünde bıyık, alt dudağın dış
yüzünde ise sakal bulunur.
Dudakların birbirine bakan kısımları mukoza ile örtülüdür.
Bu mukoza çok katlı yassı epitelden ibarettir.
Lamina propriası daha sağlam ve dayanıklı olup kas
tabakasına yapışıktır.
Modifiye olmuş mukoza ile deri arasında kesin bir sınır vardır.
Bu sınırdan itibaren dudak mukozasında stratum corneum
bulunmaz.
Bu epitel tabakasının altındaki kapiller ağdaki kanın
renginden dolayı dudakların serbest kenarı kırmızı renktedir.
Burada ter bezleri bulunmaz.
Buna karşılık yağ bezleri bulunur.
Bu yağ bezlerinin salgısı çatlamayı engeller.
 Dudakların Yapısı
a)Deri: Üzerini örttüğü kas tabakasına sıkıca yapışık olup kıl
follikülleri ve yağ bezleri ihtiva eder.

b)Kas tabakası: M. orbicularis oris ve bu bölgeye gelen diğer

mimik kasları bulunur.

m. orbicularis oris
c)Tela submukoza: İnce bir kat olup elastik lifler ve gll. labiales
adı verilen küçük tükürük bezleri bulunur.

gll. labiales
d)Tunica mukoza: Dudakların iç yüzünü döşer. Lamina propria
ve çok katlı yassı epitelden oluşur.
Arterleri: Tela submukoza ile kas tabakası arasında bulunurlar.

A. facialis’in dalları olan a. labialis superior ve inferior’dur. Bu

damarlar birbirleri ile anastomos yaparak circilus arteriosus
labiorum denilen halkayı oluştururlar.

a. labialis superior

a. labialis inferior a. facialis

Venleri: V. facialise dökülür. V. facialiste kapakçık bulunmadığı
için burun ve ağız çevresindeki iltihaplı sivilcelerin sıkılması
sonucunda venöz kana karışan enfekte trombuslar yukarı doğru
giderek sinus cavernosus’a ulaşabilirler. Çünkü v. facialis; v.
angularis, v. supraorbitalis v. ophtalmica aracılığı ile sinus
cavernosus ile bağlantı kurar.

v. angularis

v. facialis
Bu bölgeye yüzün tehlike üçgeni denir.
Lenfleri: Her iki dudağın lenf drenajı nodi Iymphatici
submandibularise olur.

nodi Iymphatici
submandibularis
Sinirleri: Üst dudağın duyu siniri n. maxillaris, alt dudağın duyu
siniri n. mandibularis,

n. maxillaris

n. mandibularis
 dudak kaslarının motor siniri n. facialis’tir.

n. facialis
Buccae: Vestibulum orisin dış duvarını yaparlar. Ön sınırı sulcus
nasolabialis ve commissura labiorum, üst sınırı arcus zygomaticus
ve aditus orbitanın alt kenarı, arka sınırı ise corpus mandibulanın
alt kenarı tarafından oluşturulur.

commissura labiorum
Yapısı:
a)Deri: İnce ve çok damarlıdır. Yağ ve ter bezleri çok bulunur.
Erkeklerde sakal bulunur.
b)Tela subcutenea: Çocuklarda, kadınlarda ve şişmanlarda fazla
yağ dokusu bulunur. M. massater ve m. buccinator arasındaki
çukurluğu corpus adiposum buccae adı verilen bir yağ kitlesi
doldurur. Bu yağ kitlesi yanağın tombulluğunu verir. Emme
esnasında yanağın içeri çökmesini önler.

corpus adiposum buccae

c)Kas tabakası: Mimik kasları, m. massater fascia masseterica ve
platysma bulunur.
d)Tela submukoza: Gll. buccales’ler bulunur.

gll. buccales
e)Tunica mukoza: Yanakların iç yüzünü döşer.
Arterleri: A. facialis ve a. maxillaris’ten gelir.

a. facialis a. maxillaris
Venleri: Arterleri gibidir.
Lenfleri:Nodi lymphatici submandibulares ve nodi lymphatici
parotidea’ya dökülür.

nodi lymphatici parotidea

nodi Iymphatici
submandibularis
Sinirleri: Mukozaya sensitif sinirler n. mandibularis’ten (n.
buccales), yanak derisine n. maxillaris ve n. mandibularis’ten,
motor sinir ise n. facialisten gelir.

n. buccales
Glandulae labiales: Mukoza ile kas tabakası arasında bulunan
çok sayıdaki küçük tükürük bezleridir. Bu bezlerin salgıları
vestibulum orise akar.
Glandulae buccales: Yanakta mukoza ile kas tabakası arasında
bulunan çok sayıdaki küçük tükürük bezlerine denir. Bunlar gll.
labialeslerden daha küçüktürler. Bu bezlerden bir kısmı biraz
daha büyük olup 4-5 tanesi m. buccinator ile m. massater
arasında yer alır. Papilla ductus parotidei etrafında bulunan bu
bezlerin kanalları üst ikinci molar diş hizasında, vestibulum oris’e
açılır. Bu bezlere glandulae molares denir.
Yanağın iç yüzünde ve üst ikinci molar diş hizasında bulunan
papilla ductus parotidea’ya glandula parotidea’nın kanalı olan
ductus parotideus açılır.

papilla ductus parotidei

Cavitas oris propria: Ön ve yanlardan dişler ve dişetlerinin
sınırladığı boşluk oval biçimdedir ve büyük ekseni önden
arkaya doğrudur.
Arkada isthmus faucium ile pharynx’e açılır. Diş kavisleri
vestibulum oris ile cavitas oris propria arasındaki sınırı
oluşturur.
Tavanını ise önde palatum durum ve arkada palatum molle
yapar. Tabanını ise ağız döşemesi ve dil oluşturur.
Bu boşluğa gll. sublinguales ve submandibulares’lerin salgıları
akar.
Çene kapalı olduğu zaman dil ağız boşluğunu doldurur.
Gingiva: Dudak ve yanakların iç yüzünü örten mukoza yukarıda
ve aşağıda arcus alveolaris’ler üzerine atlar ve gingiva adını alır.
Sıkı fibröz dokudan oluşan gingiva arcus alveolaris’lerin
periosteum’una sıkıca yapışıktır. Gingiva bol miktarda kan alır ve
hafif keratinize çok katlı yassı epitelden oluşur.
Diş etinin dişleri örten kısmının serbest kenarına margo
gingivalis, dişler arasındaki çıkıntılı kısımlara ise papilla
gingivalis denir.

margo gingivalis
papilla gingivalis
Arterleri: Üst diş etine a. infraorbitalis, a. pterygopalatina a.
alveolaris superior ve aa. palatinae’dan gelir.

aa. palatinae
Alt diş etine a. submentalis, a. sublingualis ve a. alveolaris
inferiordan gelir.

a. lingualis a. sublingualis
a. n. alveolaris inferior
Venleri: V. lingualis, v. facialis ve plexus pterygoideus’a dökülür.

plexus pterygoideus

v. facialis
Lenfleri: Üst çenenin tamamı ve alt çenenin arka kısmının lenfleri
nodi lymphatici submandibularis’e alt çenenin ön bölümünün
lenfleri nodi lymphatici submentalis’e dökülür.

nodi l. submandibularis
Sinirleri: Üst çenenin diş etine n. maxillaris’in dallarından (n.
palatinus major, n. nasopalatinus, nn. alveolaris superior) gelir.

Alt çenenin diş etine n. mandibularis’in dallarından (n. alveolaris

inferior, n. lingualis ve n. buccalis) gelir.
PALATUM: Ağız ve burun boşluğunu birbirinden ayıran yapıya
damak denir. Damak iki kısımda incelenir. Sert damak ve
yumuşak damak.

Palatum durum: Ağız tavanının büyük kısmını oluşturur. Ön ve

yanda diş kavisleri ile sınırlanmıştır. Arka kenarı palatum
molle’nin ön kenarı ile birleşir.
Sert damağın mukozasında orta hatta önden arkaya doğru bir
kaynaşma çizgisi vardır. Bu çizgiye raphe palatini denir. Raphe
palatini önde canalis incisivus’un bulunduğu yerde papilla
incisiva denilen bir kabartı ile sonlanır.

papilla incisiva

raphe palatini
Raphe palatini’nin her iki yanında transvers yönde uzanan soluk
renkli, kalın plikalar bulunur. Bu plikalara plicae palatina
transversae denilir.
Sert damağın üst yüzü burun boşluğu döşemesinin bir bölümünü
yapar ve silialı epitel hücreleri ile örtülüdür.

plicae palatina transversae

Yapısı:
a)Mukoza: Ağız boşluğunu döşeyen mukozanın aynısıdır. Çok
katlı yassı epitelden meydana gelir. Sert kalın ve dayanıklıdır.
b)Bezler: Kemik ile mukoza arasındadır. Karışık salgı yapan bu
bezlere gll. palatini denir. Bezlerin kanalları damak mukozasına
açılır.

gll. palatini
c)Kemik: İskelette sert damağın 2/3 ön kısmını maxilla’nın
processus palatinus’u 1/3 arka kısmını ise os palatinum’un
lamina horizontalis’i yapar.
lamina horizontalis

processus palatinus
Palatum molle: Zar ve kastan yapılmış olup sert damağın
devamı gibidir.
Yumuşak damak, sert damağın periosteum’unun bir uzantısı
olan aponeurosis palatina, damak kasları, damarlar, sinirler,
lenfoid dokular, bezler ve bunları saran mukozadan meydana
gelir.
Ağız boşluğuna bakan ön yüzü sindirim sistemi mukozası ile arka
yüzü ise solunum yolu epiteli ile örtülüdür.
Yumuşak damak yutma ve emme fonksiyonları esnasında kaslar
tarafından yukarı kaldırılarak pharynx’in arka duvarıyla
birleşir. Böylece nasopharynx ile oropharynx’i birbirinden
tamamen ayırır.
Sert damakta bulunan raphe palatini yumuşak damakta da
devam eder. Yumuşak damak ön tarafta sert damağın arka
kenarına, yanlarda ise pharynx’in yan duvarlarına tutunur. Arka
kenarı ise serbesttir.
Arka kenarın ortasındaki küçük çıkıntıya uvula palatini denir.

uvula palatini
Uvuladan yan taraflara doğru uzanan iki tane kavis bulunur.
Bu kavislerden öndekine arcus palatoglossus denir ve damağı dile
bağlar. İçinde m. palatoglossus bulunur.
Arkadakine ise arcus palatopharyngeus denir. Damağı pharynx’e
bağlar. İçerisinde m. palatopharyngeus bulunur.

arcus palatoglossus

arcus palatopharyngeus
İki kavis arasındaki çukurluğa fossa tonsillaris denir. Burada
tonsilla palatina bulunur.

tonsilla palatina
Damağın arterleri: A. palatina major (a.maxillaris’in dalı), a.
palatina ascendens (a. facialis’in dalı) ve a. pharyngea ascendens
(a. carotis externa’nın dalı) den gelir.

a. palatina major
Venleri: Plexus ptergoideus’a ve plexus tonsillaris’e dökülür.

Lenfleri: Derin grup boyun lenf düğümlerine dökülür.

Sinirleri: Duyu sinirleri n. palatinus major, n. palatinus minor, n.
nasopalatinus ve n. glossopharyngeus’dan gelir. N. palatinus
minor içerisinde n. facialis’e ait tat duyusunu taşıyan lifler
bulunur.

n. palatinus major
Yumuşak damağın kasları: bunlar 5 tanedir.
M. levator veli palatini
M. tensor veli palatini
M. palatoglossus
M. palatopharyngeus
M. uvula
M. levator veli palatini: Choana’nın yan taraflarında yer alan bir
kastır. Lifleri üç ayrı yerden başlar.
1-Apertura externa canalis carotici’nin önünden.
2-Pars tympanica’nın processus vaginalis’inden
3-Tuba auditivanın kıkırdak parçasından başlar.

m. levator veli palatini

İçe ve aşağı doğru ilerleyerek yumuşak damağa gelir. Burada
dağılarak orta hatta doğru ilerler ve karşı tarafın lifleri ile
karışır.
Fonksiyonu: Yumuşak damağı kaldırır. Pharynx arka duvarına
doğru çeker. Ayrıca ostium pharyngeum tuba auditiva’yı daraltır
fakat Eustachi borusunu genişletir.
M. tensor veli palatini: Fossa scaphoidea’dan, processus
pterygoideus’un dış laminasından ve tuba auditiva’nın kıkırdak
parçasından başlar.

m. tensor veli palatini

Hamulus pterygoideus yakınında kirişleşir. Bu kiriş hamulus
pterygoideus’un etrafından dönerek medialde yumuşak damağa
girer. Yumuşak damağın aponeurosisinde ve palatin kemiğin
horizontal laminasının arka kenarında sonlanır.

Fonksiyonu: İki taraflı kasıldığında yumuşak damağı gerer, tek

taraflı kasıldığında yumuşak damağı kendi tarafına çeker. Ayrıca
Eustachi borusunu genişletir.

hamulus pterygoideus
M. palatoglossus: Arcus palatoglossus içerisinde uzanan ince bir
kastır. Yumuşak damağın fibröz zarına tutunarak başlar. Tonsilla
palatinanın ön tarafından geçerek dilin yan taraflarında sonlanır.
Bir kısım lifleri m. transversus linguanın yapısına katılır.
Fonksiyonu: Isthmus faucium’u daraltır. Dil kökünü yukarı
çeker. İki taraflı kasıldığında oropharynx’i cavitas oris’ten ayırır.

m. palatoglossus
M. palatopharyngeus: Arcus palatopharyngeus içerisinde yer alan
bir kastır. Bu kasın başlangıç kısmının arasından geçen m. levator
veli palatini bu kası iki kısma ayırır. Yumuşak damağın
aponeurosisinden başlar aşağı doğru uzanarak thyroid kıkırdağın
arka kenarında ve pharynxin yan duvarında sonlanır.
Fonksiyonu: Yutma esnasında pharynx’i yukarı, öne ve içe doğru
çekerek kısaltır. Isthmus faucium’u daraltır. Aynı zamanda
larynx’i yukarı doğru çeker.

m. palatopharygeus
m. palatopharygeus

m. palatoglossus
M. uvulae: Spina nasalis
posterior’dan ve aponeurosis
palatina’dan başlar.

Aşağı doğru inerek uvulanın

mukozasında sonlanır.

Fonksiyonu: Kasıldığında
uvula palatina kısalır ve
yukarı doğru çekilir.

m. uvulae
Sinirleri: M. tensor veli palatini n. mandibularis’in n.
pterygoideus medialis dalından,

Diğer kaslar n. accesorius’un cranial parçasından innerve olur.

Bu lifler n. vagus’a katılarak plexus pharyngeus’a ve buradan da

kaslara gelir.
İnsanda güzel olan yüzdür
Yüzde güzel olan gözdür
İnsanı insan yapan
Ağzından çıkan sözdür
HZ. MEVLANA